Embed Size (px)
Citation preview
FIZJOPROFILAKTYKA I PORMOCJA ZDROWIA ODŻYWIANIE MGR AGATA KRASIŃSKA
KLINIKA DIABETOLOGII I OTYŁOŚCI WIEKU ROZWOJOWEGO
UNIWERSYTET MEDYCZNY W POZNANIU
OCENA STANU ODŻYWIENIA PACJENTA
• wzrost
• masaciała
• wskaźnikBMI
• obwody
• pomiartkankitłuszczowej
WZROST – POMIAR PRAWIDŁOWY ! ZDJĄĆOZDOBYDOWŁOSÓWORAZBUTY
! STANĄCPROSTOPRZYŚCIANIE
! CIAŁOPOWINNOSTYKAĆSIĘWCZTERECHMIEJSCACHZEŚCIANĄ:
PIĘTY,POŚLADKI,ŁOPATKI,GŁOWA
! PIĘTYŁĄCZYSIĘRAZEM,STOPYLEKKOROZCHYLONE
! USZYIOCZYPOWINNYTWORZYĆKĄT90STOPNIWSTOSUNKUDOŚCIANY
! OPUSZCZAMYMIARKE,PROSMYPACJENTAOGŁĘBOKIWDECH,KTÓRYPOMAGAWYPROSTOWAĆKRĘGOSŁUPILEKKODOCISKAMYMIARKĘ,ŻEBYSPŁASZCZYĆWŁOSY
MASA CIAŁA – POMIAR PRAWIDŁOWY ! POMIARNAJLEPIEJRANONACZCZO,POPORANNEJTOALECIE
! WSTRZYMACSIĘODJEDZENIAINADMIARUPŁYNÓW
! ZDJĄĆMOŻLIWIEJAKNAJWIĘKSZĄILOŚĆODZIEŻY,WPRZECIWNYMWYPADKUODJĄĆMASĘUBRAĆODWYNIKU
! SPRAWDZIĆSTABILIZACJĘWAGI,CZYWSZYSTKIECZTERYWSPORNIKISĄSTABILNE,CZYWAGANIECHYBOCZESIĘ
DOOCENYODŻYWIENIAUDOROSŁYCHUŻYWAMYWSKAŹNIKÓWWAGOWO-WZROSTOWYCH
NAJSZERSZEZASTOSOWANIEUZYSKAŁWSKAŹNIKQUETELETAII,ZNANYTEŻJAKO
WSKAŹNIKMASYCIAŁA(BMI–BODYMASSINDEX)
WSKAŹNIK MASY CIAŁA -BMI
INTERPRETACJA BMI U DOROSŁYCH wynik interpretacja
<18,5 niedożywienie
18,5-24,9 norma
25-29,9 nadwaga
30-34,9 otyłośćIst.
35-39,9 otyłośćIIst.
>40 otyłośćolbrzymia
! NAJCZĘŚCIEJWYKORZYSTYWANEOBWODYTOOBWÓDPASA/TALIIORAZBIODER
! PACJENTPOWINIENSTAĆZESTOPAMIZŁĄCZONYMI,RĘKOMAWZDŁUŻCIAŁA,ZNIEWIELKĄILOŚCIUBRAŃ
! PACJENTPOWINIENSIĘROZLUŹNIĆ,APOMIARWYKONUJEMYNAKOŃCUREGULARNEGOWYDECHU
! KAŻDYPOMIARNALEŻYPOWTÓRZYĆDWUKROTNIE,JEŚLIRÓŻNICAJESTPONIŻEJ1CM,WYCIĄGAMYŚREDNIĄ,JEŚLIPOWYŻEJ1CMPOWTARZAMYPOMIARY
OBWODY – POMIAR PRAWIDŁOWY
! TALIA/PAS–POŁOWADROGIMIĘDZYDOLNYMŁUKIEMŻEBROWYMAGÓRNYMKOLCEMBIODROWYM
! BIODRA-WNAJSZERSZYMMIEJSCUPOŚLADKÓW,NAWYSOKOŚCIKRĘTARZYKOŚCIUDOWYCH,RÓWNOLEGLEDOPODŁOGI
OBWODY – PRAWIDŁOWY POMIAR
! WC-OBWÓDWTALII/PASIE
! JESTWSKAŹNIKIEMBRZUSZNEJTKANKITŁUSZCZOWEJ
! STANDARDOWENARZĘDZIEOCENYWGABINECIEENDOKRYNOLOGAIDIETETYKA
! WAŻNIEJSZENIŻBMI!!!
OBWODY - ZASTOSOWANIE
Mężczyźni
<102cm(USA/WHO)
<94cm(IDF)
Kobiety
<88cm(USA/WHO)
<80cm(IDF)
! WHR–WSKAŹNIKATALIA-BIODRA
! POWSTAŁYPRZEZPODZIELENIEOBWODUTALIIPRZEZOBWÓDBIODER
! STANOWIWSKAŹNIKDYSTRYBUCJITKANKITŁUSZCZOWEJWCIELECZŁOWIEKA
! JESTWYZNACZNIKIEMOKREŚLAJĄCYMRODZAJSYLWETKI(GRUSZKA/JABŁKO)ORAZRODZAJOTYŁOŚCI(POŚLADKOWO-UDOWA/BRZUSZNA)
OBWODY
otyłośćbrzusznaWHR>1,0
otyłośćpośladkowo-udowaWHR<1,0
♂otyłośćbrzusznaWHR>0,8
otyłośćpośladkowo-udowaWHR<0,8
♀
! WHtR–WSKAŹNIKTALIA/WZROST
! POWSTAŁYPRZEZPODZIELENIEOBWODUTALIIPRZEZWZROSTPACJENTA
! NOWYWSKAŹNIKWCZESNEGORYZYKASERCOWO-NACZYNIOWEGO
! UNIWERSALNYDLAWSZYSTKICHPACJENTÓWNIEZALEŻNIEODPŁCI,WIEKU,RASY
OBWODY - ZASTOSOWANIE
• 0,5PUNKTODCIĘCIA
! SPOSÓB NA POMIAR TKANKI TŁUSZCZOWEJ ZA POMOCĄ KALIPERA – FAŁDOMIERZA
! NAJCZĘSTSZE MIEJSCA POMIARÓW:
BICEPS, TRICEPS, BIODRO, ŁOPATKA, BRZUCH
! Z WZORÓW WYLICZA SIĘ % ZAWARTOŚĆ TKANKI TŁUSZCZOWEJ W ORGANIZMIE
! POMIAR TANI I DOŚĆ WIARYGODNY
PLIKOMETRIA – POMIAR KALIPEREM
FAŁDOMIERZ – PRAWIDŁOWY POMIAR " METODA3POMIARÓW
" MIERZYMYFAŁDTŁUSZCZOWYWTRZECHMIEJSCACH
" SUMUJEMYWYNIKIINTERPRETUJEMYWTABELI
! KOBIETY:BOKBRZUCHA,UDO,TRICEPS
! MĘŻCZYŹNI:PIERŚ,BRZUCHUDO
FAŁDOMIERZ – PRAWIDŁOWY POMIAR " METODA7POMIARÓW
" MIERZYMYFAŁDTŁUSZCZOWYWSIEDMIUMIEJSCACH
" PODSTAWIAMYDOWZORULUB
" UŻYWAMYSPECJALNEGOKALKULATORA->hrp://www.linear-sosware.com/online.html
! KOBIETYIMĘŻCZYŹNI
! 1)PIERŚ2)BRZUCH3)UDO4)TRICEPS5)PODPACHĄ(NAWYS.5.ŻEBRA)6)BOK7)ŁOPATKA
JAK PRAWIDŁOWO MIERZYĆ FAŁD? PIERŚ(CHEST) FAŁDSKOŚNY
WPOŁOWIEDROGIMIĘDZY
PACHĄASUTKIEM
JAK PRAWIDŁOWO MIERZYĆ FAŁD? BRZUCH(ABDOMINAL)
FAŁDPIONOWY
DWACENTYMETRYWPRAWOODPĘPKA
JAK PRAWIDŁOWO MIERZYĆ FAŁD? UDO(TIGHT)
FAŁDPIONOWY
WPOŁOWIEMIĘDZYRZEPKĄ
ASZCZYTEMUDA
JAK PRAWIDŁOWO MIERZYĆ FAŁD? TRICEPS(TRICEP)
FAŁDPIONOWY
WPOŁOWIEMIĘDZYŁOKCIEMARAMIENIEM
JAK PRAWIDŁOWO MIERZYĆ FAŁD? PODPACHĄ(MIDAXILLARY)
FAŁDPOZIOMY
BEZPOŚREDNIOPODPACHĄ
NAWYSOKOŚCI5.ŻEBRA
JAK PRAWIDŁOWO MIERZYĆ FAŁD? BOK(SUPRAILIAC)
FAŁDSKOŚNY
BEZPOŚREDNIOPONAD
GÓRNYMKOLCEMBIODROWYM
JAK PRAWIDŁOWO MIERZYĆ FAŁD? ŁOPATKA(SUBSCAPULAR)
FAŁDSKOŚNY
BEZPOŚREDNIO
PODŁOPATKĄ
Rodzaj mężczyźni kobiety
Niezbędnatkankatłuszczowa
2-5% 10-13%
Sportowiec 6-13% 14-20%
Dobrakondycja 14-17% 21-24%
Średniakondycja 18-24% 25-31%
Otyłość 25% 32%+
TKANKA TŁUSZCZOWA - INTERPRETACJA
NARZĘDZIADOOCENYSTANUODŻYWIENIA:
" siatkicentylowe(lokalne,stare,nowe,światowe,WHO)! Wzrost
! Waga
! BMI
" obwody–naniesionenasiatkęcentylową
" pomiartkankitłuszczowej
OCENA STANU ODŻYWIENIA U DZIECI
JAKKORZYSTAĆZSIATEKCENTYLOWYCH?
1. Wybierzaktualnąsiatkę,odpowiedniądlapłciiwieku.
2. Naosipoziomejznajdźwiekdziecka.Naosipionowejodczytajwartośćocenianejcechy.
3. Punktprzecięciatychliniioznaczapozycjęcentylową
! Wpierwszejkolejnościoceniamywzrostdziecka
! Wdrugiejkolejnościwagędziecka(normatodwakanaływporównaniudowzrostu)
KILKA SŁÓW O SIATKACH…
JAK CZYTAĆ WYNIKI? ! Pasmopomiędzylinią25.a75.centylemwyznaczazakrestzw.wąskiejnormy.
! Pasmomiędzy10.a90.centylemtozakrestzw.szerokiejnormy.
! Wartości<10.i>90.centylainterpretujesięjakowykraczającepozanormęiwymagającedodatkowychbadańiobserwacji.
! Wartości<3.i>97.centylainterpretujesięjakoznaczniewykraczającepozanormęiwymagającediagnostyki.
WartościBMIwpopulacjiwiekurozwojowegoporównujemyzsiatkamicentylowymiBMIdlachłopcówidziewcząt:
BMI≥85(90)centyladlapłciiwieku–nadwaga
BMI≥95(97)centyladlapłciiwieku–otyłość
KRYTERIA OTYŁOŚCI DZIECIĘCEJ
ZDROWE ŻYWIENIE NA PRZYKŁADZIE PIRAMIDY ZDROWIA
Metaanalizaz2012r.potwierdza,żewybieranieproduktówniskiejgęstościenergetycznejjestpozytywnieskorelowanezutratąmasyciałaipóźniejszymjejutrzymaniem
GĘSTOŚĆ ENERGETYCZNA PRODUKTÓW
ZALECENIA WHO DOT. WYSIŁKU FIZYCZNEGO Rodzajćwiczeń DZIECI DOROŚLI SENIORZY
Ćwiczenia wytrzymałościowe (szybki spacer, rower, basen, nordic walking)
7XTYGODNIUX60MINUT
3XTYGODNIUX60MINUT
3XTYGODNIUX20MINUT
Ćwiczenia siłowe (oporowe – z obciążeniem własnego ciała lub małymi hantelkami)
2XTYGODNIUX20MINUT8-10ĆWICZEŃPO10-15POWTÓRZEŃ
Ćwiczenia rozciągające, równowagi i koordynacji
CODZIENNIERANO5-10MINUT
SZACOWANIE ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO
Dowóz: Wydatek:
Pokarm
Podstawowaprzemianamaterii(60-75%)
Aktywnośćfizyczna(15-30%)
Termicznyefektżywności(10%)
Magazynowaniezapasówtłuszczowych
PPM – PODSTAWOWA PRZEMIANA MATERII (BMR - Basal Metabolic Rate) " ilośćenergiipotrzebnejdoutrzymanianiezbędnychdożyciafunkcjiorganizmu
" najmniejszetempoprzemianenergetycznychzachodząceworganizmieczłowieka,niezbędnedopodtrzymaniapodstawowychfunkcjiżyciowych
" PPMprzyużyciuprzyrządówpowinnomierzyćsięwwarunkachspokojufizycznegoipsychicznegoorazkomfortucieplnego,po12godzinachpostu,min8hsnui3dniachdietybezbiałkowej
PPMobliczamyzapomocąwzorówlubprzyrządów
PPM – PODSTAWOWA PRZEMIANA MATERII Stanowi60-75%całkowitejwydatkowanejenergii" NaPPMskładająsię:" układzienerwowym-¼" wątrobie-1/5" nerkach-1/15" sercu-1/15" pozostałenarządy-2/5
" UkobietPPMjesto5-10%mniejsza(bowięcejtłuszczuwstosunkudomięśni)" stanhormonalny–wzrostook.150kcal/dzieńpodczasdrugiejfazycyklumiesiączkowego," nadczynnośćtarczycy–wzrost;" Wzrosttemperaturyo1⁰Cpowyżej37⁰CpowodujewzrostPPMo13%
WZÓR HARRISA-BENEDICTA na PPM dlakobiet:
PPM=665,09+(9,56xW)+(1,85xH)-(4,67xA)
dlamężczyzn:
PPM=66,47+(13,75xW)+(5xH)-(6,75xA)
W-weight;H-height;A-age
CPM - CAŁKOWITA PRZEMIANA MATERII (TDEE – TOTAL DAILY ENERGY EXPEDITURE) CPM(CAŁKOWITAPRZEMIANAMATERII)–ilośćenergiidostarczanejwciągudobyzaspokajającanietylkopodstawowepotrzebyorganizmu,aletakżewydateknaaktywnośćfizycznączyumysłową
CPM=PMMxPAL
PAL–WSPÓŁCZYNNIKŚREDNIEJAKTYWNOŚCIFIZYCZNEJ 1,2-1,4pacjentleżącywłóżku 1,6 małaaktywnośćfizyczna 1,75 umiarkowanyaktywnietrybżycia 2,2 b.aktywnytrybżycia 2,4i< wyczynoweuprawianiesportu
SZACOWANIE CPM - PRZYKŁAD kobieta,25lat,170cm,60kg,małaaktywnośćfizyczna
WzórHarrisa-Benedicta
PPM=665,09+(9,56xW)+(1,85xH)-(4,67xA)
PPM=665,09+(9,56x60)+(1,85x170)-(4,67x25)
PPM=665,09+573.6+314.5-116.75=1436.44kcal
1435kcalx1,6=2296=ok.2300kcal
ŹRÓDŁA ENERGII W DIECIE CZŁOWIEKA " źródłemenergiidlaczłowiekajestenergiachemicznazgromadzonawżywności
" utlenianiemakroskładników–uwalnianieenergii! 1gwęglowodanów –4kcal! 1gbiałka –4kcal! 1gtłuszczu –9kcal! 1galkoholu –7kcal! 1gbłonnika –2kcal
Białko 10-15%CPM◦ 10%x2300kcal=230kcal◦ 230kcal/4kcal=57.5gbiałka
0,8-2gbiałka/kgm.c.◦ 1gx60kg=60gbiałka
TŁUSZCZ - ZAPOTRZEBOWANIE 20-35%E 30%x2300kcal=690kcal/9kcal=76,6g
SFA–max10%E
n-6PUFA4-8%E n-3PUFA–ALA-2g,EPA+DHA–200mg
Proporcjan-6:n-3od5:1do2:1,podczas,gdywdiecieprzeciętnegoPolakawynosi20:1
WĘGLOWODANY 45-75%E 60%x2300kcal=1380kcal/4kcal=345g
max.10%E–cukryproste
błonnik25-42g◦ zasada:masaciała/2◦ wiek+2
Gdzie szukać przydatnych informacji? " Praktyczny podręcznik dietetyki. Pod red.M.Jarosz. IŻŻ Warszawa 2010 (do pobrania za darmo ze strony
Ministerstwa Zdrowia)
" Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja pod red. M. Jarosz IŻŻ Warszawa 2012 (do pobrania za darmo ze strony Instytutu Żywności i Żywienia)
" Ciborowska H., Rudnicka A. Dietetyka. Żywienie człowieka zdrowego i chorego. PZWL Warszawa 2014
" Gerkg H, Przysławski J. Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu. PZWL Warszawa, 2015
" Bean A. Żywienie w sporcie. Zyska i S-ka Warszawa, 2014
" Blogi żywieniowe
" Aplikacje na telefon
EBM – EVIDENCE BASED MEDICINE PRAKTYKA MEDYCZNA OPARTA NA WIARYGODNYCH I AKTUALNYCH PUBLIKACJACH
Jak szukać wartościowych informacji? Czyprobiotykizmniejszająryzykobiegunki?
! Niedoprecyzowanepytanie
! Brakjasnejodpowiedzi Precyzja:
! podaćkonkretnyszczepbakterii,
! populacjęktóranasinteresuje! rodzajinterwencjiwgrupiekontrolnej.
Akronim PICO WprawidłowymformułowaniupytaniaklinicznegopomaganamakronimPICO.Każdaliteratoobszarnaszegopytania,którynależyprawidłowosformułować.
P–popula�on(populacja) I–interven�on(interwencja) C–compraison(porówanie)
O–outcomes(wyniki,skutek)
Akronim PICO Załóżmy,żewpodanymprzykładzieinteresujenaspopulacjadzieciimłodzieży,chcemysprawdzićefektprzeciwbiegunkowyszczepuprobiotycznegoLactobacillusrhamnosusprzyzastosowaniuantybiotykoterapii.
Prawidłowosformułowanepytaniepowinnozatembrzmieć:
CzystosowanieszczepuprobiotycznegoLactobacillusrhamnosusudzieciimłodzieżywwiekudo18r.ż.zmniejszaryzykowystąpieniabiegunkipoantybiotykowej?
Gdzie szukać odpowiedzi na pytanie kliniczne – bazy czasopism biomedycznych i badań klinicznych nazwabazy adresinternetowy dostęp
Medline w w w . n l m . n i h . g o v / b s d /pmresources.html
bezpłatny
PubMed www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/ bezpłatny
Embase www.embase.com płatny
CochraneLibrary www.cochranelibrary.com bezpłatny
WebofScience www.webo�nowledge.com dostęppoprzezinstytucję
Scopus www.scopus.com/home.uri płatny
PolskaBibliografiaLekarska www.gbl.waw.pl bezpłatny
