Fizikist-dergisi-temmuz-2010

8/6/2019 Fizikist-dergisi-temmuz-2010

1/64

Temmuz 2010 | 1Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi www.fzikist.com


2/64

2 | Temmuz 2010 Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi

Temmuz 2010

Yl: 1 Say: 9

Mberra Altn

Orhan Aydilek

Hlya VardarlAlican Tonbul

Turan Gnara

Hseyin Tanrverdi

Yazarlar

Hazrlayan, Editr Emre ALTIN

Kurucu Mberra ALTIN

Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi, Fizikist.Com sitesinin yayn organdr. Hibir yaz ve alma Fizikist.Comsitesi yazarlarndan izin alnmakszn kullanlamaz.

Kaynaklar

Fizikist.Com


3/64

Temmuz 2010 | 3Fizikist Bilim ve Teknoloji Dergisi

IINLANMA VE KUANTUM

Inlanma, hayallerimizi

ssleyen yolculuk..Sanrm bu dncemestanbul da yaayan ve traibilen herkes katlr.

PHILADELPIA DENEY

Philadelphia Deneyi, 28

Ekim 1943te Pensilvanyaeyaletine bal Philadelphiaehri limannda yapldiddia edilen deneydir.

TEMMUZ 2010

04

07 Kuantum Dnce Teknii

18 Erwin Schrodinger

42 Balklar Neden Karaya kt

50 Kim demi ne demi?

TRK MHENDSLERNBAARI ANALZLER

Trk mhendisler gururveren projelere imza atyor.10 mhendisin 4 yldralt proje sonuland

5010

nsanolunun Doru Bildii Yanllar

2552 Mars Manzaras

54 zgven nasl kazanlr?

60 Kr Kuyu

63 Zeka Sorular


4/64


IINLANMA VE KUANTUM

Bu dnyada nlanma mmkn m acaba? Yani biz tamamen ener-jiye dnp sonrada yeniden maddesel halimize stelik hibir deiiklieuramadan dnebilir miyiz ve bu esnada dilediimiz konforlu yolculuu ya-pabilir miyiz? Bu sorunun cevab henz yok maalesef. Ama sanrm bizi cevaba

yaklatracak olan en nemli konu kuantum zii.

Kuantum zii deilse de kuantum felsefesi ya da kuantum dnceyntemi son dnemde olduka moda. Secret adl kitabn ok satmasyla alakasvar m bunu bilemiyoruz tabi biz iin ziindeyiz.. Kuantum zii ad neredengeliyor? Quanta kelimesinden yani parack. Max Planckn elektromanyetikmann quanta denen dzenli enerji paketikleri halinde yayldn sylemesi-yle Kuantum a balam oldu...

Bu olduka basitmi gibi grnen ilk temel dnceye dayanarak

bilim adamlar ilim tarihinin u ana kadar ki en baarl teorilerinden birisinioluturdular. Newtonun Genel ekim Kanunu tabiattaki temel kuvvetler ileilgili tm sorulara cevap verebiliyordu. Einstein 1905 de fotoelektrik hadisesi-nin (metalin zerine den n elektrik akm oluturmas), ancak Plancknelektromanyetik tanecikleri (fotonlar) ile aklanabileceini syleyerek Kuantumziinin kurucular arasnda yerini ald.Atom ,atom alt paracklar, bir yldznk vermesi, kara cisim mas... gibi konular artk Newton mekaniinin dndakuantum mekaniiyla aklanabilir konuladr.

Inlanma, hayalimizissleyen yolculuk..Sanrm bu dncemestanbul da yaayanve trai bilen herkeskatlr. Bilimkurgulmlerinde olduu gibibir makineye girsekve saniyeler gemedendnyann bir

ucunda olabilsek

Inlanma Makinesi


5/64


Neden mi? nk belirsizlik a balar. Bir cismin zerine etki eden tm kuvvetleribilirsek yerini tespit edebiliriz. Ancak bir elektron iin atomun tam u noktasndadrdemek gibi bir lksmz yok. Bizler elektron bulunma ihtimalinin en yksek olduuyerden sz ededbiliyoruz artk. Evren hakknda da bir ok konuyu yine kuantumziiyle aklad bilim adamlar. Belirsizlik ,ihtimaller ve olaslklar. Klasik mekanik veklasik matematikle almaya alm beyinlerimiz. Konu evren ,evrenin genilemesi,bir fotonun ift yarktan ayn anda geebilme olasl ,Atom alt paracklarn nasldavrand ve nerede olduu konusuna gelince olmaz yle ey diyebiliyor.

Einsteinin nl Tanr zar atmaz sz de bunun zerine sylenmitir.Einstein tanrnn evreni belirli kurallara gre yarattn ve ihtimallerleuramayacan anlatmak istemitir bu szyle. Fakat sonralar kendisi dekuantum mekaniinin gl savunucular arasnda yer almtr. Bohr atom mod-eline kadar her ey anlamlyd.Bohr tek elektronlu atomlar iin olduka gzel birmodel kurmu ve deneysel ispatn da yapabilmiti. ok elektronlu atomlar iin iseekirdein yrngesindeki elektronlarn asal momentumunun yalnzca h/2nintam katlar deerler alabileceini ortaya koydu.Deneyle ispatlayamad. Daha son-rada Dirac daha kullanl olan =h/2 tanmn verdi.

Buna gre asal momentumlar elektronlar iin sadece 0,,2,3,4 eklindedeerler alabiliyordu. Bu yeni sistemle atomun evresindeki elektronlarn kararlenerji dzeyleri ortaya kondu. Yine De Broglie 1923de parack-dalga karmaasnabir aama daha katarak paracklarn bazen dalgalar gibi davrandklarn ne srd.Hatrlayalm dalga tanecik dualitesi.

IINLANMA VE KUANTUM


6/64


Bylece Einsteinn nl E=mc2si ile Planckn hsi ilikisi iyicebelirginleti: E=mc2=h. Burada frekansnda salnan yalnz kesikli h/c2 ktlebirimlerinden olumalyd. Bunlarla doa, paracklar ve alan salnmlarndan

oluan tutarl birdnya oluturuyordu. 1925de Werner Heisenberg matriksmekaniini ve 1926da Erwin Schrdinger dalga mekaniini ortayakoyarak kuantum kuram anlamna kavutu. Daha sonra,bu iki kuram PaulDirac tarafndan tek bir kuram haline getirildi.

John Gribbinin Olaylarn tesadf yanlar, kuantum mekanii ve istatis-tiksel olaslk. Hepsi ayrlmaz bir ekilde birbiriyle i ie gemitir...szsanrm kuantum mekanii ile ilgili sylenmi en anlaml szdr

Yani her tanecie elik eden bir dalga var maddenin enerjisine gre dalga yadatanecik gibi davranmas mmkn(bu bilgiyi aklmzda tutalm ileriki saylarda

nlamay anlamamz salayacak.)

IINLANMA VE KUANTUM

Mberra ALTIN

Yksek Fizik retmeni


7/64


KUANTUM DNCE TEKN

Kuantum Dnce st nitelikli bir dnme biimidir. Sradan dncebiimleri kendisini tekrar eden, etkisiz ve snrl enerjilerdir. Deitirme veoluturma gleri yoktur. Daha ok vehim, kuruntu, babo hayaller bii-

minde akar. Oysa Kuantum Dnce derin dzeyde, atom alt alanda etkiliolabilecek tarzda bir yaratc dnme biimidir.

zel bir bilin dzeyine girerek, zel olarak kurgulanm szel ve im-gesel oluumlar ierir. Bu dzeyde insan, kendi hayatnn efendisi durumunageer. Kuantum Dnce daha da ilerisi ortak zeka alannda ilem yapar.Btn evreni tekaml ettiren enerjiyle ibirliine girildiinde siz bir kiiolmann snrl olanaklarn aar, btn n gcne ularsnz.

O zaman da gcnz tabii ki btnn gcne eit olacaktr.

Bu Teknik Pratik Olarak Hayatmza Ne Gibi Yararlar Salar?

Bizim gelimemiz iin gereken btn aralar: uygun i, e, yaam alan,ev,bedenimizin sal bu yksek frekansl enerjiden nasibini alr.Siz, snrlayc, engelleyici dnce kalplarnz fark edip bunlarn ye-rine glendirici inanlarnz koyduunuzda hayatnz bu yeni inanlarnzdorultusunda deimeye balayacaktr. Sizin iin en uygun kii, en uygunimkan,en uygun zamanda karnza kacaktr. Yapmanz gereken ey uzanp

onu almaktr.Doutan doal olarak hakknz olan mutluluu, bereketi, bolluu ve sevinciyaamanza imkan tanm olursunuz.


8/64


Kuantum Dnce, salkl ve gl bir beden iin de uygun bir zemin hazrlar.Bizim dnce ve kabullenilerimiz direkt olarak bedene etki yapar. Bedenimizaslnda bir enerji okyanusundan baka bir ey deildir. Korku,kayg,fke, sululukduygular btn hcrelerimizin beslendii enerjide azalmalar yol aar.

Kuantum Dnce Teknii; kendimizi tanmaya, bakalarn anlamaya, evrenselsistemin ileyiini fark etmekten doan bilgelie ulatrarak beden enerjimizi dedzene sokar. Kiiler daha gl canl ve gzel olurlar. Hayat misyonumuzu farketmek ve ona adm adm ulamak ynndeki abalarmz destekler. Kendi iselkodlamanzdaki yapmanz gereken iinizle ilgili ipularn yakaladka admlarnzhzlanr.

Kuantum Dnce kiiler aras iletiimin enderin boyutunu sunar bize. Ortak

nsanlk alannda gerekleen bu iletiim, derin ve etkili bir uzlama salar. Bedendili ve szel iletiimden daha da te Kuantum sal letiimle dncelerimizin direktmuhataba ulat bir yntem gelitiririz.

Kuantum Dnce hayatmza daha ok bolluk ve bereket ekmemizi de salar.Kendimizle ilgili derin isel vizyonumuzu deitirdike daha ok bolluk hayatmzaakmaya balar. Genel anlamda zenginlik; sahip olduumuz eylerle ruhsalvarlmza kattmz deerler arasndaki dengeyi anlatr. ok paraya sahip olmaktek bana zenginlik iareti olmayabilir. nemli olan bu parayla ne yaptnzdr.Daha ok kahkaha, daha ok dostluk, daha ok sevgi,

daha ok deneyim ve daha ok hayr retebiliyorsanz o zaman zenginsiniz deme-ktir.zetle Kuantum Dnce Teknii, yaamn temel amac olan sevin duygusunuyreimizde hissetmemiz iin bize imkanlar sunar.

Kuantum Fiziiyle Bu Dnme Tekniinin Balants Nedir?

Kuantum zii, klasik anlamdaki ziksel maddenin enerjiye dnt bir al-ana sokar bizi. O alanda artk atom alt paracklar, hzla hareket eden enerjiparacklarndan baka bir ey deildir.

Daha da tesi bu paracklar insan dncesinin yayd enerjiye yant verirler. Bualan gzlemleyen kii ile gzlemledii parann birbirinden bamsz, kopuk eylerolmad kar meydana. Dnceyle enerji, gzlemleyenle gzlenen, i ile d,buras ve tesi arasndaki ayrmlar kalkar.

Heisenberg in belirsizlik alan dedii bu alan, gnderdiimiz dnce paketiklerivarlk katar. Belli hale getirir. Kuantum alannn bir noktasna yaptmz etki bt-n etkiler ayn zamanda. Siz bir ey dndnzde bundan tm alan etkilenir.Kuantum Fizii, zikle ziktesinin birbirine kart bir noktann addr.

KUANTUM DNCE TEKN


9/64


KUANTUM DNCE TEKN

Bu Teknikten Yararlanarak Hayatlarnda Deiiklikler Yaratan Kiilerdenrnekler Verebilir Misiniz?

Tabii ! Pek ok var. nk kural hi amaz: Dnceler hayatmz oluturur.

En yakn bir rnek bir mimar hanmla ilgili. inde hi memnun olmadn sylemiti.Ona nasl bir ite alrsa mutlu olacan sordum, anlatmaya balad. Bunlar bir biryazdk. Ciddi bir rmann aratrma ve gelitirme departmannda almak istiyordu.mgesel olarak bilinaltna kodladk. Ertesi hafta telefonla mjdeyi verdi. Tam daistedii blmde iyi bir irkette hafta banda ie balyordu.

Buna benzer yzlerce rnek var. Burada sorun sistemle ilgili deil. Kendilerine yzdeyz yararl olacak bu sistemi uygulamak iin katlmclar ikna etmekle ilgili. Belki debu ie keyii bir ikna almas diyebiliriz. Bir baka arpc rnek de bir renciyleilgili. niversiteye hazrlk yapan bu gencin snavla ilgili korku dolu dncelerivard. Onunla bir alma yaptk. Binlerce kii arasnda o bir yldz gibi parlyordu.O kalabalk arasnda fark edilmemesi mmkn deildi. Hayalinde snav kazanmhatta niversite diplomasn alyor grmesini saladk. Bu snavn hayatnn bir oknemli gnlerinden sadece biri olduunu ama tek belirleyici olay olmadn tespitettik. Btn bunlar zihin zel bir alglama dzeyindeyken gerekletirildi. Bu gennc kez snava giriyordu ve artk drdnc bir ans yok gibi gzkyordu. Tabiiki daha sonra onun snav kazandna dair telefon aldm.

Yine baka ilgin rnek tp fakltesinde okuyan bir renciyle ilgili. Arkadalarnn verektrnn okulda yapt klp almalarn yeteri kadar desteklemediinden ikayetetmiti yana yakla. Ona gre okul rektr tuhaf biriydi. Bir konuda gr almakiin odasna girdiinde onun hi yzne bakmyor, tersliyor ve isteklerini grmezdengeliyordu. Sonra bu genle bir seminer programnda zel bir alma yaptk. Birhafta gemeden yznde gller aarak beni ziyarete geldi. Kz arkadayla sine-maya gitmilerdi oradan geliyorlard. Tuhaf eyler olmutu dorusu. Rektr birdenhuy deitirmiti. Karlkl oturup konumular ve ok scak bir iletiim kurmulard.Daha nce bir trl yerine getirilmeyen okulun bilgisayar kulbyle ilgili bir isteidaha o sylemeden rektr tarafndan karlanmt.

Bu sre nasl iliyor? Yani nasl oluyor da sizin yaptnz bu almadanRektrn ve kz arkadan haberi oluyor?

Gzel bir soru. Bizim bilinalt dzeyde oluturduumuz yeni bir program BirleikAlannda bir etki yapar. Bu dzeyde zaman ve mekan farkl bir biimde iler. Bualanda her ey imdi ve Burada durumunu yanstr. O yzden dnceler mucizevisonular dourur. Alan bir tr bilgi okyanusu gibidir. Okyanusun bir damlasndakideiim dier tm damlalar uyarr.

Hseyin Tanrverdi

Fizik retmeni


10/64


YOK OLDU ve 640 Km UZAKTA ORTAYA IKTI.

28 Mart 1943 ; ABD'li bilim adam Dr. Morris Jessup'n, Einstein'n birleik alanlarkuramna dayanarak bir "nlama" deneyi yapt iddia edildi. 'Philadelphia deneyi"adyla bilinen ve askeri gizlilik iersinde gerekletirilen olayda, 104 mrettebatl"USS Eldridge" adl askeri gemi, tanklarn iddialarna gre Philadelphia denizssnde, yeil bir sise brnerek yava yava "kayboldu" ve ksa bir sre sonra 640km. tedeki Norfolk deniz ssnde ortaya kt.


11/64


PHILADELPIA DENEY

Deney ile ilgili medyatik ciddi aratrmalar, 1980'de PHLADELPHA DENEY'niperdeye getiren lme izin verildikten sonra balad. Daha ncelerde, kamuoyunagre olay sadece sama bir sylentiydi. Charles Berlitz ve William Moore'un ortak

yazdklar kitap bir fantazi olarak kabul grmt. Ama deney ile ilgili kukular halasrmektedir, nedeni anlamsz bir sylenti dahi olsa aada okuyacanz olaylardizisi, artc, dndrc ve gerekidir.

Philadelphia Deneyi gnmz artlar gznne alndnda daha etkin vedndrc bir iddiadr, olayda ad geen bir avu insandan geriye hemen hemenkimse kalmadndan kesin dorulanma iin ABD gizli arivlerinin aklanmas gerek-mektedir. Fakat, lm iin devlet tarafndan zor izin verilmesi kuku uyandrmakta vedikkatleri younlatrmaktadr. Yaamn Philadelphia Deneyi'ni aratrmaya adayanve bir de "A-Z'ye Philadelphia Deneyi" adl kitab yazan Alfred Bielek bize tmolanlar anlatrken, "neredeyse delirme noktasna geldiini sylyordu; PhiladelphiaDeneyi tasarlanrken ama ok gl bir elektromanyetik alann salanarak gemile-rin grnmez olmalar ve bu sayede top mermilerinden ve denizaltlarn atacaklartorpitolardan korunmasyd. Hatta daha sonra,grnmezlik alann bir benzerinindenizde deil, havada oluturarak nemli slerin grnmesinin engellenmesi dednlmt.

"EVRENSEL ZAMAN SAAT"

Deneyin resmi ve bilimsel ad "PROJECT RANBOW" (Gkkua Projesi)idi.Gkkua Projesi, iddialara gre II.Dnya Sava srasnda kk destroyer tipi birsava gemisinin bandan geti.Olayn yeri Philadelphia Deniz ss'yd ama isegemiyi dmann fark etmemesi iin grnmez yapmakt.Projeye gre, kir orjinaldive dman radarlar hi fark etmeden gemi istenilen yerde birden ortaya kacakt.Bilimsel tanmn ad;OPTKAL GRNMEZLKT; zel bir sistemle veya jener-atrle oluturulan ok gl manyetik bir alan gemiyi saracak, nlar veya radardalgalarn bker yada krarken gemi grnmez olacakt. Dncesi dahi bir muci-zeye benziyordu ve iddialara gre de Gkkua Projesi baarl olmutu. Yani gemiziksel olarak kaybolmu ve tekrar geri dnmt. Tanklara gre geminin zerinibir pelerin gibi saran manyatik alan grevini yapmt. Fakat ana hedef geminin

kaybolduu yerde deil, bir baka yerde ortaya kmasn salayabilmekti yani dahayaygn bir deyimle "nlama" yaplmalyd.

Philadelphia Deneyinin temelinde dnce olarakAlbert Einsteinn e-kim ve Elektriklenmede Birleik Alan Kuramvardr. Bu teori bu konuylailgili kiilerce Elektronik kamuaj olarak tasarland.Einstein, bu teorisi 1925-27arasnda Almanyada bir bilim dergisinde yaynland.Fakat Einstein,bu teoriyi dahadenememi ve daha tam anlamyla gelitirmemiti.O zamanlardaki ama, ok glelektromanyetik alann yaplarak gemilerin grnmez olmalar ve dman kuv-vetlerine kar korunmasyd.Hatta bu olay havada oluturarak slerin grnmesinin

engellenmesi de dnlmt.


12/64


PHILADELPIA DENEY

Bu deneyin almalar 1930 yllarda "Project Rainbow"ismiyle balatld.Balatld yer ise Chicago niversitesidir. 1 yl sonra alma Princeton niversites-

inde devam ettirildi. Baz bilim adamlar bu projede zaman zaman yer aldlar.BunlarEinstein, Dr. Johnvon Neumann ve Dr. Nikola Tesla'dr. Dr. Alfred Bielek her 10 yldabir Austosun 12'sinde manyetik enerji alannn tekrar olutuunu ne sryordu.1943'ten sonra 1963 ve 1983'te ayn olay olmutu. Sebebi ise "Senkronizasyondu"Enerji alanlar tekrar toplanyor, dalgalanarak ortaya kyordu, fakat bu alanlarkarmakt. Neumann, 1986'da len Bielek'in anlarndan yazdna gre bu olaylardorulamt. fadesi teyp bantlarnda vard. Oluturulan byk enerji, doru adasekronize edilirken birden kontrol dna km ve "Ynsz dalgalar'a" dnmt.

Bunun sonucunda ortaya allmadk etkiler kmaya balamt. Senkronize dal-galar zaman bkyor ve etkiliyordu. Bir dier ilgin yaklam, Wisconsin nivers-itesi Matematik Profesr olan Henry Levenson'dan gelmiti. Bu kre gre zamannmerkezi bir alann evresinde younlatn ve bir "Zaman Saati" oluturarak, tmvaroluun gerekletii ve gerekleecei ifrelerle altn sylyordu; Dediinegre "ifrelerin iinde yaayan herey vardr, dnyadaki btn maddesel varoludnya saat ve zamanna gredir; dnya, Gne saatine gre, Gnede galaktiksaate gre ayarldr. Eer zaman kilidi yksek ve gl bir enerji alan ile bozulursa,ortaya eitli zaman ve mekan dengesizlikleri kar. Taki zaman yeniden kendini

tamir edip yeniden dengesini bulanadek"


13/64


PHILADELPIA DENEY

Bilim Adam Dr. Morris K. JessupunEsrarengiz lm

Olaylar 1943 yl haziran aynda balad.Geminin ad USS Eldridgedi, DE 173 bir ko-ruma destroyeri olarak snandrlmt. Birgrg ahidine gre,75 KVA gcndeki iki devjeneratr geminin n top taretlerinin altnamonte edildi, buradan geminin gvertesine 4manyetik n yaylacakt. 3 RF vericisi ( Her-biri iki megavat CW gcndeydi ve onlardagverteye monte edilmiti.),3000 adet 6L6g artrc tp,iki jeneratrn oluturduu

gc yayacaklard, zel senkronizasyon vemodlasyon devreleriyle dier ekipman,oluanktlesel elektromanyetik alanlar kullanlrlaindirgerken, krlm nlar ve radyo dalgalargemiyi saracak ve sonuta gemi dmangzlemcileri iin grnmez olacakt.

USS Eldridge adl destroyer, Philadel-phia Deniz ssnn nnde biraz akta du-ruyordu, gzlem gemisi olarak da SS Andrew

Furuseth isimli bir ilep seilmiti. te iddialaragre Philadelphia Deneyinin ortaya kmasnsalayan insan bu geminin personelinden birgemicidir. Bu kii Carl M. Allen imzasyla, 1950ylnda Dr. Morris K. Jessupa garip mektuplargnderdi ama zarfn zerindeki isim CarlosMiguel Allendeydi.

Mektupta yazlanlara gre Allende veya Allen, olaylar batan sona seyretmi gibiydi,

Jessup adres olarak verilen posta kutusuna mektup yazarak ayrnt istedi ve bir me-ktup daha geldi; bu Allen, anlattklarn kantlamak iin hipnoz, sodyum pentatol (bilinci uyuturarak iradeyi kran doruyu syleten bir ila )ve teyp kayd istiyor,olaynetkin bir biimde aklanmas halinde insanlarn byle bir nakil sistemiyle yldzlaradahi gidebileceini yazyordu.

Jessup ise bu kiinin tanklk iddialarndan en azndan bir tanesinin doruolabileceini sylyordu.Aslnda Jessup, matematiki ve gk bilimciydi.Astro-zikalanndakialmalar nedeniyle Felsefe Doktoru nvann almt.nkalar ve Mayalarla ilgilialmalar yapt. Bermuda keni ve UFO konularnda tezler yaynlad.


14/64


PHILADELPIA DENEY

kinci mektuptan sonra Jessup, Deniz Kuvvetleri'nden bir davet ald. DenizKuvvetleri Aratrma Brosu'na gittiinde eline bir kitap verildi ve kitap kendi yazdkitapt, bir yl nce Bro'ya postayla yollamt."THE CASE FOR THE UFO" adlkitap taslan Deniz Kuvvetleri'nden Amiral N. Furt'a yollamt ama Amiral haberi-nin olmadn sylyordu. Kitabn sayfalar deiik yazyla yazlm ve notlaralnmt, Dr. Jessup yazlardan birisinin Alle'nin yazsnn ayn olduunu fark etti.Notlar sanki dnya d birisinin gzlemi olarak yazlm gibiydi, binlerce yl ncekiuygarlklardan sz ediliyor, dnyaya gelen uzay aralar tarif ediliyordu, sonundaise G alanlarndan, bir maddenin nasl kaybolup, nasl ortaya karlabilecei ve1943'te philadelphia'da yaplan deneyden sz ediliyordu.

Normalde, sama olarak tanmlanmas gereken bu kitap, nedense ABDHkmeti tarafndan Pentagon'da st dzey belli yetkililere zel olarak datld.Car-

los Miguel Allende veya Carl Meredith Allen yani Dr. Jessup'a mektup yazp,deneyianlatan kii kimdi? Neden mektubu yazdktan sonra kayboldu ve yksn nedenbasna yollamad? ABD Hkmeti, Jessup'un zerinde notlar bulunan kitabyla nedenbu kadar ilgilendi?1959 Nisan'nda Jessup, arkada doktor Mason Valentine'i ara-yarak Deney ile ilgili kesin sonulara ulatn anlatarak ertesi gn bulumalarnistedi, 20 Nisan akam yemekte buluacaklard ama bu yemek gerekleemedi.Buluacaklar gece, Miami'de Hammock Park'nda Dr.Morris K. Jessup, arabasndal bulundu, polis raporlarna gre arabasnda ekzoz gazyla intihar etmiti ve szkonusu notlar ortada yoktu. Arkadalar Jessup'un asla intihar edecek biri olmadnsylediler, Valentine ise Jessup'un hastaneye gtrldnde hala sa olduunu

rendiini iddia etti fakat bunlardan bir sonu kmad ve olay kapand.Acaba yle miydi? Jessup'un Philadelphia Deneyi ile ilgili almalarna ne olmutu?Bu almalar kimleri,neden rahatsz etmiti? Bu gizem hala zlm deil. Yoksabyle bir oyunla Jessup kendisine mektup yazan kii Allen tarafndan veya bakaglerle intihar ss verilerek notlaryla birlikte bir yeremi gtrlmt?

DENEY BALIYOR...

Tana gre, deney 22 Haziran 1943te sabah saat 09.00 da jeneratrlere gverilerek balatld. Manyetik alan oluuyordu; sonra yeilimsi bir sis gemiyi rtm-eye balad ve USS Eldridge kayboluyordu; Olayn tan yle devam ediyor; Biran sadece geminin pasn grebildim, sonra oda kayboldu, ortada artk ne sis neUSS Eldridge vard; bombo denize bakyorduk, bizim gemide bulunan st rtbelisubaylar ve bilim adamlar korku, dehet ve heyacan iinde nefeslerini tutarak buinanlmas g baarlarn seyrediyorlard. Gemi ve mrettebat hem radarda hemdegzlerimizin nnde yok olmutu. Her ey planland gibi yryordu, 15 dk. sonraemir verildi ve jeneratrlerin alteri kapatld. nce hi bir ey olmad, arkasndanyeil sis tekrar ortaya kt ve USS Eldridge yeniden grnmeye ve ortaya kmayabalad ama gemi nereye gitmi ve nereden geliyordu?


15/64


Sis azalrken, bireylerin tuhaf gittiini hissediyorduk.Hemen gemiyeyanatk, ilk nce mrettebatn ounun geminin yanndan sarkp kustuklarngrdk,dierleri ise geminin gvertesinde akn akn dolayorlard,sanki hi biri-nin bilinci yerinde deildi.Yetkili ekipler gemiye girerek btn mrettebat ksa sre

ierisinde uzaklatrdlar ve yerlerine hazr bekletilen yeni bir mrettebat ald. Bir ikign sonra, yeni bir deneye daha karar verildi.Gemi istenilen radar grnmezliineulamt, donanm deitirildi ve 28 Ekim 1943'te deney yine ayn gemidetekrarland. Jeneratrler almaya baladktan hemen sonra Destroyer hemen he-men grnmezlik izgisine ulamt, sadece burnu ve arkas grlyor, arada isebaz izgiler belli belirsiz seiliyordu. Sonra sadece su zerinde tekne boyunda birizgi kald.Bir iki dakika sonra mavi bir k parlad ve o izgide yok oldu. imdi gemitamamen yokolmutu. Bir ka dakika sonra millerce uzakta Norfolk'ta ortaya kt.Grndkten biraz sonra bilinmeyen bir nedenle yine kayboldu ve Philadelphia'datekrar ortaya kt. Bu kez durum ok ciddiydi, tm mrettebatn ba beladayd.

Bazlar yok oldu ve bir daha geri dnmediler.Bu olayn en korkun blm ise betane denizcinin geminin eriyen ve sonra yine katlaan metal levhalarnn iindekalmalaryd.Bu ok feci bir durumdu. Denizcilerin birisi kurtuldu fakat bir daha eskihaline dnemedi.Akln tamamen yitirmiti ama yapacak hibir ey yoktu.Bazlarnnpsiik yetenekleri gelimiti, sokakta yrrken kaybolan ve yine ortaya kan insan-lar vard. Manyetik alann iinde kalan mrettebattan kaybolanlar ancak birisininyzne ve eline dokunulmasyla grnr hale geliyorlard, yani dokunmann giysi-nin olmad bir yere yaplmas gerekiyordu. Donma ad verilen bu olay saatlerce,gnlerce srebiliyordu, hatta bir tayfa tam alt ay donmutu ve alt ay sonrakurtarlabilindi.

PHILADELPIA DENEY


16/64


Elektronik kamuaj baladktan sonra geminin ve mrettebatnn btnylekaybolup,ok uzak bir yerde ortaya kp ve sonra yeniden geri dnmesine nedenolan neydi? diyor olayn tan. Philadelphia deneyi hakknda ''gemi'' nasl Norfolk'a

gitti? Neden yine Philadelphia'da bir yere gitmedi? Levenson'un "Zaman Kilitleri"mineden olmutu?

Biz bir zaman dizisi ierisinde yayoruz her hareketimizde bir an geiyor vezaman olmadan sregelen uzayla evriliyiz. Uzay-Zaman iinde bir yerde, bir aniin var olduumuzda, oluan zaman karesi yani o ann resmi, lokal uzay / mekankoullar gereince yakalanr ve dnyadan karak gne sistemine yaylr ama uza-ya gitmez ve Gne sisteminin evresinde yrngeye girer. Bu "Inlanma" gibidir.Yani her hareketimizin bir resmi ekilip, uzaydaki albmde yerini almtr.Bu son-suz zaman resimleri veya dilimleri Yaradltan beri vardr.Yani dnya zaman iinde

deilde,uzay zaman iinde geri dnp tm resimleri grebiliriz.

Bu oluumun dier koulu bugnn emilme zelliidir,iinde bulunduumuzan bir balon gibi ierek holograk bir grnt oluturur; bu tekbir anlk resimlerinbiriktii bir alandr ve zel bir uzay alanndadr. Yani o alanda bu an gemidekitm anlar vardr; ite USS Eldridge'nin Norfolk'ta ortaya kmasnn nedenigemiinde orada bulunmasdr; arplan uzay-zaman alannda geminin gemiteorada bulunduu an resmi ortaya km ve gemi grnmtr. Yani o anda hemPhiladelphia'da hemde Norfolk'tadr. Eer zaman alann yeterince bozabilirsek,biryerde grnebilir, dnya-zamanda deil, uzay-zamanda yer deitirmitir. Sebebidaha nce oradayd.Eer olay srasnda ve transfer tamamlanmadan nce birisienerjiyi durdursayd, madde paracklar nlanarak emilecek kaynana doruyani geriye vakumlanarak bu andaki orjinal yerine dnecekti. ki tane balondnn;birisinin iinde Philadelphia'da USS Eldridge bulunsun; Dier balon iseNorfolk'ta ama ii bo; Bu bo balonda madde olmayan holodrak grnt beliri-yor ve bu grnt gemite bir yerde olan uzaysal bir imaj. Gemiteki her za-man resmi bir holograk bir imaj balonu olarak vardr, Bunu bir izgi lmin kareleriolarakta dnebilirsiniz. Bu resim dizisi her varolan her ey iin olumaktadr. Eerbiz Philadelphiya'da bulunan USS Eldridge'nin kendisinin bulunduu dolu balonusktrrsak, Norfolk'daki bo balona giden maddi bir balant koridoru yada maddetp olutururuz.

Yani imaj gemiye doru...

Philadelphia Deneyi bu bilimsel anlatmlardan sonra bugn 1943te olduundandaha gncel. Yeni kaynaklardan yeni ayrntlar renilmekte, baka bir iddiaya gre

projede grev alanlarn beyni ykanarak, grdklerini unutmalar salanmt. Fakatyllar sonra anlar geri gelmeye balad iin yaayan tanklar konumaya baladlar.

PHILADELPIA DENEY

The Time Machine Project

etin BAL


17/64


Afrikada Malavide bir ocuk.Bitmek zere olan bir vcudun zerine hastalklarullanm. Hem zatrre hem de verem. nk alktanvcudu zayf dm. Yan gzle objektife deil de bizceuygar dnyaya bakyor. Kalan son takatini sanki bakmakiin kullanyor.

Fotoraf Obed Zilwa sanki baklarn en gl olduuan yakalyor. O anda ylesine gl ki ocuun baklar,

kendisinin mi yoksa berideki dnyann m gsz olduusorgulanr hale geliyor.

(Associated Press / Obed Zilwa)


18/64


ERWIN SCHRODINGERSchrodingerin hayat ve hayat boyunca yaptklar


19/64


ERWIN SCHRODINGER

Erwin Rudolf Josef Alexander Schrdinger (12 Austos 1887 - 4 Ocak 1961),Avusturyal ziki. Kuvantum mekaniine olan katklaryla, zellikle de 1933'te

kendisine Nobel dl kazandran Schrdinger Denklemi'yle tannr. Schrdinger'inKedisi diye bilinen dnce deneyini nermitir.

ocukluu ve Genlii

Schrdinger, Viyana'nn Erdberg ilesinde, Rudolf ve Georgine Emilia BrendaSchrdinger'in tek ocuu olarak dnyaya geldi. Babas bir mumlu bez imalats vebotanikiydi.

1898 ylnda girdii Kraliyet Akademik Lisesi'nden (Akademisches Gymnasium)

1906'da yksek baaryla mezun oldu ve ayn yl Viyana niversitesi'nin zikblmne kabul edildi. Burada, retmenleri Franz Seran Exner ve FriedrichHasenhrl'n kirlerinden etkilendi, Friedrich Kohlrausch'un gzetiminde deneyselalmalar yapt. 1910'da mezun olan Schrdinger, bir yllk askerlik hizmetindensonra niversiteye geri dnd ve 1911'de Exner'in yannda asistan olarak almayabalad. 1914'te I. Dnya Sava balaynca tekrar askere arld ve talya ce-phesine yolland.

Orta Yalar

Savan bitiinden sonra Viyanaya dnen Schrdinger, radyoaktif bozunum vekristal yaplarn dinamikleri zerinde almaya balad. Mart 1920de AnnemarieBertel ile evlendi, ve ayn yl iinde Stuttgartta doentliini ald. 1921de Breslauniversitesine geti ve burada profesr oldu, fakat Breslauda birinci yln doldur-madan bu sefer Zrih niversitesine geti. Zrihte geirdii alt yl boyunca renkligrn zyolojisinden termodinamik problemlerine pek ok deiik konu zerindealtysa da, atomalt paracklarn mekanii zerine yazd ve 1926da arka arka-ya yaymlad alt makalesiyle uluslararas ne kavutu. Bugn kendi adyla anlanve kuvantum mekaniinin en nemli sonularndan biri olan Schrdinger Denkleminide ilk kez bu makalelerde ortaya koydu.

1927de ksa bir sre ABDdeki Wisconsin niversitesinde ders verdikten sonra,Berlin niversitesine gelerek zik blm bakanln Max Plancktan devrald. Ya-hudi olmad halde, Almanyada ykselen rk Nazi iktidarndan rahatsz olduu iin1933te ngiltereye tand ve Oxford niversitesinde profesr oldu. Ayn yl, PaulDirac ile beraber Nobel Fizik dln aldn rendi.

Schrdinger, Oxfordda iki kadnla beraber yayor (kars Annemarie ve bir bakazikiyle evli olan metresi Hilde), bu durum da niversitede tepkiyle karlanyordu.Baskdan sklan Schrdinger, 1934 baharnda Princeton niversitesinde ders verm-eye balad, fakat buradan gelen i teklini, muhtemelen benzer sosyal basklardan

ekindii iin reddetti. 1935te, bugn Schrdingerin Kedisi adyla bilinen mehurdnce deneyini de ieren ksml bir deneme yazs yaymlad.


20/64


ERWIN SCHRODINGER

1936'da memleketi Avusturya'ya dnp Graz niversitesi'nde ie giren Schrdinger,1938 ylnda Naziler'in Avusturya'y igal etmesiyle zor bir duruma dt. Grazniversitesi'nin ad Adolf Hitler niversitesi olarak deitirildi ve niversitenin banaNazi sempatizan bir rektr getirildi. Schrdinger, yeni rektrn tavsiyesi zerineniversite senatosuna bir mektup yazarak 1933'teki muhalefetini geri ektiiniakladysa da (sonradan bu mektuptan dolay byk utan duyacak ve Einstein'danbizzat zr dileyecekti), iini kaybetmekten ve muhalif olarak mimlenmekten

kurtulamad. 1938 sonunda karsyla beraber apar topar Roma'ya kaan Schrding-er, oradan nce Belika'daki Gent niversitesi'ne, sonra da yeni kurulan Dublin leriAratrmalar Enstits'ne geti.

Yall ve lm

Viyana niversitesi avlusundaki Schrdinger bst Dublin'e 1939 sonbaharndagelen Schrdinger, burada 17 sene kalacak ve rlanda vatandalna geecekti.1944'te yazd Hayat Nedir? balkl kitabnda organizmalarn genetik ifresini ihtivaeden karmak bir molekl krinden bahsetti. 1950'lerde DNA moleklnn yapsnzen (ve bu almalaryla 1962'de Nobel Tp veya Fizyoloji dl'ne layk grl-en) Francis Crick ve James Watson ayr ayr yazdklar anlarnda, Schrdinger'inkitabndan etkilendiklerini aka belirtmilerdir.

Schrdinger'in ak hayatndaki skandallar rlanda'da da devam etti. rencileriyleilikiler yaad, ve iki ayr rlandal kadndan iki tane gayrmeru ocuu oldu.

1956'da Viyana'ya dnen Schrdinger, birleik alan teorisi ve genel grelilikkuram zerinde almaya devam etti. 1961 ylnda yaymlanan son kitab DnyaGrm'de hinduizm felsefesine olduka yakn olan kendi dnya grn anlatt.

4 Ocak 1961'de (73 yanda) tberkloz nedeniyle hayata gzlerini yumdu, ve vasi-yeti zerine Avusturya'nn batsnda bulunan Alpbach kasabasnda topraa verildi.


21/64



22/64


SCHRODINGERN KEDS

Kuantum mekaniinin temel dalgadenklemini yazan Erwin Schrdinger(1887 - 1961) de sonraki yorumlarkabullenmeyenler arasndadr...

Schrdinger, sonuta kuramdan(gelimesine katkda bulunduunapiman olduunu syleyecek kadar!)soudu. Bundan sonra o da Einsteingibi kuramn mantkszln arpcbiimde ortaya koyacak rnekler ara-maya koyuldu. 1935'te ortaya koyduuSchrdinger'in Kedisi ad ile anlan

dnce deneyi bunlarn en nlsdr.

Ayn yl Einstein,Podolski ve Rosen," EPR Deneyi" adyla bir dnseldeneyle kuantum kuramnn aldbiimi eletirmeye altlar. Ama zamanSchrdinger'i ve Einstein'i deil, kuan-tum kuramn hakl kard.

imdi Schrdinger'in dnce deneyinigrelim.

Salkl bir kediyi hava alabilen bir kutuiine koyalm. Kutuda zehirli bir gaziesi bulunsun ve bu gazn iedensalnmasn salayacak mekanizma,bozunma yar mr 1 saat olan birradyoaktif parack ile kontrol edilsin.Bu mikroskobik paracn davrannancak kuantum mekanii ile ifadeedebiliriz, fakat imdi makroskobik

bir sistem olan kedinin kaderi de artkparacn davranna balanmoluyor. Schrdingerin iddiasna gre 1saat sonunda kedinin canl ve l olmaolaslklar eit.

Dalga fonksiyonunun anlam ya bozun-ma oldu ve kedi ld ya da olmad vekedi hayatta gibi u iki olasl anlat-maktan ibaret deil.

Schrdingerin analizi doru ise kuantum kuram, (birisi bakp durumu bu ikiseenekten birine indirgeyene kadar) kedinin iki durumunun yan yana bulunduunusylyor.


23/64


SCHRODINGERN KEDS

Yar l-yar diri. Schrdinger, bu kadar manta zt bir kuramn dzeltilmeyemuhta olduu sonucuna varyor. Buna karlk birok ziki (Hawking, Gell-Mann ve

bakalar) bu problemin yapay olduu grndeler.Schrdingerin Kedisi Deneyi Nasl Yorumlanmal?

Bir kere atomik ve molekler dnyann olaslk dncesi makrodnyaya tanmbulunuyor.nk gzlem yapmadmz srece kenidinin l ya da diri olduunubilemeyiz.Buradaki yant da Kedi yzde elli l,yzde elli diri yorumundan ok, lve diri olma olasl eit anlamna gelmektedir.

Stephan Hawking(1942-...) yle diyor:

Kanmca, modeldenbamsz bir gerekliekar dile getirilmeyeninan, bilim felsefecile-rinin kuantum mekaniive belirsizlik ilkesi ko-nusunda karlatklarglklerin altndakinedendir. Schrdinger'inkedisi denen nl bir

dnce deneyi vardr.Bir kedi kapal bir kutu-nun iine yerletirilir. Onaynelik bir silah vardr.

Belirli bir ynde bir radyoaktif ekirdek bozunursa silah ate alacaktr, bunungereklemesinin olasl yzde 50'dir. (Bugn, yalnzca bir dnce deneyi olarakbile, hi kimse byle bir ey nermeye cesaret edemez, fakat Schrdinger'inzamannda hayvanlarn zgrl kavram henz duyulmamt).

Evreni yorumlamaya alrken karlalan problemleri gstermek iin grelilikve kuantum mekaniinden rnekler kullandm. Grelilii ve kuantum mekaniinianlamanz veya hatta bu kuramlarn yanl olmalar nemli deildir. Gstermiolmay umduum ey,bir kuramn bir model olarak deerlendirildii bir tr poz-itif yaklamn, en azndan bir kuramsal ziki iin, Evreni anlamann tek yoluolduudur. Evrendeki her eyi tanmlayan tutarl bir model bulacamz konusundaumutluyum. Bunu yaparsak bu insan soyu iin gerek bir zafer olacaktr.


24/64


Fizikist Bilim ve Teknoloji Kanal

Temmuz 2010 Bilim ve Teknoloji Haberleri


25/64


NSANOLUNUN DORU BLD YANLILAR

Dnyann etrafn dolaan ilk insan kimdir?

NTV Yaynlarndan kan cahillikler Kitab doru bildiimiz yanllar ortaya koyuyor.te bir ka rnek, daha fazlas Cahillikler Kitabnda... Zenci Henry... Ferdinand Ma-cellan dnyann etrafndaki turunu asla tamamlayamad. 1521de Filipinler'e henzturun yarsndayken ldrld. Macellan 1511'e Portekizden kp Hint Okyanusunugeerek nce Uzakdouu ziyaret etti. Zenci Henrydi 1511de Malezyadaki bir klepazarnda buldu ve onu geldii yoldan Lizbona gtrd. 1519da klan dnya turugiriimi de dahil olmak zere bundan sonraki tm yolculuklarnda Zenci Henry,Macellann yannda gitti. Bu yolculuk dier ynden, yani Atlas Okyanusunu ve BykOkyanusu geerek gerekleti, bu yzden 1521de Uzakdouda vardklarnda Zenci

Henry dnyann etrafn tam olarak dolam olan ilk insan oldu.

Ay nasl kokar?

Anlald kadaryla Ay barut gibi kokar. Ayda yalnzca on iki kii yrd ve bun-lardan hi biri zel uzay giysileri nedeniyle Ay koklayamad. Ancak Ay yzeyindenkabine dndklerinde yanlarnda bu tozlardan bol miktarda srklyorlard. As-tronotlar Aydaki topran kara benzediini, barut gibi koktuunu ve tadnn ok ktolmadn sylediler. Bu toprak byk lde, Ayn yzeyine arpan gktalarnnyol at silikon dioksitten meydana gelmektedir; bunun yansra demir, kalsiyum ve

magnezyum gibi mineraller de ierir.


26/64


NSANOLUNUN DORU BLD YANLILAR

nsanolunun ina ettii hangi yap Ay'dan grlebilir?

in Seddinin insanolunun ina ettii ve aydan grlebilen tek yapt olduudncesi ok yaygndr ama bu doru deildir. nsan eliyle yaplm hibir ey ay-dan plak gzle grlemez.

Uzaydaki ilk hayvan hangisidir?

Meyve sinei. Kck astronotlar bir miktar tahl tohumuyla birlikte AmerikanV2 roketine bindirildi ve 1946 Temmuzunda uzaya frlatldlar. Yksek irtifadapatlamann radyasyon zerine etkisini test etmeye alkndlar.

Dnya'nn ne kadar sudur?

Dnya yzeyinin yzde 70i suyla kapl olabilir ama su, gezegenin ktlesinin 5 bindebirinden daha azna tekabl ediyor,yaklak olarak yzde 0.1.

plak gzle ka galaksi grlebilir?

Be bin? ki milyon? On milyar? Hayr, drt tane grebiliriz. Aslnda oturduumuzyerden yalnzca iki tane grebiliriz, bunlardan bir tanesi de iinde bulunduumuzSamanyolu'dur.

u ana kadar yaam en tehlikeli hayvan hangisi?

Bu sorunun cevab ak ara sivrisinek...u ana kadar lm olan insanlarn yarsn(muhtemelen 45 milyar kadar) dii sivrisinekler tarafndan ldrd. Gnmzde bileher 12 saniyede bir kii sivrisineklerden kaynaklanan sebeplerle hayatn kaybediyor.

Kobaylar ne iin kullanlr?

Kobaylar ya da hintdomuzlar artk neredeyse hi deney hayvan olarak kullanlmyorama Perulular bunlardan her yl yaklak 65 milyon adet tketiyor. .Ayrca Kolom-biya, Bolivya ve Ekvadorda da yeniyor.

saniyelik hafzaya sahip olan ey nedir?

Bu konuda henz kesin bir sonuca ulalm deil. Ancak yaygn kannn aksine, birJapon balnn hafzas birka saniyelik deil. Yaplan aratrmalar, Japon balnnen az aylk bir hafzaya sahip olduunu ve deiik ekilleri, renkleri ve sesleriayrt edebildiini gsterdi.


27/64


RENEN ROBOT BEBEKLER

Japon bilimciler, anlayan ve renen robot teknololojisinde nemli bir adm atarakbu zelliklere sahip iki 'bebek' robot retti.

Japon bilimcileri, insanlarla birlikte yaamalar iin tasarlanm, renme ve hareketkapasiteleri son derece gelimi biri ocuk dieri bebek iki yeni robot tanttlar.

Tokyo ve Osaka niversiteleri ile birok zel ve kamu kuruluunun ortaklaagelitirdii robotlardan, byk hareket, ifade ve anlama yeteneine sahip 5yandaki ocuk androidi M3-Kindy, ocuklar ve yetikinler arasndaki iletiimiizlemeye ynelik retildi.

eitli deneyler iin bir aratrma platformu olarak kullanlacak 27 kilo arlndakibu robot, eklemlerinde 42 derecelik hareket serbestisi ve vcudunda 109 sensr ilegzlerinde iki kamera ve baka zelliklere sahip bulunuyor.

7,9 kg arlnda, 71 cm uzunluundaki 9 aylk bebek robot Noby de 600 alc ilegerek bir bebeinkine benzeyen ziksel ve duyumsal yetenee sahip bulunuyor.

Aratrmaclar, Noby'nin bir insan yavrusununkine yakn anlama ve renme

geliimiyle ilgili toplanan verileri kyaslayarak, yeni bulular yapabileceklerini belirti-yorlar.

nsanlarn ve robotlarn uyum iinde birlikte yaayabilmeleri iin robotlarn anlamave renme yeteneklerini gelitirmenin nemine dikkat eken Japon bilim adamlar,daha sonra insana benzer robotlar retebilmek iin insan yeteneklerinin geliimmekanizmalarn anlamann gerekli olduunu kaydediyorlar.


28/64


KUYRUKLU YILDIZLAR ALINTIYMI

Yeni bir aratrma, yldzmz bir kre gibi evreleyen Oort Bulutundaki yzmilyar-larca kuyrukluyldzn ok byk ounluunun, Gne tarafndan doduu kmeiindeki yzlerce kardeinden alnm olduunu gsteriyor.

Gece gkyzndeldayan grkemlibir kuyrukgrdnzde bilinki, daha bebekliindeevinden kopmu birgurbetinin geiini

izliyorsunuz.

Gkbilimdeki yaygn kabul gren modellere gre yldzlar, devmolekler gaz bulutlarnn ktleekimsel dengesizlikler nedeni-yle ken blmlerinde yzlerce bireylik kapal kmeler hal-

inde douyorlar. Kmedeki yldzlarn byk ounluu, gazve toz disklerinin iinde oluuyor. Diskin oluma aamasndakiyldza yakn i kesimlerinde gezegenler ortaya karken, soukd kesimlerdeyse toz ve buzdan olumu, birka kilometreapl kirli kartoplar oluuyor.

Bunlardan bazlar yerlerinden kopup Gne evresinde ksaya da uzun periyotlu yrngelere yerleiyorlar. Gneeyaklatklarnda snarak pskrttkleri gaz ve toz zerrecikleriGne rzgar tarafndan geriye savrulup d iin Trkeyehas gzel bir benzetmeyle bunlara kuyrukluyldz diyoruz.


29/64


KUYRUKLU YILDIZLAR ALINTIYMI

BDdeki Southwest Research Institutedan Harold Levison ynetimindekiaratrmaclar, yabanc kkenli kuyrukluyldzlarla ilgili artc iddialarn, kmel-

erde yldz oluumu ve hareketleriyle ilgili olarak yaptklar 26 ayr bilgisayar simu-lasyonuna dayandryorlar. Simulasyon sonularna gre kme iindeki yzlerceyldzn oluum aamasnda her birini evreleyen gaz ve toz disklerinde, gzlem-lere dayanlarak yaplan hesaplara kyasla ok daha az sayda kuyrukluyldz ortayakyor. Bunlar, balangta hepsi Oort Bulutunun iine girebilecek kadar birbirineyakn yldzlar arasndaki kaotik ktleekim etkileimleri nedeniyle disklerinden ko-parak kme iine dalyor.

Ktlesi daha byk olan yldzlar, bu avare gezginleri kendilerine balarken, bazenhrszlk daha dorudan oluyor. ok sk grlmese de bazen yldzlar birbirlerine okyaklayorlar ve bu srada byk yldz kn evresindekileri ele geiriyor.

Dev yldzlarn yayd iddetli nm ve rzgar (uzaya savurduklar elektrik yklparacklar), kmedeki gaz datnca yldzlar birbirlerinden uzaklayor ve kmedalyor.

Anlalyor ki Gneimiz, bu alverite ok karl kanlardan. nk, Gneten2000 Astronomik Birim (Astronomic Unit AU; Gne-Dnya mesafesi = 150 mi-lyon km) uzaklktan balayp 50.000 AUya kadar (kimilerine gre 100.000 hatta200.000 AU) uzanan Oort Bulutunda en az 400 milyar kuyrukluyldz olduuhesaplanyor. Baz aratrmaclara greyse Oort Bulutunda ap 1 km apl cisimlerin

says trilyonlar buluyor. Bu saylar, yldz oluumuyla ilgili kuramlarn ngrdylekarlatrlamayacak kadar byk. Hatta Levison ve ekibine gre Gne, sahipolduu kuyrukluyldz stokunun %90n kardelerinden devirmi olabilir.

Oort Bulutundan koparak Gne evresinde uzun eliptik yrngelere yerleen vebelli aralklarla Gnee yaklaanlara Uzun Periyotlu Kuyrukluyldzlar deniyor.(Birka yl gibi ksa periyotlularn kaynaysa, Neptn gezegeninin dndaki KuiperKua adl disk). Halley, Hale-Bopp gibi nller, Oort Bulutundan gelen ziyaretilerolduklarndan, yeni aratrmann nda bunlara Gnein kayp kardelerindenald ganimetler olarak bakabiliriz.


30/64


Yer solucannn baz becerileri memelilerde yalla vehafzaya bal sorunlar daha iyi anlamay salayabilir. teayrntlar:

Sadece bir milimetre uzunluunda ve toplam bin hcreye sahip"Caenorhabditis elegans" tr solucann, kaloriyi kstlama ve en-slin alcsna ket vurma gibi baz deiiklikler yaparak, hafzasnglendirebildii ortaya kt.

HAFIZA SORUNLARI SOLUCANLARLA ZLEBLR


31/64


"Plos Biology" dergisinde bu ay yaymlanan biraratrmada, bilim adamlar, ksa zaman ncebu yntemi kullanarak yaam sresini 2 katnakarabilen hayvann, hafzasn da ayn ekilde

glendirebildiini belirttiler.Bilim adamlar, solucan beslerken metil etil ketonkoklatt. Kokuyu en az 24 saat hatrlayan solucann,yiyecee giden yolu bulabildii grld.

Sadece yaamnn son dneminde, kalori kstlamasyaparak bu hayvann hatrlama sresini 24 saatinzerine karabildiini belirleyen bilim adamlar, en-slin alclarna ket vuran yal solucann renmebecerisini de artrdn vurguladlar.

HAFIZA SORUNLARI SOLUCANLARLA ZLEBLR

Solucan, salklyaam sresininnasl uzatlacanaratran bilimadamlarna ktutuyor.Aratrmalar, fare vemaymunlar zerindede devam ediyor.


32/64


TORUNLARINIZ PL OLABLR

Mikroip yerletirilmi insanlar, gelecekte karmza kacak...te geleceimizden bir rnek...

Birok gelecek temal lmde izlediiniz deri altna yerletirilen ipleri torunlarnzkullanabilir. 2010 Uluslararas Teknoloji ve Topluluk Sempozyumu'nda konuan Ka-trina Michael, iki jenerasyon sonra insanlarn ip kullanabileceini syledi.Michael, u an iin bilimadamlarnn ve politikaclarn, iplerin insan vcuduna bir za-rar verip vermediini bilmedikleri iin, bu gibi cihazlarn daha ok bir tehdit unsuruolarak grldn syledi.

u anki ip implantlarnn, deriyle kaynat ve karrken insan vcuduna zarar

verdiini belirten Michael, psikolojik olarak da insanlarn bunlara hazr edilmesigerektiini syledi; Psikolojik sorunlar olan hastalar iin mikroipler sorun olabilir.Hastann bu implant alabilmesini, toplumun gvenliini ve hastann saln den-gelemeniz gerekiyor.

Bunun dnda mikroiplerin iyi yanlarndan bahseden Michael, mikroipler sayesindekullanclar herhangi bir hastalk yaadklarnda bunun hemen hastaneye iletilebi-leceklerini sylyor. imdiden Birlemi Milletlerdeki 900 hastane mikroip tabanlhasta tanma sistemi iin, isimlerini yazdrm durumda.


33/64


DNYANIN EN BYK DNOZOR MEZARLII

Dnyann en byk dinozor mezarlnn Kanada'nn Alberta eyaletinde bulunduuakland. Bulunan mezarlkta 2,3 kilometrekarelik alanda binlerce dinozor fosilibulduu belirtiliyor...

Alberta'nn Saskatchewan eyaleti snrna yakn blgede aratrmalar yapan ekiptenDavid Eberth, Hilda kentinin snra yakn blgesinde 2,3 kilometrekarelik bir alandabinlerce dinozor fosili bulduklarn aklad.Blgede daha nce ok sayda bulunan dinozor fosillerinin srrnn bylecezldn syleyen Eberth, blge zaten aratrmalarmz nedeniyle korumaaltndayd. Yeni bulunan mezarlktaki kemiklerin bir ksm Gney Saskatchewan neh-

rinin taknlar nedeniyle zaten kendiliinden ortaya km durumdayd dedi.

lk belirlemelere gre, 76 milyon yllk olduu sanlan fosillerin bilimsel incelemeleri-nin yaplmasyla tarihin baz karanlk sayfalarnn daha aydnlanacan anlatanDavid Eberth, daha nce balattmz almalarn da yardmyla, 76 milyon ylnce Albertann tropikal bir iklime sahip olduunu dnyoruz. Bu mezarlktakihayvanlarn da son derece korkun tropikal kasrgalar nedeniyle topluca ldklerinisanyoruz diye konutu.

Eberth, kzden daha irice ve boynuzlu olan dinozorlara sentrozor adn ver-diklerini belirterek, Albertada daha kefedilmeyi bekleyen birok antik blge ve srolduunu dnyoruz dedi.


34/64


Shefeld niversitesi'nden astronomlar, Gne'in d yzeyindekimanyetik dalgalarn mzie benzeyen ahenkli sesler kardnkefetti.

Dalgalarn uydu grntlerini inceleyen bilim adamlar, grnr

titreimleri sese dntrerek ve frekans arttrarak, Gne'inkard sesleri insanlarn alglayabilecei ekilde yenidenoluturmay baard.Solar Fizik aratrma grubunun banda bulunan profesr Rober-tus von Fay-Siebenbrgen bu kadar gl bir kaynaktan bu tarzsesleri duymak ok gzel ve heyecan verici eklinde konutu.

ngiliz Gazetesi Daily Telegraphn haberine gre, aratrmaclarGneten gelen bu sesleri, Gnete son zamanlarda artansolar aktiviteye balad. NASAdan getiimiz gnlerde yaplanaklamada, 2013 ylnda byk bir Gne frtnas olaca veDnyay etkileyecei belirtilmiti.

GNEN KEND SES VARMI


35/64


34 MLYON YILDIR AYNI

Bilimadamlarnn son yapt aratrmada, yaban arlarnn 34milyon yldr hi evrim geirmedii ortaya kt.

Trlerinin en eskisi olan 3 ayr fosil rnei, 1920'li yllardabulunmu ancak karnca fosili olduu dnlmt. Sonyaplan aratrma ise bu fosillerin gerek kkenini ortayakard.

ngilteredeki Leeds niversitesinden Steve Comptonaratrmayla ilgili olarak: Bu fosillerle ilgili en heyecan verici

ey, modern trlere olan benzerlii. Yaban arlar ile onlarnatalar arasnda hibir fark yok; bu da, trn 34 milyon ylboyunca hi deimeden kaldn gsteriyor. dedi.


36/64


DNYADAK YILAN SAYISI AZALIYOR

Yaplan yeni bir aratrma, dnya genelinde ylanlarn saysnn azalmaktaolabileceini ortaya koydu. Avrupa, Afrika ve Avustralya'da sekiz ylan tr zerindeyaplan bir aratrmada, pek ok yerde son 15 yl iinde ylan saysnn hzla azald

anlald.Dnyadaki ylan saysndaki azaln 1998 ylnda belirgin bir hal ald anlalyor.Avrupa engerekleri ve Bat Afrika zehirli ylanlar bu yldan itibaren azalmayabalad.Baz blgelerde saydaki azal oran yzde 90 buldu.NedenlerPoplasyondaki azaln bir ksm insan yerleimlerindeki arta balanyor.Ancak milli parklar ve koruma altndaki alanlarda da benzer bir eilim gzleniyor.ngilterede yaymlanan Biyoloji Mektuplar (Biology Letters) adl dergide kan

aratrmay yapan uzmanlar, bu eilime yol aan etken hakknda kir sahibiolmadklarn sylyor.1998 alk olunmayan lde scak bir yl olduundan, iklim deiiklii, olaslklararasnda kurbaalarda da grlmtBundan birka yl nce kurbaalarda grlen benzer bir azal eiliminin, daha son-ra, o zamana dek bilinmeyen bir hastaln yaylmasndan kaynakland anlalmt.Ancak u anda ylanlar iin de benzer bir durumun szkonusu olabileceine dair birkant bulunmuyor.Bilim adamlar, dnyann dier yerlerindeki aratrmaclara da kendi edindikleri ve

bu durumun anlalmasna yardmc olabilecek bilgileri yaymlamalar arsndabulundu.


37/64


Haftalk Sanal Yemek Dergisi


38/64


AZINA BBER SRERM TEKNOLOJS

ABDde yaayan tasarmc zge Krmlolu, bilgisayar banda ktszler kullananlar karaca kt kokuyla uyaracak bir USB cihaztasarlad.

Gen tasarmc, Pepper Mouthun esin kayna olarak, anneannesininkkken azn bozduu zamanlarda azna biber srmekle tehditetmesini gsteriyor.

Diyelim ki bilgisayarda kt szler ieren cmleler kurdunuz; bunu farkeden program hemen uyar veriyor ve cihaz harekete geiriyor.

nce cihazn yanyor, ardndan biber kokusu geliyor ve bilgisayarkullancs bu koku yznden hapryor.

Bu aamal uyarlardan sonra kullanc kt dil kullanmnn sonularndnmeye balyor ve o ekilde davranmaktan vazgeiyor.


39/64


EMPANZELERDE SAVAARAK TOPRAK KAZANIYOR

Ugandann Kabale ulusal parknn balta girmemi orman-lardaki empanzeleri on yl boyunca gzlemleyen aratrmaclar,empanze gruplarnn birbirleriyle savatn ve topraklarndierine kar geniletmeye altn aklad.


40/64


ROBOT FUTBOL TURNUVASINDA TEK TRK

Boazii Brocks, geen ubatta kk boy robot ligindeelemeleri geerek katlmaya hak kazanan tek Trk takmolmutu. Robocup robot futbol turnuvas 2050 ylnda in-

sanlarla futbol manda ba baa mcadele edecek robotteknolojisine ulamak amacyla dzenleniyor.

Turnuvann en hzl ligi olan kk boy robot liginde el-emelerini geerek nale kalmaya hak kazanan Boaziiniversitesi BRocks Takm, 19-25 Haziran tarihlerindegerekletirilen nalde 5 robottan oluan takmyla, 6x4m2lik bir hal sahada ma yapacak. Trk futbol takmlarnnana sponsorlarndan biri olmaya alm Avea, BoaziiBrocks robot futbol takmnn da sponsorluunu stleniyor.


41/64


ELEKTRKL OTOMOBLLERDE YEN SOLUK

Dnyann nde gelen otomobil reticilerinden Mercedes-Benz, SLSE-Cell modelinin prototipini hazrlad. te sektr etileyecek bu yeniarala ilgili detaylar...

Gn getike yeni elektrikli otomobiller gn yzne kyor. Mer-cedes-Benz, mehur SLS AMG modelinden yola karak gelitridii

yeni elektrikli otomobilini grcye kard. 526 beygir g reten480kW'lk motoruyla 100 kilometreye 4 saniyede ulaan SLS E-Cell,performans tutkunlarna hitap ediyor.

Teknoloji sitesi ShiftDelete.Netin haberine gre, henz bir depoelektrik enerjisi ile ne kadar yol alabildii aklanmayan SLSE-Celln, 2013ten sonra yollara kabilecei n grlyor. Ancakaracn yatyla ilgili de henz bir bilgi bulunmuyor.


42/64


BALIKLAR NEDEN KARAYA IKTI?

Yzgelerin ayaa dnmesi srecine ilikin genetik ifreler zld.

Son yllarda bulunan gei formlarna ait fosiller, balklarn evrimleerek karayageilerinin 380 milyon yl nce gerekletiini gsteriyor. Tiktaalik adl birfosil zerinde yaplan incelemeler, ilk drt ayakl (tetrapod) kara hayvanlarnn,balklarn yzgelerinin giderek ayaa dnmesiyle ortaya ktn gsteriyor.imdiyse Ottawa niversitesi (Kanada) aratrmaclar, balk embriyolarndayzge geliiminden iki genin sorumlu olduunu, bu genlerin karahayvanlarnda bulunmadn belirlediler. Yani yzgelerin ayaa dnerekkarasal yaama kap amas, bu iki genin kaybolmasyla gereklemi.

Marie-Andree Akimenko adl aratrmacnn ynetimindeki Ottawa ekibi Naturedergisinde yaymladklar almalarnda zebra bal embriyolarnn geliiminigzlemiler ve yzgelerin yapsnda nem tayan proteinleri kodlayan iki gen

belirlemiler.


43/64


Aratrmaclar bu deiime daha gl bir kant elde etmek iin, gelimekte olan birzebra bal embriyosunda bu genleri ilevsizletirmiler. Deney sonunda embriyo-

nun, kemiksi yelpazesi olmayan gdk yzgeler gelitirdii grlm. Akimenkove ekip arkadalarna gre bu kemiksi yelpazenin yitirilmesi, yzgelerin ayaadnmesinde ok nemli bir adm.

Ekip, son olarak normal zebra bal embriyolarnn geliimiyle fare embriyolarnkarlatrm.

Prof. Akimenko, yzge geliimiyle ayak geliimi karlatrldnda ilk evrelerin okbenzer olduunu naklediyor. Ancak, bir noktada yollar ayrlyor ve bu nokta da sz-konusu iki genin ilev grmeye balamasyla rtyor.

BALIKLAR NEDEN KARAYA IKTI?

Bu proteinler, actinotrichia adl ipliksi lierin yapsnda yer alyor. Balk larvalarndabulunan bu lier giderek yetikin balk yzgelerindeki yelpaze biimli kemiksi

ubuklara dnyor.Bacaklardaysa bu yaplar oluturan proteinleri kodlayan genlerin olmadnsaptayan bilimciler, varsaymlarn snamak iin en eski balklardan olan lkpekbalklarn incelediklerinde ayn gen ailesinin varln belirlemiler.

Sonu; Bu eski gen ailesi kemikli balklarda varln korurken, drt ayakl hayvan-lara evrimletiklerinde kaybolmular.


44/64


KRLK TARHE M KARIIYOR?

Uzun sredir grme engelliler hakknda yaplan aratrmalar nihayet bin-lerce insana umut olacak sonular vermeye balad. te belirli koullarda

kr olanlar a kavuturacak bulu.

talya'nn Modena niversitesi'nde yaplan almalar dnya zerindeki grme engel-lilere umut verecek gelimeler yaanmasn salad. Gnlller zerinde yrtlendeneyler iki blme ayrlmt. lk blmde krln beyin zerindeki etkileri ince-lenmeye baland.

Bu aratrmann hede ise baz grme engellilerin igdsel olarak etraftaki eyalarnasl hissettiini bulmakt. Uzmanlar bu yetenein beyinde bulunan bir blgeyle ilgiliolduunu kefettiler.

Aratrma yeni bir umuda dnt

Ke yapan uzmanlar bu blgenin dardan mdahaleyle aktif olabileceini,bylece tm grme engellilerin ayn hisse kavuabileceklerini dnyor.

Kr insanlarn hayatn deitirecek dier bulu ise belirli artlar altnda onlarngrmesini salayacak. Teknoloji sitesi ShiftDelete.Net'in haberine gre, kkhcre tedavisi sayesinde kimyasal tozlar ya da sdan dolay kr olan insanlargrme yeteneklerine tekrar kavutu.

New Scientist dergisinin projenin bandaki uzmanlarla yapt rportaja gre,imdiye kadar aratrmaya gnll olan 107 hastadan 82'si tekrar grmeyebalad.

Aratrmann sonular tp dnyasnn nl yaynlarndan The New England Jour-nal of Medicine'da yaynland. Uzmanlar, kk hcre tedavisinin tm grme engel-lilere umut olabileceini dnyorlar.


45/64


AVI KENDNDEN 13 BN KAT AIR

Guyana'da bir karnca tr, 'crt crt'a benzer bir teknikle yapraklara tutunup kendin-den ok daha ar avlar imece usul yakalayabiliyor.

Guyana'da bir karnca trnn aa yapraklarna tutunmak iin "crt crt" mantnkulland ve bu sayede ok byk avlar yakalayabildii ortaya kt. Guyanaormanlar ekoloji laboratuvarndan Alain Dejean ve ekibinin yapt aratrmada,Azteca cinsi karncalarn Cecropia aalarnn yapraklarna bu ekilde tutunduubelirtildi.

Bilim adamlar, bylece karncalarn 18,61 gram arlndaki bir ekirgeyi bileyakalayabildiini belirledi. Bu da bir ii karncann arlnn 13 bin 350 katndakiavn yakalamas anlamna geliyor.

Plos One adl dergide yaymlanan aratrma, ii karncalarn aacn yapraklarnnaltnda, yaprak kenarnda yan yana dizildiini ve avlarn beklediini, yapranaltndaki uzun tylerin karncalarn asl halde durmasn saladn gsterdi.

Azteca karncalar ile Cecropia aalar arasnda ilgin bir ortak yaam olduubiliniyor. Daha nce yaplan aratrmalar, bu karncalarn Cecropia aacnn yapraksaplarndan beslendiini ve karlnda aa dallar zerinde lizlenen dier bit-

kileri yiyerek bitkilerin kk salmasn, bylece arla dayanksz olan aalarngvde ve dallarnn krlmasn nlediini ortaya kmt.


46/64


KARARLARI DOKUNARAK VERYORUZ

Sert sandalyeye oturanlar pazarlkta da sert; przl yzeyler olumsuz kararlara yolayor; Ar cisimler ciddiyet izlenimi yaratyor.

Bilimciler ellerimizi evrim tarihimizdeki en yararl uyum aralarndan biri olaraknitelendiriyorlar. Doumdan itibaren insanlar ellerini balca iki ama iin kullanyor:Bilgi edinmek ve evrelerine mdahale etmek. Eller sayesinde kazanlan bualglama ve etkileme becerileri, renmeyi, iletiimi, sosyal ilikiler kurulmasnve insan yaamn etkileyen pek ok baka sreci kolaylatryor. Be duyumuzdandokunma, doduumuzda ilk faaliyete geeni. Gerek aktif dokunma (elleri kul-

lanarak cisimlerin incelenmesi) gerekse de pasif olan (cisimlerin vcudumuzatemas) d dnyay alglamamzda ok nemli rol oynuyor. Dokunma duyusu zihni-miz, alglarmz ve davranlarmz zerinde de etkili. Ancak dokunma duyumuzundavranlarmz zerindeki uzun sreli etkileri, imdiye kadar en az incelenen konu-lar arasnda.

zellikle eller kullanlarak yaplan aktif dokunma, alglama, bilgi ileme ve motor(kaslarn harekete gemesi) sistemlerini btnletiriyor ve birbirlerini etkilemelerinisalyor. Dokunsal alg belli kaslarn harekete gemesini tetiklerken, ellerle yaplanziki iler de alglama hassasiyetini ykseltiyor, bilgi edinmeyi kolaylatryor ve bu

bilgiden kaynaklanan kavramsal ve zihinsel saptamalar glendiriyor.Klasik rnek: Mteriler, ziksel temasa getikleri (dokunduklar ya da ellerinealdklar) rnlere daha ok gven duyuyorlar. Ayrca, mantkl grnmese de budurum, dokunmann hedef rnn kalitesi konusunda ipucu vermedii hallerde degeerli. Yine klasik bir rnek: Mteriler sert plastik iedeki suyun, naylon poetiindeki ayn sudan daha kaliteli olduunu dnrler. Bu ve benzeri birok rnek,dokunmayla salanan bilginin, bizim farknda bile olmadmz yollarla zihinsel faali-yetlerimiz zerinde olduka geni kapsamda etkileri olduunu gsteriyor.


47/64


ZRAFALAR YZEBLR M

Henz suya girip yzen bir zrafa grlmese de bilgisayar

simlasyonlar uzun boyunlu, uzun bacakl bu doa harikasnnyzebildiini gstermi.

Filler dahil memeli hayvanlarn ounun yzebilmesine karn,doa ya da doa belgesellerinde zrafalar yzerken grmeyen birpaleontolog, bir bilgisayar uzmannn yardmyla sorunun cevabnaram. Sonu; Bilgisayar simlasyonlar, artistik puanlar dk deolsa zrafalarn yzebileceini gsteriyor.


48/64


CERNDE TANRININ SESN DUYDULAR

svirenin Cenevre kentindeki, dnyann en byk bilim kuruluu CERNdenyeni haberler var.

svirenin Cenevre kentindeki, dnyann en byk bilim kuruluu CERNde yaplanAtlas Deneyinde Byk Hadron arptrcs araclyla Tanr paracnn sesiduyuldu. Bilim insanlar atomun iinde olduuna inanlan ve maddenin znoluturan bu parac kefetmek amacyla 27 kilometrelik tnelde protonlararptryor, bu arpmalardan gelen ses verilerini mzisyenlerle birlikte yorumluyor.

Byk Hadron arptrcs Ses Projesi kapsamnda llen seslerin tonu ve sevi-yesi, arpmann karmakln ve ortaya kan enerjinin bykln gstermekteuzmanlara ok byk fayda salyor. Bu yaz sonuna kadar Ses Projesinden ok fazlaverinin toplanp dier veriler nda deerlendirilmesi planlanyor.

Ses projesiyle birlikte zik dndaki bilim dallarnda da sesleri gzlemlemenin nemi-nin artaca dnlyor.


49/64


KM DEM NE DEM?

"ok zeki olduumdan deil, sadece sorunlarn stnde daha okduruyorum."Albert Einstein"Bilim nemlidir, fakat hayal daha da nemlidir."Albert Einstein

"ki ey vardr ki ucu buca yoktur. Biri evren dieri insann ahmakl.Ama evren hakkndaki dncelerimden emin deilim"Albert Einstein

"Neden beni hi kimse anlamyor, ama herkes beni seviyor?"Albert Einstein

Hayat yaamann iki yolu vardr: Biri hibireyin mucize olmadndnmek, dieri hereyin mucize olduunu dnmek.Albert Einstein

Baskalarina imrenme, cok kimseler var ki senin hayatina imreniyorlar.Mevlana

Zekasz kuvvet ykabilir ama yapamaz.Cenap ehabettin

zayet teorisi baaryla ispatlanrsa Almanya benim bir Alman olduumuiddia edecek, Fransa dnya vatanda olduumu aklayacaktr. Teorimgerek d ktysa Fransa bir alman olduumu syleyecek, Almanya Ya-

hud olduumu aklayacaktr.Albert Einstein


50/64


TRK MHENDSLERN BAARI ANALZLER

Trk mhendisler, dur durak demeden alyor. nce insanszhava aracn devreye geirip, hemen sonra da insansz denizaracn kullanma hazr hale getirdiler.

USA Trk Havaclk ve Uzay Sanayii A (TAI) Genel MdrMuharrem Drtkal, 1992 ylndan beri insansz hava uaklarteknolojileriyle uratklarn belirtti.


51/64


LK TRK NSANSIZ HAVA ARACI

Son dnemlerde insansz hava aralarnn kullanm konseptlerinin yaygnlamas

ve yararllnn artmas nedeniyle bunlara olan ilginin olduka arttna iaret edenDrtkal, yle konutu:

''TAI'de birka deiik snfta insansz hava arac gelitirilmi ve uurulmu durumda.Tamamen zgn, milli olanaklarla, Trk mhendisliinin tasarm, Trk teknisyeninretimiyle ortaya karlan, 'MALE' diye adlandrdmz, orta irtifa, yksek uusresi diye adlandrabileceimiz snftaki insansz hava aracmzn tasarm, detayretimi ve montaj tamamland. nmzdeki gnlerde montajn yapld hangar-dan uu yaplacak alana karacaz. Uu testlerine de yln nc ve drdnceyreinde devam edeceiz.''

Drtkal, bu aracn 1,5-2 ton arlnda olduuna dikkati ekerek, ''Havada 24 saatkalma, 30 bin t irtifaya kadar trmanabilme zelliklerine sahip. Ama bu noktayatedricen gelecek. lk olarak 23 bin te kp 18 saat havada kalacak. Daha sonra 30bine kp 24 saat kalacak. 17 metre kanat akl, 9 metre boyu, 1,70 yksekliiolan 24 saat grev yapacak bir uaktan bahsediyoruz. Bununla ilgili almalarmzdevam ediyor. Bunu baardmz zaman dnyada sayl lkenin elinde bulunan birhava aracna sahip olacaz'' dedi.

Gelecek yldan itibaren bu arac nce Trk Silahl Kuvvetleri'nin hizmetinesunacaklarn ifade eden Drtkal, ''Daha sonra da dnyada pek ok dost ve mt-

tek lkeye bu arac kullanm amacyla satabileceiz. Projemiz bu'' diye konutu.


52/64


TRKYENN LK NSANSIZ DENZ ARACI

Trk mhendisler gurur veren projelere imza atyor. 10 mhendisin 4 yldr altproje baaryla sonuland

Trk mhendisler, insansz hava aralarnn (HA) ardndan, bu kez de tasarm,dizayn ve yazlm tamamen zgn ve yerli olan Trkiye'nin ilk insansz deniz aracn(DA) retti.

DNYANIN HER TARAFINDAN DARE EDLEBLR

nsansz aralarn gelitirilmesi konusunda faaliyet gsteren Global Teknik A..mhendisleri, TBTAKn da desteiyle 4 yl nce balattklar projeyi tamamlad.Yaklak 3 milyon dolara mal olan projenin sonunda 30 knot hz yapabilen, uyduvastasyla dnyann her tarafndan sevk ve idare edilebilecek, zerine radar, sonar,su alt kameras, robot kollar, haf makineli tfek sistemleri gibi cihazlarn monteedilebilecei DA ortaya kt.

HER TRL DATA GRNT

Karalar, gelitirdikleri insansz su st arac sayesinde ok ucuz maliyetlerle in-san hayatn riske atmadan her trl data, grnt ve analiz sonularnn eldeedilebileceini kaydetti


53/64


TBTAK DESTEK VERD

irket olarak 7 yl nce insansz aralar konsepti zerine almalara baladklarnanlatan Karalar, bu kapsamda mini ve midi olarak nitelendirilen insansz havaaralarnn retimini gerekletirdiklerini anlatt. Globida nsansz Su st AracProjesine ise 4 yl nce baladklarn ifade eden Karalar, sz konusu projeyeTBTAK'n da destek verdiini kaydetti.

10 MHENDS 4 YIL ALITI

irket bnyesinde alan 10 mhendisin, zerinde 4 yl alt proje iin 3 milyondolar yatrm yaptklarn belirten Karalar, ''Dnyada bu konuda yaplan almalarnhepsinde mevcut yzen tekneler, botlar ve jetskiler kullanlyor. Biz ise Milli SavunmaBakanl ve NATO Tesis Gvenlik Belgelerine sahip Sincan Organize Sanayi Blges-indeki fabrikamzda, tamamen insansz deniz arac konsepti kapsamnda sfrdan buamaca ynelik bir platformun tasarmn gerekletirdik. Bunu yaparken niversitel-erden destek aldk'' diye konutu.

HANG AMALARLA KULLANILACAK

Dnyada bu alanda ABD ve srail'in ne ktna iaret eden Karalar, yle konutu:

'' taraf denizlerle evrili lkemizde bu konuda almalarn yetersiz olduunugrdk. Sahillerimizde ve boazlarda youn bir trak yaanmaktadr. DA sayes-inde su zerindeki her trl ara izlenebilir. Elde edilen veriler merkezde kurulu yeristasyonlarna iletilebilir. DA, asimetrik tehdit, ky korumas, kaaklk, gmrk,can kurtarma, su st eitim at iin hedef platformu, uyuturucu ile mcadele,sabotaja kar koyma, deniz trak kontrol, deniz tehlikelerine kar nlem, savatasilah olarak kullanm, istihbarat, keif ve gzetleme alanlarnda kullanlabilecek.''

Karalar, DA'nn her trl hava koullarnda deniz ve i sularda kullanlabileceini,zel tasarlanan dizayn sayesinde devrilmeden yoluna devam edebileceini syledi.

TRKYENN LK NSANSIZ DENZ ARACI


54/64


KSEL GELM

zgven nasl kazanlr?

zgven nemli bir kiisel zelliktir; yaamla ba etmemizi vesorunlarla gereki bir ekilde mcadele etmemizi salar ve zor-luklara dayanmamz kolaylatrr.zgven kazanma sreci, yaamn nemli zorluklar ile baakma gcne sahip ve mutlu olmaya layk bir kii olma deney-imidir. zgven insana g verir, enerjisini artrr ve daha fa-zla aba gstermeye zendirir. Baar iin ilham kaynadr.Baarlarmzla gurur duymamz ve onlardan keyif almamzsalar.Bizim yaklammza bal olarak baka insanlar vedmzdaki olaylar zgvenimizi ykseltebilir ya da bitirebilirler.


55/64


Yaama zgvenli bir ekilde yaklamak ve bunu srdrmek nemlidir.Ancak, ar bir gven duygusu ile hareket ederek kendimizi ve dier insanlar te-dirgin etme riskini de almamak gerekir. zgvenimiz olmadnda ileri yapabilme

yeteneimizden emin olamayz. Gerekli beceriye ve deneyime sahip olduumuzubildiimiz halde daha nce hi yapmadmz bir ile karlatmzda endieleniriz.Birok durumda, zellikle karar vermemiz, inisiyatif kullanmamz veya yeni insanlariin iine katmamz gereken durumlarda rahatsz ve huzursuz oluruz. Buna karn,ar bir gven duygusu iinde davrandmzda; snrlarmz olduunu kabul etmekistemeyiz, yeteneklerimiz hakknda gereki olmayan dncelere kaplrz.

zerimize ar i yk alrz, bylece her zaman iyi i yapamayz. En iyiyi bi-zim bildiimizi dnrz, nerileri gz ard ederiz, bize yardm etmek isteyenleri degenellikle reddederiz. Olmas gereken dzeyde bir zgvene sahip bulunduumuzda

ise; en iyi iin aba gstereceimizi ve kabul edilebilir bir sonu ortaya koyacamzbilerek ileri ele alrz. Bir ii yapamadmzda mazeret retmek yerine yenidendenemeye balarz. lk seferinde tmyle doru olarak anlamadmz ya dayapamadmz bir iin dnyann sonu anlamna gelmediini biliriz. Hatalarmzdert etmek yerine onlardan ders almasn becerebiliriz. Bir ok durumla ve sorunladaha iyi ba edebiliriz.zgven hedeerimizin peinden giderken bize g verir.Baarlarmzla doyum ve rahatlk hissetmemize izin verir. zgvenimizin glolmas durumunda baar bize doal ve doru gelir.

Biroumuz, belirli zamanlarda, belirli insanlarla ve belirli durumlarda kendi-mizi gvenli hissederken baz durumlarda, zamanlarda ve baz insanlarn karsndazgvenimizi yitiririz. Kendimize olan gven duygumuzu nelerin etkilediini doruanlamamz gerekir. Bunun iin u sorular kendimize sormalyz ve drst cevaplarvermeliyiz.Kendimize en ok gvendiimiz zamanlar hangileridir? Yeteneklerimizdenemin olduumuz ve kendimizi en rahat hissettiimiz durumlar nelerdir?Karsndazgvenimizin en yksek olduunu dndmz insanlar kimlerdir? Niin? Onlar,bize zgvenimizi artracak ne sylyorlar veya ne yapyorlar? Ne zaman kendi-mize olan gvenimizin en dk olduunu hissediyoruz? zgvenimizi azaltanlarnelerdir? Hangi insanlar ve hangi durumlar bizim kendimizi gvensiz hissetmemizeneden oluyor? Sylenen ya da yaplanlar nelerdir? Bu sorulara cevap verirken hazrolmadnz yeni durumlardan ya da kyafetinizin ve d grnmnzn iyi olduu

zamanlardan sz edebilirsiniz. zgven, ounlukla, kendimizi nasl hazrladmzve kendimizi nasl grdmz ile ilgilidir.

zgvenimizin zayad durumlarda yapabileceimiz ilk i, hi kimseninmkemmel olmadn kabul etmektir. Belki, baka insanlarn sizin sahip olmadnzbecerileri vardr. Ancak, siz de byk olaslkla onlarn yapamad baz eyleri yapa-biliyorsunuz.zellikle, onlarla rekabet edebileceiniz alanlarda kendi yeteneklerinizigelitirmeye odaklann. Tm yapabileceklerinizi aklnza getirin, yapamayacaklarnziin fazlaca endielenmeyin, onlara taklp kalmayn.zgveni artrmann iyi biryolu, yaamdaki baarlarmz hatrlamaktr. Sahip olduumuz tm yeteneklerim-

izi, iyi kullandmz becerilerimizi aklmza getirelim ve gvenli davranarak kazanlktmz zamanlar hatrlayalm. Elde ettiiniz her baaryla zgveninizin arttngreceksiniz.

ZGVEN NASIL KAZANILIR?


56/64



57/64


HAFIZAYI GLENDRMENN EN KOLAY 7 YOLU

Genlerin de yallarn da en byk sorunu zaman zaman hafza kayb yaamak.Unutkanlk, artk gnmz insannn birinci sorunu haline geldi. Endielenmeyegerek yok. ok basit 7 yntemle unutkanla Dur diyebilirsiniz.

Hayatn iinde var olan ok basit 7 yntemi hayatnza dahil ederek geleceinizeyatrm yapabilirsiniz.

1- Googleda arama yapmak

Anahtar kelimeleri dnrken, beynimiz daha hzl ve daha detayl almayabalyor. Haftann birka gn internete en az 20 dakikanz arayn ve Googleda bellikonular zerinde arama yapn.

2- Egzersizi ihmal etmeyin

Haftada 3 kere en az 50er dakika yrrseniz, beyninizi zinde tutabilirsiniz. Yineyaplan aratrmalarda dzenli yry yapanlarn hafzalarnn, spor yapmayanlaragre yzde 20 orannda daha iyi olduu gzlenmi.

3- Film izleyin

nce lmi seyredin. Sonra sahnelerdeki detaylar hatrlamaya aln ve bunlardanen az 10 objeyi listeleyin. Liste yaptktan sonra 20 dakika boyunca baka eylerle

ilgilenin ve listeye bakmadan bu 10 objeyi hatrlamaya aln.4- Alkolden uzak durun

Gnde bir bardaktan fazla alkol almak salmz olumsuz etkiliyor. Bu bilinen bir ger-ek. Su imek, alkoln zararl etkilerini azaltyor.

5- Liste hazrlayn

Btn duyularmz kullandmz zaman hafzamz geliir. rnein; bir objenin rengiaklmzda kaldysa, daha sonra o objenin ne olduunu yzde 50 orannda hatrlarz.

Bu yzden yapacanz eylerle alakal liste yapmay adet haline getirin.

6- Sudoku oynayn

3000 yetikin erkek ve kadn arasnda yaplan aratrmalarda, gnde 60-75dakika sudoku oynayan kiilerin beyin performanslarnn 10 ya daha iyi olduukantlanm.

7- Meditasyon yapn

Meditasyon yapmay alkanlk haline getirin. Gnde 40 dakika boyunca meditasyonyapn. teyken sandalyenizin arkasna yaslann, gzlerinizi kapatn ve bir noktayaodaklann. Uzaktaki kularn kanat rpn, kendi nefesinizi duymaya aln.


58/64


MARS MANZARASI

Robot kifer,

uzaklardakibir merakkonusunutandk birdnyayadntryor.

Mars, uzun yllar boyunca insanlarn hayal gcn kendine ekti. Eskiler,gkyzndeki dzensiz hareketinden dolay bu krmz yldz uursuz ya da zorbaolarak grrd: Yunanllar onu sava tanrs Aresle zdeletirmi, Babilliler ona

yeralt tanrs Nergalin adn vermiti. Eski inliler iin o, Yinghuo, yani ategezegeniydi. Kopernikin 1543te grnen evrenin merkezinin Dnya deil Gneolduunu ne srmesinden sonra dahi Marsn gkyzndeki hareketlerinin tuha,1609 ylnda Johannes Keplerin btn gezegenlerin, odaklarndan birinde Gne bu-lunan bir elips yrngede dolandklarn bulmasna kadar bilinmeyen olarak kalmaysrdrd.

Ayn yl Galileo bir teleskopla ilk kez Mars gzlemledi. On yedinci yzyln ortalarnadoru teleskoplar, Mars yzeyinde mevsimsel olarak byyen ve klen kutup buztakkelerini ve Syrtis Major s bir deniz olduu dnlen karanlk bir alan gibizellikleri gsterebilecek kadar gelimiti. talyan gkbilimci Giovanni Cassini, baz

zellikleri gezegenin ekseni etrafndaki dnn hesaplamaya yetecek kadar iyigzlemleyebilmiti. Bir Mars gnnn, bizim 24 saatlik gnmzden 40 dakika dahauzun olduu sonucuna varm ve sadece dakikalk bir hata yapmt. Daha yaknve daha byk komu gezegen Vensn nfuz edilemez bulut tabakasna karn,Marsn yzeyi, zerinde canllarn yaayp yaamadna dair speklasyonlara yolaacak kadar Dnyaya benziyordu.

Kendi gezegenimizin kaln ve dinamik atmosferinin yaratt gr kalitesini bozmaetkisinin zorlamasyla giderek gelien teleskoplar, Marsa dair daha da ayrntlharitalarn karlmasn, denizlerin ve hatta genileyip daralan buz takkeleriyle

varsaylan bitki rtsnn mevsimsel deiimler geirdii bataklklarn belirlenmesiniolas kld.


59/64


MARS MANZARASI

Gezegenimizin gz en keskinharitaclarndan Giovanni Schiaparelli,

varsaylan su ktlelerinin arasndakidorusal balantlar iin talyancabir kelime olan canali szcnkullanmt. Bu szck suyolu olarakda evrilebilirdi, ama kanal szchem halk, hem de zellikle 1893te,kanallarn bir Mars uygarlndankaldn savunan zengin Bostonlu Per-cival Lowell daha bir cezbetti. Lowellgkbilimine merakl bir amatrd, ama

arlatan deildi. Arizona, Flagstaffyaknlarnda bir masadada, 2 binmetreyi akn bir ykseklikte ve kendiifadesiyle insan dumanndan ok uzak-ta bir gzlemevi kurdu; bu Bostonlu-nun teorilerinden holanmayan gk-bilimciler dahi yapt Mars izimleriniSchiaparellinin izimlerinden daha iyibulmutu. Lowell, Marsn lmekte olanbir gezegen olduunu ve olduka zekiMars sakinlerinin gezegenlerinin gider-

ek kuraklamasna kar kutup buz tak-kelerinde depolanm suyu koruyan vedatan bir sulama kanallar sistemiylesava verdiini ne srmt.

H. G. Wells bu bak asn, bir bilimkurgu klasii olan Dnyalar Savayla(1898) romanlatrd. Yazar, tarafszdavranarak, Dnyay igal eden ir-kin mi irkin, acmasz m acmasz

Marsllara bir nebze insans duygubahetmiti. leri teknoloji cihazlar kul-lanan, zeklar ihtiyatan doan acilbaskyla bilenmi.

Marsllar, uzaydan yemyeil bitkirts, gri sular, bereketin gstergesibulutlu atmosferi ve szlen bulutlarnarasndan grlen engin, kalabalktopraklar ve gemilerle dolu denizleri

olan daha lk gezegenimize gptaederek bakyordu...


60/64


KR KUYU

Karlat bu durumda kendini eei kadar zavall hisseden adamcaz kylleriyardma ard. Ne yapsak, ne etsek, nasl karsak sorular havada kald. Sonundakarar verildi ki kurtarmak iin almaya demez. Tek are, kuyuyu toprakla rtmek.

Ellerine aldklar kreklerle etraftan kuyunun iine toprak attlar. Zavall hayvan,zerine gelen topraklar, her seferinde silkinerek dibe dkt. Ayaklarnn altna aldtoprak sayesinde her an biraz daha ykseldi. Ve sonunda yukarya kadar kmoldu. Kyller az ak bakakald.

Hayat, bazen bizim de zerimize abanr. Ne bazeni, ou zaman.

Toz toprakla rtmeye alanlar ok olur.

Bunlarla baetmenin tek yolu, yaknp szlanmak deil, dnpsilkinmek ve kurtulmak, aydnla adm atmaktr.

Gnlerden bir gn, kylerden birinde, adamnbirinin eei, kuyunun birine dm.

Niye der, nasl der sormayn. Eek bu.Dm ite.

Belki kr bir kuyuydu, az tahtaylakapatlmt belki, zerine detoprak dklmt.

Zamanla tahta rd, zayad, topraktabiten otlar yemek isteyeneein arln ekemedi ve gm.

Hayvanck saatlerce ac iinde kvrand, bardkendi dilinde.Ayptr sylemesi, anrd yani.

Sesini duyan sahibi gelip bakt ki vaziyet kt.

Zavall eei kuyunun dibinde melul mahzunbaknyor. stelik yaralanm.


61/64



62/64


ZEKA SORULARI

Bu sayfa kafanz kurcalamak iin hazrlanmtr.

Bu sayfadakiler pratik zekallar iin ok kolay,pratik olmayanlar iin anormal zordur.


63/64


ZEKA SORULARI

Soru iaretindeki sayy bulalm.

Bunaltm-Kk=57

Kelliler+G=53

Sibirya+Ondalk=11

Krklareli-Kabir=?

Not: Aralklar eittir.

Sa alttaki kutuyu bulun.Verilen ekilde birbirinden farkltoplam ka adet kare vardr?

Bu haly yle bir 2 paraya ayrnki paralar birletirdiinizde1010 birimlik bir hal olusun.

912 birim karelik bir halnn tamortasnda 18 birim karelik bir alanyanmtr.

Bir adam bankaya yatrd paralarnalmaya gitmi ancak banka bulunduucaddede yokmu.Gerisini sizbulacaksnz.

Not :

Einsteinbu soruyu45 gndezmtr.


64/64

Documents

Fizikist-dergisi-temmuz-2010