Georges Simenon - Kucuk Kopekli Adam

8/14/2019 Georges Simenon - Kucuk Kopekli Adam

1/60


2/60

GEORGES SIMENON

KK KP KL ADAMavi Defter

13 Kasm aramba Acaba pazar gnk olay ona atfetmeye kalktm neme sahip mi? Abartmaya kamadan, olay biledenemez buna. Sokakta rasgele bir karlama. Paris kalabalnda mehul bir ift. Bir bakma.

Yine de, gnden beri, ruh halim deiti ve kesin olduunu sandm kararlar artk gzme o kadar kesingrnmyor. Bu kararlan ne dramatik ne de duygusal bir ekilde hatrlyorum. Ben dierleri arasnda, diermilyonlarca, milyarlarca insan arasnda, yaayanlar, yazdm u anda doanlar ve lenler arasndaherhangi bir insanm yalnzca; ayn topraa basm, ayn havay teneffs etmi, mevsimlerin ayn aknyaam, az ok bana benzeyen yz milyarlarca varlk da cabas.Her halkrda yazacaktm, ancak, bu son pazar gnnden nce, dndm sadece bir mektupyazmakt; belki hayli uzun, kimseye hitaben yazlmam bir mektup, gnderecek kimsem yok nk.Ne var ki dn, dkkn kapattktan sonra, bir okul defteri almak iin kardaki krtasiye dkknna gittim.Bana mavi, pembe, yeil ve sar defterler gsterdiler. Mavi olann setim; pazar gn, leden sonra saate doru Pantheon'un zerinde bulutlarn arasndan beliren mavi gkyz paras yznden phesiz.Mektubumun slubu, u anda yazmay tasarladm eyin slubundan ok farkl olacakt. Yarn, ertesignler, gelecek haftalarda nasl bir slup tutturacam dorusu bilmiyorum, zira bunun uzunsrebileceini ve kendime tandm sreyi uzatacam sezinler gibi oluyorum.Cumartesi gn kararm vermitim. Sakin ve huzurluydum, sonun yaklatn bir eit alayclklagryordum; bu alaycl da mektubumda hissettirecektim. Nasl balayacam konusunda tereddtediyordum."Ben, Paris III. Blge, Arquebusiers Soka 3 numarada oturan, krk sekiz yanda, Felix Allard..."

Vasiyetnamelerde olduu gibi, "aklen ve bedenen salam olarak..." diye ekleyecek miydim?Bakalarnn beyninde neler olup bittiini bilmesem de, dolaysyla neyin normal olup olmad konusundakarar vermem g olsa da, aklen salam olduuma yemin ederdim.Tutturmay dndm slup buydu. Hafif bir slup, urasnda burasnda azck ac alay olacakt;bakasn deil beni, kendimi hedefleyen bir ac alay.Bu defterin ilk sayfasn yava yava karaladm u anda, her zamanki gibi sakinim, belli belirsizglmsyorum, fakat bir parack heyecan duymadm da iddia edemem.Pazar gn rastladm o ift yznden mi? Belki.En iyisi o gn ksaca anlatmak. Her sabah olduu gibi saat altda uyandm, hava hl karanlkt. Yinedier gnlerde olduu gibi, elimi elektrik dmesine uzatr uzatmaz, yorgann stnde, ayaklarmn dibindeyatan Bib, ufack kuyruunu sallayarak vcudumun stnde srnmeye balad ve yzmn hizasnagelince, sevin iinde birka kere ksa ksa havlad.kimiz gevezelik ettik. Gevezelik ettik diyorsam... Elbette Bib, ayn dier kpekler gibi, gerek anlamdakonumaz. Ben onunla konuurum, o da bana kendince cevap verir. Mesela sabahki sevgigsterilerimizden skld zaman, stm amak iin araf ekitirir, sonra da demeye atlar.Ropdambrm giydim, plak ayaklarma terliklerimi geirdim ve kapya yneldim. Her gn ayn saattetekrarlanan bu hareketler, insanlarn ounun gznde nem tamazlar, biliyorum; bir kpekle yalnzyaayan bir adam iinse, bir ayin treninin ciddiyetine brnrler, hele bu adam, iyi ve kt yanlarn iyice

tarttktan ve enikonu dndkten sonra ekip gitmeye karar vermise. Yaantmda baka alkanlklarm, baka geleneklerim oldu. Sabahlan kahve kokusu ve anneminmutfaktaki ayak sesleriyle uyandm, daha sonralar bir alar saatle, sonra bir kadn vcudunun hareketlerive hayvani scaklyla. Bebek viyaklamalar, yan odada bir ocuun ptr ptr yrmesi beni uykudanuyandrd. Daha sonra... Byle gidersem sonunu hi getiremeyeceim ve pimanlk duyuyormuum gibiyanl bir izlenim verebilirim.Hi piman deilim, hibir eyden piman deilim, bunu hemen belirteyim. Bu aklamann baz kimselerikzdracan bildiim halde, utan duyduum bir ey de yok. Bu, u an iin doru. Yarn ne dneceimi,hele ne gibi bir sonuca varacam -eer bir gn varrsam- ngrmeye almyorum. Sonu, herkes iin,aresiz olarak ayn deil mi?Bib merdivende nm sra kouyordu; ahab griye alan ve prtkl, cilasz eski bir merdiven. Bo evde,topu topu iki kat indik. Birinci kattaki emaye levha, i gnlerinde on be kadar gen kzn alt, yapma


3/60

iek imal eden kk bir ticarethaneye ait. Giri katnda, Montluon taraflarnda dikilip hazrlananyamurluklar satlyor, sadece toptan olarak.Ne kapc var, ne de baka kiraclar. Bib ve ben her akam saat altdan sonra ve pazarlar btn gn,

yalnzz.Zinciri karyor, srgy ekiyor, kilitten kmayan koca anahtar eviriyorum. Bib, kap onun geebileceikadar geni alr almaz, aralktan szlp dar frlyor ve kar evin k-eine doru seirtip bacan kaldryor.

Yamur yam. iddetli bir yamur deil. Kaldrm talarn karartp, sona eren geceye slak bir kokuvermeye yetecek kadar. Eikte durup bir sigara yakyorum, ropdambrmn cebinde daima sigara ve kibritbulundururum. Dnmyorum. Belli bir eye bakmyorum. Bib, ben, kedeki sokak lambas ve dekorunbir paras olan sokaktaki dier iki lamba.

Arquebusiers Soka baka sokaklara benzemez. nce, dik bir a yapar. Beaumarchais Bulvar'ndanbalayp yz metre kadar ileride, tam benim oturduum yerde bitiverir ve yn deitirerek Saint-ClaudeSoka'na doru devam eder, orada karsna baka binalar kar.Saint-Claude Soka'nda bir kilise vardr, Saint-Sacrement Kilisesi, anlarn duyanm. Daha dorusuduymam gerekirdi, ama buna dikkat ettiim yok.Bib bir kaldrmdan dierine gidip geliyor, p tenekelerini, park etmi kamyonlarn lastiklerini kokluyor;ben, kapy aralk brakarak ar ar daireme kp, panjurlar ayor, sonra da gaz ocan yakp kaynamasiin suyu stne koyuyorum. Yaklak sekiz yl boyunca durum buydu -ilk iki yl Bib yoktu- ve bu sabahbinlerce defa tekrarladm hareketleri yapyorum. Tavan -dairenin her yerinde olduu gibi- eik, kcktuvalete giriyor ve elektrik ampulnn yansd aynann karsnda sam taryorum.Seyrelmi salarm bir trl alamadm bir renk aldlar. Artk san deiller. Yatm erkeklerde grlen oipeksi ve gmi gri de deiller. Kullanla kullanla eskimi yer bezlerinin renksiz ve kirli tonuna sahipler vearalarndan kafatasmn beyaz derisi grnyor.Bakalar, yalandklarnda, sabahleyin aynaya bakarken benim duyduum aknl duyuyorlar m, merakediyorum. Kendimi yle irkin buluyorum ki, kendi kendime surat bu-ruturuyorum. Belki de hibir zaman yakkl olmadm; yine de, hayatmn byke bir blmnde, kendisuretime tiksinmeden, hatta gizli bir honutlukla, bakabildim. Uzun boylu, adaleliydim, Allard'lara zg osalam yapya sahiptim.Boyum mu ksald? Olabilir. Koca vcudum porsudu, yzm iti, salksz bir grnm ald, gzlerimsebalk tezghlarndaki mezgit gzlerini hatrlatyor bana.

Yanl anlalmasn. Szlanmyorum. Kaderime alamyorum, gemii zlemle aradm sanmak hata olur. Aklm bamda, hepsi bu, aynaya bakp yksek sesle:- irkinsin! diyebiliyorum. Hatta bazen:- Senden ireniyorum! diye ekliyorum.Hn, zlem duymakszn, dahas kimseye, ne kadere, ne insanlk durumuna gcenmeksizin. Uzun zamannce kabullendim. Kabullenmek kelimesi tam olarak doru deil, nk baka trlsn yapamazdm.Mtevekkil kelimesinden holanmyorum. Kendimi bu duruma uydurdum diyelim.Mutfakta fokurdayan suyun sesini iitiyorum ve suyu azar azar kahveliin filtresine dkyorum. Bib'in,koklanacak ne varsa kokladktan sonra ciddiyetle eve dndn bilmek iin pencereye kadar gitmemegerek yok. Kapy kafasyla itecek, sonra da, daha ilk gnlerde edindii bir alkanlkla, kapy ayn ekilde

kapatp merdivenden kacak.Islanm ve stnde yamurlu sabahlara has kokusu var. Eski kmr sobasna bir gz atyor; bu sabahhava yumuak olduundan sobay yakmadm.Sonbaharda ve kn her pazar sobay yakarm, zira gnn byk ksmn evde geiririz. Hafta ii sobayancak iten dndmde, saat alt buua doru yakarm. Bib gnlerden pazar olduunu biliyor ve bupazarn neden br pazarlar gibi olmadn merak ediyor mu?

Aslnda, her ikimiz de son pazarmz yaayacaktk. Bu karan haftalar nce almtm. Balangta, belli birtarih saptama-mtm. Sabahlan aynada kendimi seyrederken, daha dorusu tra olduum srada, kendikendime:- O noktaya geleceim zaman... diyordum.Kafamda, iki- aylk bir mhlet anlamna geliyordu bu. Hangi safhay amak istemediimi biliyorum, amabunu tam tamna belirleyebilmek zor. Durmadan erteleyerek, gnn birinde kendimi gsz ve iradesiz


4/60

bulma tehlikesiyle kar karya bulunuyordum.Daha pazar sabah, kendimle ilgili her eyi artk bildiimi sanyordum.- Dostum Bib, bugn uzun bir gezinti yapacaz...

Her sylediimi anladn ve kuyruu, kulaklar, bakyla bunlara kendi tarznda cevap verdiini dnmekbir oyun. Gezinti kelimesi aina olmad bir kelime deil ve coku iinde gidip gelerek sevincini belliediyor.Sofray kuruyorum, zira yemeklerde masa rts sermeyi, belli bir yol yordam, daha dorusu asgari birkendine saygy korumay srdryorum.at penceresinin tesinde gkyz daha imdiden soluk. Sokaktaki hemen hemen btn binalar ambar yada atlye ve ilerinde pek az insan yayor. Onlar da pazar keyfi yapyordur. Beaumarchais Bulvar'nda bileotomobiller tek tuk, zira hava insana krlara gitme arzusu vermiyor.Tam Kasm'lk bir pazar balyor. ller Yortusu gemi olmasa, bir ller Yortusu gn diyeceim. Bubana Puteaux Mezarl'n ve kasmpatlarn kokusunu, bir de yllar sonra, elimde bir ocuk eli, BoulogneOrman'ndaki gezintileri hatrlatyor.Peksimet paketinin kdn yrtyorum ve Bib peksimetini bekliyor. Sakarin haplar kahvemde minikbaloncuklar kan-yor.Her ey ho, gkyz gibi grimtrak ve binlerce mutfakta insanlar benim gibi kahvaltlann ederken bupazar gn ne ya-pacaklann dnyorlar.Ben ne yapacam biliyorum. Hep yapageldiim gibi, ev ileriyle balamalym. Bu ilerle benden bakailgilenen yok. Her sabah bir ya da iki saatliine bir gndeliki kadn tutabilirdim. Btem sarslmazd, heleki talih beni neredeyse zengin ettiinden beri. /

Yabanc bir kadnn eyalanma dokunduunu ve az da olsa hayatmza, Bib'le benim hayatma girdiinigrmekten tiksinmem mi beni bundan alkoyan? Emin deilim. Kendi deyimimle inimi temizlemekten,temiz ve derli toplu tutmaktan, yatam yapmaktan, toz almaktan, mutfan ve tuvaletin krmz yerkarolarn sabunlu suyla ykamaktan, son olarak da, haftada bir yatak odamn ve bu kmes gibi yerindemesini alalamaktan derin bir haz duyduumu itiraf ederim. Cilann gzel kokmas da cabas.Bib beni gzleriyle izler, onun durduu keye geldiimde yer deitirir, arada srada onunla konuurum,ona herhangi bir ey sylerim. Pek oklar gibi ben de hayatmn bir blmn bir kadnla geirdim.

Akamlan bo saatler olurdu, ve zellikle ocuklarn doumundan nce, bugnkne olduka benzeyenpazar sabahlar olurdu; birbirimize neler derdik diye dnyorum da, Bib'le olan sohbetimden ok farklbir ey gelmiyor aklma.Bib de, belli bir sre sonra dikkatin kendisine ynelmesini ister. Karm, birdenbire, sanki bir ryadanuyanm gibi sorard:- Ne dnyorsun?Ona bir defa olsun gerei sylediimi sanmyorum. Yalan sylemek ya da ondan bir ey saklamakgereini duyduum-dan deil, bunun hibir anlam olmayacandan. En basit dnce baka dncelere, eski ya da yenihatralara, geici izlenimlere balanyor ve ben hibir zaman ruh halimi annda tanmlayabilecek gtehissetmedim kendimi.zerinden pek az zaman gemi olmasna ramen o pazar gn neler olduunu kafamda yeniden

kurmaya alrken, bugn de bunu yapabilecek gte deilim. Gnlerden aramba akam. Evdeyim,pazar sabah Bib oyun saatinin geldiine karar verdii srada parkesini ovmakta olduum bu kmesteyim. Alnma scaklk veren lambann nnde uzun zamandr yazyorum, klln ii izmarit dolu, hava dalandumanla arlam. Koltuumda yatan Bib uyur gibi yapyor, onu grmediimi sand zaman gzleriniaralyor.. Doru olmas, sahici olmas iin her dakikay hatrlamak, her bir dakikann rengini, ritmini, seslerini,kokularn vermek gerekir.Gn dodu, tahmin ettiim gibi yumuak bir grilikte, hemen hemen bir mezar tann grisi - bunu lmleilgili hibir niyet tamakszn sylyorum.Bib'in oyuncak sepetine yaklamas ve iinden en sevdii krmz lastik topu semesi, topu dilerininarasnda tutmas, sonra da getirip ayaklarmn dibine brakmas gzmn nne geliyor.- Oynayalm!


5/60

eyrek saat oynadk, bu arada insanlar pazar ayinine yetimek iin kaldrmda hzl hzl yryorlard. Az nce de eyrek saat ara verdim, yine Bib yznden. Onun bu kadar uzun sre koltuumda oturmasnaizin verdiim iin akn; beni yazarken hi grd m diye dnyorum, kimseye mektup yazmayal yllar

oldu da. Davranmda neyin deitiim saptamaya alarak, beni gzetlediini his-sediyorum.Kmes dediim yer, eik tavannda bir at penceresi bulunan dar bir oda. Bakalar tavan aras der. Yerelverdiince ak-aaatan raflar koydum, zamanla stleri kitaplarla doldu. alma masas olarakkullandm bir masa ve mezattan aldm eski deri koltuk dnda tek mobilya, hasr altlkl bir iskemle.eyrek saat nce Bib mtereddit bir edayla yere atlad, bacaklarma srtndkten sonra srt st yatt vel numaras yapt. Bu iyi bildii bir oyun, teki oyunlar gibi daha nceden, karlamamzdan nce bildiibir oyun, zira ben ona hibir ey retmedim, sokak kapsn kapatmay bile. Vcudu kaskat bir haldebyle yatt zaman, u anlama geliyor:- Beni unuttun... Ya da:- Yalnz kaldm... Benimle ilgilen...Ben ayaa kalkar kalkmaz, toplarndan birini -bunlar lastik kemiklere tercih ediyor- almaya gitti ve getiripavucuma koydu. Ondan sonra keye gitti ve yzn duvara dnd.

Yatak odasna gidip topu saklayacak az ok yeni bir yer bulma sras bendeydi. Bu yerler o kadar ok deilve Bib hepsini biliyor. O yzden bu oyunu darda, rhtmlarda ya da bir meydanda, mesela VosgesMeydan'nda oynamay tercih ediyor. Orada her zaman topu saklamaya talip olan kk bir olan oluyor.- Tamam Bib!Balangta bir kpekle birlikte yaamay dnmemitim. Aylarca dairemde arkadasz, bir bamaoturdum. Bir akam, kavanozda bir krmz balk getirdim ve haftalar boyu onun sessiz mevcudiyeti benineelendirdi. Onunla da bir insanla konuur gibi konutuum olurdu.ldnde bir tane daha aldm, sonra bir ncsn. San-nn talimatlarn titizlikle uyguluyordum. Gene de krmz balklar birka hafta sonra lyorlard, ite ozaman aklma bir kpek almak geldi.Bir leden sonra izin alp, Gennevilliers'deki sahipsiz hayvanlarn tutulduu merkeze gittim. Nasl birkpek istediim konusunda hibir fikrim yoktu ve pekl eve bir kediyle de dnebilirdim.Ben ieri girince hayvanlar kafeslerinde kprdandlar. Bazlar ise beni grmezlikten geldiler. Kpeklerinou orta boyluydu, birka ok iriydi. Bir danua bile vard, bir gz camdan gibiydi.Baklarm kahverengiyle kark gri tyl, ok ksa bacakl, pek saikan olmayan, bir tr cce kanieyneldiinde, onun, az nce yapt gibi srt st uzandn, gzlerini yumduunu, uzuvlarn kasp cesetgibi kaskat kaldn grdm.- Bu bir oyun, diye aklad bakc. lgi ekmeye alyor...- Yavru mu?- Yan tam olarak bilemeyeceim ama dilerinden anlald kadaryla yan gemi, hatta belki dedrt. Bir sirk k-peiyse hi amam...Parmaklarn aklatt.- Beyefendiye bir takla at, t!Hayvan tereddt etti, bir sre beni gzledi, sonra bir ters takla atmaya karar verdi.- Ad t mi?

- Adlarn bilmediimden hepsini byle aryorum. Birka dakika sonra, ksack bacakl kk kpek, biripinucunda ptr ptr yryerek peimden geliyordu. Otobse bineceim srada, hayvanlarn, metroda olduugibi, ancak bir sepet ya da antann iinde kapal tutulduklar takdirde tata alnabildiklerini rendim.Bir hrdavat sorup soruturdum. Deplasman mana gi-den futbolcularn elinde grdklerimiz gibi, kahverengi bezden, iine her eyin tktrld u antalardanbuldum ve hemen orackta, hrdavatdan makas isteyip antada iki pencere atm. Sonradan pencerelerinstne elek bezi geirecektim.Onu dierleri gibi t diye armak houma gitmiyordu. O akam, oktan her kesini koklam olduuodamda, stnde birtakm isimler deneyip tepkisini kolladm; Bib dediimde memnun grnd. Eskidenismi bu muydu? smin tns m houna gitmiti?Ertesi gn onu kitabevine grrdm. O zamanlar henz bir bastona dayanarak yryen Madam Annelet


6/60

haykrd:- Bu da ne?- Bir kpek. Ad Bib.

- Sokakta m buldunuz?- Sahipsiz hayvanlarn tutulduu merkezden setim.- Alkoymaya m niyetlisiniz?- Evet.- Her gn buraya getirmeye de mi?- Elbette.tiraz etmeye cesaret edemedi, nk bana ihtiyac vard. Hayvanlar sevmedii belli oluyor. lm almakve boyumu poumu minicik hayvanla kyaslamak istercesine bana yukardan aaya ve aadan yukaryadefalarca bakt.- Tuhaf... diye i ekti sonunda.- Nedir tuhaf olan?- Kck bir kpek, yal hanmlara yarar bir kpek semi olmanz. Bir psikanalist iin bunun muhakkakbir anlam vardr.

Yal bir kadn olan kendisi, bense, grne ramen, krk sekiz yanda bir erkeim. Her neyse.Birbirlerine altlar. Bib her trl samimiyetin kt karlanacan ve mesafesini korumak zorundaolduunu abuk anlad. Beaumarchais Bulva-r'ndaki dkknda ne bir koltua ne de, hele hele, Madam An-nelet'nin zamannn ounu geirdiiyatana kmaya yeltendi. Elini de hi yalamad, kendisiyle oynamaya davet etmek iin topunu dagetirmedi.Dier pazarlar tembel tembel yemeimi hazrlar ve pencerenin nnde yerim, leden sonra da darkarm. Bib sobay yakmayma, tra olup stm her zamankinden daha erken giyiniime ve daha saaton birde ona:- Bib, antan! deyiime at.Ben pardsm giyinip apkam alrken, gidip en alttaki raflardan birinde duran kahverengi antay getirdi.zellikle somut ayrntlar veriyorsam, bu bir eit utangalktan ya da, denebilir ki, duygusallktan nefretettiimden. Aslnda bu pazar gezintisi benim iin son bir sayg ziyareti anlamna geliyordu. Veda ziyaretidiyelim ve bir daha bundan bahsetmeyelim.Ne zgndm, ne hznl. eyleri, bir fotoraf makinesinin kaytsz objektifi gibi, olduklar gibi gryor,kendime de ne merhamet ne msamaha gstermeden bakyordum.Son pazarm yayordum, ite hepsi bu kadar. Babamn, annemin, onlardan nce de bykbabalarmn,bykannelerimin son pazarlar, son pazartesileri, son ahlan vesaire olmutu. Byle diye, ne aziz, neehit, ne de kahraman oluyorlar. Tarihini semeye gelince, bu da dnyada ilk defa olan bir ey deil.Daha nceden, "ilgili kiiye" bir mektup yazmakta kararl idiysem de, bu daha ziyade bir aka, bir fars, birnanik, ayn zamanda iimde kalm baz ufak tefek eyleri dkme frsatyd.Hl iimde kalm olabilirler mi? Sanmyorum. Geti gitti. Sakin bir beyefendiyim. Patronum Madam

Annelet iin ben Felix'im, gvenebilecei bir tezghtar, hikyesini bildii ve herkese bakt gibi bakmayabir trl alamad bir adam.Bakalar, mahalle esnaf, arada srada yemek yediim k-

k lokantalarn sahipleri iin ben, Arquebusiers Soka 3 numarada oturan Msy Felix'im.Nihayet daha bakalar, beni hep ayn saatte Bib'le geerken grenler iin, kk kpekli adamm sanrm.Bir kadn iin, eski bir kocaym, gen bir kz ve bir delikanl iin, zar zor hatrladklar ve hakkndakonumamalar gereken bir babaym.Baka kii, yine bir kadn ve iki ocuk iin, neyim bilmiyorum.Beaumarchais Bulvan'ndaki narlarn yapraklarnn yars dklmt. Arabalar tek tkt ve Bib'le benRepublique Meydan'na kadar yryp orada otobs bekledik. Otobs geldiinde, tam bileti hayvanlarbinemez diyecekken antay atm ve Bib iine atlad. Byle son an beklemek houmuza gi-diyor vehemen hemen her zaman memurun aknl karsnda kahkahalarla glen birka yolcu oluyor.Bir nceki gn, ilk dncem, bu son gezintiyi Puteaux'ya ayrmak olmutu; orada domu ve yirmi beyana kadar Sa-inte-Clothilde Kilisesi'nin yaknnda, ykmakta olduklar, Bo-urgeoise Soka'ndayaamtm. Bu, fazlasyla, kutsal yerleri ziyaret gibi olmaz myd? Daha sonralar Neuilly'de, Richard-


7/60

Wallace Bulvar'nda oturduum dairenin nnden de getim ve hibir heyecan duymadm. Oralardakendimi bo yere aradm anlamak gln m yoksa romantik mi?Sahiden yal olmamama ramen, giderek birbirinden daha farkl bulduum pek ok Felix Allard yaad ve

onlarn arasnda sadece tanyamadklarm deil, artk hi anlayamadklarm da var.Blanche Meydan'nda otobsten indik ve Bib'i serbest braktm. Lepic Soka'nda, kaldrmlar boyuncakk yk arabalarn, sebzelerin ve meyvelerin kokusunu, kasap tezghla-rndaki etleri, pazar yerininuultusunu yeniden bulabilmek iin gnlerden pazar olmamasn isterdim. Kaldrmlarda neredeyse tekbamza, nefes nefese kaldm hissettiim her seferinde durarak, Tertre Meydan'na doru yrdk.Hedefim neden Tertre Meydan'yd, bunu aklayamyorum, zira o yerin hatralarmn hibiriyle, hayatmnanlmaya deer hibir blmyle balants yok.Mevsim sona ermek zere olmasna ramen, darda kareli masa rtleri serilmi masalar vard, urayaburaya bir mangal konmutu ve pek ok insan oktan yemee oturmutu, ou taral Franszlar ileressamlarn portrelerini yapmay teklif ettikleri yabanclar.- Yemek mi yiyeceksiniz? diye sordu huysuz bir garson.- Evet.- Bir aperitif alr mydnz?

Yine evet dedim ve bir Suze smarladm. Yllardr, doktorun bana tembihledii gibi, ne arap ierim nealkol. Kararm vermi olmama ramen, bu son zamanlarda neden perhizimi uygulamaya devam ettimacaba? Alkanlk m? Kendimi dolayl bir cezalandrma ekli mi? Kendimi ne iin cezalandryorum? Busabah, kahveme eker yerine sakarin koydum. Halbuki evde eker var, perhizde olmayan Bib iin.Suze seimi daha beklenmedik. Hayatmda sadece bir defa, Le Mans ile Angers arasnda bir yerde, adnbilmediim bir kasabada itiim halde, bu kelimeyi hi dnmeden sarf ettim.

Anne-Marie'yle bir arabadaydm, st alabilir bir araba, satn alm olduum st alabilir ilk araba. Anne-Marie'nin o zaman Philippe'e hamile olup olmadn bilemeyeceim. Kasabann dndaki han kkbir iftlie benziyordu; itle evrilmi toprak bir alanda iri bir dii domuz ve meyve bahesinde bir srbeyaz kmes hayvan vard.Hava ok scakt. Tavan bask ve lo salon hem yola hembostana bakyordu, bostandaki fasulye srklar ak seik bir ekilde gzmn nne geliyor. Koca gbeklihanc kadn siyahlar giyinmiti.- Yemek yiyebilir miyiz?- Neden yiyemeyesiniz?- Neler var?- nce ezme, yannda da turp ve salatalk. sterseniz bir kutu sardalye aabilirim. Daha sonra da size birpili kzartrm...- Pekl...- Beklerken ne iersiniz?nsan hayat boyunca bunlara benzer cmleler sarf eder ve iitir ve bunlardan bazlar hibir nedenolmadan beynin bir kvrmna kaydolur.Rafn stnde, ounun etiketlerini tanmadm ieler grdm. ki adam, bir hayvan tccaryla bir iftidiye tahmin ettim, bir masada oturuyorlard, nlerinde garip renkli bir svyla dolu bardaklar vard.- Ne iiyorlar? -Suze.

- Bana da Suze verin. Ya sen ne iersin Anne-Marie?- Ben de deneyeyim...Onunla senli benli konutuumu, yllarca ayn yatakta uyuduumuzu, yaknda birer yetikin olacak ikiocuun damarlarnda onun kanyla benimkini tadklarn dnmek birden tuhafma gitti.O srada buna ok nem verilir ve gnn birinde bunun hibir iz brakmad fark edilir. Krdaki parlakgnele karlatrldnda karanlk grnen o hann loluundaki siluetini, yzn gzmdecanlandramyorum.Konumu olmalyz. Neler dedik acaba? Gzmn nne sadece hanc kadn geliyor; avluda, tylerikabarm kmes hayvanlar arasnda, nce birini sonra bir bakasn yakalayan,sonunda en semizi olduuna karar verdii bir pilici seerek kafasn et dorama tahtasnn stndekesmeye giden hanc kadn. Biz o pilici yiyecektik ve on iki yalarnda bir kz ocuu, le gnei altndahayvann tylerini yolmaya balamt.


8/60

Tertre Meydan'nda neden Suze smarladm? Ardndan pili deil, kzarm patatesle servis edilen yalkda sarl dana cieri istedim ve yarm ie pembe arap itim. Yola kmamzdan nce yemeini yemiolan Bib gene de etten payn ald ve yan masalardan ona baktklarndan, birka ters takla atmadan

duramad.Tertre Meydan'n ve Sacre-Coeur Kilisesi'ni yirmi yl, otuz yl nce grmtm. Hafzam beni yanltmyorsa,annemle babam beni buraya henz ile ilkokulundayken, yani on bir yandan nce, kz kardeimleberaber "Paris'in panoramasn grmek iin" getirmilerdi. Bana yle geliyor ki taraalarda daha az masa,kaldrmlarda resim sehpalaryla daha az ressam vard, ama ben buraya hatralar aramaya gelmedim.Son pazarm dier pazarlardan farkl bir ekilde geirmek istiyordum ve Paris'i yeniden tepeden grmefikri aniden aklma geldi. Doal olarak bunu, ak havada bir le yemei izledi. Hepsi bu. Bib nedentopunu saklama oyununu oynamadm merak ediyordu, kendimi insanlara seyrettirmeyi hiistemiyordum.- Gidiyoruz Bib...Merdivenlerden kan ve inen kalabaln, hatralk eya ve kartpostal satclarnn, esirgeme kurumlarndansra sra ocuklara nezaret eden rahibelerin, papazlarn ve papaz yardmclarnn arasnda, Sacre-Coeur'nn avlusunda epey uzun sre kaldm.Tek renk gn altnda grinin ve pembenin tm tonlarn gzler nne seren atlara bakyordum. Farkndaolmadan, kendimi bir turist gibi antlarn yerini saptamaya alrken ya-kalyor ve nesilleri dnyordum, o nesiller ki... Hayr! Bu hi iyi deildi. Yzlerle ilgilenmem daha iyiolurdu, hemen hemen hepsi ifadeden yoksundu. Erkekler, kadnlar, ocuklar, cmle krntlar, neredeysehep ayn eyler:- Gne olmamas ne yazk... Ta eye karar grrdk... Banklarn stne kp mola verebildii ve aalyollardakiakll kumu eeleyebildii dier pazar gezintilerimizden ok farkl olan bu gezinti Bib'in kafasnkartrmt. Hareket halindeki bacaklardan, ustalkla aralarndan syrlarak uzak durmas gerekenayaklardan ve yine ayaklardan baka bir ey grmyordu.- Buradan Bib...Bir an, tramvaya binmek istediimi sanp, iine atlamaya hazr bir halde hemen antaya bakt. oukiinin, birka basamakta bir durup nefeslenerek ar ar trmandklar merdivenden inmeyi tercihediyordum.te tam o srada grdm onlar. Yolda onlarca iftle karlam olmalydm ama hibiri dikkatimiekmemiti. Bu ift ok ar kyordu yukar ve yukardan baknca, aslnda olduundan daha da biimsizgrnyordu. lk dikkatimi eken adamn ba oldu; korkun derecede byk bir ba, ancak tpkitaplarnda grlebilen bir hidrosefal kafas, stnde tek bir ty olmayan przsz derisi ayn bir bebekteni gibi pembe, gzleri dar doru frlam ve kirpiksiz.Hemen hemen normal bir gvdenin altnda iki kk bacak grnyordu, yle gevektiler ki adeta sarkargibiydiler ve adam, bir ayan sola, bir ayan saa atarak, iki bastonla glkle yryebiliyordu, klanher basamak ok nemli bir baaryd sanki. Her basamakta hz alarak ban eiyor, sonra, sankiyukardaki Sacre-Coeur'n beyaz ktlesi hayatnn nihai amacym gibi, kat edilecek ne kadar yol kaldnlmek iin ban kaldryordu.Otuz mu, krk m, yoksa daha fazla m, ka yanda olduunu bilmiyorum. Normal insanlar dnyasnn

dnda yer alyordu. Hl hayatta olmas bir mucizeydi kukusuz. Yanndaki kadna gelince, yz hatlararpk, kara kuru kk bir kadnd, ayanda ortopedik ayakkablar vard, demir ksm grlenayakkablarndan biri dizine kadar kyordu.Bir elini adamn kolunun stne koymutu, ona destek olmaktan ok -bu aikrd- sevecenlikten, ve adamher basamak knda kadn ona teekkr etmek ya da abasndan dolay onu kutlamak iin onaglmsyordu.

Aslnda karlamamz, admlarm yavalattm ve bir sigara yakacak kadar durduum halde, ksasrmt.Ben iniyordum, onlar kyorlard. Onlarn , drt metre yaknna geldiimde biraz durdular ve korkunbal, bacaklar tutmayan adam, alacak derecede tatl ve ince bir sesle yanndaki kadna sordu:- ok yorulmadn ya?Bugne kadar hibir insan yznde grmediim, bana baz Buda heykellerinin vecd iindeki yzn


9/60

hatrlatan bir glmsemeyle ona glmsyordu, kadn cokuyla haykrd: - Yok yok! Ben iyiyim!Her biri tekinin mutluluunun tadn karmak istercesine baktlar, sonra da Sacre-Coeur'e baktlar.Nihayet, el ele, ayaklarnn dibinde uzanan ve o an onlara ait olan Paris'e dnp baktlar.

Sessizce yanlarndan getim ve birka basamak aada bam evirdiimde, onlar ar ve zahmetlitrmanlarna yeniden koyulmulard, topal kadnn parmaklar kirpiksiz adamn kolunun stndeydi hl.15 Kasm CumaDn yazmadm ve buna bozuldum, sinirlendim. Her akam bu mavi deftere yazmak gibi bir mecburiyetimyok. Byle bir ey yapacam diye kendime kesin bir sz vermedim. Kendimi zgr, kurtulmusanyordum. Ancak u var ki, bir eyi belli bir saatte bir kere yapm olmak derhal bir alkanlk yaratyor,neredeyse bir grev oluyor.Bula bitirdikten ve sobann anahtarn gece ayarna getirdikten sonra Bib soran gzlerle bana bakt; benkck odaya ynelir ynelmez, nden gitti ve izin vermemi beklemeden koltua srad.Niyetim yazmakt gerekten. Masama oturdum, lambay uygun mesafeye ittim ve defterin aramba gnkalm olduum sayfasn atm. Son paragraftan yeniden okumakla hata m etmi oldum?- ok yorulmadn ya?- Yok yok! Ben iyiyim...te o zaman ylece hareketsiz durup bu iki cmleyi kafamda defalarca evirip evirdim. Bylerinikaybetmilerdi diyecek kadar ileri gitmeyeceim. Yzleri, gzleri gzmn nne geliyordu. Ei iinendielenen, aralarnda daha fazla fiziksel kusuru olan, neredeyse bir ucube, ocukluk dnemini atlatmolmas bile bir mucize eseri olanyd.Beni huzursuz eden, canm iyice skan, oyuna getirilmi olduum duygusuydu. O iki cmleyi sarfetmilerdi, tamam. O dakikay tm hayatlar boyunca beklemilercesine, Sacre-Coeur'n beyaz biimini seyretmilerdi. Sonra el ele, Paris'in panoramasna doru dnmlerdi.Peki ya sonra? Peki ya nce? Peki ya her gn, dier saatler? Kablolu tramvaya mahsus binmemilerdi,belki de nefislerini kreltmek istediklerinden, belki bir adaklar vard, ya da sadece kuvvetlerini snamakiin. Onlar gzden kaybettiim ana kadar, snamadan galip kmlard.Cokulu birka dakika, birka saat. Kiisel sevinlerini birbirlerine yneltmiyorlar myd? Her birinin birtana ihtiyac yok muydu?Elimde kalem, somurtarak, yazacak bir ey anyor, bulamyordum. Bu inan birliini kabul etmek istemiyor,kabul edemiyordum. Ne pahasna olursa olsun bunu sradan bir olaya indirgemem gerekiyordu ve aynnitelikte anlar bulmak amacyla hafzam yokluyordum.O ocuk tenli adam benim yama, krk sekiz yana gelince ne olacak? Byk ihtimalle lm olacak. Amanerede? Nasl? O koca kafasnda hangi dnceler, kirpiksiz gzlerinde hangi baklarla?Ortopedik aletler takm o kadn elini tutmak iin hl yannda olacak m? Ya onun kaderi ne olacaksonunda? Benimki gibi, benimkinden daha da yoksul bir at katnda, beslemesi ok pahal olan bir kpekledeil, pencerenin nndeki bir sardunyayla arkadalk eden, topallayan bir ihtiyarck m?Benim iin, cevap ok nemli. O kadar ki, pazar gn Tertre Meydan'na le yemeine gitmi olduumapiman oldum. Mektup yazmak ok daha kolay olurdu! Pimanlk duymadan gitmi olacaktm, yeminederim. Dahas, vicdan azab duymadan. Kendimden emindim. im rahatt. Ne sylediimi biliyorum,nk dnmeye, dncelerimi derleyip toparlamaya insanlarn oundan daha fazla vaktim oldu.Doru, o "an"dan daima ekindim, mmkn olduu lde

"sonras"n tahayyl etmek iin kafa yordum. Zaten nemli olan "sonras" deil mi? Pazar gnnden beriemin deilim. Aryorum. Bazen bana knayarak deilse de aknlkla bakan Bib deil sadece.Dn, perembe, Madam Annelet, deti olduu zere, beni defalarca asmakata ard. Ben bir mteriyehizmet ettiimde, yazar kasann klik sesini duyar duymaz, zile basar. Yukardan her eyi iitir. Helezonidemir bir merdiven, dkkn, giderek daha ok zamann yatakta geirdii odasna balar.- Neydi Felix?- Elden dme bir kitap alan bir bayan mteri.

Yeni kitap az satarz. kan her kitab yerletirecek raf bulamazdk. Tabelada yle yazyor:C. ANNELET

Yeni ve elden dme kitaplar Ktphaneler satn alnr"C" Clarisse'in "C'si, ama benim Felix'i sevmediim gibi o da bu ismi sevmiyor. Babamn ismi Desire,anneminki de Jose-phine'di ama, yle deil mi?


10/60

Sekiz yl nce bir sabah, drt-be haftadr Paris'te yalnz bama olup hayatm kazanmann bir yolunuararken, kitabevi-nin dar vitrininin nnden gemitim. Kaldrmda, nhtmlar-dakilere benzer bir kurununiinde eski kitaplar ylyd. Zamkl ktla cama bir mukavva yaptrlmt.

"Gen eleman aranyor. eriye bavurun." Yaz ortasyd ve gne narlarn glgesini evlerin zerine dryordu. Ak renk elbiseli gen bir kz geti,kendindenemin yryne aakalp onu gzlerimle izledim. Yanana bir sa llesi dm, el antasn dolgungsne bastrm, koltuk altlarnda ter halkalar, Bastille Meydan'na doru yryordu ve dnya ona aitti.Byle nereye gittiini ve sonradan ona ne olduunu bilmiyorum. Ben kapy ittim, bir ngrak ald ve uzunsre ierinin loluunda, tezghn nnde ayakta durdum. Sonunda ksrdm ve dkknn dip tarafndakibir kapnn stndeki iekli bir perde araland; yalca bir kadnn ktn grdm, hareketleri ard,baknda deta hipnotize edici bir younluk vard.En kk ayrntlar hl aklmda. nce, bir kitabevinde beklenmedik olan, o sar zemin zerine krmziekli ve yeil yaprakl perde. Aralktan kk bir oda, avluya bakan bir pencere grdm; avluda, iliininnnde, bir sandalyenin ayaklarn yaptran bir marangoz alyordu.Hl yaptryor. Raflar, kitaplar, yerde kitap ynlar. Beni en ok arpan, perdenin iekleri kadarbeklenmedik, cart mor renkli uzun koltuktu.Kara gzlerini bana dikmi duran kadna gelince, bir kitapdan ok bir falcya benziyordu.O gnlerde yrmekte henz fazla glk ekmedii halde, onu sokakta, gelip geenlerin arasnakanmken dnemiyordum. Sekiz yl sonra, hl yan bilmiyorum. ok ypranm altm yanda birkadn olabilirdi; hayatta kalmaya karar vermi ve bunun iin gerekli enerjiyi bulan yetmi be, hatta seksenyanda bir kadn da olabilirdi - ve yle olduunu sanyorum.- ilannz okudum da...Beni tepeden trnaa inceliyordu ve olgun bir erkein gen eleman aranyor ilanna bavurmas onugldrmemiti. aran bir insan deildir. Gzlemler, anlamaya alr. ok grpgeirmi, her eit durumda pek ok erkek tanm olduunu, hayatla ban koparmamak iin dkknnarkasndaki o boucu ardiyeden kmaya ihtiyac olmadn hemen anladm.- Gen eleman ha?- Krk yandaym sadece.- Geen krk yl iki misline bedel.

Yzm sararm olmal. Anladndan emindim ve ona srrm amamaya kararl olduumdan, bulvarakmaya hazrlanyordum.Gizli olan her eyi gren bir khin kaytszlyla, devam etti:- Yaadklarnz beni ilgilendirmez. Bilmek istediim ey, kitaplardan anlayp anlamadnz.Edebiyattan dememiti, kitaplardan demiti ve bu ayrnt beni artt.- Sorbonne'da yl edebiyat okudum. Biraz kafas karma sras ondayd.- Hoca mydnz?- Hayr. Babam lnce ilerini devralmak iin renimimi yarm braktm.nsanlarn ou size yle bir bakverir, gzlerini bir indirip bir kaldrarak, kaamak bakar gibi, ya dayznze baksalar da dz ya da gle bir ifade taknmaya abalarlar. Bu kadn, tersine, beni utanpsklmadan inceliyordu, hafzasn yokladn hemen anladm.

- Bu son yllarda epey kilo mu aldnz? Doruydu, bamla evet iareti yaptm.- Neuilly'de oturuyordunuz, isminiz de...- Felix Allard.Bir sessizlik oldu. Dudaklarn geren incecik bir glmsemeye engel olamad.- Hayat tuhaf! eri girin...Beni dank ardiyeye buyur etmek iin perdeyi iyice ekti.

Yuvarlak, tek ayakl bir sehpann zerinde yars yenmi bir dilim kzarm tereyal ekmek, ay ve dergilervard.- Sandalyenin stn boaltn. Kitaplar yere koyun, nereye olursa. Uzun sre ayakta kalamyorum. lanbu yzden astm.stnde koyu renk bir elbise vard, zayf omuzlar iin fazla boldu. Gsyle kollar da zayft, grmesiinsana ac veren trden bir zayflk. Buna karlk, kalalarndan itibaren vcudu kalnlamt ve, uzun


11/60

koltua uzandnda, baklarm elimde olmadan i bacaklarna takld, kareli krmz bir battaniyeyleabucak rtt bacaklarn.- Ailenizin yanna m dndnz?

- Hayr.- O halde, sanrm yalnz yayorsunuz? Ev buldunuz mu?- Buraya iki adm tede, Arquebusiers Soka'nda, yamur-lukunun stnde.- Bu sizde nasl bir etki uyandryor? -Hi.- Kimseyi grmediniz mi?- Herhangi birini grmeye almadm.Bu sadece ksmen doruydu. Grmekten ne anladnza bal. Bir sigara yakt.- Sigara iiyor musunuz?

Ve Gitanes paketini bana doru iterek:- Sizi buraya kimsenin gndermediinden emin misiniz?- Size daha nce sylediim gibi, geerken ilan grdm.- Kendinize yeni bir hayat kurmay m dnyorsunuz?- Bundan ne kastettiinize bal.- Bir mevki... dostlar... bir kadn belki?- yle olsayd burada olmazdm.

Aklamas zor. Yarm azla, sradan cmleler sylyorduk karlkl, ama gene de derin bir ilikikurulmutu sanki. nemli olan kelimeler deildi, o beni nasl merak ediyorsa,ben de onu merak ediyordum. Fark u ki ben, onun bana verecei ya da vermeyecei bir ie taliptim vesoru sorma hakkm yoktu.Ne var ki, zellikle o ne id belirsiz ardiyeye kabul edildiimden beri, ie alnmay neredeyse iddetleistiyordum.- Anladma gre yalnz yaamaya altnz ve buna razsnz, yle mi?- Aa yukar yle.- Ben de.O gn bana kendisi hakknda daha fazla bir bilgi vermedi.- Kasadan para araklamanzdan ekinmeme gerek yok sanrm?Glmsemekle yetindim. Kelimeler giderek anlam ykl olmaktaydlar.- Geinmek iin fazla bir eye ihtiyacnz da yoktur sanrm. Gen bir eleman istememin sebebi, yksek bircret deyemeyecek oluumdur...Cimriydi, bunu hemen anlamtm, fakat paray sevdiinden deil; paraszlk ekmi, cebinde bir frankolmamann ve karnn doyuramamann ne demek olduunu bilen, gerek sefaleti tanm ve yine sefaletedme korkusunu akllarndan karmayan kiilerin olduu gibi cimriydi.- verenlerin ounun sizden birtakm belgeler isteyeceinin farkndasnz, deil mi?- det byle.- Ve gemiinizi rendiklerinde sizi ie almakta tereddt edeceklerinin?- Tecrbelerimle grdm.- Sakin mizal grnyorsunuz. Grltden, birden keyiflenip birden surat asmalardan nefret ederim.nsanlardan beni sevmelerini istemiyorum, cana yakn olup olmamak da umurumda deil. nsanlar beni

ilgilendirmiyor, benim iin en iyisi bir akvaryumda yaamak olurdu.Baklarnda olduu gibi, her sylediinde de hem sade, saf hem de saldrgan bir eyler vard. Aslnda,bugn dnyorum da, ilk krmz balm almamn sebebi o sabah akvaryumdan sz etmesi deil miydi?- Bir soru daha. Kadn meselesini nasl halledeceksiniz? Hemen cevap vermeyince de:- Yirmi yanda, dolgun, eti sk, iveli bir hizmetim var. Bir erkek grd m, sizin gibi bir erkee bile,srtnmeden duramaz. Altnc kattaki odasnda gece neler olup bittii beni ilgilendirmez. Er ya da gehamile kalacak, dierleri gibi, ya da Sebastopol Bulvan'nn kaldrmlarn arnlamak iin beni terk edecek.Kabul etmeyeceim bir ey varsa o da, burada birbirini kovalamak ve kap arkalarnda fsldaarakfingirdemektir. Kz arkadanz var m?-Yok.- Kzlar sokaktan m buluyorsunuz?Belli belirsiz bir hareket yapmakla yetindim. Gnah kartc rol oynayan bu kadn karsnda utanp sklan


12/60

bendim.- Anlaabileceimizi sanyorum. Denemesi bedava. On be gn bir deneyelim bakalm. Ne zamanbalamay dnyorsunuz?

- stediiniz zaman.- yleyse hemen. Aradan sekiz yl geti. Tahmin ettii gibi, birbirimize gayet iyi altk. Uzun koltuunda olsun, yatandaolsun, yatt yerden ne yaptm hatta ne dndm kestirdiine yemin ederim.Bazen ona iimden byc dediim olur. Birka aydr odasndan nadiren kyor, zira bacaklar ve ayaklandaha da iti. Artk ne ayakkab ne de terlik giyebiliyor, neredeyse onu tamak gerekiyor.

Arka taraftaki ardiye kadar dank olan odas, dediim gibi dkknn tam stnde bulunuyor. Tavambask; giri katyla birinci kat arasnda adeta skm olan evin dier blmlerinde olduu gibi.Benimkinden birazck daha byk bir banyo, bir mutfak, bir yemek odas ve yklk ilevi gren bir odadaha var.ou Brton olan be-alt hizmetinin biri gitti biri geldi; imdiki hizmeti Renee de Brton, topu topu onyedi yanda. Kzn yeterince ii olmadna hkmeden Madam Annelet, her leden sonra onu ikisaatliine nc kattaki kirac gen ifte dn veriyor, daha dorusu kiralyor; gen iftten erkek olan

Adalet Bakanl'nda, kadnsa bir avukatn yannda sekreter olarak alyor.Kemikli omuzlann rten eski bir hrkayla yatandayken bile, Madam Annelet insan hayrete dren bireit enerji yaymay srdrr. Son doktoru kapnn nne koyal be yl oldu, yle fkelenmiti ki doktorunarkasndan bir kadndan iittiim en irkin kelimeleri sarf etti.O gnden beri hi perhiz yapmyor, hi ila almyor, oburluk hastalna tutulmu gibi deilse de byk biritahla yiyor ve elinin altnda daima yiyecek bulunduruyor: kzarm tereyal ekmekler, pastalar,ekerlemeler, ekerlemeli meyveler, ne olursa, yeter ki yenebilecek bir ey olsun.Kitaplar olmas da art; ilk satrndan son satrna okuduu haftalk dergileri bitirir bitirmez, byk birheyecanla kitaplarn iine dalyor.- Aada Marie-Antoinette stne baka bir ey yok mu?Gemiteki btn kralieleri, zellikle onlarn ak hikyelerini biliyor, onu tatmin edecek eserler bulmak dagiderek gleiyor.- Savalar ve politika umurumda deil Felix. Benim istediim...Ne istediini bilirim. Raflar kartrrm. Eski kt kokan bir yn kitapla yukar kanm. Dkknn d maviboyal, bu defter gibi. Bende anahtar var.Her sabah sekizde ieri girip tezghn altndan manivelay alr ve kepengi amak zere tekrar darkarm. Daha sonra Renee elden dme kitaplarn bulunduu kutuyu sokaa karmama ve dmemesiiin kuruyu kaldrmda bir iki takozla desteklememe yardm eder.Bib'in kesi tezghn altnda, manivelann yanndadr ve ieri kpekli bir kadn veya erkek mterigirdiinde gkn karmamaya almtr. Hayvan ktktan sonra gidip izini koklamakla yetinir.Beni asmakata armak iin bir ngrak dzeni yerletirilmitir. Madam Annelet demeden yukarbamn, omuzlarmn, gvdemin ktn grr, bazen daha ileri gitmeme gerek kalmaz. Olduum yerdenbildiririm:- Cep kitab Montaigne alan gen bir adam...itir, bana bakmak gereini her zaman duymaz ve bir eyler kemirerek okumaya devam eder.

Bib iimi bld, bunu bekliyordum. Oynamak istiyor. Yazma uram yanda kesme alkanln oktanedindi. lk seferinde biraz sinirlendim, ayn ey eskiden ocuklarm her akam ayn masal istediklerinde deolurdu. imdi vaktim bl, zira bnyemin giderek daha az uykuya ihtiyac olmaya balad.Madam Annelet benim hakkmda hemen hemen her eyi biliyorsa da, benim onun hakknda pek az eybildiimi yazmtm sanrm. Ancak bir seferinde, Beaumarchais Bulvan'ndaki kitabevine geliimden birkaay sonra, bana hayatnn bir blmnden bahsetmiti.- Ben de evliydim Felix... Baklarnda yumuaklk yoktu, sesi sertti.- nanr msnz, otuz be yandayken aklma Emile Doyen diye biriyle evlenmeyi koymutum. Krkyanda, aa yukarsizin yanzda bir adamd, sizin kadar sakin grnlyd. Sakin de bir ii vard: Croissant Matbaas'ndamusahhihti, gnlerini ve gecelerini camdan bir kafeste, provalarn zerine eilmi olarak geirirdi.- O zaman kitabevi var myd?


13/60

- Henz yoktu. Yeniden kk bir ticarethane amak niye-tindeydim.nceden ne yaptna dair hibir imada bulunmamt. Benim iin, doldurmaya hi almad en az otuzbe yllk bir boluk.

- Gen kzlk soyadm kullanarak ii kurdum, zira temkinli-yimdir, sermayeyi de biriktirdiim paraylakarladm. Bir hafta boyunca kocam sabah gider akam gelirdi; ertesi hafta gececi olurdu ve akamyemeinden sonra benden ayrlr, afakta gelip beni uyandrrd.Tekdze anlatm, ifadesiz yz, evlilik hayatnn yavanln vurgulamak ister gibiydi. Ne ak, ne sevgikelimesini telaffuz etmiti. Evde bir erkek fotoraf yoktu. Ne kendi fotoraf, ne ailesininki, ne de plajda yada dada arkadalarla ekilmi fotoraflar vard.- On yl srd bu. Nazike sormutum:- Ne oldu?- Bir sabah, bir hamal yollayp eyalarn aldrd. Bir mektupla boanmaya karar verdiini, tm kabahati vemasraflar stlendiini bildiriyor ve avukatnn adyla adresini veriyordu.Ben ondaki grnmeyeni grme yeteneine sahip deilim, belki hayat onun gibi tanmyorum da. Genede, hassas noktay aa vurduu hissine kapldm ve oradan hareketle hikyesini kafamda kurmayakoyuldum. Doru mu? Yanl m?Pek ok bilginin birbirini tutmas, bu hikyenin, birka ayrnt dnda, olabildiince geree yaklatndndrmeye yneltiyor beni.- Elli yanda, beni kimin iin terk etti biliyor musunuz? Bir erkek pantolonuyla babasnn ceketini giymi,sokakta gazete satan on yedi yanda bir kz ocuu iin. Yasal olarak hibir engel kalmaynca onunlaevlendi.- Ne oldular?- Sanrm hl beraberler. Kz belki ona ocuklar dourmutur, bilmiyorum, bunlara kafa yormuyorum, hlmatbaada alyor da olabilir, zira insan o meslekte uzun yllar yaar.Kelimelerden ok syleyi tarzyd beni artan. Bouk kan, kasten dz sesin altndaki ac alay,baarlm saldrganlk hissediliyordu, ama ayn zamanda, bu ne kadar elikili grnrse grnsn, bireit kaytszlk, daha dorusu, gerekli, hayati olduu iin edinilmesi kolay olmam bir ilgisizlik dehisssediliyordu.Evlendikleri srada kendisinin otuz be, Doyen'in ise krk yanda olduunu sylerken muhakkak yalansylemiti bana. Tersi daha muhtemel. Birtakm hesaplara gre, o gnlerde krk be yanda olduunutahmin ediyorum.Paris'te domu, bunu bana sk sk tekrarlad ve buna inanyorum, ama ayn zamanda neredeyse amuruniinde doduuna da inanyorum ve azndan kard baz cmleler bu yerin Saint-Martin Kaps civarndaolduunu gsteriyor.O mahalledeki kt hretli otelleri, topuklu ayakkabl kzlarn nlerinde nbet tuttuklar otelleri, ya dahizmetilerinden sz ederken defalarca adn and Sebastopol Bulvan'n yakndan tand m?- Ben Nice'teyken... Ya da:- Bu bana Narbonne'u hatrlatt...Gney Fransa'daki hemen hemen btn ehirleri biliyor ve oralardan ok farkl bir biimde sz ediyor. Oehirleri turist olarak gezip grmemi. Oralarda akrabas yok. Oralardan ne bir biblo ne bir hediyelik eyagetirmi.

O yirmi, otuz, krk yandayken genelevlerin en parlak dnemiydi, kimse de kapattrmay aklndangeirmiyordu. Ben onu kafamda, neredeyse kesinlikle, yle bir eve yerletiriyorum: nce alan kz, dahasonra hl ekici, cilveli ve ssl idareci olarak.Kadnlardan, dier kadnlarn sz ettikleri gibi sz etmiyor. Onlar hakknda daha mahrem, daha tensel birbilgiye sahip. Onlar i bir k altnda, mterinin stn giyindii odadan kp tuvalete koarken plakgrm olduu anlalyor.Biri gidip biri gelen hizmetilerine de biraz ayn gzle bakyor. Benim merdivende olduumu bilmedii birgn, yalnzca iki ay kalan ufak tefek esmer bir kza yle dediini duydum:- Sen dn gece bir adamla beraber olmusun. Hl kokuyorsun!Herkesin kendine gre basamaklar trmanma, nnde alm ykselme yolunu izleme tarz vardr. Okendisininkini btn iradesini ortaya koyarak izledi. Saint-Martin Kaps'ndan Nice'teki, Beziers'deki,

Avignon'daki evlere, nihayet oradan da, olgunlua erince, ipekliler giyinmi, mcevherlerle sslenmi


14/60

olarak Madeleine Meydan ya da Richelieu Soka civarndaki bir messeseyi idare ermeye...Son aama kendi hesabna i kurmak ve gerek bir ticarethane iletmek deil miydi? Mterileri arasndanya da baka yerden, ona gerekli saygnl salayan namuslu ve sakin bir adam seti. Emile Doyen'i kk

ilanlar araclyla bulmu olma ihtimalini dlamyorum.Derken, evlenip Emniyet Mdrl'nn sokak kzlar listesinden ad silindi. Kendine ait bir dkknda, birkitabevitezghnn arkasnda, emrinde bir hizmetiyle yayor.Bir zamanlar byk ihtimalle gzelmi. Kmsemeyle yle dediini duymak bunu anlamak iin yeterli:- u biimsiz, irkin kadnlar...Erkeklerin anatomisi konusunda da daha merhametli deil. eit eit, her yatan, her pozisyondaplaklklar grm.Gnn birinde yalanyor, yz kyor, gsleri sarkyor ve bacaklar kalnlamaya balyor.

Yanlyorsam da fark etmez, nk kimseye ktlk etmiyorum ve yazdklarm okumayaca muhakkak.Onun gibi bir kadn diiyle trnayla mcadele etmi, hl hastal kabul etmedii gibi yall da sonunakadar kabul etmemi olmal.... Ta ki Emile Doyen'in, o sakin, zavall, zellikle seilmi, tutkusuz, hrs olmayan Doyen'in, kendisinin debir zamanlar geldii sokaklarda bulduu gazete satan kk bir kz iin onu terk eden Doyen'in mektubunualana kadar...Sanrm pencereyi o gn kapatt. Hem gerek hem mecazi anlamda, zira yukarda, yatan bulvardakigidi-gelilerin grlemeyecei bir yere bile bile koydu.Darda olanlar onu ilgilendirmiyor. Ne darnn seslerini istiyor, ne kokularn.O beni daha ilk gnden anladysa, kendi amdan belki ben de ayn nedenlerden dolay onu anlammdr.Kendini kapatt. Artk yalnzca kralielerin, gzdelerin ve mehur kibar fahielerin hikayeleriyle beslediikendi hayat ona yetiyor.Birtakm ufak tefek olaylara dayandmdan sz ettim. Her eyden nce, en st raftaki kitaplarnarkasnda, ancak el altndan satlan erotik kitaplar buldum. lk iki yl, baz baz, dierlerinden farkl birmterinin caml kapy ittii oldu; ou orta yan stnde, her zamanki kitabevi mterisinden farkl birtoplumsal konumu olan erkeklerdi.Beni grnce arrlar, duraksarlar, ekinerek sorarlard:- Kitabevi el mi deitirdi? Ya da:- Yoksa Madam Annelet artk...- Madam Annelet u an burada deil. Ben yardmcsym. Bazen hasta ya da yorgun olduunu sylerdim.Onun yukardan dinlediini bilirdim.- Ben yardmc olabilir miyim?- Teekkr ederim. Baka zaman gelirim... Beni odaya aran ngra beklerdim.- Nasl biriydi?

Adam tarif ederdim, kimden sz ettiimi hemen anladn adm gibi bilirdim. stnde durmaz ve bana biraklama yapmaya da almazd.nceleri, dkknla ardiye arasndaki perdenin, kitabevi g bela i yapmaya balad sralarda, orayauzun koltukla ayn zamanda konduunu dndm. Perde ubuuyla vidalan inceledikten sonra, bunlarnyllardr orada olduklarn anladm, uzun koltuun arkasndaki duvar kd br taraflar-dakinden ok daha

canl bir renkteydi. Yalnzca erotik kitaplar satlmyor, ayn zamanda merakls bunlar uydurma bir oturma odas havasverilmi bu ardiyede kartrabiliyordu. Madam Annelet'nin eliinde mi? Daha gen bir tezghtar kzeliinde mi? yi eitilmi bir hizmeti eliinde mi?Bilmiyorum. Beni ilgilendirmez. Hayatlarmzn, onunkiyle benimkinin belli bir anda yaanm tam bir ykmve, bunun sonucunda, bir yalnz kalma istei dnda hibir ortak yn yok.

Aslnda her ikimiz de, birbirimizi kollayarak, karlkl dncelerimizi kestirmeye alarak, tuhaf bir oyunoynuyoruz; balangta Bib ile benim aramda olduu ve icabnda hl daolduu gibi.Onun kpei, kedisi, krmz bal, pencere pervaznda sardunyas yok. Onun gznde salona doru ittii oplak ve isimsiz kzlardan fark olmayan bir hizmetisi var sadece.Perembeleri, gruplar halinde ya da tek balarna gelen okullu delikanllarla gen kzlar yznden, en


15/60

youn gnlerimden biridir. Hemen hemen hepsini sima olarak, bazlarn ismen tannm. lerinde,ailelerinin at bir hesaplan olan, mahallenin nfuzlu burjuvalarnn oullan var; faturay ay sonlanndaailelerine gnderirim.

Arada srada vitrinin nnden geen ve caml kapy itmesini uzun zamandr beklediim biri daha var, amaitmiyor. Olsa olsa yz metre tede oturuyor. Tezghn arkasnda benim olduumu bildii iin mikitaplarn baka yerden alyor acaba?Her zaman olduu gibi, leden sonra on defa ngrak ald.- Ne istediler Fe1ix? .- Garnier'den km bir Stendhal.Gznn her yerde olmasna alm bir kere. Eskiden, altrd kzlar da ayn ekilde sorguya ekerdiherhalde:- Ne istedi senden?Haftann dier gnlerine gre daha ge, saat alt buukta kapatp, demir kepengi indirmek zeremanivelamla dan ktm. Elden dme kitaplar kurusunu Renee'nin yardmyla ieri aldktan sonra haslatyukar gtrdm. Mutfaktan etli kuru fasulye kokusu geliyordu. Oda ok scakt ve Madam Anne-let'ninzayf gs hrkann altnda neredeyse plakt. Paralan saydktan ve zarfa koyduktan sonra, zerindedurulmaya demez bir ey sz konusuymuasna, yzme bakmadan yle dedi:- Benden ayrlmay m dnyorsunuz Felix?te ancak o zaman gzlerini bana doru kaldrd ve gzlerinde gerek bir endie okur gibi oldum. Sorusubeni arttndan hemen cevap vermedim, o da, sadece kendi kendiyle alay ederken yapt gibi, kuru birglle ekledi:- Yeni yzlerden hi holanmadm bilirsiniz...Bir ba hareketiyle hizmetinin gidip geldii mutfa gsterdi.- Kzlar konusunda benim iin fark etmiyor. Hepsi ayn, yanmda ok uzun sre tutarsam ekilmez olurlar.Bu, benimle ilgili olarak durumun farkl olduu anlamna geliyordu.- Sizden aynlmaya niyetim olduunu size dndren nedir?- Bilmiyorum. Bir sredir hissediyorum bunu. Ve birden, beni hayrete drerek:- Doktoru ne zaman grdnz?- Son defa m? Yaknda alt hafta olacak.- O sersem size ne syledi?Geri ekilmek iin ok geti. Sorularn beklenmedik oluu beni hazrlksz yakalamt. Kaak oynamayaaltm.- Yeni bir ey deil... -Yani?Pardsm srtmdayd, zira yukan sadece bir dakikalna kmtm, ve yatakta oturan salan boyal okadnn karsnda, bam neredeyse bask tavana deerek, iri yan, gevek ve gln grnyorolmalydm.- Size ne kadar zaman veriyor? Alak sesle, utanarak itiraf ettim:- ki yl. Belki ...- Hepsi iin mi?Bu kelimelerin ne ifade ettiini anlayacam biliyordu. Ya talak olmadan, yataa akl kalmadan ya dahastaneye kald-

nlmadan nce iki yl deil. Hayr! Hepsi iin iki yl. Kesin son iin.Evet anlamnda bam salladm ve isyan hissiyle gerilen vcudunun titrediini hissettim. Dirseinin zerinedayanp kalkarak, bana neredeyse bard, sesi gene kabalamt.- Siz de ona inanacak kadar aptalsnz deil mi? Ha? Syleyin!- Bana dedi ki...- Erkeklerin hepsi ayn. Ona inandnz biliyorum, gnbegn bunu yznzden okuyorum. Bu fikri kafanzasoktu ve o zamandan beri kafanzda gelitiini hissediyorum. nsann ancak istedii zaman leceinibilmiyor musunuz a budala?Konutuu kii artk ben deildim, kendisiydi. Tepeden trnaa yle bir titremeye tutulmutu ki gerginlikdayanlmaz bir hal almt.- Size ne sylediimi duydunuz mu? Bu bir irade meselesi. Mesela ben, lmek istemiyorum ve onlarn o pisilalarn almadm ve perhizlerini tatbik etmediim halde, ancak kendim istediim zaman leceimi


16/60

biliyorum. Oysa siz, koca adam, diplomal bir arlatan iki yllk mrnz kaldn bildirdi diye sapsarkesiliyorsunuz! Herifiolu bunu, bir cenaze levaz-mats suratyla, ciddi bir edayla sylemitir muhakkak."Bunun bir cinayet olduunu anlamyor musunuz? O beylerin keyfine kalm! Dilinizi karn! Nabznza bir

bakalm! uraya dokunduumda aryor mu! Ben de yle dnmtm. Ya uras? He, he! Ya dknz?Ha, ha! Otobsn arkasndan kotuunuzda soluunuzun kesildiine bahse girerim. Soyunun. Tabii sigaraiiyorsunuz. Abur cubur yiyorsunuz, yal maddeler, ekmek, tatllar! Elbette! Uzann. Evet byle.Kmldamayn..."Siz Felix, sizin de bakalar gibi oyuna geldiinizi dndke! Terlemeye, lastik eldivenli parmangerinize sokanbeyefendinin bakn kollamaya baladnz. Gerinize sokmad m parman? Buna atm. O adamlarparmaklarn deliklere sokmaya baylrlar..."ki yl! Belki , bir daha sigara imemek, kzlara el srmemek, tuzsuz peksimetler ve makarna yemekkaydyla, deil mi?"Ben doktorlan kapnn nne koyuyorum ve hepsini gmecek kadar da ok yaayacam."

Aniden gerildii gibi aniden de gevedi. imdi tavana bakyordu ve farkl bir sesle yle dedi:- Yapacak msnz?Neyi diye sormadm. Hibir ey demedim. Bir sre sustuktan sonra ekledi:- Ne zaman?- Bilmiyorum.

App kalmtm. Kendimi olan ocuu gibi hissediyordum. Derken, her zamanki o sert glyle gld.- Bu da bir ey. Pekl Felix, karar vereceiniz zaman beni bir hafta nceden uyarn ki yerinize birinibulaym. nann bana, nce onun hasta olmadndan emin olacam...Bu konuma yznden mi dn akam bu deftere bir ey yazmadm? Pazar gn Montmartre'da, iki ksackcmle her eyi yeniden gzden geirmeme yetecek kadar beni allak bullak etmiti.- ok yorgun deilsin ya?- Yok canm... Ben iyiyim!...Perembe gn, transa girmi byc, kudurmu gibi bana bard:- nsann ancak kendi istedii zaman leceini bilmiyor musunuz a budala?Haydi Bib! Yatma vakti geldi. Yarn baka bir gn.16 Kasm CumartesiSabahn 2'siKalkmay yeledim. Gece yansna doru yataa yattmdan beri uyanktm, uyukladmsa da bilincimyerindeydi. Dncelerim rya biimine brndnde bile, kendimi yatamda, eik tavann altnda,iman ve salksz olarak gryor ve sol bacamda Bib'in arln hissediyordum.Sk sk byle uykuyla uyanklk arasnda gidip geldiim olur. Baz geceler be alt defa saate bakar, benisabahtan, gndelik hareketlerimden, aada Bib'in sokaa frlayabilmesi iin aralayacam kapdan ayranzaman hesaplarm.Lambay sndrdkten sonra bir ara, tam da kpeimi dndm. Bir kpek demekten holanmyorum.Be yldr onunla yayorum. Onu sahipsiz hayvanlar merkezinden alp eve getirdiimde, tahminen drtyanda olduunu sylemilerdi. Demek ki imdi dokuz yanda, bu da bir kaniin normal mrnn yarsngetii anlamna geliyor.

Sonuta o ve ben ayn yatayz. Srt giderek gerginleip vcudu kalnlayor, ama gene de kk toplarylaoynamaya, l taklidi yapmaya ve, daha seyrek olarak, ters takla atmaya devam ediyor.Bir ara onu yatamn stnde grdm; benim kadar iri ve bykt, koca kafasn kederli bir meraklainceledii yzmn zerine emiti.Zihnimden geen tek naho grnt bu deildi. Madam Annelet'yi de grdm; odasnda, lme kzpkprm birhalde. lmle ilgili syledii her ey, kudurmuasna ona meydan okumas, hep korkudan. Birden cansz,rmekte olan, insanlarn kurtulmak iin hemen topraa gmdkleri bir nesne oluverme fikri karsndapanie kaplyor.lmekten korkmayan benden daha m sakin uyuyor? Gnn ilk belirtilerini sabrszlkla m bekliyor?Perembe akam karsnda app kaldm, ne diyeceimi bilemedim, babamn karsndayken de bazenbyle olurdum. Babam geldi gzmn nne, belki de tpk eskiden olduu haliyle. Sandalyemle geriye


17/60

kayklm, ayaklarm imentodan beyazlam kalaslarn stnde, gnein altnda okuyarak saatlergeirdiim Pu-teaux'daki evimizin avlusu geldi gzmn nne.- Sandalyeyi kracaksn Felix!

Annemi gzmn nne getirmeye altm.Neden? Neden? Sorular, gene ve hep sorular, onlara kesin bir cevap bulduumu sanyordum, halbuki hlbir o kadar soru iareti var.Usulca yatamdan kalktm. I yakmama gerek yoktu nk ay neredeyse yusyuvarlakt ve at kah,Bib'in biimini seebileceim ve aralk gzlerini grebileceim kadar aydnlkt.nce, tuvalete gittiimi sand. Pencereye yneldiimi grnce ne yapacan kestiremedi -benim eskidenailemleyken ne yapacam kestiremediim gibi-, tekrar uykuya dalmann bencil arzusuyla beni izlemegrevi -bunun kafasnda bir grev olduunu sanyorum- arasnda kald.

Annemle babam severdim. Birok insan "sevdim". Bu tam olarak ne demek?Masama oturup bu satrlar yazmadan nce, ayakta durup sokaa, sokaktaki evlere, tabelalara ve sokaklambasna bakarak yaklak eyrek saat geirdim. Gkyz berrak, grnrde hi bulut yok. Btn gnsoluk, dz bir maviydi, nere-deyse hi glge vermeyen souk bir gne vard. imdi gmi bir renk alm, damlarn stnde kocamanbir ay var ve her ey hilikteki hareketsizlik iindeymi gibi grnyor, her ey bana dii koltuklarnnstndeki lambay hatrlatan dz bir a boulmu.Madam Annelet'yle benim aramdaki fark... Kafam megul eden dncelerde tuttuu yerden dolaykzyorum ona; benim hakkmda dndklerini dndnden dolay da kzyorum ona. Yanlpyanlmadn bana sormaya tenezzl etmeden, her eyi sezinlermi edasyla bana bakt iin kzyorumona.

Annem byleydi. Onun gibi zayf ve esmer. Benden daha uzun ve daha geni olan bykbabam Desire Allard, piyano ve keman alan ufak tefek sska bir kadnla evlendii iin babam hi balamad, bizzatbabamn da zamanla bundan piman olmadndan emin deilim.Madam Annelet kalabalktan kmak, nihayet yalnz kendisiyle ilgilenebilecei ufak bir para alana sahipolmak iin mcadele etti. Etrafnda be milyon Parisli'nin nefes aldnn, yediinin, altnn farknda m?yle yaknndalar ki, kapal pencerelerine ramen nefeslerini iine ekmeye mecbur.Kendisi uykuya dald srada dnyann br ucunda insanlarn uyandn; trenlerin, gemilerin, uaklarnyirmi drt saat boyunca karanlkta ya da gz alc aydnlkta yollarn aradklarn dnd oluyor mu hi?O gerekten yalnz yayor. Ben deil. Az nce alnm cama dayal, ay nn aydnlatt grimtrakduvarlara, kapal panjurlara, bo balkonlara bakyor ve iinde insanlarn bulunduu kutu kutu evleridnyordum.

Vosges Meydan'ndaki bir baka n cepheyi, ilk kattaki pencerelerden daha az yksek olan ikinci kattaki pencereyi hayalimde canlandrmak iin aba sarf etmeme gerek yoktu. Odaireye hi girmedim. Benim satn alm olduum mobilyalar, benim semi olduum hallar olmal iinde.Dardan anladm kadaryla byk deil, muhtemelen iki yatak odas var, art oturma odas, mutfak vebanyo.ocuklar artk beraber uyuyacak yata deiller. Oturma odasndaki bir divanda yatmyorsa eer -ki bu beniartr-Philippe'in kendi odas vardr, dolaysyla Anne-Marie ve bu ay on drt yana girecek olan Nicoleayn odada uyuyorlardr. Bir zamanlar Anne-Marie'yle benim olan, bizim yatamzda m uyuyorlar? Benim

iin hi fark etmez. Bunu dnrken duygulanmyorum. Bu gece Paris'in atlarn aydnlatan ayn soukkta gryorum onlar. Philippe ve Nicole benim ocuklarm. Btn babalar gibi, onlar dnyaya gelmekiin mcadele ederken ben hastanenin koridorlarn arnladm.Dndm bir daire daha var, bana daha yakn, Beau-marchais Bulvar'nda, kitabevi gibi ArquebusiersSoka'nn sanda deil solunda, Republique Meydan'na doru.Oraya daha iki yl nce tandlar: Monique, Anne-Ma-rie'den ya byk, yani krk yanda, Daniel,on yedi yanda ve kz kardei Martine, on be yanda.Drdnc katta oturuyorlar, binann bir ucundan dierine bir balkon uzanyor, her katta iki daireolduundan mzrak demiri biiminde bir parmaklk balkonu ikiye blyor. insan kmesi - Bib'le ben bir insan kmesi saylabilirsek tabii. Beaumarchais Bulvar'ndaki dkknunutuyordum, orada ister istemez Madam Annelet'nin kmesine dahil oluyo-rum.


18/60

Peki ya balar? Doru kelimeyi bulamyorum. Titreimler diye yazmak geliyor iimden. Pazar gn ledensonra, sanki byk orglarn ezgileri onlar tayormuasna Saint-Pierre merdivenini trmanan iki sakatnarasnda titreimler olduu hissediliyordu.

Oradalar, her biri kendi hanesinde, Madam Annelet'nin hizmetisi Renee de kendininkinde, altnc katta.Her biri nefes alyor, rya gryor, tpk hafif hafif inleyerek bacaklarn sallayan Bib gibi.Olaylar gelimeleri gerektii gibi gelimiyor. Hayattan bahsetmiyorum, keyifsizce ve ylgnlkla sayfalarnkaralamaya devam ettiim bu defterden bahsediyorum. Balarken, dncem her eyi aklakavuturmakt, sadece bakalan iin deil -bakalar yazdklarm okuyacak olursa eer- kendim iin. Bunubaarabileceimden aa yukar emindim.Hakikate ulamak iin durumumu samimiyetle, icabnda acmaszca ortaya koymak yeterliydi. Herkes,hayatnn belli bir annda, durum saptamas yapma isteini az ok duymaz m? Herkes kendinibakalarndan farkl hissetmez mi ve anlalmadndan dolay ac ekmez mi?Mesela bir kadn ele aln, hangisi olursa, en aklls, en dengelisi, kelimenin genelgeer anlamnda enerdemlisi. Ona ciddi ciddi, huzursuz bir edayla bakn. Ben bunu yaptm. Btn erkekler yapmtr.- Sizi anlamaya alyorum...- Neyi anlamaya?...- Biliyorsunuz ite; bunu size ilk syleyen ben deilimdir... Kim olursanz olun, sizi dinlemeye balar.- Siz dierleri gibi deilsiniz... Sanki sizde bir...ster bir dhi, ister bir gerizekl olsun, ayn ey bir erkek iin de geerlidir.- Hayatnzn hikyesini yazsaydnz eminim ki...Ne olduu bilinmeyen bir eyden meydana gelmi bir uzayda, daha scak ya da daha souk milyonlarcabaka kk dnya arasnda, bolukta yzen kck bir dnya; pek yaknda tiksintiyle bandan atlan birmadde haline gelecek olan minicik bir insan, byk bir ciddiyetle hayatnn hikyesini yazma-ya giriiyor.Hangi hayatn? Kendi hayatnn tabii ki! Beyni olduunu sand yerde olup bitenlerin hikyesini.Okulda ona defalarca yle demilerdi:- Felix, kendinizi bakalarndan daha akll sanmakla hata ediyorsunuz. Kurallar herkes iin konmutur...Ona unu da retmilerdi:- Ana baban sevmelisin.

Ve onlar saymalsn. Onlara itaat etmelisin. Karnda orba ien bir kadnla bir erkek deil. Bir anne ve birbaba.Bykbaba ise, kiliselerin vitraylarnda grlenler gibi bir eit peygamber ya da havari.- Bana karneni gster bakalm... Gene bir sra geriye gitmisin... Beinci olmusun ancak.Neyin beincisi?- Neler oluyor? Bu dnem neden daha az altn? Btn meslek hayatnn buna bal olduunu unutma...Doru. Bir meslek semek, bir yerlerde bo bir yer bulmak gerekir, u ya da bu katta, Puteaux'da,Neuilly'de, Melun Devlet Hapishanesinin bir hcresinde veya Arquebusiers Soka-'ndaki bir evde. Yahut daMadam Annelet gibi, gney ve gneybatdaki kerhanelerden geip, oradan ustaca Paris'teki krandevuevine ve Beaumarchais Bulvan'ndaki kitabevine kadar gelmek gerekir.Bir gn ya da bir akam kendinizi, bir gn nce tanmadnz bir insanla beraber bir kahve terasnda, birbankta ya da kaldrmda yrrken bulursunuz.

- Ne dnyorsunuz?- Sizi... Tuhaf bir gensiniz...- Ne bakmdan tuhaf?- Gen bir kzla dolamaya ktnzda hep byle susar msnz?- lk defa oluyor.- Neden benimle?- Bilmiyorum...O farkl da ondan tabii| Derken kendinden bahsetmeye balar. Siz de bir an nce kendinizden bahsetmekistersiniz. Herkes kendindeki farkllklar sayp dker. Ten de farkldr, burun da, gzler, kulaklar, zellikletadn renmekte acele edilen az. Sonra gsler gelir, mutlaka tadna baklmas gereken cinsel organ,inlemeler, onlar da farkldr.- Seni seviyorum.


19/60

- Benden az.- Byle bir ey nasl oldu, aklm almyor.- Kaderde yazlym.

u irkin, buz gibi ay iirsel bir hal alyor.- Kader bizi birletirmeseydi ne olurdu acaba?- Hayatm ayn olmazd.- Benimki de yle.- nsanlarn ounun hayat gibi bombo olurdu. Gerek ak o kadar az insan tanyor ki!- Korkun bir ey olmal.- Neyse ki bundan haberleri yok.- yle mi dersin?- Eer bilselerdi kafalanna bir kurun skarlard.- Ne korkunsun.- Seni seviyorum!

Annemle babamn birbirlerine byle szler sylemi olmalar bana inanlmaz geliyor. nk onlar annemlebabam. Hele hele bykannemle bykbabamn.- Biz ikimiz olacamz zaman...Bir evde, bir odada, bir kulbede iki kii olmak. Herkes kendi hikyesinin en nemlisi olduunu dnerek,kendinden bahsetmeye devam eder.- Ya bir gn beni artk sevmezsen...- Sus! Bu mmkn deil... Yalnz bama kalma dncesi... te! Artk yalnz olmamak. Yalnz olmamakiin iki kii olmak. Neden , be, on, yz deil?- Bir gn sevgilim, akmzdan bir varlk doacak...- Ah! evet... kimizin ocuu... Dnebiliyor musun?... Bizden!... Sadece bizden!...- Seni seviyorum! -Ya ben!Kalabalk artk dmanca bir kaynama, bulunduklar yeri hrnlkla savunan bir birey kitlesi deildir. Birtanktr. Sarma dola bir ifte dnp bakan yzlerdir.- Cenaze suratl u iman herifi grdn m? Bize nasl bakyordu...- Bize imreniyor...Duygulanan yal kadn, dalga geen olan ocuu.- smini ne koyacaz?- Olan olursa...- Ya kz olursa?- Olan olmasn ve sana benzemesini istiyorum... kii olunur. Drt kii. fkeden kuduruyorum, anlyor musunuz? Byle olduu iin fkedenkuduruyorum. Bunu yazmaya ihtiya duyduum iin fkeden kuduruyorum. Vos-ges Meydan'nda birkadnla iki ocuk var. Beaumarchais Bul-var'ndaki bir atnn altnda bir kadn daha var iki ocukla; evimdaha yksek olsayd oray grebilirdim. Hepsinden de bir bakma ben sorumluyum.Onlarla temas kurmayal sekiz yl oldu. Benim burada olduumu bilmeleri dk ihtimal. Her halkrdabeni tanmyorlar. Onlar iin ben yokum artk. Neden onlar benim iin var olsunlar?Sorumluyum, diye mi yazdm? Kimden, neden sorumlu-

yuz? Herkes elinden geleni yapyor; ben de, bakalar da, elinden geleni yapm olan patronum da - artkbir patronum var nk.- Ya bykbabam? diye soracak bir gn bir ocuk, benim tanmayacam bir dnyada.Otuz yandaki bir Philippe ya da artk kk bir kz olmayan ve annesine benzeyen bir Nicole yle cevapverecek:- Bykbabandan bahsetmeyelim.- Neden? Kt biri miydi?Ne demeli? Kim bilir? Belki de yle diyerek iin iinden sy-rlacaklardr:- Bak, o bakalanna benzemezdi...Belki de bu yzden bilmek isterdim ve bilinmesini isterdim. Kt ifade ediyorum. Hepten beceriksizim. Buarada, ierisi souk. Uykum yok. Tekrar yatmak istemiyorum. Atei yakacam, kendime bir fincan kahveyapacam, gene'-u masann bana geip oturacam ve kukusuz gecenin geri kalann masa banda


20/60

geireceim.Tepemin stnde, tam at penceresinin ortasnda asl duran u aydan nefret ediyorum. Umarm birazdanyer deitirir de bir daha onu grmem.

Hayr Bib, kalkma vakti deil. Sahibine bakma sen.Uyu kpeim!Bir mays sabah, saat on bire doru, elimde bir valiz, Melun Hapishanesi'nden ktm ve kendimi Notre-Dame Kilisesi'nin n avlusunda buldum; drt yl akn bir sre bu kilisenin sadece atlarn ve kulelerinigrmtm. Hava hafifti, gne styordu ve rastladm ilk kii bana bir panama apka takm, beyazbykl yal bir bey olmutu.

Yolumu, ynm arm deildim, duygulanmamtm da. En ok kaldrm talarna, kaldrmlara, evlerebakm,ayak seslerini dinlemi, sonra da meydan geerek dar bir sokan kesindeki tertemiz bir kahveyegirmitim; stnde gmlei ve mavi nlyle patron, kalaydan tezghn arkasnda ieleri yerletiriyordu.Puteaux'daki ya da Quartier Latin'deki bir bistroda da olabilirdim. Koku aynyd; yer demesinin, birkamasann rengi; duvarda, toplum iinde sarho olmaya ilikin yasa, aperitif reklamlar arasnda aslduruyordu.- Bir bardak beyaz arap.- Sek mi?- Ltfen.Oraya beyaz arap iin gelmemitim. Hayatla yeniden temas kurmak iindi ve patron bunu anlamt.Meydandan getiimi grmedii halde nereden geldiimi biliyordu. Oradan bakalan da geliyordu kahveye.Bizi nasl tandn bilmiyorum. Yzmzn renginden mi? Baklarmzdan m?- Ee, ok mu zordu?Hayr dedim. Doruydu. Zaman bana uzun gelmemiti, ve her ey bittikten sonra, hayatmn gerikalanndan daha ksa gelmedi mi diye dnyorum.- Paris'e mi?- Evet.- Sizi bekleyen? -Yok.Ona teekkr ettim, zel bir ey iin deil, benimle konutuu iin belki, sonra itiklerimin parasn dedimve gara doru yrdm, bir an kprde durup Seine'in akn seyrettim.Ne hapishaneyi son bir defa grmek istedim, ne de kaldm blmn atsn bulmaya almak iinarkama dnmeyi.Garda epey uzun sre tren bekledim, beklerken jambonlu bir sandvi yiyip bir bardak beyaz arap dahaitim.eylere ve insanlara artk ayn ekilde bakmadm sanrmo zaman anladm. Bunu nceden tahmin etmitim. imdi tecrbe ediyordum. Erkekler, kadnlar, yzler,eller, tekerlekli yk arabalar, koliler, raylarn stndeki vagonlar, bir bahede iek am leylaklargryordum; grltleri, sesleri duyuyordum; sandvilerin, f birasnn, arabn ve alkoln kokusunutanyordum. Fakat danda kalyordum. Btn bunlar benim dmdayd ve beni ilgilendirmiyordu.Gerekten de kta beni bekleyen kimse yoktu. Ya dierleri, benden nce km olanlar, kapnn nndebirini bulmay o kadar ok istiyorlar myd? Belki alm satmak iin bunu isteyen bazdan vardr, tpk garda

yolcu edilmekten ya da karlanmaktan holananlar olduu gibi.Trenin kapsndan tandk manzaralar grdm, urada burada Seine nehrinden bir para, bir bent vegemiler, bir bayrn dibinde oltayla balk tutan biri, kum ocaklar. Cte d'Azur hatta bu. Sk sk mavi trenebinmiimdir ve dnte, yatakl vagon garsonu Melun'de bizi kahveyle uyandrrd.

Aklmda ynla tasan olduu, gelecek iin planlar kuracak vaktim olduu sanlabilir. Tersi doru. Beyaz birsayfa kadar botum, her eye kaytszdm, gln ayrntlar dnda: yanmda oturan adamn okuduugazete, izne km iki askerin sohbeti, yirmi kadar fskiyenin sulad geni bir bostanda bir an grlenbostanclar.Lyon Gan'nn etrafnda oteller vardr, ama gar civarlarn hibir zaman sevmemiimdir. Henz ehirdedeilsinizdir, ya da artk deilsinizdir, ama kendinizi baka yerde de hissetmezsiniz.u mahalleyi deil de bu mahalleyi semem iin hibir sebep yoktu. Puteaux'da kimsem kalmamt.Neuilly bir hatradan ibaretti ve kendi kendime, orada gerekten ben mi oturdum diye sorduum olmutur.


21/60

Kuzey Gar'nda ya da Montparnasse Gan'nda inmi olsamyapacam gibi, dmdz yrdm. Kendimi rhtmlarda, sonra Arsenal gemi havuzunun kenannda, venihayet Bastille Meydan'nda buldum.

Derken, ucuz otel tabelalarna bakmaya baladm, zira arada srada bir elimden dierine geirdiim valizimar gelmeye balamt. Sonunda, Saint-Antoine Soka'nn tam yanndaki Castex Soka'nda bir otelinbeyaza boyanm koridoruna girdim.Otel sahibi kadn, tombul, boum boum ellerini kurularken beni dikkatle szd. nsanlann temaskurmadan nce saknarak birbirlerini incelediklerini eskiden fark etmemitim. l bir zaman olur, karlklkaamak gz atmalar.- Bir gecelik mi?- Eer ok pahal deilse bir haftalk ya da bir aylk bir oda istiyorum.- Fransz msnz?- Evet.- Yalnz msnz?- Evet.Bendeki bir eyden ikillenmiti, anlamad bir eyden, ama gene de bana avluya bakan bir oda gsterdi.kp Saint-Antoine Soka'nda bir eyler yedim. Bir bardak beyaz arap daha itim, sonra soyunmadanyattm ve uyandmda gece olduunu grnce ardm.Bir hafta boyunca, her seferinde biraz daha uzaa gitmeyi gze alarak, yrdm; Opera Meydan'na gidenotobse bindim, bir baka sefer Chtelet'ye giden otobse, daha sonra da... O hafta boyunca bir defa bileyamur yamad. Havalar hep iyi gitti. Kadnlar hafif ve ak renk baharlk elbiseler giymilerdi. Klkgiysilerini yeni karm kadnlann o zel yrylerini unutmutum. Yar-plaklklar onlara cinsel bircokunluk veriyor ve kendileri farknda olmadan onlar kkrtc klyordu sanki.Pazartesi ya da sah gn, Haussmann Bulvar'nn saygn ve sessiz bir binasnda oturan avukatm Forniol'nbekleme salo-nundaydm. Benim davama bakt srada da yannda alan sekreteri tandm. O kadardeimi miydim ki kz beni tanmad?- Randevunuz var myd?- Hayr.Bana bir ktla kalem uzatt: isim soyad, ziyaret sebebi, tpk bakanlklarda olduu gibi, cevap hanesindeyan yana noktalar vard. mzalamakla yetindim.- Sanrm bu yeterli olur, dedim.

Adm ona hibir ey hatrlatmyormu gibi, armakszn, meraklanmakszn okudu.- Korkarm uzun sre bekleyeceksiniz. Avukat Forniol toplantda.Ben de, eskiden, baz ziyaretiler iin, hep toplantda olurdum.- Beklerim.Bekleme salonunda tek bama, hibir ey yapmadan oturdum. rendiim bir eydi bu. Kmldamamak.Bo kalmak. Telefon zilleri, sekreterin sesini, deri kapl bir kapnn ardndan daha bouk bir erkek sesiduyuyordum.Kolunun altnda dosyalar tayan bir stajyer geti, yeniydi, tanmadm bir gen. Odada birini buluncaarm grnd.- Avukat Forniol' m bekliyorsunuz?

- Evet.- Sekreteriyle grtnz m?- Evet.Bana bakp neden kalarn atmt? Burnumun stnde siyah benek, yzmde kara leke yoktu. Kyafetimdzgnd. Kprdamadan sandalyemin zerinde bekliyordum.Deri kapl kapdan girdi, az sonra biri kapy aralayp bana bakt, ama oturduum yerden onu gremedim.Nihayet sekreter, Matmazel Emma ya da Irma, hatrlamyorum, yanma geldi.- Avukat Forniol sizinle grecek.Beni iinde kimsenin olmad broya ald, yer gsterdi ve gzden kayboldu. Kaps aralk olan yan odadabiri konuuyordu.- Endielenmeyin sevgili dostum... On be gnlk erteleme talep edeceim, biz de o zamana kadar malumahs zerinde etki yapabiliriz... Elbette!... Rahat olun... Hasmmz daha nce hibir eye kalkamaz...


22/60

Telefonda konuuyordu, drt yl nce benimle konutuu sesiyle.- Hayr. Maalesef bu hafta hi bo akamm yok, ama karnza benim karmn selamlarn ilerin... Sakn birey yapmayn ve benden haber bekleyin... Her ey yolunda gidecek...

Yine ayn kelimeler, ya da aa yukar ayn. imdi de biriyle alak sesle konuuyordu ve birka dakikasonra, sesinden farkl biri olarak, sorumluluklarnn altnda ezilen birinin kaygl, ciddi edasyla ieri girdi.Deimemiti. Hl gen ve kt. Ayaa kalktm nk orada, Melun'de, kap alr almaz ayaa kalkmaalkanln edinmitik.Bana bir gz att ve aknln ele vermekten kendini alamad.- Grdnz ya ktnz ite... diye balad.alma masasnn arkasna geerken aklndan hesaplamaktayd.- Cezanzn bir ksm baland demek? Yanlmyorsam, serbest kalnza daha vard, ey...- Alt ay.Nasl olduumu sormad, dostane grnme zahmetine ise hi girmedi.- Sekreterim size sylemi olmal, sabah saatlerim...- ok ykl... Sizi tutmaya niyetim yok.

Varlm sanki onu tedirgin ediyor, sknt veriyordu. Halbuki mahkemede beni hararetle, hatta tutkuylasavunmutu.- Size nasl yardmc olabilirim?Elini czdanna atacak galiba diye dndm.- ocuklar hl karmn yanndalar m?Gerekten bir hasm haline geliyormuum gibi, biraz daha iine kapand.- Neden bana bu soruyu soruyorsunuz?- Sorum sizi artt m?

Acele etmiyor, skntl bir edayla bana bakarak fildiinden bir kt aacayla oynuyordu.- Dinleyin Allard... Durumunuzu size hatrlatmama gerek yok ve ktlar size zamannda ulatrmlardrsanrm...Duygusuz, ifadesiz duruyordum. Soukkanlln kaybeden oydu, imdi de kulak memesiyle oynuyordu.- Karnz, ocuklarnn soyadndan farkl bir soyad olmasn diye, boanma talebinde bulunmad, istesebulunabilirdi...- Boansayd bile benim soyadm kullanmasna izin verirdim...Byle bir gr bildirmemden dehete derek bana serte bakt. Ona gre ben burada olmamal, ortadanyok olma ve dahas susma inceliini gstermeliydim.- Gene de, ayr yaama kararn ilan ettirmekle yetindi. Daha sonra, meslektalarmdan birinin tavsiyesizerine, 24 Temmuz 1889 tarihli yasa gerei sizin babalk hakkinizin kaldrlmasn talep ederek huzurunugven altna ald.Klm kprdamyordu. Bildiime gre, neden klm kpr-dasnd? Babalk hakknn kaldrlmas. 24 Temmuz1889 tarih-li yasa, madde 2. Az nce yan odada, belki de hafzasn tazelemek iin yle fsldyordu.Ellerini aarak konuyu sonuca balad:- Bu artlarda...- Nerede oturduklarn biliyor musunuz? Kt aacan tekrar eline ald.

- Madam Allard ve ocuklarnn nerede oturduklarn bildiimi syleyebilirim. Onlar iki aydan az bir zamannce grdm ve iyiler. zr dilerim, beni Adliye Saray'nda bekliyorlar...- Bana adreslerini vermeyi red mi ediyorsunuz?- Ne sebeple adresi renmek istiyorsunuz? Yasal ynden de, manevi ynden de, yaamlarn alt st etmehakkna sahip deilsiniz. te yandan ben de kendimi eyden sorumlu olarak gryorum...- Anne-Marie'ye syleyecek bir eyim yok. Onu grmek, onunla herhangi bir konuda tartmakistemiyorum. Birdenbire ocuklarn karsna kp onlara, "Ben sizin babanzm..." diye bildirmeye deniyetim yok.Sesimi ykseltmiyordum. Ne hiddetlenmi, ne de tiksin-mitim. Benim iin kelimeler anlamlarnkaybetmiti.- Arada srada, gereken ihtiyat gstererek, ocuklar uzaktan grmeye alabilirim. Madem bu size greimknsz, ben de baka yere bavururum...


23/60

Sanrm onu etkileyen sknetim, heyecana kaplmaym oldu. Belki acelesi olmas ve benim srar ederekonu alkoymamdan korktuundan dolay da.- Niyetinizin gerekten bu olduuna ve bundan dar kmayacanza sz verir misiniz?

Yerimden kalktm.- Szme ihtiyacnz yok. Babalk hakknn kaldrldn unutuyorsunuz...- Bunu size hatrlattysam...- Hakknz.- Dinleyin...O da kalkt, beni kapya kadar geirirken mrldand:- Bu ziyareti unutun. Sizi grmedim. Vosges Meydan 23 numarada oturuyorlar.- Bir eksikleri yok ya? -Yok.- alyor mu?- Benden ok fazla ey istiyorsunuz, zaten on dakika geciktim. zr dilerim. Bir telefon etmem gerek.Elimi skmad.- Irma, ltfen yolu gsterir misiniz...Demek Irma'ym. Benim ismime gelince, sylemeyip yerine nokta koydu.On gn nce, Saint-Antoine Soka'nn kesinde, Castex Soka'ndaki kk bir otelde karar klmtm,meer Anne-Marie de ocuklarla beraber Vosges Meydan'nda oturuyor-mu. Drt yz metre tede mi?Be yz metre? Fark etmez.Forniol endielenmekle hata etmiti. Philippe o zaman sekiz, Nicole alt yandayd. Onlar uzaktan grdm,hizmeti-leriyle, zira onlar okula gtren bir hizmetileri vard.

Anne-Marie'yi de grdm. Kk, yeil bir otomobili vard ve salarnn kesimi dnda deimemiti. Ozamanlar Faubourg Saint-Honore'de bir terzihanede alyordu. O gnden bu gne, Saint-Philippe-du-Roule yaknlarnda kendi incik boncuk dkknn at.Onlara yaklama, hele hele kendimi tantma drtsne kaplmadm.Gece sonuna yaklarken ve birazdan Bib'e kapy ama vakti gelecekken bunlardan sz ediyorsam, bununnedeni sz dolayl olarak kendime getirmekti.Philippe sekiz yandayken ona pek nem vermemitim, kz kardeine daha da az.- Onlar senin ocuklarn...

Anne-Marie'ninkiler de. Halbuki onlar gzmzde byttmz gnler olmutu.- Burnu seninkine benziyor...- Burnu olabilir, ama yz ifadesini senden alm... Benimki, seninki, dnp dolap daima oraya gelinir. Birbelgesel filmde, yumurtay ilk delip geen olmak iin vahice mcadele eden milyonlarca sperma hcresigrmtm. Bir tanesi kazanr. Dierleri hibir ie yaramaz.Bu savatan bir ocuk doar. Yani benimkiler -madem benimkiler oluyorlar- ayn ekilde bir bykbabayaya da bir bykanneye ekmi bir burnu, bir ifadesi olan baka ocuklarla okula gidiyorlar.Bense kendime bir yer bulmakla uratm ve talih karma, Puteaux'daki gibi ambarlarn ve kkticarethanelerin bulunduu bir mahalledeki, tam bana gre olan bu evi kard.Solda, sokan iinde, en az yirmi kamyonu olan Birleik Maazalar var. Baka bir yerde byk amdanlarimal ediyorlar. Evimin karsnda, cephesi gk mavisine boyanm ucuz bir lokanta var, stnde "Rose'un

Yeri" yazyor.

Bir gn kitabevinin vitrinindeki i ilann okudum ve yava yava kendime bir dzen kurdum. DahaMelun'deyken i-manlamtm, kimsenin hatas deildi bu, cezaevi yemekleri ynetmeliinin de pay yoktubunda. imanlamaya devam ettim, durmadan biraz daha i ve daha irkin oluyordum, zellikle sabahlan,ama kendimi hasta hissetmiyordum.Ne bir ey istiyordum, ne de insanlarla temas kurmak. Dinginlie ulamtm. Kendime sorular sormu,sonunda bana doyurucu grnen bir ekilde onlara cevaplar vermitim. Bu konuya geri dnmekgereksizdi.

Ama gene de arada srada gidip Vosges Meydan'ndaki bir sraya oturuyor, bazen ocuklar grdmoluyordu.

Yaz, k, daha uzun gnler, daha ksa gnler, Saint-Antoine Soka'ndaki kk el arabalannda ya daRichard-Lenoir Bul-var'ndaki st ak pazarda baka meyveler, baka sebzeler, pards ya da ceket,Paskalya tatili, yaz tatili, 15 Austos, okullarn al. Birden av stne ya da av hayvanlarnn hazrlan


24/60

stne kitaplar satlmaya balanr ve Noel kartlar siparii verilir. Ve bir de, yldan yla, giderek daha azayakta duran, giderek daha ok yemek yiyen Madam Annelet.Bu sylediimde alayn zerresi yok. Sabah kahvemi hazrlyor, krmz balm besliyordum, gene de

lecekti ve onun yerine bir kpek aldm rense ok anrd herhalde. Ya kavanozumda benim yerimikim alacak?Philippe liseye balad, Turbigo Soka'ndaki Turgot Lise-si'ne. Grn, yry, bak deiti. Dahauzun boylu ve daha zayf oldu, kemikleri kt, onun yandayken benim kemiklerim de yleydi.

Var olduunun bilincine varmaya balamtr u sralar. Her halkrda ben o yata bu kefi yapmtm.Ben Gennevilliers'ye gidip bir kpek seerek, kitap satarak, sabahlan kepengi aarak, yeni hizmetilerealarak ve Madam Annelet'ye haslat gtrerek yaayadururken, bu arada Philippe on alt yana girdibile, lise bitirme snavna hazrlanyor. Geen doum gnnde, nisanda, annesi ona kk bir motosikletald. lk gnler, Vosges Meydan'ndaki parmaklklarn etrafnda kocaman bir sinek gibi bkmakszn dnpduruyordu.Kendine bir deri ceket ald. Perembeleri, Republique Meydan yaknlarnda bir kahvede olanlar ve kzlarlabuluuyor, kahvede meyve suyu iip mzik dolabn altran genler var sadece.Benim bir bisikletim vard, Puteaux'da lise olmadndan bisikletle Neuilly'deki Pasteur Lisesi'ne giderdim.- Ben... Ben...Onu ve Daniel'i seyrediyorum. Annesi ve kz kardeiyle Be-aumarchais Bulvarina tandndan beri Danielde ayn liseye gidiyor.Bir ya byk olan Daniel ayn snfta deil. Ayn etede deiller. Birbirlerini tanyp tanmadklarnbilmiyorum. Karlatryorum. Gzlyorum. Saklanyorum. Kendi kendime soruyorum...Saat alt. Bib bunu sezdi ve yataktan aa atlad. Ate gene snm. Kapy amaya gittikten sonra kahveiin su stacam.17 Kasm PazarSabahn 11'iDn leden beri yamur yayor; evlerin cephelerini karartan, camlardan szlen, su oluklarn tkayan,sk ve souk damlal, bardaktan boanrcasna yaan bir yamur, ve ne tarafa dnseniz gkyz kapal,yle karanlk ki bu sabah her yerde lambalar yanm.Pazar gn yamur yamas olduka houma gider. Bir parack gne kar kmaz krlara koanlarkskandmdan deil. Bir arabam vard, hatta birka tane birden. Deauville ve Touquet yolunu, Gneyyolunu ve yol stnde iyi yemek yenecek yerleri bilirim. Kimseyi kskanmyorum.nsanlarn tatilde olduu gn yamur yamas houma gidiyor, nk byle zamanlarda btn hanelerindolu olduu, evlerin insan hayatyla tka basa dolduu hissediliyor.Daha dn akam, kaldrmlarda aylak aylak dolaan neredeyse yalnz Bib'le ben vardm. Karaltlar birbinann kapsndan park etmi bir otomobile koarak kaldrmdan geiyorlar, ok gemeden motoralmaya balyordu.Sinemalar, lokantalar, dans salonlar dolu olmalyd; sabrla kuyrukta bekleyen insanlarsa, emsiyelerinaltnda, Champs-Elysees'deki ve Byk Bulvarlar'daki kl byk kaplarn nnde yerlerinde sayyorlardphesiz.Evlerin cephelerinde boluklar vard, karanlk pencereler, bo daireler. Daniel, evlere srnerek, metroyayneldi. Sanrm sinemaya gidiyordu. Annesi ve kz kardei evde kaldlar,

saat on birde dairenin lambalar henz snmemiti. Ne yaptklarn bilmiyorum. Vosges Meydan'nda, kimse dar kmad. Kaldrm boyunca pek ok araba dizilmiti, bir tanesinin geliinide grdm, iinden gen bir ift indi. kinci katta kk bir davet veriliyordu galiba, nk perdelerinarkasndan sanki dans edili-yormuasna glgeler geip duruyordu.Tekrar Beaumarchais Bulvan'na gittim ve Daniel'in dndn grrm umuduyla bir araba giriine snporada epeyce kaldm. Islanan Bib sonunda yle kederli bir eda taknd ki yerimden ayrldm.Bu sabah gene dar ktk, acele ermeden, bo sokaklarda rahat admlarla yrdk. Bazen pencerelerdekitl perdelerin gerisinde bir yz seiyordum. Yamurun altnda ne yaptmz merak ederek, gzleriyle biziizliyorlard.Sanrm pek ok kii, sabah erkenden onlar uyandracak ocuklar olmayanlar, uyumak iin yamuru frsatbilir. Kimileri hafife radyo dinler, radyonun sesi yan ya da st dairedeki radyoya karr. Aa yukan eminolduum ey ise, Philip-pe'in okumakla megul olmad.


25/60

Annesi dan bir gz atacak olursa beni tanmasn diye, penceresinden olduka uzakta, slak bir bankaoturup bunu dndm. Philippe'in elinde ders kitaplarndan baka kitap grmedim hi. Daniel'i grdm,ve bahse girerim ki dn akam popler filmlerin gsterildii bir sinemaya gitmeyip, bir sinema kulbne

veya bir avangard tiyatroya gitmitir.Su damlalar kaldrm talarna yle kuvvetli arpyorlar ki sryorlar ve su ayakkablarn iine giriyor,oraplar ve pantolon paalarn slatyor. Pardsm kurumas iin atein yanma koydum, Bib de tylerinikurutuyor.Bib somurtkan. Ben deilim. Neeli deilim. Canm ark sylemek istemiyor. Canm hi ark sylemekistedi mi ki?Gene de alttan alta yumuak bir ruh hali iindeyim, sonunda zevk alnr olunan baz fiziksel aclar gibi.ocukluumda sk sk yamur yaard. Aptalca bir cmle oldu. Demek istiyorum ki, anlarmda yamurun,btn ailenin evde kald buna benzer gnlerin yeri ok, zellikle de ocukken, henz ne kamyonetimiz nede merkezi stmamz olduundan, souk bizi stlan tek odaya snmak zorunda brakt zamanlar.

Acaba Philippe, Daniel ve iki kzn da benim gibi akllarnda ocukluklaryla ilgili pek az belirgin an mkalacak? Halbuki bana canl, uyank, kafa kartrc sorular soran bir ocuk olduumu sylemilerdi.Ocak 1915'te, Birinci Dnya Sava'nn en iddetli dneminde domuum. O zamanlar otuz yalarnda olanbabam, inaat mteahhidi olarak hemen askere alnm ve Paris evresindeki savunma almalarylaurayormu. ki yl sonra, gene sava srasnda, kz kardeim Louise domu.Bykannem, bykbabam ve evli olmayan halalarmdan Leonore ile birlikte hl eski evde oturuyorduk.Bykannem gzel kadnm, etli butlu, o zamanlar ylelerinden holanlrm. Bykbabamn, henzustabayken, pazar gnleri kanoyla dolamaya gittii Chatou'daki bir hancnn kzym.iinde onlarn, amcalarn ve halalarn, tanmadm kuzenlerin resimlerinin olduu bakr kenarl bir ailealbm var. Chatou'da bykkanneme Gzel Josephine derlermi.Benim dnyaya geliimden sonra ailedeki ilk lm bu olmal. Yaklak drt yandaydm. Tek hatrladm,karanlk ktkten sonra, papaz yardmcs kutsal ya srmek iin geldii srada, koro olannn ngra.Cenazeyle ilgili hibir ey bilmiyorum, ama gm ssle-meli siyah cenaze rtlerini yerletirendemecileri ileriniyaparken izledim. leden sonra, hemen hemen hi almayan salonda, pazarlklarn giymi erkekler degzmn nne geliyor. Kk bardaklarda, kokusunu unutmadm bir alkoll iki iiyorlar, purolartttryorlard ve beni kapnn nne koymulard.

Aralarnda bykbabam da vard. Biri yle dedi:- Akln bana toplamalsn. Ona mutlu bir hayat, gzel ocuklar verdin, ve eminim ki gittii yerdemutludur.Bu arada, daima biraz karanlk olan mutfakta toplanm olan kadnlar kahve iiyorlar ve kurabiye yiyorlard.le ilkokulunda, Galyallar'n tarihini renmeye baladmda, bykbabama Vercingetorix lakabntaktm, sarkk posbyklar yznden, bir zamanlar kzl olmalydlar, ama gzmn nne beyaz olarakgeliyorlar.Baka cenazeler de oldu, bizim evden deil, ama aile iinden; annemin yznde krep bir yas tl; babam,stnde i kyafeti olmadnda, ou zaman siyah takm elbiseler iinde.En nemli hikye, eski evle yeni evin hikyesidir. Bykbabam, avlumuza bitiik olan ve uzantsnda yeralan bo arazide, Bourgeoise Soka'na paralel Four Soka'na bakan bir ev ina etmiti.

Meslei bu olduundan, merdiven pencerelerine renkli camlar, tula cepheye seramik ssler koyup, atyapembe kiremitlerle neredeyse siyaha alan kiremitleri birbirini sra ile takip edecek ekilde deyerek, evisevgiyle ina etmi olmalyd.Tarihleri kolayca birbirine kartrrm. stesem hatrlayabilirdim. Kz kardeim Louise filanca halann hangitarihte evlendiini, ocuklarnn yan veya filanca kuzenin ldnde ka yanda olduunusyleyebiliyordur muhakkak.

Acaba bu benim aldrszlmdan m ileri geliyordu ve hl yle mi, yoksa, ocukluumdan beri btn oinsanlara, kendimi onlarla dayanma iinde hissetmeden mi bakyordum?Kendimi onlara yabanc da hissetmezdim. Aile hayatna ya da evresine isyan eden bir ocuk deildim.Onlarn kurallarn kabul ederdim. Sokakta arkadalarla oynarken mahallenin kurallarn kabul ederdim -oarkadalardan bazlarnn; Popet gibi- ismini ve yzn hatrlyorum.Misket, ember, topa oyunu oynadm; daha sonra, birka ay boyunca lisenin futbol takmndaydm.


26/60

Yabani deildim.- Kz kardeini skyorsun Felix!

Anlalan onunla iyi geinmez, onu kskanr ve mahsus onu iterdim. Bunun zerine beni el merdivenleri,

uvallar, inaat malzemeleriyle dolu avluya, ya da tahtaperdelerin hl durduu sokaa gnderirlerdi.ki evin karmak, biraz esrarengiz bir hikyesi var, zira kz kardeimle benim nmde bundan yarmyamalak bahsederlerdi. Bykannem aa yukar yeni ev tamamland srada ld. Bykbabam ncebizimle eski evde kald. Daha o zamandan iki kamyon sahibi ve sonradan nemli bir nakliyeci olanCassegrain'le evli Julie halam yerleti yeni eve.Cassegrain, dediklerine gre, apknd. Genellikle ier, yksek sesle konuur ve kimsenin stnlnkabul etmezdi. Mthi bir enerjiye sahip bir ahmakt ve kendisine kar konmasna tahamml yoktu. Birgn avluyu getii ve annemin yalnz olduunu grp frsattan istifade ermeye alt doru mu?Haftalar boyunca akamlar, kz kardeim ve ben yattmzda, fsldamalar, bazen yksek seslerduyulurdu.- Zavall Julie! Bunun gibi bir adama att! yle gzel ocuklar var ki...O zamanlar iki ocuu vard, biri bebekti; bebek, gnein seyrine gre yeri deitirilen bir ocukarabasnda dururduhep. Artk evden eve konuulmaz olmutu. Baka olaylar da olmu olmalyd, zira nce avluyu yeileboyanm tahta bir itle, sonra bir duvarla ikiye ayrmlard.Bykbabam mallarn olu ve kzlar arasnda bltrmeye karar verdiinde tam olarak ka yandaydbilmiyorum. Birtakm artlar altnda, iletme babama kalm, ayrca mrnn sonuna kadar ihtiyarnbakmn stlenmiti.Btn bunlar bana bir glcn suyuna yansyan ve suyun ekillerini bozduu manzaralar gibi grnyor.Tek bekr kalm olan Leonore hala, bir gece, geri dnmeyeceini bildiren bir mektup brakarak, ne zamangitmiti?Kendi payma ben onu bir daha hi grmedim. Marsilya'da, sonra da bakent Cezayir'de yaadnduydum. Vercingeto-rix'e gelince, piyano alan ve nne onun bildiinden farkl yemekler koyan elimsizbir gelinle bizim evde can sklyordu.Bu sorun bir aile toplants srasnda tartld ve, neticede, bykbaba yeni evde kz Julie ile birlikteyaamak zere duvarn br tarafna geti.Cassegrain'le olan bitenler yznden, bu bir ihanetti. Bylece, iki kampa blnm olduk.Okula gidiyordum. Snfmn en iyi rencisinden biriydim ve bu aileme olduu kadar bana da doalgrnyordu. Snf birincilii iin balca rakibim Godard adl bir ocuktu, sular idaresinde mhendis olduve belediye bakan deilse de, Puteaux belediye meclisinde yedir muhtemelen.retmenimin tavsiyesi zerine mi beni Pasteur Lisesi'ne gnderdiler? ok okurdum, dnk ve bugnkyamur hatrlatt bunu bana. Yamur yad, hava souk olduu, hepimiz ayn odada kapal kaldmzzaman, okurken kafam dalmasn diye parmaklarmla kulaklarm tkardm.Dier bykbabamdan, salar ban hle gibi evreleyen, ate gibi baklar, krmz elmack kemikleri olanJustinPerinel'den keman dersleri aldm. Bizden daha yoksuldu, rencilerini kabul ettii salon sesleri ylesineboard, incik boncuklar ve biblolarla ylesine doluydu ki daima nefessiz kalm gibi olurdum.

Veremden ld. Vercingetorix, annemi de ayn akbetin beklediini ileri srerdi, halbuki kinci Dnya

Sava'nn sonuna kadar yaad.- Bydnde ne olmak istiyorsun? Kesin bir cevap verirdim:- retmen.- Ne retmeni?- Bilmiyorum.Davama bakan sorgu hkimi duyarl bir adamd, anlamaya alrd -belki biraz fazla- ve banaocukluumla ilgili birtakm sorular sormutu, nk, sanyorum ki benim durumumun grnd kadarbasit olmadndan pheleniyordu.Karlkl olarak bulunduumuz konumlara ramen, bana duyduu yaknl da merakn da gizlemeyealmazd. Bir gn, olanlarla ilgili olduka uzun bir sorgulamadan sonra, bana:- Kkken en ok ne olmak isterdiniz? diye sormutu.- retmen olmak.


27/60

8/14/2019 Georges Simenon - Kucuk Kopek

Documents

Georges Simenon - Kucuk Kopekli Adam