Kasteel de Renesse Oostmalle Vijfde Luitfestival 20-21 maart ‘ Journées du luth 20-21 Mars 2010

B urea u de dé pô t / A fg i f t e ka n t o or : E de gem 1 België—Belgique 2650 Edegem 1

8/4660 VU / ER : Greet Schamp, Pr. Boudewijnlaan 133, 2650 Edegem

P8002002

Geluit-Luthinerie

Driemaandelijkse uitgave van de Belgische Luitacademie Publication trimestrielle de l'Académie belge du Luth

N°49 03/ 2010

Mag ik jullie van harte uitnodigen op het luitfestival in Oostmalle op kasteel de Renesse? Het lustrum belooft een interessant

programma: Chris Goodwin van de Engelse Lute Society zal komen met een assortiment van hun luittabulaturen, Ciska Mertens brengt publicaties van de Nederlandse Luitvereniging mee, er is een aanbod van de SFL edities en natuurlijk zijn er nog onze eigen uitgaven. Ver-der komen er 6 bouwers, er zijn lezingen, concerten, luit– en dansles-sen, samenspel en open podium. Zaterdagavond is er de voorstelling van de cd “Gheluyt in Antwerpen” die Nadine Duymelinck opnam in het kasteel de Renesse waar het festival ook plaats vindt. Wie niet actief deelneemt aan de luitdag mag natuurlijk ook gewoon komen: luisteraars zijn er immers altijd nodig. Verder heb ik in dit tijd-schrift enkele afbeeldingen opgenomen over de dubbelhoofdige luit en wordt een artikel hernomen met tips van een doorwinterd luitspe-ler, naast de gebruikelijke rubrieken als agenda, cd’s, nieuwe uitga-ven. Hartelijk dank aan alle leden die ons voor 2010 financieel steunen en een vriendelijke oproep aan diegenen die dit nog zouden willen doen.

V an de redactie Greet Schamp Vice voorzitster

S o m m a i r e / I n h o u d Edito/Van de redactie p. 1 Agenda p. 2 Buitenlandse tijdschriften p. 3 Trollögen & Der Lautenthaler S. Lundgren p. 4 & 11 PL-Kj 40598, f. 128v, Rans ? p. 4 Transcriptie B. Roose p. 5 Cd’s p. 6 Editions p. 8 Muziekbijlage Supplément musical p.10 Facsimiles @ Internet p. 11 Getheorbeerde dubbelhoofdige luiten p. 12 Zoekertjes petites annonces p. 15 Tips van een doorwinterd luitspeler p.17 Humo(u)r p. 19 5e Luitfestival kasteel de Renesse p. 20 Colofon Cotisation-Lidmaatschap 2010 p. 24

D'abord, un tout grand merci à tous ceux qui ont renouvelé leur cotisation et nous montrent par là l'intérêt qu'ils portent à nos actions. C'est le moment de vous inviter au WE à Renesse. Les 20 et 21 mars, nous vous attendons dans ce cadre où le printemps commence à se manifester. Venez écouter la présentation du CD de notre amie Nadine Duymelinck qu'elle a enregistré en ces lieux. Dimanche, vous pourrez faire le plein de luth de luthiers et de partitions (des sociétés anglaise et néerlandaise) et assister au concert apéritif. Vous pouvez même solliciter une leçon de luth et participer à l'atelier de danse avec notre fidèle Goedele Anckaert. Quant au deuxième festival européen à Füssen (Bavière), il se prépare pour fin mai. Voyez toutes nos rubriques et même un peu d'humour franco-flamand!

E dito Christine Ballman Présidente

sponsor

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 2

A genda

1//3/10 Conférence-concert de Christine Ballman "Le luth dans la société", antenne interuniversitaire, Woluwé-Saint-Pierre, Maison communale, le 1er mars 2010, 14h30 2/3/10 Conférence-concert de Christine Ballman "Le luth dans la société”, chez Marianne Pirson, rue Arthur Hardy, 34 à Limal, le 2 mars 2010, 20h (réservation obligatoire sous réserve de places disponibles, rens. 010416045)

 04/03/2010 11:30 Leuven Lemmensinstituut org. Comav dag. Het Meander Ensemble (Lieven Misschaert, luit, Gilbert Is-bin,luit, Inge Zutterman, stem) concerteert. Meer info: gilbert.isbin@telenet.be 6/3/10 Une petite bande de luths accompagnera une démonstration-atelier de danse ancienne lors de la Night Fever du MIM (Musée des instruments de musique), Bruxelles, le 6 mars 2010 (vers 19h) rens. cballman@ulb.ac.be 11/03/2010 20:00 St Lambertuskerk Wouw, NL, “ La Barchet-ta” o.l.v. Jan Van Elsacker: Monteverdi en tijdgenoten, entrée: € 12,50 Een benefiet voorstelling ten bate van het wa-terproject op Sumba door Rotaryclub Roosendaal. info: Jan Walraven + 31 (0)165 30 18 39 + 31 (0)6 1014 8294 mailto:janwalraven@indenwouwdfluit.nl 12/03/2010, 20:15 Lier: La Barchetta, o.l.v. Jan Van Elsacker: Monteverdi en tijdgenoten. Praktisch: Jezuïetenkerk ingang B SAMWD, Gasthuisvest 50 Kaarten:Leerlingen SAMWD: VVK: 5 EUR - Kassa: 7 EUR Niet-leerlingen: VVK: 10 EUR – Kassa: 12 EUR Secretariaat SAMWD, Gasthuisvest 50, Lier – samwd@lier.be - Tel. 03/480.45.79 16/03/2010 20:00 Antwerpen Grauwzusterskapel, Lange St Annastraat org. UA dep. Stadsgeschiedenis. La Barchetta, o.l.v. Jan Van Elsacker: Monteverdi en tijdgenoten, toegang: gratis Info: B. Blondé Blonde.Bruno@ua.ac.be 18/03/2010 20:00 in zaal A, gemeenschapscentrum Malle, Sint-Jozeflei 26, Westmalle “Voettocht naar Santiago de Compostella” Lezing door Christina Bloem Toegangsprijs 6,00 EUR / 4,00 EUR org.: GC Malle i.s.m. Davidsfonds Westmalle & Oostmalle, in-fo : Luc Van Roy 03.3123375. 20-21/03/10 Vijfde Luitfestival kasteel de Renesse, Lierselei 30 Oostmalle Een samenwerking tussen de Kasteelconcerten en de Belgi-sche Luitacademie

Programma: zaterdag 20 maart om 20:00 stelt Nadine Duymelinck haar gloednieuwe cd voor met Vlaamse luitmuziek. zondag om 10:30 een aperitiefconcert met Pandora² en Ul-treya (met Bart Roose en Peter Van Wonterghem) “Jakobus” Muziek op de weg naar Santiago. Toegangsprijs € 7 zondag om 14:00 presentatie door Peter Van Wonterghem over instrumenten zondag om 15:00 dansworkshop met Goedele Anckaert, om 16:30 open podium en samenspel. Mogelijkheid tot initiatie en lessen luit, barokluit en theorbe mits vooraf te reserveren via contact@lute-academy.be

Meer Info:Frank Schaffels 0499 410 750  Zie ook pagina 20— traduction page 20   22/3/10 Conférence-concert du duo de luths Ballman-Malotaux, présentation des divers instruments, Académie de musique d'Auderghem, rue des Ecoles (Bruxelles), le 22 mars, heure probable 19h, rens. cballman@ulb.ac.be 26/03/2010, ANTWERPEN: Thomas Baeté & friends - Wie was Anthony Poole? 26/03/2010, 20u Sarada C.C. De Meent 27 & 28/03/2010 Journées du luth Paris info: SFL zie/voir p 21 10/04/10 Doopsgezinde kerk, Utrecht, Oudegracht 270, Ne-derlandse Luitdag NLV Lezing over J. van den Hove door Jan Burgers (die het verza-meld werk van Vanden Hove gaat uitgeven in becommentari-eerde uitgave) en avondconcert door Anthony Bailes met mu-ziek van J. van den Hove 16/04/2010 21:00, Anti-Bercy concertenreeks te Lille, Het Me-ander Ensemble (Lieven Misschaert, luit, Gilbert Isbin,luit, Inge Zutterman, stem) meer info: gilbert.isbin@telenet.be 22/04/2010, HASSELT: Emma Kirkby & Jakob Lindberg _ Orpheus in England 29/04/2010 19:00 Edegem, Antoniuskerk, Drie Eikenstraat “Oude Muziekconcert” door leerlingen van de academie met o.a. luit en theorbe. Info bij greet.schamp@gmail.com International Festival of the Lute, Füssen, Deutschland — May 21– 24, 2010 Conference in Füssen (Mai 2010) Füssen – Northern Italy and the Lute Lute making in the Füssen-region and Northern Italy during the 15–18. Century, migration and interactions among lute ma-kers. further information: lautengesellschaft@lautengesellschaft.de

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 3

B uitenlandse tijdschriften Greet Schamp

LSA Quarterly volume XLIV nr 3 fall 2009 -Lutenists on Parnassus: reputation of Renaissance Lutenists by Hiroyuki Minamino -A description of Ms II.C.23 (the Medici Lute Manuscript) in the Dolmetsch Library and a summary of modern studies by John.H. Robinson (published in The Consort vol.62, summer 2005, reprinted with amendments) -Music by Antonio Rotta in Manuscript Sources by Denys Step-hens LSA Journal volume XXXVIII 2005 (published in 2009) The Knights of the Lute: Musical sources-Mariagrazia Carlone Some observations on the Music of Lorenzino and the Knight of the Lute-Paul Beier The Lute News nr 91 october 2009 -How to spot a fake lute, or Signor Franciolini’s shop of horrors by Lynda Sayce -The restauration of a fake colascione by Enzo Puzzovio -Lutes on the Danube by Chris Goodwin -Beginner’s page part 2 -Beginner’s lesson: Christ ist Erstanden (Judenkünig) by L. Sayce Music Supplement: -20 continental preludes and exercices from an English Manu-script, Cambridge UL Add Ms 3056, ed. J.H. Robinson -F. da Milano Fantasia 54 ed. M. Sheperd -Prelude BWV 995 ed. W. Foxe -Pavan by D. Bacheler by C. Morongiello -Fantasie Polonois from the Herbert of Cherbury Ms, transcr. R. Dixon The Lute News nr 92 december 2009 -The British museum citole and its restauration, by C. Egerton

-Inventing the Guihuela, by Luke Emmer -Beginner’s page: Which baroque lute tutor? A comparison of tutor books, by W. Foxe -Beginner’s lesson: O what it is to love (Dallis) by L. Sayce Music Supplement: - Lute solo’s ascribed to Philipp Hainhofer’s lute teacher Nicolo Legname ed. J.H. Robinson -Fantasia F. da Milano (Ness 55) edited by Martin Shepherd - Fantasia Barberiis intabolatura -Munich Ms 266 -Allemande, courante, sarabande, gavotte’s & gigue BWV 995 ed. W. Foxe NLV De Tabulatuur nr 98 december 2009 -Verslag en foto’s van de luitdag 10 april 2009 in Leiden -De luitfamilie in Engeland deel 3 -lezersenquête over de Tabulatuur (men overweegt ook een digitale nieuwsbrief voor actualiteit) -Muziekbijlage: Da Milano Recercar prima nr 31(Ness) en Fantasia quarta nr 32 met tweede stem van J. Matelart DLG Lauteninfo 4/2009 -Zur edition Französische Lautenmanuskripte des Notators B A.Schlegel -Interview mit Lee Santana Michael Treder -Technik der Tabulaturdrucke Joachim Domning Tabulaturbeilage: -Lautensätze zu Advent und Weihnachten von Anonymus, Waissel, Gintzler, Persijn und Reusner -Johann Kropffgans: Pastorella

Zefiro Torna en Pantalo-ne stellen met trots hun nieuwe productie "Te Ros" aan u voor. In deze familievoorstel-ling komt de sage van het ros Beyaert en de vier Heemskinderen weer tot leven in een vir-tuoos spel van muziek, video en stoere ridder-epiek. Een boysband be-staande uit tovenaar Ma-delgijs en drie speelman-nen gaat met een waaier aan verhalen, opwinden-de troubadourssongs en

tijdverwarrende fratsen op zoek naar de wapenfeiten en de zielenroerselen van Reinout en zijn megapaard. "Te Ros!" staat binnenkort op tal van Vlaamse podia. We ge-ven u hieronder graag een volledig overzicht van alle speelda-ta.

Jurgen De bruyn, luit , elektrische gitaar, zang Jowan Merckx, fluit, doedelzak Stephan Pougin, percussie Tom Hannes, verteller Els Van Laethem, zang op tape Concept - Liesbet Vereertbrugghen, Regie - Daniel Tanson, Video - Jan Boon, Dramaturgie - Tom Hannes, Licht en decor - Jef Loots, Techniek - Geert Willems, Research - Tom Hannes, Prof. Frank Willaert (UA), Irene Spij-ker "Te Ros!" is een coproductie van Zefiro Torna, Pantalone en het Ros Beiaardcomité in het kader van de Ros Beiaardom-megang op zondag 30 mei 2010, en in samenwerking met Klara en CC Belgica. 6 maart, 20u., Tervuren, GC Papeblok // GC Papeblok www.tervuren.be 21 maart, 11u., Genk, Schouwburg CC Genk // CC cultuurcen-trumgenk.be Extra schoolvoorstellingen in Bornem, Dendermonde, Me-chelen, Lommel en Kortrijk. Meer info en concerten: WWW.ZEFIROTORNA.BE

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 4

Message from John H. Robinson : I don’t know any more music other than Passomezo Rans and Gailliarda de N. de Rans as well as Branles de N.Rans in Phalèse 1568 the latter also in Jobin 1573. Except that I re-cently noticed the initials ‘N R’ below the title, Tantz Wie mecht ich frölich werden N R in PL-Kj 40598, f. 128v, also found in Melchior Neusidlers 1574 print without the initials N R. It seems unlikely this is Rans, but I have a copy [its in German tablature] Voor de lezers die niet zo vlot van Duitse tabulatuur spelen, maakte Bart Roose voor ons een transcriptie waarbij hij naar eigen zeggen de voor de hand liggende fouten verbeterd heeft. Wie helpt ons om dit stuk verder te helpen identificeren? Who might help us to identify this piece or attribute it to Nicholas Rans?

R ans ? PL-Kj 40598, f. 128v, Greet Schamp

T ROLLÖGON & DER LAUTENTHALER Filmbespreking door Goedele Anckaert

Ik was best nieuwsgierig toen ik twee luit-dansfilms in handen kreeg, niet bepaald de combinatie die je verwacht. De films – ik vermoed low budget films met een amateuristisch karakter - werden gerealiseerd door Melanie Poser die tekent voor choreografie, dans en muziek (dit laatste enkel voor Der Lautenthaler) en de bekende Zweedse luit- en theorbespeler Stefan Olof Lundgren. Hij is verantwoordelijk voor muziek, film en vanzelfsprekend theorbe. De eerste film TROLLÖGON (2008 – 20 min.) speelt zich af op een sprookjeseiland hoog in het Noorden. In een overwel-digend natuurkader komt het tot een dubieuze liefdesverhou-ding tussen een elf en een trol. Beiden worden door Melanie op scène gebracht wat het meer dan eens bijzonder verwar-rend maakt. Gelukkig bieden de bindteksten enigszins hou-vast. De choreografie oogt nogal statisch en bevat heel wat herha-lingen waardoor de film langdradig dreigt te worden. De prach-tige theorbemuziek en de setting maken gelukkig veel goed. De film werd gedraaid op het Zweedse eiland Öland, een prachtig ongerept stuk natuur, een waarachtig sprookjesei-land! De tweede film heet DER LAUTENTHALER (2009 – 80 min.) en vertelt het verhaal van het meisje Donna dat door de En-gelse renaissancedichter John Donne bezongen wordt. We zien Donna haar heimat verlaten voor het hof van de hertog

van Braunschweig-Wolfenbüttel. We zien haar dansen aan het hof. Ze leert ook luitspelen – hier komt Stefan Olof Lundgren even op het toneel -, maar dan slaat het heimwee toe en wil ze terug naar haar geboortestreek. Ze vlucht en start een lan-ge zoektocht waarin ze vreest nooit thuis te komen en haar liefde nooit terug te vinden. Of het gaat om de liefde voor Don-ne, voor een andere man of die voor haar geboortestreek is onduidelijk. Ze treurt bij een lied van Dowland en vindt tenslot-te haar vrijheid wanneer John Donne zijn laatste gedicht schrijft. Zelfs met bindtekst vond ik het moeilijk om de draad van dit verhaal te volgen. Er wordt bijzonder weinig luit of theorbe gespeeld en de elektronische klanken waarvoor gekozen werd, passen niet zo goed bij een renaissancethema. Het overmatig gebruik van speciale effecten kon me ook niet over-tuigen. Daarnaast heb ik niet kunnen genieten van renaissan-cedans. Melanie Poser brengt vrij statische en repetitieve be-wegingen die het midden houden tussen klassiek ballet en moderne dans maar nooit refereren naar de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Poser en Lundgren hadden van dit sprookje een pareltje kun-nen maken. Spijtig genoeg hebben ze dit niet gedaan. De film biedt nog drie extra’s: Melish, een dans waarbij een vrouw rond een tafel danst, Donna’s dans en Ägir, een dans in en aan de zee. www.luteonline.se http://se.youtube.com/watch?v=OMJSAJY5QzA

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 5

T antz Wie mecht ich frölich werden N R in PL-Kj 40598, f. 128v

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 6

C d’s

info@rosario.be

Joel Frederiksen The Elfin Knight Ensemble Phoenix HMC 901983 78’47” Harmonia Mundi Tot ik eind september jl een concert van Joel Frederiksen bij-woonde in Rosario, had ik eigenlijk nog nooit van deze man gehoord. Hij heeft een aantrekkelijke basstem en begeleidt zichzelf bovendien op luit. Het voelt tegelijk vertrouwd en toch ook weer anders, om het repertoire van lute songs nu eens in een diepere zetting te horen uitvoeren. Duo Mignarda doet gelijkaardig werk, de “lute songs” lijken immers meestal voorbehouden aan sopranen en tenoren door de hoge ligging! Na afloop van het mooie solorecital in Rosario, overigens een prachtig kader op de grens van Vlaams Brabant en Henegou-wen zie ook www.rosario.be, kocht ik dan ook een cd van deze sympathieke Amerikaan een opname uit 2007.

CD: The Elfin Knight: Ballads and Dances from Renaissance England Het ensemble Phoenix werd door Joel Frederiksen in 2003 opgericht in München. Twee theorbes, luit, viola da gamba, colachon, percussie, fluit, blokfluit, countertenor, tenor en basstem bieden inderdaad heel wat variatie en combinatiemo-gelijkheden. Dit is een heel verfrissende, vrolijke cd met Engel-se en Amerikaanse ballads, met het overbekende Greenslee-ves dat hier in een ongewoon snelle versie wordt gebracht: hij is kwaad omdat zij hem in de steek laat! Naast de alomtegenwoordige Mr. Anoniem, hoort u werk van Dowland, Ravenscroft, Vallet en uit het Rowallen lute book (1620). Het inlegboekje bevat een interview met Joel Frederik-sen over het ontstaan en de inhoud van de cd, alle teksten in N F D met opgave van bronnen, wat interessant is voor men-sen die dit repertoire ook eens willen aanboren. Toeval wil dat Frederiksen wel meer in ons land optreedt: hij zingt met het Huelgas ensemble bij Paul Van Nevel, maar ook bij Ensemble Gilles Binchois, Josquin Capella and Musica Fia-ta en hij werkte met Jordi Savall en Stephen Stubbs. Andere Cd‘s van hem:O felice morire - Firenze, 1600 en Orpheus, I am ook op het label Harmonia Mundi.

From Alfonso Marin on the lute net 29/11/09: Dear all, I would like to make you know that my CD with the soprano Valeria Mignaco called "Clear or Cloudy" has been finally released. It is our first commercial work together and it was recorded one and a half years ago for the Belgian label "Musica Ficta". We have created a restricted webpage were it is possible to listen to the whole CD and I would like to share it with those of you that might be interested. Of course it is still mp3-quality but I think it will be enough for you to get an idea of it. You can log into the page following this direct link were I have included the username and password on the Url. http://CD:clearorcloudy@www.lutevoice.com/CD/cd_en.html If you are not granted entry directly, just follow this other link and use the following information to log in: http://www.lutevoice.com/CD/cd_en.html Username: CD (both letters in capitals) Password: clearorcloudy

An all English lute song CD was not our idea. It was a requi-rement of the record company. We love the repertoire and we have been performing it since years but, as you can imagine, it is quite challenging and daring for a non native English sin-ger to record in a foreign language. This is specially true in the case of Dowland songs!!! Valeria made a remarkable effort to overcome this drawback taking many pronunciation lessons that I think they yielded good results (obviously this is for you to judge and not me being also a non native English speaker). The instrument is a Venere copy made by Malcolm Prior with all gut strings by Nicholas Baldock (first 3 courses), Aquila Venice (4th and 5th) and the excellent new loaded Aquila strings on the 6th and 7th courses. Of course I am open to

any commentaries about it (both positive and negative) I hope you enjoy it! Greetings to all, Alfonso Marin P.S. It is not my aim to make commercial publicity of the CD (that is why we offer it free for you to listen) but if any of you like it and is interested in purchasing it, it is directly available for sale from us at the following address: p://www.lutevoice.com/clear_or_cloudy_CD_dowland_en.html

info@rosario.be

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 7

"Recorders greate and smale" Music for the English Court Recorder Consort played by Mezzaluna (Renaissance recorders). Cat.-No. RAM 0907 For further information about this release and our catalogue please visit our website (www.ramee.org) or contact us at the address given below. Veuillez trouver ci-joint les informations au sujet de notre dernière sortie : "Recorders greate and smale" Musique pour le consort de flûtes à bec de la Cour d'Angleterre, jouée par Mezzaluna (flûtes à bec Renaissance) No.de catalogue : RAM 0907 Si vous désirez des informations complémentaires au sujet de ce numéro ou du reste de notre catalogue, visitez notre site Internet www.ramee.org catherine@ramee.org RAMÉE Early Music CDs of the Finest Quality c/o Rainer Arndt Musikproduktion Lothringerstrasse 106, D-52070 Aachen Tel: +49-241-43551475 Fax:+49-241-43551476 ramee@ramee.org www.ramee.org Danse et Chanson Aliud ACD HJ 043-2 Ensemble Grand Désir Anne Marieke Evers, mezzo sopraan, Anita Orme Della-Marta, blokfluit / harp Elisabeth rumsey, blokfluit en Viola d’a-d’arco, Stephanie Brandt, blokfluit en Marc Lewon (luit) Voor het samenstellen van hun cd met Franse Basse Danses baseerden ze zich op het Brusselse Ms 9085 ca 1470 en op “L’art et instruction de bien danser” ca 1496 van Michel Tou-louze Naast Dufay, Binchois, Ockeghem en de onvermijdelijke Mr. Anonym staan er op dit schijfje ook recente composities van de Griekse componiste Aspasia Nasapoulou. Zij componeerde in 2005 Ballads op teksten van Christine de Pisan (ca 1364-1430, een van de eerste vrouwen met een professionele lite-raire carrière). Deze mengeling van oude en nieuwe muziek troffen we recent ook aan op de cd La Cause est Amer van Quadrivium en ook Zefiro Torna experimenteert hiermee met composities van Els Van Laethem op troubadoursteksten in Les Tisserands. Van de luitspeler, Marc Lewon is het stuk Corona O Muse, comt nv voort Dutch songs of love and freedom 1550-1750 Duo Seraphim Margot Kalse-mezzosoprano Elly van Munster-lute Aliud ACD HJ 040-2 Tot nu toe was Louis Grijp met zijn Camerata Trajectina haast als enige met dit eigen Nederlandse repertoire bezig. Hier komt dus verandering in met deze cd. Een bloemlezing van het Nederlandse contrafact. U hoort teksten van Bredero, Von-del, en Hooft op wel erg herkenbare melodieën als Une Jeune Filette, een beetje te vergelijken met wat men nu een “cover” pleegt te noemen. Aangezien de zangeres ook renaissance letterkunde studeerde naast haar muzikale opleiding, heeft zij zowel muzikaal als literair een fijne keuze gemaakt. Jan Van der Noot, A. Valerius, W. Reyerszoon de Lange, J.C. Weyer-man, W.G. van Focquenborgh ,J.J. Starter en Vallet vooral

liederen (ook een prelude van Vallet sololuit) wisselen elkaar mooi af Een uitvoerig inlegboekje in EN-NL-FR biedt heel wat informa-tie met o.a. alle Nederlandse teksten met Engelse vertaling In totaal krijgt u meer dan een uur muziek. Deze CD is verkrijgbaar door € 24,- over te maken op reke-ning 1581151 t.n.v. Margot Kalse te Leiden, Nederland, IBAN: NL36INGB001581151, BIC: INGBNL2A, onder vermel-ding van cdnl. Binnen 7 werkdagen wordt hij u toegestuurd. Deze Aliud cd ’s zijn bij ons onder andere verkrijgbaar bij Fnac

In de vorige nieuwsbrief reeds aangekondigd: CD The Court of Bayreuth. Link to Buy this CD : http://miguelyisrael.com/?Recordings/Distribution_The_Court_of_Bayreuth Miguel YISRAEL miguelyisrael@gmail.com Here you can listen to extracts of this new project : www.miguelyisrael.com

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 8

Twaalf Vlaamse Liederen voor zevenkorige Renaissanceluit uit het Thysiushandschift (géén teksten of zangpartij!) tabulatuur en commentaar Christine Ballman EUR 6,00 (verzending binnen Europa inbegrepen) Cellosuite BMW 1008 de Johann Sebastian Bach tabulatuur voor barokluit met vingerzetting door Agnès Tamignaux. EUR 6,00 (verzending binnen Europa inbegrepen) Duitse en Italiaanse dansen van de late 16e eeuw Uit manuscripten van Stuttgart (Mss.GI4/11-13.) en Genua (Bibliotheca Universitaria, Ms. F. VII.1) Transcr. & Comm. Christine Ballman EUR 6,00 (verzending binnen Europa inbegrepen) Mag ik ook uw aandacht vestigen op onze uitgave ter gele-genheid van het eerste Europese luitfestival in Antwerpen in februari 09: Geluit in Antwerpen tijdens het Ancien Regime Dit boek van Dr. G. Spiessens gaat over de geschiedenis van de luit en luitspelers in deze stad, er zijn uiteraard vele vertak-kingen naar de Noordelijke Nederlanden. Het boek is geïllustreerd met 32 afbeeldingen door Antwerpse schilders en het bevat een volledige transcriptie in modern schrift van het Livre Plaisant en Dit is een Schoon Boecxken. De prijs bedraagt 15€, leden betalen 12€ (verzendingskosten zijn 4€ voor binnenland 10€ voor het buitenland). U kan bestellen door storting op rekening van de Belgische Luitacademie 310-1293656-53 met vermelding “Geluit in Ant-werpen” of welke tabulatuur u wenst

Douze Chansons Flamandes pour Luth Renaissance à Sept Choeurs extraites du manuscript Thysius tablature et annotations Christine Ballman EUR 6,00 pour les envois en Europe. Cello Suite BMW 1008 de Johann Sebastian Bach transcription pour luth baroque avec indications de doigté par Agnès Tamignaux. EUR 6,00 pour les envois en Europe Danses allemandes et italiennes à la fin du 16e siècle Pièces extraîtes de mss de Stuttgart (Mss.GI4/11-13.) et Genova (Bibliotheca Universitaria, Ms. F. VII.1) Transcr. & Comm. Christine Ballman EUR 6,00 pour les envois en Europe. La musicologue Godelieve Spiessens a écrit exclusivement à l’attention de “Luthinerie” une série d’articles sur les luthistes Anversois. En guise de reconnaissance l’Académie Belge du luthen collaboration avec la a.s.b.l. Cantiga, publie le livre “Le luth à Anvers pendant l’Ancien Régime”. L’ouvrage retrace l’histoire du luth depuis les premières mentions de celui-ci dans les archives Anversoises. On peut en conclure qu’une importante école de luth a existé à Anvers avec comme représentants les plus célèbres: Emmanuel Adriaenssen, Joachim van den Hove, Adriaen Denss et Gregory Huwet. Ce propos est largement illustré par des représentations de luths et de luthistes par des peintres Anversois. Cette publication propose également les toutes premières instructions pour luth imprimées à Anvers. Madame Spiessens a transcrit le “Livre Plaisant” (1529) et “Dit is een seer Schoon Boecxken” (1568) en notation moderne afin de les rendre accessibles à tous. Une traduction en français, anglais et allemand est disponible. Vous pouvez commander le livre par un versement sur le compte de l’Académie Belge du luth 310-1293656-53 avec la mention “Geluit in Antwerpen” et le nombre d’exemplaires souhaités. Le prix est 15€ (12€ pour membres) plus les frais d’envoi, Info: contact@lute-academy.be ou tel. 03/236 00 39 Publié avec l’aide financière de la Province d’Anvers

E ditions de l’Académie belge du luth E igen uitgaven van de Belgische Luitacademie

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 9

E ditions

New items published by TREE EDITION January February 2010 for Renaissance Lute PIERRE ATTAINGNANT: 12 Duets for Renaissance Lutes edited by Anton Hoeger (see p. 10) 12 chanson intavolations for 2 equally tuned Renaissance lutes from: Vingt et cinq chansons musicales..., 1530 Fine duets with a swing from original compsitions by Sermisy, Jaco-tin, Jannequin and others (see sample). French tablature/ Renaissance tuning Euro 17.- FRANCESCHO BIANCHINI: TABULTURE DE LUTZ EN DI-VERSES FORMES... Facimile of the second part of a publication, printed by Jac-ques Modern, Lyon, 1549 Fancies, chansons and dances by different authors, intabulated for Ren. Lute in Italian tablature. 31 folii / Italian tablature / Renaissance tuning Euro 17.- The first part of J. Modernes publication is intitled: G.P.Paladin: Tablature de lutz, en diverses sortes... and is also available from TREE in facsimile (Bayerische Staatsbibliothek München, Mus Pr 158 4°) FANTASIAS AND RECERCARS FOR RENAISSANCE LUTE collected, transcribed and edited by John H. Robinson This edition is the second in a series of fantasias and recercars transcribed into French tablature from sources in German lute tablature. The present volume includes all fifty five of the lute solos titled fantasia or recercar found in manuscripts wholly or partly notated in German tablature dated between c.1520 and c.1580. The music is ordered chronologically by source, which shows the development from simpler free form recercars into the more complex polyphonic fantasia. The music in the manuscript sources used for this edition is all notated in German tablature but is transcribed into French tablature here, which is more accessible to lutenists of the twenty first century. In the nineteenth and much of the twen-

tieth century, lute music was transcribed into mensural notati-on, for guitar or keyboard. The increase in the number of lutes and lutenists in the last few decades has been accompanied by a swing in favour of playing from tablature in both modern and facsimile editions, with an overwhelming preference for French tablature irres-pective of the form of tablature in the original sources, and there is a current trend towards learning to sight read Italian tablature to enable lutenists to play from the original sources in the many facsimile editions now available. Nevertheless there seems good reason to transcribe German tablature into French tablature because of unfamiliarity with, and diversity of styles and forms of, German lute tablature found in prints and especially manuscripts; it is only after a considerable period of study that the handwriting of some ma-nuscripts yield to accurate transcription, probably beyond the patience of most lutenists. Thus this series aims to transcribe lute music from German tablature sources into French tablatu-re. 148 pages / French tablature / Renaissance tuning Euro 35.- _________________________________________________ Software Beier String and Fret Calculator: new BSFC version 2 just released Go to http://www.musico.it/lute_software/bsfc/ to download a fully functional trial version before deciding to buy it Euro 10.- Special offer for TREE EDITION customers who bought BS-FC version 1: FREE UPGRADE to version 2.0. Send a valid version 1 User Name and Password to beier@musico.it and you will receive the new password to unlock version 2. Send your orders to AlbertReyerman@kabelmail.de Find our complete catalogue of lute music at www.TREE-EDITION.comTREE EDITION Albert Reyerman / Finkenberg 89 / D-23558 Luebeck / Germany

I nternational Festival of the Lute, Füssen — May 21– 24, 2010 —

Conference in Füssen (Mai 2010) Füssen – Northern Italy and the Lute Lute making in the Füssen-region and Northern Italy during the 15–18. Century, migration and interactions among lute makers. the Deutsche Lautengesellschaft (German Lute Society) is holding a two day conference focusing on lute making in the Füssen area and the activity of German lute makers in Northern Italy (many of those lute makers originated from the Füssen-Region in Southern Germany). Their interaction and cooperation, although previously recognized by lute historians, is deserving of grea-ter research. This conference offers a forum for such further exploration of this subject. Conference languages: German or English The Deutsche Lautengesellschaft will publish these papers in a separate volume of Die Laute, the societies yearbook. Peter Király

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 10

M uziekbijlage Supplément Musical Duboys: Ma Bouch rit P. Attaingnant Duet copyright Tree Edition

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 11

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 12

http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0004/bsb00045521/images/ Paladino, Giovanni P.: TABVLATVRE DE LVTZ En diuerses Sortes. COMME Chansons. Pauanes. Fantaisies. Gaillardes. ET LA BATAILLE Le tout Compose Par M. Iean Paulo Paladin Milanoys Lyon (4 Mus.pr. 158) http://www.cowderoy.net/brunetes/index.html Gabriel Bataille: Airs de differents autheurs mis en tablature de luth par Gabriel Bataille, Vol 1 - Vol. 6 Paris: Pierre Ballard, 1608 - 1615 http://www.scribd.com/doc/321030/Airs-de-differents-autheurs-Vol-1-Gabriel-Bataille http://www.scribd.com/doc/4638702/Airs-de-differents-autheurs-Vol-2-Gabriel-Bataille http://www.scribd.com/doc/4638901/Airs-de-differents-autheurs-Vol-3-Gabriel-Bataille http://www.scribd.com/doc/4638959/Airs-de-differents-autheurs-Vol-4-Gabriel-Bataille

http://www.scribd.com/doc/4639034/Airs-de-differents-autheurs-Vol-5-Gabriel-Bataille http://www.scribd.com/doc/4639086/Airs-de-differents-autheurs-Vol-6-Gabriel-Bataille Étienne Moulinié: Airs avec la tablature de luth. De Estienne de Moulinié ( 1er-cinquiesme livre) Paris: Pierre Ballard 1624 - 1635 http://www.scribd.com/doc/19343080/Etienne-Moulinie-Airs-de-cour-1er-Livre-1624 http://www.scribd.com/doc/19343154/Etienne-Moulinie-Airs-de-cour-2e-Livre-1625 http://www.scribd.com/doc/19343214/Etienne-Moulinie-Airs-de-cour-3e-Livre-1629 http://www.scribd.com/doc/19343241/Etienne-Moulinie-Airs-de-cour-4e-Livre-1633 http://www.scribd.com/doc/19343252/Etienne-Moulinie-Airs-de-cour-5e-Livre-1635 modern edition, without tablature (P. Guédron G. Bataille) http://www.scribd.com/doc/6113883/Chansons-et-Airs-de-Cour-15871617- http://kakitoshilute.blogspot.com/2010/01/facsimiles.html

F acsimiles @ Internet

J’ai été très curieuse lorsque j’ai reçu deux films sur la danse et le luth, une combinaison qu’on n’attend pas vraiment. Les films, je pense à faible budget et de caractère amateur, ont été réalisés par Melanie Poser qui signe la chorégraphie, danse et écrit la musique (cette dernière seulement pour ‘Der Lautenthaler’) et le bien connu luthiste et théorbiste suédois Stefan Olof Lundgren, responsable de la musique, du film et bien entendu du jeu au théorbe. Le premier film, TROLLÖGON (2008 – 20 min.), se passe sur une île de conte de fées dans le grand Nord. Dans un prodigieux cadre naturel, on assiste à une douteuse histoire d’amour entre une elfe et un troll. Les deux personnages sont interprétés par Mélanie, ce qui cause une ambiguïté. Heureusement que le texte de liaison rend les choses claires. La chorégraphie est relativement statique et contient pas mal de redites ce qui rend le film ennuyeux mais la splendide musique au théorbe et le cadre naturel adoucissent heureusement cet aspect. Le film a été tourné sur l’île suédoise de Öland, un magnifique endroit préservé et véritable lieu de conte de fées! Le deuxième film, DER LAUTENTHALER (2009 – 80 min.), raconte l’histoire de la jeune Donna chantée par John Donne, poète de la Renaissance. On y voit Donna quitter son pays natal pour se rendre à la cour du conte de Brunswick-Wolfenbüttel. On la voit ensuite danser à la cour, apprendre le luth (ce qui mène Lundgren sur scène). Elle devient ensuite nostalgique de son pays et veut retourner dans son village natal. Elle fuit et entreprend un long périple au cours duquel elle craint de ne plus jamais retourner chez elle et de ne plus

revoir son amour. S’agit-il de l’amour pour Donne, ou pour un autre homme ou encore pour son pays natal, ce n’est pas clair. Elle se lamente sur un air de Dowland et ne trouve sa liberté que lorsque Donne écrit son dernier poème. Malgré le texte de liaison, il est difficile de suivre l’histoire. On entend peu de luth ou de théorbe dans ce film et les sons électroniques choisis ne conviennent pas bien à ce thème Renaissance. L’emploi exagéré d’effets spéciaux ne m’a pas convaincue. De plus, je n’ai pu jouir de la danse Renaissance. Melanie Poser est assez statique et se répète, le style de danse tient du ballet classique et de la danse moderne sans jamais se référer à l’époque où se déroule l’histoire. Poser et Lundgren auraient pu faire de ce conte une perle, malheureusement ce n’est pas le cas. Le film offre encore trois extras : Melish, une danse où une femme tourne autour d’une table, la danse de Donna et Ägir, et une danse dans l’eau au bord de la mer. http://se.youtube.com/watch?v=OMJSAJY5QzA SEK 90 / € 9 / $ 12 + postal charges www.luteonline.se

T ROLLÖGON & DER LAUTENTHALER Compte rendu de films Goedele Anckaert, trad. C. Ballman

Melanie Poser

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 13

http://www.youtube.com/watch?v=0FdSIys2XfI De man op het Youtube-filmpje noemt het wel een theorbe maar het is duidelijk zo’n type van de 17e eeuwse 12 korige luit, nog in vieil ton maar duidelijk de overgang naar de barok-periode, toen men begon te experimenteren met nieuwe stem-mingen (nouveaux tons). Het instrument dat Van Mieris op het zelfportret hieronder speelt is echter een cister.

Bordeelscene Van Mieris (links) Zelfportret van Van Mieris, Uffizi, Firenze. (rechts)

S childerijen met getheorbeerde dubbelhoofdige luiten Greet Schamp

Rechts van Johannes Vermeer weer een dubbelhoofdige luit, net zicht-baar tegen de achtergrond van het clavecimbel. De Nederlandse schilders bieden ons veel iconografisch materiaal, maar van deze soort luiten zijn er echter relatief weinig instrumenten effectief bewaard gebleven in musea. Het is dan ook zo’n beetje mijn hobby om afbeeldingen van luiten op schilderijen te verzamelen en waar mogelijk foto’s te nemen in musea als er geen postkaarten voorhanden zijn. Hier en daar ontbreekt er een identificatie, waarvoor mijn excuses.

Frans van Mieris I . Het duet. 1658. Staatliches Museum Schwerin (Rechts)

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 14

Hendrik Martensz Sorgh (1611 -1670) "The lute player" in Rijksmuseum, Amsterdam.

Muziek voor 12 korige luit is o.a. te vinden op: http://www.jstor.org/pss/842156 http://www.cs.dartmouth.edu/~wbc/julia/ap1/Mathew.htm

Mytens

Miense Molenaer

Vervolg p. 16 suite

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 15

Info: Micheline Dumortier

mail via md63@telenet.be

0032.09.233.10.16

originele te restaureren romantische gitaar

Z oekertjes P etites annonces

Theorbe ( diapason 72/118 cm) gebouwd in 1999 door Carlos Gonzales te koop, mooie instrument, warme klank, nieuw staat. Kist in perfecte staat Ev te ruilen tegen een goede aartsluit in sol. Gevraagde prijs: 2200 euros Philippe Rennuy Tel 09/223.23.91 Théorbe (diapason 72/118 cm) construit en 1999 par Carlos Gonzales à vendre, instrument en parfait état, belle sonorité, état neuf. Bel étui. Ev à échanger contre un bon archiluth en sol Prix souhaité: 2200 euros Philippe Rennuy TEL 09/223.23.91

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 16

1672 | Frans van Mieris de Oudere

Michael Schaeffer on the Web. The distinguished lutenist Michael Schaeffer died in 1978. Lute players the world over owe much to him and it is very sad that many lutenists these days know nothing of him. Susan King is creating a website about Michael Schaeffer to remedy this situation. She is gathering information from past pupils, associates, family and friends. if you have any informati-on, photographs, concert programs, anecdotes etc. that you think may be of interest please contact Susan who will be most happy to hear from you. You can email Susan on susanjanetking@gmail.com or by post to Susan King, 12 rue de l'Echiquier, 75010, Paris,France.

M ichael Schäffer on the Web

links G. Terborgh Kassel, rechtsboven Metropolitan Museum, New York

Vervolg van p. 14 suite

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 17

Van alle muziekinstrumenten vind ik de luit het meest onge-zonde. Als je last hebt van een pijnlijke rug, een stijve nek of schouders, osteo-artritis of meniscusbeschadiging kan luit studeren een ware pijniging zijn. En geef toe : de luit is blijkbaar ontworpen met de intentie alle mogelijke ongemakken te veroorzaken ! Zij heeft zo’n slechte balans dat de rechterarm haar moet tegenhouden omdat je niet omver zou vallen tijdens het spelen. De ronde klankkast maakt het vasthouden tot een ware beproeving voor rug en schouders : onze luitbouwers bewijzen graag dat zij het vak onder de knie hebben en politoeren de duigen danig dat de luit gelijk een gladde paling van je schoot sliedert. En alsof dat nog niet genoeg is : de sleutelkast is zo geplaatst dat men bij het stemmen met gemak zijn nek verstuikt … maar wij zou-den dom zijn moesten wij niet slim zijn … Om aan deze kwalen een einde te stellen en uw leven iets draaglijker te maken heb ik hieronder enige tips. Zo zal je een respectabele leeftijd kunnen bereiken zonder in een rolstoel terecht te komen. Het aanbrengen van een draagband biedt vele voordelen en is historisch verantwoord. De rechterarm moet het instrument minder tegenhouden, de rug kan rechter gehouden worden, het instrument schuift niet meer weg en last but not least : je kan de luit gerust loslaten om partituren te hanteren, te schrij-ven of aan je wijn te nippen zon-der de hele santeboetiek be-hoedzaam te moeten deponeren op een plek waar je er enkele momenten later toch nog over struikelt, ook hier spreek ik weer uit ervaring. Je kan zelfs han-denvrij opstaan, een pizza in de oven gaan schuiven en tegelijk een glas melk inschenken met je luit veilig kangoeroe-gewijs op je buik bengelend. Hiervoor heb je slechts nodig een stukje lint in eender welke stevige stof van anderhalve meter, en een houten knoppeke. Niet alle luiten zijn hiermee uitgerust, maar iedere vent die ooit een schilderij aan de muur gehangen heeft kan dit moeiteloos zelf aanbrengen. Ga naar de groentenwinkel en vraag één (liefst houten) pen om snaren in een folkgitaar mee te verankeren. Boor langzaam en voorzichtig een gaatje van 5 mm op 2 cm van de rand in de strip die de duigen samen houdt. Steek hier géén betonplug in, maar breng een klein beetje houtlijm op het pennetje en duw het ver genoeg in het gaatje. Hieraan kan je dan na droging een touwtje vastma-ken. Het draaglint kan gefabriceerd worden door iedere sol-daat die al eens een knoop aangenaaid heeft. Aan de ene kant maakt men een lusje waardoor een dun edoch stevig

touwtje gaat dat aan de zojuist ingebouwde pen vastgeknoopt wordt, aan de andere kant komt een iets grotere lus die onge-veer in het midden van de sleutelkast past. De luit moet licht-jes op de schoot kunnen rusten terwijl het lint nét niet los over de nek hangt, dat is ideaal. Je kan met een veiligheidsspeld testen of de afstand in orde is alvorens vast te naaien of stik-ken, maar aan de kant van het stempennetje kan het touwtje ook gemakkelijk aangepast worden. In plaats van een touwtje gebruik ik een stukje draad om vuilzakken mee dicht te kno-pen, ge weet wel, zo van die groene dingskes, die zijn gemak-kelijk aan te passen en toch stevig genoeg. En geloof niemand die beweert dat zo’n stempin in je luit aanbrengen de klank slechter maakt ! Een hoog muziekstatief kan wonderen doen. De partituren moeten tijdens het studeren hoog genoeg geplaatst worden zodat je verplicht bent rug en hals mooi recht te houden, hoe hoger hoe beter. Wees verstandig en schaf je ineens een stevig ding aan inplaats van die blikken opvouwspulletjes : dan kan je de Poulton-uitgave van de verzamelde werken van Dowland probleemloos doorspelen. De meesten kennen wel het zeemvel dat op de schoot gelegd wordt om ongelukken te voorkomen, maar het kan beter.

Door met dubbelzijdige kleefband de onderste duig te versieren met een strip-je velcro heb je dat ondecoratief stuk dierenleed nooit meer nodig. (foto 3 p. 19) OK, het is niet echt elegant, maar het helpt wel. Een bruine of zwarte velcro zal minder opvallen. De lak zal niet aange-tast worden en geloof nooit iemand die beweert dat daardoor de klank slechter wordt ! Ook een leuke oplossing is een lederen broek of rok te dragen. Ik weet niet hoe onze voorouders het allemaal deden, als je de iconografie bekijkt zie je luitisten die zeker en vast nooit langer dan drie of vier minuten muziek maakten in de afgebeelde houdingen. Hadden zij rondere ruggen of zelfklevende luiten ? Als je linkerbeen over het rechter ligt ontstaat een mooi kommetje waar de luit

goed in past. Dat is doenbaar voor enige tijd, maar na een uur of wat krijg je toch zo een fris-tintelend gevoel in je been dat altijd maar intenser wordt. Ter verlichting kan je in deze posi-tie met je linkervoet leunen tegen een tafelpoot, dat helpt. Maar zij met last in de knieën of enkels (gewrichtsbanden, meniscus …) kunnen dikwijls deze houding niet eens aanne-men. In dat geval kan een gitaarhouding tijdelijk uitkomst bie-den. In combinatie met een draagband is dit een goede oplossing om ontspannen te kunnen zitten, om een paar uur toonladders te oefenen, en toch een redelijke luitistenhouding

T ips van een doorwinterdeluitspeler Peter Verhoeven (dit artikel verscheen eerder in Geluit nr 16)

Foto 1 Photo 1

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 18

aan te nemen. Dus haal terug boven dat stupide voetbankje (ik heb altijd de neiging om mijn vingers daar tussen te pletten bij het openen dichtklappen ervan), combineer dit met een draagriem en een hoog muziekstatief en je zal zien dat je ver-lost bent van veel ongemakken.

De tous les instruments à cordes, je trouve que le luth est le plus néfaste à la santé. Si vous êtes sujet au mal de dos, crampes, arthrose et autre torticolis, alors la pratique du luth s’apparente à supplice. Il faut reconnaître que le luth a été spécialement conçu pour provoquer le maximum d’inconfort. Il est si bien équilibré que sans l’appui infaillible de votre bras droit, il se retrouve tout simplement par terre. Le charmant dos bombé de la caisse oblige nos pauvres dos et nos bras à faire un arrondi pour accéder à la face avant. Pourquoi nos amis luthiers s’acharnent-ils à rendre cette caisse aussi lisse et glissante qu’une anguille toujours prête à glisser de vos genoux ? Pour couronner le tout, le cheviller est placé de façon à ce que vous soyez obligés de vous tordre l’épaule gauche et le cou pour vous accorder. Face à ces périls, les luthistes ont heureusement développé quelques stratégies de survie. Vous trouverez ci-dessous quelques astuces qui vous permettront de vivre de longues années et de pratiquer votre cher instrument sans souffrir le martyre. L’utilisation d’une bandoulière offre de nombreux avantages dont celui d’être historiquement plausible. Le bras droit est soulagé de la pesante responsabilité de tenir l’instrument, le dos peut se redresser et, luxe suprême, vous pouvez même lâcher complètement votre luth. Pour quoi faire ? Mais bien sûr pour accéder des deux mains à vos tablatures, ou boire une gorgée de vin sans devoir déposer votre précieux instrument à un endroit où fatalement quelqu’un viendra trébucher. Il est même possible de se lever et, luth au cou, glisser la pizza dans le four ou ouvrir une deuxième bouteille de vin. Pour réaliser ce miracle, il vous suffira d’un ruban de tissu, à condition qu’il soit solide et mesure au moins un mètre et demi, et d’une cheville de bois. Tous les luths ne sont pas munis de ce petit bouton à l’arrière, mais quiconque sait monter un meuble Ikea saura installer ce précieux accessoire. Demandez au magasin de musique une de ces petites chevilles utilisées pour fixer les cordes au chevalet des guitares folk. En bois de préférence. Forez prudemment et calmement un trou de 5mm à 2cm du bord, dans la baguette qui relie les éclisses. Enduisez votre cheville de colle et rentrez-la dans le trou. Seule la tête doit dépasser. Quant à la bandoulière, il suffit de savoir faire un nœud pour la réaliser. A un bout une boucle assez grande viendra prendre place au milieu du cheviller (Photo 1). Faites à l’autre extrémité une petite boucle dans laquelle vous passerez une cordelette fine et solide qui fera le lien avec le bouton. La liaison peut être réalisée aussi à l’aide d’un de ces liens qui servent à fermer les sacs poubelles ( Photo 2).

Passons au réglage maintenant. Avant de coudre quoi que ce soit, faites des essais en modifiant la longueur de la sangle à l’aide d’une épingle à nourrice. Le luth d o i t s ’ a p p u y e r légèrement sur les g e n o u x e t l a bandoulière doit être à peine tendue sur vos épaules. Pour parfaire votre confort, munissez-vous d’un pupitre assez haut qui vous obligera à vous tenir bien droit. Aux frêles équipages pliants préférez un lourd pupitre d’école de m u s i q u e . V o u s pourrez y placer l ’ i n t é g r a l e d e Dowland par Diana Poulton sans craindre un effondrement. Lorsque l’on regarde les gravures anciennes, on y voit des luthistes qui ne devaient pas jouer plus de 3 ou 4 minutes, à moins d’avoir le ventre creux, le dos rond et un luth autocollant. Beaucoup d’entre vous, chers lecteurs utilisent une peau de chamois pour agripper le luth sur vos genoux. Je vous propose mieux que cela ! En fixant une bande de Velcro à l’aide de collant double face sur les éclisses inférieures, vous pourrez récupérer votre peau de chamois pour essuyer le miroir de la salle de bain. Bon d’accord ce n’est pas vraiment élégant, mais c’est efficace (photo 3). Un Velcro brun ou noir sera plus discret que du blanc. Le vernis n’est normalement pas abîmé par cet accessoire et ne croyez pas que cela altère le son. Pour ceux que cette astuce rebute, je propose de porter une jupe ou un pantalon en cuir. Autre pratique courante : en croisant votre jambe gauche sur votre jambe droite, vous formez un petit creux dans lequel votre luth vient se nicher. Cela n’est tenable qu’un certain temps car après une heure, vous commencez à sentir des fourmis dans votre jambe. Pour vous soulager essayez, avec votre jambe gauche de prendre appui contre un pied de table. Ceux qui n’ont pas la souplesse suffisante pour adopter cette position pourront adopter la position du guitariste. Vous pouvez donc ressortir ce dangereux petit tabouret pliant dans lequel j’ai toujours peur de me coincer les doigts. En combinaison avec la bandoulière et un pupitre haut, vous serez soulagés de nombreux maux, vous pourrez jouer en toute décontraction et enchaîner des gammes des heures durant.

Foto 2– Photo 2

C onseils d’un luthiste courbattu Peter Verhoeven Trad. et adaption Jean Cordaro

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 19

H umo(u)r Peter Verhoeven

Het Klein Woordenboek voor Franco-Vlaamse Luiteniers Le Petit Dictionnaire pour Luthiers Franco-Flamands De schelp Le coquillage De klankkast L’armoire de son De sluitkap Le capuchon de clôture De duigen Les trucs longs en bois De klos Le cigare Het klankbord L’assiette sonore Het klankgat Le cul de son De randinleg La mise périphérique De hals La nuque De snaren Les fils De lak Le vernissage De vernis Le lac De toonladder L’échelle d’Antoine Zangbalkjes Les poutres de chant De toets L’examen partiel De frets Les furets Het zadel La selle De versiering Le flirt Het schroevenstuk La mignonne aux héli-ces De stemsleutels Les clés d’élections De verkoopprijs L’aumône De luitspeler Le lutin De luitist Le pôte fénéant De luitkist Le cerceuil du luthier Link naar de site van Peter:

Luthier en auteur Peter Verhoeven

Kasteel de Renesse, Oostmalle

Foto 3 Photo 3

W egwijzer Renesse Lierselei 30, Oostmalle

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 20

Programma Renesse 2010 18/03/2010 20:00 CC zaal A, gemeenschapscentrum Malle, Sint-Jozeflei 26, Westmalle “Voettocht naar Santiago de Compostella”. Lezing door Christina Bloem info : Luc Van Roy 03.3123375. Santiago de Compostella is één van de belangrijkste christelij-ke bedevaartsoorden. Pelgrims uit heel Europa trekken erheen, te voet of met de fiets. Ze zijn herkenbaar aan de Sint-Jakobsschelp, het teken van de heilige Jacob. De bekendste pelgrimsroute is de Cami-no Francés (de Franse weg), van Saint-Jean-Pied-de-Port aan de Spaans-Franse grens naar Santiago. Maar er zijn nog heel wat andere pelgrimswegen in Spanje. Christina Bloem heeft er vele van bewandeld. Ze is al een achttal keren naar Santiago de Compostella gegaan, telkens langs een andere route. Aan de hand van een powerpoint-presentatie hangt ze een onver-getelijk beeld op van haar avonturen en ontmoetingen onder-weg. Toegangsprijs 6,00 EUR / 4,00 EUR wie: GC Malle i.s.m. Davidsfonds Westmalle & Oostmalle 20-21/03/10 Vijfde Luitfestival kasteel de Renesse, Lierselei 30 Oostmalle Een samenwerking tussen de Kasteelconcerten en de Belgi-sche Luitacademie programma: zaterdag om 20:00 concert-voorstelling van de cd ‘Gheluyt in Antwerpen’ door Nadine Duymelinck. Muziek van luitcompo-nisten verbonden met de stad Antwerpen, afgewisseld met teksten over het 16de eeuwse stadsleven. zondag om 10:30 een aperitiefconcert met Pandora² en Ul-treya (met Bart Roose en Peter Van Wonterghem) “Jakobus” Muziek op de weg naar Santiago. Toegangsprijs: € 7 zondag om 14:00 presentatie door Peter Van Wonterghem over instrumenten gebruikt bij het programma “Jakobus” zondag om 15:00 dansworkshop met Goedele Anckaert, om 16:30 open podium en samenspel. Einde rond 18u. Mogelijkheid tot initiatie en lessen barokluit door Susan King mits vooraf te reserveren via contact@lute-academy.be Aanwezige luitbouwers zijn Peter Verhoeven (met een heuse luitkliniek), Dirk De Hertogh, Peter Van Wonterghem uit Vlaanderen verder Tim Guster uit Australië en Gerhard Bos, Martin de Witte en John Van Gool uit Nederland. De NLV en Engelse Lute Society zullen luitmuziek verkopen, de SFL en natuurlijk onze eigen uitgaven zullen ook verkrijg-baar zijn. CD stand door ’t KLAverVIER uit Schilde. Meer info bij Frank Schaffels 0499 410 750 

Adres:Kasteel de Renesse Lierselei 30, 2390 Oostmalle Autostrade E34 afrit 20 of 21 Muziek voor de dansles en het samenspel staat op de website

18/03/2010, 20h, CC zaal A, gemeenschapscentrum Malle, Sint-Jozeflei 26,Westmalle “Voettocht naar Santiago de Compostella” (“Pélerinage à Saint-Jacques de Compostelle”) conférence par Christina Bloem info : Luc Van Roy 03.3123375. Santiago de Compostella est l’un des pélerinages chrétiens les plus connus. Des pélerins venant de toute l’Europe s’y rendent à pied ou en vélo. On les reconnait grâce à la coquille Saint-Jacques, emblême du saint. Le chemin le plus connu est le Camino Francés, de Saint-Jean-Pied-de-Port à la frontière franco-espagnole vers Santiago. Mais il existe bien d’autres chemins. Christina Bloem en a fait plusieurs et est déjà allée huit fois à Saint-Jacques, chaque fois par une autre route. A l’aide d’une présentation Powerpoint, elle donne de ses aventures et rencontres une image inoubliable. Prix d’entrée 6,00 EUR / 4,00 EUR Organisé par GC Malle en collaboration avec le Davidsfonds Westmalle & Oostmalle 20-21/03/10 Cinquième Festival de Luth au château Renesse, Lierselei 30, Oostmalle Une collaboration des Kasteelconcerten et de l’Académie belge du Luth Programme : Samedi à 20h : Nadine Duymelinck présente son tout nouveau CD avec de la musique de luth flamande. “Gheluyt in Antwerpen” Dimanche à 10h30 concert apéritif avec les groupes Pandora² et Ultreya (avec Bart Roose et Peter Van Wonterghem) : “Jakobus”, Musique sur le chemin de Compostelle. Prix : € 7 Dimanche à 14h : Peter Van Wonterghem présente les instruments. Dimanche à 15h : atelier de danse avec Goedele Anckaert, à 16h30 podium libre et jeu d’ensemble. Possibilité d’initiation au jeu du luth, leçons luth Renaissance, baroque ou théorbe sur demande en réservant via contact@lute-academy.be

  Luthiers présents : Peter Verhoeven, Dirk De Hertogh, Peter Van Wonterghem, Tim Guster (Australie) et Gerhard Bos, Martin de Witte et John Van Gool des Pays Bas. Les éditions de la SFL, NLV, English Lute society et nos publications de l’académie belge du luth et des cd’s seront disponibles. Plus d’info : Frank Schaffels 0499 410 750 Adresse : Chateau de Renesse Lierselei 30 2390 Oostmalle Autoroute E34 sortie 20-21

L uitfestival 20-21 maart 2010 Greet Schamp J ournées du luth 20-21 Mars 2010

Christine Ballman

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 21

27 et 28 mars, JOURNÉES DU LUTH DE LA SFL à Paris, Chapelle St Thomas d'Aquin, 3 place St Thomas d'Aquin, Paris 7e Concerts, Editions et Disques SFL, 12 luthiers, Cafétéria ... Samedi 27 mars : - 14h : Ouverture de l'exposition - 15h : Les jeunes luthistes du Conservatoire de Charenton : "Le petit bal Renaissance", oeuvres de Gervaise, Phalèse, Attaig-nant, Arbeau ... - 17h : Christine Gabrielle, chant et luth : " Mélanges", oeuvres de Monteverdi, Frescobaldi, Dowland, da Milano, Ballard, Strozzi. - 20h précises : Mauricio Buraglia (Concertos de Kohaut pour luth baroque et cordes, Suite de Weiss), avec B.Charbonnier et H.Decoin violons et JL.Charbonnier, viole de gambe Dimanche 28 mars (Attention, heure d'été !) - 10h : Assemblée Générale de la SFL - 11h30 : L'Assemblée des 100 luths (Grand ensemble pour tous - Musique Italienne du XVIe siècle) - Partitions et mode d'em-ploi à télécharger sur notre site web ! - 15h : Albane Imbs et Pascale Boquet (duos de luths - France-Italie XVIe siècle). Oeuvres de Da Milano, Barbetta, Casteliono, Le Roy, Morlaye ... - 17h : "Fables et Luths" : La Fontaine en musique, avec la Compagnie Théâtrale de la Cité et les luthistes Pascale Boquet et Jean-Luc Bresson. Oeuvres de Ballard, Francisque, Dufaut, Gallot ... Entrée libre la journée, 12 € le samedi soir - Renseignements : info@sf-luth.org Nouveau : La SFL sur You Tube ! Nos vidéos sur : http://www.youtube.com/user/SFLUTH PJ : Tract à diffuser sans modération ! (amis, élèves ...)

J ournées du luth 27 et 28 Mars 2010 SFL Paris

Remembrance of things past Theresa Bothe, voice, Peter Croton, lute Special guest Derek Lee Ragin, voice De wereldpremière van 5 nieuwe luitliederen gecomponeerd door Peter Croton , luitleraar aan de Schola Cantorum in Basel. Daarbij arrangeerde hij ook luitsolo’s en intro’s gebaseerd op de Dowlandliederen die de rest van deze cd vullen. Moderne luit-muziek zit duidelijk in de lift. De nieuwe luitliederen zijn op teksten van Shakespeare, Theodore Roethke en Rumi. 19 tracks, 62’34” muziek Guild Gmbh Switserland GMCD 7341 Www.guildmusic.com info@guildmusic.com

Metropolitan museum New York

C d just released

:Dear all, I started a little link collection, addenda and corrigenda highly welcome. Bernd Haegeman http://www.symbol4.de/index2.htmhttp://www.symbol4.de/index2.htm

R umeurs @internet

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 22

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 23

De Deutsche Lautengesellschaft laat ons weten dat men vooraf kan inschrijven op de facsimile-uitgave van de Harrachmanu-scripten, waarover wij al een artikel publiceerden in Geluit Luthinerie nr 33 maart 2006 Om dit te lezen klik even op: http://www.lute-academy.be/CMSimple/?Publicaties:Tijdschrift_Geluit_%2F_Luthinerie:2006 Voor 1 juni 2010 besteld, kost de Harrach facsimile 120€ onze leden genieten zelfs uitzonderlijk een gunsttarief van 100€, na 1 juni wordt de prijs 150 € dus wees er snel bij. Er komen wel nog port en verpakkingskosten bij. Bij de Thysiusuitgave was er een gelijkaardige aanbieding, velen hebben achteraf spijt gehad, het niet meteen besteld te heb-ben. U bent dus verwittigd ;>)) Wist u trouwens dat al onze tijdschriften van de afgelopen jaren tot en met 2007 gratis te lezen zijn op onze website? http://www.lute-academy.be/CMSimple/?Publicaties Alle gegevens hoe men de Harrach facsimile kan bestellen staan op: http://www.lautengesellschaft.de/seite1.html als u zelf via internet wilt bestellen

Beste vrienden en vriendinnen, Deze maand kunnen jullie nog een stukje oude Rum horen, maar het zal geen pure nostal-gie worden. Naast een aantal oude Rum-krakers zal er er ook veel nieuws te horen zijn. Begin volgend jaar komt er zelfs een heel nieuw program-ma, crisis of geen crisis. Dit is alvast een hors-d'oeuvre.

Dear All Hereby a link to me performing contemporary compositions and improvisations for solo lute. Hope you enjoy Gilbert Isbin http://www.youtube.com/watch?v=d7BAygWmG3g&feature=email

G ilbert Isbin

P aul Rans

P as binnen gekomen berichten

Geluit—Luthinerie n° 49 03/2010 p. 24

De Belgische Luitacademie / Académie belge du Luth, 17 Av. Dr. Decroly, 1180 Bruxelles-Brussel

Buitenland / étranger : IBAN BE53 3101 2936 5653 Bic: BBRU BEBB

mededeling: Hernieuwing lidgeld 2010 - 20,00 EUR (België) - 30,00 EUR (Buitenland) - 30,00 EUR of meer (erelid) - 10,00 EUR (student) op rekening 310-1293656-53

communiqué : Cotisation 2010 - 20,00 EUR (Belgique) - 30,00 EUR (étranger) - 30,00 EUR ou plus (membre d’honneur) - 10,00 EUR (étudiant) sur le compte 310-1293656-53

De Belgische Luitacademie is een feitelijke vereniging die als doel heeft contacten te leggen tussen de luitliefhebbers in België.

L’Académie belge du Luth est une association de fait dont le but est de favoriser les contacts entre les passion-nés du luth en Belgique.

Secrétariat-Secretariaat & Rédaction -Redactie : Greet Schamp Prins Boudewijnlaan 133, B-2650 Edegem tel & fax : 03 289 01 19 E-mail : contact@lute-academy.be Internet site : www.lute-academy.be Compte bancaire / Bankrekening : 310-1293656-53

Les articles publiés n'engagent que la responsabilité de leurs auteurs . De artikels verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs. Uiterste inzenddatum copy voor het tijdschrift van juni is 1 mei ‘10 Avant le 1 Mai ’10 on doit recevoir vos annonces pour Juin

surround sound (or: a luteplayer's dream)