ก

รายงานผลการวจย

เรอง

การศกษาสาเหตและลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

FINANCIAL RESTATEMENTS OF THAI LISTED COMPANIES:

REASONS AND DATA ATTRIBUTES

โดย อาจารย สฏกา รกประสต

อาจารยประจ าคณะการบญช

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย รายงานการวจยนไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยธรกจบณฑตย

2559DP

U

ก

ชอเรอง: การศกษาสาเหตและลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

ผวจย : อาจารย สฏกา รกประสต สถาบน : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ปทพมพ : พทธศกราช 2559 สถานทพมพ : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย แหลงทเกบรายงานการวจยฉบบสมบรณ จ านวนหนางานวจย : 56 หนา : ศนยบรการวจยมหาวทยาลยธรกจบณฑตย ค าส าคญ การปรบงบการเงนยอนหลง ลขสทธ : มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

บทคดยอ

รายงานการวจยเรองการศกษาสาเหตและลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ส าหรบงบการเงนป พ.ศ. 2557-2558 เปนการวจยประยกตเชงคณภาพ และเชงปรมาณ มงศกษาเพอ 1) ใหทราบสาเหตและลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนฯ 2) เปรยบเทยบขนาดและผลประกอบของการบรษททปรบงบการเงนจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด 3) วเคราะหลกษณะขอมลทม การปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดของบรษทจดทะเบยนฯ และ 4) เสนอแนะแนวทางการตรวจสอบสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนฯ 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน รวมบรษทประชากร 139 บรษท และพบวาบรษทกลมตวอยาง มจ านวน 45 บรษท งานวจยนผวจยใชบตรตรวจสอบรายการเพอตรวจสอบขอมลเกยวกบสาเหตและลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษท และใชตวแแบบจ าลองงานวจยเพอตรวจสอบความสมพนธของตวแปร โดยใช Regression Model ตลอดจนการสมภาษณผสอบบญช ทมประสบการณในการตรวจสอบบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

ผลการวจยสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม พบวา สาเหตการปรบมากทสด ทง 2 ป คอสาเหตจากการปรบใชมาตรฐานใหม รองลงมาเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช และเมอศกษาขนาดและผลประกอบของการบรษททปรบงบการเงนยอนหลงซงเกดจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด พบวาบรษทขนาดใหญทมผลการด าเนนงานขาดทน มสดสวนการปรบยอนหลงมากกวาบรษททมก าไร จากการวเคราะหลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดพบวาสวนใหญความผดพลาดลกษณะขอมลเกดจากบรษทยอย ส าหรบผลการตรวจสอบหาสาเหตทแทจรง เพอเสนอแนะแนวทางการตรวจสอบพบวา ผลก าไรจากการด าเนนงานสงผลตอการ

DPU

ข

เตบโตของกจการ และกจการทมการเตบโตสงจะมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดลดลง อาจกลาวไดวา กจการทมผลการด าเนนงานขาดทน อาจเปนสาเหตทแทจรงใหมการปรบงบการเงนยอนหลงสาเหตจากความผดพลาดดงกลาว ซงสอดคลองกบผลการศกษาขนาดและผลประกอบการทวา กจการขนาดใหญและมผลขาดทนจากการด าเนนงานจะปรบงบการเงนยอนหลงมากกวากจการทมขนาดเลกและมผลก าไรจากการด าเนนงาน

จากการทดสอบสมมตฐาน ผลการวจยพบวา “สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตการปรบใชมาตรฐานบญชของบรษทขนาดเลกมากกวาขนาดใหญ” และ “สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดของบรษทขนาดเลกมมากกวาบรษทขนาดใหญ” นอกจากนยงพบวา “ บรษทกลมตวอยางทมผลประกอบการขาดทนมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด มากกวาบรษททมผลประกอบการทมก าไร” ตลอดจนพบวา “ลกษณะขอมลของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมลกษณะขอมลมลกษณะแตกตางกนแตสวนใหญเกดจากบรษทยอย

จากผลการศกษา สาเหตและลกษณะของขอมลการปรบงบการเงนยอนหลงพบวา สาเหตจากความผดพลาด 4 บรษท และจากขอคนพบในบรษทขนาดเลกเทานนท แสดงใหเหนวาบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ มระบบการก ากบดแลทสงผลใหงบการเงนใหมคณภาพสง อยางไรกตาม สาเหตความผดพลาดทคนพบสวนใหญมาจากบรษทยอย ผวจยมขอเสนอแนะตอฝายตางๆทเกยวของไดแก ผสอบบญช ผตรวจสอบภายใน หนวยงานภาครฐ- กรมสรรพากร และคณะกรรมการตรวจสอบ ควรจะใหความส าคญกบการสอดสองดแลองคกรทลงทนในบรษทยอยมากขน งานวจยในอนาคตควรจะมการตรวจสอบวานกลงทนตอบสนองตอการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหต ทง 3 แตกตางกนหรอไม อยางไร

DPU

ค

Title: Financial Restatements of Thai Listed Companies: Reasons and Data Attributes Researcher: Sutika Rukprasoot Institution: Dhurakij Pundit University Year of Publication: 2016 Publisher: Dhurakij Pundit University Sources: Dhurakij Pundit University No. of page : 56 page Keyword: Financial Restatement Copy right: Dhurakij Pundit University

ABSTRACT.

This research which is both quantitative and qualitative studies the reasons and data attributes of Thai companies listed in the Stock Exchange of Thailand during the period of 2014-2015. The purpose of this study is to examine why companies restated their financial statements and the data profile of such companies. A comparison is made between companies that restate due to policy change and error correction in terms of size and profitability. In addition, it analyzes the underlying cause of companies that restate due to error corrections. Further, it provides recommendation to examine the real cause of the error in financial statements in three industries: Resources, Technology, and Finance. Altogether there are 45 companies in these three industries during the period of 2014-2015 constituting a sample population of 139 firm years. Research methodology includes analyses of financial statements and a regression model determining correlation of pertinent variables, and conducting an interview with a certified public accountant having experience in auditing Thai listed companies. Research findings attribute the primary reason during the past two years for the restatement of the sample companies to change in accounting standards, followed by the change in accounting policy as the second most frequently found reason. Upon analyzing the association between size and profitability on firms that restate due to change in accounting policy and error correction, more large firms with operating loss than profitable large firms restate their financial statements. Error correction was relatively pervasive in companies with large operating losses. Such information was most prevalent in the financial information of the subsidiaries. The operating profit gives rise to higher growth. A firm with high growth will lessen restatement due to error.

DPU

ง

Hence, firms with operating loss tend to give rise to restatement owing to error correction. This finding is consistent with previous studies that suggest an inverse correlation between size and profitability. Larger firms with operating loss tend to have more error corrections than smaller firms with operating profit. The result of this study indicates that smaller firms were found more frequently than larger firms in restatement due to change in accounting standard. In addition, more small firms than large firms were found to restate because of error correction. Furthermore, firms with operating loss were found to have more financial restatement due to change in accounting policy and error correction than firms with operating profit. Also, attributes of data in financial restatement because of correction of error vary with the majority from the subsidiaries. This research on the reasons and data attributes finds that four companies restated because of error correction and these are small companies. The result indicates that the listed companies in the Thai Stock Exchange have high quality of financial statements. However, the companies with restatement due to error corrections are mostly from the subsidiaries. The researcher would like to suggest to the related parties involved which include auditors, internal auditors, government agencies, audit committee to monitor the subsidiaries more closely. Future research will study whether the investors react to the three different causes of restatements differently, DP

U

จ

กตตกรรมประกาศ ในการวจยเรอง “การศกษาสาเหตและลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย” ผวจย ขอขอบคณผทรงคณวฒ ผเชยวชาญ อาจารย และเจาหนาทศนยบรการวจยมหาวทยาลยธรกจบณฑตย ทมสวนสนบสนนใหงานวจยครงนเสรจสมบรณ ดงมรายนามตอไปน

1. ดร.ดารกา ลทธพพฒน อธการบดมหาวทยาลยธรกจบณทตย 2. ดร.พทธนนท เพชรเชดช คณบดวทยาลยบรหารธรกจเชง

นวตกรรมและการบญช 3. ศาสตราจารย ดร.อรพนท ดวงพลอย ทปรกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต 4. อาจารย วศษฎศร จนตนา ทปรกษาคณะการบญช 5. รองศาสตราจารย ดร. สรชย พศาลบตร ทปรกษารองอธการบดสายงานวจย 6. ดร.ปกรณ เพญภาคกล ผสอบบญช 7. อาจารย รชดาภรณ เสมาขนธ อาจารยประจ าคณะการบญช 8. อาจารยและเจาหนาทของศนยบรการวจย

อาจารย สฏกา รกประสต

7 มนาคม 2560 DP

U

(1)

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ค กตกรรมประกาศ จ สารบญ (1) สารบญตาราง (3) สารบญรปภาพ (4) บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา 5 วตถประสงคของการวจย 6 สมมตฐานการวจย 7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 7 ขอบเขตของการวจย 8 นยามศพท 8

บทท 2 เอกสารและผลงานวจยทเกยวของ 10

สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง 10

กรอบแนวคดงานวจย 13

ลกษณะขอมลการปรบงบการเงนยอนหลง 14

ผลจากการปรบงบการเงนยอนหลง 15

การพฒนาแบบจ าลองงานวจย 15 บทท 3 ระเบยบวธวจย 19

ประชากรและกลมตวอยาง 19

เครองมอในการวจย 20

การรวบรวมขอมล 21

การวเคราะหขอมล 22

DPU

(2)

สารบญ(ตอ)

หนา

บทท 4 ผลการวจย 23 ผลการวจย 23 ตอนท 1 ลกษณะขอมลทวไปของบรษททปรบงบการเงนยอนหลง 24 ตอนท 2 ผลการศกษาจ าแนกตามวตถประสงค 3 ขอ 25 2.1 วตถประสงคขอท 1 25 2.2 วตถประสงคขอท 2 30 2.3 วตถประสงคขอท 3 32 2.3 ผลการสมภาษณผสอบบญช 37

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 39

สรปผลการวจย 39

อภปรายผล 44

ขอเสนอแนะ 47

บรรณานกรม 50

ภาคผนวก 52

ภาคผนวก ก. ผลจากการวเคราะห Regression Model 54 ภาคผนวก ข. ประวตผวจย 56 DP

U

(3)

สารบญตาราง หนา

ตารางท 1 แสดงลกษณะขอมลทวไปของบรษทประชากรและกลมตวอยาง.......................... 20 2 ลกษณะขอมลทวไปของบรษททปรบงบการเงนยอนหลง.................................. 24 3 แสดงสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงจ าแนกตามกลมอตสาหกรรม............. 25 4 แสดงสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงจ าแนกตามขนาดของบรษท............... 27 5 แสดงขนาดและผลประกอบของการบรษททปรบงบการเงนยอนหลง จากสาเหตการเปลยนแปลงงนโยบายบญชและความผดพลาด........................... 30 6 แสดงลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด.. 32 7 การทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระ Correlations Metrix ....................... 34 8 แสดงความสมพนธของตวแปรอสระและตวแปรตาม........................................ 35 9 แสดงผลการทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระกบตวแปรตามทละค......... 36

DPU

(4)

สารบญรปภาพ

หนา

รปภาพท

1 กรอบแนวคดงานวจย………………………………………………………………. 13 2 แสดงขนตอนการวเคราะหขอมลทเกยวของกบวตถประสงคและสมมตฐาน……. 22 3 ลกษณะขอมลทวไปของบรษทปรบทปรบงบการเงนยอนหลง.............................. 24 4 สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงงบการเงน ป 2557………………………….. 26 5 สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงแตละกลมอตสาหกรรมป 2558……………... 26 6 การปรบงบการเงนยอนหลงป 2558จ าแนกตามขนาด………………………….. 27 7 สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทขนาดเลก ป 2558………………. 28 8 สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทขนาดใหญ ป 2558……………… 28 9 การปรบงบการเงนยอนหลงป2558 จ าแนกตามสาเหตและขนาด……………… 29

DPU

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ งบการเงนเปนเครองมอทมความส าคญในการสอสารขอมลของกจการตอผมสวนไดเสยทเกยวของ ขอมลทางการบญชจงตองมคณภาพโดยการน าเสนออยางถกตองตามควร (True and Fair View) ซงหลายฝายใหความส าคญในการสงเสรมขอมลใหมคณภาพ เชน คณะกรรมการมาตรฐานการบญชระหวางประเทศ (International Accounting Standard Board: IASB) ก าหนดลกษณะเชงคณภาพของขอมลทางการเงนทมประโยชนตามกรอบแนวคดส าหรบการรายงานทางการเงน ( Conceptual Framework for Financial Reporting) ในปจจบน ผท าบญชจดท างบการเงนภายใตมาตรฐานการการรายงานทางการเงน ซงชวยใหงบการเงนแสดงขอมลทเปนประโยชนเพอการตดสนใจมากขน นอกจากน งบการเงนไดรบการสรางความเชอมนจากผบรหารใหการรบรองขอมลในงบการเงน ตลอดจนผสอบบญชโดยการแสดงความเหนเพอสรางความเชอมนตองบการเงน เนองจากงบการเงนมความส าคญส าหรบผใชขอมลเพอการตดสนใจ อยางไรกตาม แมวางบการเงนจดท าขนตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน และสงเสรมใหผท าบญชใชดลยพนจอยางมออาชพ (Professional Judgement) ในการน าเสนอขอมล แตการใชดลยพนจดงกลาวอาจท าใหการรายงานก าไรและการแสดงฐานะทางการเงนของกจการสงหรอต าเกนไป และน าไปสการปรบงบการเงนยอนหลง (Financial Restatement) ซง มาตรฐานการบญช ฉบบท 81 เรอง นโยบายการบญช การเปลยนแปลงประมาณการทางการบญชและขอผดพลาด ก าหนดให “ขอผดพลาดทมสาระส าคญในงวดกอน จะตองแกไขดวยวธปรบยอนหลงในงบการเงนส าหรบงวดแรกหลงจากคนพบขอผดพลาดดงกลาว” และ“ใหใชวธการน านโยบายการบญชใหมมาถอปฏบตยอนหลงส าหรบการเปลยนแปลงนโยบายการบญชทเปนไปโดยความสมครใจ และก าหนดใหใชวธการปรบงบการเงนยอนหลงส าหรบการแกไขขอผดพลาดในงวดกอน” การปรบงบการเงนยอนหลง (Financial Restatement) คอการแกไขการรบรรายการ การวดมลคา และการเปดเผยจ านวนเงนขององคประกอบของงบการเงนงวดกอน เสมอนหนงขอผดพลาดในงวดกอนไมเคยเกดขน การปรบงบการเงนยอนหลงไมเพยงแคปรบปรงคณภาพการเปดเผยขอมลของบรษทจดเบยนเพอปกปองผลประโยชนของนกลงทนเทานน แตเพอปรบปรงการก ากบดแลใหขอมลของตลาดทนมคณภาพมากขน (Zhihua, 2008) อยางไรกตาม

1 มาตรฐานการบญช ฉบบท 8 (ปรบปรง 2558) เรอง นโยบายบญช การเปลยนแปลงประมาณการทางการบญชและขอผดพลาด

DPU

-6-

การปรบยอนหลงดงกลาวอาจจะท าใหก าไรทรายงานไวกอนหนาลดลง สงผลตอความเชอมนของนกลงทน และท าลายความนาเชอถอการเปดเผยขอมลขององคกร (Albring, Huang,Pereira and Xu, 2013) การปรบงบการเงนยอนหลงซงมาตรฐานการบญชก าหนดใหตองมการแกไขงบการเงนยอนหลงถาหากพบวามการปรบใชมาตรฐานใหม การเปลยนแปลงนโยบายทางการบญช และการแกใขขอผดพลาด แตจากแนวโนมการแกไขงบการเงนของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยของประเทศสหรฐอเมรกา ระหวางป ค.ศ. 2003-2012 ของ Scholz (2014) กลบพบวาการปรบงบการเงนยอนหลงเกดจากการทจรต ประมาณ 2% และพบวากลมอตสาหกรรมทมการปรบงบการเงนยอนหลงมากทสด 3 ล าดบแรก ในป คศ. 2012 คอกลม Computers & Software (18%) Financial, Banks & Insurance (16%) Energy, Mining & Chemicals (14%) นอกจากนจากขาวออฉาวทางการบญชทผานมา พบวามการรายงานขอมลในงบการเงนเปนเทจ และขาวการทจรตในการจดท างบการเงนซงสรางความเสยหายแกนกลงทน จากการทบทวนวรรณกรรมซงพบวาการปรบงบการเงนยอนหลงอาจเกดจากสาเหตส าคญ 3 สาเหต คอ 1) การปรบใชมาตรฐานฉบบใหม 2) การเปลยนแปลงนโยบายทางการบญช และ3) เกดจากความผดพลาดของงบการเงนงวดกอน ซงความผดพลาดดงกลาวอาจเกดจากการขาดระมดระวงรอบคอบในการจดท างบการเงน หรออาจเกดความตงใจซงเปนการทจรตในการจดท างบการเงน และกอใหเกดความเสยหายแกผใชงบการเงน นอกจากน ความผดพลาดทเกดจากความตงใจดงกลาวพบมากใน กลมอตสาหกรรม 3 กลมคอ กลม1) Computers & Software Financial 2) Banks & Insurance และ 3) Energy, Mining & Chemicals ยงกวานน การปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดซงพบในบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย ซงมการก ากบดแลกจการทด การปรบงบการเงนจากสาเหตความผดพลาดไมควรจะม เพราะท าใหเกดความไมนาเชอถอตองบการเงน

งานวจยนจงใหความสนใจศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย นอกจากน หากพบวาการปรบงบการเงนยอนหลงเกดจากความผดพลาด จะศกษาลกษณะขอมลดงกลาว เชน แกไขขอมลรายได คาใชจาย และอนๆโดยการศกษาการปรบบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย กลมอตสาหกรรม 3 กลม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน DP

U

-7-

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย

แหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน

2. เพอเปรยบเทยบขนาดและผลประกอบของการบรษททปรบงบการเงนจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด ทง 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน

3. เพอวเคราะหลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดของบรษทจดทะเบยนบรษทในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน โดยจ าแนกลกษณะขอมลเปน 3 กลมไดแก กลมแกไขขอมลเกยวกบรายได กลมแกไขขอมลเกยวกบคาใชจาย และกลมแกไขขอมลเกยวกบภาษ การลงทน การจดหาเงน และอนๆ

สมมตฐำนกำรวจย 1. สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากการปรบใชมาตรฐานการบญชฉบบใหม

ของบรษทขนาดใหญมการปรบงบการเงนยอนหลงมากกวาบรษทขนาดเลก 2. สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดของบรษทขนาดเลกม

มากกวาบรษทขนาดใหญ 3. บรษทกลมตวอยางทมผลประกอบการขาดทนมการปรบงบการเงนยอนหลงมากกวา

บรษททมผลประกอบการทมก าไร 4. ลกษณะขอมลของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมลกษณะ

ขอมลทแตกตางกน 5. การปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมความสมพนธกบขนาดของ

องคกร ขนาดของหนสน ผลประกอบการ และการเตบโตของกจการ

ประโยชนทคำดวำจะไดรบ การศกษาสาเหต และลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย ทง 3 กลมอตสาหกรรม เพอเสนอแนะแนวทางการตรวจสอบสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดของบรษทจดทะเบยนบรษทในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ตอฝายตางๆ ดงน

DPU

-8-

1. ผสอบบญช ใหความส าคญกบการตรวจสอบบญชทพบวาบรษทจดทะเบยนแกไข เพอปองกนปญหาทอาจเกดจากสาเหตความผดพลาด

2. ผตรวจสอบภายใน ใหความส าคญกบการควบคมภายในมากขนเพอการจดท างบการเงนใหมคณภาพ และการรายงานความผดพลาดอยางมสาระส าคญ ในรายการทพบวาบรษทมกจะแกไขรายการนนๆในงบการเงน

3. หนวยงานภาครฐ - กรมสรรพากร ใหความส าคญกบสาเหตและลกษณะขอมลทมการแกไขงบการเงนยอนหลงทเกยวของกบการเสยภาษ ในการรายงานทางการเงน

4. คณะกรรมการตรวจสอบ ใหความส าคญกบกลมอตสาหกรรมทมกจะมการแกไขงบการเงนเพอปองกนการทจรตการรายงานทางการเงน

5. ผถอหน-นกลงทน ใหความส าคญกบการสอดสองดแลองคกรทลงทนเพอตรวจสอบสาเหตและลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลง

ขอบเขตของกำรวจย การวจยนครอบคลมบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ทคงอย ณ

วนท 31 พฤษภาคม 2559 เฉพาะ 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน

นยำมศพท2

1. กำรปรบงบกำรเงนยอนหลง หมายถง การแกไขการรบรรายการ การวดมลคา และการเปดเผยจ านวนเงนขององคประกอบของงบการเงนงวดกอน เสมอนหนงขอผดพลาดในงวดกอน ไมเคยเกดขน

2. นโยบำยกำรบญช หมายถง หลกการ หลกเกณฑ ประเพณปฏบต กฎและวธปฏบตทเฉพาะทกจการน ามาใชในการจดท าและน าเสนองบการเงน

3. มำตรฐำนกำรรำยงำนทำงกำรเงน หมายถง มาตรฐานการบญชและการตความทก าหนด โดยคณะกรรมการก าหนดมาตรฐานการบญช ซงประกอบดวย 1) มาตรฐานการรายงานทางการเงน 2) มาตรฐานการบญช 3) การตความมาตรฐานการรายงานทางการเงน และ

2 นยามศพท ทมา: มาตรฐานการบญช ฉบบท 8 (ปรบปรง 2558) เรอง นโยบายบญช การเปลยนแปลงประมาณการทางการบญช และขอผดพลาด

DPU

-9-

4) การตความมาตรฐานการบญช 4. ขอผดพลำดในงวดกอน หมายถง การละเวนการแสดงรายการทขดตอขอเทจจรงใน

งบการเงนของกจการในงวดใดงวดหนง หรอหลายงวดกอนๆกตาม อนเกดจากความลมเหลวในการใชขอมลทนาเชอถอหรอการใชขอมลทนาเชอถอในทางทผด ซงขอมลดงกลาว 1) มอยในงบการเงนของงวดกอนทไดรบการอนมตใหออก และ 2) สามารถคาดการณไดอยางสมเหตสมผลวาสามารถหาขอมลได และน ามาใชในการ

จดท าและการน าเสนองบการเงน ขอผดพลาดดงกลาวรวมถงผลกระทบจากการค านวณผดพลาด ขอผดพลาดจากการใชนโยบายการบญช การมองขามหรอการตความขอเทจจรงผดพลาด และการทจรต

5. กำรน ำนโยบำยกำรบญชใหมมำถอปฏบตยอนหลง หมายถง การเรมใชนโยบายการบญชใหมส าหรบรายการคา เหตการณและสถานการณอนเสมอนหนงไดใชนโยบายการบญชในเรองนนมาโดยตลอด

DPU

บทท 2 เอกสำรและผลงำนวจยทเกยวของ

การปรบงบการเงนยอนหลงเปนเหตการณทเกดขนในกจการหนงๆซงอาจสงผลเชงลบตอกจการ งานวจยนจงมงหาสาเหตและลกษณะของขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลงเพอใหขอมลเชงประจกษตอทกฝายทเกยวของ ซง เนอหาในบทท1 กลาวถงภาพรวมโดยทวไปเกยวกบการปรบงบการเงนยอนหลง วตถประสงคงานวจย สมมตฐานการวจย ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ขอบเขตของการวจย และนยามศพท ส าหรบเนอหาในบทนจะกลาวถงการทบทวนวรรณกรรมตางๆทเกยวของ เพอพฒนากรอบแนวคดการวจยและแบบจ าลองงานวจย ซงจะกลาวถงสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง ลกษณะการปรบงบการเงนยอนหลง ผลทเกดขนจากการปรบงบการเงนยอนหลงของกจการตางๆ ดงจะน าเสนอตามล าดบตอไป สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลง

จากมาตรฐานการบญช ฉบบท 8 เรอง นโยบายบญช การเปลยนแปลงประมาณการทางการบญชและขอผดพลาด มขอก าหนดบางสวนดงน

บทน ำท 7.3 “ขอผดพลำดทมสำระส ำคญในงวดกอน จะตองแกไขดวยวธปรบยอนหลงในงบกำรเงนส ำหรบงวดแรกหลงจำกคนพบขอผดพลำดดงกลำว”

บทน ำท 8 “มำตรฐำนกำรบญชฉบบนก ำหนดใหใชวธกำรน ำนโยบำยกำรบญชใหมมำถอปฏบตยอนหลงส ำหรบกำรเปลยนแปลงนโยบำยกำรบญชทเปนไปโดยควำมสมครใจ และก ำหนดใหใชวธกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงส ำหรบกำรแกไขขอผดพลำดในงวดกอน”

บทน ำท 11 มำตรฐำนกำรบญชฉบบนกลำวถงกรณทไมสำมำรถท ำไดในทำงปฏบตทจะค ำนวณผลกระทบสะสม ณ วนตนงวดของงวดปจจบน ส ำหรบ

11.1 กำรใชนโยบำยกำรบญชใหมกบทกงวดกอนๆทผำนมำ หรอ 11.2 ขอผดพลำดในทกงวดกอนๆ ทผำนมำ

กจกำรเปลยนแปลงขอมลเปรยบเทยบเสมอนหนงไดใชนโยบำยกำรบญชใหมมำโดยตลอดหรอไดมกำรแกไขขอผดพลำด โดยใชวธเปลยนทนทเปนตนไปนบจำกวนแรกสดทสำมำรถปฏบตได และ

บทน ำท 14 มำตรฐำนกำรบญชฉบบนก ำหนดใหเปดเผยอยำงละเอยดถงจ ำนวนเงนของรำยกำรปรบปรงทเกดจำกกำรเปลยนแปลงนโยบำยกำรบญชหรอกำรแกไขขอผดพลำดในงวดกอน โดยใหเปดเผยส ำหรบรำยกำรแตละบรรทดในงบกำรเงนทไดรบผลกระทบ

DPU

-11-

จากมาตรฐานการบญช ฉบบท 8 ดงกลาว ซงมขอก าหนดใหมการปรบปรงงบการเงนยอนหลง เนองจาก 1) การเปลยนแปลงนโยบายบญช และ 2) ความผดพลาดทมสาระส าคญ3 อยางไรกตาม ความผดพลาดทเกดขน อาจเกดจากความไมตงใจ หรออาจเกดจากความตงใจ (เจตนาทจรต) ซงถาหากเกดจากการทจจรต จะกอใหเกดความเสยหายตอผใชงบการเงน ซง Park, J. J. (2009) กลาววาผทใหค าแนะน าทางกฎหมายยงไมเปนแบบแผนเดยวกน และมาตรฐานยงมความคลมเครอไมสามารถท าใหบรรลผลไดในทางปฏบต และอาจจะอางสทธทกลาววามาตรฐานท าใหตนทนการปฏบตงานเพมขนน าไปสการปรบงบการเงนโดยไมจ าเปนในบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยเกดขนสงมากอยางมนยส าคญ

ยงกวานน Scholz (2014) พบวา การปรบงบการเงนยอนหลงของบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยของประเทศสหรฐอเมรกา ในชวงระหวางป ค.ศ. 2003-2012 เกยวของกบการทจรตประมาณ 2 % ซงการปรบงบยอนหลงทงหมดตลอดชวงระยะเวลา 10 ป บรษททปรบงบการเงนยอนหลงสวนใหญเปนบรษทขนาดเลกและไมมความสามารถในการท าก าไร ยงกวานน ประมาณ 50 % ของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงมผลการด าเนนงานขาดทนสทธคอนขางมาก สอดคลองกบ Anderson and Yohn (2002) ซงพบวาการปรบงบการเงนยอนหลงเปนสญญาณทชดเจนวางบการเงนปกอนของบรษทไมมความนาเชอถอและมคณภาพต า นอกจากน Albring, Huang, Pereira and Xu (2013) พบวาองคกรกระท าการปรบงบการเงนยอนหลงเพอทจรตในการรายงานมากกวาเพอการแกไขรายการใหถกตอง

นอกจากน Dechow, Ge and Schrand (2010) สรปตวชวดคณภาพก าไร (Earnings Quality) มหลายรายการ และพบวาการปรบงบการเงนยอนหลงเปนรายการหนงทชใหเหนวามการรายงานเกยวกบก าไรผดพลาดซงขดตอขอเทจจรง ซงองคกรทรายงานผดพลาด และมการปรบงบการเงนยอนหลง มโอกาสทจะมความความบกพรองในการระบบการควบคมภายใน และเชอไดวาระบบการรายงานงบการเงนมคณภาพต า

นอกจากน Wang (2013) กลาววา บรษททมจดออนการควบคมภายในระดบบรษทอยางมสาระส าคญมโอกาสทจะปรบงบการเงนยอนหลงมากกวาบรษททมจดออนการควบคมภายในระดบบญชอยางมสาระส าคญ นอกจากน Imoniana, Perera, and Lima (2012) พบวา การปรบงบการเงนยอนหลงสามารถสรปสาเหตได 2 ประเดนคอ 1) ความผดพลาดในการบนทกบญช (Bookkeeping Errors) มรายการจดกลมทางการบญชไมเหมาะสม และทส าคญกระบวนการควบคมภายในเกยวกบบญชลกหนรายตวและบญชคมยอดลกหนในบญชแยกประเภททวไป 2) กลมตางๆทเกยวของ (Related Parties) ซงกอใหเกดจากเกณฑคงคาง

3

การพจารณา “ความผดพลาดทมสาระส าคญ” พจารณาจากความผดพลาดทมโอกาสเกดขนสงเกนกวา รอยละ 5 ของรายการก าไรกอนภาษ ในงบก าไรประจ าป ( Park, 2009 )

DPU

-12-

จากงานวจยของ Hayes (2014) เปรยบเทยบการปรบงบการเงนยอนหลงซงเกดจากความไมตงใจ (Unintentional Error) และเกดจากความตงใจ (Intentional Error) พบวามความแตกตางกน กลาวคอ องคกรทปรบงบการเงนยอนหลงซงเกดจากความไมตงใจ จะมลกษณะ ดงน 1) มก าไรเตบโตอยางคงท (Income Smoothing) นอยกวา 2) ก าไรทมความยงยน (Income Persistence) นอยกวา และ 3) รายการคางรบ-คางจาย (Positive Accruals) นอยกวา Herly, Bartholdy and Thinggaard (2013) เปรยบเทยบคณภาพก าไรของบรษทมการปรบงบการเงนยอนหลงของประเทศสหรฐอเมรกา กบคณภาพก าไรของบรษทกลมตวอยางเพอใชในควบคม (Control Group) พบวา กอนการปรบยอนหลงหลายป บรษททมการปรบยอนหลงมคณภาพก าไรแยกวาบรษท Control Group แมวาบรษททมการปรบยอนหลงมคณภาพก าไรดขนแตไมมากกวาอยางมนยส าคญเมอเปรยบเทยบกบบรษท Control Group และจากปฏกรยาของตลาดหนในบรษททมการปรบงบการเงนยอนหลงพบวา บรษททมการปรบงบการเงนยอนหลงมคณภาพก าไรดกวาอยางมนยส าคญเมอเปรยบเทยบกบกลม Control Group อาจกลาวไดวาการปรบงบการเงนยอนหลงไมอาจท าใหคณภาพก าไรดขนไดดวยตวของมนเอง แตแนวทางปฏบตของตลาดทนจะสงเสรมใหการปรบงบการเงนยอนหลงมคณภาพก าไรดขน Herly, Bartholdy and Thinggaard (2013) อยางไรกตาม Scholz (2014)ศกษาการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในประเทศสหรฐอเมรการของบรษทตงแตป 2003-2012 พบวาการปรบงบการเงนยอนหลงสงสดในป 2006 แตการปรบงบการเงนยอนหลงมแนวโนมลดลงหลงจากการน า กฎหมาย Sarbanes Oxley Act เกยวกบการรายงานการควบคมภายใน รหส 404 มาปรบใช จงอาจกลาวไดวา ระบบการก ากบดแลทด กอใหเกดระบบการควบคมภายในทชวยปองกนความผดพลาดในการรายงานทางการเงน ลดการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากสาเหตความผดพลาด

จากการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวขางตนจงอาจสรปไดวา การปรบงบการเงนยอนหลงเกดจากหลายสาเหตไดแก

1. เพอใหเปนไปตามขอก าหนดของมาตรฐานการรายงานทางการเงนทฉบบใหม 2. เพอท าตามขอก าหนดใหมการปรบปรงยอนหลงตาม มาตรฐานการบญช ฉบบ

ท 8 ซงก าหนดใหมการปรบปรงเนองจาก 2.1 การเปลยนแปลงนโยบายทางการบญช 2.2 ขอผดพลาด

จากปจจยสาเหตดงกลาว งานวจยนจงก าหนดใหสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงดงกลาวเปนตวแปรอสระ สงผลตอการปรบงบการเงนยอนหลง ซงก าหนดใหตวแปรอสระท 1) คอ การปรบใชมาตรฐานฉบบใหม 2) การเปลยนแปลงนโยบายบญช และ 3) ความผดพลาด ซงความผดพลาดดงกลาวอาจเกดจากความไมตงใจ และเกดจากความตงใจ (เจตนาทจรต) ซง

DPU

-13-

กอใหเกดความเสยหายตอผใชงบการเงน จากการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวน ามาซงกรอบแนวคดงานวจย วจย ดงรปภาพท 1 แสดงกรอบแนวคดการวจย

กรอบแนวคดงำนวจย

รปภำพท 1 กรอบแนวคดงำนวจย

จากการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวน ามาซงสมมตฐานงานวจยขอท 1-3 ดงน สมมตฐาน ขอ 1 สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากการปรบใชมาตรฐานการ บญชฉบบใหมของบรษทขนาดใหญมการปรบงบการเงนยอนหลง มากกวาบรษทขนาดเลก สมมตฐาน ขอ 2 สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดของบรษท ขนาดเลกมการมากกวาบรษทขนาดใหญ

สมมตฐาน ขอ 3 บรษทกลมตวอยางทมผลประกอบการขาดทนมการปรบงบการเงน ยอนหลงมากกวาบรษททมผลประกอบการทมก าไร

การปรบงบการเงนยอนหลง

การปรบใชมาตรฐานการบญชฉบบใหม

มาตรฐานการบญช 8

กำรเปลยนแปลงนโยบำยบญช

ควำมผดพลำด (ไมเจตนา )

ความผดพลาด-จากความตงใจ (ทจรต)

DPU

-14-

ลกษณะขอมลกำรปรบงบกำรเงนยอนหลง จากงานวจยของ Palmrose and Scholz (2000) ซงจ าแนกลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลง 2 แบบ คอการปรบเชงเศรษฐกจ ( Economic Restatement) และปรบเชงเทคนค ( Technical Restatement) การปรบเชงเศรษฐกจจะเกยวกบการปรบความผดพลาดรายการทน าเสนอในงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงน ซงเกยวกบรายไดและคาใชจายหลกของกจการ สวนรายการปรบเชงเทคนคเกยวกบรายการทไมใชรายไดหลกของกจการเชน การตดจ าหนายคาความนยม งานวจยและพฒนา และการเปลยนแปลงทางโครงสราง ซง Palmrose and Scholz (2000) พบวา การปรบงบการเงนยอนหลงเชงเศรษฐกจมากกวาเชงเทคนค โดยเฉพาะอยางยง การปรบงบการเงนยอนหลงพบมากทสดในการปรบเกยวกบรายไดหลกของกจการ ซงการปรบงบการเงนยอนหลงใชวดการทจรต ความมสาระส าคญ การลมละลาย การเพกถอนหลกทรพยจดทะเบยน และปฎกรยาทเกดขนกบราคาของหลกทรพย อยางไรกตาม Palmrose and Scholz (2000) ไมไดศกษาวาประเดนทางการบญชทเกดขนเกดจากความผดพลาดอยางตงใจหรอไมตงใจของผบรหาร ในขณะท Scholz (2014) พบวา ลกษณะขอมลทมการปรบยอนหลงมากทสดคอคาใชจาย (50%) รองลงมาคอหนสนและตราสารอนพนธ (23%) และอนดบท3 คอ รายได (13%) นอกจากน Dechow, Ge, Larson, and Sloan (2011) ระบตวบงชทใชในการพยากรณ ในปทมการเปดเผยขอมลทางการบญชขดตอขอเทจจรงอยางมสาระส าคญ จะพบวาขอมลดงตอไปน ผดปกต ไดแก

1) คณภาพของรายการคงคาง (Accrual Quality) สงมาก 2) สนทรพยประเภท Soft Assets สงมาก4 3) ผลตอบแทนตอสนทรพย (Return on Assets) ลดลง ในขณะทการขายสนคา

เปนเงนสดเพมขน 4) สญญาเชาด าเนนงาน (Operating Lease) สงมากผดปกต และมการคาดหวง

ผลตอบแทนจากโครงการผลประโยชนพนกงาน ( Benefit Pension Plan) สงกวากจการอนๆ

จากการทบทวนลกษณะขอมลการปรบงบการเงนยอนหลงจงน าไปสขอสรปไดวาลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลงประกอบดวย

4 Soft Assets คอ สนทรพยทงทมตวตนและไมมตวตน เชน ทรพยากรบคคล ตราสนคา ความร ทกษะ โดยทวไปไมแสดงไวในงบแสดงฐานะการเงน จาก http://www.businessdictionary.com/definition/soft-asset.html business dictionary .com

DPU

-15-

1) ขอมลเกยวกบรายได 2) ขอมลเกยวกบคาใชจาย 3) ขอมลเกยวกบภาษ กจกรรมการลงทน และกจกรรมการจดหาเงน

จากการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวน ามาสสมมตฐานงานวจยขอท 4 ทวา

สมมตฐาน ขอ 4 ลกษณะขอมลของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความ ผดพลาดมลกษณะขอมลมลกษณะแตกตางกน ผลจำกกำรปรบงบกำรเงนยอนหลง

จากงานวจยของ Albring, Huang, Pereira & Xu (2013) พบวา การปรบงบการเงนยอนหลงท าลายความสมพนธระหวางกจการกบบคคลภายนอกเชนลกคา ผจ าหนายสนคา และสงผลเชงลบตอกระแสเงนสดของกจการ ท าใหเงนสดทกจการจะคงไวเพอการลงทนลดลง และอตราการเตบโตของกจการ (Firm Growth) ลดลงหลงจากการปรบงบการเงนยอนหลง สอดคลองกบ Ma (2011)ทพบวากจการ ทมการปรบงบการเงนยอนหลงจะมมลคากจการ (Firm Value) ต ากวาอยางมนยส าคญเมอเปรยบเทยบกบกจการทไมมการปรบยอนหลง และ หลงจากทมการประกาศการปรบงบการเงนยอนหลง เหตการณทเกดจากความเสยงดานสารสนเทศเกดขน เชนการตอบสนองของตลาด สภาพการณในการจดหาเงนของบรษท คาสอบบญช ฯลฯ นอกจากน อตราการลาออกของผบรหารสงขนและความซอสตยของผบรหารลดลงหลงจากทมการประกาศการปรบงบการเงนยอนหลง ซงเปนสาเหตใหมลคากจการ ลดลงในระยะยาว และ Anderson and Yohn (2002) พบวา เมอมการประกาศการปรบงบการเงนยอนหลงจะเกดปญหาเกยวกบ ความไมเทาเทยมกนของขอมล (Information Asymmetry) เพมขนชวคราว แตไมสงผลในระยะยาว นอกจากน Anderson and Yohn (2002) พบวา นกลงทนมปฏกรยาเชงลบมากทสดเมอมการประกาศการปรบงบการเงนยอนหลงทเกยวกบประเดนการรบรรายได ซงจะสงผลตอการรบรของนกลงทนทมตอมลคากจการ อยางไรกตาม Hirschey, Smith and Wilson (2013) พบวา ความกงวลของนกลงทนเกยวกบคณภาพของงบการเงนจะลดลงในกจการทมการคนหาและเปดเผยขอมลเกยวกบความผดปกตทางการบญช (Accounting Irregularities )ไดอยางรวดเรว ในขณะท ความกงวลของนกลงทนยงคงสงมากถาหากกจการใชเวลานานในการคนหาและการประกาศความผดปกตทางการบญช

DPU

-16-

กำรพฒนำแบบจ ำลองงำนวจย จากวตถประสงคขอท 4 ของงานวจยนทตองการศกษาสาเหตทแทจรงในการปรบงบ

การเงนยอนหลง และจากการทบทวนวรรณกรรมเพอพฒนาแบบจ าลองงานวจยเพอตรวจสอบและระบสาเหตทแทจรงพบวา องคกรทปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด อาจเชอไดวาระบบการรายงานงบการเงนมคณภาพต า Dechow, Ge and Schrand (2010) อยางไรกตาม คณะกรรมการตรวจสอบมการตดตามผลเพอปรบปรงคณภาพของงบการเงนจะลดปญหารายงานทางการเงน หรอการปรบงบการเงนยอนหลง ซง Raghunandan and Rama (2007) กลาววาการตดตามผลของคณะกรรมการตรวจสอบขนอยกบขนาดขององคกร ( Firm size) ซงองคกรทมขนาดใหญ มโอกาสทจะพบกบประเดนปญหาตางๆทางการบญชทซบซอนมากกวา องคกรขนาดใหญจงมโอกาสทจะเกดความผดพลาดมากกวา อาจกลาวไดวาบรษททมองคกรขนาดใหญยอมสงผลใหเกดการปรบงบการเงนยอนหลงมากกวา งานวจยนจงก าหนดใหกจการทมขนาดใหญมความสมพนธกบการปรบงบการเงนยอนหลง โดยก าหนดใหตววดทใชแทนองคกรขนาดใหญคอ Market Value

นอกจากน Dechow, Ge, Larson and Sloan (2011) กลาววา ถาองคกรตองจดหาเงน ( Financing) การเปดเผยขอมลทางการบญชขดตอขอเทจจรงจะมเพมขน อาจกลาวไดวากจการทมหนสนสง จะยงมความพยายามทจะรกษาระดบเงอนไขหนสน ( Debt Covenant) จงมโอกาสทจะรายงานงบการเงนขดตอขอเทจจรงอยางมสาระส าคญ งานวจยนจงก าหนดใหขนาดหนสน มความสมพนธกบการปรบงบการเงนยอนหลง โดยก าหนดขนาดหนสน/สนทรพยรวม ( Leverage/Total Asset) ขององคกรไวในตวแบบงานวจยน

ยงกวานน การรายงานงบการเงนขดตอขอเทจจรง หรอความผดพลาดตางๆทอาจจะเกดขนมโอกาสทจะเกดขนในกจการทมผลการด าเนนงานไมด หรอขาดทน Scholz (2014) พบวาประมาณ 50 % ของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงมผลการด าเนนงานขาดทนสทธคอนขางมาก งานวจยนเชอวาบรษททมผลการด าเนนงานขาดทนยอมสงผลใหเกดการปรบงบการเงนยอนหลงมากกวาบรษททมผลก าไรจากการด าเนนงาน โดยแทนผลการด าเนนงานขาดทน ( Loss) เปน 1 และผลก าไร ( Profit) เปน 0

จากการทบทวนวรรณกรรมทพบวา กจการทมการเตบโตเรวยอมตองการระบบงานตางๆทมาสนบสนนรวมทงระบบการควบคมภายในเพอเพมการตรวจสอบและการตดตามผล Dechow, Ge and Schrand (2010) กลาววาองคกรทมโอกาสทจะมความผดพลาด เนองจากมความบกพรองในการระบบการควบคมภายใน อาจเชอไดวาองคกรทมการเตบโตเรวเกนไปเปนสญญานเตอนภยทชวดการทจรต Raghunandan and Rama (2007) นอกจากน Dechow, Ge, Larson and Sloan (2011)พบวาบรษททเปดเผยขอมลขดตอขอเทจจรงจะม อตราสวนราคาตอ

DPU

-17-

ก าไร (Price Earnings Ratio) และราคาตลาดตอหน/ราคาตามบญชตอหน (Market to Book Ratios) สงมากผดปกตดงนนองคกรทมการเตบโตเรว ถาหากไมมระบบการควบคมภายในทดเพยงพอจะท าใหระบบการรายงานงบการเงนมคณภาพต า งานวจยนจงเชอวา บรษททมการเตบโตเรวยอมสงผลใหเกดการปรบงบการเงนยอนหลงมากกวา โดยใช ( Market to Book Ratio) เปนตวแทนของความเตบโตของบรษท

จากการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวจงอาจสรปไดวาการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทมความสมพนธกบ ขนาดขององคกร (Market value) ระดบหนสน(Leverage) ผลการด าเนนงานขาดทน (Loss) และการเตบโตขององคกร ( Market to Book Ratio) ซงแสดงในแบบจ าลองงานวจยไดดงน

𝑅estatement amount = 𝛽0 + 𝛽1(Market value ) + 𝛽2( Leverage) + 𝛽3(Loss) + 𝛽4(Market to book ratio) + 𝑒𝑟𝑟𝑜𝑟

โดยท Restatement Amount = จ านวนเงนทมการปรบแกยอนหลง Market Value = ขนาดขององคกร Leverage = ขนาดของหนสน (หนสน / สนทรพยรวม) Loss = ผลประกอบการแทนผลขาดทนดวย1 และผลก าไรแทนดวย 0 Market to Book Ratio = การเตบโตของกจการ จากการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวเพอตรวจสอบสาเหตทแทจรงของการปรบงบการเงนยอนหลงน ามาสสมมตฐานการวจย ขอท 5 ทวา สมมตฐาน ขอ 5 การปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมความสมพนธ

กบขนาดขององคกร ขนาดของหนสน ผลประกอบการ และการเตบโต ของกจการ

ซงงานวจยนน าเสนอสมมตฐานขอ 5 เปนสมมตฐานยอยดงน 5.1 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 ม

ความสมพนธกบขนาดขององคกรป 2558 5.2 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 ม

ความสมพนธกบขนาดของหนสนป 2558 5.3 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 ม

ความสมพนธกบผลประกอบการป 2558

DPU

-18-

5.4 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 มความสมพนธกบการเตบโตของกจการป 2558

นอกจากวเคราะหความสมพนธระหวางจ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด ในงบการเงนป 2558 กบ ตวแปรอสระตางๆทละคดงกลาวแลว ผวจยยงทดสอบความสมพนธระหวางจ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด กบปจจยดงกลาวของงบการเงนป 2557 เพอตรวจสอบวา ตวแปรอสระดงกลาวของงบการเงนป 2557 มความสมพนธกบบจ านวนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดอยางตงใจในป 2558 หรอไม โดยมขอสมมตฐานดงน

5.5 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 มความสมพนธกบขนาดขององคกรป 2557

5.6 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 มความสมพนธกบขนาดของหนสนป 2557

5.7 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 มความสมพนธกบผลประกอบการป 2557

5.8 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 มความสมพนธกบการเตบโตของกจการป 2557

DPU

บทท 3 ระเบยบวธวจย

งานวจยน ศกษาสาเหตและลกษณะการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ซงเนอหาในบทกอนอธบายเกยวกบมาตรฐานการบญชและการทบทวนวรรณกรรมตางๆทเกยวของกบการปรบงบการเงนยอนหลง กรอบแนวคดงานวจย การพฒนาแบบจ าลองในการวจย ส าหรบบทนจะเกยวของกบระเบยบวธวจย เพอตอบค าถามตามวตถประสงคงานวจย โดยกลาวถงการเลอกประชากรและกลมตวอยาง เครองมอในการวจย การรวบรวมขอมล ตลอดจนการวเคราะหขอมลตามล าดบตอไป

ประชำกรและกลมตวอยำง การปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย เพอศกษาสาเหตและลกษณะรายการทมการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยน เฉพาะกลมอตสาหกรรม 3 กลม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน ทคงอย ณ วนท 31 พฤษภาคม 2559 โดยทวไปจะศกษางบการเงน 2 ปยอนหลง คองบการเงนป พ.ศ. 2557-2558 ยกเวนการศกษาผลประกอบการของกจการซงจะศกษาตงแตงบการเงนปพ.ศ. 2555-2558 เพอใหเหนการเปลยนแปลงของขอมลแตละกลมอตสาหกรรม ซงประกอบดวย

1. กลมทรพยากร ประกอบดวย 39 บรษท 2. กลมเทคโนโลย ประกอบดวย 41 บรษท 3. กลมธรกจการเงน ประกอบดวย 59 บรษท

รวม 139 บรษท กำรก ำหนดขนำดของบรษทกลมตวอยำง งานวจยนจ าแนกขนาดของบรษทเปน 2 กลม คอบรษทขนาดใหญและขนาดเลก โดยใชเกณฑในการจ าแนกขนาดบรษทตามดชน FTSE SET5 ซงแบงตามขนาดตลาด โดยระบบรษทขนาดใหญ 30 บรษท6 จากจ านวนบรษทจดทะเบยนทงหมดในตลาดหลกทรพย จากการก าหนดขนาดตามกลม ของ FTSE SET พบวาบรษทประชากรของงานวจยน ทง 3 กลม

5 ดชน FTSE SET เกดขนภายใตความรวมมอระหวางตลท. และ FTSE Group โดยมวตถประสงค เพอยกระดบดชนของตลาดทนไทย โดยมสตรการค านวนทเปนไปตามมาตรฐานสากล และสอดคลองกบความตองการของผลงทนทงในและตางประเทศใหมากขน (ดภาคผนวก ข) 6 ตามทตลาดหลกทรพยประกาศ ณ วนท 31 พฤษภาคม 2559

DPU

-20-

อตสาหกรรม ซงมจ านวน 139 บรษท ไดรบการจดอนดบเปนบรษทขนาดใหญตามดชน FTSE SET จ านวน17 บรษท ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 1แสดงลกษณะขอมลทวไปของบรษทประชากรและกลมตวอยางซงปรบงบการเงนยอนหลงในงบการเงนป 2557-2558 ตำรำง 1 แสดงลกษณะขอมลทวไปของบรษทประชำกรและกลมตวอยำง

กลมอตสาหกรรม

บรษท(ประชากร)

บรษท(ตวอยาง)ทปรบงบการเงนยอนหลง บรษท

(ตวอยาง) จ าแนกตามขนาด

ขนาดเลก ขนาดใหญ ทรพยากร 39 20 (44%) 14 (31%) 6 (13%) เทคโนโลย 41 13 (29%) 11 (24%) 2 (5%) ธรกจการเงน 59 12 (27%) 8 (18%) 4 (9%) รวม 139 45 (100%) 33 (73%) 12 (27%) จากจ านวนบรษทประชากร 139 บรษท มบรษทขนาดใหญ 17 บรษท พบวาบรษททปรบงบการเงนยอนหลงซงเปนบรษทตวอยางจ านวน 45 บรษท จ าแนกเปนบรษทขนาดเลกจ านวน 33 บรษท (73%) และบรษทขนาดใหญจ านวน 12 บรษท (27%) ตามตารางท 1 จะเหนวาจากการจ าแนกขนาดบรษท มบรษทขนาดใหญกระจายทกกลมอตสาหกรรม

เครองมอในกำรวจย งานวจยนมเครองมอในการวจย 2 อยางคอ บตรตรวจสอบรายการ และ ตวแบบงานวจย ซงมข นตอนการสรางเครองมอดงน

1) ศกษาบทความ เอกสาร และทบทวนวรรณกรรมตางๆทเกยวของกบสาเหตและลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทตางๆ

2) คนควาขอมลของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรมเวปไซตของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

3) จดท าบตรตรวจสอบรายการเพอตรวจสอบงบการเงนบรษท และ รวบรวมขอมลดงกลาวของบรษททง 3 กลมอตสาหกรรม โดยมขนตอนดงน

2.1 รวบรวมรายชอบรษทกลมตวอยาง จ าแนกเรยงตามกลมอตสาหกรรม 2.2 ตรวจสอบสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงจ าแนกเปน 3 กลม ไดแก การ

ปรบงบการเงนยอนหลงสาเหตจาก 1) การปรบใชมาตรฐานฉบบใหม 2) การเปลยนแปลงนโยบายบญช และ 3) ความผดพลาด

DPU

-21-

2.3 บตรตรวจสอบบรษททปรบงบการเงนยอนหลง ตรวจสอบทงป 2557 และป 2558

2.4 จดท าบตรตรวจสอบรายการเพอตรวจสอบผลประกอบการของบรษททปรบงบการเงนยอนหลง

4) พฒนาตวแบบจ าลองงานวจย (Model Development) เพอคนหาสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลง โดยใช Regression Model

กำรรวบรวมขอมล 1) วธการรวบรวมขอมล เกยวกบ สาเหตและลกษณะการปรบงบการเงนยอนหลงของ

บรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ซงเปดเผยในงบการเงนประจ าป โดยใชแบบตรวจสอบรายการเปนเครองมอในการวจย เพอเกบขอมลเกยวกบ สาเหตของการแกไขและลกษณะขอมลทแกไขงบการเงน ทง 3 กลมอตสาหกรรมโดยมขนตอนดงน

1) ตรวจสอบบรษททมการปรบงบการเงนยอนหลง 2) การคนหาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง จ าแนกเปน 3 กลมคอ

2.1 การปรบใชมาตรฐานการบญชฉบบใหม 2.2 การเปลยนแปลงนโยบายบญช 2.3 ความผดพลาด

3) ตรวจสอบขนาดและผลประกอบการของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงทเกดในจากสาเหตจาก ขอ 2.2 ) การเปลยนแปลงนโยบายบญช และ 2.3) ความผดพลาด

4) การคนหาลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงจาก ขอ 2.3) ความผดพลาด จ าแนกเปน 3 กลมคอ

1.1 ขอมลเกยวกบรายได 1.2 ขอมลเกยวกบคาใชจาย 1.3 ขอมลเกยวกบภาษ การลงทน การจดหาเงน และ อนๆ

2) น าขอมลจากงบการเงนของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหต ขอ 2.3) ความผดพลาด มาทดสอบการตวแบบจ าลองงานวจย (Model) เพอคนหาสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลง โดยใช Regression Model

DPU

-22-

กำรวเครำะหขอมล 1) เพอตอบวตถประสงคงานวจยขอ1-2

ตรวจสอบและวเคราะหขอมลเชงประจกษ (Empirical Analysis) การส ารวจ ตรวจสอบ จากการเปดเผยขอมลในงบการเงนของบรษทจดทะเบยนทง 3 กลมอตสาหกรรม เกยวกบ สาเหตและลกษณะขอมลในการปรบงบการเงนยอนหลง วเคราะหขอมลเพอหาสาเหตและลกษณะของการแกไขงบการเงน โดยใชสถตเชงพรรณนาในการวเคราะหขอมล แสดงผลในรปของความถ รอยละ จ าแนกสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงตามกลมอตสาหกรรม ขนาดกจการ และผลประกอบการ

2) เพอตอบวตถประสงคงานวจยขอ3 พฒนาตวแบบจ าลองงานวจย (Model Development) เพอสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาด โดยการทบทวนวรรณกรรมและพฒนาตวแบบจ าลองงานวจย (Model Development) เพอคนหาสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตดงกลาว โดยใช Regression model รปภาพท 2 แสดงขนตอนการวเคราะหขอมลทเกยวของกบวตถประสงคงานวจย ทง 3 ขอ

รปภำพท 2 แสดงขนตอนกำรวเครำะหขอมลทเกยวของกบวตถประสงคและสมมตฐำน งำนวจย

วตถประสงคขอ 1

กำรปรบ งบกำรเงนยอนหลง

กำรปรบใชมำตรฐำนกำรบญชฉบบใหม

กำรเปลยนแปลงนโยบำยบญช

ควำมผดพลำด

o จำกควำมไมตงใจ o จำกควำมตงใจ

วตถประสงคขอ 2

วตถประสงคขอ 3

1. Empirical Analysis

(สมมตฐำน ท1-4)

2. Model Development (สมมตฐำนท 5)

DPU

บทท 4 ผลกำรวจย

ผลกำรวจย ผลการศกษาสาเหตและลกษณะการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาด หลกทรพยแหงประเทศไทย จ าแนกการน าเสนอเปน 3 ตอนตามล าดบ ประกอบดวย ตอนท 1 ลกษณะขอมลทวไปของบรษทกลมตวอยาง ตอนท 2 ผลการศกษาจ าแนกตามวตถประสงค 3 ขอ ดงน ตอนท 2.1 วตถประสงคขอท 1

ผลการศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน

ตอนท 2.2 วตถประสงคขอท 2 ผลการเปรยบเทยบขนาดและผลประกอบของการบรษททปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด ทง 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน

ตอนท 2.3 วตถประสงคขอท 3 3.1 ผลการวเคราะหลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนบรษทในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน จ าแนกลกษณะขอมลทแกไขเปน 3 กลมคอ 1) ลกษณะขอมลเกยวกบรายได 2) ลกษณะขอมลเกยวกบคาใชจายและ 3) ลกษณะขอมลเกยวกบภาษ การลงทน การจดหาเงน และอนๆ 3.2 ผลการตรวจสอบสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดของบรษทจดทะเบยนบรษทในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมเทคโนโลย กลมธรกจการเงน และกลมทรพยากร

ตอนท 3 ผลการสมภาษณผสอบบญช (ขอมลเพมเตม) เนองจากบรษทกลมตวอยางปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดในงบการเงนป 2558 ซงเปนบรษทขนาดเลก และมจ านวนนอย เพยง 4 บรษทเทานน งานวจยนจงศกษาเพมเตมโดยการสมภาษณผซงมประสบการณในการสอบบญชบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยเพอสนบสนนผลการวจย

DPU

-24-

ตอนท 1 ลกษณะขอมลทวไปของบรษททปรบงบกำรเงนยอนหลง จากการศกษาการปรบงบการเงนยอนหลงงบการเงน ป 2557 และป 2558 พบวาม

บรษททปรบงบการเงนยอนหลงจ านวน 45 บรษท ซงบางบรษทจะมการปรบงบการเงน

ยอนหลงทง 2 ป ซงในแตละปจะนบเปน 1 บรษทตวอยาง จากตารางท 2 จะเหนวาบรษท

ตวอยางงบการเงน ป 2557-2558 มจ านวน 31 และ 24 บรษทตวอยางตามล าดบ

ตำรำงท 2 ลกษณะขอมลทวไปของบรษททปรบงบกำรเงนยอนหลง

กลมอตสำหกรรม

จ ำนวน บรษท

(ประชำกร)

จ ำนวน บรษท

(ตวอยำง)

จ ำนวนบรษทตวอยำง จ ำแนกตำมปงบกำรเงน

ป 2557 ป 2558

ทรพยากร 39 20 (44%) 19 (61%) 9 (37.5%) เทคโนโลย 41 13 (29%) 8 (26%) 6 (25%) ธรกจการเงน 59 12 (27%) 4 (13%) 9 (37.5%) รวม 139 45 (100%) 31 (100%) 24 (100%)

ในการศกษาพบวาในป 2557 บรษทกลมตวอยางมการปรบงบการเงนยอนหลงมากกวาป

2558 นอกจากนยงพบวากลมอตสาหกรรมทปรบงบการเงนยอนหลงมากทสด ทง 2 ป คอกลม

ทรพยากรซงปรบงบการเงนยอนหลงมากทสดในป 2557 แตลดลงในป 2558 ส าหรบกลม

เทคโนโลยมจ านวนบรษททปรบงบยอนหลงใกลเคยงกน แตทนาสนใจคอบรษทกลมธรกจ

การเงนซงมการปรบงบการเงนมากขนในป 2558 ดงรปภาพท 3

รปภำพท 3 ลกษณะขอมลทวไปของบรษทปรบทปรบงบกำรเงนยอนหลง

0%20%40%60%80%

100%

ทรพยากร เทคโนโลย ธรกจการเงน

ป 2558 9 6 9

ป 2557 19 8 4

จ ำนว

นบรษ

ท (%

)

ขอมลกำรปรบงบกำรเงนยอนหลง DPU

-25-

ตอนท 2 ผลกำรศกษำจ ำแนกตำมวตถประสงค 3 ขอ

2.1 วตถประสงคขอท 1 ผลการศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน ตำรำงท 3 แสดงสำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงจ ำแนกตำมกลมอตสำหกรรม

จากการศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยน ของบรษทกลมตวอยาง ไดแก ทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน มลกษณะแตกตางกนกลาวคอในงบการเงนป 2557 พบวาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงมากทสดคอ การปรบใชมาตรฐานใหม (61%) รองลงมาเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช (36%) และสดทายเกดจากความผดพลาดซงมนอยทสดคอ (3%) ซงกลมอตสาหกรรมทมการปรบงบการเงนยอนหลงทมสาเหตจากการปรบใชมาตรฐานมากทสด คอกลมทรพยากร ส าหรบกลมทมการปรบงบการเงนยอนหลงทมสาเหตจากการเปลยนแปลงนโยบายบญชคอ กลมเทคโนโลย

ป/สาเหตบรษท ทปรบงบฯ

กลมอตสาหกรรม

ป 2557 ป 2558 การปรบใชมาตรฐานใหม

การเปลยน แปลง นโยบายบญช

ความผดพลาด

การใชมาตรฐานใหม

การเปลยนนโยบายบญช

ความผดพลาด

ทรพยากร 14 (45%)

4 (13%)

1 (3%)

5 (21%)

3 (13%)

1 (4%)

เทคโนโลย 2 (6 %)

6 (19%)

- 3 (13%)

1 (4%)

2 (8%)

ธรกจการเงน 3 (9 %)

1 (3 %)

- 7 (29%)

1 (4%)

1 (4%)

รวม แตละสาเหต 19 (61%)

11 (36%)

1 (3%)

15 (63%)

5 (21%)

4 (16%)

รวม 31 ( 100%) 24 (100%) DPU

-26-

รปภำพท 4 สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงงบกำรเงน ป 2557

อยางไรกตามพบวามการปรบงบการเงนยอนหลงในงบการเงนป 2557 ทเกดจากความผดพลาดเพยง (3%) ในกลมทรพยากร แตไมพบการปรบงบฯทเกดจากความผดพลาดในกลมเทคโนโลย และธรกจการเงน ส าหรบในงบการเงนป 2558 พบวาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงมากทสดคอ การปรบใชมาตรฐานใหม (63%) รองลงมาเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช (21%) และสดทายเกดจากสาเหตความผดพลาด (16%) ซงกลมอตสาหกรรมทมการปรบงบการเงนยอนหลงทมสาเหตจากการปรบใชมาตรฐานมากทสด คอกลมธรกจการเงน (29%) รองลงมาคอกลมทรพยากร (21%) และทนาสนใจคอในงบการเงนป 2558 กลมเทคโนโลยมการปรบแกยอนหลงทเกดจากความผดพลาดมากทสด (8%)

รปภำพท 5 สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงแตละกลมอตสำหกรรมป 2558

การปรบใชมาตรฐานใหม การเปลยน แปลง นโยบาย

บญช ความผดพลาด

ทรพยากร 14 4 1

เทคโนโลย 2 6 0

ธรกจการเงน 3 1 0

02468

10121416

จ ำนว

นบรษ

ท

สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงป 2557

การปรบใชมาตรฐานใหม การเปลยน แปลง นโยบาย

บญช ความผดพลาด

ทรพยากร 5 3 1

เทคโนโลย 3 1 2

ธรกจการเงน 7 1 1

012345678

จ ำนว

นบรษ

ท

สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงป 2558 DPU

-27-

จะเหนวาจากการศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทง 2 ป พบวาสาเหตทปรบงบการเงนมากทสดทง 2 ป คอสาเหตจากการปรบใชมาตรฐานฉบบใหม รองลงมาคอ การเปลยนแปลงนโยบายทางการบญช ในขณะทสาเหตจากความผดพลาดแมจะมมากขนในงบการเงนป 2558 แตเปนสาเหตทเกดนอยทสดทง 2 ป

เมอศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนฯ เฉพาะงบการเงนป 2558 จ าแนกตามขนาดของบรษทแสดงดงตารางท 4 ตำรำงท 4 แสดงสำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงจ ำแนกตำมขนำดของบรษท

ขนาด/ สาเหตการปรบ งบการเงน กลมอตสาหกรรม

บรษท ขนำดเลก บรษท ขนำดใหญ

การปรบใชมาตรฐานใหม

การเปลยนแปลงนโยบายบญช

ความผดพลาด

การปรบใชมาตรฐานใหม

การเปลยน แปลง นโยบายบญช

ความผดพลาด

ทรพยากร 3 (13%) 2 (9%) 1 (5%) 2 (9%) 1 (5%) - เทคโนโลย 2 (9%) - 2 (9%) 1 (5%) 1 (5%) - ธรกจการเงน 5 (23%) 1 (5%) 2 (9%) 1 (5%) - รวมแตละสาเหต 10 (45%) 2 (9%) 4 (18%) 5 (23%) 3 (13%) - รวมแตละขนาด 16 (64%) 8 (36%) รวม 24 (100%)

จากตารางท 4 งบป 2558พบวาการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทกลมตวอยางพบมากทสดในบรษทขนาดเลก (64%)มากกวาขนาดใหญ (36%) ซงแสดงในรปภาพท 6

รปภำพท 6 กำรปรบงบกำรเงนยอนหลงป 2558จ ำแนกตำมขนำด

บรษท ขนาดเลก 64%

บรษท ขนาดใหญ 36%

กำรปรบงบกำรเงนยอนหลงป 2558 จ ำแนกตำมขนำด DPU

-28-

ซงบรษทขนาดเลกทปรบงบการเงนยอนหลงมากทสด (64%) พบมากทสดในสาเหตการปรบใชมาตรฐานใหม (45%) รองลงมาเกดจากความผดพลาด (18%) และสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงนอยทสดเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช (9%) ดงรปภาพท 7

รปภำพท 7 สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงของบรษทขนำดเลก ป 2558

ส าหรบบรษทกลมตวอยางขนาดใหญพบสาเหตการปรบใชมาตรฐานใหมมากทสด (23%)รองลงมาเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช ในบรษท (13%) และไมพบสาเหตจากความผดพลาดในบรษทกลมตวอยางขนาดใหญ ดงรปภาพท 8

รปภำพท 8 สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงของบรษทขนำดใหญ ป 2558

การปรบใชมาตรฐานใหม การเปลยนแปลงนโยบายบญช ความผดพลาด

บรษท ขนาดเลก

ทรพยากร 3 2 1

เทคโนโลย 2 0 2

ธรกจการเงน 5 0 1

0123456

จ ำนว

น

สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงของบรษทขนำดเลก ป 2558 จ ำแนกตำม

อตสำหกรรม

การปรบใชมาตรฐานใหม การเปลยน แปลง นโยบาย

บญช ความผดพลาด

ทรพยากร 2 1 0

เทคโนโลย 1 1 0

ธรกจการเงน 2 1 0

0

1

2

3

จ ำนว

นบรษ

ท

สำเหตกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงของบรษทขนำดใหญ ป 2558 จ ำแนกตำมอตสำหกรรม DP

U

-29-

รปภำพท 9 กำรปรบงบกำรเงนยอนหลงป2558 จ ำแนกตำมสำเหตและขนำด

จากสาเหตความผดพลาดทมมากขนจงในป 2558 ซงเกดขนในบรษทขนาดเลกเทานน จงนาสนใจความผดพลาดทเกดขนมลกษณะขอมลรายการประเภทใด ซงจะน าเสนอตามล าดบในวตถประสงคขอท 3 ตอไป

ส าหรบบรษทกลมตวอยางขนาดใหญพบสาเหตการปรบใชมาตรฐานใหมมากทสด (23%)รองลงมาเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช ในบรษท (13%) และไมพบสาเหตจากความผดพลาดในบรษทกลมตวอยางขนาดใหญ

02468

1012

การป

รบใช

มาตร

ฐานใ

หม

การเป

ลยนแ

ปลงน

โยบา

ยบญ

ช

ความ

ผดพล

าด

การป

รบใช

มาตร

ฐานใ

หม

การเป

ลยนแ

ปลงน

โยบา

ยบญ

ช

ความ

ผดพล

าด

บรษท ขนาดเลก บรษท ขนาดใหญ

กำรปรบงบกำรเงนยอนหลงป2558 จ ำแนกตำมสำเหต

การปรบงบฯยอนหลงป2558

DPU

-30-

2.2 วตถประสงคขอท 2 เพอเปรยบเทยบขนาดและผลประกอบการบรษททปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด ทง 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน ดงแสดงในตารางท 5 ตำรำงท 5 แสดงขนำดและผลประกอบของกำรบรษททปรบงบกำรเงนยอนหลงจำก

สำเหตกำรเปลยนแปลงนโยบำยกำรบญชและควำมผดพลำด

กลมอตสำหกรรม

ผลประกอบกำร ( ผลก าไร แทนคาดวย 1 / ผลขาดทนแทนคาดวย 0) บรษทขนำดเลก/ ปงบกำรเงน บรษทขนำดใหญ/ปงบกำรเงน

บรษท 2555 2556 2557 2558 บรษท 2555 2556 2557 2558 ทรพยากร ก 1 1 1 1 ช 1 1 1 0 ข 1 1 1 1 - - - - - ค 0 0 0 0 - - - - - เทคโนโลย

ง 1 1 0 1 ซ 0 0 1 1

จ 1 1 0 1 - - - - - ธรกจการเงน ฉ 1 1 1 1 ฌ 1 1 1 1

รวม 6 บรษท 3 บรษท

จากตารางท 5 จ านวนบรษททมการปรบงบการเงนยอนหลงสาเหตจากการ

เปลยนแปลงนโยบายบญช และแกไขรายการทผดพลาด ในงบการเงนป 2558 รวม 9 บรษท

จ าแนกเปนบรษทขนาดเลก 6 บรษทและบรษทขนาดใหญ 3 บรษท จากการตรวจสอบผล

ประกอบการตงแตงบการเงนป 2555-2558 พบวา บรษทขนาดเลกทมการปรบงบการเงน

ยอนหลงสวนใหญมผลก าไรจากการด าเนนงานในปปจจบน คองบการเงนป 2558 (5/6บรษท)

ยกเวนบรษทกลมทรพยากรท 3 ทมผลขาดทนจากการด าเนนงาน ซงนอกจากจะมผลขาดทน

จากการด าเนนงานในปปจจบนแลวยงมผลขาดทนยอนหลง ตงแตป 2555-2557 ส าหรบกลม

เทคโนโลย พบวาบรษททปรบงบการเงนยอนหลงมทง 2 บรษทแมจะมผลก าไรในงบการเงนป

2558 แตมผลการด าเนนงานขาดทนในป 2557 ส าหรบกลมธรกจการเงนขนาดเลกพบวาบรษท

ทปรบงบการเงนยอนหลงเปนบรษททมผลก าไรจากการด าเนนงานในปจจบนและไมมผล

ขาดทนยอนหลง

DPU

-31-

ส าหรบผลประกอบการของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงกลมบรษทขนาดใหญ

พบวาบรษทกลมทรพยากรทมการปรบงบการเงนยอนหลงผลขาดทนในปปจจบน แตทนาสนใจ

คอกลมเทคโนโลย ซงพบวา แมจะผลก าไรจากการด าเนนงานในป 2558 แตพบวามผลขาดทน

ในป 2555-2556 อยางไรกตามกลมธรกจการเงนเปนบรษททมผลก าไรจากการด าเนนตงแตป

2555-2558

จะเหนวาทปรบงบการเงนยอนหลงเปนขนาดใหญแมจะเปนบรษททมผลก าไรในปจจบน แตมผลการด าเนนงานขาดทนในปกอนๆ (2/3 บรษท) ส าหรบการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทขนาดเลกกมลกษณะคลายกนคอ บรษททปรบงบการเงนยอนหลง แมจะมผลก าไรในปจจบนแตพบวามผลขาดทนในปกอนๆ(3/6 บรษท) โดยภาพรวมจะเหนวาบรษททปรบงบการเงนยอนหลงสวนใหญ (5/9 บรษท) มผลขาดทนจากการด าเนนงาน

DPU

-32-

2.3 วตถประสงคขอท 3 3.1 ผลการวเคราะหลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงสาเหตจากความผดพลาดของบรษทกลมตวอยาง ดงแสดงในตารางท 6 ตำรำงท 6 แสดงลกษณะขอมลทมกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงจำกสำเหตควำม

ผดพลำด

ลกษณะขอมลกำรปรบงบกำรเงนยอนหลงทเกดจำกควำมผดพลำด ลกษณะขอมลรำยได o การบนทกรายไดจากการใหบรการของบรษทยอย o ก าไร(ขาดทน)จากการรวมคาทรบรตามวธสวนไดเสยสงไป o การแบงปนก าไร(ขาดทน)เบดเสรจอน ส าหรบผลตางของอตราแลกเปลยนจากการ

แปลงคางบการเงนในสวนทเปนของบรษทใหญสงไป ลกษณะขอมลคำใชจำย o การบนทกคาใชจายในการซอมแซมของบรษทยอยผดพลาด o การบนทกคาเชาจากสญญาเชาด าเนนงานของบรษทยอยผดพลาด o บรษทยอยบนทกคาใชจายสงเสรมการขายต าไป

ลกษณะขอมลภำษ กำรลงทน กำรจดหำเงน และอนๆ o สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช o ปรบปรงภาษเงนไดของป กอนๆ ทค านวณไวต าไป o ไมไดบนทกรบรสวนเกนทนจากเงนลงทนในบรษทรวม o บนทกเงนลงทนในบรษทรวมและก าไร(ขาดทน)สะสมต าไป o บรษทยอยไดทบทวนการดอยคาของสนทรพย o บรษทยอยปรบปรงตนทนของอสงหารมทรพยเพอการลงทน เปนผลใหมขาดทนจาก

การเปลยนแปลงมลคายตธรรม o บรษทยอยทบทวนการพจารณาจ าแนกประเภทสญญาเชาของสนทรพย

จากตารางท 6 การปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดซงจ าแนกเปน 3 กลม คอความผดพลาดทเกดจากรายได ความผดพลาดทเกดจากคาใชจาย และความผดพลาดทเกดจากภาษ การลงทน การจดหาเงน และอนๆ จะพบวาความผดพลาดทเกดจากรายไดและคาใชจายสวนใหญเกดจากบรษทยอย ส าหรบความผดพลาดทเกดจากภาษ การลงทน การจดหาเงน และอนๆ พบวาแมจะมความหลากหลายแตสวนใหญเกดจากบรษทยอยเชนกน

DPU

-33-

3.2 ผลการศกษาเพอเสนอแนะแนวทางการตรวจสอบสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนบรษทในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมเทคโนโลย กลมธรกจการเงน และกลมทรพยากร จากการตรวจสอบการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดเพอหาสาเหตทแทจรง ตามแบบจ าลองการวจย ทวา

𝑅estatement amount = 𝛽0 + 𝛽1(Market value ) + 𝛽2( Leverage) + 𝛽3(Loss) + 𝛽4(Market to book ratio) + 𝑒𝑟𝑟𝑜𝑟

โดยท Restatement Amount = จ านวนเงนทมการปรบแกยอนหลง Market Value = ขนาดขององคกร Leverage = ขนาดหนสนขององคกร (หนสน/สนทรพยรวม) Loss = ผลประกอบการ แทนผลขาดทน1 แทนผลผลก าไร 0 Market to Book Ratio = การเตบโตของกจการ

จากการตรวจสอบพบวาบรษทตวอยางทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดซงเปนบรษทขนาดเลก และมจ านวนนอย เพยง 4 บรษทเทานน เนองจากตวอยางทใชทดสอบดงกลาวมจ านวนนอยกวาตวแปรอสระ ผวจยจงเลอกใชวธการ 2 วธคอ วธการท 1 การทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระ (Correlation Metrix) โดยการวเคราะหตวแปรอสระคทมความสมพนธกนคอนขางสง เลอกตวแปรเพยง 1 ตวแปร เพอลดตวแปรอสระ แลวจงทดสอบโดยใช Regression ซงแสดงผลดงตารางท 7-8 วธการท 2 การทดสอบความสมพนธของตวแปรทละค โดยมสมมตฐานการวจย ขอท 5 ดงน

5.1 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบขนาดขององคกรป 2558

5.2 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบขนาดของหนสนป 2558

5.3 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบผลประกอบการป 2558

5.4 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบการเตบโตของกจการป 2558

นอกจากวเคราะหความสมพนธระหวางจ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด ในงบการเงนป 2558 กบ ตวแปรอสระตางๆทละคดงกลาวแลว ผวจยยง

DPU

-34-

ทดสอบความสมพนธระหวางจ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด กบปจจยดงกลาวของงบการเงนป 2557 เพอตรวจสอบวา ตวแปรอสระดงกลาวของงบการเงนป 2557 มความสมพนธกบบจ านวนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดอยางตงใจในป 2558 หรอไม โดยมมขอสมมตฐานดงน

5.5 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบขนาดขององคกรป 2557

5.6 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบขนาดของหนสนป 2557

5.7 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบผลประกอบการป 2557

5.8 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบการเตบโตของกจการป 2557

ซงผลการทดสอบความสมพนธของตวแปรทละคดงกลาว แสดงในตารางท 9 ผลจากวธการท 1

จากการทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระ (Correlation Metrix) โดยการวเคราะหตวแปรอสระคทมความสมพนธกนคอนขางสง และเลอกตวแปรเพยง 1 ตวแปร เพอลดจ านวนตวแปรอสระ ผลการทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระดงกลาว ดงแสดงในตารางท ตำรำงท 7 กำรทดสอบควำมสมพนธของตวแปรอสระ Correlations Metrix

ผลการทดสอบทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระ ดงแสดงในตารางท 7 พบวาตว

แปรอสระทมความสมพนธกนสง ดงน 1) ผลประกอบการความสมพนธกบ ขนาดขององคกร(Market Value) 2) ผลประกอบการความสมพนธกบ ขนาดของหนสน (Leverage )

Correlations Metrix

ผลประกอบการ

ขนาดขององคกร

ขนาดของหนสน

การเตบโตของกจการ

ผลประกอบการ 1

ขนาดขององคกร .614 1

ขนาดของหนสน .671 .336 1

การเตบโตของกจการ .317 .937 .217 1 DPU

-35-

3) ขนาดขององคกร(Market Value) มความสมพนธกบ การเตบโตของกจการ(Market to Book Ratio )

จากความสมพนธของตวแปรอสระ ทง 3 ค ผวจยจงเลอกตวแปรอสระ 2 ตวแปรคอ ผลประกอบการและการเตบโตของกจการ ใหคงไวในสมการ Regression Model ดงแสดงสมการ ใหมดงน

𝑅estatement amount= 𝛽0 + 𝛽1(Loss) + 𝛽2(Market to Book Ratio) + 𝑒𝑟𝑟𝑜𝑟

ใช Regression Model ใหม ทดสอบความสมพนธของตวแปรของสมการดงกลาว โดย

ใชบรษทตวอยางทพบวามการปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาด จ านวน 4 บรษท ซงผลจากการวเคราะหโดยใช Regression Model แสดงความสมพนธดงตารางท 8 ตำรำงท 8 แสดงควำมสมพนธของตวแปรอสระและตวแปรตำม

ตวแปรอสระ ตวแปรตำม การปรบการเงนยอนหลง Beta Coefficients

ผลประกอบการ .633 การเตบโตของกจการ -.817 Adjusted R Square = .220 Sig = .510 จากตารางท 8 แสดงผลการทดสอบสมการโดยใช Regression Model พบวาจ านวน

เงนทปรบยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมความสมพนธในทศทางเดยวกบผลประกอบการ ในขณะทจ านวนเงนทปรบยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบการการเตบโตของกจการ

อาจกลาวไดวากจการทมผลก าไรจากการด าเนนงานสงจะยงมโอกาสทจะปรบงบการเงนจากสาเหตความผดพลาดสงเชนกน ส าหรบการเตบโตของกจการซงมความสมพนธในทางตรงกนขาม อาจกลาวไดวา กจการทมการเตบโตสง อาจจะปรบยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดนอยลง

อยางไรกตาม ผลการทดสอบบรษทกลมตวอยางพบวา คา Sig = .510 แสดงใหเหนวาความสมพนธทกลาวขางตนมความสมพนธทไมอยในระดบนยส าคญนอกจากน คา Adjusted R Square 22 % แสดงใหเหนวาสมการดงกลาวอธบายความสมพนธระหวางตวแปรอสระ ไดแก

DPU

-36-

ผลประกอบการและการเตบโตของกจการ กบตวแปรตามคอจ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด ไดเพยง 22 % เทานน ซงผวจยจงศกษาดวยวธการท 2 ตอไป คอการตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตามทละคซงจะน าเสนอในล าดบตอไป ผลจากวธการท 2 การทดสอบความสมพนธของตวแปรทละค โดยมสมมตฐานการวจยและผลการวเคราะหดงน ตำรำงท 9 แสดงผลกำรทดสอบควำมสมพนธของตวแปรอสระกบตวแปรตำมทละค

สมมตฐำนกำรวจย

ผลกำรทดสอบ

ผลกำรวเครำะห

5.1 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความ ผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบขนาดขององคกรป 2558

-.50 ไมสนบสนนสมมตฐาน

5.2 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบขนาดของหนสนป 2558

0.62 สนบสนนสมมตฐำน

5.3 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบผลประกอบการป 2558

0.37 สนบสนนสมมตฐำน

5.4 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบการเตบโตของกจการป 2558

-0.62 ไมสนบสนนสมมตฐาน

5.5 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบขนาดขององคกรป 2557

-0.07 ไมสนบสนนสมมตฐาน

5.6 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบขนาดของหนสนป 2557

0.54 สนบสนนสมมตฐำน

5.7 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบผลประกอบการป 2557

0.43 สนบสนนสมมตฐำน

5.8 จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความ5.8 ผดพลาดป 2558 มความสมพนธกบการเตบโตของกจการป 2557

-0.40 ไมสนบสนนสมมตฐาน

จากตารางท 9 แสดงผลการทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระกบตวแปรตามทละ

ค พบวา จ านวนเงนทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 มความสมพนธกบขนาดของหนสน ปปจจบนมากทสด (0.62)และปกอน(0.54) และมความสมพนธกบผลประกอบรองลงมา อยางไรกตามพบจ านวนเงนทมการปรบงบการเงน

DPU

-37-

ยอนหลงทเกดจากความผดพลาด 2558 ความสมพนธในทางตรงกนขามกบ ขนาดขององคกรและการเตบโตของกจการ

จากผลการทดสอบทง 2 วธการ มความสอดคลองกน กลาวคอการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดมความสมพนธในทศทางเดยวกบผลประกอบการ และมความสมพนธในทศทางตรงกนขามกบการเตบโตของกจการ อาจกลาวไดวา องคกรทมผลก าไรจากการด าเนนงาน ยอมสงผลใหมการเตบโตสง และสงผลใหการปรบงบการเงนยอนหลงลดลง

2.3 ผลกำรสมภำษณผสอบบญช จากการสมภาษณ คณ ปกรณ เพญภาคกล7 ซงมประสบการณตรวจสอบงบการเงนของ

บรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย เกยวกบสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนฯ เนองจากสาเหตความผดพลาด เพอตรวจสอบหาสาเหตทแทจรงวาเกดจากความตงใจหรอไม ซงใหความเหนวา “การตรวจสอบวาบรษทตงใจหรอไมเปนสงทตรวจสอบไดยาก อยางไรกตาม ถาหากบรษทพบวามความผดพลาดเกดขนแลวแกไข ยอมเปนสงทดกวาบรษทททราบวาผดพลาดแลวไมมการแกไข ดงนน การปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดดงกลาว ยอมเปนการไมสมควรหากดวนสรปวาอาจเกดจากความตงใจ หรอการทจรต”

นอกจากน จากค าถามเกยวกบลกษณะขอมลของการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด ซงจากผลการตรวจสอบพบวาความผดพลาดสวนใหญเกดจากขอมลของบรษทยอย ทานกลาววา “การปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดแมวาสาเหตจะเปนความผดพลาดจากบรษทยอย แตเปนความรบผดชอบของผบรหารสงสดทางดานการเงน (Chief Financial Officer: CFO) ของบรษทใหญ ซงบรษทจะรต งแตเรมแรกวามความผดพลาด ดงนนกอนการปรบงบการเงนยอนหลง CFO และผสอบบญชของบรษท จะตองปรกษาหารอกนเกยวกบการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด ตลอดจนระดบนยส าคญของความผดพลาดดงกลาว เนองจากการปรบงบการเงนยอนหลงอาจกอใหเกดความไมไววางใจ

7 คณ ปกรณ เพญภาคกล ปจจบนเปนอาจารยพเศษในมหาวทยาลยรฐและเอกชน และเปนกรรมการในคณะอนกรรมการก าหนดจรรยาบรรณของสภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ เคยด ารงต าแหนง กรรมการตรวจสอบ และ รองประธานคณะกรรมการวชาชพบญชดานการศกษาและเทคโนโลยการบญช ของ สภาวชาชพบญชฯ ตลอดจนเปนผมประสบการณวชาชพบญช ปฏบตงานสอบบญชเปนเวลาเกอบ ๓๐ ป ตงแตปพ.ศ. ๒๕๑๒ – ๒๕๓๙ กบ ส านกงานสอบบญช และทปรกษาธรกจ ไพรซ วอเตอรเฮาส (Price Waterhouse) ซงมเครอขายปฏบตงานทวโลก

DPU

-38-

และความไมนาเชอถอตอบรษทและตอผสอบบญช อยางไรกตามควรมการตรวจสอบยอนหลงวาความผดพลาดดงกลาวเกดจากผสอบบญชทานเดม หรอ ทราบวามความผดพลาดเกดขนหลงจากมการเปลยนแปลงตวผสอบหรอส านกงานสอบบญช หรอไม” นอกจากน “ ควรจะมการตดตามขาวสาร ของบรษททปรบงบการเงนยอนหลง จาก ขาวในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยในชวงประมาณ 60 วน กอนเผยแพรงบการเงน” ตลอดจน “ ควรดผลจากการเปลยนแปลงราคาหนเพอดการตอบสนองของนกลงทนหลงจากมการเผยแพรงบการเงนดงกลาว” คณ ปกรณ เพญภาคกล กลาว

จากผลการสมภาษณดงกลาว และจากการตรวจสอบหลกฐานเชงประจกษทพบวามการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดเพยง 4 บรษทเทานนจากกลมบรษทประชากร จ านวน 139 บรษท จงอาจกลาวไดวาทง CFO และผสอบบญชของบรษทสวนใหญมความรบผดชอบในการเผยแพรงบการเงนตอสาธารณะชน และหากจะตองมการปรบงบการเงนยอนหลง กกระท าดวยความรอบคอบเพอสรางความเชอมนตอนกลงทน อาจกลาวไดวา การปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย กระท าเพอใหงบการเงนมคณภาพ เพอสรางความไววางใจและความนาเชอถอในการเผยแพรงบการเงนของบรษทและผสอบบญช

DPU

บทท 5 สรป อภปรำยผล และขอเสนอแนะ

จากการศกษาสาเหตและลกษณะการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยในประเทศไทยใน กลมอตสาหกรรม 3 กลม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน เพอตรวจสอบสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงและลกษณะขอมลทปรบยอนหลง ตลอดจนเปรยบเทยบขนาดและผลประกอบการของบรษททปรบยอนหลง สามารถน าเสนอขอสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะดงรายละเอยดตอไปน

สรปผลกำรวจย 1. วตถประสงคของกำรวจย

งานวจยนเพอศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง ของบรษทจดทะเบยนบรษทในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน งบการเงนป 2557-2558 และเพอเปรยบเทยบขนาดและผลประกอบของการบรษททปรบงบการเงนจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด ทง 3 กลมอตสาหกรรมดงกลาว โดยตรวจสอบงบการเงนป 2555-2558 นอกจากน ไดวเคราะหลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดของบรษทจดทะเบยนฯทง 3 กลมอตสาหกรรม ส าหรบงบการเงนป 2558 โดยจ าแนกลกษณะขอมลเปน 3 กลมไดแก กลมแกไขขอมลเกยวกบรายได กลมแกไขขอมลเกยวกบคาใชจาย และกลมแกไขขอมลเกยวกบภาษ การลงทน การจดหาเงน และอนๆ ตลอดจน เสนอแนะแนวทางการตรวจสอบสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรมดงกลาว

2. ผลกำรวเครำะหขอมล 1) ลกษณะขอมลทวไป

บรษททปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาด หลกทรพยแหงประเทศไทย จากบรษทประชากร 139 บรษท พบวาบรษทตวอยางทปรบงบการเงนยอนหลงในงบการเงนป 2557-2558 มจ านวน 45 บรษทจ าแนกเปนบรษทขนาดเลก จ านวน 33 บรษท (73%) และบรษทขนาดใหญ จ านวน 12 บรษท (27%) และพบวา กลมอตสาหกรรมทปรบงบการเงนยอนหลงมากทสด ทง 2 ป คอกลมทรพยากร ส าหรบส าหรบกลมเทคโนโลยมจ านวนบรษททปรบงบยอนหลงใกลเคยงกนทง2 ป แตทนาสนใจคอบรษทกลมธรกจการเงนซงมการปรบงบการเงนมากขนในป 2558

DPU

-40-

2) ผลการศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง ผลการศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาด

หลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม เกยวกบสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทกลมตวอยาง ทง 2 ป คอ ป2557-2558 พบวา สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงมากทสดในงบการเงนป 2557 คอสาเหตจากการปรบใชมาตรฐานฉบบใหม รองลงมาเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช ซงกลมทรพยากร มการปรบงบการเงนยอนหลงทมสาเหตจากการปรบใชมาตรฐานมากทสด ส าหรบกลมเทคโนโลย มการปรบงบการเงนยอนหลงทมสาเหตจากการเปลยนแปลงนโยบายบญชมากทสด อยางไรกตามในป 2557 พบวามการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดเพยงกลมเดยวคอกลมทรพยากร แตในป 2558 กลมอตสาหกรรมทมการปรบงบการเงนยอนหลงทมสาเหตจากการปรบใชมาตรฐานมากทสด คอกลมธรกจการเงน รองลงมาคอกลมทรพยากร และทนาสนใจคอในงบการเงนป 2558 กลมเทคโนโลยมการปรบแกยอนหลงทเกดจากความผดพลาดมากขน

เมอศกษาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลง เฉพาะงบการเงนป 2558 จ าแนกตามขนาดของบรษทพบวาการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทกลมตวอยางพบมากทสดในบรษทขนาดเลกมากกวาขนาดใหญ ซงในกลมขนาดเลกพบมากทสดในสาเหตการปรบใชมาตรฐานฉบบใหม (45%) รองลงมาเกดจากความผดพลาด (18%) และสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงนอยทสดเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช (9%) จะเหนวาสาเหตจากความผดพลาดสงขนในงบการเงนป 2558 ซงเกดขนในบรษทขนาดเลก

ส าหรบบรษทกลมตวอยางขนาดใหญพบสาเหตการปรบใชมาตรฐานใหมมากทสด (23%) รองลงมาเกดจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช ในบรษท (13%) ซงสาเหตดงกลาวคลายกบบรษทขนาดเลก แตทนาสนใจคอไมพบการปรบงบยอนหลงจากสาเหตจากความผดพลาดในบรษทกลมตวอยางขนาดใหญ จากผลการศกษาน พบวาในงบการเงนป 2558บรษทขนาดเลกมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมากกวาบรษทขนาดใหญ นอกจากน กลมอตสาหกรรมทพบวามการปรบงบการเงนยอนหลงมากทสดสาเหตจากการปรบใชมาตรฐานฉบบใหมคอกลมธรกจการเงน

3) ผลการศกษาขนาดและผลประกอบของการบรษททปรบงบการเงนยอนหลงซงเกดจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด

จากการศกษาขนาดและผลประกอบของการบรษททปรบงบการเงนยอนหลงซงเกดจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด ในงบการเงนป 2558 ทง 3 กลมอตสาหกรรม พบวา มจ านวน 9 บรษท จ าแนกเปนบรษทขนาดเลก 6 บรษทและบรษทขนาดใหญ 3บรษท ซงในงบการเงนป 2558 บรษทขนาดเลกทมการปรบงบการเงนยอนหลงสวนใหญมผลก าไรจากการด าเนนงาน (5/6บรษท) อยางไรกตาม พบวาทปรบงบการเงนยอนหลงมทง 2

DPU

-41-

บรษทแมจะมผลก าไรในงบการเงนป 2558 แตมผลการด าเนนงานขาดทน ในป 2557 อาจกลาวไดวาบรษทตวอยางขนาดเลกทมผลขาดทนในปปจจบนและผลขาดทนยอนหลง ปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบาย และความผดพลาด จ านวน (3/6 บรษท)

ส าหรบกลมบรษทขนาดใหญซงม 3 บรษท พบวา การปรบงบการเงนยอนหลงแมจะ

เปนบรษททมผลก าไรในปจจบน แตมผลการด าเนนงานขาดทนในปกอนๆ (2/3 บรษท) ซง

สดสวนดงกลาวสงกวาการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทขนาดเลก

จะเหนวาการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด ในงบการเงนป 2558 บรษทปรบงบการเงนยอนหลงสวนใหญ เปนบรษททมผลขาดทนจากการด าเนนงาน (5/9 บรษท) ซงอาจจะเปนผลขาดทนในปปจจบนหรอผลขาดทนยอนหลง และพบวาบรษทขนาดใหญทมผลการด าเนนงานขาดทน มสดสวนการปรบยอนหลงมากกวาบรษททมก าไร ในขณะทการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทขนาดเลกทมผลขาดทนจะมสดสวนเทากนกบบรษททมผลก าไรจากการด าเนนงาน

4) ผลการวเคราะหลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลง จากการวเคราะหลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความ

ผดพลาดของบรษทจดทะเบยนบรษทในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยทง 3 กลมอตสาหกรรม จ าแนกลกษณะการแกไขขอมลการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดใน 3 กลมคอ ลกษณะขอมลกลมรายได ลกษณะขอมลกลมคาใชจาย และลกษณะขอมลกลมภาษ การลงทน การจดหาเงน และอนๆ

4.1 ลกษณะขอมลกลมรายได ไดแก การบนทกรายไดจากการใหบรการของบรษทยอย ก าไร (ขาดทน) จากการรวมคาทรบรตามวธสวนไดเสยสงไป การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอน ส าหรบผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงนในสวนทเปนของบรษทใหญสงไป

4.2 ลกษณะขอมลกลมคาใชจาย ไดแก การบนทกคาใชจายในการซอมแซมของบรษทยอยผดพลาด การบนทกคาเชาจากสญญาเชาด าเนนงานของบรษทยอยผดพลาด บรษทยอยบนทกคาใชจายสงเสรมการขายต าไป

4.3 ลกษณะขอมลกลมภาษ การลงทน การจดหาเงน และอนๆ ไดแก สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช ปรบปรงภาษเงนไดของป กอนๆ ทค านวณไวต าไป ไมไดบนทกรบรสวนเกนทนจากเงนลงทนในบรษทรวม บนทกเงนลงทนในบรษทรวมและก าไร(ขาดทน)สะสมต าไป บรษทยอยไดทบทวนการดอยคาของสนทรพย บรษทยอยปรบปรงตนทนของอสงหารมทรพยเพอการลงทน เปนผล

DPU

-42-

ใหมขาดทนจากการเปลยนแปลงมลคายตธรรม บรษทยอยทบทวนการพจารณาจ าแนกประเภทสญญาเชาของสนทรพย

จากลกษณะขอมลการปรบงบการเงนยอนหลงสาเหตจากความผดพลาดพบวาสวนใหญความผดพลาดลกษณะขอมลของรายไดและคาใชจายเกดจากบรษทยอย ในขณะทลกษณะขอมลความผดพลาดเกยวกบลกษณะการแกไขขอมลกลมภาษ การลงทน การจดหาเงน สวนใหญเกดจากสาเหต สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช ปรบปรงภาษเงนไดของป ซงสาเหตเกดจากบรษทใหญ

5) ผลจากการตรวจสอบหาสาเหตทแทจรง เพอเสนอแนะแนวทางการตรวจสอบ การสาเหตทแทจรงจากการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดซงงานวจยนใชแบบจ าลองการวจย เพอตรวจสอบหาสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดของบรษทจดทะเบยนบรษทในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 3 กลมอตสาหกรรม จากการตรวจสอบพบวาบรษทตวอยางทมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมจ านวนนอย เพยง 4 บรษทเทานน เนองจากตวอยางทใชทดสอบมจ านวนนอยกวาตวแปร ผวจยมแนวทางการแกปญหาดงกลาว 2 วธคอ 1) การทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระ (Correlation Metrix) โดยการวเคราะหมตวแปรอสระคทมความสมพนธกนคอนขางสง เลอกตวแปรเพยง 1 ตวแปร เพอลดตวแปรอสระ แลวทดสอบโดยใช Regression Model ซง จากการทดสอบความสมพนธของตวแปรอสระ ผวจยจงเลอกตวแปรอสระ 2 ตวแปรคอ ผลประกอบการและการเตบโตของกจการ ใหคงไวในสมการ Regression Model และ วธท 2) การทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรตามและตวแปรอสระทละค ผลจากวธท 1 ซงผวจยจงเลอกตวแปรอสระ 2 ตวแปรคอ ผลประกอบการและการเตบโตของกจการ การวเคราะหมความสมพนธโดยใช Regression Model พบวาผลประกอบการสงผลอยางไมมนยส าคญตอการปรบงบการเงนยอนหลง แสดงใหเหนวาผลประกอบการทก าไรสงผลใหเกดการปรบงบการเงนยอนหลง ในขณะท การเตบโตของกจการมความสมพนธในทศทางตรงกนขาม กบการปรบงบการเงนยอนหลงซงแสดงใหเหนวากจการทมการเตบโตของกจการสงจะมการปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดต า

ผลจากวธการท 2 การทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรตามและตวแปรอสระทละค สามารถจ าแนกการวเคราะหได 2 กลมคอ กลมทสนบสนนสมมตฐาน และกลมทไมสนบสนนสมมตฐาน

5.1 กลมทสนบสนนสมมตฐาน เปนกลมทพบวาตวแปรตามและตวแปรอสระมความสมพนธในทศทางเดยวกน ไดแก ความสมพนธระหวางการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด กบ ขนาดของหนสน และผลประกอบการ ซงความสมพนธดงกลาวอาจกลาวไดวา องคกรทมหนสนสงมโอกาสทจะปรบงบ

DPU

-43-

การเงนยอนหลงจากความผดพลาดสง และ องคกรทมผลก าไรจากการด าเนนงาน มโอกาสทจะปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดสง

5.2 กลมทไมสนบสนนสมมตฐานเปนกลมทพบวาตวแปรตามและตวแปรอสระมความสมพนธกนในทศทางตรงกนขาม ไดแก ความสมพนธในทศทางตรงกนขามระหวางการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด กบขนาดขององคกร และการเตบโตของกจการ ซงความสมพนธดงกลาวอาจกลาวไดวาองคกรขนาดใหญจะมโอกาสในการปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดลดลง และ องคกรทมการเตบโตสงจะมโอกาสการปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดลดลง

จากผลการทดสอบทง 2 วธการ มความสอดคลองกน กลาวคอการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดมความสมพนธในทศทางเดยวกนกบผลประกอบการ และมความสมพนธตรงกนขามกบการเตบโตของกจการ ซง ผลจากความสมพนธของตวแปรดงกลาว อาจสรปไดวา ผลก าไรจากการด าเนนงานสงผลตอการเตบโตของกจการ และกจการทมการเตบโตสงจะมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดลดลง จากความสมพนธดงกลาว อาจกลาวไดวา กจการทมผลการด าเนนงานขาดทน อาจเปนสาเหตใหมการปรบงบการเงนยอนหลงสาเหตจากความผดพลาดดงกลาว

6) ผลการสมภาษณผสอบบญช จากการสมภาษณ คณ ปกรณ เพญภาคกล ซงใหความเหนเกยวกบการปรบงบการเงน

ยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด วา “การตรวจสอบวาบรษทตงใจหรอไมเปนสงทตรวจสอบไดยาก อยางไรกตาม ถาหากบรษทพบวามความผดพลาดเกดขนแลวแกไข ยอมเปนสงทดกวาบรษทททราบวาผดพลาดแลวไมมการแกไข เปนการไมสมควรหากดวนสรปวาอาจเกดจากความตงใจ หรอการทจรต” นอกจากน จากค าถามเกยวกบลกษณะขอมลของการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด ซงจากผลการตรวจสอบพบวาความผดพลาดสวนใหญเกดจากขอมลของบรษทยอย ทานกลาววา “การปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดแมวาสาเหตจะเปนความผดพลาดจากบรษทยอย แตเปนความรบผดชอบของผบรหารสงสดทางดานการเงน (Chief Financial Officer: CFO) ของบรษทใหญ ซงเชอวา CFO และผสอบบญช ไดพจารณาอยางรอบคอบ เนองจากการปรบงบการเงนยอนหลงอาจกอใหเกดความไมไววางใจ และความไมนาเชอถอตอบรษทและตอผสอบ” คณ ปกรณ เพญภาคกล กลาว

จากผลการสมภาษณ และผลจากการตรวจสอบหลกฐานเชงประจกษจากกลมบรษทประชากร จ านวน 139 บรษท ซงมบรษทกลมตวอยาง 45 บรษท ทพบวามการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดเพยง 4 บรษทเทานน จงอาจกลาวไดวาทง CFO และผสอบบญชของบรษทสวนใหญมความรบผดชอบในการเผยแพรงบการเงนตอสาธารณะชน และหาก

DPU

-44-

จะตองมการปรบงบการเงนยอนหลง กกระท าดวยความรอบคอบเพอสรางความเชอมนตอนกลงทน อาจกลาวไดวา การปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย กระท าเพอใหงบการเงนมคณภาพ เพอสรางความไววางใจและความนาเชอถอในการเผยแพรงบการเงนของบรษทและผสอบบญช

อภปรำยผล จากการศกษาการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย เพอศกษาสาเหตรายการทมการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยน และศกษาลกษณะขอมลทมการปรบงบการเงน กลมอตสาหกรรม 3 กลม ไดแก กลมทรพยากร กลมเทคโนโลย และกลมธรกจการเงน ซงก าหนดตวแปรอสระสงผลตอการปรบงบการเงนยอนหลง 3 ตวแปรคอ1) การปรบใชมาตรฐานการบญชฉบบใหม 2) การเปลยนแปลงนโยบายบญช และ 3) ความผดพลาด นอกจากนยงศกษาขนาดและผลประกอบการของบรษทกลมตวอยางดงกลาว ซงผลการศกษา สาเหตและลกษณะของการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ผวจยอภปรายผลการวจยตามสมมตฐานทก าหนดไวมดงน สมมตฐานขอท 1 ทวา “สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากการปรบใชมาตรฐานการบญชฉบบใหมของบรษทขนาดใหญมการปรบมากกวาบรษทขนาดเลก” ผลการวจยพบวาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตการปรบใชมาตรฐานบญชของบรษทขนาดเลกมากกวาขนาดใหญ ซงไมสอดคลองกบสมมตฐำนงำนวจยทก าหนดไว ทงน Wang, Young, and Zhuang (2007) กลาววา แมวาการปรบใชมาตรฐานการบญชฉบบใหมจะท าใหการพยากรณของนกวเคราะหและสภาพแวดลอมดานขอมลขาวสารสาธารณะมคณภาพเพมขน และผลกระทบดงกลาวจะมมากขนหากการการปรบใชมาตรฐานใหมเกดจากการบงคบมากกวาความสมครใจ และพบวาผลกระทบมความแตกตางกนในแตละประเทศ อาจกลาวไดวาเนองจาก ในบรบทของประเทศไทย บรษทขนาดเลกมความพยายามทจะปรบใชมาตรฐานใหมมากกวาบรษทขนาดใหญ เพอตองการใหนกลงทนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยรบรวาถงแมวาจะเปนบรษทขนาดเลกแตขอมลของบรษทมคณภาพมากกวา ซงควรศกษาตอไปวานกลงทนในตลาดหลกทรพยฯตอบสนองอยางไรตอการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากการปรบใชมาตรฐานใหมของบรษท

สมมตฐานขอท 2 ทวา “สาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดของบรษทขนาดเลกมมากกวาบรษทขนาดใหญ” ผลการวจยพบวาสาเหตการปรบงบการเงนยอนหลงทเกดจากความผดพลาดของบรษทขนาดเลกมมากกวาบรษทขนาดใหญ ซงสอดคลองกบสมมตฐำนงำนวจยทก าหนดไว ทงนอาจเนองจากระบบการควบคมภายในของ

DPU

-45-

บรษทขนาดเลกมความบกพรองมากกวา ซง Wang (2013) พบวาบรษททมจดออนการควบคมภายในระดบบรษทอยางมสาระส าคญมโอกาสทจะไดรบการปรบงบการเงนยอนหลงมากกวา อยางไรกตามงานวจยนพบวาการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมเพยง 4 บรษท ซงเปนบรษทขนาดเลกทงหมด งานวจยในอนาคตจงควรศกษาขอมลในชวงกอนการเผยแพรขอมลเกยวกบงบการเงนของบรษทจากขาวในตางในตลาดหลกทรพย เพอตรวจสอบระบบการก ากบดและกจการจากตลาดหลกทรพยๆ และระบบการควบคมภายในของบรษทดงกลาว เพอตรวจสอบสาเหตทแทจรงดงกลาว ตลอดจน การตรวจสอบการตอบสนองของนกลงทนทมตอการปรบงบยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด หลงจากทมการเผยแพรงบการเงนแลว สมมตฐานขอท 3ทวา “ บรษทกลมตวอยางทมผลประกอบการขาดทนมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตการเปลยนแปลงนโยบายบญช และความผดพลาด มากกวาบรษททมผลประกอบการทมก าไร” ผลการวจยพบวาบรษทกลมตวอยางทมผลประกอบการมขาดทนปรบงบการเงนยอนหลงมากกวาบรษททมผลประกอบการทมผลก าไร ซงสอดคลองกบสมมตฐำนงำนวจยทก าหนดไว แมวาผลการตรวจสอบพบวาปทปรบงบการเงนยอนหลงจะมผลก าไรจากการด าเนนงาน แตพบวาบรษทดงกลาวมผลขาดทนจากการด าเนนงานของปกอนๆ จงอาจกลาวไดวาการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทไมใดเกดจากผลขาดทนจากปปจจบนเทานนแตอาจเกดจากผลขาดทนจากปกอนดวย ซงการตรวจสอบเพยงแคปปจจบนเทานนอาจไมเพยงพอเนองจากผลการด าเนนงานในปจจบนไดรบการปรบยอนหลงแลว ซงงานวจยนไดมการตรวจสอบยอนหลงตงแตงบการเงนป 2555-2558 จงพบวาหลกฐานเชงประจกษสอดคลองกบสมมตฐานทก าหนดไว และสอดคลองกบงานวจยของ Scholz (2014) พบวาประมาณ 50 % ของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงมผลการด าเนนงานขาดทนสทธคอนขางมาก สมมตฐานขอท 4ทวา “ลกษณะขอมลของบรษททปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมลกษณะขอมลมลกษณะแตกตางกน” ผลการวจยพบวาบรษทกลมตวอยางมลกษณะขอมลของบรษททเกดจากความผดพลาดของบรษทจดมลกษณะขอมลมลกษณะทแตกตางกนซงสอดคลองกบสมมตฐำนงำนวจยทก าหนดไว ทงนเนองจากบรษททพบวามการปรบงบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด มลกษณะขอมลแตกตางกนตามทก าหนดไวม 3 กลม คอ ลกษณะขอมลเกยวกบรายได ลกษณะขอมลเกยวกบคาใชจาย และ ลกษณะขอมลเกยวกบภาษ การลงทน การจดหาเงน และอนๆ ซงสอดคลองกบงานวจยของ Scholz (2014) พบวา ลกษณะขอมลทมการปรบยอนหลงมความแตกตางกนซงพบมากทสดในขอมลทมลกษณะเปนคาใชจาย รองลงมาคอหนสนและตราสารอนพนธ และอนดบท3 คอ รายได

DPU

-46-

นอกจากนจากการตรวจสอบความสมพนธระหวาง การปรบงบการเงนยอนหลงท เกดจากความผดพลาดกบตวแปรอสระ ไดแก ขนาดขององคกร ขนาดของหนสน ผลประกอบการ และการเตบโตของกจการ โดยการใช Regression Model สามารถจ าแนกความสมพนธดงกลาวไดเปน 2 กลมคอ

1. กลมทพบวาปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดมความสมพนธในทศทางเดยวกน ไดแก ขนาดของหนสน และผลประกอบการ 1.1 การปรบงบการเงนยอนหลงมความสมพนธกน กบขนาดหนสน ซงสอดคลอง

กบสมมตฐำน อาจเนองจาก บรษททมหนสนจ านวนมากมความจ าเปนทจะตองรกษาเงอนไขหนสน ( Debt Covenant) เพอใหเปนไปตามขอตกลง ซงสอดคลองกบงานวจยของ Dechow, Ge, Larson, & Sloan (2011) กลาววา ถาองคกรตองจดหาเงน ( Financing) การเปดเผยขอมลทางการบญชขดตอขอเทจจรงจะมเพมขน ดงนนงานวจยนจงเชอวากจการทมหนสนสง จะยงมความพยายามทจะรกษาระดบเงอนใขหนสน ( Debt Covenant) มโอกาสทจะเปดเผยขอมลขดตอขอเทจจรงอยางมสาระส าคญมากกวา

1.2 การปรบงบการเงนยอนหลงมความสมพนธกน กบผลประกอบการ ซงไมสอดคลองกบสมมตฐำนงำนวจย แมวา จากขอสมมตฐานทวา บรษททมผลการด าเนนงานทขาดทนมความสมพนธในทศทางเดยวกบการปรบงบการเงนยอนหลง แตโดยขอเทจจรงพบวา บรษทกลมตวอยางทท งหมดปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดมผลก าไรจากการประกอบการ และจากการตรวจสอบพบวา การปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาด มความสมพนธกบผลประกอบการ อาจเนองจากการบรหารก าไรของกจการซง Richardson,Tuna and Wu (2002) พบวา กจการทปรบงบการเงนยอนหลงมความคาดหวงจากตลาดสงวาจะมก าไรสงขนในอนาคต และมหนสนสง นอกจากนมแรงจงใจทส าคญใหมการสรางตวเลขก าไรใหเปนไปในทศทางทตองการ หรอการบรหารก าไร (Earnings Manipulation ) เมอตองการจดหาเงนทนทมตนทนต า และกจการทปรบงบการเงนยอนหลงพยายามทจะรกษาการเตบโตของก าไรอยางตอเนอง ตลอดจนแรงกดดนทไดรบจากตลาดหลกทรพยในการปรบใชมาตรฐานใหม และสดทายขอมลทเกยวกบเกณฑคงคางตางๆโดยเฉพาะอยางยงขอมลเกณฑคงคางทเกยวกบการด าเนนงานและการลงทน ซงเปนตวชวดทส าคญในการบรหารก าไร

2. กลมทพบวามความสมพนธกนในทศทางตรงกนขาม ไดแก ขนาดขององคกร และการเตบโตของกจการ

DPU

-47-

2.1 การปรบงบการเงนยอนหลงมความสมพนธกนในทศทางตรงกนขามกบ ขนาดขององคกร ซงไมสอดคลองกบสมมตฐำนงำนวจย อาจเนองจาก การก ากบดแลของคณะกรรมการตรวจสอบของบรษททมขนาดใหญกวายอมมโอกาสในการตดตามผลเพอเพมคณภาพของการรายงานทางการเงนขององคกรไดมากกวา (Raghunandan & Rama (2007 อางถง SEC 2003b)

2.2 การปรบงบการเงนยอนหลงมความสมพนธกนในทศทางตรงกนขามกบการเตบโตของกจการ ซงไมสอดคลองกบสมมตฐำนงำนวจยอาจเนองจาก การเตบโตของกจการไมไดแสดงถงสญญาณเตอนภยทชใหเหนการทจรตเสมอไป และองคกรทมการเตบโตสงทมการก ากบดแลทดจากคณะกรรมการตรวจสอบ ยอมลด การปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาด (Raghunandan & Rama (2007 อางถง SEC 2003b)

อยางไรกตาม จากความสมพนธทง 2 กลมดงกลาวขางตน อาจกลาวไดวา เมอกจการมผลก าไรจากการด าเนนงาน ยอมสงผลตอการเตบโตของกจการ และเมอกจการมการเตบโตสงกจการกมการปรบงบการเงนยอนหลงจากความผดพลาดนอยลง ซงกจการทมการเตบโตสงอาจมระบบการก ากบดแลทด ไมมจดออนเกยวกบระบบการควบคมของอยางมนยส าคญ

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากผลการวจยทพบและการน าผลการวจยไปใช จากการศกษาสาเหตและลกษณะของขอมลการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย 3 กลมอตสาหรรม จ านวน 139 บรษท พบวางบการเงนป 2557 มการปรบงบการเงนยอนหลง จ านวน 31 บรษท และลดลงในงบการเงนป 2558 เพยงจ านวน 24 บรษท ซงการปรบงบการเงนยอนหลงในงบการเงนป 2558 เกดจากสาเหตการปรบใชมาตรฐานใหม จ านวน 15 บรษท สาเหตจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช 5 บรษท และ สาเหตจากความผดพลาด 4 บรษท และจากขอพบในบรษทขนาดเลกเทานนทมการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด ซงแสดงใหเหนวาบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ มระบบการก ากบดแลทสงผลใหงบการเงนใหมคณภาพสง อยางไรกตาม สาเหตความผดพลาดทคนพบสวนใหญมาจากบรษทยอย ผวจยจงขอเสนอแนะตอฝายตางๆทเกยวของดงน คอ

1) ผสอบบญช ใชเปนขอมลขนตนในการใหความส าคญกบการตรวจสอบบญชของบรษทยอย เพอปองกนปญหาทเกดจากการแกไขขอมลทเกดจากความผดพลาดไมวาจะเกดจากความตงใจหรอไมตงใจของผบรหาร

DPU

-48-

2) ผตรวจสอบภายใน ใชเปนขอมลในการวางแผนการตรวจสอบ และควรจะใหความส าคญกบการควบคมภายในของบรษทยอยมากขนเพอใหการจดท างบการเงนใหมคณภาพ เพอลดความผดลาดในการจดท างบการเงน

3) หนวยงานภาครฐ- กรมสรรพากร ใชเปนขอมลในการตรวจสอบลกษณะขอมลในการรายงานทางการเงนของบรษทยอยมากขน เนองจากความผดพลาดดงกลาวอาจสงผลใหมการเสยภาษผดพลาด

4) คณะกรรมการตรวจสอบ ใชเปนขอมลในการใหความส าคญกบลกษณะขอมลในการรายงานทางการเงนของบรษทยอยมากขน เพอปองกนการทจรตการรายงานทางการเงน

5) ผถอหน-นกลงทน ใชเปนขอมลขนตนในการพจารณาตดสนใจ และใหความส าคญกบการสอดสองดแลองคกรทลงทนในบรษทยอยมากขน มการตดตามขาวสารจากตลาดหลกทรพยเพอหาสาเหตเกยวกบการปรบงบการเงนยอนหลง

ขอเสนอแนะโครงกำรวจยครงตอไป จากการศกษาสาเหตและลกษณะของขอมลการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจด

ทะเบยนในตลาดหลกทรพย 3 กลมอตสาหกรรม จ านวน 139 บรษท ในงบการเงนป 2558

พบวามการปรบงบการเงนยอนหลง จ านวน 24 บรษท ซงเกดจากสาเหตการปรบใชมาตรฐาน

ใหม จ านวน 15 บรษท สาเหตจากการเปลยนแปลงนโยบายบญช 5 บรษท และ สาเหตจาก

ความผดพลาด 4 บรษท ซงจากขอเทจจรงดงกลาว งานวจยในอนาคตควรจะมการตรวจสอบ

วานกลงทนตอบสนองตอการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหต ทง 3 แตกตางกนหรอไม

อยางไร

จดออนของงำนวจย

จากการศกษาสาเหตและลกษณะของขอมลการปรบงบการเงนยอนหลงของบรษทจด

ทะเบยนในตลาดหลกทรพย 3 กลมอตสาหรรม จ านวน 139 บรษท พบวาในป 2558 มการปรบ

งบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาด เปนบรษทขนาดเลก จ านวนเพยง 4 บรษท ซง

จากขอเทจจรงดงกลาวท าใหการหาสาเหตทแทจรงในการปรบงบการเงนยอนหลงจากความ

ผดพลาดจากกลมตวอยางทนอยเกนไป ท าใหผลทไดจาก Regression Model อยในระดบทไม

มนยส าคญ อยางไรกตามผวจยใดมการสมภาษณผสอบบญชทมประสบการณตรวจสอบงบ

การเงนบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยเพอสนบสนนผลการวจยน นอกจากน จดออนของ

งานวจยดงกลาว ท าใหผใชขอมลจากงบการเงนโดยเฉพาะนกลงทนไดรบประโยชน เนองจาก

DPU

-49-

ผลการวจยพบวาการปรบงบการเงนยอนหลงจากสาเหตความผดพลาดมนอยมาก ยอมแสดงให

เหนความรบผดชอบของผบรหารสงสดทางดานการเงนของบรษทและความรบผดชอบของ

ผสอบบญชของบรษทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยฯ แสดงใหเหนการสรางความไววางใจและ

ความเชอมนของนกลงทนทมตอบรษทและผสอบบญชในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

DPU

-50-

บรรณำนกรม

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. ขอมลบรษทจดทะเบยน, สบคนเมอ 31 พฤษภาคม 2559 จาก http://www.set.or.th/set/commonslookup.do

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. FSTHL: FTSE SET Large Cap. สบคนเมอ 30 มถนายน2559 จาก http://marketdata.set.or.th/mkt/ftsequotation.do? indexID=FSTHL &language =th&country=TH

ปกรณ เพญภาคกล. ผสอบบญช. สมภำษณ, 20 สงหาคม 2559 สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมน. มำตรฐำนกำรบญช ฉบบท 8 (ปรบปรง 2558) เรอง

นโยบำยบญช กำรเปลยนแปลงประมำณกำรทำงกำรบญชและขอผดพลำด. สบคนเมอ 1มนาคม 2558 จาก http://www.fap.or.th/images/column_ 1450922956/TAS%208-web.pdf

Albring, S. M., Huang, S. X., Pereira, R., & Xu, X. (2013). The effects of accounting restatements on firm growth. Journal of Accounting and Public Policy, 32(5), 357-376.

Anderson, K. L., & Yohn, T. L. (2002). The effect of 10K restatements on firm value, information asymmetries, and investors' reliance on earnings. Information Asymmetries, and Investors' Reliance on Earnings (September 2002).

business dictionary .com. Soft Assets. สบคนเมอ 1มนาคม 2558 จาก http://www.businessdictionary.com/definition/soft-asset.html

Dechow, P. M., Ge, W., Larson, C. R., & Sloan, R. G. (2011). Predicting Material Accounting Misstatements. Contemporary accounting research, 28(1), 17-82.

Dechow, P., Ge, W., & Schrand, C. (2010). Understanding earnings quality: A review of the proxies, their determinants and their consequences. Journal of Accounting and Economics, 50(2), 344-401.

Hayes, B. L. (2014). Identifying unintentional error in restatement disclosures. Available at SSRN 2269086.

Herly, M., Bartholdy, J., & Thinggaard, F. (2013). Do Restatements Break Bad Habits? Evidence of Earnings Quality in Restating Firms. Evidence of Earnings Quality in Restating Firms (October 16, 2013).

DPU

-51-

Hirschey, M., Smith, K. R., & Wilson, W. M. (2013). The Effect of Restatement Detection Speed on Reporting Credibility. Available at SSRN 2311446.

Imoniana, J. O., Perera, L. C., & Lima, F. G. (2012). Errors in Audited Financial Statements and Restatement–Evidence from Brazil. Available at SSRN 2142910.

Ma, C. (2011). Research on Impact of Financial Restatement on Firm Value in Chinese Listed Firms. Available at SSRN 1870971.

Palmrose, Z. V., & Scholz, S. (2000). Restated financial statements and auditor litigation. Available at SSRN 248455.

Park, J. J. (2009). Assessing the materiality of financial misstatements. Journal of Corporation Law, 34, 513.

Raghunandan, K., & Rama, D. V. (2007). Determinants of audit committee diligence. Accounting Horizons, 21(3), 265-279.

Richardson, S. A., Tuna, A., & Wu, M. (2002). Predicting earnings management: The case of earnings restatements. Min, Predicting Earnings Management: The Case of Earnings Restatements (October 2002).

Scholz, S. (2014). Financial Restatement Trends in the United States: 2003-2012. Retrieved from http://www.thecaq.org/docs/reports-and-publications/financial-restatement-trends-in-the-united-states-2003-2012.pdf

Wang, X., Young, D., & Zhuang, Z. (2008, August). The effects of mandatory adoption of International Financial Reporting Standards on information environments. In American Accounting Association Conference, Anaheim, California.

Wang, Y. F. (2013). Internal control and financial quality: evidence from post-SOX restatement. Accounting & Taxation, 5(1), 19-28.

Zhihua, W. Y. W. (2008). The Theoretical Review of Financial Restatement Research [J]. Securities Market Herald, 3, 011

DPU

-52-

ภำคผนวก

DPU

-53-

ภำคผนวก ก. ผลจำกกำรวเครำะห Regression Model

DPU

-54-

Regression Model

Model Summary

Model R R Square Adjusted R

Square Std. Error of the Estimate

1 .860a .740 .220 7.37728E6

a. Predictors: (Constant), mb58, pl58

ANOVAb

Model Sum of Squares df Mean Square F Sig.

1 Regression 1.550E14 2 7.751E13 1.424 .510a

Residual 5.442E13 1 5.442E13

Total 2.094E14 3

a. Predictors: (Constant), mb58, pl58

b. Dependent Variable: res58

Coefficientsa

Model

Unstandardized Coefficients Standardized Coefficients

t Sig. B Std. Error Beta

1 (Constant) 1748232.265 1.812E7 .096 .939

pl58 88883.785 75473.760 .633 1.178 .448

mb58 -6448149.616 4242292.212 -.817 -1.520 .370

a. Dependent Variable: res58

DPU

-55-

ภำคผนวก ข ประวตผวจย

DPU

-56-

ประวตผวจย

ชอ สฏกา รกประสต

คณวฒ ปรชญาดษฎบณฑต (การบญช) มหาวทยาลย มหาสารคาม

บรหารธรกจ มหาบณฑต (การบญชเพอการวางแผนและควบคม) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

บญชบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง

ต าแหนง อาจารยประจ า มหาวทยาลยธรกจบณฑตย (ปพ.ศ 2540 -ปจจบน) งานวจย Audit Governance and Sustainable Audit Success: An Empirical

Investigation of Certified Public Accountants (CPAs) in Thailand (2013 A.D.)

Roles of Risk Management Strategy in Goal Achievement: Evidence from Thai Listed Firms (2012 A.D.)

การเปดเผยขอมลทไมไชขอมลทางการเงนของงบการเงนบรษทกลมหลกทรพย ท

จดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (พ.ศ. 2550)

ศกษาการใชปจจยและองคประกอบความเสยงในการประเมนความเสยงในการ ตรวจสอบของผตรวจสอบภายใน (พ.ศ. 2549)

บทความวชาการ บทบาทของผตรวจสอบภายในตอการจดการความเสยงองคกร: ปจจยสาเหตและผลลพธ (พ.ศ. 2558)

ปจจยทสงผลตอคณภาพของงบการเงน (พ.ศ. 2558) สภาวชาชพบญช: ความนาเชอถองบการเงนไทยในระบบธรรมาภบาล (พ.ศ. 2549) การใชประโยชนจากการบญชในการบรหาร(พ.ศ. 2546)

DPU

บรรณานกรม สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมน, มาตรฐานการบญช ฉบบท 8 (ปรบปรง 2557) เรอง นโยบายบญช การ

เปลยนแปลงประมาณการทางการบญชและขอผดพลาด. สบคนเมอ 1มนาคม 2558 จาก http://www.fap.or.th/images/column_1450922956/TAS%208-web.pdf ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย, FSTHL: FTSE SET Large Cap. สบคนเมอ 1มนาคม 2558 จาก

http://marketdata.set.or.th/mkt/ftsequotation.do?indexID=FSTHL&language=th&country=TH

Anderson, K. L., & Yohn, T. L. (2002). The effect of 10K restatements on firm value, information asymmetries, and investors' reliance on earnings. Information Asymmetries, and Investors' Reliance on Earnings (September 2002).

Scholz, S. (2014). Financial Restatement Trends in the United States: 2003-2012 http://www.thecaq.org/docs/reports-and-publications/financial-restatement-trends-in-the-united-

states-2003-2012.pdf

Albring, S. M., Huang, S. X., Pereira, R., & Xu, X. (2013). The effects of accounting restatements on firm growth. Journal of Accounting and Public Policy, 32(5), 357-376.

Hirschey, M., Smith, K. R., & Wilson, W. M. (2013). The Effect of Restatement Detection Speed on Reporting Credibility. Available at SSRN 2311446.

Hayes, B. L. (2014). Identifying unintentional error in restatement disclosures. Available at SSRN 2269086.

Dechow, P. M., Ge, W., Larson, C. R., & Sloan, R. G. (2011). Predicting Material Accounting Misstatements. Contemporary accounting research, 28(1), 17-82.

Dechow, P., Ge, W., & Schrand, C. (2010). Understanding earnings quality: A review of the proxies, their determinants and their consequences. Journal of Accounting and Economics, 50(2), 344-401.

Raghunandan, K., & Rama, D. V. (2007). Determinants of audit committee diligence. Accounting Horizons, 21(3), 265-279.

Palmrose, Z. V., & Scholz, S. (2000). Restated financial statements and auditor litigation. Available at SSRN 248455. Ma, C. (2011). Research on Impact of Financial Restatement on Firm Value in Chinese Listed Firms. Available at SSRN 1870971. Imoniana, J. O., Perera, L. C., & Lima, F. G. (2012). Errors in Audited Financial Statements and Restatement–Evidence from Brazil. Available at SSRN 2142910.

DPU

Herly, M., Bartholdy, J., & Thinggaard, F. (2013). Do Restatements Break Bad Habits? Evidence of Earnings Quality in Restating Firms. Evidence of Earnings Quality in Restating Firms (October 16, 2013).

Zhihua, W. Y. W. (2008). The Theoretical Review of Financial Restatement Research [J]. Securities

Market Herald, 3, 011

Park, J. J. (2009). Assessing the materiality of financial misstatements. Journal of Corporation Law, 34, 513.

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย, FSTHL: FTSE SET Large Cap. สบคนเมอ 1มนาคม 2558 จาก

http://marketdata.set.or.th/mkt/ftsequotation.do?indexID=FSTHL&language=th&country=TH

DPU