© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

2

АўтарС. А. Кудраўцава

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

3

ПРАДМОВА

Каляндарна-тэматычнае планаванне па сусветнай гісторыі і гісторыі Бела-русі распрацавана ў адпаведнасці з тыпавымі вучэбнымі планамі для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі на 2017/18 навучальны год і складзена ў адпаведна-сці з дзеючымі вучэбнымі праграмамі для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі, зацверджанымі Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь.

Планаванне аформлена ў выглядзе табліцы, у якой прадстаўлена тэма ўрока, план і пазнавальныя мэты вывучэння тэмы, а таксама колькасць гадзін і споса-бы вучэбна-пазнавальнай дзейнасці. Для кожнага прадмета ўказаны вучэбныя дапаможнікі, якія дапамогуць у арганізацыі навучальнага працэсу.

Пры падрыхтоўцы да вучэбных заняткаў настаўніку неабходна вызначыць дамашняе заданне. Пры гэтым варта мець на ўвазе, што асноўны вучэбны матэ-рыял павінен быць засвоены на ўроку. Час выканання і аб’ём дамашняга задання рэгламентуюцца СанПіН «Гігіенічныя патрабаванні да ўпарадкавання, зместу і арганізацыі вучэбна-выхаваўчага працэсу агульнаадукацыйных устаноў». Ма-гчымы таксама заданні апераджальнага характару. Неабходна звярнуць увагу вучняў на падрыхтоўку да ўрокаў «Наш край» і заняткаў, якія могуць быць прысвечаны праектнай дзейнасці.

У 7 класе важна працягнуць фарміраваць у вучняў яркія вобразы найбольш значных гістарычных падзей, з’яў, гістарычных дзеячаў вывучаемага перыяду. Эфектыўным сродкам фарміравання вобразных уяўленняў з’яўляецца выка-рыстанне нагляднасці: выяўленчай (рэпрадукцыі карцін, фотаздымкі помні-каў архітэктуры і скульптуры, малюнкі і аплікацыі, аўдыя- і відэаматэрыялы), умоўна-графічнай (табліцы, схемы, карты), прадметнай (музейныя экспана-ты, макеты, мадэлі). У 7 класе неабходна працягваць навучаць вучняў уменню працаваць з рознымі відамі нагляднасці як крыніцай гістарычнай інфармацыі (апісваць сюжэт карціны, відэафрагмента, фармуляваць да іх пытанні, складаць сціслае апавяданне і г. д.).

У працэсе навучання гісторыі ў 7 класе рэкамендуецца выкарыстоўваць такія формы арганізацыі вучэбных заняткаў, як сюжэтна-ролевыя і інтэлектуальныя гульні, завочныя падарожжы, падарожжы на «машыне часу», напісанне міні-са-чынення ад першай асобы, ад імя прадстаўніка таго ці іншага саслоўя, той ці іншай цывілізацыі і г. д., складанне буклетаў, калажаў, даведнікаў, падрыхтоў-ка паведамленняў і прэзентацый з прыцягненнем розных крыніц гістарычнай інфармацыі, у тым ліку інтэрнэт-рэсурсаў.

У працэсе навучання гісторыі рэкамедуецца актыўна выкарыстоўваць інфа-рмацыйна-камунікатыўныя тэхналогіі (ІКТ). Настаўніку важна разумець іх адукацыйныя магчымасці і дакладна ўсведамляць межы выкарыстання, умець арганічна злучаць гэтыя тэхналогіі з традыцыйнымі методыкамі. Настаўніку мэтазгодна звярнуць увагу на выкарыстанне сэрвісаў вэб 2.0 (LearningApps, PuzzleCreation, Mindomo, MindMaps, Dipity, TimeLine, Calameo, Wordle, Tagxedo, Google Earth, GoogleMaps, Blogger, «Фабрика кроссвордов» і інш.) для падрыхтоўкі і правядзення ўрокаў, а таксама стварэння дыдактычных ма-тэрыялаў, што дазволіць прыцягнуць увагу вучняў да прадмета і зацікавіць іх.

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

4

Сэрвісы вэб 2.0 — гэта кантэнт, які ствараецца ўдзельнікамі (карыстальнік можа напаўняць сетку новым зместам, дадаваць да сеткавага кантэнту артыкулы, фотаздымкі, пакідаць свае каментарыі і г. д.).

На сучасным этапе настаўнік мае магчымасць планаваць вучэбную дзей-насць такім чынам, каб вучні не толькі знаёміліся з вучэбным зместам, але і самі выступалі ў ролі актыўных стваральнікаў інфармацыйнага кантэнту. На любым уроку (увядзенне новага матэрыялу, замацаванне, абагульненне, кантроль) гра-матнае выкарыстанне сэрвісаў вэб 2.0 матывуе вучняў да актыўнай дзейнасці, раскрыцця творчага патэнцыялу, камунікацыі і супрацоўніцтва.

Матэрыял, прадстаўлены ў дапаможніку, мае рэкамендацыйны характар.

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

5

СУСВЕТНАЯ ГІСТОРЫЯ НОВАГА ЧАСУ, XVI–XVIII стст.

35 гадзін

1. СусветнаягісторыяНовагачасу,XVI—XVIIIстст.:вучэб.дапам.для7кл.устаноўагул.сярэд.адукацыізбеларус.мовайнавучання/У.С.Кошалеў[іінш.];падрэд.У.С.Кошалева.—Мінск,2017.

2. Атлас.СусветнаягісторыяНовагачасу,XVI—XVIIIстст.7клас/І.А.Аўдзееў,У.С.Кошалеў;падрэд.У.С.Ко­шалева.—Мінск:Белкартаграфія,2006.

3. Всемирная история Нового времени, XVI—XVIII вв. 8 класс. Хрестоматия : пособие для учащихся учрежденийобщ. сред. образования с белорус. и рус. яз. обучения / сост. О. В. Забельникова, С. А. Кудрявцева ; под ред.В.С.Кошелева.—Мозырь,2015(далей—хрэстаматыя).

4. Забельникова,О.В.ИсторияНовоговременив8классе:учеб.­метод.пособиедляучителей/О.В.Забельникова,С.А.Кудрявцева;подред.В.С.Кошелева.—Минск,2012.

5. Луговцова,С.А.ВсемирнаяисторияНовоговремени,XVI—XVIIIвв. : страныилюди :пособиедляучителей.8класс/С.А.Луговцова.—Минск,2010.

6. Луговцова,С.А.ВсемирнаяисторияНовоговремени,XVI—XVIIIвв. :страныилюди:пособиедляучащихся.8класс/С.А.Луговцова.—Минск,2010.

7. Кошелев,В.С.ВсемирнаяисторияНовоговремени,XVI—XVIIIвв.8класс.Дидактическиекарточки­задания:пособиедляучителей/В.С.Кошелев,Н.В.Байдакова.—Минск:Аверсэв,2014.

8. Контурныекарты.ВсемирнаяисторияНовоговремени,XVI—XVIIIвв.8класс/И.А.Авдеев,В.С.Кошелев ;подред.В.С.Кошелева.—Минск:Белкартография,2010,2015.

9. Воронович,В.М.ВсемирнаяисторияНовоговремени,XVI—XVIIIвв.:тестовыеиразноуровневыезадания:8класс:пособиедляучителейучрежденийобщ.сред.образованиясбелорус.ирус.яз.обучения/В.М.Воронович.—Минск,2012.

6

№ урока і дата

правя­дзення

Тэма і асноўныя пытанні ўрока

Коль­касць гадзін

Мэты вывучэння ўрока Характарыстыка асноўных відаў і спосабаў дзейнасці Дамашняе заданне

1 2 3 4 5 6

1 Уводзіны.1.Асноўны зместі перыядызацыягі­сторыіНовагачасу.2.Характэрныяры­сызаходнееўрапей­скай цывілізацыі.3.Асаблівасціразві­цця ўсходніх цыві­лізацыйуНовычас

1 Вучні павінны ведаць:перыядызацыю гісторыіНовагачасу;дзяржавы­пераемнікібуй­нейшых дзяржаў Стара­жытнагасветуіСярэдне­вякоўя.Вучні павінны ўмець:паказвацьнакарцебуйней­шыя дзяржавы ЕўропыіУсходуўНовычас;вызначацьасноўныязме­ны ў жыцці грамадства,якія адбыліся ў першымперыядзеНовагачасу

Работа з вучэбным тэкстам (пагрупах): вызначыць адрозненніўсходніхцывілізацыйадеўрапей­скайцывілізацыіўпершыперыядНовагачасу.Прадставіцьвынікіработыўвыглядзесхем:1)«Характэрныярысызаходнееў­рапейскайцывілізацыі»;2)«Асаблівасціразвіццяўсходніхцывілізацый».Работа з гістарычнай картай:паказаць на карце буйнейшыядзяржавыУсходуўНовычас.Работа з дакументам: (хрэстама­тыя,с.5—6)дацьазначэннепаняц­цю«цывілізацыя»

§1.Скласці«Візітнуюкартку» першагаперыяду Новагачасу.Індывідуальнае (навыбар):вызначыцьтэмы праектныхработ (прыкла­дныя тэмы пры­ведзеныўпачаткураздзелаІвучэбна­гадапаможніка)

РАЗДЗЕЛ I. ЗАХОДНЯЯ ЕЎРОПА (16 гадз.)Тэма 1. Ад Сярэдневякоўя да Новага часу (7 гадз.)

2 Эпоха Вялікіх геа ­графічных ад крыц­цяў.1. Пачатак Вялікіхгеаграфічных ад­крыццяўуXVст.2.КалумбіадкрыццёАмерыкі.

1 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі Вялікіхгеаграфічных адкрыццяўііхдаты;азначэнніпаняццяў«экспа­нсія»,«еўрапейскаякалані­зацыя»;імёны еўрапейскіх мара­

Работа з вучэбным тэкстам:склас­ціразгорнутыпланапавяданняабВялікіхгеаграфічныхадкрыццях.Планзапісацьусшытак.Работа з гістарычнай картай:рас­тлумачыць, чаму менавіта Пар­тугалія мела найбольш выгадныяпазіцыідлямарскіхпадарожжаў;

§2,заданні4,6.Індывідуальнае (на выбар): пад­рыхтавацьневялі­кія паведамленніаб выдатных ма­раплаўцах.Асаблі­вую ўвагу надзя­

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

7

Працяг

1 2 3 4 5 6

3.Першаекругасве­тнаепадарожжаМа­гелана.4.Наступствыізна­чэннеВялікіхгеагра­фічныхадкрыццяў

плаўцаў і вынікі іх дзей­насці.Вучні павінны ўмець:паказвацьнагістарычнайкарцемаршрутыпадарож­жаўпадчасВялікіхгеагра­фічныхадкрыццяў;характарызаваць вынікіВялікіх геаграфічныхад­крыццяўзвыкарыстаннемтэкстувучэбнагадапамо­жніка, ілюстрацыйнагаматэрыялу і гістарычныхдакументаў

прасачыцьшляхпадарожжаМа­геланапакарцеівысветліць,якіяземлібыліадкрытыідаследаваны.Работа з дакументам(хрэстама­тыя): с. 8—9 — апісаць індыйскігорад(якімягоўбачыўВаскадаГама);с. 15—16 — вызначыць задачы,якіяставілісяперадэкспедыцыяйХ.Калумба;с.12—13—апісацьжыццёіндзей­цаўзпунктугледжанняХ.Калумба

ліць якасцям асо­бы, якімі павіненбыўвалодацьпада­рожнік,якіадпраў­ляўсяўневядомыяморыікраіны

3 Зацвярджэнне но­вых ідэй у эпоху Адраджэння.1.Гуманістычныякаштоўнасці эпохіАдраджэння.2.Адносіны гума­ністаў да царквыііхцікавасцьдаан­тычнасці.3.Марыгуманістаўпра ўсеагульнаешчасце і першыяўтопіі (Э. Ратэрда­мскі,Т.Мор,Т.Кам­

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў«Адра­джэнне(Рэнесанс)»,«гума­нізм».Вучні павінны ўмець:вызначаць характэрныярысыгуманізмуздапамо­гайнавуковагатэксту;адрозніваць погляды гу­маністаў на прызначэннечалавека ад рэлігійныхпрадстаўленняў;даваць ацэнку гуманізмузпунктупоглядуагульна­чалавечых каштоўнасцей

Работа з вучэбным тэкстам: нападставе пункта 1падрыхтавацьментальнуюкарту(схему)абно­выхідэяхэпохіАдраджэння.Знайсціўтэксцепараграфаінфа­рмацыю, якая пацвярджае, штоМ.дэСервантэс іВ.Шэкспір —пісьменнікі­гуманісты,папярэдневылучыўшыасноўныя ідэігума­ністаў.Работа з дакументам (хрэстама­тыя,с.34—35):скласціапавядан­не аб справядлівым грамадствеўпрадстаўленняхТ.Мора

§3,заданні4,6.Індывідуальнае (на выбар): пад­рыхтавацьвыстаў­ку малюнкаў натэму«Утопія»

8

Працяг

1 2 3 4 5 6

панела).4.Гуманізм твораўМ. дэ СервантэсаіВ.Шэкспіра

пад кіраўніцтвам настаў­ніка

4 Жывапіс эпохі Ад­раджэння.1.ПрадстаўнікіітальянскагаАдраджэння.2.Мастакі Паўноч­нагаРэнесансу

1 Вучні павінны ведаць:прадстаўнікоўітальянскагаАдраджэння,мастакоўПаў­ночнагаРэнесансуівынікііхдзейнасці.Вучні павінны ўмець:характарызавацьдзейнасцьмастакоўэпохіАдраджэн­ня;адзрознівацьмастацтваПаўночнага Рэнесансу адітальянскагаАдраджэння

Работа з вучэбным тэкстам: нааснове вучэбнага тэксту і ілюст­рацыйвызначыцьасноўныятэмыжывапісуАдраджэння.Павынікахработыскласцісхемуўсшытку.Работа з ілюстрацыяй: апісацьсюжэткарціныІ.Босха«Возсена».Работа з дакументам (хрэстама­тыя,с.50—54):здапамогайсэрвісуGoogleArts&Cultureзнайсціаса­блівасціжывапісуэпохіАдраджэн­нянападставекарцінЛеанардадаВінчы,Рафаэля,А.Дзюрэра

§4.Індывідуальнае(навыбар)дааба­гульнення: ства­рыць віртуальныкаталогжывапісуэпохіАдраджэння

5 Фарміраванне на ву­ковай карціны свету.1. Вялікія адкрыц­ці М. Каперніка,Дж.Бруна,Г.Галілея.2.Ф.Бэкан.3.УкладІ.Ньютанау стварэнне новайкарцінысвету.4. Вучэнне В. Гар­веяпразараджэннежыцця

1 Вучні павінны ведаць:вучоных івынікі іхдзей­насці,навуковыяадкрыцціXVIст.Вучні павінны ўмець:характарызаваць зменыпрадстаўленняўлюдзейабнавакольнымсвеце;давацьацэнкуіхарактары­завацьдзейнасцьвучоныхXVIст.

Работа з вучэбным тэкстам: наасновевучэбнагатэкстувызначыць,чамунааднымзпомнікаўугонарМ.Капернікавыбітысловы:«ЯкіспыніўСонца—якіссунуўЗямлю».Скласціпланапавяданняабвялі­кіхадкрыццяхвучоныхXVIст.Работа з дакументам па групах(хрэстаматыя, с. 41—45): вызна­чыць,якіяідэівучоныхбыліно­вымідлятагочасу

§5.Індывідуальнае (навыбар): стварыцьвіртуальнуюкартуз пазнакамі, дзепастаўленыпомніку гонар М. Капе­рніка

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

9

Працяг

1 2 3 4 5 6

6 Рэфармацыя ў Гер­маніі.1.КаталіцкаяцаркваіпрычыныРэфарма­цыі.2.Вучэнне М. Лю­тэра.3.СялянскаявайнаўГерманіі.4.УтварэннеЛютэ­ранскайцарквы

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў«Рэфа­рмацыя»,«пратэстантызм».Вучні павінны ўмець:называцьітлумачыцьпры­чыныРэфармацыі;апісвацьходРэфармацыі;даваць характарысты­ку дзейнасці М. ЛютэраіТ.Мюнцэра;устанаўлівацьітлумачыцьпрычынна­выніковыясу­вязі паміж гістарычныміпадзеямінападставеана­лізу тэксту «Змяншэннезначэння каталіцкай ца­рквы—пачатакрэфарма­цыйнагаруху»;называцьвынікіРэфарма­цыі,яехарактэрныярысы

Работа з вучэбным тэкстам: нападставепункта1скласцісхему«ПрычыныРэфармацыі».Работа з гістарычнай картай:вызначыць асноўныя раёны ся­лянскайвайны;вызначыцьтэрыторыі,дзепасляАўгсбургскагаміру:1)захавала­сякаталіцтва,2)распаўсюдзіласялютэранства.Работа з дакументам (хрэстама­тыя):с.54—55—назвацьасноўныятэзісыідэіМ.Лютэра;с.58—59—ахарактарызавацьдзей­насцьМ.Лютэрапаплане(гл.па­мяткуўвучэбнымдапаможніку).Работа з ілюстрацыяй:вызначыцьпрычыну пачатку Рэфармацыі,якуюілюструегравюраІ.БрояСта­рэйшагазАўгсбурга.Прыдумацьназвукарыкатуры

§6.Індывідуальнае(навыбар):міні­дасле­даванне:здапамо­гайінтэрнэт­рэсу­рсаў высветліць,чамунасцягу(гра­вюра «Сяляне сасцягам“Чаравіка”бяруць рыцара»)выяўленычаравік

7 Рэфармацыя і рэ лі­гійныя войны ў Еў­ропе.1.РаспаўсюджаннеРэфармацыі ў Еў­ропе.2.Кальвінізм.

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў«Рэфар­мацыя», «Контррэфарма­цыя».Вучні павінны ўмець:самастойнаажыццяўляцьпараўнанне гістарычных

Работа з вучэбным тэкстам:склас­цісхему«АсноўныяідэіЖ.Кальві­на»;вызначыць адзрозненні вучэнняЖ.КальвінаадвучэнняМ.Лютэра.Работа з гістарычнай картай:вы­значыцьдзяржавы,уякіхшыро­

§7,заданні3,4.Скласціментальнуюкарту (логіка­сэ­нсавуюсхему,схе­му)«РэфармацыяўЕўропе».Індывідуальнае (на

10

Працяг

1 2 3 4 5 6

3.Англіканскаяцарква.4.Контррэфарма­цыя.5.РэлігійныявойныўФранцыі

падзей і з’яў па вызнача­ных крытэрыях (лютэра­нства, кальвінізм і англі­канскаяцарква);вызначацьадрозненніву­чэнняЖ.Кальвінаадвучэ­нняМ.Лютэраздапамогайтэксту;апісваць мерапрыемствыкаталіцкайцарквысупрацьРэфармацыі

кае распаўсюджанне атрымалі:1)лютэранства,2)кальвінізм;найважнейшыя езуіцкія цэнтрыўЕўропе.Работа з дакументам (хрэстама­тыя) пагрупах: с.63—64—а)аргу­ментавацьнеабходнасцьРэфарма­цыіўАнгліізпунктугледжаннякараляГенрыхаVIII;б)зпунктугледжання папы рымскага дака­зацьнепрыдатнасцьРэфармацыі;с. 64—65 — вызначыць свабодыіправыпрыхільнікаўрэфармава­найцарквы

выбар):распраца­вацьмакетвокла­дкідлякнігі«Рэ­фармацыяўЕўро­пе»,адлюстравацьна ёй асноўныяпадзеііасобаўгэ­тагаперыяду

8 Рэвалюцыя ў Нідэр­ландах.1.Пычыныіпераду­мовырэвалюцыі.2. СупярэчнасціўІспаніі.3.Іканаборскаепаў­станне.4.Вызваленчаявай­насупрацьіспанска­гапанавання.5.Утрэхцкаяунія.6.Нараджэнненеза­лежнайрэспублікі

1 Вучні павінны ведаць:азначэнне паняцця «бу­ржуазнаярэвалюцыя».Вучні павінны ўмець:называцьпрычыныівыні­кі рэвалюцыі ў Нідэрла­ндах;апісвацьходрэвалюцыі;вызначаць прычыны ўз­мацнення НідэрландаўуXVIст.;ацэньвацьдзейнасцьгёзаўдляНідэрландаў;называцьпрычыныхутка­

Работа з вучэбным тэкстам:аха­рактарызавацьрэвалюцыюўНі­дэрландах па плане: прычыны,нагода,характар,удзельнікпадзеі,вынікі,значэнне.Работа з гістарычнай картай:апісаць геаграфічнае палажэннеНідэрландаў;назвацьасаблівасцігеаграфічнага палажэння, якіядазволіліНідэрландамвыйсцінапершаемесцаўразвіцціэканомікіўЕўропе.Работа з дакументам(хрэстама­тыя,с.76):ахарактарызавацьпалі­

§8,заданне7.Скласціменталь­нуюкарту(логіка­сэнсавую схему,схему) «Рэвалю­цыя ў Нідэрлан­дах»

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

11

Працяг

1 2 3 4 5 6

га эканамічнага развіццяГаландыіпаслявызвален­няадіспанскагапанавання

тыкугерцагаАльбыўадносінахдаНідэрландаў

Тэма 2. Заходняя Еўропа ў XVII—XVIII стст. (9 гадз.)

9 Асноўныя рысы эка­намічнага развіц ця.1.Зменыўсельскайгаспадарцы.2.Ростгарадоўіган­длю.3.Капіталістычнаепрадпрыемства.4.Развіццё ману­фактур.5.Пачатак прамы­словага пераваротуўАнгліі

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў«капі­талізм», «мануфактура»,«прамысловаярэвалюцыя».Вучні павінны ўмець:называцьзменыўсельскайгаспадарцы;вызначацьпрычыныростугарадоў і гандлю, прычы­ны і вынікі прамысловагапераваротуўАнгліі

Работа з вучэбным тэкстам:скла­сцісхему«Прычыныівынікіпрамы­словагаперавароту».Работа з гістарычнай картай: даказаць, што Англія, ФранцыяіГаландыябылісамыміразвіты­мідзяржаваміЗаходняйЕўропыўэканамічныхадносінах.Работа з дакументам (хрэстама­тыя,с.81—83):вызначыцьнапрам­кіразвіццяпрамысловайвытвор­часціўЕўропеўXVI—XVIIстст.

§9,заданне6.Скласціменталь­нуюкарту(логіка­сэнсавую схему,схему)«Асноўныярысыэканамічна­гаразвіцця».Індывідуальнае (навыбар):скла­сці крыжаванкупатэмеўрока

10 Штодзённае жыц­цё еўрапейцаў.1.НасельніцтваЕў­ропы.2.Жыццёўеўрапей­скімгорадзеівёсцы.3.Адзенне.4.Харчаванне.5.Гігіена

1 Вучні павінны ведаць:змены,якіяадбылісяўжы­цціеўрапейцаў.Вучні павінны ўмець:устанаўлівацьітлумачыцьпрычынна­выніковыясу­вязі паміж гістарычныміпадзеямінаасновеаналізутэксту(роствытворчасцісельскай гаспадаркі —

Работа з вучэбным тэкстам (пагрупах): апісаць жыццё: 1) два­раніна, 2) простага гараджаніна,3)селянінапаплане:• Наякіясродкіжыве(якзараб­

ляенажыццё)?• Якхарчуецца?• Якапранаецца?• Якіяяшчэцікавыяфактыпраіх

можнараспавесці?

§10.Індывідуальнае (навыбар):падрыхта­вацьпрэзентацыю(выступленне) натэму«Ціправільнахарчавалісялюдзіў Новы час з пу­нктугледжаннясу­часнагачалавека?»

12

Працяг

1 2 3 4 5 6

паляпшэннеўмоўжыццяеўрапейцаў)

Работа з дакументам (хрэстама­тыя,с.97):апісацьеўрапейскіго­радXVIIIст.Чымёнадрозніваец­цаадсучаснагагорада?

11 Дзяржава ў XVII—XVIII стст.1.Формыдзяржаў­нагакіравання.2.Абсалютызм.3. Зацвярджэннеіросквітабсалюты­змуўФранцыі

1 Вучні павінны ведаць:азначэннепаняцця«абса­лютызм».Вучні павінны ўмець:вызначаць формы дзяр­жаўнагакіравання;характарызаваць сістэмуўпраўлення ў дзяржавезабсалютнайманархіяйнападставесхемы;вызначацьасаблівасціаб­салютызмуўФранцыі;ацэньвацьіхарактарызавацьдзейнасцьЛюдовікаXIV

Самастойная работа з вучэбным тэкстам (пагрупах):вызначыцьзначэннеўсталяванняабсалюты­змудля:а)дзяржавы,б)асобы.Работа з дакументам (хрэстама­тыя):с.98—99—вызначыць,якіміправамівалодаўкароль,пра штогэтасведчыць;с. 100—102 — ахарактарызавацьасобу ідзейнасцьЛюдовікаXIV(гл.памяткуўвучэбнымдапамо­жніку)

§11,заданні4,6.Індывідуальнае (на выбар): пад­рыхтавацьплакат,лэпбук (тэматы­чнаяпапканаза­дадзенуютэму)абдзейнасціЛюдові­каXIV

12 Еўрапейскія кан­флікты і войны.1.ПалітычнаякартаЕўропы і саперні­цтва еўрапейскіхдзяржаў.2.Трыццацігадоваявайна(1618—1648)іВестфальскімір.

1 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі гісторыіеўрапейскіх канфліктаўівойн.Вучні павінны ўмець:характарызавацьміжнаро­днаестановішчаўЗаходняйЕўропеўпачаткуXVIIст.здапамогайкарты;

Работа з вучэбным тэкстам: за­поўніць табліцу «ЕўрапейскіявойныXVII—XVIIIстст.»альбоскласціментальнуюкарту(логі­ка­сэнсавуюсхему,схему)«Еўра­пейскіявойныXVII—XVIIIстст.».Работа з гістарычнай картай:аца­ніць ролю еўрапейскіх дзяржаўўміжнародныхадносінах.

§12,заданне4.Індывідуальнае (навыбар):скла­сці крыжаванкупатэмеўрока

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

13

Працяг

1 2 3 4 5 6

3.Вайна за іспан­скую спадчыну(1701—1714).4.Сямігадоваявай­на(1756—1763)іяенаступствы

называцьпрычыныівыні­кіеўрапейскіхканфліктаўівойн;паказвацьнагістарычнайкарцедзяржавы,якіяўдзе­льнічаліўеўрапейскіхка­нфліктахівойнах

Работа з дакументам(хрэстама­тыя):с.108—109—вызначыцьзме­ныўміжнароднымгандліўвынікувайнызаіспанскуюспадчыну;с.110—111—вызначыцьзменынапалітычнайкарцесветуўвынікувайнызааўстрыйскуюспадчыну;с. 115—117 — скласці табліцу«ВынікіВестфальскагаміру»

13 Англійская буржу­азная рэвалюцыя XVII ст.1.Прычыныіпачат­какрэвалюцыі.2. Грамадзянскіявойны.3.Рэспублікаіпра­тэктаратКромвеля.4.РэстаўрацыяСцю­артаў.5.«Слаўная рэва­люцыя».6.Гістарычнае зна­чэнне англійскайбуржуазнай рэва­люцыі

1 Вучні павінны ведаць:падзеіанглійскайбуржу­азнайрэвалюцыіііхдаты.Вучні павінны ўмець:называць прычыны, ході вынікі англійскай рэва­люцыі; самастойна ажы­ццяўляць параўнанне гі­старычных падзей і з’яўпавызначаныхкрытэрыях(буржуазныя рэвалюцыіўНідэрландахіАнгліі);вы­яўляцьагульнаеіасаблівае,фармулявацьвывады

Работа з вучэбным тэкстам:скла­сціментальнуюкарту(логіка­сэн­савую схему, схему) «АнглійскаябуржуазнаярэвалюцыяXVIIст.»;ахарактарызавацьасобуА.Кром­веля(гл.памяткуўвучэбнымда­паможніку). Ацаніць яго ролюўанглійскайрэвалюцыі.Работа з гістарычнай картай:вызна­чыць,дзеікаліадбылісяасноўныяпадзеіанглійскайрэвалюцыі.Работа з дакументам (хрэстама­тыя): с. 119—122 — вызначыцьпатрабаванніпалатыабшчыніга­лоўнае патрабаванне англійскайрэвалюцыі;с.122—123—вызначыцьартыку­лы:а)якіясадзейнічаюцьразвіццюдэмакратыі,б)парушаюцьправыграмадзян

§13,заданне4.Індывідуальнае(навыбар):здапамо­гайінтэрнэт­рэсу­рсаўпадрыхтавацьпрэзентацыю(лэп­бук) аб лідэраханглійскай рэва­люцыі

14

Працяг

1 2 3 4 5 6

14 Эпоха Асветніцтва.1.ІдэіАсветніцтва.2.Тэорыянатураль­нагаправаівучэннепраграмадскідага­вор.3.Вучэнне пра па­дзелулад.4.Буйнейшыяпрад­стаўнікіАсветніцтва(Вальтэр,Мантэск’ё,Дзідроіінш.).5.Асветніцкі абса­лютызм

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў«асве­тніцтва»,«асветніцкіабса­лютызм».Вучні павінны ўмець:называцьідэіАсветніцтва,апісвацьпоглядыасветні­каў,характарызавацьдзей­насцьасветнікаў

Работа з вучэбным тэкстам:рас­тлумачыцьасаблівасціэпохіАсвет­ніцтва;скласцісхему,якаяадлюстроўваеідэіДж.Локаабпадзелеўлад;запоўніцьтабліцу«Асноўныяідэіасветнікаў».Работа з дакументам (хрэстама­тыя,с.139—141):скласціапавядан­неабЭнцыклапедыінавук,маста­цтваўірамёстваў;вызначыць,чамуэнцыклапедыябылазабароненымвыданнем

§14,пытанні5—7.Індывідуальнае (навыбар): скласці«Візітнуюкартку»эпохі Асветніцтва(інсцэніроўка,пла­кат,флаеріг.д.)

15 Еўрапейская літа­ратура і мастацтва XVII—XVIII стст.1.Асноўныянапра­мкіістыліеўрапей­скайкультуры(ба­рокаікласіцызм).2.Архітэктура.3.Вялікія мастакіXVIIст.4.Ідэі АсветніцтваўлітаратурыXVIIIст.5.Музычнаемастац­тва

1 Вучні павінны ведаць:стылі еўрапейскай куль­туры, мастакоў XVII—XVIIIстст.;называць прыклады роз­ных стыляў у мастацтвеіархітэктуры.Вучні павінны ўмець:апісвацьмастацтваXVII—XVIIIстст.,асноўныянапра­мкіеўрапейскайкультуры;вызначаць падабенстваіадрозненнібарокаікласі­цызму

Работа з вучэбным тэкстам:склас­цісхему«Асноўныяхарактарысты­кібарока».Запоўніць параўнальную таблі­цу мастацкіх напрамкаў XVII—XVIIIстст.(класіцызмібарока).Работа з дакументам (хрэстама­тыя, с. 141—143): падрыхтавацьартыкулуфармацеВікіпедыіабкарцінеРэмбрандта

§15,заданне6аль­бо7(навыбар).Індывідуальнае (навыбар):падрыхта­вацьпрэзентацыюзпрыкладаміархі­тэктурных збуда­ванняў,пабудава­ных у стылях ба­рокаікласіцызмуўЗаходняйЕўропеі Беларусі XVII—XVIIIстст.

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

15

Працяг

1 2 3 4 5 6

16 Вялікая францу­зская рэвалюцыя XVIII ст. 1. Прычыны, ході найважнейшыяпадзеі рэвалюцыі:звяржэннеманархіі,устанаўленнерэспу­блікі, рэвалюцый­ныяпераўтварэнні,якабінскітэрор.2.Устанаўленнева­еннай дыктатурыНапалеонаБанапа­рта.3.Гістарычнаезна­чэннерэвалюцыі

1 Вучні павінны ведаць:азначэнне паняцця «ды­ктатура»;асноўныяпадзеіфранцу­зскайрэвалюцыі,іхдаты.Вучні павінны ўмець:называць прычыны, ходівынікіфранцузскайрэва­люцыі;самастойна ажыццяўляцьпараўнанне гістарычныхпадзейіз’яўпавызначаныхкрытэрыях (буржуазныярэвалюцыіўНідэрландах,АнгліііФранцыі);выяўляцьагульнаеіасаблі­вае,фармулявацьвывады;даваць характарыстыкуіацэнкудзейнасціМ.Рабе­сп’ера

Работа з вучэбным тэкстам: за­поўніцьтабліцу«ПадзеіВялікайфранцузскайрэвалюцыі»;ахарактарызаваць М. Рабесп’ерапаплане(гл.памяткуўвучэбнымдапаможніку).Работа з ілюстрацыяй«Селянінцягненасваімгорбесвятараіары­стакрата»:апісацьсюжэткарыка­турыпаплане:а)кагосімвалізуюцьперсанажы,б)нападставечаговывызначыліперсанажаў,в)пацвер­дзіцесваевывадыспасылкамінадэталі.Работа з дакументам (хрэстама­тыя): с. 147—150 — вызначыцьнатуральныяправычалавека,аб­вешчаныяўДэкларацыі;с. 156—157 — ацаніць рашэннеканвентаабказнікаралязпунктугледжанняагульначалавечыхка­штоўнасцей; с. 159—160 — дацьхарактарыстыкуМ.Рабесп’еру;с.161—164—вызначыцьзадачыфранцузскай рэвалюцыі, выра­шаныяўперыядякабінскайдык­татуры

§16,заданні8,9.Скласці менталь­нуюкарту(логіка­сэнсавую схему,схему) «Вялікаяфранцузская рэ­валюцыя».Індывідуальнае (на выбар): пада­браць ілюстрацыіпатэме«Француз­ская рэвалюцыяXVIIIст.»іпадрых­тавацьпаіхпрэзен­тацыю

16

Працяг

1 2 3 4 5 6

17 Паўднёвыя і захо­днія славяне.1. Паўднёвыя сла­вяне пад уладайТурцыі.2.Паўднёвыя сла­вянепадуладайАў­стрыі.3.ЧэхіяіСлавакія.4.РосквітізаняпадПольскайдзяржавы

1 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі гісторыіпаўднёвыхізаходніхсла­вянвывучаемагаперыяду.Вучні павінны ўмець:характарызаваць палажэ­нне заходніх і паўднёвыхславян у складзе іншыхдзяржаўуперыядраннягаНовагачасу;апісвацьпрацэсростунацы­янальнай самасвядомасціславянскіхнародаў;вызначацьпрычынызаня­падуПольскайдзяржавы

Работа з вучэбным тэкстам:склас­цітабліцу«Ростнацыянальнайса­масвядомасціславянскіхнародаў»;вызначыцьпрычынызаняпадуРэ­чыПаспалітай,запісацьувыглядзесхемы.Работа з гістарычнай картай: вызначыць, у склад якіх дзяржаўуваходзілі паўднёвыя славянеўXVI—XVIIIстст.Прасачыць,якіятэрыторыіРэчыПаспалітайадышліда Прусіі, Аўстрыі і Расіі ў выні­кутрохпадзелаў.Вынікізапісацьусшытак

§17.Скласціменталь­нуюкарту(логіка­сэнсавую схему,схему) па тэмеўрока.Індывідуальнае (навыбар):падрыхта­ваць прэзентацыіабнацыянальныхгерояхпаўднёвыхізаходніхславян

РАЗДЗЕЛ ІІ. АМЕРЫКА (3 гадз.)

18 Англійскія калоніі ў Паўночнай Аме­рыцы.1.Першыя калонііііхжыхары.2.Лёс індзейскаганасельніцтва.3.Гаспадарчаеіпа­літычнаежыццё.4.Развіццёкультуры.5.Амерыканскія

1 Вучні павінны ведаць:найважнейшыя падзеі гі­сторыіраннягаНовагачасуўПаўночнайАмерыцыііхдаты;імёны найважнейшых гі­старычных дзеячаў, дзе­ячаўкультурыПаўночнайАмерыкіўперыядраннягаНовага часу і вынікі іхдзейнасці.

Работа з вучэбным тэкстам:па­раўнацькаланізацыюПаўночнайАмерыкі англічанамі і каланіза­цыюПаўднёвайАмерыкііспанцамііпартугальцамі.Вылучыцьагуль­ныяіадметныярысы;апісаць плантацыйную і фермер­скуюгаспадаркупаплане:а)уякойчастцыПаўночнайАмерыкіразвіва­лася,б)якіякультурывырошчваліся,в) чыя праца выкарыстоўвалася.

§18,заданне5.Індывідуальнае(навыбар):здапа­могайдадатковыхкрыніц адшукацьінфармацыю абдзяржаўным аме­рыканскім свяце,звязаным з пры­быццём першыхеўрапейскіхпера­

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

17

Працяг

1 2 3 4 5 6

асветнікі. Б. Фра­нклін

Вучні павінны ўмець:апісваць лёс індзейскаганасельніцтва;апісвацьгаспадарчаеіпалі­тычнаежыццёкалоній;характарызавацьдзейнасцьамерыканскіхасветнікаў

Работа з гістарычнай картай:пака­зацьанглійскіякалонііўПаўночнайАмерыцы(скласцікартасхему).Работа з дакументам (хрэстама­тыя,с.169—170):вызначыцьпры­чынызацікаўленасціВялікабрыта­нііўзахаванніманаполіінагандальзкалоніямі

сяленцаў у Паў­ночнуюАмерыку.Прадставіцьяеад­накласнікамувыг­лядзепрэзентацыі(інтэрактыўнайпрэзентацыі)аль­боінсцэніроўкі

19 Вайна за незале­жнасць і ўтварэнне Злучаных Штатаў Амерыкі.1.Ростсупярэчнас­цейпаміжкалоніямііАнгліяй.2.Пачатак вайныза незалежнасць.Дж.Вашынгтон.3.Дэкларацыя не­залежнасці.Т.Джэ­ферсан.4.Вынікіізначэнневайны за незалеж­насць.Канстытуцыя1787г.

1 Вучні павінны ведаць:азначэннепаняцця«грама­дзянскаявайна»;асноўныяпадзеівайнызанезалежнасцьііхдаты.Вучні павінны ўмець:называць прычыны, ходівыніківайнызанезале­жнасць;вызначацьзмены,якіяад­былісяўкалоніяхуходзевайнызанезалежнасць

Работа з вучэбным тэкстам:на­звацьіахарактарызавацьасноўныяпрычыны,якіявыклікаліпаўстаннежыхароўпаўночнаамерыканскіхка­лонійсупрацьАнгліі.Скласцімен­тальнуюкарту(схему).Работа з гістарычнай картай: на­звацькалонііеўрапейскіхдзяржаўуПаўночнайАмерыцы.Работа з дакументам(хрэстама­тыя):с.184—185—выказацьме­ркаваннеабпрагрэсіўнасціўтойчас«Біляабправах»,ціактуальнысённягэтызакон;с.187—188—скласціхраналогіюпа­дзейвайнызанезалежнасцьЗША

§19,пытаннііза­данні3,5,6.Індывідуальнае (навыбар):міні­дасле­даванне «Помні­кі Т. Касцюшкуна карце свету»:параўнаць,якроз­ныя скульптарывыяўлялі Т. Кас­цюшку; выказацьмеркаваннечаму

20 Лацінская Амерыка.1.Эканамічнаежыц­цёеўрапейскіх

1 Вучні павінны ведаць:асаблівасці эканамічнагажыццяеўрапейскіхкало­

Работа з вучэбным тэкстам:па­цвердзіцьфактамізвучэбнагатэк­стусцверджанне,штоўсёгаспадар­

§20,заданне6.Паўтарыць§1—19

18

Працяг

1 2 3 4 5 6

калоній.2.Крэолы.3.Становішча ка­рэннага насельні­цтва. «Чорныя ня­вольнікі».4.Каталіцкая ца­рква.5.Культуракалані­яльнагаперыяду

нійуЛацінскайАмерыцы.Вучні павінны ўмець:характарызавацьстанові­шча карэннага насельні­цтваЛацінскайАмерыкі;вызначаць характэрныярысыкультурыкаланіяль­нагаперыяду,асаблівасціразвіццякультурыЛацін­скайАмерыкі

чаежыццёкалонійбылопадначале­наінтарэсамметраполій.Работа з гістарычнай картай:вызначыць,штовывозілісасваіхкалонійІспаніяіПартугалія,аштоўвозілі.Скласцісхему.Работа з дакументам (хрэстама­тыя):с.192—194—апісацьпаліты­куіспанскіхкаланізатараў;выказацьсваёстаўленнедатакойпалітыкі;с. 197—198 — ахарактарызавацьэканамічнае развіццё ЛацінскайАмерыкі

21 Абагульненне па раз дзелах I і II

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў;датыасноўныхгістарычныхпадзей.Вучні павінны ўмець:суадносіцьдатывывучаныхгістарычныхпадзейзвекам,перыядамгісторыіНовагачасу;сінхранізаваць гістарыч­ныя падзеі, якія адбыва­лісяўрозныхеўрапейскіхдзяржавахуранніНовычас;паказваць на гістарычнай

Варыянт 1. Работазтэкстамвучэб­нагадапаможніка і заданнямідаабагульнення.Варыянт 2. Выкананне вучняміправерачнайработы.Варыянт 3. Абарона праектныхработ(прыкладныятэмыпраектаўпрыведзеныўвучэбнымдапамо­жнікуўпачаткураздзелаў)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

19

Працяг

1 2 3 4 5 6

карце: буйнейшыя еўра­пейскіядзяржавыраннягаНовагачасу;маршрутыпа­дарожжаў падчас Вялікіхгеаграфічных адкрыццяў;месцывывучаныхгістары­чныхпадзей;характарызаваць гістары­чныя падзеі і з’явы, гіста­рычных дзеячаў і помнікікультуры;самастойна ажыццяўляцьпараўнанне гістарычныхпадзейіз’яўпавызначаныхкрытэрыях, фармулявацьвывады;устанаўлівацьітлумачыцьпрычынна­выніковыя су­вязі паміж гістарычныміпадзеямінападставеаналі­зутэксту;давацьацэнкугістарычнымпадзеям,дзейнасцігістары­чных асобаў, дасягненнямматэрыяльнай і духоўнайкультуры

20

Працяг

1 2 3 4 5 6

РАЗДЗЕЛ III. РАСІЯ (6 гадз.)

22 Расійская дзяржава ў XVI ст.1.Пачатакпраўлен­няІванаIV.2.Выбраная радаірэформы1550­хгг.3.Ваенныя паходыІванаГрознага.4.Лівонскаявайна.5.Апрычніна і яенаступствы

1 Вучні павінны ведаць:гадыпраўленняІванаГро­знага.Вучні павінны ўмець:называцьзмены,якіяадбы­лісяўРасііпадчаспраўлен­няІванаIV;вызначаць, чаму Іван IVатрымаўмянушкуГрозны;характарызавацьасобуІванаГрознагапаплане;характарызавацьрэформыІванаГрознага

Работа з вучэбным тэкстам:зда­памогайсхемы«ЗнешняяпалітыкаІванаIV»вызначыцьасноўныяза­дачызнешняйпалытыкіІванаГроз­нага.Запоўніць табліцу «РэформыВыбранайрады».Работа з гістарычнай картай:аха­рактарызавацьасноўныянапрамкіівынікізнешняйпалітыкіІванаIV.Параўнаць тэрыторыю РасійскайдзяржавыўсярэдзінеXVIст.іка­нцы XVI ст. Назваць землі, якіяўвайшлі ў склад Расіі да канцаXVIст.,іземлі,якіябылістрачаныРасійскайдзяржавай.Работа з дакументам (хрэстама­тыя):с.205—207—вызначыцьмэтыўсталяванняапрычніны;с.207—209—ахарактарызавацьасо­буІванаГрознага

§21,заданні2,5.Індывідуальнае (навыбар):вызначыцьтэмупраектнайра­боты (прыклад­ныятэмыпраектаўпрыведзены ў па­чаткураздзелаІІІвучэбнага дапа­можніка)

23 Расія ў Смутны час.1.ПраўленнеБары­саГадунова іпача­такСмуты.2.Грамадзянскаявайна.

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў«Смут­ны час», «грамадзянскаявайна».Вучні павінны ўмець:называцьпрычыныСмутна­

Работа з вучэбным тэкстам:аха­рактарызавацьпраўленнеБарысаГадунова па плане (гл. памяткуўвучэбнымдапаможніку).Вызна­чыць станоўчыя і адмоўныя ры­сы дзейнасці Барыса Гадунова.

§22.Скласціменталь­ную карту (логі­ка­сэнсавую схе­му,схему)«РасіяўСмутнычас».

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

21

Працяг

1 2 3 4 5 6

3.УмяшальніцтваРэчыПаспалітай.4.Народнае апа­лчэнне пад кіраў­ніцтвам К. МінінаіД.Пажарскага.5.КанецСмуты

гачасу;характарызавацьчаспраў­ленняБарысаГадунова;называць вынікі грама­дзянскайвайныіСмутнагачасу

Скласцісхему«ЗменаўладыўСму­тны час» (хто, як, колькі, да кагоперайшла).Работа з гістарычнай картай: пералічыцькраіны,якіяпрыняліўдзелуінтэрвенцыіўРасію.Запі­сацьіхусшытакувыглядзесхемы.Указацьпрычыны,якіяпадахвоці­лііхтакзрабіць.Работа з дакументам(хрэстама­тыя,с.211—212):пытаннідадаку­мента

Індывідуальнае (навыбар): правесціміні­даследаванне«ПомнікіК.МінінуіД.Пажарскаму»;адказацьнапытан­ні: чаму менавітаўгэтыхгарадах?Як скульптарыпаказалі гэтых гі­старычных дзея­чаў?Прадставіць сваюработуаднакласні­камувыглядзепрэ­зентацыі (паведа­млення,інтэрактыў­найкартыіг.д.)

24 Расія ў перыяд праў­лення Раманавых.1.Узыходжаннеды­настыіРаманавых.2 . ПераадоленненаступстваўСмуты.3.Баярская думаіЗемскіясаборы.

1 Вучні павінны ведаць:азначэннепаняцця«сабо­рнаеўлажэнне»;часпраўленняРаманавых.Вучні павінны ўмець:называцьзменыўкіраван­нікраінайуXVIIст.;апісвацьпрацэсузнаўлення

Работа з вучэбным тэкстам:склас­цісхему«ПераадоленненаступстваўСмуты».Работа з гістарычнай картай:вызначыць тэрыторыю распаў­сюджання паўстання С. Разіна:паказваць,якпавялічыласятэры­торыяРасііўXVIIст.

§23,пытанні5—7.Індывідуальнае (навыбар):падрыхта­вацьпаведамлен­не(лэпбук):а)абМіхаілеРаманаве,б) Аляксеі Рама­наве,в)С.Разіне

22

Працяг

1 2 3 4 5 6

4.Узмацненнепры­гону.5.Паўстанне Сця­панаРазіна.6.Пашырэнне тэ­рыторыіРасіі

РасійскайдзяржавыпасляСмуты;вызначацьзменыўстанові­шчырускіхсялян;пацвярджацьсваёмеркава­ннездапамогайвучэбнагатэксту;характарызаваць асобуС. Разіна (на падставеілюстрацыйідакумента)

Работа з дакументам(хрэстама­тыя): с. 215—216 — вызначыцьартыкулы, якія сведчаць аб уз­мацненнісамадзяржаўнайуладыўРасіі;с.217—218—вызначыцьпрычыныпаўстанняС.Разіна.Скласцісхемуўсшытку.Назвацьпрычынысла­басціпаўстання

25 Расія ў эпоху Пятра Вялікага.1.Перадумовыіпа­чатакпятроўскіхрэ­форм.2.ЗнешняяпалітыкаПятраI.Паўночнаявайна(1700—1721).3.Ваенна­эканамі­чныярэформы.4.Пераўтварэнніўсферыкультуры.5.ПераўтварэннеРасііўімперыю.6.АсобаПятраI

1 Вучні павінны ведаць:даты праўлення Пятра I,Паўночнайвайны;азначэнніпаняццяў«кале­гія»,«рэкрут».Вучні павінны ўмець:называць і характарыза­вацьзмены,якіяадбылісяў Расіі ў выніку рэформ,праведзеныхПятромІ;апісвацьпрацэсатрыманняРасіяйвыхадудаБалтый­скагамора;характарызаваць асобуПятраІ;характарызаваць Паўно­чнуювайнупаплане

Работа з вучэбным тэкстам:выка­рыстоўваючывучэбныматэрыялп.4,ахарактарызавацьасобуідзей­насцьПятраІпаплане(гл.памят­куўвучэбнымдапаможніку).Работа з гістарычнай картай:вызначыцьдзяржавы,якіякантра­ляваліБалтыйскаеіЧорнаеморыўканцыXVIIст.;вызначыць,якіямагчымасці адкрывала для РасіівалоданнеАзовам.Работа з дакументам (хрэстама­тыя)угрупах:с.226—227—вызна­чыцьпрычыныўказа«Абгаленнібарод…»;с.228—назвацьзаконы,якіяпац­вярджаўуказаббеглыхсялянах

§24.Індывідуальнае (навыбар):здапа­могайдадатковыхкрыніц інфарма­цыіпадрыхтавацьпрэзентацыю абнайбольшцікавыхпераўтварэнняхПятраІ

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

23

Працяг

1 2 3 4 5 6

26 Унутраная і знеш­няя палітыка Расіі ў цараванне Каця­рыны II.1.Дварцовыяпера­варотыіпрыходдаўладыКацярыныII.2.Пашырэннепры­вілеяўдваранства.3.Сялянскаявайна1773—1775гг.4.ЗнешняяпалітыкаКацярыныII

1 Вучні павінны ведаць:даты праўлення Кацяры­ныII,паўстанняпадкіраў­ніцтвамЕ.Пугачова.Вучні павінны ўмець:называць і характарыза­вацьзмены,якіяадбылісяўРасііўвынікупраўленняКацярыныІІ;самастойнаажыццяўляцьпараўнанневывучаныхгі­старычныхпадзейіз’яўпавызначаных крытэрыях;выяўляць агульнае і аса­блівае,фармулявацьвыва­ды(эканамічнаеразвіццёРасіі, знешняя палітыкаПятраІіКацярыныІІ);характарызавацьпаўстаннеЕ.Пугачова;вызначацьпрычыныпара­жэнняпаўстання

Работа з вучэбным тэкстам:скла­сціментальнуюкарту(логіка­сэн­савуюсхему,схему)«ЦараваннеКацярыныII».Работа з гістарычнай картай: прасачыцьпакарцеросттэрыторыіРасійскайдзяржавыпадчаспраў­ленняКацярыныII(картада§24).Работа з дакументам (хрэстама­тыя):с.233—235—назвацьіаха­рактарызавацьзмены,якіяадбы­ліся ў Расіі ў выніку праўленняКацярыныІІ;с.237—239—параўнацьвучэбнытэкст параграфа і ўрывак, пры­ведзеныўхрэстаматыі.Якітэкстадлюстроўвае рэальныя якасціЕ.Пугачова?Работа з ілюстрацыяй«СудПуга­чова»:апісацьсюжэткарціны,якімякасцямасобыЕ.Пугачовавартанадацьувагупрыапавяданні?

§25.Міні­сачыненнеадасобыфранцузска­гападарожнікаабрэформахКацяры­ныII.Індывідуальнае (навыбар): з дапамо­гай дадатковыхкрыніцвысветліць,якоезначэннедляРасіі меў Чэсме­нскібойпадчасру­ска­турэцкайвай­ны 1768—1774 гг.Прадставіцьвынікіработыўвыглядзементальнайкарты(схемы) «Чэсме­нскіябаі»

27 Расійская культура ў XVI—XVIII стст.Фальклорілітарату­ра.Адукацыя.Архі­тэктура.Тэатр.Вы­яўленчаемастацтва.Зменыўпобыце

1 Вучні павінны ведаць:дату пачатку кнігадрука­ванняўРасіі;найважнейшыядасягненнірускайкультурыўперыядраннягаНовагачасу(кні­гадрукаванне, адкрыццё

Работа з вучэбным тэкстам:скла­сціментальнуюкарту(логіка­сэн­савую схему, схему) «РасійскаякультураўXVI—XVIIIстст.».Работа з дакументам (хрэстама­тыя, с. 243—246): скласці слоў­ны партрэт ідэальнага маладога

§26.Скласці менталь­нуюкарту(логіка­сэнсавую схему,схему) «Развіц­цё расійскай ку­льтуры ў XVI—

24

Працяг

1 2 3 4 5 6

Славяна­грэка­лацінскайакадэміі, Акадэміі навук,Маскоўскага ўніверсітэта,помнікілітаратуры,архітэ­ктуры,скульптурыівыяў­ленчагамастацтва,тэатр).Вучні павінны ўмець:давацьацэнку(падкіраўні­цтвамнастаўніка)вайжней­шым дасягненням рускайкультурыўперыядраннягаНовагачасу;характарызаваць помнікікультурынападставетэкстувучэбнагадапаможніка

чалавекатагочасу.Параўнацьягозпартрэтамсучаснагачалавека

XVIIIстст.»;паўта­рыць§21—25.Індывідуальнае (навыбар):падрыхта­ваць віртуальнуюэкспазіцыюмузеярускай культурыXVI—XVIII стст.па напрамках:а) архітэктура,б)выяўленчаема­стацтва

28 Абагульненне па раз дзеле III

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў;даты асноўных гістарыч­ныхпадзей.Вучні павінны ўмець:суадносіць даты вывуча­ных гістарычных падзейзвекам,перыядамгісторыіНовагачасу;сінхранізаваць гістарыч­ныяпадзеі,якіяадбывалісяўРасііўранніНовычас;паказвацьнагістарычнайкарце: тэрытарыяльныя

Варыянт 1.Работазтэкстамвучэ­бнагадапаможнікаізаданнямідаабагульнення.Варыянт 2. Выкананне вучняміправерачнайработы.Варыянт 3. Абарона праектныхработ(прыкладныятэмыпраектаўпрыведзеныўвучэбнымдапамо­жнікуўпачаткуІІІраздзела)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

25

Працяг

1 2 3 4 5 6

зменырасійскайдзяржавыў ранні Новы час; месцывывучаных гістарычныхпадзей;характарызаваць гістары­чныя падзеі і з’явы, гіста­рычных дзеячаў, помнікікультуры;самастойна ажыццяўляцьпараўнанне гістарычныхпадзейіз’яўпавызначаныхкрытэрыях, фармулявацьвывады;устанаўлівацьітлумачыцьпрычынна­выніковыясувязіпаміжгістарычныміпадзе­ямінаасновеаналізутэксту;давацьацэнкугістарычнымпадзеям,дзейнасцігістары­чных асобаў, дасягеннямматэрыяльнай і духоўнайкультуры

РАЗДЗЕЛ IV. КРАІНЫ АЗІІ (4 гадз.)

29 Японія.1.Аб’яданнеЯпонііпадуладайТакугава.2.Саслоўіяпонскагаграмадства.

1 Вучні павінны ведаць:датуаб’яднанняЯпонііпадуладайТакугава;азначэнніпаняццяў«сёгун»,«палітыкасамаізаляцыі».

Работа з вучэбным тэкстам:скласцігістарычныпартрэтІэясуТакугава. Ахарактарызаваць ягодзейнасць,выкарыстоўваючыма­тэрыялп.1іп.2.

§27,заданне6.Скласціапавядан­не:а)адімяпарту­гальскага мара­плаўца; б) ад імя

26

Працяг

1 2 3 4 5 6

3.Адносіны зеўра­пейцамі і палітыкасамаізаляцыі.4.Культура

Вучні павінны ўмець:характарызавацьгеаграфі­чнаепалажэннеЯпоніі;вызначацьасаблівасціраз­віццяЯпонііўпершыперы­ядНовагачасу;апісваць,якіяўзаемаадносі­ныскладвалісяпаміжЯпо­ніяйікраінаміЕўропы;ахарактарызаваць вынікідзейнасціІэясуТакугава;давацьацэнку(падкіраў­ніцтвам настаўніка) най­важнейшымдасягненнямкультурыЯпоніі

Работа з гістарычнай картай:вызначыцьтэрыторыюбуйнейшыхуладанняўдынастыіТакугава.Работа з дакументам (хрэстама­тыя,с.255—257):назвацьправілыэтыкетуяпонцаў,штоўіхнезвы­чайнагадлясучаснагачалавека

японскага сёгунааб палітыцы са­маізаляцыі Япо­ніі.Растлумачыцьуапавяданні,чамуЯпоніяадасобіла­сяадеўрапейцаў.Індывідуальнае (навыбар):а) напісаць вершустыліхайку(тэ­му вызначыць са­мастойна);б)скласцідаведнікпакультурыЯпонііXVI—XVIII стст.(угрупах)

30 Кітай.1.ЗаваяваннеКітаяманьчжурамі.2.Грамадскіідзяр­жаўныладЦынскайімперыі.3.Абмежаваннека­нтактаў з еўрапей­цамі.4.Развіццёкультуры

1 Вучні павінны ведаць:датузаваяванняКітаяма­ньчжурамі;азначэннепаняцця«палі­тыкасамаізаляцыі».Вучні павінны ўмець:характарызавацьгеаграфі­чнаепалажэннеКітая;называць прычыны за­няпадудынастыіМініза­цвярджэння іншаземнагапанавання;

Работа з вучэбным тэкстам:вы­значыцьпрычынынезадавальнен­нянасельніцтваКітаяпалітыкайдынастыіМін;апісацьсюжэткарыкатуры«Першаябрытанскаядыпламатычнаямісіяў Кітаі», прыдумаць ёй назву (якдлягазеты).Работа з гістарычнай картай:вы­значыць краіны, якія імкнулісяўсталявацьзКітаемдыпламаты­чныяадносіны.

§28.Скласціменталь­нуюкарту(логіка­сэнсавую схему,схему)«Кітай».Індывідуальнае (навыбар)дааба­гульнення: пад­рыхтаваць нумарчасопісадлямало­дшыхшкольнікаўабразвіцціЯпоніі

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

27

Працяг

1 2 3 4 5 6

вызначацьпрычыныівыні­кі палітыкі самаізаляцыіКітая;вылучацьасаблівасцікуль­турыірэлігіікітайцаўуад­носінахдаеўрапейцаў;даваць ацэнку (пад кіраў­ніцтвам настаўніка) най­важнейшым дасягненнямкультурынародаўАзііўран­ніНовычас

Работа з дакументам (хрэстама­тыя, с. 258—260): назваць аргу­ментынакарысцьмэтазгоднасціразвіццягандлюзпартугальцамі

іКітаяўранніпе­рыядНовагачасу(з ілюстрацыямі,малюнкамі, вікта­рынамі, крыжава­нкамііг.д.)

31 Індыя.1.Утварэнне імпе­рыі Вялікіх Маго­лаў.2.ПраўленнеАкба­ра.3.Барацьба еўра­пейскіхдзяржаўзапанаваннеўІндыі.4.Культура Індыімагольскага перы­яду

1 Вучні павінны ведаць:дату ўтварэння імперыіВялікіхМаголаў;азначэнніпаняццяў«сіпаі»,«гандлёваяфакторыя».Вучні павінны ўмець:характарызавацьгеаграфі­чнаепалажэннеІндыі;характарызаваць вынікідзейнасці імператара Ак­бара;апісвацьзаваяваннеБенга­лііеўрапейцамі;называць і характарыза­ваць найважнейшыя да­сягненнікультурынародаўАзііўранніНовычас;

Работа з вучэбным тэкстам: сама­стойнаяработа:скласціразгорну­тыпланпараграфа;прыдумацьновыяназвыасноўнымпунктамплана;скласціментальнуюкарту(логіка­сэнсавую схему, схему) «ІндыяўXVI—XVIIIстст.».Работа з гістарычнай картай:апі­сацьгеаграфічнаепалажэннеІндыі.Работа з дакументам(хрэстама­тыя):с.269—270—ахарактарыза­вацьрэформыімператараАкбара;с.271—272—апісацьбітвупрыПлесі

§29.Падрыхтавацьпа­ведамленнепапла­не,складзенымнаўроку.Індывідуальнае (навыбар): скласцімаршрутпаІндыідля еўрапейскіхкупцоў (магчымавыкарыстанне ка­ртыGoogle,прэзе­нтацыііг.д.)

28

Працяг

1 2 3 4 5 6

даказваць на прыкладахзвучэбнагатэксту,штоку­льтура Індыі перажываларосквіт

32 Асманская імперыя.1.Заваёвы туркаў­асманаў.2. «Залаты век»Асманскайімперыі.3.Ісламіадносіныдаеўрапейцаў.4.Крызісныя з’явыўАсманскайімперыіXVIIIст.

1 Вучні павінны ведаць:даты росквіту і заняпадуАсманскайімперыі;азначэннепаняцця«яны­чары».Вучні павінны ўмець:характарызавацьпраўлен­неСулейманаПышнаганааснове дакументальнагаматэрыялу;апісвацьзменыстановішчаАсманскайімперыіпаслясмерціСулейманаІ;вызначаць,чамужывапісіскульптураамальнераз­вівалісяўмусульманскімсвеце

Работа з вучэбным тэкстам: пада­брацьфактызтэкступараграфа,якіяпацвярджаюць,штоперыядпраўлення Сулеймана Пышнагаможнаназваць«залатым».Работа з гістарычнай картай:на­звацьдзяржавы,зякімічасцейзаўсё ваявала Асманская імперыя,якіябыліпрычынывойнаў.Работа з дакументам (хрэстама­тыя):с.272—274—ахарактарызавацьпраўленнеСулейманаПышнага(гл.памяткуўвучэбнымдапаможніку);с.274—275—параўнацьдвадаку­менты.СкласціпланапавяданняабжыцціўАсманскайімперыі(наасноведвухдакументаўівучэбнагатэксту).Запісацьусшытак

§30.Падрыхтавацьапа­вяданне аб Асма­нскай імперыі наасновескладзенаганаўрокуплана;паўтарыць§27—29.Індывідуальнае (навыбар):скласціда­веднікпаСтамбу­ле XVIII ст. дляеўрапейскіхпада­рожнікаў

33 Абагульненне па раздзеле IV

1 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў;даты асноўных гістары­чныхпадзей.Вучні павінны ўмець:суадносіць даты вывуча­ных гістарычных падзей

Варыянт 1.Работазтэкстамвучэ­бнагадапаможнікаізаданнямідаабагульнення.Варыянт 2. Выканенне вучняміправерачнайработы.Варыянт 3. Абарона праектныхработ(прыкладныятэмыпраектаў

Індывідуальнае(навыбар):а) скласціпытаннідля віктарыны паўсімвучэбнымма­тэрыяле(магчымаработаўгрупах);

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

29

Працяг

1 2 3 4 5 6

звекам,перыядамгісторыіНовагачасу;сінхранізавацьгістарычныяпадзеі, якія адбывалісяўкраінахАзііўранніНовычас;паказваць на гістарычнайкарце:буйнейшыяазіяцкіядзяржавы ранняга Новагачасу;месцывывучаныхгі­старычныхпадзей;характарызаваць гістары­чныя падзеі і з’явы, гіста­рычных дзеячаў, помнікікультуры;самастойна ажыццяўляцьпараўнанне гістарычныхпадзейіз’яўпавызначаныхкрытэрыях, фармулявацьвывады;устанаўлівацьітлумачыцьпрычынна­выніковыясувязіпаміжгістарычныміпадзе­ямінаасновеаналізутэксту;давацьацэнкугістарычнымпадзеям, дзейнасці гіста­рычныхасоб,дасягненнямматэрыяльнай і духоўнайкультуры

прыведзеныўвучэбнымдапамо­жнікуўпачаткуIVраздзела)

б) падрыхтавац­ца да абароныпраектных работ(прыкладныя тэ­мы прыведзеныў вучэбным дапа­можніку)

30

Працяг

1 2 3 4 5 6

3435

Выніковае абагуль­ненне

2 Вучні павінны ведаць:азначэнніпаняццяў;даты асноўных гістары­чныхпадзей.Вучні павінны ўмець:суадносіцьдатывывучаныхгістарычныхпадзейзвекам,перыядамгісторыіНовагачасу;сінхранізавацьгістарычныяпадзеі, якія адбывалісяўрозныхдзяржавахуранніНовычас;паказваць на гістарычнайкарце:буйнейшыядзяржа­выраннягаНовагачасу;ма­ршрутыпадарожжаўпадчасВялікіх геаграфічных ад­крыццяў;месцывывучаныхгістарычныхпадзей;характарызаваць гістары­чныя падзеі і з’явы, гіста­рычных дзеячаў, помнікікультуры;самастойна ажыццяўляцьпараўнанне гістарычныхпадзейіз’яўпавызначаныхкрытэрыях, фармулявацьвывады;

Варыянт 1. Абарона праектныхработ(прыкладныятэмыпраектныхработпрыведзеныўвучэбнымдапа­можнікуўпачаткураздзелаў).Варыянт 2. Правядзенне інтэле­ктуальнайгульні

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

31

Заканчэнне

1 2 3 4 5 6

устанаўлівацьітлумачыцьпрычынна­выніковыясувязіпаміжгістарычныміпадзе­ямінаасновеаналізутэксту;давацьацэнкугістарычнымпадзеям, дзейнасці гіста­рычныхасоб,дасягненнямматэрыяльнай і духоўнайкультуры

32

ГІСТОРЫЯ БЕЛАРУСІ, ХVІ–ХVІІІ стст.

35 г

1. История Беларуси, ХVІ–XVIII вв. : учеб. пособие для 7 класса учреждений общ. сред. образования с рус. яз.обучения / В. А. Воронин [и др.] ; под ред. В. А. Воронина, А. А. Скепьян. — Минск, 2017 (далей — вучэбныдапаможнік).

2. Гісторыя Беларусі, ХVІ—XVIII стст. : вучэб. дапам. для 7 класа ўстаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мо­вайнавучання/В.А.Варонін[іінш.];падрэд.В.А.Вароніна,А.А.Скеп’ян.—Мінск,2017(далей—вучэбныдапаможнік).

3. Атлас.ГісторыяБеларусі,другаяпаловаXVI–XVIIIст.8клас/ І.А.Аўдзееў,А.В.Перзашкевіч ;навук.рэд.П.Ф.Дзмітрачкоў.—Мінск:Белкартаграфія,2016.

4. Атлас. История Беларуси, вторая половина XVI—XVIII в. / И. А. Авдеев, О. В. Перзашкевич ; науч. ред.П.Ф.Дмитричков.—Минск:Белкартография,2009.

5. Белазаровіч,В.А.ГісторыяБеларусіў8класе:вучэб.­метад.дапам.длянастаўнікаў/В.А.Белазаровіч.—Мінск,2012.

6. Кудраўцава,С.А.БеларускіяземліўскладзеРэчыПаспалітай:дапаможнікдлянастаўнікаў.8клас/С.А.Кудраў­цава.—Мінск,2010.

7. Кудраўцава,С.А.БеларускіяземліўскладзеРэчыПаспалітай:дапаможнікдлявучняў.8клас/С.А.Кудраў­цава.—Мінск,2010.

8. Белазаровіч,В.А.ГісторыяБеларусі,другаяпаловаXVI—канецXVIIIст.8клас.Хрэстаматыя/В.А.Белазаро­віч.—Мінск,2015(далей—хрэстаматыя).

10.Паноў,С.В.ГісторыяБеларусі:рознаўзроўневыязаданні:6–9класы:дапам.длянастаўнікаўустаноўагул.сярэд.адук.збеларус.ірус.мовамінавучання/С.В.Паноў.—Мінск,2012.

12.Контурныякарты.ГісторыяБеларусі,XVI—XVIIIст./А.А.Скеп’ян,В.В.Краўчанка.—Мінск,2017.

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

33

№ урока і дата правя­дзен ня

Тэма і асноўныя пытанні ўрока

Коль­касць гадзін

Мэты вывучэння ўрока Характарыстыка асноўных відаў і спосабаў дзейнасці Дамашняе заданне

1 2 3 4 5 6

Раздзел I. Беларускія землі ў першай палове ХVІ ст. (7 г.)

1 Развіццё дзяр­жаў нага ладу Вя лікага Кня­ства Лі тоўскага.1.Сістэма кіра­ваннядзяржавай.2.Абмежаваннеўлады вялікагакнязя. 3.Вышэй­шыядзяржаўныяпасады ў ВКЛ.4.Узрастаннезна­чэнняпаноў­радыісойма

1 Вучні павінны ведаць:датыпрыняццяпрывілеякнязяАляксандра 1492 г., СтатутаВКЛ1529г.;давацьазначэннігістарычнымпаняццям: паны­рада, сойм,Статут.Вучні павінны ўмець:называцьзменыўдзяржаўна­палітычнымладзеВКЛ;характарызаваць дзяржаўныладВКЛ;характарызаваць дзейнасцьвялікіхкнязёўлітоўскіхАляк­сандраІіЖыгімонтаІСтарога;параўноўваць правы і паўна­моцтвы гаспадарскай радыдаіпасля1492г.

Работа з вучэбным тэкстам:1) знайсці ў тэксце два доказытаго,штоўпершайпаловеXVIст.роляшляхтыўзрасла;2)скласціпараўнальнуютабліцудзейнасцігаспадарскай рады да і пасля1492г.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя) «Злістакан­цлера ВКЛ Альбрэхта ГаштаўтаўПольшчу»—растлумачыцьне­абходнасцьудзелушляхтыВКЛупасяджэнняхсойма.Работа з ілюстрацыяй «Сойм1505г.»—вызначыць,хтопаказа­нынагравюры,штосімвалізуюцьгербызямель,прадстаўленыянавыяве(здапамогайЭАР*)Работа з гістарычнай картай:вы­значыць,натэрыторыіякіхсучас­ныхкраінзнаходзілісяЛітва,РусьіЖамойць;цэнтрываяводстваў

§1,заданне6.Індывідуальнае(навыбар):скласціментальнуюкарту(схему)абразвіццідзяржаўнага ладуВКЛупершайпа­ловеХVІст.

*ЭАР—Электронныадукацыйнырэсурс,размешчанынанацыянальнымадукацыйнымпарталеhttp//www.e­vedy.ady.by

34

Працяг

1 2 3 4 5 6

2 Палітычнае ста­новішча Вялі ка га Княства Літоўс­кага. 1.Узаема­адносінызПоль­шчайіадстойван­неВКЛдзяржаў­нагасуверэнітэту.2.Унутрыпалі­тычнаясітуацыя.3.БарацьбазВялі­кімКняствамМас­коўскім. 4.Аба­рона ад нападаўкрымскіхтатараў

1 Вучні павінны ведаць:даты войнаў з Вялікім Кня­ствамМаскоўскім.Вучні павінны ўмець:характарызаваць знешнепа­літычнае становішча ВКЛ уканцы XV — першай паловеXVIст.;характарызаваць адносіныВКЛзВялікімКняствамМас­коўскімікрымскімітатарамі;вызначаць змены тэрыторыіВКЛ, якія адбыліся у канцыXV—першайпаловеXVIст.;характарызавацьасобуК.Аст­рожскага з выкарыстаннемтэкставучэбнагадапаможніка,ілюстрацыі

Работа з вучэбным тэкстам:1) скласці храналагічны калян­дар (адносінызВялікімКняствамМаскоўскім, барацьба з крымс­кімі татарамі) або стужку часу;2)скласціапавяданнепрамяцежМ.Глінскагапаплане:а)прычы­ны;б)часправядзення;в)паходыМ. Глінскага; г) вынікі; 3) аха­рактарызавацьасобуК.Астрож­скага (гл. памятку ў вучэбнымдапаможніку).Работа з картай: характарыза­ваць знешнюю палітыку ВКЛупершайпаловеХVІст.;апісацьзменытэрыторыіВКЛупершайпаловеXVIст.

§2.Запоўніцьтабліцу«БітвападОршай»(дата, месца, бакі,камандуючыя, сі­лы бакоў, страты,вынікі)прыдапа­мозе дадатковыхкрыніц інфарма­цыі.Індывідуальнаеда абагульнен­ня (на выбар):стварыць трэй­лер да фільма абКанстанціне Аст­рожскім (магчы­ма выкарыстаннеінтэрнэт­рэсурсаў)

3 Гаспадарчае ажыўленне.1.Змены ў сель­скай гаспадар­цы. 2.Развіццёгарадоў. 3.З’яў­ленне мястэчак.4.Рамесная выт­ворчасць.5.Ганд­

1 Вучні павінны ведаць:беларускіягарады,якіяатры­маліМагдэбургскаеправа.Вучні павінны ўмець:вызначаць змены ў сельскайгаспадарцы;называцьасаблівасціразвіццягарадоў і мястэчак у першайпаловеXVIст.;

Работа з вучэбным тэкстам:пры дапамозе схемы «Органыкіравання ў гарадах з магдэ­бургскім правам» ахарактары­заваць сістэму кіравання гора­да; скласці схему «Гаспадарчыязаняткі сялян у першай паловеXVIст.»

§3,заданне5.Індывідуальнае даўрока«Нашкрай»(навыбар):дасле­даванне «Рамес­ная вытворчасцьі гаспадарчыя за­няткі жыхароўмайгокраюўпер­

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

35

Працяг

1 2 3 4 5 6

лёвыясувязііві­дыгандлю

апісвацьперадумовыз’яўленнямястэчак;характарызавацьрамеснуювы­творчасць і гандлёвыя сувязібеларускіх зямель ў першайпаловеХVІст.

Работа з ілюстрацыяй«Ганчар»:скласціпланапавяданняпрапра­цуганчара.Работа з гістарычнай картай:вы­значыцьбеларускіягарады,якіяатрымалі Магдэбургскае праваўпершайпаловеХVІст.

шайпаловеXVIст.»

4 Сацыяльныя пра ­ цэсы ў Вя лі кім Княстве Літоў­скім. 1.Станові­шча сялянства.2 . Афармленнемяшчанскага са­слоўя. 3.Фармі­раванне агульна­шляхецкага са­слоўя

1 Вучні павінны ведаць:сацыяльныя працэсы, якіяадбывалісяўВялікімКняствеЛітоўскім у першай паловеXVIст.Вучні павінны ўмець:характарызаваць становішчасялянстваўВКЛупершайпа­ловеXVIст.;апісвацьзменыўстановішчырозныхгрупіпластоўнасель­ніцтвабеларускіхзямель;называць шляхі папаўненняпрыгонныхсялян

Работа з вучэбным тэкстам:апісаць, як сяляне маглі стацьпрыгоннымі(пры дапамозесхе­мы «Катэгорыі сялян і крыніцыпапаўнення прыгоннага сялян­ства»ітэкступараграфа);скласці схему «Саслоўі белару­скагаграмадствапершайпаловыXVIст.».Работа з ілюстрацыямі: с.27«Се­лянініпан»(упарах):скласціды­ялогпаміжпанаміселянінам,агу­чыцьягопаролях;с.30«Шлях­ціц»:вызначыць,якіяпрыкметысведчацьабтым,штонамалюнкувыявашляхціца

§4,заданні5,6

5 Царква і рэлігія.1.Становішчапра­васлаўнайцарквы.2.Каталіцкі кас­

1 Вучні павінны ведаць:становішчаасноўныхканфесійнабеларускіхземляхупершайпаловеXVIст.

Работа з вучэбным тэкстам:прыдапамозесхемы«Канфесіі,іххра­мыісвятары»ітэкступараграфаахарактарызавацьарганізацыю

§5,заданне4.Індывідуальнае(на выбар): пад­рыхтавацьлэпбук

36

Працяг

1 2 3 4 5 6

цёлнабеларускіхземлях.3.Спробыправядзенняуніі.4.Нехрысціянскіярэлігіі

Вучні павінны ўмець:характарызаваць становішчаасноўных канфесій на бела­рускіхземляхупершайпаловеXVIст.;прыводзіцьпрыкладыканфе­сійнайпалітыківялікіхкнязёўлітоўскіх; характарызавацьпалітыкудзяржавыўадносінахда цэркваў, вызначаць яе вы­нікі;апісвацьузаемаадносіныпаміжпрадстаўнікамірозныхвер

розных канфесій на беларускіхземляхупершайпаловеXVIст.Пацвердзіць, што ВКЛ былошматканфесійнайдзяржавай.Работа па групах: стварыцьсхе­му: а) становішча праваслаўнайцарквы;б)становішчакаталіцкайцарквы.Работа з гістарычнай картай: вызначыць землі, дзе было рас­паўсюджана праваслаўе; ката­ліцтва;біскупствы,даякіхнале­жалібеларускіяземлі

(інтэрактыўнаятэ­матычная папка)патэмеўрока

6 Культура.1.Рас­паўсюджаннеАд­раджэння (Рэне­санса). 2.Фран­цыск Скарына —беларускіперша­друкар, гуманісті асветнік. 3.Лі­таратура.4.Куль­тавае іабарончаедойлідства.5.Вы­яўленчае маста­цтва.

1 Вучні павінны ведаць:асаблівасці культуры Адра­джэннянабеларускіхземлях.Вучні павінны ўмець:вызначаць асаблівасці Адра­джэннянаБеларусі;характарызавацьрэнесансавуюкультуруўВКЛпершайпало­выXVIст.;аналізавацьтворчасцьдзеячаўкультурыБеларусіпершайпа­ловыXVIст.ітворымастацтва;характарызаваць дзейнасцьФранцыскаСкарыны,Міколы

Работа з вучэбным тэкстам: вызначыць праявы Рэнесансуўкультурыўвыглядзесхемы.Работа з картай: пазначыць накартасхеме ў сшытку (паказацьнакарце)месцыпабудовыкуль­тавыхіабарончыхзбудаванняў;МіколаГусоўскі,МіхалонЛітвін.Работа па групах: вызначыцьрысыРэнесансу,якіяпраявіліся:усвецкімжывапісе;іканапісе;скульптуры;архітэктуры

§6,заданне4.Індывідуальнае(навыбар):а)ства­рыць інтэрактыў­нуюкарту«Дзей­насць Ф. Скары­ны»(магчымавы­карыстаннесэрві­саўвэб2.0);б) стварыць лэп­букпааднымзпы­танняўтэмы(дзе­яч,помнік,твор);в) стварыць ката­

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

37

Працяг

1 2 3 4 5 6

Гусоўскага,МіхалонаЛітвіна,МікалаяРадзівілаЧорнага(навыбар)

лог(магчымавір­туальны)архітэк­турных пабудоўВКЛ першай па­ловыXVIст.

7 Абагульненне па раз дзеле I

1 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі гісторыі Бе­ларусіўпершайпаловеXVIст.,іхдаты(прывілейкнязяАляк­сандра 1492 г., Статуты ВКЛ1529г.і1566г.,войнызВялі­кімКняствамМаскоўскім,вой­нызкрымскімітатарамі);азначэннігістарычныхпаняц­цяў(паны­рада,сойм,Статут);імёны гістарычных дзеячаў,дзеячаў культуры БеларусіўпершайпаловеXVIст.,вынікііхдзейнасці(КанстанцінАст­рожскі,МіхаілГлінскі,Міка­лайРадзівілЧорны,ФранцыскСкарына,МіколаГусоўскі);дасягненнікультурынатэры­торыіБеларусіўпершайпало­веXVIст.Вучні павінны ўмець:сінхранізавацьгістарычныяпа­дзеі,якіяадбывалісяўпершай

Варыянт 1.ПраверачнаяработапараздзелеI.Варыянт 2.РаботаззаданнямідаўрокаабагульненняпараздзелеI.Варыянт 3. Правядзенне гіста­рычнайвіктарыны

38

Працяг

1 2 3 4 5 6

палове XVI ст. на тэрыторыіБеларусі,уЕўропе;паказвацьнагістарычнайкар­цемесцыгістарычныхпадзей;характарызавацьгістарычныяпадзеі і з’явы, дзейнасць гіс­тарычныхасоб,помнікікуль­турыўпершайпаловеXVIст.на падставе памяткі з выка­рыстаннем тэксту вучэбнагадапаможніка, ілюстрацый,урыўкаў гістарычных даку­ментаў

Раздзел II. Беларускія землі ў сярэдзіне ХVI — першай палове ХVII ст. (11 г.)

8 Лівонская вай­на. 1.Прычыныі пачатак вайны.2.Страта Полац­ка. 3.Ход вайныў 1564—1570 гг.4.Паходы Стэ­фана Баторыя.5.Ям­Запольскаеперамір’е

1 Вучні павінны ведаць:сутнасць ўзаемаадносін ВКЛзРускайдзяржавай.Вучні павінны ўмець:характарызаваць адносіныВКЛзРускайдзяржавай.Вызначаць прычыны, вынікіі значэнне Лівонскай вайныапісваць асноўныя падзеі Лі­вонскайвайны;

Работа па групах: скласцікалян­дарЛівонскайвайны.Работа з вучэбным тэкстам:вы­значыць,якіякраіныдалучылісядасупрацьстаяння.Работа з гістарычнай картай:вызначыцьзменытэрыторыіРэ­чыПаспалітайпадчасЛівонскайвайны.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя)с.5–8—вы­значыць прычыны заключэннясаюзу паміж ВКЛ і Лівонскайканферэнцыяй;

§7,заданне4,5

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

39

Працяг

1 2 3 4 5 6

характарызаваць вынікі Ям­Запольскагаперамір’я

Работа з ілюстрацыяй «УзяццеПолацкавойскаміІванаIVГроз­нагаў1563г.»:скласціапавяданнепраабаронуПолацкаад імяягоабаронцы

9 Утварэнне Рэчы Паспалітай.1.Пе­радумовы і пры­чыны ўтварэнняРэчыПаспалітай.2.Люблінскісойм.3.Умовы аб’яд­нання Польшчыі Вялікага Кня­стваЛітоўскага

1 Вучні павінны ведаць:азначэннігістарычныхпаняц­цяў «Рэч Паспалітая»,«шля­хецкія вольнасці», «федэра­цыя»;умовыЛюблінскайуніі.Вучні павінны ўмець:вызначацьперадумовыіпры­чыныўтварэнняРэчыПаспа­літай;характарызавацьвынікіЛюб­лінскагасойму;вызначаць умовы аб’яднанняПольшчыіВКЛ;характарызаваць дзейнасцьЖыгімонта ІІ Аўгуста, ЯнаХадкевіча

Работа з вучэбным тэкстам і гіс­тарычным дакументам: скласцісхему«ПрычыныўтварэнняРэчыПаспалітай»;скласціхарактары­стыку Я. Хадкевіча (выкары­стайце дакумент «З выступлен­няЯнаХадкевічанаЛюблінскімсойме 1569 г.»), с. 57 вучэбнагадапаможніка.Работа з вучэбным тэкстам:нааснове схемы «Дзяржаўны ладРэчыПаспалітайпаЛюблінскайуніі» апісаць змены ў дзяржаў­нымладзеВКЛ.Работа з ілюстрацыяй «Люб­лінскаяунія»:скласціпланапа­вяданняабЛюблінскімсойме

§8.Індывідуальнае(на выбар): ства­рыцетрэйлер(не­вялікі відэаролікз кароткіх і най­больш відовіш­чных урыўкаўфільма) фільмаабгісторыікахан­ня Жыгімонта ІІАўгустаіБарбарыРадзівіл

10 Палітычнае ста­новішча Вялі­кага Княства Лі­тоўскага ў скла­

1 Вучні павінны ведаць:азначэннігістарычныхпаняц­цяў «шляхецкія вольнасці»,«ГалоўнытрыбуналВКЛ»;

Работа з дакументам: скласціпералік абавязкаў караля па­водле«Генрыхавыхартыкулаў»;(с.17—18, хрэстаматыя) прапа­

§9,заданне1.Індывідуальнае(на выбар): пад­рыхтуйцеартыкул

40

Працяг

1 2 3 4 5 6

дзе Рэчы Пас­палітай. 1.Дзяр­жаўны лад Рэ­чы Паспалітай.2.Шляхецкаядэ­макратыя. 3.На­маганні ВКЛ пазахаванні самас­тойнасці.4.СтатутВКЛ1588г.

функцыіТрыбуналаВКЛ;асноўныя палажэнні СтатутаВКЛ1588г.Вучні павінны ўмець:называць элементы палітыч­найсамастойнасціВКЛускла­дзеРэчыПаспалітай;апісвацьсістэмукіраванняРэ­чыПаспалітай;вызначацьролюВКЛуРэчыПаспалітай;характарызаваць асобу ЛьваСапегі,АстафіяВаловіча

наваць 2 пытанні з пункту гле­джанняпаслаадпаветадляабмер­каваннянапасяджэннівольнагасойма.Работа па скаданні ментальнай карты (схемы): «Палітычнаестановішча Вялікага КнястваЛітоўскага ў складзе Рэчы Пас­палітай».Работа па групах: скласці пы­танні інтэрв’ю з адным з канц­лераўВКЛ:АстафіемВаловічам,ЛьвомСапегам(наасновевучэб­нагатэксту)

у Вікіпедыю абпалітычым стано­вішыВКЛускла­дзе Рэчы Паспа­літай

11 Знешняя па лі­ тыка Рэчы Пас­па літай у першай палове ХVII ст.1.Барацьба саШвецыяй. 2.Ін­тэрвенцыя ў Ра­сію. 3.Смален­скаявайна

1 Вучні павінны ведаць:асноўныяпадзеііходузаема­адносінзРасіяйупершайпа­ловеXVIIст.Вучні павінны ўмець:апісвацьходСмаленскайвай­ны;знешнююпалітыкуРэчыПас­палітай

Работа з вучэбным тэкстам у гру­пах: скласці ментальную карту(схему)пакожнымупункцепа­раграфа.Самастойная работа:скласцісхе­му «Прычыны паражэння РэчыПаспалітайувайнесаШвецыяй»;запоўніць табліцу «Рэч Паспа­літаяўвойнахіканфліктахпер­шайпаловыXVIIст.»Работа з гістарычнай картай: па­казацьнакарце асноўныяпадзеібарацьбысаШвецыяйіРасіяй

§10.Індывідуальнае(навыбар):задан­не4

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

41

Працяг

1 2 3 4 5 6

12 Сельская гаспа­дарка. 1.Перад­умовы аграрнайрэформы. 2.«Ус­тава на валокі»1557г.іяерэалі­зацыя. 3.Вынікірэформы.4.Афар­мленне прыгон­нагаправа.5.Фе­адальныя павін­насці

1 Вучні павінны ведаць:азначэннігістарычныхпаняц­цяў«валочнаяпамера»,«вало­ка»,«фальварак».Вучні павінны ўмець:характарызаваць прычыны,умовы і вынікі аграрнай рэ­формы1557г.;характарызаваць становішчасялянства;вызначаць кірункі рэформы1557г.;раскрывацьасноўныяформысацыяльнагапратэстуўвёсцы

Работа з вучэбным тэкстам: скласцісхему«Прычыныправя­дзенняаграрнайрэформы»; ства­рыць ментальную карту «Сель­скаягаспадарка»;Самастойная работа: ахарак­тарызаваць аграрную рэформу1557 г. па плане: 1) прычыны;2)мэты;3)мерапрыемствы;4)вы­нікірэформы.Работа з дакументам (хрэстама­тыя): с.33,34—вызначыцьпа­віннасцісялян

§11,заданне4

13 Гарадское жыццё.1.Гарады і мяс­тэчкі. 2.Рамя­ство.3.Цэхіігіль­дыі. 4.Унутраныі знешні гандаль.5. Сацыяльныяканфлікты

1 Вучні павінны ведаць:функцыігарадскогарамястваігандлю.Вучні павінны ўмець:апісвацьзмены,якіяадбылісяўбеларускіхгарадах;вызначацьперадумовыўрбані­зацыйныхпрацэсаўуБеларусі;характарызавацьсацыяльныяканфліктыўгарадах

Работа з вучэбным тэкстам:прыдапамозесхемы«ГандальВКЛ»апісацьгандальВКЛ;высветліць,якіятаварыпрывозілісянабела­рускіяземліівывозіліся;даказацьпасрэдніцкую ролю ВКЛ паміжкраінамі.Самастойная работа:вызначыцьгалоўныя прыкметы рамесныхцэхаў.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя): с. 37–42 —вызначыць падаткі на карысцьгорада.

§12,заданне5.Індывідуальнае(на выбар): рас­працаваць ма­люнак герба дляцэха рамеснікаў(спецыялізацыювызначыць сама­стойна)

42

Працяг

1 2 3 4 5 6

Работа з ілюстрацыяй «Гарод­ня.Гарадскаязабудова»:апісацьзнешні выгляд гарадскіх бу­дынкаў.Стварыцьментальнуюкартуга­радскогажыцця

14 Р э ф а р м а ц ы я і Контр рэфар­ма цыя. 1.Пачатакрэфармацыйнагаруху на бела­рускіх землях.2.Асноўныя кі­рункі Рэфарма­цыі. 3.Пачатакі праявы Контр­р э ф а р м а ц ы і .4 . Д з е й н а с ц ьордэна езуітаў.5.Вынікі Контр­рэфармацыі

1 Вучні павінны ведаць:азначэннігістарычныхпаняц­цяў«Контррэфармацыя»,«ор­дэнезуітаў»;вынікіізначэннеРэфармацыі.Вучні павінны ўмець:характарызаваць перадумо­вы рэфармацыйнага руху набеларускіх землях у XVI —першайпаловеXVIIст.;вызначацьасаблівасцірэфар­мацыйныхплыняўўБеларусі;вызначаць асноўныя кірункідзейнасціордэнаезуітаў;характарызаваць асаблівасціКонтррэфармацыіўВКЛ;сінхранізаваць гістарычныяпадзеі, якія адбываліся ў ся­рэдзіне XVI — першай пало­ве XVII ст. на тэрыторыі Бе­ларусі,уЕўропе(Рэфармацыя,Контррэфармацыя)

Работа з вучэбным тэкстам па групах: а) вызначыць асноўныякірункі Рэфармацыі ў выглядзесхемы; б) вызначыць асноўныякірункідзейнасціордэнаезуітаў;в)вызначыцьасноўныямерапры­емствыівынікіКонтррэфармацыі.У выніку стварыць ментальнуюкарту (схему) «РэфармацыяіКонтррэфармацыяўВКЛ».Работа з гістарычнай картай:вы­значыць месцы існавання кале­гіумаўуВКЛ.Работа з гістарычным даку­ментам (хрэстаматыя): с. 48–50 — вызначыць, чаму ў РэчыПаспалітай не было рэлігійныхганенняў;с.51–53—вызначыцьпрычыны незадаволенасці сваімстановішчамшляхтыправаслаў­нага і пратэстанскага веравы­знанняў

§13.Параўнаць Рэ­фармацыюіКонтр­рэфармацыюнабе­ларускіх земляхіўЗаходняйЕўро­пе (план параў­нання скласці са­мастойна)Індывідуальнае(на выбар): ства­рыць ілюстрава­нуюкарту«Кале­гіумыВКЛ»(маг­чымавыкарыстан­несервісаўвэб2.0)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

43

Працяг

1 2 3 4 5 6

15 Б е р а с ц е й с к а я цар коўная унія. 1.Падрыхтоўкауніі. 2.Брэсцкіцаркоўны сабор1596г.3.Распаў­сюджанне ўні­яцтва. 4.Вынікіі наступствы за­ключэнняуніі

1 Вучні павінны ведаць:азначэннегістарычнагапаняц­ця«ўніяцкаяцарква»;працэспадрыхтоўкіунііВучні павінны ўмець:вызначаць прычыны і вынікізаключэнняцаркоўнайуніі;раскрываць пашырэнне ўні­яцтванабеларускіхземлях;даваць ацэнку ролі ўніяцкайцарквыўгісторыібеларускаганарода

Работа з вучэбным тэкстам:вы­значыць найбольш уплывовыяканфесіі (табліца «КанфесійныскладсенатаРэчыПаспалітай»);вызначыць асноўныя кірункідзейнасціордэнабазыльянаў.Самастойная работа: ахаракта­рызавацьцаркоўнуюуніюпапла­не:1)прычынызаключэнняуніі;2) мэты бакоў; 3) умовы падпі­сання;4)вынікі

§14.Індывідуальнае(навыбар):а)пад­рыхтаваць арты­кулабБерасцейс­кай уніі (па пры­кладзе артыкулаВікіпедыі); б) па­дрыхтаваць прэ­зентацыю (лэп­бук) аб М. Смат­рыцкім

16 Культура. 1.Літа­ратураікнігадру­каванне. 2.Пача­такбарока.3.Ста­наўленнесістэмыадукацыі. 4.Ві­ленская езуіцкаяакадэмія. 5.Мас­тацтва і архітэк­тура

1 Вучні павінны ведаць:дасягненні культуры натэрыторыіБеларусіўсярэдзінеXVI—першайпаловеXVIIст.Вучні павінны ўмець:параўноўвацьРэнесансуЕўро­пеіўБеларусі;даваць характарыстыку ас­ноўнымкірункамкультурнагажыццябеларускіхзямельудру­гойпаловеXVI—першайпа­ловеХVIIст.

Работа з вучэбным тэкстам:параўнацьсістэмуадукацыіРэчыПаспалітайзсучаснай.Стварыцьментальнуюкарту,кла­стар«Культурабеларускіхзямельу другой палове ХVI — першайпаловеХVIIст.».Работа з гістарычнай картай: вызначыць месцы будаўніцтваархітэктурых збудаванняў По­знягаРэнесансуібарока.Работа з гістарычным даку­ментам (хрэстаматыя): с. 72–78 — ахарактарызаваць сістэмуадукацыі езуітаў, стварыць схе­му, якая б адлюстроўвала гэтаепытанне

§15.Індывідуальнае(навыбар):а)пад­рыхтаваць плакат(лэпбук,прэзента­цыю,віртуальнуювыставу, каталогтвораў мастацт­ва)пааднымзпы­танняўтэмы;б) стварыць вір­туальную ілю­страваную картуз архітэктурныміпрыкладамі Поз­нягаРэнесансуіба­рока

44

Працяг

1 2 3 4 5 6

17 Этнічныя пра­цэсы.1.Фарміра­ваннебеларускайнароднасці.2.Рас­паўсюджанненаз­вы«БелаяРусь».3.Старабеларус­каямова

1 Вучні павінны ведаць:этнічныясаманазвы,якіявы­карыстоўваліжыхарыбеларус­кіхзямельуXIV—XVIст.Вучні павінны ўмець:вызначацьпрычыныз’яўленнябеларускайнароднасці;характарызавацьэтнічнуюсі­туацыюXIV—XVIстст.набе­ларускіхземлях

Работа з вучэбным тэкстам:пры­чыны,якіяпаспрыяліз’яўленнюбеларускай народнасці; вызна­чыцьролюстарабеларускаймовыўжыццінасельніцтваВКЛ.Работа з гістарычнай картай: вызначыць тэрыторыі распаў­сюджваннясаманазваўжыхароўбеларускіхзямель

§ 16, паўтарыць§1—15.Індывідуальнае(навыбар):задан­не6

18 Абагульненне па раздзеле II

1 Вучні павінны ведаць: асноўныя падзеі гісторыі Бе­ларусіўсярэдзінеXVI—пер­шай палове XVII ст., іх даты(Лівонская вайна, утварэннеРэчы Паспалітай, Люблінскісойм, Статут ВКЛ 1588 г.,«Устава на валокі» 1557 г.,Рэфармацыя, Контррэфарма­цыя, Берасцейскі царкоўнысабор);азначэннігістарычныхпаняццяў (Рэч Паспалітая,шляхецкіявольнасці,федэра­цыя,ГалоўнытрыбуналВКЛ,«валочная памера», валока,фальварак, контррэфарма­цыя, уніяцкая царква, ордэнезуітаў);

Варыянт 1.ПраверачнаяработапараздзелеII.Варыянт 2.РаботаззаданнямідаўрокаабагульненняпараздзелеII.Варыянт 3. Правядзенне гіста­рычнайвіктарыны

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

45

Працяг

1 2 3 4 5 6

імёны гістарычных дзеячаў,дзеячаў культуры БеларусіўсярэдзінеXVI—першайпа­ловеXVIIст., вынікі іхдзей­насці (Стэфан Баторый, ЛеўСапега,СымонБудны,ВасільЦяпінскі,МялеційСматрыцкі);дасягненні культуры на тэ­рыторыіБеларусіўсярэдзінеXVI—першайпаловеXVIIст.Вучні павінны ўмець:сінхранізаваць гістарычныяпадзеі, якія адбываліся ў ся­рэдзінеXVI—першайпаловеXVIIст.натэрыторыіБеларусі,уЕўропе;паказвацьнагістарычнайкар­це: месцы вывучаных гіста­рычныхпадзей;характарызавацьгістарычныяпадзеііз’явы,гістарычныхасоб,помнікікультурыўсярэдзінеXVI—першайпаловеXVIIст.нападставепамяткізвыкары­станнем тэксту вучэбнага да­паможніка,ілюстрацый,урыў­каўгістарычныхдакументаў

46

Працяг

1 2 3 4 5 6

Раздзел III. Беларускія землі ў другой палове ХVII — першай палове ХVIII ст. (9 г.)

19 Казацка­сялян­ская вайна 1648– 1651 гг. на бе ла­рускіх землях. 1.ПаўстаннеБаг­дана Хмяльніц­кага і яго ўплыўна беларускіяземлі.2.Барацьбазказацкімі«заго­намі».3.БітвыпадЛоевам 1649 г.і1651г.4.Вынікіінаступствывай­ныдляБеларусі

1 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі Казацка­сялянскайвайны.Вучні павінны ўмець:вызначаць прычыны, вынікіізначэннеказацка­сялянскайвайны1648—1651гг.натэры­торыіБеларусі;характарызаваць прычыны,ходівынікіказацка­сялянскайвайны;апісваць ход казацка­сялян­скайвайны

Работа з вучэбным тэкстам:ства­рыцьментальнуюкарту(схему)«Казацка­сялянскаявайна1648–1651гг.набеларускіхземлях». Работа з гістарычнай картай:аха­рактарызавацьзнешнепалітычнаестановішчаВКЛ,азатыміРэчыПаспалітайупаўднёвымкірунку.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя) с. 80—81 —скласці разгорнуты план сачы­ненняадімяжыхараМінскапраштурмгорада;с.79–80—вызна­чыцьбеларускіяземлі,якіябыліўцягнуты ў казацка­сялянскуювайну

§17,заданні4,5.Індывідуальнае(на выбар): пад­рыхтаваць рас­казпраЛоеўскуюбітву 1649 г. сло­вамі відавочцы(шляхціцацізапа­рожскага казака),які прымаў у ёйудзел

20 Вайна Расіі з Рэч­чу Паспалітай 1654—1667 гг. 1.Прычыныіпача­так вайны. 2.Па­літыкацараАляк­сея Міхайлавіча.3.ВайнасаШве­цыяй і Кейдан­ская унія 1655 г.4.Віленскаепера­

1 Вучні павінны ведаць:асноўныяпадзеівайны1654—1667гг.Вучні павінны ўмець:вызначаць прычыны, вынікіі значэнневайныРасіі зРэч­чуПаспалітай1654—1667гг.;характарызаваць прычыны,ходівыніківайныРасіізРэч­чуПаспалітай;апісвацьходбаявыхдзеянняў

Работа з вучэбным тэкстам па групах: 1)стварыцьментальнуюкарту(схему)«ВайнаРасіізРэч­чуПаспалітай;2)стварыцькалян­дар падзей; 3) характарызавацьвайну Расіі з Рэччу Паспалітай1654–1667 гг. на плане: 1) пры­чыны;2)удзельнікі;3)асноўныяэтапы;4)вынікі.Работа з гістарычнай картай:скласціапавяданнеправаенныя

§18,заданне5.Індывідуальнае(навыбар):скласцізапіс у дзённікуўдзельніка аднойз падзей вайны(прааднузпадзейвайны)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

47

Працяг

1 2 3 4 5 6

мір’е з Расіяй1656 г. 5.Працягбаявыхдзеянняў.6.Андросаўскаеперамір’е 1667 г.ізавяршэнневай­ны

падзеіадпачаткувайныдаВілен­скагаперамір’я.Работа з гістарычным дакумен­ там (хрэстаматыя): с.84–87—вы­значыць прычыны падтрымкіжыхарамі Полацка, Магілёва,сялянамі цара Аляксея Міхай­лавіча.Работа з ілюстрацыяй«Чарцёжгорада Віцебска, 1664 г.»: раст­лумачыць,чамуВіцебсклічыўсяаднойзсамыхмоцныхкрэпасцейуВялікімКняствеЛітоўскім

21 Асаблівасці раз­віццябеларускіх зямель у апошняй трэці XVII ст. 1.Наступствыва­енных дзеянняў.2.Аднаўленнега­радоў імястэчак.3 . Адраджэннесельскай гаспа­даркі.4.Унутры­палітычная ба­рацьба

1 Вучні павінны ведаць:асаблівасціразвіццябеларус­кіх зямель у апошняй трэціXVIIст.Вучні павінны ўмець:аналізаваць змены ў стано­вішчы розных катэгорый на­сельніцтва ў другой паловеXVIIст.;называць прычыны перася­ленняўвёскучасткігарадскіхрамеснікаў у апошняй трэціXVIIст.;характарызаваць унутрыпа­літычнуюбарацьбуўапошняй

Работа з вучэбным тэкстам:ды­яграма«Стратынасельніцтва»—вызначыцьнаколькізменшыласянасельніцтва і колькасць дымоўувашымпавеце.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя):с.101.—вы­значыцьпаветыіваяводствы,якіябольшзаўсёпацярпеліадвайны.Работа з ілюстрацыяй: параў­наць гістарычную крыніцу«З дзённіка расійскага дыпла­мата П. А. Талстога» і малюнак«Выява Магілёва»: вызначыць,чаму Магілёў адрадзіўся хутчэй

§19,заданне6.Індывідуальнае(на выбар): скла­дзіце прамову адімя прыхільнікааднойзмагнацкіхгруповак у абаро­ну інтарэсаў сва­іх паплечнікаўнасойме

48

Працяг

1 2 3 4 5 6

трэці XVII ст.; характарыза­ваць дзейнасць караля РэчыПаспалітайЯнаСабескага

заіншыягарады,абчымсведчыцьнаяўнасцьуімкаменныхпабудоў

22 Паўночная вай­на 1700–1721 гг. на бе ла рус кіх землях. 1.Пры­чыны і пачатаквайны.2.Унутры­палітычныканф­ліктуВКЛ.3.Ба­явыя дзеянніна беларускіхземлях. 4.Бітвыпад ГалоўчынаміЛясной(1708г.).5.Вынікіінаступ­ствы вайны дляБеларусі

1 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі Паўночнайвайнынабеларускіхземлях.Вучні павінны ўмець:вызначаць прычыны, вынікіізначэннеПаўночнайвайны;апісвацьходбаявыхдзеянняў;характарызаваць вынікі Паў­ночнайвайны

Работа з вучэбным тэкстам: ства­рыцьсхему«ВынікіінаступствыПаўночнайвайныдлябеларускіхзямель»;пры дапамозе схемы «Умовысаюза» вызначыць абавязкі са­юзнікаў, хто з удзельнікаў быўбольшзацікаўленыўсаюзе.Работа з гістарычнай картай:назвацьнаселеныяпункты,спа­леныя расійскімі войскамі, і на­селеныя пункты, разрабаваныяшведскімівойскамі;характарыза­вацьасноўныявыніківайныдлябеларускіхзямель.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя): с. 93–95 —скласцікаляндарпадзейваенныхдзеянняўнаВіцебшчыне.Работа з ілюстрацыяй «БітвакалявёскіЛясная»:апісацьўра­жанніадпадзеіадімяяеўдзель­ніказдапамогаймалюнка

§20,заданне2.Індывідуальнае(на выбар): прыдапамозе тэкступараграфа, картыідадатковыхкры­ніц скласці апа­вяданне пра аднуз падзей Паўноч­най вайны. Па­дабраць да ягоілюстрацыі, якіяадлюстроўваюцьгэтуюпадзею.Ра­боту прадставіцьз дапамогай прэ­зентацыі

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

49

Працяг

1 2 3 4 5 6

23 Грамадска­па­лі тычнае жыццё ў першай пало ве XVIIІ ст.1.Унут­р ы п а л і т ы ч н а естановішча РэчыПаспалітай у па­чатку XVIIІ ст.2.«Нямы» сойм1717 г. 3.Нарас­танне расійскагаўплыву ў Рэ­чы Паспалітай.4.Крызіс выка­наўчай, закана­даўчай і судовайулады

1 Вучні павінны ведаць:падзеіфеадальнайвайны1697—1702гг.Вучні павінны ўмець:вызначаць перадумовы палі­тычнага крызісу Рэчы Пас­палітай;характарызаваць уплыў Ра­сіі на ўнутрыпалітычнае ста­новішчаРэчыПаспалітай;вызначаць прычыны, выні­кіінаступствывайныза«Поль­скую спадчыну» (1733—1739гг.);характарызавацьасобуідзей­насцьМ.Чартарыйскага

Работа з вучэбным тэкстам:скласці схему «Унутрыпалі­тычнаестановішчаРэчыПаспа­літайупачаткуXVIIІст.».Работа з гістарычнай картай:паказаць прыватнаўласніцкіягарады і мястэчкі Беларусі; вы­значыць, каму належылі гэтыягарады і мястэчкі, стварыць ад­паведнуютабліцуРабота з гістарычным дакумен­там: пры дапамозе дакумента«Апісаннемсціслаўскагапасоль­скагасойміка1732г.»івучэбнагатэксту растлумачыць, якім чы­намшляхтавырашаласпрэчныяпытаннінасоймікахуXVIIIст.ічымгэтабылоабумоўлена.Ролявая гульня «Пасяджэн не па­вятовага сойміка»:удзельнікі—2 групоўкі: а) прыхільнікаў ка­раля,б)прыхільнікаўмагнацкайгрупоўкі

§21,заданні3,4

24 Сацыяльна­эка­намічнае раз­віц цё ў першай па лове XVIIІ ст. 1.Гарадыігандальу першай палове

1 Вучні павінны ведаць:азначэннепаняцця«мануфак­тура»;зменыўсацыяльна­эканаміч­нымразвіцціўпершайпаловеXVIIІст.

Работа з вучэбным тэкстам:скла­сцікластар«Сельскаягаспадар­ка»;вызначыцьформыпратэстусялян,запісацьувыглядзесхемы.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя): с. 105–106

§22.Індывідуальнае(навыбар):здапа­могайдадатковыхсродкаў інфарма­цыіпадрыхтаваць

50

Працяг

1 2 3 4 5 6

ХVIII ст. 2.З’яў­ленне мануфак­турнай вытвор­часці. 3.Сельс­кая гаспадарка.4.Формы сацы­яльнай барацьбысялянства

Вучні павінны ўмець:вызначаць асноўныя рысыэканамічнага заняпаду бе­ларускіх гарадоў у другойпалове XVII — першай пало­ве XVIII ст.; асаблівасці кір­машовагагандлю;характарызаваць шляхі адра­джэннягарадскогажыцця;вызначацьперадумовыўзнік­нення мануфактурнай выт­ворчасцінабеларускіхземляхіяеасаблівасці

івучэбнымтэкстам:скласціапа­вяданне пра Крычаўскае паў­станне па наступным плане:1)прычыны;2)мэтыўдзельнікаў;3)часправядзення;4)адмоўныяістаноўчыявынікіпаўстання.Самастойная праца пазапаўненнітабліцы«Першыямануфактурына беларускіх землях і іх выра­бы».Нападставевучэбнагатэк­сту і дакумента (хрэстаматыя),с.129–132.Работа з гістарычнай картай:высвятліць, якія са значных га­радоўімястэчакзнаходзілісяўва­шымроднымкраі

паведамленнепраГанну КацярынуРадзівілціяепра­екты(адбудоваМі­раіНясвіжа,ства­рэнне карцінныхгалерэй,дзейнасцьмануфактур)

25 Адукацыя, наву­ка і грамадска­па­літычная дум ка.1.Развіццё аду­кацыі. 2.Пачаткінавуковыхведаў.3.Грамадска­па­літычнаядумка

1 Вучні павінны ведаць:зменыўадукацыі,навукінабе­ларускіхземляхВучні павінны ўмець:вызна­чацьхарактарадукацыіўдру­гойпаловеXVII—першайпа­ловеXVIIIст.;раскрывацьхарактардзейнасціі творчасціпрадстаўнікоўна­вукі;аналізаваць дзейнасць прад­стаўнікоўграмадска­палітыч­найдумкі

Работа з вучэбным тэкстам:вызначыць характэрныя рысыразвіццянавукіўдругойпаловеXVII—першайпаловеXVIIIст.,яеасноўныядасягненні.Запісацьувыглядзетабліцы.Работа з гістарычнай картай:вызначыць месцы знаходжаннянавучальных устаноў на карце.Прывесцідоказытаго,штошколь­ная адукацыя сканцэнтраваласяўрукахКаталіцкагакасцёла.Работа з гістарычным дакумен­там «СастатутаСлуцкайгімназіі»:

§23,заданне4,5.Індывідуальнаеапераджальнае(навыбар): падрых­таваць паведам­ленні­прэзентацыіпра Гальшанскізамак, Нясвіжскіпалац Радзівілаў,Гродзенскі Новызамак

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

51

Працяг

1 2 3 4 5 6

параўнацьтагачаснуюісучаснуюежу.Работа з ілюстрацыяй:нападста­вегравюры«Наўроку» ітэкступараграфаскласціапавяданнепраўрокушколеXVIIст.Скласці схему «Дасягненнівык­ладчыкаўВіленскагаўніверсітэта»

26 Літаратура і мас­тацтва. 1.Літа­ратура.2.СімяонПолацкі. 3.Роск­віт барока ў ар­хітэктуры і мас­тацтве. 4.Тэатрімузыка

1 Вучні павінны ведаць:азначэннепаняцці«батлейка».Вучні павінны ўмець:характарызаваць асаблівасціразвіццялітаратурыбароканабеларускіхземлях;вызначаць асаблівасці высо­кага і позняга барока ў архі­тэктурыбеларускіхзямель;характарызавацьуплыўбароканавыяўленчаемастацтва;аналізаваць развіццё музыч­нагаітэатральнагамастацтва;характарызаваць дзейнасцьтворчасць Сімяона Полацка­га,ФранцішкіУршуліРадзівіл

Работа з вучэбным тэкстам:скласці табліцу «Дасягненнікультуры»; па групах: скласціхарактарыстыку: а) літаратуры,б) архітэктуры, в) музыкі гэта­гаперыядуўзаймальнайформе(сэрца,лістадрэва,кветкііг.д.—паўзорывершаС.Полацкага).Работа з ілюстрацыяй «Саборсв.СафііўПолацку»:вызначыцьздапамогайздымкухарактэрныярысывіленскагабарока.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя): с.135–137—вызначыцьролюшкольнагатэатраўкультурнымжыцціВКЛ

§ 24, заданне 4;паўт.§17–23.Індывідуальнае(навыбар):а)пад­рыхтаваць буклетэкскурсііпамарш­руце:Гальшаны—Нясвіж—Гродна;б) стварыць лэп­букпааднымзпы­танняўтэмы

27 Абагульненне па раздзеле III

1 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі гісторыі Бе­ларусіўдругойпаловеXVII—першай палове XVIII ст., іхдаты;

Варыянт 1.ПраверачнаяработапараздзелеIII.Варыянт 2. Работа з заданнямідаўрокаабагульненняпараздзе­леIII.

52

Працяг

1 2 3 4 5 6

азначэнні гістарычных па­няццяў («мануфактура», «лі­берумвета»,«батлейка»);імёны гістарычных дзеячаў,дзеячаў культуры Беларусіў другой палове XVII — пер­шай палове XVIII ст., вынікііхдзейнасці(СімяонПолацкі,Казімір Лышчынскі, КазімірСемяновіч, Васіль Вашчыла,ГеоргійКаніскі,ІлляКапіевіч);дасягненнікультурынатэры­торыі Беларусі ў другой па­лове XVII — першай паловеXVIIIст.Вучні павінны ўмець:сінхранізаваць гістарычныяпадзеі,якіяадбывалісяўдру­гой палове XVII — першайпаловеXVIIIст.натэрыторыіБеларусі,уЕўропе;паказвацьнагістарычнайкарцемесцывывучаныхгістарычныхпадзей;характарызавацьгістарычныяпадзеі і з’явы, гістарычныхасоб,помнікікультурыўдру­гой палове XVII — першайпалове XVIII ст. на падставе

Варыянт 3. Правядзенне гіста­рычнайвіктарыны

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

53

Працяг

1 2 3 4 5 6

памяткізвыкарыстаннемтэк­сту вучэбнага дапаможніка,ілюстрацый, урыўкаў гіста­рычныхдакументаў

Раздзел IV. Беларускія землі ў другой палове ХVIII ст. (6 г.)

28 Эканамічнае раз­віццё. 1.Пачатакэканамічных рэ­формаў.2.Гарадыі мястэчкі Бела­русі. 3.Сельскаягаспадарка.4.Рэ­формы А. Ты­зенгаўза. 5.Маг­нацкае прадпры­мальніцтва

1 Вучні павінны ведаць:азначэннепаняцця«рэформа»;перадумовы,сутнасцьівынікіаграрнай рэформы А. Тызен­гаўза.Вучні павінны ўмець:вызначаць змены, якія ад­быліся ў эканоміцы беларус­кіх зямель у другой паловеХVІІІст.;вызначацьасаблівасціразвіццягарадоўісельскайгаспадаркі;характарызаваць магнацкаепрадпрымальніцтва

Работа з вучэбным тэкстам:скласці ментальную карту (схе­му) «Асноўныя эканамічныяпераўтварэнні ў другой паловеXVIIIст.»;прыдапамозесхемы«ПрычыныняўдачрэформыА.Тызенгаўза»ітэкступараграфаацаніцьвынікірэформыА.Тызенгаўза.Вызна­чыцьстаноўчыярысырэформы.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя): с.138–139—вызначыць змены ў развіццігарадоўудругойпаловеXVIIIст.у параўнанні з першай паловайстагоддзя.Скласціпараўнальнуютабліцу.Работа з гістарычнай картай:вы­значыцьмесцазнаходжаннеману­фактур, характар вырабляемайпрадукцыі,суднаходныяканалы,водныяшляхі;

§25,заданне3.Індывідуальнае(навыбар):а)зра­біць малюнак, якіможнабылобраз­мясціць на сучас­ным слуцкім по­ясе;б) Падрыхтавацьпрэзентацыю(вір­туальную экскур­сію)памузеіслуц­кіхпаясоў

54

Працяг

1 2 3 4 5 6

запоўніць табліцу «Магнацкаепрадпрымальніцтваўдругойпа­ловеХVIIIст.»:(прадстаўнікмаг­нацкагароду,перыядзаснавання,рэгіён,характардзейнасці)

29 Палітычны кры­зіс у Рэчы Пас па­літай. 1.Рост па­літычнай неста­більнасці.2.Дысі­дэнцкаепытанне.3.Барскаяканфе­дэрацыя.4.ПершыпадзелРэчыПас­палітай(1772г.)

1 Вучні павінны ведаць:азначэнні паняццяў «дысі­дэнты»,«шляхецкаяканфедэ­рацыя»;сутнасцьдысідэнцкагапытан­ня.Вучні павінны ўмець:вызначаць перадумовы палі­тычнага крызісу Рэчы Пас­палітай;характарызаваць прычыныівынікіпершагападзелуРэчыПаспалітай;характарызаваць дзейнасцьС.А.Панятоўскага

Работа з вучэбным тэкстам:прыдапамозесхемы«Асноўныярэформысойма1764г.»івучэб­нага тэксту ахарактарызавацьпераўтварэнні, якія былі праве­дзеныўРэчыПаспалітайу1764г.;вызначыць сутнасць дысідэнц­кагапытання,запісацьувыглядзесхемы;скласцісхему «ПершыпазделРэ­чыПаспалітай».Работа з гістарычнай картай:вы­значыцьтэрыторыі,якіяадышлідаРасіі,ПрусіііАўстрыіпавод­ле ўмоў першага падзелу РэчыПаспалітай.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя): с.150–151— вызначыцьпрычыныпалітычнагакрызісуРэчыПаспалітайнадум­кушляхты

§26,заданне5.Індывідуальнаеапераджальнае(навыбар): правесціміні­даследаванне«Помнікі ў гонарТ.Касцюшкі»(ма­гчыма стварэннепрэзентацыі, вір­туальнай,ілюстра­ванайкартыіг.д.)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

55

Працяг

1 2 3 4 5 6

30 Спробы палі тыч­ных рэформ у Рэ­чы Паспалітай.1.«Чатырохгадо­высойм»(1788—1792).2.Кансты­туцыя3мая1791г.3 . Таргавіцкаяканфедэрацыя.4.Другі падзелРэчы Паспалітай(1793г.)

1 Вучні павінны ведаць:вынікі падзелаў Рэчы Паспа­літай.Вучні павінны ўмець:вызначацьперадумовыпаглы­бленнярэформаўуРэчыПас­палітай;характарызавацьрашэнні«Вя­лікагасойма»;даваць ацэнку Канстытуцыі3мая1791г.;вызначаць прычыну другогападзелуРэчыПаспалітай

Работа з вучэбным тэкстам:скласці схему «Склад урадапаКанстытуцыі1791г.»;знайсціўтэксцепараграфасказы,якіяпацвярджаюць,штоКансты­туцыя3маяпрадугледжваластва­рэнненовыхорганаўдзяржаўнагакіравання.Работа з гістарычнай картай:вызначыць тэрыторыі, якія па­водле ўмоў другога падзелу Рэ­чы Паспалітай адышлі да РасіііПрусіі,запісацьувыглядзесхе­мы(табліцы)

§27,заданні1—3.Індывідуальнае(навыбар):а)скла­сці апавяданне­ўспамін ад імяшляхціча аб сва­імудзелеўрабоцесойма1793г.;б)апераджальнае—падрыхтаваць па­ведамленні: праТадэвуша Кас­цюшку, ЯкубаЯсінскага

31 Паўстанне 1794 г. на беларускіх зем лях. 1.Пача­такіходпаўстан­ня на беларускіхземлях.Т.Касцю­шка, Я. Ясінскі.2.Прычыныпара­жэнняпаўстання.3.Трэці падзелРэчы Паспалітай(1795г.)

1 Вучні павінны ведаць:ходпаўстання1794г.набела­рускіхземлях.Вучні павінны ўмець:вызначаць прычыны, вынікіі значэнне паўстання 1794 г.натэрыторыіБеларусі;паказвацьасаблівасціпаўстан­нянабеларускіхземлях;характарызаваць вынікі паў­стання;характарызаваць дзейнасцьТ.Касцюшкі

Работа з вучэбным тэкстам:ства­рыцьментальнуюкарту(табліцу)«Паўстанне 1794 г. у Беларусі»;скласці схему: «Прычыныпара­жэнняпаўстання».Самастойная работа: ахаракта­рызавацьпаўстанне1794г.уРэчыПаспалітайпаплане:1)прычыны;2) удзельнікі паўстання; 3) ходпадзей;4)вынікі.Работа з гістарычнай картай: вы­значыцьтэрыторыі,якіяпаводлеўмоў другога, трэцяга падзелаўРэчыПаспалітайадышлідаРасіі

§28,заданне2.Індывідуальнае(на выбар): пад­рыхтаваць паве­дамленні(прэзен­тацыі,лэпбукі)натэмы(навыбар):«Адукацыйнаяка­місія»;«ЖанЖы­лібер»; «СаламонМайман»; «АдамНарушэвіч»;«Мар­цін Пачобут­Ад­ляніцкі»

56

Працяг

1 2 3 4 5 6

іПрусіі,запісацьўвыглядзесхе­мы(табліцы).Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя): с.151–158— 1)вызначыць:а)правы,абавязкішляхты; б) функцыі караля;2)ахарактарызаваць:а)судовуюсістэмукраіны;б)ролюарміі.Выступленні вучняў з паведам­леннямі

32 Культура. 1.Асаб­лівасці Асвет­ніцтваўБеларусі.2.ДзейнасцьАду­кацыйнайкамісіі.3.Развіццё наву­кі.4.Палаца­пар­кавыякомплексы.5.Прыгонны тэ­атр.6.Мастацтва

1 Вучні павінны ведаць:азначэнні паняццяў «Адука­цыйная камісія», «Асветніцт­ва», «прыгонны тэатр», «кла­сіцызм».Вучні павінны ўмець:вызначаць асаблівасці Асвет­ніцтва на беларускіх земляхудругойпаловеXVIIIст.;характарызаваць тыпы школ,створаныхАдукацыйнайкамі­сіяй;характарызаваць дзейнасцьітворчасцьпрадстаўнікоўна­вукі;характарызаваць асаблівасціразвіцця літаратуры на бела­рускіхземлях;

Работа з вучэбным тэкстам:запоўніць табліцу «Прыгонныятэатры на беларускіх землях»(месца, заснавальнік, перыяддзейнасці,асаблівасці).Скласці ментальную карту «Культура беларускіх зямельXVIIIст.»Работа з гістарычнай картай: вызначыць месцы пабудовыархітэктурныхзбудаванняў.Выступленні вучняў з паведам­леннямі— павынікахзапоўніцьтабліцу«Развіццёнавукіікуль­турыўдругойпаловеXVIIIст.».Работа з ілюстрацыяй «Роспіскасцёла ў Будславе» — з дапа­могайілюстрацыііслоўнікавы­

§29,заданні2—3.Індывідуальнае(навыбар): падрых­таваць буклет эк­скурсіі (віртуаль­нуюэкскурсію)памаршруце: Няс­віж — Ружаны —Свяцк(пажадан­ні,здапамогайсэр­вісаўвэб2.0)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

57

Працяг

1 2 3 4 5 6

вызначаць рысы класіцызмуў архітэктуры другой паловыXVIIIст.;аналізаваць развіццё музыч­нагаітэатральнагамастацтва

значыць розніцу паміж стылямібарокаікласіцызму.Работа з гістарычным дакумен­там (хрэстаматыя): с.173–175— а)вызначыцьзменыўадукацыі;б) параўнаць навучанне ў пара­фіяльнайшколезсучасным

33 Абагульненне па раздзеле IV

1 Вучні павінны ведаць:асноўныяпадзеігісторыіБела­русіўдругойпаловеXVIIIст.,іхдаты;азначэннігістарычныхпаняц­цяў(дысідэнты,рэформа,шля­хецкаяканфедэрацыя,Адука­цыйнаякамісія);імёны гістарычных дзеячаў,дзеячаў культуры Беларусіў другой палове XVIII ст.,вынікііхдзейнасці(А.Тызен­гаўз,І.Храптовіч,Т.Касцюш­ка, Я. Ясінскі, М. Пачобут­Адляніцкі);дасягненнікультурынатэры­торыіБеларусіўдругойпаловеXVIIIст.Вучні павінны ўмець:сінхранізавацьгістарычныяпа­дзеі,якіяадбывалісяўдругой

Варыянт 1.ПраверачнаяработапараздзелеIV.Варыянт 2. Работа з заданняміда ўрока абагульнення па разд­зеле IV.Варыянт 3. Правядзенне гіста­рычнайвіктарыны

58

Працяг

1 2 3 4 5 6

паловеXVIIIст.натэрыторыіБеларусі,уЕўропе;паказваць на гістарычнайкарце: месцы вывучаных гіс­тарычныхпадзей;характарызавацьгістарычныяпадзеі і з’явы, гістарычныхасоб,помнікікультурыўдру­гойпаловеXVIIIст.нападста­ве памяткі з выкарыстаннемтэкстувучэбнагадапаможніка,ілюстрацый,урыўкаўгістарыч­ныхдакументаў

34 Наш край у XVI — XVIII ст.

1 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі «мясцовай»гісторыіХVI—ХVIIIст.Вучні павінны ўмець:вызначаць асноўныя падзеі«мясцовай» гісторыі ХVI—ХVIII ст., якія зафіксаваныякупісьмовыхкрыніцах,такіўвуснайтрадыцыі;паказваць адлюстраваннеагульнагістарычныхпрацэсаўХVI—ХVIIIст.у«мясцовай»гісторыі

Варыянт 1.Правядзеннеэкскур­сііўшкольны,краязнаўчымузей,пагістарычныхмесцах.Варыянт 2. Работа з заданнямідаўрока«Нашкрай»увучэбнымдапаможніку.Варыянт 3. Запоўніць табліцу«Мой(я) ... (край,вобласць,ра­ён,горад,вёска)ускладзеРэчыПаспалітай»(ваенна­палітычныяпадзеі, сацыяльна­эканамічныяпрацэсы,культурнаежыццё,вя­домыялюдзі)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

59

Заканчэнне

1 2 3 4 5 6

35 Выніковае абагульненне

2 Вучні павінны ведаць:асноўныя падзеі гісторыі Бе­ларусі XVI—XVIII стст., іхдаты;азначэнні гістарычных па­няццяў;імёны гістарычных дзеячаў,дзеячаў культуры Беларусіў XVI—XVIII стст., вынікі іхдзейнасці;дасягненні культуры на тэ­рыторыі Беларусі XVI—XVIIIстст.Вучні павінны ўмець:сінхранізавацьгістарычныяпа­дзеі, якія адбываліся ў XVI—XVIII стст. на тэрыторыіБе­ларусі,уЕўропе;паказваць на гістарычнайкарце: месцы вывучаных гіс­тарычныхпадзей;характарызавацьгістарычныяпадзеі і з’явы, гістарычныхасоб,помнікікультурыXVI—XVIIIстст.нападставепамяткізвыкарыстаннемтэкстувучэб­нагадапаможніка,ілюстрацый,урыўкаў гістарычных даку­ментаў

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

Змест

Прадмова.....................................................................................................................................3

Сусветная.гісторыя.Новага.часу,.XVI—XVIII.стст.....................................................5

Гісторыя.Беларусі,.ХVІ—ХVІІІ.стст...............................................................................32

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017