8/6/2019 gazeta w z 11.04

1/24

NIEDZIELA

11 kwietnia 2010

NAKAD 210 TYS.

REDAKTORPROWADZCY

PIOTR STASISKI

WYDAJE AGORASA

www.wyborcza.pl

JOANNAAGACKA-INDECKA

EWABKOWSKA

GEN. ANDRZEJBASIK

KRYSTYNABOCHENEK

ANNA MARIABOROWSKA

BARTOSZBOROWSKI

GEN. TADEUSZBUK

GEN. ABP MIRONCHODAKOWSKI

CZESAWCYWISKI

LESZEKDEPTUA

ZBIGNIEWDBSKI

GRZEGORZDOLNIAK

KATARZYNADORACZYSKA

EDWARDDUCHNOWSKI

JANINAFETLISKA

ALEKSANDERFEDOROWICZ

JAROSAWFLORCZAK

ARTURFRANCUZ

GEN. FRANCISZEKGGOR

GRAYNAGSICKA

GEN. KAZIMIERZGILARSKI

PRZEMYSAWGOSIEWSKI

KS. BRONISAWGOSTOMSKI

ROBERTGRZYWNA

MARIUSZHANDZLIK

KS. ROMANINDRZEJCZYK

DARIUSZJANKOWSKI

NATALIAJANUSZKO

IZABELA JARUGA--NOWACKA

O. JZEFJONIEC

RYSZARDKACZOROWSKI

SEBASTIANKARPINIUK

WICEADM. ANDRZEJKARWETA

MARIUSZKAZANA

JANUSZKOCHANOWSKI

GEN. STANISAWNACZ-KOMORNICKI

STANISAW JERZYKOMOROWSKI

PAWEKRAJEWSKI

ANDRZEJKREMER

KS. ZDZISAWKRL

JANUSZKRUPSKI

JANUSZKURTYKA

KS. ANDRZEJKWANIK

GEN. BRONISAWKWIATKOWSKI

TADEUSZLUTOBORSKI

WOJCIECHLUBISKI

BARBARAMACIEJCZYK

BARBARAMAMISKA

ZENONAMAMONTOWICZ-OJEK

STEFANMELAK

TOMASZMERTA

ANDRZEJMICHALAK

DARIUSZMICHAOWSKI

STANISAWMIKKE

JUSTYNAMONIUSZKO

ALEKSANDRANATALLI-WIAT

JANINANATUSIEWICZ-MIRER

PIOTRNOSEK

PIOTRNUROWSKI

BRONISAWAORAWIEC-LFFLER

KS. JANOSISKI

KS. ADAMPILCH

KATARZYNAPISKORSKA

MACIEJPAYSKI

GEN. BP TADEUSZPOSKI

AGNIESZKAPODRDKA-WCAWEK

GEN. WODZIMIERZPOTASISKI

ARKADIUSZPROTASIUK

ANDRZEJPRZEWONIK

KRZYSZTOFPUTRA

KS. RYSZARDRUMIANEK

ARKADIUSZRYBICKI

ANDRZEJ SARIUSZ--SKPSKI

WOJCIECHSEWERYN

SAWOMIRSKRZYPEK

LESZEKSOLSKI

WADYSAWSTASIAK

JACEKSURWKA

ALEKSANDERSZCZYGO

JERZYSZMAJDZISKI

JOLANTASZYMANEK-DERESZ

IZABELATOMASZEWSKA

MAREKULERYK

ANNAWALENTYNOWICZ

TERESA WALEWSKA--PRZYJAKOWSKA

ZBIGNIEWWASSERMANN

WIESAWWODA

EDWARDWOJTAS

PAWEWYPYCH

STANISAWZAJC

JANUSZZAKRZESKI

ARTURZITEK

GABRIELAZYCH

SMOLESK1 0 K W I E T N I A 2 0 1 0

96 ofiar. Polska w aobie

MARIA I LECH KACZYSCY

Od tego dnia sowoKaty bdziepo raz drugi oznaczapolskie nieszczcie

ADAMMICHNIK

AGENCJAGAZETA(40),REPORTER(4),EASTNEWS(1),TYG.PO

DCHALASKI(1),PAP(2),WODZIMIERZOKOSKI

PAWEJANECZEK

8/6/2019 gazeta w z 11.04

2/24

MARCINWOJCIECHOWSKI, SMOLESKWACAWRADZIWINOWICZ,MOSKWA

Prezydencki samolot miawyldowa wSmolesku o10.30, czyli o 8.30 czasu pol-skiego. Na pycie na prezy-denta Lecha Kaczyskiego

prawie 90 osb towarzyszcychmu w drodze na uroczystoci ka-yskie czeka ambasador RP wRo-ji Jerzy Bahr, ktry by naocznymwiadkiem wypadku. Zaraz po tra-edii zadzwoni do szefa MSZ Ra-

dosawa Sikorskiego.

Samolot pojawi si, ale ztrudembyo go wida przez chmury img.wiadkowie mwi, e trzykrotnieokry lotnisko, a jego silniki cikoczay. Dopiero za czwartym razem

piloci zdecydowali si na ldowanie.Prawdopodobnie podeszli do niego

byt nisko i zeszli zwyznaczonej tra-y. Kilometr przed lotniskiem zaha-zyli o maszt stacji naprowadzajcejigajcy jakich 50m, nie wyprowa-

dzili samolotu po utracie rwnowagi,ahaczyli odrzewa isamolot spad.

W takiej sytuacji trzeba dawapen moc ijak najszybciej wzbija siw gr. Piloci postanowili szuka rw-nowagi po zderzeniu. Moe ju nie

dyli nic zrobi. Tu-154 jest cikmaszyn i bardzo trudno go przy-wrci do rwnowagi tu nad ziemi

mwi mi Aleksiej Koroczuk, gw-ny energetyk lotniska wSmolesku,byy pilot myliwcw.

Dlatego bd pilota imga to naj-zciej wymieniane przyczyny ka-astrofy. Eksperci sprawdz, czy nie

byo awarii, ale rosyjska firma serwi-ujca samolot zapewnia, e by spraw-

ny. Po niedawnym remoncie silnikwdano mu resurs (prawo uytkowania)na kolejne sze lat.

Ostrzegalimy przez radio pol-kich pilotw jeszcze 50km przed

Smoleskiem, by ldowali na lotniskuapasowym stwierdzi gen. Alek-ander Alioszyn, wiceszef sztabu si

powietrznych Rosji. Powodem byaprzede wszystkim gsta mga. Zaogaprezydenckiego Tu-154 zostaa poin-formowana, e chmury imga s poniejpoziomu bezpieczestwa ta ostatniawisiaa jakie 70m nad ziemi. Potemten komunikat by kilkakrotnie powta-rzany. Z lotniska zapasowego w Miskulub Moskwie polska delegacja musiaa-by jednak dojecha do Katynia samo-chodami. Zajoby to kilka godzin. Uro-czystoci, wktrych miao wzi udzia800 osb, przesunyby si na popou-dnie. By moe dlatego zaoga zdecy-dowaa si na ldowanie mimo ryzyka.

Piloci kilka razy odmwili zasto-sowania si do instrukcji. Do wysoko-ci 100m i odlegoci 1,5km przed lot-niskiem wszystko szo dobrze opo-wiada gen. Alioszyn. Potem kontro-lerzy zobaczyli, e maszyna leci zbyt ni-sko. Wydali polecenie poderwania sa-molotu i bezwzgldnego ldowania nalotnisku zapasowym.

Wszystko wskazuje na to, e byo juza pno. Ratownicy dojechali na miej-sce byskawicznie, bo samolot rozbi situ przy murze lotniska na szerokiejpolanie. Resztki kaduba pony. Stra-acy gasili zgliszcza. Szybko stao si ja-sne, e nikt nie przey.

Samolot zacz si rozpada ok. ki-lometra przed pasem startowym. Ostat-ni element znajdujcy si najbliej lot-niska to lewe skrzydo lece ok. 200mprzed pasem mwi Siergiej Szojgu,minister ds. sytuacji nadzwyczajnych,ktry natychmiast po katastrofie przy-lecia do Smoleska. Nie chc speku-lowa. Mog jedynie powiedzie, e sa-molot zboczy o150m zpodejcia do l-dowania doda Szojgu, ktry ogldamiejsce tragedii z helikoptera.

Pocztkowo zszokowani milicjanciotaczajcy miejsce katastrofy do zde-cydowanie nie dopuszczali dziennika-rzy do wraku, ale potem ju skadali Po-lakom kondolencje. To samo robili spon-tanicznie mieszkacy Smoleska, cz-stowali papierosami ipytali, czy czegonie trzeba.

Po ugaszeniu poaru ratownicy za-czli budowa drog, by mona byo wy-wie ciaa. Pierwsza ciarwka ztrum-nami wjechaa na lotnisko wSmole-sku o17.20. Stamtd ciaa byy zabiera-ne do Moskwy na lotnisko Domodie-dowo, gdzie bdzie centrum do identy-fikacji zwok. Zaczniemy identyfika-cj ju wniedziel stwierdzi Szojgu.Rosjanie ogosili, e rodziny ofiar bdod rki i bez opat otrzymywa wizy.Wadze Moskwy zobowizay si po-kry koszty ich pobytu w stolicy Rosji.

Przyczyny katastrofy zbada spe-cjalna komisja powoana przez premiera

Wadimira Putina. Pokieruje ni wice-premier Siergiej Iwanow, wejd do niejm.in. minister transportu Igor Lewitin,szefowie agencji ds. lotnictwa inajlepsirosyjscy specjalici od katastrof lotni-czych oraz identyfikacji zwok.

Dopiero od grudnia 2009r. smole-skie lotnisko Siewiernyj jest portem tzw.podwjnego bazowania, czyli wojsko-wo-cywilnym. Nie ma automatyczne-go systemu naprowadzania ldujcychsamolotw, akontrolerzy lotw mogprzekaza pilotowi tylko informacjeowarunkach panujcych na ziemi tem-peraturze czy sile wiatru. Na takim lot-nisku nie powinno si ldowa w trud-nych warunkach meteorologicznych.

Jeden zekspertw wojskowych po-wiedzia Gazecie, e p godziny przedldowaniem Tu-154 na lotnisku Sie-wiernyj mia siada wojskowy I-76 zMo-skwy z funkcjonariuszami FederalnejSuby Ochrony (odpowiednik BOR-u).Pilotem ia by dowiadczony lotnik zeSmoleska znajcy lotnisko itutejszewarunki. Dwa razy we mgle podchodzido ldowania iw kocu na polecenie kon-trolerw zawrci do Moskwy.

Wsobot problemy mia te rzdo-wy Jak-40, ktrym do Smoleska mia-o lecie m.in. 13 dziennikarzy, w tymwysannik Gazety. Pierwszy samolotby niesprawny pilot nie mg urucho-mi silnikw ireporterzy polecieli dru-gim Jakiem-40, ldujc w Smoleskuptorej godziny przed katastrof.f

Katy

SMOLESK

OTWA

LITWA

POLSKA

ROSJA

BIAORU

UKRAINA

SmoleskKaty

MOSKWA

WARSZAWA

MISK

100 km

Dniepr

LOTNISKO SIEWIERNYJPas startowyd. 1600 mszer. 38 m

Po trzykrotnym okreniulotniska samolot podszeddo ldowania od wschodu

Lot prezydenckiego tupolewa.Kontrolerzy w Smoleskuradzili ze wzgldu na zewarunki pogodowe ldowaniew Misku lub Moskwie

Samolot prezydencki rozbi sip godziny przedrozpoczciem uroczystociw Lesie Katyskim

Ok. 1000 m przed pasemstartowym samolot zawadzio anten stacji nadawczej

Chwil pniej zawadzi lewymskrzydem o drzewa na wyso-

koci 8 m powinien w tymmiejscu lecie 60 m nad ziemi

Szcztki samoloturozsypaysi na przestrzeni 1000 m

wiadkiem katastrofy by m.in.oczekujcy na lotnisku ambasadorPolski w Rosjii Jerzy Bahr

47,9 m

37,5 m

11,4 m

przedzia z fotelamipasaerskimi

salonprezydenta

kabinapilotw

przedziayomioosobowe

masa wasna: 54 tys. kgprdko maksymalna: 950 km/godz.prdko minimalna: 235 km/godz.maksymalna liczba pasaerw: ok. 130

5 km

1000 m

TAK WYGLDA LOT PREZYDENCKIEGO SAMOLOTU PARAMETRY TECHNICZNE TU-154 M LUX

LOTNISKOSIEWIERNYJ

GAZETA WYBORCZA

Uratowa si nie mogli Czuem, e co znim jest nie tak. Za dugo lata nad Smoleskiem mwi o katastrofie prezydenckiegoTu-154 jeden ze wiadkw. Rosyjscy ratownicy zidentyfikowali wczoraj ciao prezydenta Lecha Kaczyskiego

Niedziela 11 kwietnia 2010 + Gazeta Wyborcza + www.wyborcza.pl

2 Polska w aobie

1

www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dob

TRAGEDIA W SMOLESKU | DLACZEGO DOSZO DO KATASTROFY?

To niewiarygodne. Tego si nie daopisa. To chyba naprawd przekl-te miejsce mwili otragedii wSmo-lesku uczestnicy uroczystoci zoka-zji 70. rocznicy zbrodni katyskiej.Wie okatastrof ie prezydenckiegoTu-154 rozniosa si w Lesie Katy-

skim, gdy wszystko byo ju gotowedo uroczystoci. Bliscy ofiar, ktrzyprzyjechali na uroczystoci specjal-nym pocigiem z Warszawy, od ranapucowali tabliczki znazwiskami swo-ich bliskich, skadali kwiaty, palili zni-cze, robili sobie pamitkowe zdjcia.

Mojej babci nie udao si tutajprzyjecha, matka nigdy tu nie bya,ale ja jestem. Spenio si marzeniemojego ycia mwi mi przed uro-czystociami wnuk zamordowanegowKatyniu Kazimierza PurolczakazKonina.

Krystyna Lecyk z Lublina przyje-chaa na grb swojego ojca chrzest-nego por. Feliksa aszcza, ktry stu-diowa przed wojn medycyn z jej oj-cem we Lwowie. Poniewa nie ma oninnych bliskich, to ona poczuwa si doopieki nad jego mogi.

Duchowni koczyli ostatnie przy-gotowania do mszy witej. Kompa-nie reprezentacyjne z Rosji i Polskiwiczyy skadanie wiecw. Naglewrd tumu gruchna wiadomo,e prezydencki samolot mia awari.Pocztkowo sdzono, e to co drob-nego. Zniecierpliwoci oczekiwanona wieci zlotniska w Smolesku.Wpewnym momencie pracownicyprezydenckiego biura prasowego za-czli paka. Jest bardzo le, na-prawd bardzo le wydusia z siebiesparaliowana Agnieszka Koaczz Kancelarii Prezydenta.

Msza wita rozpocza si, gdy jesz-cze nie byo jasne, e prezydent LechKaczyski nie yje. Szybko jednakprzedstawiciele kancelarii obecni nauroczystociach poinformowali oskut-kach tragedii. W szoku byli posowiePiS, ktrzy przyjechali na uroczystoci

pocigiem. Do ostatniej chwili wierzy-li, e moe nie speni si najczarniejszyscenariusz.

Uroczystoci katyskie przekszta-ciy si w naboestwo aobne za pre-zydenta Kaczyskiego i pozostae ofia-ry. Skrcono program. Zrezygnowanoz czci wSmolesku. Jak na ironi lo-su prezydencki obiad zRodzinami Ka-tyskimi mia si odby whotelu Nowyjna obrzeach miasta, dosownie kilka-set metrw od miejsca katastrofy. Po-cig specjalny ze Smoleska do War-szawy odjecha przed czasem.

Franciszkanin z jedynej katolickiejparafii w Smolesku, ktry by wLesieKatyskim, wprost stamtd pojechana miejsce katastrofy, by modli si zaofiary. Wstule izBibli wrku prbo-wa przedrze si przez milicyjny kor-don na miejsce tragedii. Puszczono gotylko do miejsca, zktrego byo widaw oddali szcztki samolotu. Ale pomo-dli si za dusze zmarych.f

MARCINWOJCIECHOWSKI,SMOLESK

Modlitwa za zmarychw Lesie Katyskim

Rosjaniepoinformowali,e odnaleli wczorajzwoki wszystkichofiar katastrofy

8/6/2019 gazeta w z 11.04

3/24

Okaemy wszelk pomoc, byzmniejszy straty moralne zwizanez t katastrof zapewni w Smo-lesku Donalda Tuska rosyjski pre-mier Wadimir Putin.Polski premier przylecia do biao-ruskiego Witebska, a stamtd samo-chodem dojecha do Smoleska. To-warzyszyli mu wicepremier Walde-mar Pawlak iszef MON Bogdan Klichoraz grupa ledczych zProkuraturyGeneralnej w Warszawie. Na miejscuczeka na polsk delegacj szef ro-syjskiego rzdu.

Najpierw Tusk i Putin zoylikwiaty na miejscu katastrofy. Potemdugo rozmawiali otym, co zrobi,by jak najlepiej upora si zjej skut-kami. Putin powtrzy, e deklaru-je wszelk pomoc. Rosyjski MSZ naj-pierw ogosi, e bdzie bezpatniewydawa wizy dla rodzin dotkni-tych tragedi, ktre przyjad do Mo-skwy na identyfikacj, apotem za-powiedzia moliwo podry bezwiz. Cakowite utrzymanie rodzinofiar podczas pobytu w Moskwie(transport i hotele) bior na siebiewadze rosyjskiej stolicy.

Rosyjski premier zapewni, e

chce, by ledztwo w sprawie tragediizakoczyo si szybko ibyo prowa-dzone we wsppracy ze stron pol-sk. Trwaj ustalenia, na jakich zasa-dach bdzie si ono odbywa. Putinnagra specjalne ordzie do Polakw.

To nie tylko tragedia Polski i narodupolskiego, ale to te nasza tragedia. Od-czuwamy wielki bl razem z wami iprzeywamy to tak samo jak wy m-wi rosyjski premier.

Wczeniej Putin spotka si z kie-

rowan przez niego komisj ds. wyja-nienia przyczyn katastrofy. Spotka-nie zaczo si od minuty ciszy. Putinwezwa podlege sobie suby, bydoo-yy wszelkich stara, eby wyjaniprzyczyny tragedii.

Premier Rosji przez kilka godzinosobicie kierowa wczoraj w Smo-lesku prac sztabu zajmujcego sispraw katastrofy. Pocztkowo jego po-byt wmiecie utrzymywano wtajem-nicy. Sprawa rozniosa si dopiero wte-dy, gdy rosyjskie telewizje pokazayzdjcia Putina na lotnisku w Smole-sku. Jego obecno podziaaa na miej-scowe wadze mobilizujco.

Wczeniej szef rosyjskiego rzdurozmawia o tragedii zprezydentemDmitrijem Miedwiediewem. To on po-leci premierowi stworzenie specjal-nej komisji.

Tragedia w Smolesku jest od ra-na gwnym newsem w telewizjachrosyjskich. Relacje s utrzymane wdu-chu wspczucia i zrozumienia. Pod-krela si zasugi prezydenta LechaKaczyskiego dla zwycistwa demo-kracji wPolsce, jego dziaalno wpod-ziemiu. Taktownie przemilcza si, enie by atwym partnerem dla Mo-skwy. Gwne kanay telewizyjne po-daj imienn list ofiar, nadaj aobnmuzyk ipokazuj duo materiawz Warszawy.

W nocy do Smoleska przyjechate Jarosaw Kaczyski, ktry rw-

nie przylecia samolotem do Witeb-ska z innymi krewnymi ofiar. Z lotni-ska szef PiS pojecha na miejsce ka-tastrofy samochodem polskiej am-basady wMisku.f

MARCINWOJCIECHOWSKI, SMOLESK

Polska w aobie 3www.wyborcza.pl + Gazeta Wyborcza + Niedziela 11 kwietnia 2010www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dob

TRAGEDIA W SMOLESKU | POLACY I ROSJANIE W AOBIE

Prezydent RP i kwiat polityki polskiej zginli w tragicznejkatastrofie. Od tego dnia sowo Katy bdzie po raz drugioznacza polskie nieszczcie.

To jest najwiksza tragedia, ktr zy los naznaczynasz ojczyzn od czasu katastrofy lotniczejgen. Wadysawa Sikorskiego.

czymy si w blu z najbliszymi Prezydenta RPi Jego ony; z najbliszymi wszystkich ofiar tej tragedii.

Ten al powinien by wsplny, ponadpartyjnyi ponadpolityczny. Ponadpartyjna i ponadpolityczna

powinna by teraz nasza wsplna odpowiedzialnoza Polsk. Polska musi pozosta pastwem stabilnymi przewidywalnym.

Lech Kaczyski naznaczy polsk histori ca swojbiografi. Historycy sporzdz bilans Jego dokona.Dzi nie jest moment na adne wywaone oceny.Dzi jest czas na al i dobr pami.

Lech Kaczyski suy polskiej niepodlegocii wolnoci od marca 1968r. Czsto powtarza, e wtedy wybradrog sprzeciwu wobec dyktatury.I t Jego decyzj bd zawsze wspominaz wielkim szacunkiem i sentymentem.

Rnilimy si, take w ostatnich latach, w ocenach zdarzepolitycznych. Wszelako zawsze mylaemo Lechu Kaczyskim z szacunkiem dla Jego patriotyzmu.

I te myli towarzysz mi od chwili, gdy usyszaemstraszn wiadomo o katastrofie lotniczej.Lech Kaczyski by czowiekiem prawym, yczliwym,

rozumnym.I by czowiekiem szalenie sympatycznym,

czego nierzadko dowiadczaem.Takim bd Go pamita. f

Polsk spotkaonieszczcieADAM MICHNIKGAZETA WYBORCZA

Drodzy przyjaciele!Szanowni obywatele Rzeczypospolitej Polskiej!

Ja iwszyscy obywatele Rosji jestemy wstrznicistraszn tragedi mierci prezydenta RzeczypospolitejPolskiej Lecha Kaczyskiego, jego maonki Marii,wszystkich obywateli polskich znajdujcych sina pokadzie samolotu, ktry uleg katastrofie.

Wtych dniach wsplnie przeprowadzalimy aobneuroczystoci w Katyniu, wsplnie wyraalimy al

po ofiarach czasw totalitaryzmu. Lech Kaczyskilecia do Rosji, by osobicie zoy hod polegymoficerom polskim jako prezydent ijako obywatel swego kraju.Wszyscy Rosjanie dziel z wami smutek i aob.Obiecuj, e wszystkie okolicznoci tej tragedii zostannajdokadniej wyjanione w najcilejszejwsppracy ze stron polsk. Daem w tej sprawiewyrane polecenia organom ochrony prawa.

W imieniu narodu rosyjskiego wyraam najgbsze,najbardziej szczere kondolencje narodowi polskiemu,wyrazy wspczucia i wsparcia krewnym i bliskim zmarych.Poniedziaek 12 kwietnia bdzie w Rosji dniemaoby narodowej.

Wszyscy Rosjaniedziel z wami smutekDMITRIJ MIEDWIEDIEWPREZYDENT ROSJI, ORDZIE TELEWIZYJNE

Jako pierwsi na miejsce kata-strofy pobiegli pracownicy okolicz-nych warsztatw. Byli jeszcze przedstraakami i milicj. By poar. Palia si benzyna. Szczt-ki cigny si na odcinku ponad ki-lometra mwi mechanik Igor. Nie-ktrzy nagrali miejsce katastrofy ko-mrkami. Nie byo co ratowa. Po-tem przepdzia nas milicja opo-wiada kolega Igora Wasilij.

Straacy, z ktrymi rozmawia-em, zapewniali, e nie byo wybu-chu benzyny, ktry dokonaby jesz-cze wikszych zniszcze. Poar uga-silimy szybko. Ale natychmiast oka-zao si, e nie ma nawet po co wzy-wa karetek mwi straak biorcyudzia w akcji ratunkowej. Nie po-twierdziy si plotki, e trzy osobyprzeyy katastrof.

Po pocztkowym chaosie wadzeSmoleska staray si robi wszyst-

ko, by akcja ratownicza przebiegaajak najsprawniej. Zaczli te zjedaspecjalici zMoskwy i innych regio-nw. Lotnisko w Smolesku zamieni-o si w wielki sztab. Na rozkaz z grywadze zaczy te lepiej informowao tragedii. Pocztkowo prbowanoogosi blokad informacyjn, ale obiet-nica premiera Wadimira Putina, eledztwo i prace specjalnej komisji b-d jak najbardziej przejrzyste oraz pro-wadzone wcisej wsppracy z Pol-sk, zrobiy swoje.

Kilka godzin trwaa identyfikacjaciaa prezydenta Lecha Kaczyskie-go. Ale jak dowiedziaa si Gazeta,wydobyto je w pierwszej kolejnoci.Praktycznie od razu odnaleziono tak-e czarne skrzynki samolotu. Ich ana-liza musi jednak potrwa.

Smolesk bardzo przey kata-strof. Z inicjatywy miejscowego bi-skupa prawosawnego Filofakta wie-

czorem rozpoczy si panichidy (na-boestwa aobne) za ofiary kata-strofy. Sam biskup zoy kondolencjerodzinom ofiar i narodowi polskiemu.Mnstwo razy podchodzili do mnieprzypadkowi ludzie, skadajc kon-dolencje, oferujc pomoc, wsparcie.

Po poudniu poszedem obejrzetras dolotu Tu-154 na lotnisko wSmo-lesku. Ponad kilometr za lotniskiemna ce stoi maa budka stacji napro-wadzajcej. To na jej wysokoci zaczysi kopoty samolotu. Zawadzi ono maszt budki, a kilkaset metrw da-lej o drzewa. Po pierwszym zderzeniuz masztem piloci prbowali jeszczewyprowadzi maszyn wgr. Na tra-wie pozostay po tym dwie czarne smu-gi cignce si na kilkadziesit metrw.Wypalio je gorco zsilnikw Tu-154.Poza resztkami samolotu to ostatnilad prezydenckiego lotu do Rosji. f

MARCINWOJCIECHOWSKI, SMOLESK

Smolesk wstrznity tragedi

2

Ratownicy wynosz trumny z ciaami ofiar z miejsca katastrofy

REUTERS

Putin odda hod ofiaromREUTERS

Premierzy Donald Tusk i Wadimir Putinna miejscu katastrofy

8/6/2019 gazeta w z 11.04

4/24

Niedziela 11 kwietnia 2010 + Gazeta Wyborcza + www.wyborcza.pl

4 Polska w aobie

1

www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dob

TRAGEDIA W SMOLESKU | POLITYKA W CIENIU KATASTROFY

RENATAGROCHALAGNIESZKAKUBLIKWOJCIECH SZACKIBOGDANWRBLEWSKI

Bg dopuci na nas, na nard, napastwo niezwyk tragedi po-wiedzia abp Tadeusz Gocowskiw Gdasku. Skala katastrofy lot-niczej wSmoles ku przekracza

ranice wyobrani. Zginli: prezy-dent, dwch wicemarszakw Sej-mu, wicemarszaek Senatu, prezesNBP, rzecznik praw obywatelskich,ministrowie zKa ncelarii Prezy-denta, parlamentarzyci, do-

wdztwo armii. Pastwo polskie musi funk-jonowa i bdzie funkcjonowazapewni premier Donald Tusk.

Zgodnie z konstytucj obowizkiLecha Kaczyskiego przej Bro-nisaw Komorowski. W cigu 14 dni

decyduje o dacie przyspieszo-nych wyborw prezydenckich, kt-

e musz si odby w cigu 60 dniod postanowienia marszaka. Wy-bory bd zapewne w czerwcu.W wieczornym ordziu marsza-ek zapowiedzia, e poinformuje

o dacie wyborw, gdy upynie a-oba narodowa.

Nie ma dzi podziau na lewi-, prawic, wszyscy jestemy ra-em powiedzia Bronisaw Komo-owski.

Straszny obowizekPremier Donald Tusk, marszaekKomorowski ibrat prezydenta pre-

es PiS Jarosaw Kaczyski o tra-edii dowiedzieli si rano od szefa

MSZ Radosawa Sikorskiego. Toby mj straszny obowizek mwi

Gazecie Sikorski.Donald Tusk zwoa nadzwy-

zajne posiedzenie rzdu, ktre roz-poczo si minut ciszy.

To wielka tragedia, ale nie ozna-za ona, e pastwo nie funkcjonu-e mwi Gazecie marszaek Se-

natu Bogdan Borusewicz. Ale zgi-nli szefowie wielu instytucji i trze-ba zapeni t luk.

W samolocie byli szefowie

wszystkich rodzajw si zbrojnych.Wedug naszych rozmwcw rzdnominuje ich nastpcw na peni-

ych obowizki, bo nominacje nazefa sztabu i dowdcw trzech ro-

dzajw si zbrojnych to uprawnie-nie prezydenckie (moe to zrobieraz marszaek Sejmu).

Najwikszym zadaniem dla po-itykw jest kontynuowanie dziea,

ktre prowadzili ci, ktrzy zginli.Pastwo bdzie funkcjonowao, mo-

e tylko by ciko nam zapeni tuk i znale rwnie ofiarnie pra-ujcych dla Polski ludzi, niezale-

nie od tego, jak bardzo nas dzieliypogldy mwi nam wiceszef klu-bu PO Rafa Grupiski.

Do Sejmu wejdzie 15 nowych po-w kolejne osoby z list wybor-zych z 2007 r. W trzech okrgach

odbd si wybory uzupeniajcedo Senatu. Sejm wybierze prezesaNBP, IPN i rzecznika praw obywa-elskich.

We wtorek odbdzie si na d-wyczajne, aobne posiedzenie

Sejmu. Takiego dramatu wspczesny

wiat nie widzia mwi premierpo posiedzeniu rzdu. Chciaemw imieniu wszystkich Polakw zo-

y najgbsze wyrazy wspczuciakondolencje rodzinie tragiczniemarego pana prezydenta Lecha

Kaczyskiego, jego crce, matce,

wnuczkom, bratu, atake rodzinomwszystkich, ktrzy tam zginli. czsi w blu ze wszystkimi, dla ktrychten dzie jest najtragiczniejszymwich yciu doda premier, ktry jesz-cze wczoraj uda si do Smoleska.Na miejsce tragedii polecia te bratprezydenta Jarosaw Kaczyski.

Dzi w poudnie dwiema minuta-mi ciszy zostan uczczone ofiary ka-tastrofy. Podobnie uczcimy dzieuroczystoci pogrzebowych mwipremier.

Pomoc i ledztwoTusk zapowiedzia pomoc rodzinomofiar. Wiem, e tym nie ugasimy ni-

czyjego blu, sam czuj go wyjtko-wo mocno, ale nikt nas nie zwalniaz obowizkw zaznaczy. Doda, edo Smoleska pojechali ju polscyprokuratorzy, ktrzy rozpoczli ledz-two w sprawie katastrofy.

Dwie godziny po katastrofie pro-kurator generalny Andrzej Seremetna wniosek ministra sprawiedliwo-ci powoa zesp prokuratorw,ktrzy maj wyjani jej okoliczno-ci. Kierowa nim bdzie KrzysztofParulski, naczelny prokurator woj-skowy. Prokuratorzy s gotowi dowyjazdu do Smoleska. Czekaj nadecyzj o transporcie, ktra zapad-nie na szczeblu rzdowym infor-

muje rzecznik Seremeta MateuszMartyniuk.

Pk Mikoaj Przyby z WojskowejProkuratury Okrgowej w Poznaniupoinformowa, e prokuratorzy woj-skowi ju zabezpieczyli materia do-wodowy na lotnisku Okcie zwizanyze stanem technicznym samolotu.

Po stronie rosyjskiej ledztwemkieruje generalny prokurator RosjiJurij Czajka, jestemy z nim w bar-dzo dobrych kontaktach mwi Ga-zecie Jerzy Szymaski, dyrektorbiura ds. przestpczoci zorganizo-wanej Prokuratury Generalnej. Dowyjazdu do Smoleska byli gotowite cywilni prokuratorzy, ale uzna-

no, e ledztwo bdzie prowadziaprokuratura wojskowa.

Dzwoni Putin iObamaKondolencje na rce Tuska zoyliprezydent Rosji Dmitrij Miedwiediewi premier Rosji Wadimir Putin.

Jestemy nadal w szoku. Mamwraenie, e wadze rosyjskie te.Przysuchiwaem si rozmowie, chy-ba bezprecedensowej, gdy nasz pre-mier rozmawia z premierem i pre-zydentem Rosji, ktrzy podawali so-bie suchawk telefonu. W Rosji ogo-szono aob, a premierzy obu kra-jw uzgodnili, e spotkaj si w Smo-

lesku mwi Gazecie szef MSZRadosaw Sikorski. Jestemy zcaym narodem pol-

skim mwi wrozmowie zTuskiemMiedwiediew. Doda, e jest to taketragedia dla Rosjan, a dramat jesttragicznym zbiegiem okolicznoci,ktry sprawia, e jego miejsce stajesi mistyczne.

Z kondolencjami dzwoni do pre-miera prezydent USA Barack Oba-ma. Przekaza wyrazy sympatii, so-lidarnoci, zoy ofert pomocy. By-a te rozmowa na moim szczeblu,Hillary Clinton przekazaa wyrazyszacunku mwi szef dyplomacji. Do-daje, e premier nie wemie udziauw szczycie nuklearnym wWaszyng-tonie. Jest rozwaany mj udzia.Chodzi o to, by pokaza wiatu, epastwo polskie funkcjonuje spraw-nie mwi Sikorski.

Szef MSZ zdecydowa, e polskieflagi przed wszystkimi naszymi am-basadami bd opuszczone do poo-wy masztu.

I cisza jest na wysokociachStraszne straty ponis PiS zginliwicemarszaek Krzysztof Putra, sze-fowa klubu Grayna Gsicka, wice-szefowie partii Aleksandra Natalli--wiat i Przemysaw Gosiewski, byyminister Zbigniew Wassermann...Lech Kaczyski mia by kandyda-tem PiS na prezydenta.

Nie potrafi teraz nic powiedzie powtarzao nam kilkoro politykwtej partii.

Jan Odakowski, pose PiS i szefMuzeum Powstania Warszawskiego,mia lecie tym samolotem, ale ust-pi miejsca.

Zginli liderzy SLD: kandydat naprezydenta i wicemarszaek SejmuJerzy Szmajdziski, wiceszefowa par-tii Jolanta Szymanek-Deresz, po-sanka Izabela Jaruga-Nowacka. SzefSojuszu Grzegorz Napieralski prze-rwa wizyt wUSA.

Pose SLD Ryszard Kalisz: Katyju po wsze czasy bdzie miejscemprzekltym. I miejscem spoczynkunajlepszych synw i crek narodupolskiego.

Zginli wicemarszaek Senatu Kry-styna Bochenek z PO, wiceszef klu-bu Platformy Grzegorz Dolniak i se-kretarz klubu Platformy SebastianKarpiniuk, a take pose ArkadiuszRybicki.

Zginli posowie PSL Wiesaw Wo-da i Leszek Deptua.

Wpoudnie wKrakowie odezwasi dzwon Zygmunt, ktry bije w naj-waniejszych dla narodu chwilach.Setki osb przyszy pod Paac Pre-zydencki w Warszawie. Odwoano im-prezy rozrywkowe i sportowe. W ca-ym kraju odprawiano msze w inten-cji ofiar.

Na stronie prezydenckiej zawisncytat ze Zbigniewa Herberta: Iciszajest na wysokociach idymi mg ka-tyski las....f PAP

Pastwo bdzie funkcjonowaoPo mierci Lecha Kaczyskiego jego obowizki przej marszaek Sejmu Bronisaw Komorowski.W cigu 14 dni musi zarzdzi wybory prezydenckie, ktre odbd si najpewniej w czerwcu

ADAMK

OZAK

Sobota, godz. 13.40. Marszaek Sejmu Bronisaw Komorowski ogasza, e przejmuje kompetencje prezydenta RP

Polska jest w aobie. Zginliczonkowie Sejmu iSenatu,ministrowie, posowie i se-natorowie wszystkich klubw par-lamentarnych, zginli generaowie

i biskupi, zginli, penic sw su-b publiczn na rzecz dobra wspl-nego, jakim jest Polska. Zginliwdrodze na uroczystoci wKaty-niu, gdzie 70 lat temu giny tysi-ce polskich oficerw, wimi zasa-dy, e mio ojczyzny da czasa-mi ofiary najwyszej.

Dzisiaj wobliczu naszego na-rodowego dramatu jestemy ra-zem. Dzi nie ma podziau na le-wic i prawic, rnice pogldw,wyznania nie maj dzisiaj zna-czenia, dzi jestemy razem, sto-jc wobec wielkiego dramatu,

wobliczu mierci wielu ludzi. -czymy si w blu z rodzinamiofiar iwtrosce odalsze losy osie-roconej przez nich ojczyzny.

Szanowni pastwo, drodzy

rodacy, art. 131 konstytucji na-kada na marszaka Sejmu obo-wizek zapewnienia cigociwadzy prezydenta, gowy pa-stwa polskiego.

W ramach tych obowizkw,ktre dzi na mnie spady, ogosi-em w caym kraju tygodniow a-ob narodow. Poczmy si wszy-scy w aobie, zarwno w wymia-rze oficjalnym, jak i prywatnym,w wymiarze przeycia wsplno-towego, jak iindywidualnego, takpo ludzku, z gbi wspczujce-go serca.

Moim obowizkiem jest wy-znaczenie take wcigu dwch ty-godni terminu wyborw na prezy-denta, ktre musz si odby niepniej ni 60 dni od daty ich ogo-

szenia. Zamierzam to uczyni pokonsultacjach z wszystkimi kluba-mi parlamentarnymi.

Skadam hod wszystkim, kt-rzy zginli wstrasznej katastrofiekoo Smoleska. Ale swoje ser-deczne myli imodlitwy oraz wy-razy osobistego wspczucia kie-ruj przede wszystkim do bliskichofiar, wtym do rodziny pana pre-zydenta Lecha Kaczyskiego, do je-go matki, crki ibrata.

Wtych trudnych dniach dla na-szej ojczyzny bdmy wszyscy ra-zem.f

Ordzie Bronisawa Komorowskiego

8/6/2019 gazeta w z 11.04

5/24

Polska w aobie 5www.wyborcza.pl + Gazeta Wyborcza + Niedziela11 kwietnia 2010www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dob

TRAGEDIA W SMOLESKU | BEZ PREZYDENTA, BEZ DOWDZTWA

MARSZAEK PRZEJMUJEZADANIA PREZYDENTA

mier prezydenta oznacza, e wszyst-kie jego kompetencje, zwyjtkiem pra-wa do rozwizania Sejmu przed upy-wem kadencji, przejmuje marszaekSejmu. Wcigu najdalej 14 dni musiogosi wybory prezydenckie.

Wybory musi wyznaczy na wol-ny od pracy dzie przypadajcy niepniej ni 60 dni od daty ogoszeniawyborw. Oznacza to, e wybory od-bd si w cigu 74 dni, czyli najp-niej w niedziel 20 czerwca.

Jeeli marszaek Sejmu nie mo-e wykonywa obowizkw prezy-

denta, przejmuje je marszaek Sena-tu. Jednak zdaniem prof. JerzegoCiemniewskiego, byego sdziego Try-bunau Konstytucyjnego chodzi tuwycznie oniemono fizyczn, anienp. o zapowiadan przez marszakaBronisawa Komorowskiego sytuacj,gdy na czas kampanii prezydenckiejjako kandydat PO wemie urlop.

Przejcie przez marszaka kom-petencji prezydenta oznacza m.in., emoe, cho nie musi, podpisywa usta-wy, ktre czekaj na podpis prezy-denta, zarwno te, ktre przesano tamzSenatu, np. zmiana ustawy oIPN, jaki te, ktre wrciy z Trybunau Kon-stytucyjnego po uchyleniu przepisw,ktrych brak nie uniemoliwia wejciaustawy wycie np. ustawa of inan-sowaniu partii politycznych.

Marszaek moe take podpisanominacj na zastpc prokuratorageneralnego, atake ratyfikowa mi-dzynarodowe konwencje, do ktrychratyfikowania wczeniej Sejm upo-wani prezydenta na tak ratyfika-cj czeka np. konwencja wsprawiekontaktw z dziemi.

RZECZNIK PRAWOBYWATELSKICH

Rzecznik praw obywatelskich nie mazastpcy, ktry mgby przej jego

konstytucyjne obowizki. Ale nie mate adnych uprawnie wadczych. Doczasu wyboru nowego rzecznika niktnie moe w ykonywa jego konstytu-cyjnych iustawowych uprawnie. Aleurzd moe dziaa normalnie, poza np.podpisywaniem wnioskw do Trybu-nau Konstytucyjnego czy wystpie-niami generalnymi do organw wadzy.

Jeli Janusz Kochanowski przedmierci nie upowani nikogo do re-prezentowania go wsprawach ju za-wisych przed Trybunaem Konstytu-cyjnym czy sdami do czasu wyborunowego RPO musz by zawieszone.

Rzecznika powouje Sejm za zgodSenatu na wniosek marszaka Sejmu al-bo grupy 35 posw.

Tryb zgaszania kandydatur okrelaregulamin Sejmu. Kandydatury wra-zie stwierdzenia wyganicia manda-

tu zgasza si przed upywem 21 dni,gosowanie za moe si odby nie wcze-niej ni siedem dni po otrzymaniuprzez posw drukw sejmowych.

PREZES IPN

Nikt nie przejmuje kompetencji preze-sa IPN. Te kompetencje to przede wszyst-kim decyzje personalne, gdzie nie mapilnych spraw (wszystkie wane decy-zyjne funkcje s obsadzone).

Podobnie jak wprzypadku RPO b-d musiay ulec zawieszeniu sprawyprzed sdami przede wszystkim ad-ministracyjnymi wktrych JanuszKurtyka nikogo nie upowani do wy-stpowania wswoim imieniu. Zawie-

szeniu ulegn te sprawy, wktrych za-interesowani odwoywali si do preze-sa IPN od decyzji szefw poszczegl-nych oddziaw IPN (np. wsprawie od-mowy udostpnienia akt).

Kadencja Janusza Kurtyki upywa-a w grudniu. Wedug obowizujcejjeszcze ustawy (art. 10) prezesa IPN po-wouje iodwouje Sejm wikszocitrzech pitych gosw za zgod Senatu,na wniosek Kolegium IPN, ktre wpierwogasza konkurs na prezesa.

Ale jest moliwe, by prezesa wy-brao nie obecne Kolegium IPN, ale no-wa Rada IPN. Przewiduje to noweli-zacja ustawy oIPN, ktra czeka na pod-pis prezydenta (moe j teraz podpi-sa marszaek Sejmu). Jednak przytym trybie znacznie wyduyby siczas potrzebny do powoania nowegoprezesa. Najpierw musiaaby zostawybrana Rada IPN, ato proces skom-plikowany. Wadze uczelni i placweknaukowych musiayby najpierw wy-bra kolegium elektorw, ktre z koleiprzedstawi kandydatw do wyboruSejmowi, Senatowi i prezydentowi. Do-piero wtedy Rada IPN ogasza konkursna prezesa i przedstawia zwycizcSejmowi. Ten za wybiera go zwykwikszoci gosw.f

EWASIEDLECKAO sytuacji w NBP s. 11

Kto teraz obejmie

stanowiska

onierze przed katedr polow, w ktrej odprawiono wczoraj aobn msz wit

WOJCIECHSURDZIEL

Na pokadzie rzdowego tupolewaznajdowali si niemal wszyscy naj-waniejsi dowdcy Si Zbrojnych RP.W jednej chwili kraj straci cae do-wdztwo.Zginli: szef Sztabu Generalnego Woj-ska Polskiego gen. Franciszek Ggor,dowdca Wojsk Ldowych gen. Ta-deusz Buk, dowdca Marynarki Wo-jennej wiceadmira Andrzej Karwe-

ta, dowdca wojsk specjalnych gen.Wodzimierz Potasiski, szef do-wdztwa operacyjnego polskiej ar-mii gen. Bronisaw Kwiatkowski i do-wdca Si Powietrznych gen. AndrzejBasik.

Zgin te wiceminister obronynarodowej Stanisaw Komorowski,a take biskup polowy Wojska Pol-skiego gen. Tadeusz Poski.

Do tej pory praktyk byo, e wuro-czystociach katyskich, z racji tego,e zostali tam rozstrzelani oficerowieWojska Polskiego, wielokrotnie uczest-niczyli niemal wszyscy najwaniejsidowdcy polskich si zbrojnych.

Nie ma przepisw dotyczcychwsplnych lotw wojskowych. Na pew-no nie powinni by wjednym samo-locie razem prezydent i premier m-wi ekspert wsprawach lotnictwa Grze-gorz Hodanowicz. Ale to nauczka,oktrej trzeba pamita na przyszo.Dowdcy powinni lecie osobno, i tozrnych powodw. Przeraajce jestte to, e nie ma kraju, wktrym w ci-gu szeciu lat dochodzi do dwch ta-kich katastrof: migowca premiera[Leszka Millera wgrudniu 2003r.], ate-raz samolotu prezydenta.

Po katastrofie samolotu CASAbyo wyrane zalecenie, by dowdcyjednostek nie przebywali na poka-dzie jednego samolotu. Tym bardziejdotyczy to dowdcw rnych ro-dzajw wojsk podkrela jeden z na-

szych rozmwcw w MinisterstwieObrony Narodowej.

Dlaczego wszyscy dowdcy lecie-li tym samym samolotem? pytamyrzecznika MON Janusza Sejmeja. Nazaproszenie prezydenta RP odpo-wiada.

Rzecznik MON zapewnia te: Pokatastrofie dowodzenie polsk armiodbywa si pynnie.

Generaowie, zktr ymi rozma-wialimy, podkrelaj, e kierowaniesiami zbrojnymi Polski automatycz-nie objli zastpcy dowdcw rnychrodzajw wojsk. We wszystkich ro-dzajach wojsk dziaaj ju sztaby kry-zysowe, zajmuj si one m.in. zabez-pieczeniem dokumentw zwizanychz bezpieczestwem pastwa, atakeopiek nad rodzinami zmarych woj-skowych oraz przygotowaniami do po-grzebw mwi Gazecie jeden z pol-skich dowdcw.

I dodaje: Nie ma mowy o adnympodwyszaniu stanu gotowoci pol-skiego wojska. Dowodzenie armi ob-jli zastpcy poszczeglnych dowd-cw rodzajw wojsk. Sztabem Gene-ralnym kieruje genera broni Mieczy-saw Stachowiak. Wojskami Ldowy-mi dowodzi genera Edward Gruszka,ktry etatowo jest szefem sztabu do-wdztwa Wojsk Ldowych. Tych do-wdcw, ktrzy na weekend wyjechalido swoich rodzin, postawiono wstangotowoci, by w kadej chwili moglistawi si w swoich sztabach.

Szef MON Bogdan Klich zoy kon-dolencje rodzinom ofiar. To niewy-obraalny wswej skali dramat caegopastwa polskiego ijego si zbrojnychnapisa.

Flagi we wszystkich jednostkachsi zbrojnych i bandery na okrtachzostay opuszczone do poowy.f

MARCINGRKA

Polska zostaa bezdowdztwa armii

ROZMOWA ZRadosawem Sikorskimministrem spraw zagranicznych

RENATA GROCHAL: To pan przekaza in-formacj o tragedii premierowi, mar-szakowi Sejmu i bratu prezydentaprezesowi PiS Jarosawowi Kaczy-skiemu.RADOSAW SIKORSKI:Jako pierwszy do-wiedziaem si o tej straszliwej trage-dii. Na pocztku nie byo jasne, czy towypadek, czy awaria. Bya nadzieja,e ocalej. Ale niestety, uzyskaem tstraszn pewno, kiedy poczyemsi z naszym ambasadorem wRosjiJerzym Bahrem, ktry sta sto metrwod wraku samolotu. Wtedy poinfor-mowaem premiera, marszaka Sej-mu, a take Jarosawa Kaczyskiegoo tym tragicznym wydarzeniu. To bystraszny obowizek.

Premier, gdy dowiedzia si oska-li tragedii, zapaka.Z kondolencjami dzwonili do premieraprezydent Rosji Dmitrij Miedwiediewi premier Rosji Wadimir Putin.

Jestemy nadal wszoku wobectego, co si stao. Take mam wra-enie wadze rosyjskie. Przysuchi-waem si rozmowie, chyba bezpre-cedensowej, gdy nasz premier roz-mawia jednoczenie zpremieremi prezydentem Rosji, ktrzy podawali

sobie suchawk telefonu. Jak wiemy,w Rosji ogoszono aob, a premierzyobu krajw uzgodnili, e spotkaj siw Smolesku. Premier Putin poinfor-mowa naszego premiera, e odnale-ziono czarne skrzynki samolotu. Ma-my nadziej, e to pomoe ustali, dla-czego doszo do ldowania wtak trud-nych warunkach.

Zkondolencjami dzwoni te do pre-miera prezydent USA Barack Obama.Przekaza olbrzymie wyrazy sympatii,solidarnoci, zoy ofert pomocy. P-niej bya te rozmowa na moim szcze-blu, pani Hillary Clinton przekazaa wy-razy szacunku. Zoczywistych przyczynpremier nie wemie udziau w szczycienuklearnym w Waszyngtonie. Jest roz-waany mj udzia, chodzi oto, by po-kaza caemu wiatu, e pastwo pol-skie funkcjonuje sprawnie. Teraz od-bieram kondolencje, dzwoni ministerspraw zagranicznych Niemiec GuidoWesterwelle, ministrowie spraw zagra-nicznych Litwy, Hiszpanii, Rosji, Ukra-iny, Biaorusi, Francji, Wielkiej Bryta-nii, Niemiec, Indonezji, wikszo za-przyjanionych pastw zoya kondo-lencje. Otrzymalimy je te od szefa Ko-misji Europejskiej.Czy prezydent Obama lub Hillary Clin-ton deklarowali, e pojawi si na po-grzebie prezydenta i jego ony?

Na razie nie, ale nie wykluczabymtego.

Czy wiadomo ju co na temat przy-czyn tej katastrofy, tego, co dziao sina pokadzie? Wiemy, e ostrzegano,by samolot nie ldowa ze wzgldu natrudne warunki.

Na razie to spekulacje. Byempierwsz osob, ktra dosownie kilkaminut po tragedii dostaa t wiadomo.Ipierwsze informacje byy takie, e wie-a odradzaa ldowanie. Jednak skoromamy czarne skrzynki, to myl, e po-winnimy powstrzyma si od speku-lacji ipozwoli specjalistom ustali prze-bieg tragedii.Jakie ustalenia zapady na nadzwy-czajnym posiedzeniu Rady Ministrw?

Po pierwsze, e badamy przyczy-ny tej tragedii, na miejsce udaj si pro-kuratorzy. Zapada decyzja o pomocyrodzinom ofiar katastrofy, godnymuczczeniu ofiar, perfekcyjnym przygo-towaniu pogrzebu. Wszyscy s do dys-pozycji. By moe odbdzie si kolejneposiedzenie Rady Ministrw po po-wrocie premiera ze Smoleska, bo dorozstrzygnicia jest kwestia transportucia ofiar do Polski, kwestia pogrzebupastwowego. Zgina urzdujca go-wa pastwa, zapewne wiele zaprzyja-nionych znami krajw bdzie chciaouczci pami naszego prezydentai wzi udzia w pogrzebie na bardzowysokim szczeblu.Wiadomo, kiedy ma by pogrzeb?

Nie, jeszcze nie wiadomo.f

Sikorski: Tusk nie leci do Waszyngtonu

1

Art. 131 konstytucji2. Marszaek Sejmu tymczasowo,do czasu wyboru nowego PrezydentaRzeczypospolitej, wykonuje obowizkiPrezydenta Rzeczypospolitej w razie:1) mierci Prezydenta Rzeczypospolitej.

()3. Jeeli Marszaek Sejmu nie moewykonywa obowizkw PrezydentaRzeczypospolitej, obowizki te

przejmuje Marszaek Senatu.4. Osoba wykonujca obowizkiPrezydenta Rzeczypospolitej nie moe

postanowi o skrceniu kadencji Sejmu.

Art. 128 konstytucji2. Wybory Prezydenta Rzeczypospolitejzarzdza Marszaek Sejmu () w razieoprnienia urzdu PrezydentaRzeczypospolitej nie pniej niw czternastym dniu po oprnieniuurzdu, wyznaczajc dat wyborwna dzie wolny od pracy przypadajcyw cigu 60 dni od dnia zarzdzeniawyborw.

8/6/2019 gazeta w z 11.04

6/24

Niedziela 11 kwietnia 2010 + Gazeta Wyborcza + www.wyborcza.pl

6 Polska w aobie

1

www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dob

TRAGEDIA W SMOLESKU | PREZYDENCI EGNAJ PREZYDENTA

ROZMOWA ZAleksandremKwaniewskimbyym prezydentem

AGNIESZKA KUBLIK: Mwi si, e jestw tej tragedii jaka symbolika.ALEKSANDER KWANIEWSKI: Tak, wi-dz w tym symbol. 70 lat temu roz-

trzelano w Katyniu kwiat polskiejnteligencji, dzi w wypadku zgin-i przedstawiciele elity III Rzeczy-

pospolitej. To jest niewtpliwie prze-klte miejsce i w polskiej historii b-dzie si kojarzyo z dwiema wielki-mi polskimi tragediami.

Straszna katastrofa, straszny smu-ek. Zginy w jednej katastrofie naj-waniejsze osoby wpastwie.

Chciabym uwierzy, e ta tra-edia i to, co si dzieje dzi, nie-

wtpliwie pikne zachowania ludziponad podziaami politycznymi,ponad codzienn ktliwoci, snie tylko wydarzeniem aobnym,ak pikn polsk tradycj szano-

wania zmarych, ale e przeniosi na nasze ycie codzienne. Bar-

dzo chciabym doczeka sytuacji, eywych bdziemy traktowa z takimszacunkiem jak zmarych. Ale jestemumiarkowanym optymist, bo pa-mitam, jak przeywalimy miernaszego papiea Jana Pawa II i jakniewiele z tej atmosfery udao siutrzyma potem.

W historii narodw takie szoki ma-j znaczenie. Wierz, e ten szok pokatastrofie smoleskiej bdzie lekcj.Moe nie od razu, ale wjakiej p-niejszej perspektywie poprawi naszeycie publiczne, debat publiczn. Mo-e bdzie mniej agresji, nietolerancji,partyjniactwa? Oby. Mwi te sowaznadziej, ale bez wikszego przeko-

nania, e tak moe si sta.Lech Wasa mwi, e powinnimysi postara wycign z tego wnio-ski: Wicej sumienia, serca, mniejktliwoci. ycie takie krtkie

jest. Dopiero wobec takiej katastro-

fy wida, jak mae, jak beznadziej-ne s te n asze spory. Dyskusje, ktoma gdzie by, czym lecie. Te wszyst-kie codzienne ataki wobec potgimierci s bez znaczenia. A jednak

zatruwamy sobie nimi codziennieycie.Gdyby po tej tragedii politycy nauczy-li si wybacza swoim politycznymprzeciwnikom...

Gdyby... Powany problem na-szego ycia politycznego to brak sza-cunku. Gdybymy nauczyli si sza-nowa innych, to sami przez nich tebymy byli szanowani. Nie chodzitylko o szacunek dla ludzi sprawuj-cych wysokie urzdy, ale take o sza-cunek dla zwykego obywatela. Naj-pierw musimy go szanowa, by po-tem si mc z nim uczciwie spiera,np. o elektrowni atomow, wybu-dowanie drogi czy gosowanie na le-

wic iprawic. Bo rnice zda wde-mokracji s czym naturalnym, alektnie wynikajce z braku szacun-ku dla innych ju nie. Jeli mamy sza-cunek dla bliniego jak dla siebie sa-mego, to jestemy tolerancyjni, go-towi do wybaczenia i pojednania. Tooznacza lepsz jako ycia.

Tego brakuje nam na co dzie naj-bardziej.Trzeba a tak przeogromnej tragedii,by mwi o tym gono.

Nie trzeba. Ale jeli si ju wyda-rzya, niech bdzie takim pozytyw-nym wstrzsem. Oby ta tragedia niestaa si czci niespenionych ocze-kiwa polskiej historii.Prezydent Wasa mwi, e jestzdruzgotany podwjnie, bo nie zd-y rozliczy si z Lechem Kaczy-skim. Ale mu wybacza i prosi o wy-baczenie.

Te spory po prostu ju przecho-dz w inny wymiar. Sdu Ostatecz-nego.

Sztuka wybaczania to trudnarzecz. Rozmawiaem zreszt o tymz prezydentem Lechem Kaczyskim,eby mie pami, ale nie by pa-

mitliwym, eby umie rozumiecudze bdy i saboci, pamitajc,e nigdy samemu nie jest si bezgrzechu.Dla pana to take osobista tragedia,bo w katastrofie zgino wielu pa-skich przyjaci.

Tak, Iza Jaruga-Nowacka, Jola Szy-manek-Deresz, Jurek Szmajdziski,Piotr Nurowski. Dla mnie to ogromnaosobista strata iniepowetowana stra-ta dla lewicy.

Patrzc na list ofiar katastrofy, wi-dz, e dwie formacje polityczne, SLDiPiS, bardzo mocno zostay osieroco-ne. Bo na licie widz czowk poli-tykw obu ugrupowa.

W Polsce zwyko si mwi, enie ma ludzi niezastpionych. Aleto nieprawda. Bo wielu z tych ludzibdzie bardzo trudno zastpi,a niektrych si nie da w ogle.W miejsce posw, ktrzy zginli,pojawi si debiutanci, ktrzy b-d potrzebowali wielu, wielu lat, e-by dojrze.Konstytucja si sprawdzia, pastwonie jest zagroone.

Tak, pastwo jest stabilne. O pa-

stwo si nie obawiam, ale obawiam sio jako, bo wielu ludzi bdzie zast-pi bardzo trudno.

Cho Polska nigdy nie spodziewa-a si tak wielkiej tragedii, to formal-nie jest na ni przygotowana.Tylko nasza dusza nie.

Ta rana bdzie si goi bardzodugo. Nie wiem, czy zagoi si tak,eby blizn nie byo. Zostan na za-wsze.f

ROZMAWIAAAGNIESZKAKUBLIK

Podwjnie przeklte miejsceW historii narodw takie szoki maj znaczenie. Wierz, e ten szok po katastrofie smoleskiej bdzie lekcj

mwi byy prezydent Aleksander Kwaniewski

ROZMOWA ZLechem Wasbyym prezydentem

AGNIESZKA KUBLIK: Panie prezy-dencie, jak pan zareagowa na wia-domo o tej tragedii?LECH WASA: Jestem podwjnie

druzgotany. Bo z tymi ludmimam nierozliczon kart. Sameszcze nie wiem, jak to rozumie,ak to czyta. Porwnuj to do tra-edii katyskiej wtedy strzelali

naszej inteligencji w ty gowy, te-az stracilimy cz intelektual-

nej elity naszego narodu w wy-padku samolotu. To druga takwielka polska tragedia. To Katynr 2. Dugo demokracja bdzie za-

blinia t ran.Lech Kaczyski by paskim poli-ycznym przeciwnikiem, ale wcze-niej przyjacielem.

Tak, i dlatego jestem zaamany,bo nie mog si ju z nim rozliczy.Wic po boemu ja mu wybaczam

te prosz o wybaczenie. Niechpoczywa w spokoju.

Bg dopuci na nasz nard nie-zwyk tragedi powiedzia abpTadeusz Gocowski.

Jednak dopuci. Bdziemy siteraz zastanawia dlaczego. I to podwieloma wzgldami: dlaczego ob-chodzilimy 70. rocznic tragedii ka-tyskiej dwa razy w rod i w so-bot dlaczego na pokadzie byo ty-lu ludzi, dlaczego pilot kilka razy pod-chodzi do ldowania. Duo, bardzoduo bdzie do wyjaniania.

A teraz postarajmy si wycignz tego wnioski trzeba sumienia, ser-ca, mniej ktliwoci. ycie takie krt-kie jest.Pan nie mia lecie na te obchody?

Nie, ja poleciaem zpremieremTuskiem. Nie zostaem zaproszonyprzez prezydenta. Teraz wiem, e to

dobrze, bo bybym na licie ofiar...To jaka symbolika, e druga takwielka tragedia dotyka nasz nardtak niedaleko Lasu Katyskiego?

To jest znak, to pogroenie pal-cem. Musimy si nad tym wszyscyzastanowi. Ja si na pewno bd za-stanawia. Musimy mie dla siebiewicej mioci.f

Wasa: To Katy nr 2ROZMOWA ZTomaszem Naczemprofesorem historii,byym wicemarszakiem Sejmu,kandydatem PD-SdPl na prezydenta

AGNIESZKA KUBLIK: To najstraszniejszakatastrofa w historii Polski.PROF. TOMASZ NACZ: Tak, niestety.Nigdy wPolsce, nigdy wadnym in-nym kraju aden nard nie straciwjednej katastrofie tylu wybitnych lu-dzi.Miejsce, czas i rozmiar katastrofy.Jest w tym jaka tragiczna, przekl-ta symbolika.

Rzeczywicie, takie skojarze-nie samo si nasuwa. Ja jednak tu-maczybym to ubstwem naszego

pastwa. Nigdzie na wiecie nie dzie-je si tak, by do jednego samolotu,tak zdezelowanego i tak niespenia-jcego standardw bezpieczestwa,wsiadao a tyle najwaniejszychosb w pastwie. Widz wtym ja-k uask fantazj i przekonanie,e jak si leci z prezydentem, to sinic zego sta nie moe.

Stan techniczny samolotu rzeczywi-cie by nie najlepszy, ale te byy bar-dzo ze warunki atmosferyczne. Innysamolot, ktry mia ldowa wSmo-lesku, zosta skierowany na lotni-sko Wnukowo.

To prawda, ale poczekajmy na od-czytanie informacji zczarnej skrzyn-ki. Nie wiemy dzi, kto ostatecznie pod-j decyzj, by mimo tak zych warun-kw pogodowych ldowa w Smo-lesku.

Przekonanie o tragicznoci tegomiejsca samo si nasuwa, ale ja bymczerpa ztej tragedii nauk, by nie pro-wokowa losu. By dba o standardybezpieczestwa powszechnie funk-cjonujce na wiecie. Wbardzo wielukrajach nie do pomylenia byoby, e-by razem zprezydentem leciao tak

wiele znaczcych w pastwie osb.Zemci si nasz polski stosunekdo standardw bezpieczestwa i swo-je zrobio przekonanie, e jak si lecido narodowego sanktuarium, towszystko jest mniej wane i wszystkobdzie dobrze.

Teori o przekltym miejscu od-dalam, bo ona usprawiedliwiaaby

ludzi. Moim zdaniem te dwie tra-gedie, ta sprzed 70 lat i ta obecna,s dzieem ludzi, a nie si poza-ludzkich.Wojciech Kilar, komentujc to, co sistao, mwi, e teraz mona myletylko o tym, czy to ma jaki sens. Czyw tych wszystkich mierciach moew ogle by jaki sens?

Kada mier prowokuje do py-ta osens. Nie potrafi odpowiedziena pytanie osens. Ja sensu wtym niewidz.

Wiem natomiast, e ta tragediaw bardzo istotny sposb wpynie napolsk polityk. Opadn emocje,przyschnie aoba, ale bardzo wie-lu wybitnych postaci polskiej poli-tyki zabraknie. Ich ju nie ma.

Pojawi si nowi, i to w tak wielu

miejscach, e to musi zmieni polskpolityk.Nie ma dzi osoby, ktra by po-

trafia odpowiedzie na pytanie, jakta tragedia odbije si na wyborachprezydenckich. A odbije si na pew-no.Jak?

Jeszcze na to za wczenie. f

Nacz: Nauka, by nie prowokowa losu

Na pokadzie samolotu miaa by58-letnia Zofia Kruszyska-Gust, pra-cownica Kancelarii Prezydenta, byadziaaczka opozycji wPRL. Nie przy-jechaa na lotnisko.

Zosia w pitek wieczorem spa-kowaa si i byo oczywiste, e leci doKatynia mwi jej przyjacika z So-potu. W rodku nocy si obudzia.Nie, nie miaa adnych koszmarwczy zych przeczu. Po prostu obu-dzia si ipostanowia, e zostaje w do-mu. Nie wie dlaczego.

Dwaj posowie Jan Odakowskiz PiS iStanisaw elichowski z PSLmieli lecie, ale ustpili miejsca kole-gom. Wedug pierwszych doniesiew samolocie mia by te ambasadorPolski w Rosji Jerzy Bahr, ale szybkosi okazao, e to pomyka.f ROD,WBS

Nie polecieliProsimy o zdjcia

Swoje wyrazy solidarnoci zrodzinamiofiar tragedii w Smolesku skadaj

dzi mieszkacy caej Polski:wywieszaj f lagi, zapalaj znicze,uczestnicz w mszach w. Pomnam udokumentowa kraj pogronyw aobie, zrb zdjcia, wrzu jenaWyborcza.pl

Prosimy o wspomnienia

Znae jedn zofiar tragediiw Smolesku? Czue emocjonalnyzwizek zjedn znich?Napisz wspomnienie.Opublikujemy je wserwisieWyborcza.pl, niektre takewpapierowej Gazecie Wyborczej.Piszcie: wspomnienie@g.pl

Pokamy Polskw aobie:

ROZMOWA ZEw Junczyk-Ziomeckonsul RP w Nowym Jorku,

by minister w kancelariiecha Kaczyskiego

PAWE WROSKI: Jak Nowy Jork re-aguje na tragedi pod Smoleskiem?EWA JUNCZYK-ZIOMECKA: Otym, co

i stao, usyszaam o 3 w nocy cza-u nowojorskiego, o 6 dzwonia pani

konsul generalna zCzech zpytaniem,zy przebywajcy wUSA z oficjaln

wizyt premier Czech Jan Fischermoe przyj i zoy kondolencje.Drugi telefon by od konsula general-nego Rosji z pytaniem, czy moew czym pomc. Od rana pod kon-

ulat przychodz ludzie, gwnie Po-

lonia. Skadaj kwiaty, modl si albopo prostu milcz.

Te kwiaty niemal ju zasypay a-weczk Jana Karskiego, ktra znajdujesi pod konsulatem. Pikny list napisaDavid Harris, przewodniczcy Ame-rykaskiego Komitetu ydowskiego.Ju na sobot zaplanowano msz wko-ciele Stanisawa Kostki. Wniedzielwkatedrze w. Patryka jest koncert zoka-zji rocznicy mierci Jana Pawa II, jegowiersze miaa czyta m.in. Maja Ko-morowska, ale poprosilimy arcybi-skupa Nowego Jorku, aby przed kon-certem odbya si msza za zmarych.Przez lata bya pani jedn z najbli-szych wsppracownic prezydenta.

Ja jeszcze znim jadam niadaniewielkanocne. Byam wWarszawie ipo-stanowiam zajrze do Paacu. Rano za-

dzwoni do mnie Andrzej Seweryn, my-la, e jeszcze pracuj w Kancelarii, i basi, czy nie jestem w samolocie. Pomy-laam o kruchoci ludzkiego ycia.

Ogldam zdjcia walbumie, ktrymam zKancelarii Prezydenta, ipacz.Na jednym zdjciu Lech Kaczyski, atuLeszek zMarylk. Marylka ju nigdynigdzie nie przyjedzie. O, tu Pawe Wy-pych, ju go nie ma. Basia Mamiska junigdy nie bdzie czytaa podczas uro-czystoci odznacze. Izabela Toma-szewska nie bdzie organizowaa spo-tka. To s wszystko osoby, ktre znam.To jest dla mnie niebyway szok.

No i jeszcze ci przedstawiciele Ro-dzin Katyskich, ktrymi zginli, gdylecieli uczci swoich bliskich wKatyniu.Jedna z osb, zktr rozmawiaam, m-wia, e to miejsce jest przeklte.f

Ogldam zdjcia walbumie ipacz

8/6/2019 gazeta w z 11.04

7/24

1

TRAGEDIA W SMOLESKU | WSPOMNIENIA

Polska w aobie 7www.wyborcza.pl + Gazeta Wyborcza + Niedziela11 kwietnia 2010www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dob

Trudno to dzisiejsze wydarze-nie zrozumie i wyjani w kate-goriach czysto ludzkich napisaprymas abp Henryk Muszyski. W tak tragicznym momencie w hi-storii naszego narodu nie ma sw,ktre potrafiyby wyrazi tragediludzi, ktrzy zginli, ich rodzin,wspmaonkw, dzieci. Mona so-bie tylko wyobrazi, co si dziejew ich domach mwi wczorajabp Kazimierz Nycz na konferencjiw kurii biskupiej wWarszawie. Za-apelowa: Nie jest to czas na zada-wanie pyta o przyczyny, bo one

mogyby nas podzieli. A teraz mu-simy by razem, musimy si zjedno-czy. Abp Nycz stwierdzi, e pyta-nie, dlaczego tak si stao, trudno tezadawa samemu Panu Bogu.

Konferencj prasow zwoa teEpiskopat. Jego sekretarz generalnybp Stanisaw Budzik powiedzia: Kade serce jest napenione blemi smutkiem. Solidaryzujemy si z ty-mi, ktrzy utracili bliskich i przyja-ci. Nie mwimy o nich, e umarli,ale e odeszli do Domu Ojca.

Prymas Polski abp Henryk Mu-szyski przesa kondolencje na rce

marszaka Sejmu Bronisawa Komo-rowskiego. Trudno to dzisiejsze wy-darzenie zrozumie iwyjani wka-tegoriach czysto ludzkich. Mona tyl-ko wierzy, e podobnie jak nie byadaremna ofiara ycia tysicy Polakwzamordowanych na Wschodzie, nieoka si rwnie daremne wysieki mier tych, ktrzy przez lata za-biegali o pojednanie narodw pol-skiego irosyjskiego napisa pry-mas.

Przewodniczcy Episkopatu abpJzef Michalik powiedzia KAI, e wi-dzi wtragedii wielk symbolik: Eli-

ta ludzi sprawujcych najwysze urz-dy w pastwie swoim yciem uczciadzi elit II Rzeczypospolitej, ofice-rw zamordowanych w Katyniu.

Owiadczenie wyda Synod Ko-cioa Ewangelicko-Augsburskiego:Symbolika miejsca i czasu dzisiej-szej tragedii powinna by dla naswszystkich znakiem potrzeby jed-noci, wzajemnego braterstwa i na-lenego dla przyszoci Polski zaan-gaowania w budowaniu prawdziwejmioci.

Wczoraj wieczorem odprawionomsze aobne za wszystkich, ktrzy

zginli w katastrofie w Smolesku.Na msz w katedrze wawelskiej przy-szy tumy krakowian. Ojczyzno! Do-znaa jeszcze jednego bolesnego do-wiadczenia, ale ufamy, e of iara na-szych braci i sistr, ktrzy dzi po-nieli mier, zaowocuje dobrem,przyniesie pokj i pojednanie wszyst-kich Polakw mwi wkazaniu kard.Stanisaw Dziwisz.

Msz w warszawskiej katedrzepolowej Wojska Polskiego odprawinuncjusz apostolski abp Jzef Ko-walczyk.f

KATARZYNAWINIEWSKA

Biskupi: A teraz musimy by razem, musimy si zjednoczy

DARIUSZ BARASKI

Jego dziadek ppor. Franciszek Po-pawski walczy ju jako legionista poddowdztwem Jzefa Pisudskiego,bra udzia wwojnie 1920r. WwolnejPolsce by onierzem zawodowym.Przed wojn suy wukach w wo-jewdztwie wileskim, w korpusieochrony pogranicza.

Aresztowany 17 wrzenia 1939r.by osadzony wKozielsku, a w kwiet-niu 1940r. zamordowany wLesie Ka-tyskim. To na jego grb, swojego oj-ca, chciaa jeszcze raz pojecha crkaAnna Borowska. Miaa jecha poci-giem, jak dziesi lat temu, kiedy po

raz pierwszy modlia si przy grobieojca. Jednak ze wzgldu na wiek zde-cydowano, e skoro jest okazja pole-cie samolotem...

Towarzyszy jej wnuk Bartosz.Cieszya si na ten wyjazd, asyn bar-dzo chcia tam zni pojecha, jakoopiekun, ale te zobaczy, bo przecietak jak my wszyscy od dziecistwa su-cha odziadku, oKatyniu, zesaniu doKazachstanu. Zawsze gdy rodzina sizbieraa, to przecie wspominano,wic si interesowa. Moe gdyby by-a modsza, pojechaaby sama. Ale ma-

ma skoczya ju 82 lata, a i przeyciazrobiy swoje mwi Franciszek Bo-rowski.

Drcymi rkoma wyciga zszufla-dy pamitki poke listy, kartki zKo-zielska. Na nich rysowane owkiemprzez koleg portrety stojcego w celiojca pani Anny.

On ju wtedy co przeczuwa. Niemg napisa do rodziny wprost: ucie-kajcie. Pisa i zagadkowo nalega, ebyjechali do jego siostry opowiada panFranciszek. Rodzin wywieziono jed-nak wkrtce do Kazachstanu, gdzie by-li a do 1946r. Tam ciko pracowali igo-dowali.

Mama opowiadaa opracy wce-

gielni, otym, jak wymykali si kra nakosy, eby nie zgin zgodu. Do ko-ca cierpieli gd, wic jak przyjechali doPolski, na ziemie zachodnie, to tak jak-by Pana Boga za nogi chwycili. Mieligdzie spa, dostali ziemniaki, prac, mle-ka troch od krowy ipracowali po 12 go-dzin wPGR-ze. Apotem przenielimysi do Gorzowa, ebym mg chodzido szkoy. ycie mamy rwnie po woj-nie nie rozpieszczao, nie zdobya wy-ksztacenia przez te przejcia, cikopracowaa fizycznie. Mwia zawsze, ema przepracowane 60 lat. Ijeszcze te

lata, ktre pracowaa na zesaniu. yli-my skromnie, bez rozgosu, ale zBo-giem. Kochalimy si wszyscy wrodzi-nie. Mama najbardziej si udzielaa w Rodzinie Katyskiej, w kociele,wApostolacie Maryjnym. Zawsze odlat staa wpoczcie sztandarowym Ro-dziny Katyskiej podczas uroczystoci.Nigdy si nie spodziewalimy, e tak odnas odejdzie. Aprzede wszystkim, erazem zni odejdzie mj syn. Nie mo-g si ztym pogodzi mwi FranciszekBorowski.

Bartosz mia 31 lat, skoczy studiainynierskie na Akademii RolniczejwSzczecinie, zamierza kiedy sko-czy studia magisterskie. Niedawno si

jednak oeni, zaledwie kilka miesicywczeniej, ipracowa jako kierowca ci-arwki.

Mieli potrzeby, chcieli si jako urz-dzi, planowali dziecko. Ateraz... naj-ukochasze osoby, jakie mielimy, namzabrano panu Franciszkowi amie sigos.

AKamil, brat Bartosza, dodaje przezzy: Jego ona bya wanie wNiem-czech. On przed wyjazdem napisa jejkartk: Kocham Ci, do zobaczenia, doniedzieli. Inarysowa obok dwa serca.A teraz ju nie wrci.f

I w nas ten

Katy zostanieROZMOWA ZJoann Kluzik-

-Rostkowskposank PiS

PIOTR PACEWICZ: Jak Go zapamitasz?JOANNA KLUZIK-ROSTKOWSKA: Umiech-nity czowiek, ktry chodzi po gabi-necie. Bo jak si trzeba byo zastanowi,to lubi chodzi. Po prostu atwiej si Le-chowi mylao, gdy chodzi.A umiech?

Jakby si umiecha pod wsem,cho ju od dawna nie nosi wsw. Miaemocje na wierzchu. Zwykle ludzie nawysokich stanowiskach, take wpry-watnych relacjach, daj ci do zrozu-mienia, jak s wani. Lech by tego za-przeczeniem. Rne funkcje, ktre pe-ni, nie odciskay na nim pitna, nie zmie-niay jego stosunku do ludzi, szczegl-nie do kobiet.

Dugo trwao, zanim przeszlimy naty. By prezydentem Warszawy, wsp-pracowalimy ze sob, aja wci m-wiam do niego panie prezydencie.Wkocu nie wytrzyma ipyta, czy mo-emy sobie mwi po imieniu. Idalej:Ja ci przecie tyle dawaem znakw,czekaem, a mi zaproponujesz, wko-cu si omieliem.Uwaa, e to kobieta powinna wyko-na ten krok.

Ja na to, e to raczej on powinien,bo jest starszy i jest prezydentem. Alestanowisko si dla niego nie liczyo. Miapodobne trudnoci, gdy w rnych bar-dzo oficjalnych sytuacjach trzeba byoprzej przez jakie drzwi. PrezydentWarszawy, apotem Polski powinien ipierwszy, ale dla niego byo oczywiste,e przodem id kobiety. By prywatny,nie stawa si oficjalny.Publicznie jawi si jako raczej napi-ty, czsto niezadowolony, moe nawetsfrustrowany.

Trudno mi to oceni, zbyt dobrzego znaam i rozumiaam. Ale tak, wi-dziaam, kiedy jest zadowolony, akiedyzy. Lech by bardzo emocjonalny, jakby zy, to wida byo, e jest zy. To goodrniao od Jarosawa, ktry raczejreaguje chodno, zachowuje dystans,panuje nad emocjami.By dowcipny?

Wmiy sposb. Mwi do mnie cz-sto Kluzico. Znowu narozrabiaa,Kluzico.Bo zdarzao ci si zaj stanowisko in-ne ni twoja partia, np. wsprawie in vi-tro.

W rnych sprawach zajmowaamraczej nietypowe dla PiS stanowisko.Czasem to musiao by niewygodne idlaniego, ale nigdy nie usyszaam zego so-wa. Brzmi mi raczej wuszach: Itak cibd broni, Kluzico. Zreszt Lech Ka-czyski mia na tle PiS pogldy centro-we iczsto po prostu zgadza si ze mn.Raz mi szczeglnie pomg, gdy jako wi-ceminister pracy przeprowadzaamprzez Sejm ustaw przeduajc urlopmacierzyski. Iwtedy posowie zwszyst-kich klubw poza Platform Obywa-telsk wymylili, by dooy kobietom

specjalny okres ochronny po powrociezurlopu. Wygldao niby adnie, ale taknaprawd byaby to kolejna bariera wza-

trudnianiu kobiet. Zadzwoniam: No,prezydencie, jeste specjalist od pra-wa pracy, co ty na to?. Lech powiedzia,e jako prezydent si nie wypowie, alejako specjalista moe powiedzie: Masz100 procent racji. Poszam do klubuPiS i mwi im, co uwaa prezydent.I PiS zmik.atwo si wcieka?

Nigdy nie widziaam go wcieke-go, ale poirytowany bywa. Pamitam,jak kiedy zrobi co takiego, co musia-o zdenerwowa opozycj. Iopozycjago zaatakowaa. A on chodzi po gabi-necie i si zoci. Leszek, co si dener-wujesz? Przecie byo jasne, e tak za-reaguj tumaczymy mu. Aon na to,e mamy racj, ale i tak go to wkurza.O co wtedy poszo?

Nie mog sobie przypomnie. Wi-

dzisz, zgino kilkudziesiciu moichprzyjaci. Jeszcze wczoraj wieczoremrozmawiaam zGrayn Gsick, OlNatalli-wiat, to byy moje przyjaciki.Olka Szczygo znam 20 lat, zWadkiemStasiakiem pracowaam wWarszawie.Przemek Gosiewski, z ktrym si cz-sto spieraam, to kolega jeszcze zNZS.Bardzo lubiam si te zIz Jarug-No-wack, zdecydowaa si lecie w ostat-niej chwili. Nagle zrobia si dookoamnie dziura.Prezydent by uparty?

Tak, jest uparty, ale chyba kady po-lityk powinien by.Potrafi si mia z siebie?

Wielokrotnie mia si ze swoichprzywar. Mia dystans do siebie.Mylisz, e by szczliwy jako polityk?Robi czsto wraenie, e go to mczy.

Chyba to nie jest dobre sowo, to ra-czej pasuje do ycia prywatnego. Wpo-lityce to mona mie poczucie racji, si-y czy saboci.

On by w polityce dugo. Tyle do-wiadczy wSolidarnoci, jako szefNIK, minister, prezydent Warszawy,potem wygra wybory na najwyszestanowisko. Mia te kilka trudnychlat, gdy wypad zpolityki i wrci nauczelni. adne z uczu polityka odspenienia do kompletnej poraki niebyo mu obce.Byy arty, e Maria Kaczyska trak-tuje ma jak duego chopca, za kt-rym trzeba nosi niadanie.

Zawsze, jak ich widywaam, mia-am wraenie, e s nie tylko dobrymmaestwem, ale e jest midzy nimi

silna przyja. Taki mocny zwizek. Iesi dobrze rozumiej i szanuj. S bar-dzo zyci.Nie wiemy, czy mieli czas si poegna.

Mylaam o tym, jak to mogo wy-glda. Koowanie nad lotniskiem tomusiao budzi niepokj. Salonka pre-zydencka jest na samym przodzie tu-polewa, z lewej strony s dwa fotelenaprzeciwko siebie, z prawej kanapai dwa inne fotele. Nie wiemy nawet,na ktrych fotelach siedzieli. Moepo lewej? f

ROZMAWIAPIOTR PACEWICZ

Lech by prywatny

Las Katyski. Krzesa, na ktrych miaa usi prezydencka delegacja

PAP

Przez cae ycie si nasuchaem, i od mamy, i od babci,o Katyniu. A teraz dalej ten Katy i w nas do mierci pozostanie mwi Franciszek Borowski. W katastrofie straci matk i syna

8/6/2019 gazeta w z 11.04

8/24

MIKOAJ CHRZAN

S lotniska, na ktrych samoloty mo- ldowa przy zerowej widzialno-ci. Takim lotniskiem jest np. lo n-

dyskie Heathrow. Dziki najbardziejozwinitej wersji systemu Instru-

ment Landing System (ILS) samolotbezpiecznie sprowadza si tam na zie-mi, nawet gdy mga spowija cay pastartowy.

Na lotnisku Siewiernyj wSmole-ku systemu ILS nie ma. S pomoceadionawigacyjne starszego typu.

Wyobramy sobie, e lecimyprdkoci 300 km na godz. przezst mg. Za oknami zupenie bia-o. Majc system ILS, wtej mgle wi-

dzimy wywietlon ciek, po kt-ej samolot ma si znia, by trafi na

pas. Jeli schodzimy wedug radiola-arni NDB a taki system prawdopo-dobnie by wSmolesku pilot wieylko, e jest na osi pasa i w jakiej od

niego odlegoci, ale oodpowiednimprofilu zniania decyduje sama zao-

a. Natomiast jeli chmury sigaj sa-mej ziemi, to wogle nie ma moli-woci, by bezpiecznie wyldowa

mwi nam pilot wojskowych od-zutowcw.

W Smolesku widzialno byabardzo saba. Lotnisko spowite byomg, widzialno dochodzia do

00m. Pilot wsamolocie stojcym nakrawdzi pasa startowego w Smo-esku, ktry liczy 1600m, nie wi-

dziaby nawet jego poowy. Trudne warunki to nie adna

nadzwyczajna sytuacja. Codzienniele lotnisk jest spowitych mg, ale

do katastrof nie dochodzi, bo pilocinaj minimalne warunki pogodo-

we, poniej ktrych nie maj prawadowa. Wlotnictwie cywilnym nici nie ukryje, kapitan, ktry by prze-adzi, wie, e jeli nawet bezpiecz-

nie wylduje, to bdzie mia powa-ne kopoty opowiada pilot boein-gw 737 wLocie.

Wiadomo, e do katastrofy doszowtedy, gdy pilot prbowa wzbi ma-szyn po nieudanym podejciu. We-dug rnych rde bya to pierwszaalbo druga prba ldowania. Samolotuderzy w anten nadawcz, apotemprzechylony o drzewa iroztrzaskasi wpobliu lotniska.

Eksperci mwi, e przyczyn ka-tastrof na og nie jest pojedynczy ele-ment, lecz splot niekorzystnych wyda-rze. Za pogoda nie jest wytuma-czeniem mwi pilot wojskowych mi-gowcw. Po prostu jeli ldowanie jestniemoliwe, leci si na lotnisko zapa-sowe, gdzie pogoda jest lepsza.

Tak decyzj podjli piloci ia-76z oficerami rosyjskiego BOR-u,kt-rzy take lecieli do Smoleska, i za-wrcili na moskiewskie Wnukowo.

Czy moga zawie technika? Tak,cho to najmniej prawdopodobna przy-czyna, bo samolot by wieo po re-moncie mwi Tomasz Hypki zeSkrzydlatej Polski.

Tu-154M onumerze 101 (na zdjciu:po katastrofie w Smolesku) by jed-nym zdwch takich samolotw nale-cych do 36. Specjalnego Puku Lot-

nictwa Transportowego izosta wy-produkowany w Rosji wczerwcu 1990 r.Tu-154M moe wylata wsumie 30 tys.godzin. Prezydencki 101 wylata 5 tys.141 godzin, a ostatni z remontw za-koczy si 21 grudnia 2009 r. Dowdz-two Si Powietrznych zapewnia, ewszystkie biece obsugi wykonanoprzed lotem zgodnie zprocedurami.

Kolejna moliwo to bd pilotw. Mog by tu podobiestwa do wypadkuwojskowej CAS-y wMirosawcu wstycz-niu 2008 r. Tam take wojskowi pilocipodchodzili do ldowania przy zej po-godzie i niesprawnym systemie ILS nalotnisku, cho najlepsz decyzj bybylot na lotnisko zapasowe mwi woj-skowy ekspert. Tam take na pokadziebyli dowdcy lotnictwa, ktrzy nawet

jeli nie wpywali na decyzj pilotw, toju sam obecnoci mogli wywiera nazaodze presj wykonania zadania.

Czy piloci tu-154 znaleli si pod po-dobn presj? Czy zdecydowali si l-dowa, mimo e warunki nakazywaylot na inne lotnisko? Na to pytanie niema dzi odpowiedzi.

Wiadomo natomiast, e w sierpniu2008 r. prezydencki tu-154M lecia do

Azerbejdanu i w trakcie lotu urzd-nicy prezydenta poprosili kpt. Grze-gorza Pietruczuka, by zmieni plan lo-tu ildowa wTbilisi (byo to kilka dnipo wybuchu konfliktu midzy GruzjaRosj).

Pilot skonsultowa si przez radioze swoim dowdc i odmwi, tuma-czc si wzgldami bezpieczestwa.Wtedy do kabiny wszed sam p rezy-dent imia go namawia do zmiany de-cyzji. Dziennikarzom na pokadzie m-wi: Jeli kto decyduje si by ofice-rem, to nie powinien by lkliwy.

Ostatecznie samolot wyldowazgodnie zplanem wAzerbejdanie.

Pniej kpt. Pietruczuk zosta od-znaczony srebrnym medalem za zasugidla obronnoci kraju przez szefa MONBogdana Klicha za przestrzeganie pro-

cedur ipoczucie odpowiedzialnoci zabezpieczestwo czterech prezydentwna pokadzie (oprcz Lecha Kaczy-skiego w samolocie byli prezydenciEstonii, Litwy iotwy). Zgodnie zpro-cedurami ostateczne decyzje o starciei ldowaniu podejmuje bowiem zawszekapitan.

W sobotnim tragicznym locie zao-g stanowio osiem osb. Byli to kapi-tan Arkadiusz Protasiuk, drugi pilotmajor Robert Grzywna, nawigator po-rucznik Artur Zitek, technik poka-dowy chory Andrzej Michalak oraztrzy stewardesy: Barbara Maciejczyk,Natalia Januszko iJustyna Moniuszko.

Kiedy w padzierniku 2008 r. trwaspr prezydenta i premiera oto, ktryz nich ma lecie na szczyt UE do Bruk-seli, choroba jednego z dwch pilotwtupoleww uniemoliwia wylot dwchsamolotw. Zachorowa wtedy waniekapitan Protasiuk.

Dwa miesice temu, 4 lutego, caazaoga, ktra zgina wsobotniej kata-strofie, zostaa odznaczona za opera-cj transportu polskich ratownikw naHaiti. Dzikowa im gen. Andrzej Ba-sik, dowdca Si Powietrznych, ktrytake zgin wsobot.f

Ostatni lot tupolewa numer 101Dlaczego nie zrezygnowali, dlaczego prbowali ldowa w takich warunkach?

Niedziela 11 kwietnia 2010 + Gazeta Wyborcza + www.wyborcza.pl

8 Polska w aobie

1

www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dob

TRAGEDIA W SMOLESKU | DECYDOWA PILOT

26 lutego 2004 r.Prezydent MacedoniiBorys Trajkow-ski leci na konferencj ekonomicznwboniackim Mostarze. Na miejscupogoda jest fatalna ulewa igsta mga.May samolot Beechcraft Super King

ozbija si ozbocze gry wpobliuwioski Rotmilja, 15km od lotniska.Zgino dziewi osb wszyscy pa-

aerowie izaoga. Akcja ratunkowabya utrudniona, bo okolica zostaa

aminowana podczas boniackiej woj-ny domowej. Przyczyny s niejasne

wedug jednych winni s piloci, kt-zy wtrudnych warunkach stracili

orientacj, wedug innych niecisenformacje podali im kontrolerzy lo-w SFOR, czyli si stabilizacyjnych

NATO w Boni. Piloci nie lubi lotni-ka wMostarze, ktre jest otoczone

grami iniewyposaone wnowo-zesn aparatur naprowadzajc,o sprawia, e wgstej mgle trudnoam ldowa.

6 kwietnia 1994 r.Samolot zdwoma prezydentami napokadzie Juvnalem Habyariman

Ruandy i Cyprienem NtaryamirBurundi kouje nad stolic Ruan-

dy Kigali. Obaj wracaj zTanzanii, zezczytu pastw afrykaskich. Ntary-

amira korzysta zgocinnoci Habya-imany, ktrego samolot Dassault Fal-on jest znacznie szybszy. Kiedy pod-hodz do ldowania, maszyn trafia-

j dwie rakiety jedna wskrzydo, dru-ga wty kaduba. Gin wszyscy na po-

kadzie dziewi osb. Do dzi nie mapewnoci, kto odpali rakiety. Najpew-niej byli to bojownicy Tutsi niezadowo-leni zpolityki prezydenta, ktry przez20 lat faworyzowa konkurencyjne ple-mi Hutu. mier prezydentw staasi iskr, ktra rozpalia midzy obomaplemionami straszliw wojn domow.Sto dni po katastrofie prezydenckiegosamolotu nie yo ju 800 tys. (a moenawet milion) obywateli Ruandy jed-na pita populacji tego kraju.

17 sierpnia 1988 r.Prezydent PakistanuMuhammad ZiaUl-Hak, ktry popiera afgaskich mu-dahedinw walczcych zArmi Ra-dzieck, oglda czogi zakupione odAmerykanw wBahawalpurze. Zarazpo starcie ztej wioski wiea kontrolnatraci kontakt zwojskowym herculesemC-130 z prezydentem Ul-Hakiem iam-basadorem USA wPakistanie. wiad-kowie opowiadali, e samolot taczywpowietrzu, apotem zanurkowa iroz-bi si oziemi. Nikt z30 osb na poka-dzie nie przey. Pakistaska komisjaledcza podejrzewaa zamach, np. roz-pylenie gazu, ktry odebra wiado-mo pilotom.

31 lipca 1981 r.GeneraOmar Torrijos Herrera, ktryod puczu wojskowego w1968 r. de fac-

to rzdzi Panam, formalnie zacho-wujc tylko funkcj dowdcy Gwar-dii Narodowej, wraca samolotem zob-jazdu jednostek wojskowych po kra-ju. Samolot DeHavilland Twin Otterznika zradarw wbardzo zych wa-runkach atmosferycznych, siy spe-cjalne odnajduj jego szcztki kilkadni pniej. Przyczyny wypadku po-zostaj nieznane.

4 grudnia 1980 r.Premier Portugalii Francisco S Car-neiro leci na wiec wyborczy do Por-to, by wesprze kandydata socjalde-mokratw na prezydenta. Zniezna-

nych przyczyn malutka cessna 421tu po starcie zLizbony spada iude-rza wbudynek mieszkalny na przed-mieciach. Port lotniczy wLizboniezostaje nazwany imieniem premie-ra mimo gosw, e patronem lotni-ska nie powinna by ofiara katastro-fy lotniczej.

17 wrzenia 1961 r.Sekretarz generalny ONZ Dag Ham-marskjld leci do Konga, byej kolo-nii belgijskiej, ktra rok wczeniejogosia niepodlego ipogrya siwwojnie domowej. Hammarskjldchce skoni do zawarcia rozejmu

zbuntowan prowincj Katanga napoudniu kraju. Z nieznanych przy-

czyn douglas DC-6 rozbija si w dun-gli, gin wszyscy na poka dzie 16 osb. Pojawiaj si plotki, e se-kretarz generalny pad ofiar zama-chu. Trzy komisje, wtym powoanaprzez ONZ, badaj wypadek, ale ad-na nie zdoaa niczego ustali.

4 lipca 1943 r.Premier polskiego rzdu na uchod-stwie inaczelny wdz generaWady-saw Sikorski wraca zkilkutygod-niowej inspekcji polskich si zbrojnychna Bliskim Wschodzie. Ma midzyl-dowanie wGibraltarze. 16 sekund postarcie liberator spada do morza600m od koca pasa startowego, apokilku minutach tonie. Z17 osb napokadzie przey tylko pilot, CzechEduard Prchal. Brytyjskie ledztwoustalio, e zaci si ster wysokoci,ale nie potrafio wyjani, dlaczegotak si stao. Niecae trzy miesicewczeniej, 13 kwietnia, Niemcy ogo-sili, e znaleli wKatyniu ciaa 4 tys.polskich oficerw zamordowanychprzez NKWD. Zwizek Radzieckiobarczy odpowie dzialnoci zazbrodni Niemcw. Mimo to gen. Si-korski zada ledztwa Midzyna -rodowego Czerwonego Krzya. Wod-powiedzi 26 kwietnia Moskwa zerwa-a stosunki dyplomatyczne zpolskimrzdem, oskarajc go o wsppracz III Rzesz.f MZ

Katastrofy, wktrych zginli wiatowi przywdcy

TV

P

Sobota w polskiej restauracji na Greenpoincie w Nowym Jorku

AP

Tu-154MW Polsce nazywane czasemtutkami, nie maj dobrej prasy.Kojarz si przede wszystkimz licznymi usterkami technicznymipodczas oficjalnych lotw,np. ostatnio na Haiti (awaria ukadusterowniczego), w 2008 r.w Mongolii (awaria klap)czy w 2005 r. w Wiedniu(awaria akumulatorw).Jednak w wyniku tych ustereknikt nie ucierpia.Cho piloci 36. SpecjalnegoPuku Lotnictwa Transportowegowielokrotnie chwalili tutki,to w statystykach katastrof niewypadaj one zbyt korzystnie.Wedug branowej stronyAviation-safety.net dotychczas

doszo do 57 katastrof tu-154,w ktrych zgino 2 tys. 725 osb.cznie Rosjanie wyprodukowali1015 maszyn tego typu.Dla porwnania: na 4 tys. 225wyprodukowanych airbusw A320rozbio si 16. Z kolei spord6 tys. 285 boeingw 737rozbio si 135

8/6/2019 gazeta w z 11.04

9/24

WACAWRADZIWINOWICZMOSKWA

Kto egna si, kto pochyla si wg-bokim ukonie przed fotografi Ma-rii i Lecha Kaczyskich ustawionza bram przez pracownikw am-basady.

Moda dziewczyna podjeda narowerze, z plecaka wyciga owini-ty w celofan godzik i zapala mawieczk. Chc podej, zapyta, alewidz, e dawi j pacz. Nie pytam,dziewczyna odjeda.

Przed bram stoi starsza kobietaw kapeluszu. Te ociera zy. Tak sicieszyam, e w kocu w naszej te-lewizji pokazali Katy AndrzejaWajdy. Ikiedy premier Wadimir Pu-tin pojecha na uroczystoci katy-

skie. Mylaam, e to koniec sporwmidzy Polakami aRosjanami. A tutakie nieszczcie. Iznowu w tym fe-ralnym miejscu. Katy znw zbieraofiary mwi.

I prosi jeszcze, eby koniecznieprzekaza list z wyrazami wsp-czucia polskiemu ambasadorowi. Od E leonory Iosifowny, zwykejmieszkanki Moskwy dodaje.

Pod ambasad podjeda Kon-stantin Kosaczow, przewodniczcykomisji spraw zagranicznych rosyj-skiej Dumy.

On te bardzo poruszony, zaa-mujcym si gosem mwi mi: Je-stem bardzo wstrznity t kata-strof. Zginli wniej te ludzie, kt-rych znaem osobicie. Dzwoniemdzi do moich kolegw w Polsce doTadeusza Iwiskiego, Jacka Sary-usza-Wolskiego i innych. Skadaemkondolencje, prosiem, eby powie-dzieli swoim bliskim i komu tylkomog, e my, Rosjanie, podzielamywasz smutek.

- Mnie te mczy myl otym, edo katastrofy doszo wtym feralnymmiejscu. Katy rzeczywicie znowuzbiera ofiary mwi niezwykle wpy-wowy w rosyjskiej polityce pose ido-daje, e bardzo by nie chcia, by tra-gedia staa si teraz przedmiotem ja-kichkolwiek gier i spekulacji poli-tycznych.

Podczas mojej rozmowy z Kosa-czowem za jego plecami mody cho-pak pisze na asfalcie po rosyjsku:Smucimy si razem zWami.

Pytam, dlaczego tu przyszed, czymoe ma jakiego krewnego lub przy-jaciela w Polsce. Tumaczy, e nie. Ty-dzie temu ogldaem wtelewizji waszfilm [Katy]. I mczy mnie myl, eten Katy jak wir wci wciga noweofiary. A dreszcze przechodz zwie-rza si.

W sobot od poudnia, jak tylko by-skawicznie rozesza si wie o kata-strofie samolotu w Smolesku, zaczlido mnie dzwoni znajomi. C, nicsi nie da zrobi. Ale chc powiedzie,e nas te to boli powiedzia mi zna-ny pisarz Wiktor Szenderowicz i odo-y suchawk.

Bywa whistorii t aki feralny cigwydarze. 70 lat temu wymordowa-

no prawie 22 tys. Polakw, elit wa-szego narodu. A teraz prawie w tymsamym miejscu wkatastrofie ginie po-lityczna elita Polski. To straszne. Bar-dzo wam wspczuj mwi prof. Ju-rij Afanasjew, historyk, zaoyciel iwie-loletni rektor Moskiewskiego Pa-stwowego Uniwersytetu Humani-stycznego.

Nastpne minuty spdzam nasprawdzaniu dla prof. Afanasjewa li-sty ofiar. Profesor pyta owsplnychznajomych, ktrzy powinni byli pole-cie z prezydentem.

Pastwowe telewizje rosyjskie po-kazay co, czego tu jeszcze nie byo prezydenta Dmitrija Miedwiediewai premiera Wadimira Putina modl-cych si wsplnie w kaplicy w rezy-dencji gowy pastwa wGorkach pod

Moskw za ofiary katastrofy w Smo-lesku (zdjcie obok).

A potem bya rozmowa dwchprzywdcw Rosji o tym, jak monapomc bliskim ofiar tragedii. Te oma-wiana w rosyjskiej telewizji.

Premier obieca, e ciaa zabitychzostan tak szybko, jak to tylko mo-liwe, przewiezione do Moskwy doidentyfikacji. Krewni ofiar otrzymajwizy wjazdowe od rki i bezpatnie;ambasada Rosji w Warszawie otrzy-maa polecenie byskawicznego ichwydawania.

Prezydent zapowiedzia z kolei, eeksperci z Polski bd bra udziaw ledztwie na rwnych prawach zespecjalistami rosyjskimi.

Prezydent wemocjonalnym or-dziu do jak to okreli przyjaciobywateli Rzeczypospolitej Polskiej(tekst ordzia publikujemy na s. 3) za-powiedzia, e wponiedziaek Rosjaobchodzi bdzie aob narodow.A poniedziaek to nie jest u naszychssiadw zwyky dzie. Akurat12 kwietnia obchodzi si tu rocznicpierwszego lotu Jurija Gagarina, czy-li Dzie Kosmonautyki.

Aleksiej Wenediktow, redaktor na-czelny radia Echo Moskwy, we wczo-rajszej powiconej katastrofie wSmo-lesku audycji susznie powiedzia, eRosja wobliczu tego, co si stao, za-chowuje si godnie.f

Rosjanie pacz razem z PolakamiObok gwnej bramy polskiej ambasady przy ul. Klimaszkina w Moskwie ronie stos kwiatw.Ludzie przynosz bukiety biaych i czerwonych godzikw albo r. Zapalaj znicze

POWIEDZIELI GAZECIE PO KATASTROFIEZBIGNIEWBRZEZISKIbyy doradca ds. bezpieczestwaprezydenta USA Jimmyego Cartera

Katy to fatum, symbol tragedii.Prezydent Kaczyski zgin na poste-runku. Cae ycie uwaa, susznie, eniepodlego pastwa jest rzecz nad-rzdn. W tym duchu, by j wzmac-nia iby budowa pojednanie zRosj,jecha do Katynia.

Oby ten niewyobraalny dramatzbliy Polsk i Rosj. Pierwsze krokipremiera Putina, ktry leci wanie doKatynia, iprezydenta Miedwiediewa,ktry ogosi aob narodow wRo-sji, s dobre, obiecujce. Jest szansa,e przywdcy Rosji wtej bezmiernietragicznej sytuacji postaraj si wzmoc-ni proces pojednania polsko-rosyj-skiego, nada mu bardziej ludzki cha-rakter, ktrego brakowao. Jest szan-sa, by Katy ju nie tylko kojarzy siz najwiksz tragedi wdziejach sto-sunkw polsko-rosyjskich, ale by stasi te symbolem pojednania. Miejmynadziej, e tak bdzie.

Naga mier tak wielkiej czci eli-ty pastwa iwojska to ogromna trage-dia. Jednak trzeba zachowa powagispokj. Polska jest konstytucyjn de-mokracj ju 20 lat, pastwem doj-

rzaym, niepodlego jest zakorzenio-na. Ta tragedia to egzamin dla strukturpastwa, ale jestem pewien, e one gozdadz. Tymczasowy prezydent mar-szaek Sejmu Bronisaw Komorowskii premier Donald Tusk bd sprawniewsppracowa.f

KARL-GEORGWELLMANNpose CDU odpowiedzialnyza kontakty z Polsk

Jestemy gboko wstrznici tym,co si stao, i czymy si w aobie zPo-lakami. Odszed dobry czowiek i wiel-ki polityk. Mam nadziej, e jego tra-giczna mier wtak symbolicznym miej-scu jak Katy wzmocni si polsko-ro-syjskiego pojednania. To wany procesdla caej Europy. Myl, e yczyby gosobie sam Lech Kaczyski.f

VICTOR ASHEnajduej w historii urzdujcyambasador USA w Polsce (2004-09)

Znaem wikszo tych wspaniaychludzi, ktrzy byli w samolocie. Inie tyl-ko zawodowo wielu byo przyjacimimoimi imojej ony. ZMariuszem Handz-likiem odbyem jedn zmoich ostatnichrozmw w Polsce przed powrotem do

USA wlipcu 2009 r. Przyjanilimy sizministrem Komorowskim, generaemGgorem, oczywicie zprezydentemLechem Kaczyskim iPierwsz Dam,z wieloma, wieloma innymi... To, co sistao, jest trudne do wyobraenia. Iwdo-datku ta tragiczna ironia, e Katy razjeszcze jest miejscem wielkiej polskiejtragedii. Znw zginli tam najlepsi Po-lacy. Jestemy z Polsk.f

DANIEL FRIEDambasador USA wWarszawie w latach1997-2000, byy zastpca sekretarzastanu USA, dzi specjalnyprzedstawiciel prezydenta Obamyds. zamknicia obozu w Guantanamo

My, przyjaciele Polski w Ameryceina caym wiecie, jestemy dzi razemwblu zrodzin Kaczyskich izrodzi-nami wszystkich ofiar. Znaem chybawikszo znich. Chciabym by razemztysicami Polakw przed Paacem Pre-zydenckim na Krakowskim Przedmie-ciu. Co za tragedia!

Nic nie osabi blu, ale mona si tyl-ko pociesza, e to polskie pokolenie,ktrego najlepsi przedstawiciele dzizginli, osigno swj najwaniejszycel: zobaczyo Polsk woln, o ktr wal-czyo. Chc powiedzie wszystkim Po-lakom: wtej ogromnej tragedii nie je-stecie sami.f

CHRISTOPHERHILLambasador USA wWarszawie w latach2000-04, dzi ambasador USAw Bagdadzie

Rano zobaczyem te wieci w te-lewizji wBagdadzie i do teraz jestemw szoku. Nie wiem, co powiedzie...Znaem z moich lat w Warszawie ty-lu z tych wspaniaych ludzi. Prezy-dent Kaczyski, jeszcze jako prezy-dent Warszawy, wielokrotnie bywau mnie w domu. Znaem MariuszaHandzlika, Jerzego Szmajdziskie-go, Andrzeja Kremera iprzyjaniemsi z nimi...

Znaem kilku z generaw. I lecia-em kilka razy tym samolotem, np.z prezydentem Aleksandrem Kwa-niewskim na oficjalne wizyty doUSA... Nazywalimy tego staruszkapieszczotliwie tutk. Naprawd bra-kuje sw...f

CORNELIA PIEPERwiceminister spraw zagranicznychNiemiec, penomocnik rzduds. kontaktw zPolsk

Mylaam, e to jaki zy sen. Na-wet nie wiem, czy na pokadzie samo-lotu nie byo moich znajomych, bo nie

miaam jeszcze jak sprawdzi listyofiar. To straszliwa tragedia.

Ostatni raz spotkaam prezydentaKaczyskiego na obchodach 65-leciawyzwolenia Auschwitz. To by bardzosympatyczny, ciepy czowiek. Jestemministrem dopiero od jesieni zesze-go roku i bardzo chciaam pozna gobliej, ale zabrako okazji.

Odegra bardzo wan rol jakopolityk demokratycznej opozycji i poprzemianach w 1989 r. To, e Polskajest silnym i nowoczesnym krajemUE, jest take jego zasug. By pol-skim patriot i Europejczykiem. Toprawda, e czsto prowadzi z namirne spory, ale spr jest wpisanyw natur demokracji. A Lech Ka-czyski by wanie demokrat, a spie-ra si w sposb konstruktywny. Je-go przedwczesna mier to cios dlaPolski i Europy.

Ma w sobie te okropn symboli-k. WKat yniu 70 lat temu zamordo-wano tysice polskich of icerw, terazginie tam polska delegacja rzdowa.To dwie zupenie rne sprawy, ale tetragedie si cz.

Niemcy s bardzo przejci t tra-gedi, niektrzy wrcz przybici. O spra-wie duo mwi nasze media. Szcze-rze czymy si zPolsk w blu. Je-stecie naszymi przyjacimi, ssia-dami, to wic take nasza aoba. f

Polska w aobie 9www.wyborcza.pl + Gazeta Wyborcza + Niedziela 11 kwietnia 2010

1

www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dob

TRAGEDIA W SMOLESKU | ROSYJSKIE ZY

Putin i Miedwiediew zapalaj wieczki za ofiary katastrofy w kaplicy w prezydenckiej rezydencji Gorki pod Moskw

REUTER

S

Kwiaty pod polsk ambasad w Moskwie

AP

8/6/2019 gazeta w z 11.04

10/24

ZKatyniem kojarzy si bd te-az dwa dramaty zamordowanie pol-skich oficerw przez radzieckie wa-dze w1940 r. i katastrofa samolotu,w ktrej zgin prezydent Lech Ka-czyski napisa belgijski Le Soir.nformacja okatastrofie samolotu Le-ha Kaczyskiego bya wsobot naj-

waniejsz wiadomoci wmediachaego wiata. Dzienniki telewizyjneradiowe zaczynay swe serwisy od

doniesie ze Smoleska i z Polski.W internetowych wydaniach wsz-dzie na pierwszych miejscach byy

elacje izdjcia zmiejsca katastrofy,wypowiedzi polskich politykw, a tak-

e omwienia rodowych uroczy-toci w Katyniu.

Zgliszcza, dymice czci rozbi-ego samolotu, straacy szukajcy ofiaropisywa miejsce katastrofy niemiecki

Der Spiegel.Die Weltprzypominakontrowersje wok obchodw 70. rocz-nicy mordu katyskiego. Gdy premierWadimir Putin zaprosi premiera Do-nalda Tuska do Katynia, prezydent LechKaczyski ogosi, e te chce by obec-ny wKatyniu. Osignito kompromis najpierw do Katynia przyjechali TuskiPutin, atrzy dni pniej mia si tam po-

jawi polski prezydent. Szczeglnie tra-giczne jest to, e w prezydenckim sa-molocie razem zLechem Kaczyskimlecieli krewni oficerw zamordowanychwKatyniu pisa Die Welt.

Krelc sylwetk Lecha Kaczyskie-go, przypomina kontrowersje, ktre wy-woywa polski prezydent. By wiernyswoim przekonaniom, nawet jeli bu-dziy one zdumienie za granic. Polskastracia znaczcego polityka napisaDie Zeit. Razem ze swoim bratem

bliniakiem tworzyli zesp. Byli wia-domi swojej wadzy, wyczuwali nastro-

je rodakw isprawiali, e Unia Europej-ska wstrzymywaa oddech dodawaDer Spiegel.

Skamabym, gdybym powiedzia,e nie auj, e zostaem prezydentem przypomina sowa Lecha KaczyskiegofrancuskiLe Monde. Polska zdeka-pitowana to nagwek zportalu Le Fi-garo, ktry napisa: Wsobot Polskaobudzia si wszoku. Kraj straci nie tyl-ko prezydenta, ale take wielkiego poli-tyka, jakim by Lech Kaczyski. Oprczniego zgino wiele innych osobistoci,wtym ministrowie iich zastpcy. Zmar-ego prezydentaLe Figarowspomina

jako czowieka walki.New York Timespodkrela, e

mier prezydenta Kaczyskiego narosyjskiej ziemi to kolejny tragiczny

wypadek w burzliwych stosunkachmidzy Rosj i Polsk. Ta katastrofa,bdca poraajcym ciosem dla Polski,nie tylko spowodowaa mier naj-waniejszych osb wpastwie, ale tedla wielu odwieya horror masakrywKatyniu.

Polska przecierpiaa wicej, ni po-winno cierpie jakiekolwiek pastwo napisa brytyjski Daily Telegraph.70 lat temu wKatyniu polscy oficero-wie, intelektualici iurzdnicy zostalizamordowani przez NKWD. Wten spo-sb Stalin prbowa zdekapitowa Pol-sk, likwidujc jej elit. Dzi rano w po-bliu katyskiego lasu miaa miejsce ko-lejna dekapitacja. Dzisiaj wszyscy Po-lacy, nawet najbardziej zagorzali prze-ciwnicy Kaczyskiego, s wszoku.

Inny brytyjski dziennik Guardian nazwa katastrof najgorsz polityczn

tragedi od czasu II wojny wiatowej. Ga-zeta przypomniaa, e to pierwszy przy-padek tragicznej mierci urzdujcegopolskiego przywdcy od katastrofy lot-niczej w1943 r., wktrej zgin gen. Wa-dysaw Sikorski.

Owielkiej tragedii wszystkich Pola-kw napisa portal BBCi doda: Pre-zydent ijego otoczenie lecieli tupolewem154, samolotem zaprojektowanym wla-tach 60. WPolsce od lat mwi si o wy-mianie samolotw rzdowych.

Z Katyniem kojarzy si bd te-raz dwa dramaty zamordowanie pol-skich oficerw przez radzieckie wa-dze w1940 r. ikatastrofa samolotu,w ktrej zgin prezydent Lech Ka-czyski stwierdzi belgijskiLe Soir. mier przedstawicieli najwyszychwadz oznacza dla Polski bezprece-densowy kryzys.f BART, MK

To bya w sobot najwaniejsza wiadomo na wiecie

MARTAURZDOWSKABARTOSZT. WIELISKI

Jestem do gbi wstrznita m-wia dziennikarzom kanclerz Nie-miec Angela Merkel, ktra wczoraj

ano odwiedzaa dowdztwo opera-yjne niemieckiej armii pod Pocz-

damem. Po poudniu wydaa spe-jalne owiadczenie. Mylami je-tem zrodzin Lecha Kaczyskiegorodzinami ofiar. Polski prezydent

kocha swj nard iby walecznymEuropejczykiem. Pamitam wiele na-

zych spotka gdy zaprosi mnie nagal z okazji 90-lecia odzyskania nie-podlegoci czy do swojej rezydencji

na Helu, gdzie godzinami rozma-wialimy opolskiej ieuropejskiej hi-torii. Bdzie nam go brakowaowiadczya Merkel.

Gdy w telewizji kondolencje ska-da szef niemieckiego MSZ GuidoWesterwelle, zaama mu si gos. Todla mnie osobista strata. Wspomi-nam go jako bardzo mdrego i pe-nego ycia rozmwc. Europa mogana nim polega mwi. Cay nie-miecki nard jest w aobie, chcemyprzekaza Polakom, e jestemy zni-mi owiadczy.

Prezydent USA Barack Obamaelefonicznie przekaza kondolen-je premierowi Donaldowi Tusko-

wi. Wyda te owiadczenie. Dzi-iejsza strata to ogromny cios dla

Polski, Stanw Zjednoczonych idlawiata. Prezydent Kaczyski by wy-

bitnym mem stanu, ktry odegrakluczow rol w ruchu Solidarno-

ci i by podziwiany wUSA jakoprzywdca oddany sprawie post-pu, wolnoci i ludzkiej godnoci

owiadczy amerykaski prezy-dent. Jestemy dzi w Ameryce po-greni wwielkim smutku, bo USAcz znarodem Polski gbokie inie-ozerwalne wizi.

Szefowa dyplomacji UE Cathe-ine Ashton telefonicznie przeka-aa kondolencje Radosawowi Si-

korskiemu. Chciaabym przekazanarodowi polskiemu pynce z g-bi serca kondolencje i wyrazi na-

z solidarno z wami wtym bar-dzo trudnym i smutnym czasie

owiadczya.Kondolencje przekaza te prze-wodniczcy Komisji Europejskiej Jo-

Manuel Barroso. Blisko wsp-pracowaem z prezydentem Ka-

zyskim. Szanowaem go jako zde-erminowanego polskiego patriot,

ktry by jednoczenie bardzo od-dany sprawom Unii i wartociom ta-

kim jak wolno isolidarno mwi.Do poowy masztw opuszczone zo-stay flagi przed siedzib KomisjiwBrukseli.

Bardzo poruszony mierci pre-

zydenta Polski by prezydent FrancjiNicolas Sarkozy. Wtym bolesnym mo-mencie przekazuj wyrazy wspczu-cia rodzinie prezydenta Kaczyskie-go oraz rodzinom wszystkich ofiar te-go wypadku ipragn zoy, wswoimwasnym imieniu oraz w imieniu na-rodu francuskiego, najgbsze kondo-lencje. Lech Kaczyski kierowa si

arliwym patriotyzmem ipowiciycie dla swego kraju napisa fran-cuski prezydent.

Ta katastrofa to kolejny whistoriiPolski cios dla jej elit uwaa szef fran-

cuskiej dyplomacji Bernard Kouchner,ktry nazwa Lecha Kaczyskiego m-em stanu oduych walorach moral-nych.

Wedug premiera Wielkiej Bryta-nii Gordona Browna cay wiat jestpogrony w smutku z p