UNIVERZITET CRNE GOREEKONOMSKI FAKULTET PODGORICAPredmet:
PREDUZETTNITVO
Seminarski rad
FRANIZA I PREDUZETNITVO, ZNAAJ I MOGUNOSTI
Mentor: Dijana Kovaevi
VUKCEVI MARIJA 317/11NENEZI JANKO 135/11RADULOVI JADRANKA
147/11
Podgorica, maj 2015. godineSADRAJ:UVOD
.................................................................................
21. POJAM FRANIZE
............................................................. 42.
UGOVOR O FRANIZINGU
................................................. 53. VRSTE FRANIZE
............................................................... 64.
PREDNOSTI I NEDOSTACI FRANIZINGA .............................. 95.
FRANIZA I PREDUZETNITVO ...........................................
116. Analiza franizing sistema NA PRIMJERIMA ................
12ZAKLJUAK
..........................................................................
17LITERATURA
.........................................................................
18
UVOD Franizing je nain voenja sopstvenog posla pod nekim dobro
poznatim brendom. Uprkos poslovanju pod tuim imenom, franizing
jeste lini biznis I predstavlja jedan od najboljih naina za
profitabilno poslovanje. Jedna od najvanijih karakteristika jeste
nii rizik poslovnog neuspjeha nego kod zapoinjanja novog biznisa.
Franiza je u svijetu vrlo koriena poslovna strategija. Franizing je
oblik poslovanja koji se pojavljuje kada preduzee svoje trgovako
ime i nain poslovanja daje na korienje odreenoj osobi, koji se slae
da e poslovati u skladu sa uslovima ugovora o franizi tj.koncepta
rada davalaca franize. To je u stvari sporazum izmeu dvije strane
kojim se nekoj osobi ili grupi ljudi daje pravo da prodaje proizvod
ili uslugu koristei se markom ili nainom rada firme koja je razvila
taj proizvod. Ono to franizing ini tako popularnim jeste podrka
preduzetnicima. Oni koji se odlue za ovu vrstu posla iza sebe imaju
uspjean model, iskustvo, snanu logistiku. On je dokazan poslovni
model koji uspjeno koriste stotine hiljada primalaca u razliitim
industrijskim granama. Takoe, nudi slobodu u upravljanju sopstvenim
poslom, ali isto tako i snano obavezuje.
1. Pojam franize
Rije franiza potie od staro-francuske rijei koja oznaava
privilegiju ili slobodu. Franizing je model zapoinjanja posla u
kome jedna kompanija omoguava drugoj da proizvodi, distribuira ili
prodaje njegov proizvod ili uslugu. Samim tim franizing predstavlja
privilegiju da se odreeni proizvod ili usluga proizvodi,
distribuira ili prodaje na odreenom lokalitetu. Franiza je oblik
saradnje izmeu nezavisnih preduzetnika. Davalac franize nudi svoj
know-how a za uzvrat naplauje naknadu od primalaca franize, koji
tom naknadom stiu pravo i mogunost da koriste dokazanu poslovnu
ideju. Sam pojam "franiza" u zemljama engleskog govornog
podrujaznai naknadu jedne kompanije drugoj za dozvolu da prodaje
robu ili usluge na odreenoj teritoriji. U Evropi, tanije, u veini
evropskih zemalja, u upotrebi je ua definicija termina franize.
Franizom se naziva dugorona, vrsta ugovorna saradnja izmeu
nezavisnih preduzetnika, davalaca i primalaca franize, gde davalac
franize obezbeuje primaocu franize skupznanja za voenje poslovanja
i ustupa mu svoj brend.Meutim postoji vise definicija ovog termina
koje se razlikuju od autora do autora[footnoteRef:1]. [1:
http://franchising.rs/abc-fransiza/28/definicija-fransizinga/]
Autori poput J. N. Adams-a i K. V. Prichard Jones-a, ali i S.
Jedrzejewski, sugeriu dva razliita znaenja rijei "franiza". U uem
smislu, ona je ugovor o distribuciji dopunjen pravom na korienje
proizvoaevog zatitnog znaka od strane distributera. U irem smislu,
franiza je ugovor pod kojim jedna stranka daje pravo na korienje
svog brenda drugoj strani, pruajui joj pri tompodrku i savjete
(znanja) u voenju kompanije, i nadgledajui poslovne aktivnosti
obiju strana sebe i primalaca.Prema Martin Mendelsohn-u, moda i
najpoznatijem autoru o franizingu, sam termin franiza je postajao
popularniji sa irenjem tzv. koncepta franiznog poslovanja, koji
podrazumijeva davanje licence od strane jedne osobe (davalac
franize) drugoj osobi (primalacu franize). Ova licenca daje pravo
primalacu franize da vodi poslovanje pod brendom (markom, zatitnim
znakom) davalaca franize i da koristi franizni paket, koji sadri
sve elemente neophodne za uspostavljanje nezavisne kompanije koja e
poslovati, uz aktivnu asistenciju davalaca franize, po unaprijed
utvrenim pravilima.Prema Barbari Pokorski, autoru "Leksikona
franize", najpoznatije definicije se mogu nai u dvije vrste
propisa: u etikim kodeksima franiznih asocijacija i antimonopolskom
zakonodavstvu.Evropskim etikim kodeksom franiznog poslovanja,
franiza je definisana kao sistem trgovanja dobrima (robom) i/ili
uslugama i/ili tehnologijom, koji se bazira na bliskoj i
permanentnoj saradnji pravno i ekonomski nezavisnih preduzea
vlasnika franize - davalaca franize i pojedinanih korisnika franize
- primalaca franize, gdje vlasnik garantuje svojim korisnicima
pravo i namee obavezu da vode posao u skladu sa konceptom franize.
Pravo omoguava i obavezuje primalace franize, da u zamenu za
direktnu ili indirektnu finansijsku naknadu, koristi zatitni znak
davaoca franize za proizvod ili uslugu, know-how, poslovne i
tehnoloke metode, sistem procedura i druga prava na industrijsko
ili intelektualno vlasnitvo, uz stalnu komercijalnu i tehnoloku
podrku, unutar okvira i na vremenski rok odreenih u pismenom
franiznom ugovoru, koji se, u ove svrhe, zakljuuje izmeu
stranaka.2. Ugovor o franizinguKao davalac franize moe nastupiti:
Proizvoa Veleprodavac Maloprodavac Usluna agencija u svim oblicima
vlasnitvaKao primalac franize moe poslovati veliki broj
samostalnih: Veleprodavaca Maloprodavaca Uslunih i proizvodnih
poslodavaca
Osnovni elementi ugovora o franizingu : Ugovor daje primaocu
franize zakonsko pravo da se bavi poslom davaoca franize Ugovor
daje mogunost primaocu franize da se bavi poslom koristei marketing
plan i sistem koji mu dostavi davaoc franize Ugovor daje pravo
primaocu da koristi brend, zatitni znak, naziv , logo i druge
simbole davaoca franizeUgovor zahtijeva da primalac plati naknadu
za obavljanje posla.
3. Vrste franizeTokom vremena kako se razvijalo franizno
poslovanje, tako su se razvijale i razne vrste i tipovi franiznog
poslovanja.Osnovna podjelaPrema Thomasu i Seidu postoje dva osnovna
tipa franize [footnoteRef:2]: franiza distribucije proizvoda
(product distribution franchises) i franiza poslovnog formata
(business format franchises). [2: Thomas, D., Seid, M. (2000),
Franchising for Dummies, IDG Books, SAD, str. 12]
Pri franizi distribucije proizvoda, primaoc franize obino
prodaje proizvod koji je proizveden od strane davalaca franize. Ova
vrsta franize najea je u industrijama prodaje osvjeavajuih
napitaka, automobila i kamiona, raznih proizvoda za automobile i
benzina. Proizvodi koji se prodaju u franizama distribucije
proizvoda obino zahtijevaju neke pripremne radnje od strane
primalca franize prije prodaje - kao to je sluaj s Coca-Colom - ili
neke dodatne usluge nakon prodaje kao to je sluaj s Ford Motor
Company. Najznaajnija razlika u franizi distribucije proizvoda je u
tome to davalac franize licencira svoje trgovako ime i logotip
primalacu franize ali ne osigurava sistem za poslovanje. Iako
franiza distribucije proizvoda predstavlja najvei postotak ukupne
maloprodaje svih postojeih franiza, veina dostupnih franiza danas
su franize poslovnog formata. Distributeri Coca-Cola, Goodyear
Tires, Ford Motor Company i John Deere su primjeri su primaoca
franize distribucije proizvoda. Drugi tip franize je franiza
poslovnog formata. Kod ovog tipa franize primalac franize takoe
koristi trgovako ime i logo davalaca, ali to je najvanije, dobija
kompletni sistem za isporuivanje proizvoda ili usluga i za
poslovanje. Prema Parivodiu[footnoteRef:3] franiza poslovnog
formata (business franchise format) predstavlja posljednju fazu
razvoja franiznog poslovanja. Ona omoguava davalacu franize da
upravlja franizama kao satelitskim preduzeima poslovno dokazane vee
kompanije pod njenim trgovakim imenom. [3: Parivodid M., Pravo
meunarodnog franizinga, Slubeni glasnik, Beograd, 2003, str.
32]
Osim glavna dva tipa franize Thomas i Seid[footnoteRef:4] navode
i trei takozvani konverzioni tip franize (conversion franchising).
Iako za ovaj tip kae da to nije u potpunosti trei tip mogueg
franiznog poslovanja, ono je modificirani trei oblik standardnog
franiznog odnosa. Ovaj odnos nastaje kada nezavisni preduzetnik,
koji se nalazi u istom poslovnog podruju kao i davalac franize,
prihvati usluge, robne i/ili uslune igove i sistem poslovanja.
Primjeri ove vrste franiznog poslovanja mogu se primijetiti kod
agencija za promet nekretnina, cvjeara kao i raznih uslunih
djelatnosti kao to su elektriari, vodoinstalateri i tako dalje. [4:
Thomas, D., Seid, M. (2000), Franchising for Dummies, IDG Books,
SAD, str.13]
Ostale podjeleLovri et al[footnoteRef:5] dijele franizno
poslovanje na slijededih osam osnovnih tipova: [5: 7 Lovrid et al.,
(2003), Vodi kroz poduzetnitvo, Hrvatska udruga za franize i
partnerstva, Zagreb, str 64]
1. Menaderska franiza - Osnovna karakteristika je da primalac
franize upravlja poslovanjem koje se odvija na nekoliko podruja ili
sa nekoliko timova ljudi. Primaoc franize u ovom sluaju je
neposredno ukljuen u poslovanje franiza. Najbolji primjeri za ovu
vrstu franize predstavljaju franize kurirske slube ili franize ije
se poslovanje zasniva na vozilima kojima upravljaju. 2.
Multifraniza ili master franiza Ovaj tip franiznog poslovanja
oznaava mogunost da primaoc franize ima pravo regrutacije drugih
primalaca franize za istog davalaca franize. Ciljevi ovog tipa
franize su brzo irenje na odreenom tritu, oslonac na finansijske
izvore i kadar vanjskog partnera, podijeljen rizik ulaska na
nepoznato trite, poveanje kredibiliteta marke na lokalnom tritu.
Ali mogua je i pojava negativnih oblika ove vrste poslovanja, i to
posledice u pojavi gubitka kontrole na lokalnom tritu u korist
lokalnog partnera koji moe biti vrlo jak, zatim su tu tekoe pri
rukovoenju franiznom mreom na stranom tritu, smanjeni dotok
sredstava u blagajnu, indirektne odgovornosti za rad master
primalaca franize i konano nemogunosti sprovoenja aktivnosti
ukoliko se pojavi krenje ugovora jer davalac franize nije direktni
partner u ugovoru nego je to master primalac franize. 3. Franizni
kutak (franchise corner) - ovaj tip franiznog poslovanja daje
mogunost trgovcu da posveti samo jedan dio svoje trgovine odreenoj
djelatnosti u franizi. Dio te trgovine je ureen na nain s
namjetajem koji odredi davalac franize kako bi potencijalnim
kupcima bio prepoznatljiv. Ulaskom u ovu vrstu poslovanja, primalac
franize mora osigurati zaposlenike koji e proi obuku kod davalaca
franize. 4. Co-branding - ovaj tip franiznog poslovanja
podrazumijeva formalno ili slobodno udruivanje vie zatitnih imena
razliitih vlasnika poslovnih koncepata. Takvo se poslovanje moe
obavljati pod istim krovom ili pokrivati velike regije. Davalaci
franize moraju biti paljivi i sprovesti istraivanja prije nego se
odlue za ovu vrstu franiznog poslovanja. U takvom poslovanju mora
postojati sinergija zatitnog imena koncepta, u suprotnom e jedna
franiza oslabiti drugu. Pri tome treba preduzeti mjere
predostronosti kako bi udruivanje imena ojaalo vae poslovanje, a ne
obrnuto. Primjer ovakvog franiznog poslovanja su trgovine mjeovitom
robom na benzinskoj pumpi koje nude nekoliko franiza na jednom
mjestu. 5. Izvrna franiza ova franiza ima oblike u kojem poslovanje
vodi jedna osoba ukljuena u finansijske usluge, line usluge ili
voenje projekta. Poslovni prostor nema vanu ulogu jer se posao
obavlja u poslovnom prostoru klijenta. Primjer su franize za
poresko i trokovno savjetovanje, rjeavanje isplata teta od
osiguranja, poslovanje s nekretninama. 6. Maloprodajna franiza u
ovom tipu primalac franize ulae znatna sredstva u reklamu, opremu i
zaposlene kako bi pomogli u voenju poslovnog sastava sa velikim
prihodima. Isti je kasnije mogue prodati ukoliko se primalac
franize eli povui iz poslovanja. Osnovna razlika kod maloprodajne u
odnosu na ulagaku franizu je u tome to davalaci franize imaju
glavnu rije pri odabiru kupaca. Primjeri ove vrste franiznog
poslovanja mogu se vidjeti u organizaciji sajmova i velikih
skupova, trgovinama visoke mode kao i audio-vizualne opreme. 7.
Prodajna/distribucijska franiza u ovoj vrsti franiznog poslovanja
primalac franize je u neprekidnom pokretu pa prodaje i/ili
distribuira proizvode na odreenom podruju i zapoljava dodatne osobe
po potrebi radi zadovoljavanja svih podruja uz rastui broj
klijenata. 8. Pokretne usluge ovu vrstu franiznog poslovanja
obiljeava injenica da primalac franize u franizni sastav ulazi s
manjim finansijskim ulaganjima i pravo na bavljenje uslugama koje
obino ukljuuju samo jednog zaposlenog i pevozno sredstvo. Podruja
na kojima se javlja ova vrsta franiznog poslovanja su:
popravke/instaliranje na podruju ienja, odravanja ili motornih
usluga.4. Prednosti i nedostaci franizinga[footnoteRef:6] [6:
http://www.fransiza.hr/Fransiza-20_odgovora_2012.pdf]
Za davalaca franize brojne su prednosti ulaska u franizno
poslovanje, a neke od najbitnijih su: Brzo irenje Racionalizacija
ulaganja i rizika Koristi od lokalnog poznavanja trita primalaca
franize Vea motivisanost primalaca franize za generisanje prihoda
(working for yourself, but not by yourself) Davalac franize postie
bri rast uz manje angaovanog kapitala i potencijalno moe imati
visoku i brzu stopu rasta trita. Franiza donosi davalacu i
minimiziranje poslovnih i finansijskih rizika. Otvaranjem novih
trita pomou otvaranja novih lokala uz manje ulaganje i nii rizik
promovisa se poslovni koncept davalaca franize. Navedeni uesnici
zajedno dovode do poveanja prihoda davalaca kao i poveanja
vrijednosti franiznog sistema, a to olakava pronalaenje novih
primalaca franize. Kako svaki poslovni odnos nije idealan tako i
franiza ima odreene nedostatke za davalaca franize. Kao najvei
nedostatak esto se navodi smanjena mogunost kontrole franiznih
lokacija u odnosu na mogunost kontrole vlastitih poslovnica,
potencijalno nepridravanje procedura poslovanja od strane
primalaca, manje profitabilno poslovanje (dijeljenje profita
poslovanja s primalaca franize), mogui problemi u odnosima sa
primalacima franize kao i nedostatak povjerenja meu lanovima
franizne mree. Dalji nedostaci otkrivaju se prilikom diktiranja
politike poslovanja i mogue neposlunosti primalaca franize kod
kojeg se razvio osjeaj nezavisnosti i samodopadnosti nakon to je
proao poetne probleme u poslovanju.Franizni odnos se ne bi razvio
da primalac franize nije uvidio prednosti poslovanja po provjerenom
poslovnom receptu i pod poznatim imenom davalaca franize. Brojne su
prednosti za primalaca franiza, a najznaajnije su: nedostatak
znanja i iskustva u nekoj djelatnosti nadoknauje se obukom koju
osigurava davalac franize na poetku i tokom trajanja franiznog
odnosa; korienje uspjenog i poznatog poslovnog imena i reputacije;
primalac franize i dalje ostaje samostalan poslovni subjekt koji
radi za sebe; grupne olakice (rabati) dobavljaa za centralizovanu
nabavku sirovina preko davalaca franize; racionalizacija potrebnih
ulaganja za zapoinjanje poslovnog pothvata. Brojni autori spominju
i druge prednosti poslovanja u franiznim sistemima za primalaca
franize, a one su: manji rizik od neuspjeha, nudi se standardni
proizvod i kvalitet kroz potvreni sistem poslovanja; pomo prilikom
odabira lokacije, koristi od razvojnog programa davalaca franize i
konano zatita od konkurencije. Najvei nedostaci poslovanja u
franiznom sistemu za primalaca franize su: gubitak nezavisnosti,
potencijalno prevelika zavisnost o davalacu franize,
nefleksibilnost franiznog sistema, oekivanje prevelikog prihoda i
potencijalni konflikti s ostalim primalacima franize koji, ukoliko
teritorijalna ekskluzivnost primalaca franize nije dobro
definisana, mogu predstavljati meusobnu konkurenciju. Za neke
primalace franize dodatni nedostatak predstavlja i neophodno
neprestano usuglaavanje sa standardima koje propisuje davalac
franize i franizni sistem kao i finansijske obaveze prema davalacu
franize koje primalac mora plaati bez obzira na ostvarenu
dobit.
5. FRANIZA I PREDUZETNISTVO[footnoteRef:7] [7:
http://www.biznis-akademija.com/B.akademija-Sa-fransizom-u-preduzetnistvo_665]
Ako razmiljate o pokretanju sopstvenog biznisa, ali se bojite
finansijskog neuspjeha i injenice da veliki procenat poslovnih
poduhvata propadne u prve tri godine, franiza je pravi izbor za
Vas! Prema nekim istraivanjima, korisnici franize u 95% sluajeva
uspjeno posluju i posle 5 godina to je puni bolji rezultat nego u
sluajevima preduzetnika poetnika koji samostalno zapoinju
biznis.Pogodnosti koje korisnik franize dobija za razliku od
preduzenika koji samostalno kree u posao je da u poetku ima podrku
davalaca franize u obliku kontrole i pomoi, kao i to da davalac
korisniku najee osigurava edukaciju i praktino iskustvo. U velikom
broju sluajeva davaoc franize prati korisnika i marketinki tokom
cijelog perioda trajanja ugovora. Franiza omoguava brzi pristup
poznatom i uspjenom poslovanju koje se dokazalo orginalnou i
inovacijama. Franizing daje mogunost da pokrenete vlastiti posao
kako biste osigurali budunost, a da ujedno niste preputeni sami
sebi. Kreirate vlastiti posao unutar licence neke svjetske
kompanije. Na taj nain imate slobodu i kreativnost u organizovanju
vlastitog posla dok ste istovremeno dio mreze internacionalne
kompanije , koja Vas podrava dugogodinjim iskustvom , znanjem i
infrastrukturom. Novopeeni preduzenik dobija stalnu pomo u
marketingu, razvoju, finansijama i ostalim know-how uslugama. U
procesu izgradnje franizing sistema veoma vazno pitanje predstavlja
pravi izbor preduzetnika za partnera, jer od njegovih sposobnosti i
menadzerskih vizija zavisi uspjenost primjene ukupnog franizing
sistema. Franiza je izvrstan nain ulaska u preduzetnitvo jer titi
od poetnikih greaka, ali nije nuno garancija uspjeha. Za uspjeh je
ipak potrebno i kvalitetno biznis planiranje, naporan rad i malo
sree!
6. Analiza franizing sistema NA PRIMJERIMANa sledeoj tabeli
moemo vidjeti najuspjenije franize u svijetu:
McDonaldsMekdonalds[footnoteRef:8] je vodeci svjetski
foodservice sa vie od 36.000 lokalnih restorana, koji slue oko 69
miliona ljudi u 119 zemalja svaki dan . Mekdonalds je porodica od
preko 3.000 vlasnika ili operatera koji uestvuju u zadovoljavanju
potreba klijenata, pospjeuju rast poslovanja , zarauju novac i
zabavljaju se. [8:
http://www.aboutmcdonalds.com/mcd/our_company.html]
1940- Dick and Mac McDonald otvorili su McDonalds restoran u San
Bernardinu u Kaliforniji. To je bila tipian restoran i benziska
stanica.
2011- Danas ovaj restoran postoji u 119 zemalja svijeta.
S obzirom da ovu vrstu franize nemamo kod nas, obratiemo panju
na one koje postoje.Dve mizle[footnoteRef:9] [9:
http://www.dvesmizle.rs/fransize]
Dve mizle je brend koji postoji od 2002. godine. Bave se
proizvodnjom, maloprodajom i veleprodajom modnog nakita, kao i
prodajom SWAROVSKI ELEMENATA i repromaterijala za izradu biuterije.
Kreativni dizajn, izuzetan kvalitet i pistupane cijene doprinijeli
su brzoj popularnosti Dve mizle, a iskustvo, istanan ukus i
inovativni stil doveli su brend u poziciju da diktira modne
trendove. Zato ne udi saradnja sa mnogim stilistima, modnim
dizajnerima i tv kuama. Ovaj nakit se moe vidjeti na modnim
revijama, tv serijama, filmovima i pozorinim predstavama.Dve mizle
nude sledee oblike poslovne saradnje: FRANIZNA RADNJA FRANIZNI
KORNERPrednosti pristupanja sistemu franize Dve mizle:* razraena
tehnologija poslovanja i ve osvojeno trite;* ugled i prepoznatljiv
kvalitet;* brz povratak uloenih sredstava i sigurno postavljanje i
irenje posla;* mara razlika u cijeni izmeu nabavne i prodajne
ostavlja dovoljno prostora za isplatu svih trokova i ostvarenje
dobiti;* edukacija o metodama prodaje i poslovanja, kao i obuka
prodavaca ;* podrka u radu i voenju prodajnih objekata, u irenju
maloprodajnog biznisa i otvaranju novih prodavnica;* najpovoljniji
uslovi nabavke robe;* nema sezonskih artikala celokupan asortiman
se prodaje tokom cele godine.Trenutno uspeno posluje 35 franiza
irom Srbije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Makedonije.Minimalna
investicija za otvaranje franizne radnje Dve mizle kree se od 5,500
do 6,500 evra, dok je za otvaranje franiznog kornera potrebno upola
manje novca. Franizni ugovor traje godinu dana, ali postoji
mogunost da se zakljui i na dui period, sa klauzulom koja omoguava
i primalacu i davalacu da ga raskinu prije
isteka.MiniPani[footnoteRef:10] [10:
http://www.minipani.com/mon/index.php?q=fransiza.html]
Djelatnost Mini Pani d.o.o. je proizvodnja i distribucija duboko
smrznutog peciva u sklopu franiznog sistema koji je osnovan radi
peenja peciva u prodajnom prostoru partnera primalaca franize.
Postoji ve vie od 12 godina. Mini Pani ima svoju franiznu mreu koju
ini vise od 500 Mini Pani prodajnih mjesta, koje razvija u Srbiji,
Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini i Maarskoj. Ova franiza je franiza
poslovnog formata i ispunjava uslove franiznog etikog kodeksa prema
Evropskoj Franiznoj Federaciji. MiniPani brend obezbjeuje za
primalaca: Robnu marku i vizuelni indetitet Opremu za rad i
digitalne spot-penice Razvijen i siguran metod rada, iskustvo i
znanje Obuku i stalno savjetovanje Podrku u vidu besplatne tehnike
i tehnoloke usluge besplatno servisiranje spot-penice Marketinku
podrku Zatittu od konkurencije-teritorijalna ekskluzivnostZa ulazak
u sistem franize ove kompanije potrebno je obezbijediti depozit o
1,250 eura kao garanciju za uredno izvrenje ugovornih obaveza, koji
se vraa primalacu franize nakon raskida ugovora. Pored depozita,
neophodne su investicije za tekue trokove kod poetka poslovanja i
zakupa, ukoliko primalac ne posjeduje sopstveni lokal.
ZAKLJUAKFranizing, jedini vid poslovanja na koji globalna
ekonomska kriza nije uticala, najvie je zastupljen u sektoru usluga
i gotovo da nema djelatnosti u kojoj se franizing ne moe uspejno
primeniti. Razlozi su mnogobrojni. Primalac franize posao poinje uz
primjenu profitno provjerenog poslovnog modela, dok davalac franize
iri svoju franiznu mreu i prepoznatljivost brenda. Kroz franizno
poslovanje mogue je olakati nastup domaih firmi na ino trita.
Ispunjavanjem kriterijuma validnog franiznog koncepta, ino trita e
lake prihvatiti domae brendove, a domaim kompanijama je uproen nain
irenja distributivne mree svojih proizvoda ili usluga.
Popularizacija franiznog poslovanja je vrlo bitan faktor za
smanjenje nezaposlenosti i zapoljavanja na svim nivoima, kao i za
unapredjenje sigurnijeg preduzetnitva.
LITERATURA1. www.franchising.rs 2. Thomas, D., Seid, M. (2000),
Franchising for Dummies, IDG Books, SAD3. Parivodid M., Pravo
meunarodnog franizinga, Slubeni glasnik, Beograd, 20034. 7 Lovrid
et al., (2003), Vodi kroz poduzetnitvo, Hrvatska udruga za franize
i partnerstva, Zagreb5. www.fransiza.hr6. www.biznis-akademija.com
7. www.aboutmcdonalds.com 8. www.dvesmizle.rs 9.
www.minipani.com
18
