Giáo trình hóa 11 HK1

8/21/2019 Giáo trình hóa 11 HK1

http://slidepdf.com/reader/full/giao-trinh-hoa-11-hk1 1/71

1

Caàn phaûi laøm gì ñeå coù theå hoïc toát moân Hoùa

hoïc?1. Khi hoïc taäp moân Hoùa ta caàn chuù yù thöïc hieän caùc hoaït ñoängsau:a. Thu thaäp tìm kieám caùc kieán thöùc (baèng caùch thu thaäp thoâng tin) töø vieäctöï laøm quan saùt thí nghieäm vaø caùc hieän töôïng trong tự nhieân, trong cuoäcsoáng, töø tö lieäu ñöôïc cung caáp.b. Xöû lí thoâng tin: Töï ruùt ra keát luaän caàn thieát hoaëc nhaän xeùt, traû lôøi caâu

hoûi hay heä thoáng caâu hoûi höôùng daãn.c. Vaän duïng : Traû lôøi caâu hoûi hay laøm baøi taäp, ñem nhöõng keát luaän ñaõ ruùtra töø baøi hoïc vaän duïng vaøo thöïc tieãn ñeå hieåu saâu baøi hoïc, ñoàng thôøi töïkieåm tra trình ñoä.d. Ghi nhôù : Hoïc thuoäc nhöõng noäi dung quan troïng nhaát ñöôïc ghi chuù trongtöøng phaàn cuûa baøi.2. Phöông phaùp hoïc taäp moân Hoùa hoïc nhö theá naøo laø toát?

- Hoïc toát moân Hoùa laø naém vöõng kieán thöùc vaø coù khaû naêng vaän duïng thaønhthaïo kieán thöùc ñaõ hoïc.- Ñeå hoïc taäp toát moân Hoùa caàn phaûi:

* Bieát laøm thí nghieäm Hoùa hoïc, bieát quan saùt vaø coù khaû naêng vaänduïng thaønh thaïo kieán thöùc ñaõ hoïc.

* Coù höùng thuù say meâ, chuû ñoäng, reøn luyeän phöông phaùp tö duy oùcsuy luaän saùng taïo.

* Cuõng phaûi nhôù nhöng phaûi hieåu ñeå nhôù vaø nhôù mo ät caùch heä thoáng,choïn

loïc

vaø thoâng minh (“moät caùi ñaàu bieát suy luaän tö duy toát hôn moät caùiñaàu chæ bieát chaát ñaày!”).

* Phaûi bieát ñoïc theâm nhieàu saùch, reøn luyeän loøng ham thích ñoïc saùchvaø cuõng phaûi bieát caùch ñoïc saùch.

* Đừng giải quyết một vấn đề hóa học mà phiến diện vì chỉ nhìn nhậntrên góc độ lí thuyết vì Hóa học là khoa học thự c nghiệm. Do vậy phải dựa

vào các hiện tượ ng thực nghiệm cụ thể để giải quyết vấn đề.



2

CHÖÔNG I: SÖÏ ÑIEÄN LI ?

Baøi 1, 2: SÖÏ ÑIEÄN LI - CHAÁT ÑIEÄN LI

A. Giaùo khoa:

? Vấn đề: Càng nhỏ Ba(OH)2 vào dung dịch H2SO4 thì độ dẫn điện củadung dịch này giảm r ồi sau đó lại tăng lên1.

Các vấn đề mở đầu

1.1 Khaùi nieäm chaát ñieän li:

1.2 Sự điện li trong dung môi nướ c xảy ra như thế nào? Hãy quan sát các hình ảnh sau về phân tử nướ c

Những nhận xét quan tr ọng:

Những chất tan vớ i đặc điểm liên k ết hóa học thế nào mớ i tan tốt trong nướ c

Quan sát các hình ảnh dướ i đây

Hình chuïp kính hieån vi ñieän töû tinh theå NaCl



3



4

Khái quát hóa quá trình điện li trong dung môi nướ c

2. Bieåu dieãn quaù trình ñieän li baèng phaûn öùng:

Daïng ñaày ñuû loaïi boû quaù trình Hidrat hoùa Daïng vieát goïnHNO3 + (x+y+1)H2O H3O+.xH2O + 3 NO− .yH2O HNO3 +H2O H3O+(hay H+) +

3 NO−

KOH + (x’+y’)H2O OH-

.x’H2O + K+

.y’H2O KOH K+

+ OH-

BaCl2+ (x”+y”)H2O Ba2+.x”H2O + 2Cl-.y”.H2O BaCl2 Ba2+ + 2Cl- Tổng quát hóa quá trình điện li của axit, baz và muối

Cation Anion Ví dụ cụ thể

Axit

Baz

Muối

3. So sánh chaát ñieän li mạnh và yếu

Chaát ñieän ly maïnh Chaát ñieän ly yeáu * ñaëc ñieåm veà möùc ñieän li:* ñaëc ñieåm chaát:* ñaëc ñieåm quaù trình:* Moät soá daïng chaát ñieän li maïnh:

* ñaëc ñieåm veà möùc ñieän li:* ñaëc ñieåm chaát:* ñaëc ñieåm quaù trình:* Moät soá daïng chaát ñieän li yeáu:

Aùp duïng: Phân biệt rõ chất điện li mạnh và yếu, sau đó viết phươ ng trình điện li tươ ng ứngHI, HgCl2, HF, AgNO3, LiOH, AgCl, BaSO4, CH3COOH, NH4OH

4. S

ự điện li đơ n nấc và đa nấc



5

5. Phươ ng trình ion và phươ ng trình ion thu gọn Để viết phươ ng trình ion và ion thu gọn, thực hiện các bướ c sau:Hoàn thành phươ ng trình phân tử (vận dụng kiến thức phản ứng, cân bằng phản ứng) → điện li các chấttham gia và sản phẩm ra ion ( vận dụng kiến thức chất điện li, điện li đơ n/đa nấc) → tìm và đơ n giản cácthành phần giống nhau ở hai vế phươ ng trình → Phươ ng trình ion sau cùng. Áp dụng 1: viết phươ ng trình ion (ion thu gọn) của các phản ứng saua. NaHCO3 + KOH b. CaCO3 + HCl

c. CO2 + NaOH d. Cu + H2SO4ññ

e. FeSO4 + KMnO4 + H2SO4

Áp dụng 2: cho phươ ng trình ion thu gọn, hãy xác định phươ ng trình phân tử Ca2+ + 2

4SO − CaSO4 ↓ H+ + OH- H2O

Mg2+ + OH- Mg(OH)2 3HCO− + H+ CO2 ↑ + H2O

6.

Định lượ ng quá trình điện li6.1 Ñònh nghóa ñoä ñieän li α, caùc yeáu toá aûnh höôûng

6.2 Haèng soá ñieän li K (khoái A, B)* Caùch tính haèng soá ñieän li K:

* Khaûo saùt möùc ñieän li cuûa moät chaát xaùc ñònh döïa vaøo giaù trò cuûa K:

* Khaûo saùt cuï theå haèng soá phaân li cuûa acid vaø base:



6

7. Caùch tính toaùn noàng ñoä caùc ion trong dung dòch:

Hãy hoàn thành các ví dụ sau để hiểu về tính nồng độ iona. dd BaCl2 0,02M b. dd H2SO4 15% (d=1,1g/ml)

c. 1,5 lít dd coù 5,85g NaCl vaø 11,1 g CaCl2

d. Hoøa tan 12,5g CuSO4.5H2O vaøo moät löôïng nöôùc thu ñöôïc 250ml ddCuSO4

e. Tính noàng ñoä mol/l coøn laïi cuûa ion OH- trong dung dòch khi cho 150ml ddNaOH 8%(d=1,12g/ml)phaûn öùng vôùi 50g ddHCl 3,65% (d=1,07g/ml)?

f. Coù hai dung dòch:* CH3COOH 0.1M (Ka =1,75.10-5) xaùc ñònh noàng ñoä H+ * NH3 0.1M (Kb = 1,8.10-5) tính noàng ñoä OH-

8.

Định luật bảo toàn điện tích và bảo toàn khối lượ ng trong sự điện li8.1 Công thức của định luật

8.2 Bài tậ p áp dụng cụ thể

BT 1: Moät dung dòch chöùa a mol Na+, b mol Ca2+, c mol 3HCO−

, d mol Cl-. Laäp bieåu thöùc lieân heägiöõa a, b, c, d vaø coâng thöùc tính toång khoái löôïng muoái trong dung dòch?

BT 2: Dung dịch có chứa Fe2+ (0,1 mol) và Al3+ (0,2 mol) cùng hai anion là Cl- (x mol) và 24SO − (y

mol). Tính x, y biết khi cô cạn dung dịch này thu đượ c 46,9g muối khan?



7

9. Vận dụng nguyên lí dịch chuyển cân bằng vào quá trình điện li thuận nghịch9.1 Nồng độ chất và ion biến thiên thế nào trong suốt quá trình điện li thuận nghịch Quan sát các hình sau và rút ra nhận xét

9.2 Vận dụng nguyên lí cân bằng trong quá trình điện li thuận nghịch Áp dụng cụ thể:Cân bằng sau tồn tại trong dung dịch: 3 3CH COOH H CH COO+ −

+

Độ điện li α của CH3COOH sẽ biến đổi thế nào?a. Khi nhỏ vài giọt giọt dung dịch HCl

b. Khi pha loãng dung dịchc. Khi nhỏ vài giọt dung dịch NaOH



8

Quan sát các hình dướ i đây để hiểu rõ về quá trình tác động đến hệ cân bằng điện li trong dung dịch

theâm H

+ theâm OH

-



9

B. Baøi taäp: B.1 Baøi taäp cô baûn baét buoäc:

1. Theá naøo laø chaát ñieän li vaø hieän töôïng ñieän li?2. Vớ i những đặc ñieåm quan trọng nào cuûa phaân töû nöôùc laø gì maø noù ñoùng moät vai troø quan troïngtrong hieän töôïng ñieän li?3. Trong caùc chaát sau ñaây thì chaát naøo daãn ñieän: KNO3, Nhöïa PE, Saùp, KOH, Ba(OH)2, Al2O3 noùngchaûy? Giaûi thích vì sao?4. Trong số các chất sau đây, chất nào là chất điện li?H2S, SO2, Cl2, H2SO3, CH4, NaHCO3, Ca(OH)2, HF, C6H6, NaClO5. Ñoä ñaäm ñaëc cuûa dung dòch aûnh höôûng theá naøo ñeán ñoä ñieän li? Giaûi thích?6. Khi hoøa tan caùc chaát sau vaøo dung moâi laø H2O thì ta coù ñöôïc nhöõng ion naøo?K2SO4, Na2CO3, NaHCO3, NaHSO4, Ba(OH)2, Ba(HCO3)2, CH3COONa, Na2HPO3, [Ag(NH3)2]2SO4 7. Tröôøng hôïp sau ñaây khoâng daãn ñieän:a. KCl raén, khan b. Nöôùc bieån c. Nöôùc soâng, ao, hoà d. dd KCl trong nöôùc8. Nếu thiết lậ p mạch điện có cặ p điện cực nhúng trong cốc đựng dung dịch, thì trong tr ườ ng hợ pnào dướ i đây thì đèn sáng:a. Nướ c nguyên chất b. Ancol etylic khanc. Dung dịch saccarozơ d. Dung dịch H2SO4 trong nướ c9. Nếu thiết lậ p mạch điện có cặ p điện cực nhúng trong cốc đựng dung dịch, thì trong tr ườ ng hợ pnào dướ i đây thì đèn sáng:a. Nướ c nguyên chất b. Ancol etylic khanc. Dung dịch saccarozơ d. Dung dịch H2SO4 trong nướ c10. Điền vào ô tr ống sau:

Chất điện li Ion hình thành trong dung dịchSr(OH)2

2Mg + và 4MnO−

NaHCO3 K + và 24CrO −

11. Cho dd A : HNO3 12% (D=1,06g/ml), dd B : HCl 0,2Ma. Tính soá mol cuûa ion H+ trong 100g A vaø trong 100ml B?b. Caàn laáy bao nhieâu ml A ñeå coù ñöôïc soá mol ion H+ baèng soá mol ion H+ coù trong 400ml dd B?c. Troän ñeàu 50ml A vôùi 150ml B ñöôïc dd C. Tính noàng ñoä ion H+ coù trong ddC?12. a.Trong dd CH3COOH 1M ñoä ñieän li laø 0,400%, coøn trong dd CH3COOH 0,1M ñoä ñieän li laø0,126%. Tính noàng ñoä H+, noàng ñoä ion CH3COO- trong moãi dung dòch?b. Hoøa tan 6g NaOH vaøo 44g nöôùc ñöôïc dd A coù khoái löôïng rieâng laø 1,12g/ml. Caàn laáy bao nhieâu ml

dd A ñeå coù soá mol ion OH

-

baèng 2.10

-3

mol?B.2 Baøi taäp laøm theâm A, B:

1. Hòa tan đồng (II) bromua (CuBr 2) vào axeton, thu đượ c dung dịch màu nâu không dẫn điện, nếuthêm nướ c vào dung dịch này, dung dịch chuyển thành lam và dẫn điện. Hãy giải thích hiện tượ ng?2. Ta coù theå vieát haèng soá ñieän li trong caùc phaûn öùng naøo döôùi ñaây?NH3(dd) + H2O 4 NH+ + OH-

HCl(khí) + H2O H3O+ + Cl-

NaOH(raén) Na+ + OH- CH3COOH + H2O CH3COO- + H3O+ 3. Trong 1ml dung dịch axit nitr ơ ở một nhiệt độ xác định có 5,64.1019 phân tử HNO2 và3,6.1018 ion 2 NO−

a. Tính độ điện li của axit? b. Tính nồng độ mol của dung dịch nói trên?



10

4. Dung dịch chất nào sau đây không dẫn điện đượ c?a. HCl trong C6H6 b. CH3COONa trong nướ cc. Ca(OH)2 trong nướ c d. NaHSO4 trong nướ c

5. Cho 3,87g hoãn hôïp goàm Mg vaø Al vaøo 250ml dung dòch X chöùa HCl 1M, H 2SO4 0,5M ñöôïcdung dòch B vaø 4,368lít H2 (ñkc)a. Chöùng minh dd B vaãn coøn dö axit?b. Tính % khoái löôïng moãi kim loaïi trong hoãn hôïp?

c. Tính theå tích ddC goàm NaOH 0,02M vaø Ba(OH)2 0,01M caàn ñeå trung hoøa heát löôïng axit trong Bd. Tính theå tích toái thieåu cuûa ddC (vôùi noàng ñoä treân) taùc duïng vôùi ddB ñeå ñöôïc löôïng keát tuûa nhoûnhaát. Tính löôïng keát tuûa ñoù?6. Moät dung dòch A coù maët caùc ion: K + , 4 NH+ , 2

3CO − , 3HCO− , 24SO − . Haõy nghó caùch ñieàu cheá A

baèng 3 caùch nhö sau:a. Hoøa tan 3 muoái vaøo trong nöôùcb. Hoøa tan 2 muoái vaøo trong nöôùcc. Hoøa tan 1 muoái vaøo trong nöôùc

Vieát coâng thöùc hoùa hoïc cuûa caùc chaát hoøa tan trong moãi tröôøng hôïp?7. Đối vớ i một dung dịch chất điện li yếu thì yếu tố độ điện li và hằng số điện li có thay đổi haykhông khi:

Sự thay đổi α, K(có/không)

Giải thích

C đổi,T =const

T đổi,C=const

8. Dung dịch có chứa Fe2+ (0,1 mol) và Al3+ (0,2 mol) cùng hai anion là Cl- (x mol) và 24SO −

(y mol). Tính x, y biết khi cô cạn dung dịch này thu đượ c 46,9g muối khan?9. Axit propanoic C2H5COOH có hằng số phân li 5

aK 1,3.10−= . Tính nồng độ H+ trong dung dịch

có nồng độ đầu 1M, và tính độ điện li của dung dịch này?10. Dãy nào trong các dãy sau gồm tòan các chất điện li mạnh :a) NaOH, H2SO4, KCl ,CuCl2 ,AgCl. b) H2SiO3, H3PO4, H2SO4, KOH, LiOH.c) HCl, HI, CuSO4, Ba(OH)2, AgNO3. d) H2S, H2SO4, H3PO4, Fe(OH)3, CH3COOH.11. Độ điện li α của chất có thể biểu thị tóan học bằng công thức :

a) α = n.N b) α = n

N100% c) α = N

n100% d) α = 100%.n.N.

12. Dung dịch chất điện li dẫn điện đượ c là doa. sự dịch chuyển của các e b. sự dịch chuyển của các cationc. sự dịch chuyển của các phân tử chất hòa tan d. sự dịch chuyển của cả cation và anion



11

Baøi3: AXIT - BAZ ÑOÄ pH CUÛA DUNG DÒCH ÑIEÄN LI

A. Giaùo khoa:

Đặt vấn đề: hãy quan sát và so sánhCác dung dịch NaOH, Ba(OH)2 Các dung dịch HCl, HNO3,

H3PO4 Amoniac (NH3), Aminhữu cơ

- làm giấy quì hóa xanh- Phenolphtalein hóa hồng- Phản ứng tạo muối dễ

dàng vớ i hầu hết axit tan- Nhờ n và ăn da

- làm giấy quì hóa đỏ - phenolphtalein không đổimàu (trong suốt)

- phản ứng tạo muối dễ dàngvớ i hầu hết baz tan

- phá hủy các kim loại

- Các đặc điểm về tính chất chất giốngcác baz

1. Các lí thuyết cơ bản để lí giải về tính chất axit – baz của chấtThuyết Arrhénius (1884), ưu nhượ c điểm Thuyết Brönsted (1923), ưu nhượ c điểm

Áp dụng cụ thể 1. Theo thuyết Bronsted thì nhận xét nào sau đây là đúng?a. Trong thành phần của baz phải có nhóm OH b. Axit hay baz có thể là phân tử hay ion

c. Trong thành phần của axit có thể không có hidro d. Axit hay baz không thể là ion2. Hãy cho biết vai trò axit/baz của nướ c trong các phản ứng sau:a. 2 3HCl H O H O Cl+ −+ ⎯⎯→ + b. 3 2 3 2 2Ca(HCO ) CaCO H O CO ⎯⎯→ + +

c. 3 2 4 NH H O NH OH+ − ⎯⎯→+ +←⎯⎯ d. 4 2 4 2CuSO 5H O CuSO .5H O+ ⎯⎯→

2. Khaùi nieäm caëp axit-baz lieân hôïp, phản ứ ngaxit -baz

Áp dụng cụ thể Vieát phöông trình phaûn öùng (cả dạng phân tử vàion) giöõa caùc caëp chaát sau cho bieát chaát naøo laøaxit, chaát naøo laø baz? a. Zn(OH)2 + HNO3 b. Al(OH)3 + H2SO4

c. Al(OH)3 + NaOH d. KHCO3 + KOH



12

Khi nói axit fomic HCOOH mạnh hơ n axit axetic CH3COOH có ngh ĩ a là:a. Dung dịch axit fomic có nồng độ mol lớ n hơ n dung dịch axit axetic b. Dung dịch axit fomic có nồng độ phần tr ăm lớ n hơ n dung dịch axit axeticc. Axit fomic có hằng số phân li lớ n hơ n axit axetic (cùng nhiệt độ)d. dung dịch axit fomic bao giờ cũng có nồng độ H+ lớ n hơ n dung dịch axit axetic

3. Độ pH của dung dịch chất điện li3.1 Một số công thức toán học về Logarit cần biết

3.2 Công thức tính pH và pOH, liên hệ giữa pH và pOH

Áp dụng:1. Tích số ion của nướ c sẽ tăng lên khi tăng:a. áp suất b. nhiệt độ c. nồng độ ion d. nồng độ ion hidroxit

2. Cho 10mL dung dịch HCl có pH = 3, thêm vào x mL nướ c thu dung dịch có pH = 4. Giá tr ị của x là:a. 10mL b. 90mL c. 100mL d. 40mL

3. Tr ộn 300mL dung dịch chứa NaOH 0,1M và Ba(OH)2 0,025M vớ i 200mL dd H2SO4 xM thu m gam k ếttủa và 500mL dung dịch có pH = 2. Tính x, m?



13

3.3 Thang đo pH và tính chất axit – baz của môi trườ ng Hãy quan sát các hình sau và rút ra k ết luận

3.4 Tính toán độ pH, pOH của dung dịch axit – baz từ giá trị K a và K b, liên hệ pH vớ i pK a và pK b Thực hiện các bài tậ p cụ thể sau để hiểu vấn đề BT1: So sánh độ pH trong các tr ườ ng hợ p saua. Dung dịch 0,1M của axit một nấc có K = 10-4 và dung dịch 0,1M của một axit một nấc có K = 4.10-5

b. Dung dịch HCl 0,01M và dung dịch H2SO4 0,01M

Dimetylamin là một baz mạnh, trong nướ c có phản ứng:

3 2 2 3 2 2(CH ) NH H O (CH ) NH OH+ − ⎯⎯→+ +←⎯⎯ . Tính pH của dung dịch có nồng độ 1,5M biết r ằng4

bK 5,9.10−=

Rút ra công thức



14

3.5 Chất chỉ thị axit – baz3.5.1 Chứ c năng của chỉ thị là gì Quan sát các hình dướ i đây

3.5.2 Sử dụng chỉ thị Phenolphtalein trongchuẩn độ Quan sát các hình dướ i đây

? Baïn coù bieát coâng thöùc hoùa

hoïc cuûa Phenolphatein

Söï chuyeån maøu cuûa dd trong erlen vôùi chæ thò phenolphtalein* Ñoïc theâm: Thöïc teá trong lónh vöïc hoùa hoïc phaân tích, ngöôøi söû

duïng raát nhieàu caùc loaïi chæ thò khaùc nhau. Tuøy theo ñaëc tính cuï theåcuûa töøng quaù trình , töøng ñoái töôïng (chaát) caàn chuaån ñoä maø ngöôøi ta choïn caùc loaïi chaát chæ thò khaùcnhau. Sau ñaây laø coâng thöùc hoùa hoïc cuûa moät soá loaïi chæ thò thoâng duïng khaùc ngoaøi Phenolphatein

Methyl_Orange

Bromophenol_blue Thymolphthalein



15

B. Baøi taäp: B.1 Baøi taäp cô baûn baét buoäc:

1. Đối vớ i một dung dịch axit yếu CH3COOH 0,1M, nếu bỏ qua sự điện li của nướ c thì đánh giá nào về nồngđộ ion là đúng?a. [H+] = 0,10M b. [H+]>[CH3COO-] c. [H+] < [CH3COO-] d. [H+]<0,10M2. Viết phươ ng trình phân tử và ion để chứng minh tính lưỡ ng tính của các chất sau theo thuyết Bronsted: Al(OH)3; Zn(OH)2 và Sn(OH)2

3. Đối vớ i một dung dịch axit mạnh HNO3 0,10M, nếu bỏ qua sự điện li của nướ c thì đánh giá nào về nồng độ ion là đúng?a. [H+] = 0,10M b. [H+] < [ 3 NO− ] c . [H+] > [ 3 NO− ] d. [H+] < 0,10 M

4. Một dung dịch có [OH-] = 1,5.10-5 M. Môi tr ườ ng của dung dịch này là:a. Axit b. trung tính c. kiềm d. không xác định5. Ở 250C tích số ion của nướ c là

2

14H OK 10−= , nhưng ở nhiệt độ 370C là 2,5.10-14. Tính pH của nướ c tinh

khiết ở nhiệt độ đó?6. Cần bao nhiêu gam NaOH để pha chế 250mL dung dịch có pH = 10,00?7. Phaûi theâm bao nhieâu gam H2SO4 vaøo moät lít dd coù pH = 2 ñeå thu ñöôïc dung dòch coù pH = 1?8. Nướ c nguyên chất ở 250C có nồng độ H+ bằng 1,0.10-7 mol/l. Hỏi có bao nhiêu phần tr ăm phân tử H2O phân

li ra thành ion ở nhiệt độ này, biết 2H OD 1,01g / ml= 9. Tính pH của dung dịch tạo thành khi tr ộn 100,0mL dd HCl 1,00M vớ i 400,0mL dd NaOH 1,375M?10. Cho biết 5

a 3K (CH COOH) 1,75.10−= và 4a 2K (HNO ) 4,0.10−= . Nếu hai axit đó có cùng nồng độ mol và ở

cùng nhiệt độ, trong quá trình điện li ở tr ạng thái cân bằng, đánh giá nào sau đây là đúng?a.

3 2CH COOH HNO[H ] [H ]+ +> b.3 2CH COOH HNO[H ] [H ]+ +<

c. 3 2 pH(CH COOH) pH(HNO )< d. 3 2[CH COO ] [NO ]− −>

B.2 Baøi taäp laøm theâm A, B:

1. Pha trộn 25cm3 NH4OH 0,2M vớ i 35cm3 KCl 0,2M. Tính pH của dung dịch sau pha tr ộn. Biết r ằng NH4OH có 5

bK 1,8.10−=

2. Có một dung dịch axit sunfuhidric H2S 0,1M. Biết r ằng H2S là một axit hai nấc như sau

- Giai đoạn 1: 72 1H S H HS ,K 1,0.10+ − − ⎯⎯→ + =←⎯⎯

- Giai đoạn 2: 2 132HS H S , K 1,3.10− + − − ⎯⎯→ + =←⎯⎯

a. Tính nồng độ mol của H+ và suy ra độ pH? b. Tính nồng độ mol của HS- và S2- trong dung dịch?3. Giaù trò pH cuûa moät ñôn axit laø 2,536. sau khi pha loaõng gaáp ñoâi thì pH cuûa dung dòch laø 2,692a. Tính haèng soá phaân li cuûa axit?b. Tính noàng ñoä mol/l cuûa axit ban ñaàu?

4. Theâm vaøo 1 lít dung dòch CH3COOH 0,1M; Ka laø 1,58.10

-5

moät löôïng HCl laø 10

-3

mol (theå tích dung dòchkhoâng bieán ñoåi). Xaùc ñònh pH cuûa dung dòch?5. Coù dung dòch CH3COOH 0,1M. Ka cuûa dung dòch naøy laø 1,58.10-5. Caàn phaûi theâm bao nhieâu gamCH3COOH vaøo moät lít dung dòch ñoù ñeå α giaûm ñi moät nöûa (xem nhö khoâng coù söï bieán ñoåi theå tích dungdòch)?



16

MUOÁI VAØ PHAÛN ÖÙNG TRAO ÑOÅI ION TRONG DUNG DÒCH CAÙC CHAÁT ÑIEÄN LI

A. Giáo khoa1.

Các kiến thứ c cơ bản cần nắm vữ ng về muối Bằng kiến thức của mình, bạn hãy điền các thông tin vào bảng sau

Muối là gì?

Muối đượ c phân loại thế nào?

Phaûn öùng trao ñoåi vôùi axit, baz, muoái

Kim loaïi maïnh ñaåy kim loaïi yeáu khoûi

muoái

Phaûn öùng trung hoøa caùc muoái axit vaømuoái baz

Moät soá muoái deã bò nhieät phaân

2 Söï thuûy phaân muoái vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa quaù trình thuûy phaân

2.1 Theá naøo laø söï thuûy phaân muoái?

2.2 Ñaëc ñieåm cuûa quaù trình thuûy phaân muoái

2.3 Caùc tröôøng hôïp muoái bò thuûy phaâna. Muoái taïo thaønh töø axit yeáu vaø baz maïnh

b. Muoái taïo thaønh töø axit maïnh baz yeáu

c. Muoái töø axit yeáu vaø baz yeáu



17

d. Muoái taïo töø axit maïnh vaø baz maïnh

e. Söï thuûy phaân töông hoã

Áp dụng: Chæ duøng quì tím nhaän bieát caùc dung dòch sau: NH4Cl, Na2SO4, K2S, Pb(NO3)2

3. Phản ứ ng trao đổi ion3.1 Mô hình của phản ứ ng trao đổi ion trong dung dịch chất điện li

Nhận xét về bản chất quá trình phản ứng (theo quan điểm thuyết điện li):

3.2 Các điều kiện để xảy ra phản ứ ng trao đổi ion trong dung dịch điện li

Quan sát các hình sau, hãy cho biết đâu là phản ứng trao đổi ion



18

B. Baøi taäp

B.1 Baøi taäp cô baûn baét buoäc

1. Hoaøn thaønh caùc phöông trình phaûn öùng sau döôùi daïng phaân töû vaø ion:NaHCO3 + Ba(OH)2 → KH2PO4 + Ba(OH)2 →

HCl + Ba(HCO3)2 →

Ca(HCO3)2 + HCl→

2. So saùnh pH vôùi 7 cuûa caùc chaát sau khi hoøa tan chuùng vaøo nöôùc: Na2CO3, Na2SO4, Al(NO3)3, Fe2(SO4)3,BaCl2?3. Caùc muoái KHCO3 vaø NaHS ñöôïc xem laø caùc chaát löôõng tính haõy vieát caùc phöông trình ôû daïng phaân töûvaø ion ñeå chöùng minh ñieàu ñoù?4. Coù K+, Ag+, Ba2+, Cu2+ vaø 4 anion Cl-, 3 NO− , 2

4SO − vaø 23CO − . Coù theå hình thaønh 4 dung dòch naøo töø caùc

ion treân neáu moãi dung dòch chæ chöùa 1 cation vaø anion khoâng truøng laëp?5. Kết tủa CdS đượ c tạo thành trong dung dịch bằng cặ p các chất nào dướ i đây?a. CdCl2 + NaOH b. Cd(NO3)2 + H2S c. Cd(NO3)2 + HCl d. CdCl2 + Na2SO4 6. Phản ứng nào sau đây trong dung dịch tạo thành đượ c k ết tủa Fe(OH)3?

a. FeSO4 + KMnO4 + H2SO4 b. Fe2(SO4)3 + KIc. Fe(NO3)3 + Fe d. Fe(NO3)3 + KOH



19

7. Cho các chất: a. KI b. KNO3 c. FeBr 2 d. NaNO2

Trong số đó, chất nào có độ pH: A. < 7,0 B. > 7,0 8. Coù theå toàn taïi caùc dung dòch coù chöùa ñoàng thôøi töøng nhoùm caùc ion sau ñaây khoâng:a. 3HCO− , K+, Ca2+, H+ b. 3HCO− , Na+, Ba2+, OH- c. Fe2+, Cl-, 3 NO− , S2-

d. Br-, 4 NH+ , Ag+, Ca2+ e. Pb2+, 24SO − , 4 NH+

9. Dung dòch A coù chöùa ñoàng thôøi ba muoái: Na2SO4 0,05M; KCl 0,1M vaø NaCl 0,5M

a. Coù theå pha cheá dung dòch A ñöôïc hay khoâng neáu chæ hoøa tan vaøo nöôùc hai muoái sau ñaây:* NaCl vaø K2SO4 * Na2SO4 vaø KClb. Neáu coù theå ñöôïc, ñeå chuaån bò 200ml dung dòch A caàn hoøa tan vaøo nöôùc bao nhieâu gam moãi muoái10. Töø quaëng pirit saét, nöôùc, KClO3 vieát phöông trình ñieàu cheá muoái FeSO4?Töø MnO2, NaCl, H2SO4, Fe, Cu, H2O, ñeà nghò caùch ñieàu cheá caùc muoái: FeCl2, FeCl3, CuSO4?11. Chæ ñöôïc duøng quì tím haõy nhaän bieát caùc dung dòch sau:a. H2SO4, NaCl, NaOH, BaCl2, HCl b. HCl, Na2SO4, NaCl, Ba(OH)2, NaOH12. Cho bieát ñoä tan cuûa CaSO4 laø 0,2g trong 100g nöôùc ôû 200C vaø khoái löôïng rieâng cuûa dung dòch CaSO4 baõo hoøa d=1g/ml. Hoûi khi troän 50ml dung dòch CaCl2 0,012M vôùi 150ml dung dòch Na2SO4 0,04M (ôû 200C)coù keát tuûa xuaát hieän khoâng?

13. Trong nướ c biển, magie là kim loại có hàm lượ ng lớ n thứ 2 sau natri. Mổi kilogam nướ c biển chứakhoảng 1,3g magie dướ i dạng ion Mg2+. Ở nhiều quốc gia, magie đượ c khai thác từ nướ c biển. Quá trìnhsản xuất magie từ nướ c biển gồm các giai đoạn sau:a. Nung đá vôi thành vôi sống

b. Hòa tan vôi sống trong nướ c biển tạo ra k ết tủa Mg(OH)2 c. Hòa tan k ết tủaMg(OH)2 trong dung dịch HCld. Điện phân MgCl2 nóng chảy: MgCl2

dpnc ⎯⎯→ Mg + Cl2

Viết các phươ ng trình hóa học xảy ra dướ i dạng phân tử và ion thu gọnB.2 Baøi taäp laøm theâm A, B

1. Hoaøn thaønh caùc phöông trình phaûn öùng:

NaAlO2 + NH4NO3 + H2O KAlO2 + NaHS + H2O M2On +HCl (n laø hoùa trò cuûa kim loaïi M)

2. Dung dòch X hoøa tan Na2CO3, dung dòch Y hoøa tan Fe(NO3)3 a. So saùnh ñoä pH cuûa moãi dung dòch so vôùi 7?b. Troän 2 dung dòch treân quan saùt thaáy hieän töôïng gì? Giaûi thích?3. Chæ ñöôïc duøng nöôùc vaø khí CO2 ñeå phaân bieät saùu chaát raén maøu traéng sau: KCl, K2CO3, KHCO3, K2SO4,BaCO3, BaSO4 4. Rau quaû khoâ ñöôïc baûo quaûn baèng khí SO2 thöôøng chöùa moät löôïng nhoû coù goác SO3

2- . Ñeå xaùc ñònh söï coù

maët ion naøy, moät hoïc sinh ngaâm moät ít quaû ñaäu trong nöôùc. Sau moät thôøi gian, loïc laáy dung dòch roài cho taùcduïng vôùi dung dòch H2O2 (chaát oxi hoùa), sau ñoù cho taùc duïng tieáp vôùi dung dòch BaCl2. Vieát caùc phöôngtrình ion ruùt goïn theå hieän caùc quaù trình xaûy ra?5. Nhöõng hoùa chaát sau thöôøng ñöôïc duøng trong vieäc noäi trôï: muoái aên, giaám, boät nôû NH4HCO3, pheøn chuaK2SO4.Al2(SO4)3.24H2O, muoái iot (NaCl + KI). Haõy duøng caùc phaûn öùng hoùa hoïc ñeå phaân bieät chuùng. Vieátphöông trình ion thu goïn cuûa caùc phaûn öùng ñoù?

6. Đoä tan cuûa CuSO4 ôû nhieät ñoä t1 laø 200C ôû nhieät ñoä t2 laø 34,2g. Ngöôøi ta laáy 134,2g dung dòch CuSO4 baõohoøa ôû nhieät ñoä t2 haï xuoáng nhieät ñoä t1.a. Tính C% dung dòch baõo hoøa ôû nhieät t1?b. Tính soá gam tinh theå CuSO4.5H2O taùch khoûi dung dòch khi haï nhieät ñoä t2 xuoáng t1?

7. Cho 43,71g hoãn hôïp goàm M2CO3, MCl vaø MHCO3 (M laø kim loaïi kieàm) vaøo V ml (dö) dd HCl10,52%(d=1,05g/ml) thu ñöôïc 17,6g khí C vaø ddB. Chia B thaønh 2 phaàn baèng nhau:* phaàn 1: phaûn öùng vöøa ñuû vôùi 125ml dd KOH 0,8M; khi coâ caïn ñöôïc m g muoái khan



20

* phaàn 2: taùc duïng vôùi dd AgNO3 dö thu 68,88 g keát tuûaa. Xaùc ñònh kim loaïi M?b. Tính % veà khoái löôïng moãi chaát trong A?c. Tính V vaø m?

8. Dung dòch A chöùa caùc ion: Na+, 24SO − , 4 NH+ , 2

3CO −

a. Trong dung dòch ñoù ñöôïc ñieàu cheá töø 2 muoái trung hoøa naøo?

b. Chia dung dòch A thaønh 2 phaàn baèng nhau* Phaàn1: taùc duïng vôùi dd Ba(OH)2 dö, ñun noùng, ta thu ñöôïc 4,3g keát tuûa X vaø 470,4ml khí Y ôû 13,50C vaø1atm* Phaàn2: cho taùc duïng vôùi dd HCl dö thu ñöôïc 235,2ml khí ôû 13,50C vaø 1atm

Tính toång khoái löôïng caùc muoái trong1

2 dd A?

9. Cho töø töø 2,24lít khí CO2 (ñkc) vaøo 150cm3 dd Ca(OH)20,5Ma. Haõy cho bieát hieän töôïng xaûy ra vaø vieát phöông trình giaûi thích?b. Tính khoái löôïng caùc muoái thu ñöôïc?c. Biễu diễn sự biến đổi số mol k ết tủa theo số mol khí cacbonic thổi vào bằng đồ thị?

d. Hấ p thụ hoàn toàn V lít khí CO2 (đkc) vào 2L dd Ca(OH)2 0,01M thì thu đượ c 1g k ết tủa. Tìm V?10. Nướ c chứa nhiều ion Ca2+ và Mg2+ là nướ c cứng. Nướ c cứng ít hay không chứa các ion Ca2+ và Mg2+ là nướ c mềm. Nướ c cứng không phù hợ p cho việc sử dụng trong công nghiệ p va sinh hoạt. Trong nướ cthườ ng chứa các hợ p chất Ca(HCO3)2, Mg(HCO3)2, CaCl2 và MgCl2 hòa tan.Để loại các ion Ca2+ và Mg2+ ngườ i ta cho sữa vôi vào nướ c sẽ tạo ra k ết tủa CaCO3 và Mg(OH)2 hay cho

Na2CO3 vào nướ c. Hãy viết các phản ứug trên dướ i dạng ion thu gọn?

Coù theå baïn chöa bieát???

Trong hoùa hoïc noùi chung ñaëc bieät trong lónh vöïc hoùa hoïc phaân tích ngöôøi ta caàn giöõ pH ôû moätgiaù trò xaùc ñònh saün vaø giöõ pH naøy gaàn nhö khoâng ñoåi trong suoát quaù trình phaûn öùng (duø

trong dung dòch coù xuaát hieän moät ít H+, OH- hay coù theå bò pha loaõng). Caùc dung dòch ñaùpöùng yeâu caàn ñoù ñöôïc goïi laø dung dòch ñeäm.

Heä ñeäm thoâng duïng laø moät hoãn hôïp acid yeáu HA vaø lieân hôïp baz lieân hôïp A (döôùi daïng muoái NaA).Thí duï: CH3COOH vôùi CH3COONa hay NH4Cl vôùi NH3 Cô cheá giöõ pH gaàn nhö khoâng ñoåi: Do acid HA laø acid yeáu neân söï ion hoùa cuûa HA coù giôùi haïn. Söï ionhoùa naøy bò öùc cheá bôûi söï hieän dieän cuûa raát nhieàu A- (do söï ion hoùa hoaøn toaøn cuûa muoái NaA). Dung dòchnaøy vöøa chöùa nhieàu HA döôùi daïng phaân töû vaø nhieàu A chính 2 tieåu phaân naøy seõ giöõ vai troø nhöõng chaát laømtrieät tieâu gaàn nhö hoaøn toaøn aûnh höôûng cuûa moät soá ion H + hoaëc OH- theâm vaøo dung dòch.



21

Chöông II: NITÔ-PHOTPHO Baøi1:

Toång Quan VEÀ NITÔ A. Giaùo khoa:

1. Moät soá ñaëc ñieåm chung cuûa nhoùm VA vaø cuûa nguyeân töû Nitô:

* ñaëc ñieåm chung cuûa nhoùm VA

* soá hieäu nguyeân töû - caáu hình e - obitan nguyeân töû

* khaû naêng taïo lieân keát coäng hoùa trò

* khaû naêng taïo lieân keát cho nhaän

2. Tính chaát vaät lyù quan troïng:

3. Tính chaát hoùa hoïc chung cuûa Nitô:

Hoaït tính chung cuûa Nitô:

3.1 Taùc duïng vôùi oxi:

3.2 Taùc duïng vôùi hidro:

3.3 Taùc duïng vôùi kim loaïi hoaït ñoäng hoùa hoïc maïnh:

4. Ñieàu cheá Nitô:



22

5. Khaûo saùt tính chaát moät soá oxit quan troïng cuûa Nitô:

CTPT NO NO

2

N

2

O

5

(raén) N

2

O N

2

O

3

TínhchaátV.Lí

TchaátHoùahoïc

Ñieàu

cheá

5. Voøng tuaàn hoaøn cuûa nitô vaø hôïp chaát nitô trong töï nhieân – ÖÙng duïng cuûa nitô:

Nitô ñöôïc duøng nhö chaát laøm laïnh nhanh Nghieân cöùu caân baèng hoùa hoïc



23

B. Baøi taäp:

1. Nitô töï nhieân caáu taïo töø hai loaïi ñoàng vò 14 N vaø15 N , coù tæ leä soá nguyeân töû14

15

N

N=

127

1. Tính nguyeân töû

löôïng trung bình cuûa phaân töû Nitô?2. Töø nhieät phaân li, cho bieát chaát naøo phaûn öùng deã nhaát vaø khoù nhaát? Vì sao?

N2→2N; ΔH = +946kJ/mol H2→2H; ΔH = +431,8kJ/molO2→2O; ΔH = +491kJ/mol Cl2→2Cl; ΔH = +238kJ/mol

3. Coù 5 loï khí: Clo, nitô, sunfurô, oxi vaø cacbonic. Laøm theá naøo ñeå xaùc ñònh caùc khí treân?

4. Cho phaûn öùng thuaän nghòch sau: N2 + 3H2 ⎯→←⎯⎯ 2NH3 + Q. Haõy keå 5 phöông phaùp khaùc nhau coù theå

duøng ñeå thu nhieàu NH3?5. Vôùi caùc hoùa chaát trong PTN bao goàm: S vaø NaOH. Haõy nghó caùch thu khí nitô maø khoâng caàn phaûi hoùaloûng khoâng khí? Neáu khoâng coù S thì coù theå thay theá baèng chaát naøo khaùc?6. Taùch rieâng ba khí: CO2, CO, N2 ra khoûi hoãn hôïp?7. Trong nhöõng nhaän xeùt sau, nhaän xeùt naøo laø ñuùng?a. Nitô khoâng duy trì söï hoâ haáp vì nitô laø khí ñoäcb. Vì coù lieân keát ba neân phaân töû nitô raát beàn ôû nhieät ñoä thöôøng nitô khaù trô veà maët hoùa hoïc

c. Khi taùc duïng vôùi kim loaïi hoaït ñoäng, nitô theå hieänt tính khöûd. Soá oxi hoùa cuûa nitô trong caùc hôïp chaát vaø ion AlN, N2O4, 4 NH+ , 3 NO− , 2 NO− laàn löôït laø -3, +4, -3, +5, +3

7. Moät hoãn hôïp goàm2 NV vaø 3

2HV cho qua boät saét nung ôû 4000C. Khí taïo thaønh ñöôïc hoøa tan trong H2O

thaønh 500g dung dòch amoniac 5% . Tính löôïng N2 ñaõ söû duïng bieát hieäu suaát phaûn öùng laø 20%?

8. Moät hoãn hôïp khí N2 vaø H2 tæ leä veà theå tích 2

2

N

H

V

V=

1

3 vaø khoái löôïng hoãn hôïp laø 2 taán ñem toång hôïp

amoniac ôû 4000C, 1atm. Tính löôïng amoniac thu ñöôïc bieát raèng ôû ñieàu kieän naøy NH3 chieám 0,4% toaøn boätheå tích cuûa heä?

Hình aûnh veà hieän töôïng “nuùi löûa” naûy sinh khi ñieàu cheá Nitô töø nhieät phaân Amonibicromat



24

Baøi 2, 3: AMONIAC, dung dòch amoniac, muoái amoniA. Giaùo khoa:

1. Coâng thöùc vaø caáu taïo phaân töû:

a. Caáu taïo cô baûn (khoái C, D)

b. Caáu truùc NH3 vaø traïng thaùi lai hoùa cuûa N (khoái A, B)

2. Tính chaát vaät lí quan troïng cuûa Amoniac:

3. Caùc phaûn öùng cuûa NH

3

:

3.1 Phaûn öùng phaân huûy:

3.2 Phaûn öùng theå hieän tính baz:

? Nguyeân nhaân vaø thuyeát ñöôïc söû duïng ñeå giaûi thích tính baz Amoniac

a. Taùc duïng vôùi axit quan saùt!

b. Taùc duïng vôùi nöôùc dd amoniac NH3

+ H

2

O + OH

- H

N

H

H

H

N+

H

H

H

H

N

H

H

H

N

H

H



25

3.3 Phaûn öùng theå hieän tính khöû:

a. Taùc duïng vôùi oxi:

b. Taùc duïng vôùi Clo:

c. Taùc duïng vôùi CuO:

3.4 Khaû naêng taïo phöùc chaát vôùi moät soá cation kim loaïi (Ag+

, Cu2+

, Zn2+

…)

4. Ñieàu cheá Amoniac:

4.1 Trong phoøng thí nghieäm:

4.2 Trong coâng nghieäp:

5. Moät soá tính chaát hoùa hoïc quan troïng cuûa dung dòch NH

3

:



26

6. Moät soá tính chaát hoùa hoïc ñaëc tröng cuûa muoái Amoni:

B. Baøi taäp:

B.1 Baøi taäp cô baûn baét buoäc:

1. Ta thu ñöôïc muoái gì khi cho khí NH3 taùc duïng vôùi: ddHCl, ddH2SO4, khí SO2, Fe2O3 nung ñoû2. a. Nhaän bieát caùc khí: NO, NO2, NH3, N2, SO2

b. Tinh cheá NH3 töø hoãn hôïp goàm NH3, NO, SO2, CO2 3. Daõy naøo döôùi ñaây goàm caùc chaát maø nguyeân toá nitô coù khaû naêng vöøa theå hieän tính khöû vöøa theå hieän tínhoxi hoùa khi tham gia phaûn öùng?

a. NH3, N2O5, N2, NO2 b. NH3, NO, HNO3, N2O5 c. N2, NO, N2O, N2O5 d. NO2, N2, NO, N2O3

4. Cho vaøi gioït phenolphtalein vaøo dd NH3 loaõng, ta ñöôïc dung dòch A. Hoûi dd A coù maøu gì? Maøu ñoù thayñoåi theá naøo khi:

a. Ñun noùng ddA moät thôøi gian?b. Theâm moät soá mol HCl baèng soá mol NH3 coù trong ddA?c. Theâm moät ít Na2CO3?d. Theâm AlCl3 dö?

5. Laøm theá naøo ñeå coù theå laøm khan NH3 bò laãn nöôùc?6. Vieát phöông trình bieåu dieãn chuoãi bieán hoùa sau:

a. N2 NH3 NH4OH NH3 N2 NO NO2 HNO3 NH4NO3 b. NH3 NH4HSO4 (NH4)2SO4 NH3 HCl NH4Cl NH3 N2

7. Hoaøn thaønh daõy phaûn öùng vaø goïi teân A, B, C, D, E, F

A↑ 2H O ⎯⎯⎯→ B 2 4H SO

⎯⎯→ C KOH ⎯⎯→ A↑ 3HNO ⎯⎯→ D

0200 C ⎯⎯→ E↑ + F↑ + H2O8. Caàn duøng bao nhieâu ml dd NH3 35% (d=0,88g/ml) cho vaøo 400ml dd NH3 15% (d=0,94) ñeå thu ñöôïcdung dòch noàng ñoä 25%.

9. Coù theå phaân bieät muoái amoni vôùi caùc muoái khaùc baèng caùch cho noù taùc duïng vôùi dung dòch kieàm, vìa. thoaùt ra moät chaát khí maøu luïcb. thoaùt ra moät chaát khí khoâng maøu muøi khai laøm xanh giaáy quì tím aåmc. thoaùt ra moät chaát khí maøu naân ñoû, laøm xanh giaáy quì aåmd. thoaùt ra chaát khí khoâng maøu, khoâng muøi10. Cho 4,48l NH3 vaøo nöôùc, sau ñoù cho theâm H2O vaøo ñuû 100ml ddAa. Tính noàng ñoä mol/l cuûa ddA?b. Cho ddA vaøo 150ml dd H2SO4 1M thu ñöôïc 250m dd B. Tính noàng ñoä mol/l caùc chaát coù trong B?11. Trong nhöõng nhaän xeùt döôùi ñaây veà muoái amoni, nhaän xeùt naøo laø ñuùng

a. Muoái amoni laø chaát tinh theå ion, phaân töû goàm cation amoni vaø anion hidroxitb. Taát caû caùc muoái amoni ñeàu deã tan trong nöôùc, khi ñieän li hoaøn toaøn thaønh cation amoni vaø anion goácaxit



27

c. Dung dòch muoái amoni taùc duïng vôùi dung dòch kieàm ñaëc, noùng cho thoaùt ra chaát khí laøm quyø hoùa ñoûd. Khi nhieät phaân muoái amoni luoân luoân coù khí amoniac thoaùt ra12. Hoaøn thaønh sô ñoà sau:

Khí A 2H O+ ⎯⎯→ dung dòch A HCl+

⎯⎯⎯→ B NaOH+ ⎯⎯⎯→ Khí A 3HNO+

⎯⎯→ C0t ⎯→ D + H2O

13. Nhaän bieát caùc dung dòch:a. NH4Cl, (NH4)2SO4, (NH4)2CO3, NH4NO3 b. HCl, NaOH, Na2CO3, (NH4)2SO4, CaCl2 (chæ ñöôïc duøng quì tím)c. (NH4)2SO4, NH4Cl, Na2SO4, NaCl (duøng quì tím vaø theâm moät thuoác thöû nöõa)d. NH4Cl, NaOH, (NH4)2SO4, BaCl2 (khoâng duøng theâm thuoác thöû)14. Nhöõng caëp chaát naøo sau ñaây khoâng toàn taïi trong dung dòch, vieát phöông trình döôùi daïng phaân töû, ion vaøion thu goïna. HNO3 +NH3(dd) e. NH4NO3 + Ca(OH)2 b. H2S + NH3 (k) f. NH4Cl + NaNO3 c. Na2SO4 + Ba(OH)2 g. NH3 dö + CuSO4 + H2Od. (NH4)2CO3 + NaCl h. NH3 dö + FeCl3 + H2O15. Cho 37,55g hoãn hôïp muoái amoni sunfat, amoni clorua, natri cacbonat, magie cacbonat taùc duïng vôùi

ddHCl dö thu ñöôïc 4,48lít khí(ñktc). Theâm löôïng dö NaOH vaøo dd taïo thaønh, thu ñöôïc 6,72lít khí (ñkc).Xaùc ñònh phaàn traêm khoái löôïng cuûa hoãn hôïp ban ñaàu bieát raèng soá mol cuûa natri cacbonat vaø amoni cloruabaèng nhau.16. Cho löôïng dö amoniac ñi töø töø qua oáng söù chöùa 3,20g CuO nung noùng ñeán khi phaûn öùng xaûy ra hoaøntoaøn, thu ñöôïc raén A vaø moät hoãn hôïp khí. Raén A phaûn öùng vöøa ñuû vôùi 20,0mL dung dòch HCl 1,00M.a. Vieát phöông trình hoùa hoïc?b. Tính theå tích nitô (ñkc) taïo thaønh sau phaûn öùng?17. Ngöôøi ta coù theå saûn xuaát amoniac ñeå ñieàu cheá ureâ baèng caùch chuyeån hoùa coù xuùc taùc moät hoãn hôïp goàm:khoâng khí, hôi nöôùc vaø khí metan. Hãy viết các phươ ng trình phản ứng?B.2 Baøi taäp laøm theâm A, B:

1. Vieát phaûn öùng (neáu coù) cuûa NH3 ôû theå khí vôùi caùc chaát sau ôû traïng thaùi khan:a. Ag2O b. CuO(t0C) c. khí HBr d. Khí H2S e. dd SO2 (trong nöôùc)g. dd H3PO4 h. AgCl(trong nöôùc) i. Keát tuûa Cu(OH)2 k. dd ZnSO4 2. A1 laø muoái coù khoái löôïng phaân töû baèng 64 ñ.v.C vaø coù coâng thöùc ñôn giaûn laø NH2O. A3 laø moät oxit cuûanitô coù tæ leä MA1 : MA3 = 32:23.a. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa A1, A3?

b. Hoaøn thaønh sô ñoà phaûn öùng A1 0t C ⎯→ N2 2O

⎯→ A2 2O ⎯→ A3 2H O

⎯⎯→ A4 Cu ⎯→ A5

0t C ⎯⎯→ A6 3. Cho m gam hoãn hôïp (NH4)2SO4, NH4Cl, NH4NO3 taùc duïng vôùi dd Ba(OH)2, phaûn öùng vöøa ñuû thu ñöôïc23,3g keát tuûa traéng vaø 13,44 lít khí (ñktc). Loïc keát tuûa roài theâm vaøo dd coøn laïi AgNO 3 dö thu ñöôïc 28,7g

keát tuûa. Tính m?4. Tìm coâng thöùc cuûa muoái amoni photphat, ñoïc teân thöôøng duøng cuûa muoái naøy bieát raèng muoán thu ñöôïc10gam muoái ñoù caàn phaûi duøng 20gam dung dòch axit photphoric 37,11% ñeå phaûn öùng vöøa ñuû vôùi NH 3?5.1 Ñeå taïo ñoä xoáp cho moät soá loaïi baùnh, coù theå duøng muoái naøo sau ñaây?a. (NH4)3PO4 b. NH4HCO3 c. CaCO3 d. NaCl5.2 Hoaøn thaønh sô ñoà sau:Khí X + H2O →dung dòch X X + H2SO4 → Y

Y + NaOH ñaëc0t ⎯→ X + Na2SO4 + H2O X + HNO3 → Z

Z0t ⎯→ T + H2O



28

6. Vieát phöông trình phaûn öùng theo sô ñoà bieán hoùa sau:NH4HSO4 NO

NH3 Cu NO NO2 HNO3 Al(NO3)3 0

t C ⎯→ ?

HCl Fe(OH)2 Cu(NO3)20

t C ⎯⎯→ ?

7. Trong moät bình kín dung tích khoâng ñoåi chöùa N2 vaø H2 theo tæ leä mol 1:3 ôû 450

0

C, coù moät ít xuùc taùc thíchhôïp aùp suaát trong bình laø 8 atm. Ñun noùng bình moät thôøi gian roài ñöa veà nhieät ñoä ban ñaàu, aùp suaát trongbình laø p atm. Hieäu suaát phaûn öùng laø H%a. Laäp bieåu thöùc tính aùp suaát P vaø tæ khoái hôi d so vôùi oxi cuûa hoãn hôïp khí sau phaûn öùng theo H?b. Tìm khoaûng xaùc ñònh cuûa P vaø d?8. Troän laãn 28g nitô vôùi 8gam hidro ñöôïc hoãn hôïp khí A. Ñun noùng A moät thôøi gian ôû 450 0C coù maët saét roàiñeå nguoäi thì ñöôïc 120,96 lít hoãn hôïp khí B ôû 54,60C, 1atm.a. Tính thaønh phaàn % theå tích cuûa caùc hoãn hôïp khí A vaø B?b. Tính hieäu suaát phaûn öùng?9 Ñieàu cheá chaát

a. Vieát phöông trình phaûn öùng ñieàu cheá (NH4)2CO3, NH4HCO3, NH4Cl töø khoâng khí, hôi nöôùc, than vaø khíClob. Vieát pöù ñieàu cheá (NH4)2SO4, (NH4)3PO4 vaø NH4NO3 töø khoâng khí, hôi nöôùc, löu huyønh vaø photphoc. Xaùc ñònh loaïi lieân keát trong caùc phaân töû sau: NH4Cl, NH3, (NH4)2SO4

10. Moät hoãn hôïp khí X goàm N2 vaø H2 (2X / Hd 4,9= ). Cho hoãn hôïp X qua chaát xuùc taùc ñun noùng thu ñöôïc

hoãn hôïp khí Y (2Y / Hd 6,125= ). Tính hieäu suaát cuûa phaûn öùng treân?

Baøi4: AXIT NITRIC-MUOÁI NITRAT A. Giaùo khoa:

1. Coâng thöùc electron vaø coâng thöùc caáu taïo

2. Tính chaát vaät lyù:

3. Tính chaát hoùa hoïc:

1. Tính chaát axit:

2. Tính chaát oxi hoùa maïnh (ñoái vôùi ddHNO3 coù noàng ñoä 2M)a. Vôùi kim loaïi

H O N

O

O



29

b. Vôùi phi kim:

4. Ñieàu cheá axit Nitric:

4.1 Trong phoøng thí nghieäm:

4.2 Trong coâng nghieäp:

5. Tính chaát hoùa hoïc ñaëc tröng cuûa muoái Nitrat ( 3 NO− ):

1. Nhieät phaân muoái nitrat cuûa kim loaïi maïnh ( tröôùc Mg )

2. Nhieät phaân muoái nitrat cuûa kim loaïi trung bình ( Mg Cu )

3. Nhieät phaân muoái nitrat cuûa kim loaïi yeáu ( Sau Cu )

6. ÖÙng duïng cuûa muoái nitrat:

B. Baøi taäp


1. Haõy cho bieát nhaän ñònh naøo sau ñaây ñuùng (Ñ) hay sai (S)

a. Taát caû caùc muoái nitrat ñeàu tan trong nöôùc vaø chaát ñieän li maïnhb. Taát caû caùc muoái nitrat coù theå tham gia phaûn öùng trao ñoåi ion vôùi moät soá axit, ba vaø moät soá muoái khaùcc. Muoái nitrat raén khoâng coù tính oxi hoùad. Dung dòch muoái nitrat theå hieän tính oxi hoùa trong moâi tröôøng axite. Muoái nitrat raén raát beàn vôùi nhieät2. Boå tuùc vaø caân baèng phaûn öùng:a. Zn + HNO3 → 4 NH+ + N2O + NO + … b. FeS + HNO3 → … + NO + 2

4SO − + …

c. Fe3O4 + HNO3 → Fe(NO3)3 + NO2 + … d. FeO + HNO3 → … + NO + …e. Al + HNO3 → … + NH4NO3 + …

3. Boå tuùc vaøo sô ñoà bieán hoùa(A) + (B) (C) (C) + (D) (E) + H2O (A) + (D) (E)(E) + (D) (G) (G) + H2O HNO3 + (E)



30

4. Nhaän bieát hoùa chaát trong caùc loï maát nhaõn sau:a. Caùc dd: Na2CO3, AlCl3, Cu(NO3)2, HNO3, (NH4)2SO4 b. Caùc dd: HNO3, HCl, H2SO4, H2Sc. Chæ duøng quì tím: HNO3, (NH4)2SO4, K2CO3, CaCl2 d. Chì duøng moät hoùa chaát phaân bieät: NaOH, H2SO4, HNO3 e. Khoâng duøng theâm hoùa chaát phaân bieät caùc dung dòch sau: Ba(NO3)2, K2SO4, Al(NO3)3, (NH4)2SO4,vaøHNO3

5. Vieát phöông trình hoùa hoïc thöïc hieän bieán hoùa(1) (2) (3) (4)

2 3 3 2 2 3 2

(5) (6) (7)2

NO HNO Cu(NO ) Cu(OH) Cu(NO )

CuO Cu CuCl

⎯⎯→ ⎯⎯→ ⎯⎯→ ⎯⎯→

⎯⎯→ ⎯⎯→ ⎯⎯→

6. Moät dung dòch coù caùc ion: Al3+, Cl-, 3 NO− , 4 NH+ . Nghó caùch ñeå phaùt hieän moãi ion ñoù?

7. Cho 15,5g hoãn hôïp Cu, Al vaøo dd HNO3 ñaäm ñaëc noùng, thu ñöôïc 15,68lít khí naâua. Tính khoái löôïng moãi kim loại trong hoãn hôïp ñaàu?b. Neáu cho hoãn hôïp ñaàu taùc duïng vöøa ñuû vôùi ddHNO3 10%(d=1,1) thì theå tích HNO3 caàn duøng laø baonhieâu?8. Cho 4,5g boät nhoâm vaøo ddHNO3 loaõng, thu hoãn hôïp 2 khí NO vaø N2O, maø tæ khoái hôi cuûa hoãn hôïp so vôùihidro laø 16,75.a. Vieát phaûn öùng xaûy ra?b. Tính khoái löôïng muoái thu ñöôïc vaø theå tích ddHNO3 20%, d= 1,2 caàn thieát?c. Tính theå tích caùc khí bay ra(ñkc)?9. Cho 11,5g hoãn hôïp Al, Mg, Cu vaøo dd HCl dö, thu 2,8 lít khí vaø m( g) chaát khoâng tan, cho m gam chaátkhoâng tan naøy vaøo dd HNO3 ñaäm ñaëc thì thu ñöôïc 2,24 lít khí maøu naâua. Vieát caùc phaûn öùng xaûy ra?b. Tính khoái löôïng moãi chaát moãi kim loaïi trong hoãn hôïp ban ñaàu. Bieát raèng caùc khí ño caùc ôû 00C, 2atm?10. Hoøa tan 8,46g hoãn hôïp Al vaø Cu trong dd HCl dö 10% (so vôùi lyù thuyeát) thu ñöôïc 3,36lít khíA(ñkc),ddB vaø chaát C

a. Xaùc ñònh % khoái löôïng Al vaø Cu trong hoãn hôïp?b. Cho taát caû ddB taùc duïng vôùi ddNaOH 0,5M. Tính Vdd NaOH caàn duøng ñeå sau phaûn öùng thu ñöôïc 3,9 gkeát tuûa.c. Hoøa tan toaøn boä chaát raén C trong 80ml ddHNO3 2M chæ thu ñöôïc khí NO.Sau khi phaûn öùng keát thuùc chotheâm löôïng dö H2SO4 vaøo dd thu ñöôïc laïi thaáy coù khí NO bay ra. Giaûi thích vaø tính VNO bay ra (ñtc) sau khitheâm H2SO4?11. Coù caùc chaát sau ñaây: NO2, NaNO3, HNO3, Cu(NO3)2, KNO2, KNO3. Haõy laäp moät daõy chuyeån hoùa bieåudieãn moái quan heä giöõa caùc chaát ñoù. Vieát caùc phöông trình hoùa hoïc vaø ghi ñieàu kieän phaûn öùng, neáu coù.12. Hoøa tan hoaøn toaøn 1,2g kim loaïi X vaøo dung dòch HNO3 dö thu ñöôïc 0,224Lít khí nitô (ñkc). Vaäây X laø:

a. Zn b. Cu c. Mg d. Al13. Hoøa tan 13g moät kim loaïi M (hoùa trò khoâng ñoåi) vaøo dd HNO3 loaõng dö , Sau khi phaûn öùng keát thuùc,theâm vaøo dd thu ñöôïc moät löôïng NaOH noùng dö thu ñöôïc 1,12lít moät chaát khí (ñkc). Xaùc ñònh teân kim loaïiM?14. Hoøa tan hoaøn toaøn 5,5g hh goàm boät Zn, CuO trong 28ml dd HNO3 thu ñöôïc 1,344 lít khí maøu naâu (00C,2atm)a. Tính khoái löôïng moãi chaát trong hoãn hôïp?b. Tính noàng ñoä mol/l cuûa dd HNO3?B.2 Baøi taäp laøm theâm A, B:

1. Vieát phöông trình phaûn öùng:

a. Kim loaïi M (hoùa trò n) taùc duïng vôùi ddHNO3 taïo thaønh saûn phaåm chöùa moät trong caùc chaát sau: NO, N2O,NH4NO3, NxOy b. Cu2S + HNO3 → … + CuSO4 + NO2 +…



31

c. FexOy taùc duïng vôùi caùc dd: HCl, H2SO4 loaõng, HNO3 loaõng (taïo NO, N2O)d. As2S3 + HNO3 → H3AsO4 + H2SO4 + NO↑ e. Al + NaOH + NaNO3 + H2O → NaAlO2 + NH3↑ 2. Cho Cu taùc duïng vôùi HNO3 ñaäm ñaëc ñöôïc khí A, cho MnO2 taùc duïng vôùi HCl ñaäm ñaëc noùng ñöôïc khí B.Cho Na2SO3 taùc duïng vôùi H2SO4 ñöôïc khí C. Cho caùc khí A, B, C tan vaøo nöôùc (hay vaøo dd NaOH). Caùckhí treân theå hieän tính oxi hoùa khöû nhö theá naøo khi taùc duïng vôùi nöôùc hay vôùi dung dòch NaOH? Vieátphöông trình phaûn öùng minh hoïa?3. a.Moät oxyt nitô coù coâng thöùc NOx, trong ñoù N chieám 30,34% veà khoái löôïng. Xaùc ñònh coâng thöùc NOx.Vieát phöông trình phaûn öùng cuûa NOx vôùi dd kieàm döôùi daïng ion ruùt goïn?

b. Nhò hôïp theo phaûn öùng : 2NOx↑ ⎯⎯→←⎯⎯ N2O2x↑ (NOx laø khí maøu naâu, N2O2x laø khí khoâng maøu). Khi

giaûm aùp suaát cuûa heä, caân baèng dòch chuyeån theo chieàu naøo? Khi ngaâm bình chöùa NOx vaøo nöôùc ñaù, thaáymaøu naâu cuûa bình nhaït daàn. Cho bieát phaûn öùng thuaän laø thu hay toûa nhieät? Giaûi thích?4. Coù 6 loï maát nhaõn, ñöïng rieâng bieät töøng dung dòch loaõng cuøng noàng ñoä nhö sau:

Mg(NO3)2, MgCl2, MgSO4, CuSO4, CuCl2, Cu(NO3)2 5. Hoãn hôïp Y goàm MgO vaø Fe3O4, Y taùc duïng vöøa ñuû vôùi 50,96g dd H2SO4 25%(loaõng), coøn khi Y taùcduïng vôùi löôïng dö ddHNO3 ñaëc, noùng taïo thaønh 739,2 ml khí NO2 (27,30C; 1atm). Tính khoái löôïng hh Y?

6. Nung noùng27,3g hoãn hôïp NaNO3, Cu(NO3)2 roài daãn khí ñun ñöôïc vaøo 89,2ml nöôùc, ta thu ñöôïc dd axit Avaø 1,12lít khí(ñkc).a. Tính C% dd A?b. Tính khoái löôïng 2 muoái trong hh ban ñaàu?7. Cho 9,4 g muoái nitrat kim loaïi vaøo bình kín chöùa 1lít N2 (27,30C vaø 0,5 atm) roài nung noùng moät thôøi gianñeå nhieät phaân heát muoái nitrat sau ñoù roài ñöa nhieät ñoä veà 136,50C thì aùp suaát trong bình laø p, chaát raén trongbình laø 4g.a. Xaùc ñònh muoái nitrat ñaõ duøng?b. Tính aùp suaát, bieát raèng theå tích bình khoâng ñoåi, theå tích chaát raén khoâng ñaùng keå?

8. Laáy dd Cu(NO3)2 thoåi töø töø khí NH3 vaøo dung dòch luùc ñaàu taïo thaønh keát tuûa xanh A1 sau ñoù keát tuûa tanheát taïo thaønh dung dòch A2 coù maøu xanh nöôùc bieån. Thoåi theâm khí HCl vaøo dung dòch A2 laïi thaáy xuaát hieänkeát tuûa xanh A3, tieáp tuïc thoåi khí HCl vaøo thì keát tuûa A3 laïi tan heát taïo thaønh dung dòch A4 coù maøu xanhlama. Vieát caùc ptpöù ôû daïng phaân töû vaø ion?b. So saùnh baûn chaát hoùa hoïc cuûa A1 vaø A3?c. Maøu xanh cuûa dd A2 vaø maøu xanh cuûa dung dòch A4 coù phaûi do cuøng moät chaát gaây ra hay khoâng?d. Neáu theâm töø töø moät löôïng NaOH vaøo A4 thaáy xuaát hieän keát tuûa, laéc dd thì thaáy keát tuûa tan. Giaûi thích?9. Cho m1 gam hoãn hôïp goàm Mg vaø Al vaøo m2 gam dung dòch HNO3 24%. Sau khi caùc kim loaïi tan heát coù8,96 lít hoãn hôïp khí X goàm: NO, N2O, N2 bay ra (ñkc) vaø ñöôïc dung dòch A. Theâm moät löôïng O2 vöøa ñuûvaøo X, sau phaûn öùng ñöôïc hoãn hôïp khí Y. Daãn Y töø töø qua dung dòch NaOH thaáy coù 4,48 lít hoãn hôïp khí Zñi ra (ñkc). Tæ khoái Z ñoái vôùi H2 baèng 20. Neáu cho dung dòch NaOH vaøo A ñeå ñöôïc löôïng keát tuûa lôùn nhaátthu ñöôïc 62,2g keát tuûaa. Vieát caùc ptpöù?b. Tính m1, m2. Bieát löôïng HNO3 ñaõ laáy dö 20% so vôùi löôïng caàn thieát?c. Tính C% caùc chaát trong dung dòch?10. Ñoát chaùy m gam boät Cu ngoaøi khoâng khí ñöôïc hoãn hôïp chaát raén X. Hoøa tan hoaøn toaøn X trong 200gdung dòch HNO3 ñöôïc dung dòch Y vaø 2,24lít khí NO (ñkc). Y taùc duïng vöøa ñuû vôùi 300ml dung dòch NaOH2M, ñöôïc keát tuûa R. Sau khi nung R ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi ñöôïc 20g chaát raén

a. Tính khoái löôïng Cu ban ñaàu vaø thaønh phaàn phaàn traêm khoái löôïng caùc chaát trong X?b. Tính noàng ñoä phaàn traêm HNO3 trong dung dòch ban ñaàu?



32

11. Khi hoøa tan moät löôïng kim loaïi R vaøo dd HNO3 loaõng vaø vaøo ddH2SO4 loaõng thu ñöôïc khí NO vaø H2 coùtheå baèng nhau ôû cuøng ñk t0C vaø p. Bieát raèng khoái löôïng muoái nitrat thu ñöôïc baèng 159,21% khoái löôïngmuoái sunfat. Xaùc ñònh kim loaïi R?12. Dung dòch A goàm Cu(NO3)2 vaø Al(NO3)3 cuøng noàng ñoä 1Ma. Haõy cho bieát ddA coù moâi tröôøng baz, axit hay trung tính, giaûi thích?b. Neáu theâm töø töø ddNH3 vaøo A ñeán dö thì coù hieän töôïng gì xaûy ra? Giaûi thích vaø vieát phöông trình ion ruùtgoïnc. Neáu cho moät maûnh ñoàng vaø moät ít H2SO4 ñaëc vaøo ddA thì coù hieän töôïng gì xaûy ra. Giaûi thích vaø vieátphöông trình ion thu goïnd. Neáu coâ caïn 1000mL cuûa ddA vaø nung tôùi khoái löôïng khoâng ñoåi thì thu raén Y. Cho bieát khoái löôïng, thaønhphaàn ñònh tính vaø ñònh löôïng cuûa Y, giaû thieát khoâng taïo thaønh ñoàng (I)

Chöông III: PHOTPHO VAØ HÔÏP CHAÁT CUÛA PHOTPHOA. Caáu taïo phaân töû - Daïng thuø hình – Tính chaát Vaät lyù cuûa Photpho:1. Caáu truùc phaân töû:

2. Caùc daïng thuø hình-Tính chaát vaät lyù töông öùng:

Ñaëc ñieåm P traéng P ñen P ño û

-Tính chaátVlyù chung- Tính tan

- Ñoäc tính

- Ñoä beàn

- Caáu truùcmaïng tinh

theå

B. Tính chaát Hoùa hoïc chung cuûa Photpho – ÖÙng duïng – Ñieàu cheá:

1. Taùc duïng vôùi caùc chaát oxi hoùa

1.1 Photpho traéng coù aùi löïc maõnh lieät vôùi oxi

1.2 Photpho phaûn öùng deã daøng vôùi löu huyønh

2.21A0

600

P4

PP

P

PP

P

P

P P

P

P

P

P

P

P

P

P

P

P

P

P4 traéng(P4)n ñoû



33

1.3 Phaûn öùng vôùi HNO 3

2. Taùc duïng vôùi caùc chaát khöû:

2.1 Phaûn öùng vôùi caùc kim loaïi:

2.2 Vôùi Hidro:

3. ÖÙng duïng:

4. Ñieàu cheá – Traïng thaùi thieân nhieân:

Tinh theå Apatit Hoùa thaïch (Conodont) cuûa moät soá sinh vaät nhoû Caáu truùc maïch DNA chöùa([Ca5X(PO4)3];Xlaø Cl hayOH) khoaûng 570 trieäu naêm tröôùc coù chöùa caùc nhoùm photphat

Canxi photphat vaø Apatit

H

P

H

H

1.41A0

930



34

5.Tính chaát Hoùa hoïc cuûa Acid Photphoric – H3PO4:5.1 H

3

PO

4

coù ñaày ñuû tính chaát cuûa moät axit:

5.2 Theå hieän tính chaát cuûa moät triaxit

5.3 Khaû naêng töï keát hôïp (söï polime) hoùa cuûa H

3

PO

4

vaø Muoái

34PO −

6. Muoái Photphat: tính tan vaø nhaän bieát ion photphat

7. Moät soá öùng duïng cuûa acid photphoric, muoái Photphat:

-O P O P O

-

O-

O-

O O

-O P O P O P O

-

O O O

O- O- O-

P

O P

O

O P

OO

-

O

-O

O O-

P O P

O

P O P

O

O

O

O

O-O

O-

O-

O-

O P

OH

OH

OH PHO O

OH

OH

O P

OH

OH

O P

OH

OH

O + H2O



35

B. Baøi taäp:

1. Neâu nhöõng ñaëc ñieåm khaùc nhau veà tính chaát vaät lí giöõa P traéng vaø P ñoû. Trong ñieàu kieän naøo P traéngchuyeån thaønh ñoû vaø ngöôïc laïi?2. Laäp caùc phöông trình hoùa hoïc sau ñaâya. 1mol H3PO4 + 1mol K2HPO4 b. 1mol H3PO4 + 1mol Ca(OH)2 c. 2mol H3PO4 + 1mol Ca(OH)2 d. 2mol H3PO4 + 3mol Ca(OH)2 3. Xaùc ñònh soá oxi hoùa cuûa photpho trong caùc hôïp chaát vaø ion sau

3 23 4 2 4 4 2 3 5 3 4 2 7PH , PO , H PO , H PO , P O , PC l , H PO , H P O− − −

4. Vieát caùc sô ñoà bieåu dieãn chuoãi bieán hoùa sau:a. PP2O3 P2O5 H3PO4 Na3PO4 Ag3PO4 b. P PH3 P2O5 H3PO4 NH4H2PO4 (NH4)3PO4

c. 2 20 0 0

SiO C OCa HCl3 4 2 1200 C t t

Ca (PO ) A B C D+ + ++ + ⎯⎯⎯⎯→ ⎯⎯⎯→ ⎯⎯⎯→ ⎯⎯⎯→

5. Haõy choïn nöûa caâu ôû coät (II) vôùi nöûa caâu coät (I) ñeå coù caâu phuø hôïpCoät (I) Coät (II)

A. Nguyeân töû photpho coù……………B. Nguyeân toá photpho coù ………………C. Nguyeân töû photpho coù phaân lôùp 3dD. ÔÛ treân 400C, photpho traéng töï boác chaùy trongkhoâng khíE. Photpho ñoû chæ boác chaùy trong khoâng khíG. ÔÛ nhieät ñoä thöôøng photpho traéng phaùt quang…

1. Ñoä aâm ñieän nhoû hôn so vôùi nguyeân toá nitô2. coøn ñeå troáng, khoâng coù caùc electron3. ñieän tích haït nhaân lôùn hôn so vôùi nguyeân töûnitô4. trong boùng toái5. khi ñun noùng ñeán 2500C6. neân phaûi ngaâm trong nöôùc7. khi chieáu saùng

3. Choïn coâng thöùc cuûa apatit:a. Ca3(PO4)2 b. Ca(PO3)2 c. 3Ca3(PO4)2.CaF2 d. CaP2O7

4. Hoøa tan a gam P2O5 vaøo b gam NaOH ñöôïc ddA. Tính tæ soá ab

ñeå sao cho trong dung dòch A

a. Chæ coù muoái Na3PO4 b. Chæ coù muoái Na2HPO4 c. Coù caû hai muoái Na3PO4 vaø Na2HPO4 d. Coù caû hai muoái Na2HPO4 vaø NaH2PO4 5. Axit photphoric vaø axit nitric cuøng phaûn öùng vôùi nhoùm caùc chaát naøo sau ñaây?a. MgO, KOH, CuSO4, NH3 b. CuCl2, KOH, Na2CO3, NH3 c. NaCl, KOH, Na2CO3, NH3 d. KOH, K2O, NH3, Na2CO3 6. Coù caùc chaát: Ag3PO4, Ca3(PO4)2, H3PO4, P2O5, P, PH3, Ca3P2, Na3PO4. Haõy laäp daõy chuyeån hoùa bieãudieãn quan heä giöõa chuùng, vieát ptpöù?

7. Cho caùc chaát: 3Ca3(PO4)2.CaF2, H3PO4, NH4HPO4, NaH2PO4, K3PO4, Ag3PO4. Haõy laäp sô ñoà chuyeånhoùa vaø vieát phaûn öùng?8. Trong daõy naøo sau ñaây taát caû caùc muoái ñeàu ít tan trong nöôùc?a. AgNO3, Na3PO4, CaHPO4, CaSO4 b. AgI, CuS, BaHPO4, Ca3(PO4)2 c. AgCl, PbS, Ba(H2PO4)2, Ca(NO3)2 d. AgF, CuSO4, BaCO3, Ca(H2PO4)2 9. Khi hoøa tan 260g moät kim loaïi M trong HNO3 loaõng thu ñöôïc moät muoái nitrat kim loaïi hoùa trò II vaø moätmuoái X. Khi ñun noùng hoãn hôïp muoái ñoù vôùi Ca(OH)2, thu ñöôïc khí A. Khi taùc duïng vôùi H3PO4, khí A naøytaïo neân 66g muoái monohidro photphat

a. Xaùc ñònh teân M?b. Neáu nung rieâng löôïng muoái nitrat kim loaïi ñoù seõ thu ñöôïc bao nhieâu ml khí (ñkc)?c. Neáu nung rieâng löôïng muoái X seõ thu ñöôïc bao nhieâu ml khí (ñkc)?



36

10. Khi ñoát chaùy hoaøn toaøn 6,8g moät hôïp chaát A thu ñöôïc 14,2g P2O5 vaø 5,4g H2O. Neáu cho 37ml ddNaOH32% (d=1,35) taùc duïng vôùi saûn phaåm cuûa phaûn öùng treân seõ taïo ra muoái gì? Coù noàng ñoä % laø bao nhieâu?

Chöông IV: NHOÙM CACBON – SILIC – HÔÏP CHAÁT SILICA. Giáo khoaCác kiến thức cần nắm vững

Cacbon Silic

Đơ nchất

- Các dạng thù hình: kim cươ ng, than chì,fuleren- Cacbon chủ yếu thể hiện tính khử

C + 2CuO0t ⎯→ 2Cu + CO2

- Cacbon cũng thể hiện tính oxi hóa

C + 2H2 0t ⎯→ CH4

3C + 4Al0t ⎯→ Al4C3

- Các dạng thù hình: silic tinh thể và silic vô địnhhình- Silic thể hiện tính khử

Si + 2F2 ⎯⎯→ SiF4 - Silic thể hiện tính oxi hóa

Si + 2Mg0t ⎯→ Mg2Si

Oxit

CO, CO2

CO- là oxi trung tính- có tính khử mạnh

4CO + Fe3O4 0t ⎯⎯→ 3Fe + 4CO2

CO

2

- là oxit axit- có tính oxi hóa

CO2 + 2Mg0t ⎯⎯→ C + 2MgO

- tan trong nướ c, tạo ra dung dịch axitcacbonic

SiO2

- Tan đượ c trong kiềm nóng chảySiO2 + NaOH ⎯⎯→ Na2SiO3+ H2O- Tác dụng vớ i dung dịch axit HFSiO2 + 4HF ⎯→ SiF4 + 2H2O

SiO2 + Na2CO3 0t ⎯⎯→ Na2SiO3 + CO2

Axit

Axit cacbonic (H2CO3)- không bền, phân hủy thành CO2 và H2O- là axit yếu, trong dung dịch phân li hainấc

Axit silixic (H2SiO3)- là axit ở dạng r ắn,ít tan trong nướ c- là axit r ất yếu, yếu hơ n cả axit cacbonic

H2SiO3 0t ⎯→ SiO2 + H2O

Na2SiO3 + CO2 + H2O ⎯→ H2SiO3 + Na2CO3

Muối

Muối cacbonat- Muối cacbonat của kim loại kiềm dễ tantrong nướ c và bề vớ i nhiệt. Các muốicacbonat ít tan và bị nhiệt phân

CaCO3 0t ⎯→ CaO + CO2

Muối silicat- Muối silicat của kim loại kiềm dễ tan trongnướ c- dung dịch đậm đặc của Na2SiO3, K 2SiO3 đượ cgọi là thủy tinh lỏng, dùng để sản xuất xi măng

chịu axit, chất k ết dính trong xây dựng. Na2SiO3 + 2H2O 2NaOH + H2SiO3



37

Công nghiệ p silicat

Đối tượ ngkhảo sát

Tính chất đặc trư ng

Thủy tinh

- viết dướ i dạng: Na2O.CaO.6SiO2 - sản xuất:

6SiO2 + CaCO3 + Na2CO3 0t ⎯⎯→ Na2O.CaO.6SiO2 + 2CO2

- Vài loại thủy tinh thườ ng gặ p:* Tt kali: thay Na2CO3 bằng K 2CO3 khi nung* Tt pha lê: chứa nhiều chì trong suốt* Tt thạch anh: nấu chảy SiO2 tinh khiết

- Cho thêm một số oxit kim loại khác thủy tinh sẽ có màu sắc khác nhau

Đồ gốm

- Gạch và ngói: đất sét + ít cát → nhào ra khối dẻo → tạo hình→sấy khô→nung 900-10000C→sản phẩm- gạch chịu lửa: có hai loại chính* Gạch Dinat: 93-96%SiO2 + 4-7%CaO + đất sét, nung 1300-14000C, chịu đượ c

nhiệt 1690-17200C* Gạch Samot: bột samot (đất sét nung ở nhiệt r ất cao r ồi nghiền nhỏ ra) + đất sét,

sấy r ồi nung ở 1300-14000C- Đất sét nung 1200-13000C biến thành sành- Sứ làm từ cao lanh, fenspat, thạch anh và một số oxit kim loại, nung 1400-14500C.- men: giống sứ nhưng dễ nóng chảy hơ n

Xi măng

- thông dụng nhất là ximăng Pooclăng- Thành phần hóa học: Ca3SiO5 (3CaO.SiO2)., Ca2SiO4 (2CaO.SiO2),Ca3(AlO2)2(3CaO.Al2O3)- Nhiệt độ nung trong lò lên đến 1400-16000C để tạo thành Clanke r ồi sau đó nghiềnra thành bột mịn sẽ đượ c xi măng- Quá trình đông cứng của xi măng đượ c thể hiện qua các phản ứng

3CaO.SiO2 + 5H2O→

Ca2SiO4.4H2O + Ca(OH)2 2CaO.SiO2 + 4H2O → Ca2SiO4.4H2O3CaO.Al2O3 + 6H2O → Ca3(AlO3)2.6H2O



38

B. Bài tập1. Cho các cấu hình electron nguyên tử sau đâya. 1s22s22p63s23p63d104s24p2 b. 1s22s22p63s23p63d104s14p3 c. 1s22s22p63s13p3 d. 1s22s12p3 Hãy cho biết:- Cấu hình electron nào ở tr ạng thái cơ bản? cấu hình electron nào ở tr ạng thái kích thích- Cấu hình electron ở tr ạng thái cơ bản cho ở trên là của nguyên tử nào2. Trong số các đơ n chất của nhóm cacbon, nhóm chất nào là kim loại?a. cacbon và silic b. thiếc và chì c. silic và germani d. silic và thiếc3. Điều nào sau đây không đúng cho phản ứng của khí CO va O2 a. Phản ứng tỏa nhiệt b. Phản ứng thu nhiệtc. Phản ứng kèm theo sự giảm thể tích d. Phản ứng không xảy ra ở điều kiện thườ ng4. Khi cho nướ c tác dụng vớ i oxit axit thì axit sẽ không đượ c tạo thành, nếu oxit axit đó làa. cacbon đioxit b. lưu huỳnh đioxit c. silic oxit d. đinitơ pentaoxit5. Phươ ng trình ion thu gọn: 2H+ + 2

3SiO − → H2SiO3 ↓ ứng vớ i phản ứng giữa các chất nào sau đây?

a. Axit cacbonic và canxi silicat b. Axit cacbonic và natri silicatc. Axit clohidric và canxi silicat d. Axit clohidric và natri silicat6. Hãy điền dấu (+) hay (-) ứng vớ i tr ườ ng hợ p có hay không có phản ứng

CO2 (k) (NH4)2CO3 (dd) NaHCO3 (dd) Ba(HCO3)2 (dd) Na2SO4 (dd) NaOH (dd)BaCl2 (dd)

CaO (r)7. Hãy cho biết điều khẳng định nào sau đây đúng vớ i các nguyên tố nhóm cacbona. Các nguyên tử đều có cấu hình electron lớ p ngoài cùng: ns2np2

b. Trong các hợ p chất vớ i hidro, các nguyên tố đều có số oxi hóa là -4c. Trong các oxit, số oxi hóa của các nguyên tố chỉ là + 4d. Ngoài khả năng tạo liên k ết vớ i nguyên tử của nguyên tố khác, các nguyên tử của tất cả các nguyên tố nhómcacbon còn có khả năng liên k ết vớ i nhau để tạo thành mạch8. Cacbon phản ứng vớ i tất cả các chất trong dãy nào sau đây?a. Fe2O3, CO2, H2, HNO3(đặc) b. CO, Al2O3, HNO3 (đặc), H2SO4 (đặc)c. Fe2O3, Al2O3, CO2, HNO3 d. CO, Al2O3, K 2O, Ca9. Có a gam hỗn hợ p bột X gồm CuO, Al2O3. Ngườ i ta thực hiện các thí nghiệm sau:Thí nghiệm 1: Cho X phản ứng hoàn toàn vớ i dung dịch HCl, cô cạn dung dịch thì thu đượ c 4,02g chất r ắnkhanThí nghiệm 2: Cho X phản ứng vừa đủ vớ i bột cacbon ở nhiệt độ cao thì thu đượ c 0,112lít khí ở điều kiệnchuẩn. Căn cứ vào các số liệu thực nghiệm, hãy tính a?10. Có các chất: Ca(HCO3)2, NaHCO3, Na2CO3, C, CO, CO2, CaCO3 Hãy lậ p dãy chuyển hóa, viết phản ứng?

11. Để phòng bị nhiễm độc, ngườ i ta sử dụng mặt nạ phòng độc có chứa những hóa chất là:a. CuO và MnO2 b. CuO và MgO c. CuO và than hoạt tính d. than hoạt tính12. Trong số các cặ p chất sau đây:a. C và H2O b. (NH4)2CO3 và KOH c. NaOH và CO2 d. CO2 và Ca(OH)2 h. HCl + CaCO3 i. HNO3 + NaHCO3

Nhóm gồm những cặ p chất mà phản ứng giữa các chất trong cặ p tạo thành sản phẩm có chất khí là:A. a, b, d, i, k B. b, c, d, h, k C. c, d, e, g, k D. a, b, h, i, k13. Silic phản ứng đượ c vớ i tất cả các chất trong dãy nào sau đây?a. O2, C, F2, Mg, HCl, NaOH b. O2, C, F2, Mg, NaOHc. O2, C, F2, Mg, HCl, KOH d. O2, C, Mg, NaOH, HCl14. Ở điều kiện thích hợ p, dãy chuyển hóa nào sau đây đúng vớ i tính chất của X và các hợ p chất của X (X là

nguyên tố C hay Si)?a. X → XO2 → Na2XO3 → H2XO3 → XO2 → X b. XO2 → Na2XO3 → H2XO3 → XO → NaHXO3 c. X → Na2XO3→ H2XO3 → XO2 →X d. X → XH4 → XO2 → NaHXO3 → Na2XO3 → XO2



39

PH Ầ N 2: HOÙA HOÏC HÖÕU CÔ

Chöông I: ÑAÏI CÖÔNG VEÀ HÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ Baøi1: Môû ñaàu veà hoùa höõu cô – Caùc vaán ñeà toång quaùt trong Hoùa höõu cô

A. Giaùo khoa:

1. Giôùi thieäu veà hôïp chaát höõu cô vaø hoùa hoïc höõu cô:

2. Moät soá ñaëc ñieåm chung cuûa caùc hôïp chaát höõu cô:

2.1 Thaønh phaàn nguyeân toá:

* Hình aûnh cuûa moät soá phaân töû höõu cô:

Baïn coù bieát caùc chaát treân coù maët ôû ñaâu trong cuoäc soáng quanh ta khoâng2.2 Traïng thaùi toàn taïi thöôøng gaëp:

2.3 Ñaëc ñieåm chung cuûa hôïp chaát höõu cô vaø phaûn öùng höõu cô:

2.4 Caùc loaïi lieân keát phoå bieán trong caùc phaân töû höõu cô:

2.4.1 Nhaéc laïi ñaëc ñieåm cuûa lieân keát σ, π:



40

2.4.2 Tìm hieåu veà hieän töôïng lai hoùa vaân ñaïo: (chæ daønh cho khoái A,B )2.4.2.1 Hieän töôïng lai hoùa vaân ñaïo laø gì? Taïi sao phaûi lai hoùa?

2.4.2.2 Caùc loaïi lai hoùa quan troïng caàn bieát:

Lai hoùa sp

Lai hoùa sp 2 Lai hoùa sp 3 * Soá vaân ñaïo trong moãi traïng thaùi lai hoùa

* Ñaëc ñieåm khoâng gian cuûa töøng traïng thaùi lai hoùa thöôøng gaëp trong hoùa höõu cô

2.4.2.3 Veõ chi tieát traïng thaùi lai hoùa ñeå giaûi thích veà caáu taïo khoâng gian moät soá phaân töû höõu cô

Ñaây laø nhaø vaät lyù - hoùahoïc Pauling, oâng coù raátnhieàu coâng trình nghieân cöùunoåi tieáng. Ñaëc bieät oâng laø

moät trong nhöõng ngöôøi ñaàutieân nhaän giaûi 2 giaûi Nobel,veà lónh vöïc Hoùa hoïc oângnhaän giaûi thöôûng veà coângtrình nghieân cöùu hai vaán ñeàraát quan troïng laø: thuyeát ñoäaâm ñieän vaø lí giaûi ñöôïc caáutruùc caùc phaân töû höõu cô baèngthuyeát lai hoùa vaø toå hôïptuyeán tính caùc vaân ñaïo.



41

2.5 Khaùi nieäm maïch Cacbon:

2.5.1 Maïch cacbon laø gì?

2.5.2 Coù bao nhieâu daïng maïch cô baûn?

2.5.3 Coù lieân heä gì giöõa soá cacbon vôùi nhieät ñoä soâi (noùng chaûy) cuûa chaát höõu cô khoâng?

3. Phöông phaùp phaân loaïi caùc hôïp chaát höõu cô:

4. Caùc loaïi coâng thöùc hoùa hoïc thöôøng duøng trong hoùa hoïc höõu cô:4.1 Coâng thöùc ñôn giaûn:

4.2 Coâng thöùc phaân töû hay coâng thöùc nguyeân:

4.3 Coâng thöùc caáu taïo hay coâng thöùc khai trieån:

4.4 Coâng thöùc caáu taïo electron hay coâng thöùc caáu taïo Lewis:



42

5. Caùc phöông phaùp cô baûn ñeå taùch bieät vaø tinh cheá chaát höõu cô5.1 Phöông phaùp chöng caát

5.2 Phöông phaùp chieát

5.3 Phöông phaùp keát tinh

B. Baøi taäp:


1. Haõy neâu nhöõng ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa hôïp chaát höõu cô vaø voâ cô. Coù theå söû duïng ñieåm naøo khaùcbieät ñeå nhaän ra moät hôïp chaát laø höõu cô hay voâ cô moät caùch ñôn giaûn nhaát?2. Trong caùc hôïp chaát sau, hôïp chaát naøo laø höõu cô, hôïp chaát naøo laø voâ côCH4, CHCl3, C2H7N, HCN, CH3COONa, C12H22O11, (-C2H3Cl-), Al4C3 3. Maät ong ñeå laâu thöôøng thaáy coù nhöõng haït raén xuaát hieän ôû ñaùy chai. Ñoù laø hieän töôïng gì vì sao? Laøm theánaøo ñeå chöùng toû nhöõng haït raén ñoù laø chaát höõu cô?3. Phaàn lôùn caùc chaát höõu cô daãn ñieän keùm ngay khi caû ôû traïng thaùi loûng? Giaûi thích ñieàu ñoù?4. Ñaëc tính naøo laø chung cho phaàn lôùn caùc chaát höõu côa. Lieân keát trong phaân töû chuû yeáu laø lieân keát ionb. Dung dòch coù tính daãn ñieän toátc. Coù nhieät ñoä soâi thaápd. Ít tan trong benzen5. Phaûn öùng hoùa hoïc höõu côa. Thöôøng xaûy ra raát nhanh vaø cho moät saûn phaåm duy nhaátb. Thöôøng xaûy ra raát chaäm, khoâng hoaøn toaøn, khoâng theo moät höôùng xaùc ñònhc. Thöôøng xaûy ra raát nhanh, khoâng hoaøn toaøn, khoâng theo moät höôùng xaùc ñònh

d. Thöôøng xaûy ra raát chaäm, nhöng hoaøn toaøn, khoâng theo moät höôùng xaùc ñònhB.1 Baøi taäp daønh cho khoái A, B:

1. Vaän duïng thuyeát lai hoùa haõy giaûi thích caáu taïo trong khoâng gian cuûa CH 2=CH-CH=CH2, C6H6, C3H8?2. Ñeå taùch actemisin, moät chaát coù trong caây Thanh hao hoa vaøng duøng ñeå cheá taïo thuoác choáng soát reùt,ngöôøi ta tieán haønh nhö sau: Ngaâm laù vaø thaân caây ñaõ baêm nhoû trong hexan sau ñoù gaïn laáy phaàn chaát loûng.Ñun phaàn chaát loûng cho hexan bay leân vaø ngöng tuï laïi. Phaàn coøn laïi laø chaát loûng seät ñöôïc cho leân coätsaéc kí vaø cho caùc dung moâi thích hôïp chaïy qua ñeå taùch rieâng töøng caáu töû trong tinh daàu. Trong moãi giaiñoaïn cuûa quaù trình treân, ngöôøi ta ñaõ söû duïng caùc kó thuaät naøo sau ñaây: chöng caát, chieát, saéc kí, keát tinh?3. Keát luaän naøo laø ñuùng?a. Coù theå duøng phöông phaùp chöng caát ñeå taùch caùc chaát loûng ra khoûi hoãn hôïpb. Ñeå taùch brom töø nöôùc brom coù theå duøng alcol etylic laøm dung moâi chieátc. Coù theå duøng phöông phaùp keát tinh laïi ñeå taùch caùc chaát loûng ra khoûi hoãn hôïpd. Coù theå duøng phöông phaùp thaêng hoa ñeá taùch caùc chaát loûng ra khoûi hoãn hôïp



43

Baøi 2: PHAÂN TÍCH CAÙC HÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ

A. Giaùo khoa:

1. Caùc böôùc quan troïng cuûa phaân tích höõu cô:

2. Phaân tích ñònh tính vaø ñònh löôïng nguyeân toá trong caùc chaát höõu cô:

2.1 Nguyeân taéc chung:

2.2 Phöông phaùp thöïc hieän:

Nguyeântoá caàn

tìmThí nghieäm tieán haønh

Phaân tích ñònh tính(nhaän bieátnguyeân toá)

Phaân tích ñònh löôïng(caân,ño…)

C, H

N

Hal, O



44

3. Moät soá coâng thöùc quan troïng trong ñònh löôïng höõu cô:

3.1 Xaùc ñònh thaønh phaàn caùc nguyeân toá mC, mH, mO, mN…

3.2 Coâng thöùc xaùc ñònh phaân töû döïa treân tæ teä % vaø khoái löôïng moãi nguyeân toá trong hôïp chaát

4. Moät soá daïng toaùn quan troïng vaø phöông phaùp giaûi:

4.1 Baøi toaùn 1 : Döïa vaøo keát quaû phaân tích nguyeân toá vaø khoái löôïng phaân töûÑoát chaùy hoaøn toaøn 6 gam hôïp chaát höõu cô A vôùi oxi thu ñöôïc 8,8 g CO2 vaø 3,6 gam H2O. Khi ôû theå hôitæ khoái cuûa A so vôùi hidro laø 30. Laäp coâng thöùc ñôn giaûn vaø coâng thöùc phaân töû cuûa A?

4.2 Baøi toaùn2 : Döïa vaøo coâng thöùc phaân töû toång quaùt cuûa daõy ñoàng ñaúngKhi ñoát chaùy 1 chaát hidrocacbon thu ñöôïc khoái löôïng CO2 gaáp 1,956 laàn khoái löôïng H2O. Laäp coâng thöùcphaân töû cuûa hidrocacbon ñoù?

4.3 Baøi toaùn 3 : Ñoái vôùi phaûn öùng ôû theå khí coù theå döïa vaøo tæ leä theå tích cuûa caùc chaát trong phaûn öùngKhi ñoát chaùy 0,4 lít khí A ñaõ duøng heát 0,9 lít O2 thu ñöôïc 0,4 lít khí CO2, 1 lít H2O vaø 0,4 lít Nitô. Caùc theåtích ño ôû cuøng ñieàu kieän T,P. Laäp coâng thöùc phaân töû A?

4.4 Baøi toaùn 4 : Giaûi vaø bieän luaän phöông trình voâ ñònh (daønh cho khoái A,B )Ví duï 1 : Moät chaát hidrocacbon khí coù tæ khoái so vôùi hidro baèng 15. Laäp coâng thöùc phaân töû cuûa chaát ñoù?

Ví duï 2 : Moät chaát hidrocacbon A maïch hôû ôû theå khí trong ñieàu kieän thöôøng. Khi ñoát chaùy V lít khí A thuñöôïc 17,6 g CO2. Cho V lít A vaøo nöôùc Brom dö, löôïng Br2 ñaõ phaûn öùng laø 64g. Laäp coâng thöùc phaân töûA?



45

4.5 Baøi toaùn 5: Tìm coâng thöùc nhieàu chaát trong hoãn hôïp baèng phöông phaùp coâng thöùc trung bìnhMoät hoãn hôïp ôû theå khí goàm 2 chaát hidrocacbon ñöùng lieân tieáp trong cuøng 1 daõy ñoàng ñaúng. Ñeå ñoát chaùy1 lít B caàn duøng 5,9 lít CO2 vaø thu ñöôïc 3,6 lít CO2 cuøng 1 löôïng hôi nöôùc. Caùc theå tích khí ño ôû cuøngñieàu kieän nhieät ñoä vaø aùp suaát. Laäp coâng thöùc phaân töû cuûa 2 hôïp chaát ñoù?

5. Tính soá C,H trung bình cuûa hoån hôïp: (

daønh cho khoái A,B

)

Ví duï: Troän laãn 1 lít khí meâtan vôùi 4 lít khí axetylen ñöôïc hoãn hôïp khí A. Tính C n−

, H n−

cuûa A?

* Muïc tieâu vaø lôïi ích cuûa vieäc söû duïng giaù trò C,H trung bình:

B. Baøi taäp:


1. Oxy hoùa hoaøn toaøn 0,6574g moät chaát höõa cô, saûn phaåm ñöôïc daãn qua bình chöùa H 2SO4 ññ vaø bình IIchöùa KOH ññ, ñoä taêng khoái löôïng cuûa I vaø II laø 0,7995g vaø 1,564g. Xaùc ñònh thaønh phaàn % khoái löôïngcaùc nguyeân toá?2. Phaân tích 0,5g moät chaát höõu cô baèng phöông phaùp Kjeldahl. Khi NH 3 sinh ra ñöôïc daãn vaøo 25ml

ddH2SO4 0,5M phaàn axit dö ñöôïc trung hoøa vöøa ñuùng baèng 7,5ml NaOH 1M. Tính thaønh phaàn % cuûa N?3. Ñoát chaùy hoaøn toaøn 0,295g moät chaát höõu cô ngöôøi ta thu ñöôïc 0,112lít CO 2 vaø 0,14lít hôi nöôùc (ño ôû2730C vaø 4atm). Ñem phaân tích 1,18g chaát aáy baèng phöông phaùp Dumas ngöôøi ta thu ñöôïc 224ml khíNitô(ñkc). Xaùc ñònh thaønh phaàn khoái löôïng cuûa caùc nguyeân toá?4. Tr ướ c đây “phẩm đỏ” dùng để nhuộm áo choàng cho các Hồng y giáo chủ đượ c tách chiết từ một loài ốc

biển. Đó là một hợ p chất có thành phần nguyên tố như sau:C: 47,70%; H: 1,9%; O: 7,60%; N: 6,70%; Br: 38,10%

a. Hãy xác định CT đơ n giản nhất của phẩm đỏ? b. Phươ ng pháp khối phổ cho biết trong phân tử “phẩm đỏ” có chứa hai nguyên tử brom. Hãy xác định côngthức phân tử của nó?

5. Khi ñoát chaùy chaát höõu cô X baèng oxh khoâng khí thu ñöôïc hoãn hôïp khí goàm CO2, H2O, N2. Ñieàu ñoùchöùng toû phaân töû chaát Xa. Chaéc chaén phaûi coù caùc nguyeân toá C, H, O, Nb. Chaéc chaén phaûi coù caùc nguyeân toá C, H, coù theå coù caùc nguyeân toá O, Nc. Chæ coù caùc nguyeân toá C, Hd. Chaéc chaén phaûi coù caùc nguyeân toá C, H, N6. Troän 400cm3 hoãn hôïp goàm hydrocacbon vaø khí Nitô vôùi 900cm3 oxy laáy dö roài ñoát, sau phaûn öùng thuñöôïc 1,4 lít hoãn hôïp khí. Sau khi daãn qua bình H2SO4 ññ coøn laïi laø 800cm3 vaø sau khi daãn tieáp qua bìnhchöùa NaOH ññ thì coøn laïi 400cm3. Caùc theå tích khí ñeàu ñöôïc ño trong cuøng ñieàu kieän. Xaùc ñònh coâng

thöùc phaân töû cuûa Hydrocacbon?7. Phaùt bieåu naøo sau ñaây khoâng ñuùng?a. CT ñôn giaûn nhaát cho bieát tæ leä soá nguyeân töû cuûa caùc nguyeân toá trong hôïp chaát



46

b. CTPT cuõng cho bieát tó leâ soá nguyeân töû cuûa caùc nguyeân toá torng phaân töûc. CT ñôn giaûn nhaát cho bieát soá nguyeân töû cuûa caùc nguyeân toá trong phaân töûd. Nhieàu hôïp chaát coù coâng thöùc ñôn giaûn nhaát truøng vôùi coâng thöùc phaân töûB.2 Baøi taäp laøm theâm A,B:

1. Coù 0,4lít hh goàm hydrocacbon, cacbonic, amoniac ñem troän vôùi 0,8 lít oxy laáy dö roài ñoát. Sau phaûnöùng thu ñöôïc 1,35lít hoãn hôïp khí, sau khi daãn qua CaCl2 khan thì coøn laïi 0,65 lít vaø tieáp tuïc daãn quaKOH dö thì coøn laïi 0,25lít trong ñoù coù 0,1 lít Nitô. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa Hydrocacbon?2. Ñoát chaùy hoaøn toaøn 0,01mol chaát X baèng moät löôïng oxy vöøa ñuû laø 0,616L; thu ñöôïc 1,344 lít hoãn hôïpCO2, N2 vaø hôi nöôùc. Sau khi laøm ngöng tuï hôi nöôùc, hoãn hôïp khí coøn laïi chieám theå tích 0,56 lít coù tæ khoáihôi ñoái vôùi H2 baèng 20,4. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa X, bieát raèng caùc theå tích khí thu ñöôïc ño ôûñkc?3. Phaân tích x gam chaát höõu cô A chæ thu ñöôïc a gam CO2 vaø b gam H2O. Bieát 3a=11b vaø 7x = 3(a+b).Xaùc ñònh coâng thöùc ñôn giaûn nhaát roài suy ra coâng thöùc phaân töû cuûa A neáu tæ khoái cuûa A so vôùi khkhí < 3?

4. Coù hai hidrocacbon ñeàu ôû theå khí. Troän A vaø B theo tæ leä veà theå tíchA

B

V

V=

1

4ñöôïc hoãn hôïp khí X. Ñeå

ñoát chaùy 1lít hoãn hôïp X caàn duøng 2,4lít O2 vaø thu ñöôïc 3,4lít hoãn hôïp saûn phaåm ôû theå khí goàm CO 2 vaø

H2Oa. Tính nC, nH trung bình cuûa hoãn hôïp X?b. Laäp coâng thöùc phaân töû cuûa A, B?c. Tính tæ khoái X so vôùi Hidro?4. Nếu lấy một sợ i dây điện gọt bỏ vỏ nhựa r ồi đốt lõi đồng trên ngọn lửa đèn cồn thì thấy ngọn lửa nhuốmmàu xanh lá mạ, sau đó màu ngọn lửa mất màu xanh. Nếu áp lõi dây đồng đang nóng vào vỏ dây điện r ồiđốt thì thấy ngọn lửa lại nhuốm màu xanh lá mạ. Hãy dự đoán nguyên nhân của hiện tượ ng và giải thích?5. Ñoát 0,75g chaát höõu cô (A) hôi chaùy ñöôïc daãn qua bình dung dòch nöôùc voâi trong coù dö ôû 00C. Khoáilöôïng bình dung dòch taêng 1,33 g, trong ñoù ngöôøi ta taùch ñöôïc 2g moät chaát keát tuûa. Maët khaùc phaân tích0,15g (A) baèng phöông phaùp Kjeldal khí NH3 sinh ra ñöôïc daãn vaøo 18ml dung dòch H2SO4 0,1M. löôïng

axit dö ñöôïc trung hoøa vöøa ñuùng baèng 4ml dd NaOH 0,4M. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû chaát (A) bieátraèng 1lít hôi (A) ôû ñkc naëng 3,35g.6. Chọn từ ngữ thích hợ p để điền vào chỗ tr ốnga. Chưng cất dựa trên sự khác nhau về thành phần của hỗn hợ p lỏng so vớ i ………tạo thành khi…….. hỗnhợ p lỏng đóA. Hỗn hợ p r ắn b. Hỗn hợ p hơ i C. Đun nóng D. đun sôi

b. Ngườ i ta sử dụng phươ ng pháp chưng cất đối vớ i các chất có……..khác nhau. Chiết dựa vào sự khác nhauvề………….của các chấtA. độ tan B. nhiệt độ nóng chảy C. nhiệt độ sôi D. thành phầnc. ngườ i ta thườ ng sử dụng phươ ng pháp chiết để tách các chất lỏng ………..hoặc tách chất ……..ra khỏ

chất r ắn ……….A. độ tan B. không tan C. bay hơ i D. không tr ộn lẫn vào nhaud. Tinh chế chất r ắn bằng cách k ết tinh trong dung môi dựa vào ………….theo nhiệt độ A. sự thay đổi tỉ khối B. sự k ết tinh C. sự thăng hoa D. sự thay đổi độ tan



47

Baøi 3: CAÁU TAÏO HÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ –

CÁC LOẠI PHẢN Ứ NG HỮ U CƠ A. Giaùo khoa:

1. Thuyeát caáu taïo hoaù hoïc cuûa Bulerop:

2. Goác höõu cô

2.1 Khi naøo ta coù goác höõu cô?

2.2 Nhöõng loaïi goác quan troïng caàn bieát:

3. Baäc cuûa nguyeân töû Cacbon

3.1 Khaùi nieäm baäc cacbon:

3.2 Baäc cacbon vaø caùc vaán ñeà lieân quan:

4. Hieän töôïng ñoàng phaân

4.1 Ñònh nghóa

4.2 Phươ ng pháp để viết đồng phân và ví dụ cụ thể



48

? Ñoïc theâm : Baïn coù hình dung con soá ñeå chæ soá ñoàng phaân khi soá C > 30 laø bao nhieâu khoâng?Baïn coù bieát, trong lónh vöïc hoùa höõu cô ngaøy nay ngöôøi ta coøn ñoàng phaân khoâng gian khoâng?

Chiral center: nghóa laø taâm thuû tính

5. Daõy ñoàng ñaúng

5.1 Ñònh nghóa:

5.2 Ví duï:

6. Phân loại phản ứng hữu cơ

Loại phản ứ ng khảo sát Đặc tính Ví dụ cụ thể Phản ứ ng thế

Phản ứ ng cộng

Phản ứ ng tách



49

B. Baøi taäp:


1. Cho caùc chaát höõu cô sau:a. CH3-CH2-CH3 b. CH2=CH-CH3 c. CH2=CH-CH2-CH3 d.e. CH3-CH3 f.

g.

Cho bieát nhöõng chaát naøo thuoäc cuøng daõy ñoàng ñaúng, nhöõng chaát naøo ñoàng phaân vôùi nhau?2. Chất nào sau đây, trong phân tử chỉ có liên k ết đơ n?a. CH4 b. C2H4 c. C6H6 d. CH3COOH3. Vieát coâng thöùc caáu taïo caùc chaát ñoàng phaân öùng vôùi moãi coâng thöùc phaân töû:a. C3H6 b. C4H10 c. C4H8 d. C3H7Cl e. C3H6Cl2 f. C3H8O4. Choïn caùch phaùt bieåu ñuùng trong caùc caâu sau, ñoàng phaân laø nhöõng chaát:

a. coù cuøng thaønh phaàn nguyeân toáb. coù khoái löôïng phaân töû baèng nhauc. coù cuøng coâng thöùc phaân töû nhöng khaùc coâng thöùc caáu taïod. coù cuøng tính chaát hoùa hoïc5. Cho các chất:a. CH3-CH=CH-CH3 b. CH2=CH-CH2-CH3 c. CH3-CH2-CH2-CH2-CH3 d. CH2=CH-CH3 e. CH3-CH=CH-CH2-CH3 g. h. CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH3 i.

Cho biết chất nào là đồng phân, là đồng đẳng của nhau?B.2 Baøi taäp laøm theâm A,B

1. Vieát caùc ñoàng phaân coù coâng thöùc caáu taïo: C4H11N, C2H6O, C3H6O?2. Chöùng minh coâng thöùc toång quaùt cho daõy ñoàng ñaúng cuûa hidrocacbon no laø C nH2n+2, n ≥ 1?3. Khi đốt cháy 1,50g của mỗi chất A hay B hay D đều thu đượ c sản phẩm gồm 0,90g nướ c và 2,20g khícacbonic. Ba chất trên có phải là đồng phân của nhau hay không?4. Hãy viết công thức phối cảnh của metanol (CH3OH) và của cloroform (CHCl3); etanol và etan5. Câu nào dướ i đây phản ánh đúng khái niệm về chất đồng phân?a. Những hợ p chất cò cùng phân tử khối nhưng có cấu tạo hóa học khác nhau gọi là những chất đồng phân

b. Những hợ p chất cò cùng công thức phân tử nhưng có cấu tạo hóa học khác nhau gọi là những chất đồng

phânc. Những chất có cùng công thức phân tử nhưng có cấu trúc hóa học khác nhau gọi là những chất đồng phând. Những hợ p chất khác nhau nhưng có cùng công thức phân tử gọi là những chất đồng phân6. Phản ứng CH3COOH + CH≡CH → CH3COO-CH=CH2 thuộc loại phản ứng gì?a. Phản ứng thế b. Phản ứng cộng c. Phản ứng tách d. Không thuộc ba loại trên7. Hãy sắ p xế p mỗi phản ứng dướ i đây vào loại phản ứng thích hợ p (thế, tách, cộng)a. CH≡CH + 2H2 → CH3-CH3 b. C2H5Cl + NaOH (nướ c)→ C2H5OH + NaClc. C2H5Cl + NaOH (r ượ u)→ CH2=CH2 + NaCl + H2Od. H2C=O + HC≡ N →

8. Trong các phản ứng sau, tr ườ ng hợ p nào xảy ra sự phân cắt đồng li, tr ườ ng hợ p nào xảy ra sự phân cắt dili: a. Sự điện li của nướ c b. Tia tử ngoại biến O2 thành O3 c. Cộng HCl và etilen

CH

H2C

CH2

CH

H2

C CH3

H3C

H2C

H2C

CH2

CH

HC

CH3

CH3

H3CHC CH2

H2C CH2

CH2 CH CH CH3

CH3

CH3 CH2 CH CH3

CH3

CH2 C N

OH



50

9. Đánh dấu (Đ) hay (S) cho những nhận định dướ i đâya. Nhóm nguyên tử mang điện tích dươ ng đượ c gọi là cacbocation

b. Cation có điện tích dươ ng ở nguyên tử cacbon đượ c gọi là cacbocationc. Cacbanion và cacbocation là các tiểu phân trung gian trong phản ứng hữu cơ d. Các tiểu phân trung gian trong phản ứng hữu cơ có thờ i gian tồn tại r ất ngắne. Sự phân cắt đồng li các liên k ết tạo ra các tiểu phân mang điện tích âm và dươ ng10. Sự phân cắt liên k ết xảy ra trong mỗi tr ườ ng hợ p sau đây thuộc loại phân cắt dị li hay đồng li?

* *

4 3

3 3 3 3

3 2 3 2

3 3 3 3

a.CH CH H

b.CH CH CH CH

c.CH CH Br CH CH Br

d.(CH ) CBr (CH ) C Br

e.HC CLi HC C Li

+ −

+ −

+ −

− +

→ +

− → +

→ +

→ +

≡ → ≡ +

Chöông II:HIDROCACBON NO

Baøi1,2: DAÕY ÑOÀNG ÑAÚNG CUÛA METAN (ANKAN)-XICLOANKAN

A. Giaùo khoa:

1. Coâng thöùc, caáu taïo, ñoàng phaân, danh phaùp:

1.1 Caáu taïo vaø coâng thöùc toång quaùt daõy ñoàng ñaúng ANKAN:

Quan sát hình bên, bạn hãy cho biết có những cách nào để Biểu diễn cấu trúc không gian phân tử chất hữu cơ



51

1.2 Danh phaùp hydrocacbon no theo heä thoáng IUPAC:

IUPAC nomenclature is a system of naming c hemical compounds and of describing the science ofc hemistry in general. It is developed and kept up to date under the auspices of the I nternational Union ofP ure and Applied Chemistry (IUPAC).

AÙp duïng: goïi teân theo danh phaùp quoác teá caùc chaát sau

* Teân moät soá goác hidrocacbon quan troïng:

2. Moät soá tính chaát vaät lyù quan troïng caàn bieát:

? Baïn coù theå ruùt ra ñöôïc qui luaät gì töø soá lieäu thöïc nghieäm döôùi ñaây, giaûi thích? (chæ daønh cho khoái A,B )

http://en.wikipedia.org/wiki/Chemical_compound

http://en.wikipedia.org/wiki/Chemistry

http://en.wikipedia.org/wiki/International_Union_of_Pure_and_Applied_Chemistry





http://en.wikipedia.org/wiki/Chemical_compound



52

3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Alkan:

3.1 Phaûn öùng chaùy:

3.2 Phaûn öùng nhieät phaân thaønh ñôn chaát

3.3 Phaûn öùng taùch hidro:3.3.1 Phaûn öùng theá vôùi caùc Halogen:

? Tham khaûo : cô cheá xaûy ra phaûn öùng giöõa khí Cl2 vaø CH4 (chæ daønh cho khoái A,B )

3.3.2 Phaûn öùng dehidro hoùa:

3.4 Phaûn öùng cracking



53

? Laøm sao giöõ ñöôïc soá cacbon maø chuyeån töø maïch thaúng thaønh maïch nhaùnh (khoái A,B)

4. Caùc phöông phaùp chung ñieàu cheá Alkan

4.1 Phöông phaùp giöõ nguyeân maïch cacbon

4.2 Phöông phaùp taêng maïch cacbon:

4.3 Phöông phaùp giaûm maïch cacbon

4. Giôùi thieäu veà Xicloankan, phaûn öùng ñaëc tröng cuûa hoï voøng no

4.1 Phöông phaùp goi ten xicloankan theo IUPAC:

* Aùp duïng: goïi teân caùc chaát sau theo IUPAC



54

4.2 Moät soá tính chaát hoùa hoïc cô baûn cuûa hoï xicloankan

4.3 Ñieàu cheá xicloankan (khoái A,B)

5. ÖÙng duïng:Caùc hôïp chaát thuoäc hoï ANKAN hay CYCLOANKAN coù öùng duïng vaø coù maët ôû ñaâu quanh ta?

* Phaàn tham khaûo:

Quan hệ sinh thái

Lan hình nhện (Ophrys sphegodes)

Một ví dụ về ankan mà cả trên động và thực vật đều có vai trò là quan hệ sinhthái giữa ong cát ( Andrena nigroaenea) và lan hình nhện (Ophrys sphegodes);

trong đó hoa lan phụ thuộc vào sự thụ phấn của ong. Ngoài ra, ong cát sử dụngcác pheromon để xác định bạn tình của mình; trong tr ườ ng hợ p của A.

nigroaenea, con cái sử dụng hỗn hợ p của tricosan (C23H48), pentacosan (C25H52) và heptacosan (C27H56) vớ i tỷ lệ 3:3:1, và con đực bị hấ p dẫn bở i mùiđặc tr ưng này. Cây hoa lan đã nắm đượ c ưu thế này— các phần trong hoa củanó không chỉ tươ ng tự như bề ngoài của ong cát, mà nó còn sản xuất ra một

lượ ng lớ n cả 3 ankan nói trên vớ i cùng một tỷ lệ tươ ng tự. K ết quả là hàng loạt ong đực bị quyến r ũ bay đếnvà cố gắng giao hợ p vớ i bạn tình giả mạo của mình: mặc dù nỗ lực này không đem lại thành công cho ong,nhưng nó cho phép cây lan chuyển giao phấn hoa của nó, đượ c gieo r ắc sau khi con đực nản chí bay sangcác bông hoa khác

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ong_c%C3%A1t&action=edit

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrena_nigroaenea&action=edit

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Lan_h%C3%ACnh_nh%E1%BB%87n&action=edit



http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ophrys_sphegodes&action=edit

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Th%E1%BB%A5_ph%E1%BA%A5n&action=edit





http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tricosan&action=edit

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Pentacosan&action=edit

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Heptacosan&action=edit

http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:Ophrys_sphegodes_flower.jpg

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Heptacosan&action=edit

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Pentacosan&action=edit

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tricosan&action=edit


http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ophrys_sphegodes&action=edit


http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrena_nigroaenea&action=edit

http://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Ong_c%C3%A1t&action=edit

http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:Ophrys_sphegodes_flower.jpg



55

B. Baøi taäp:


1. Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa Ankan trong caùc tröôøng hôïp sau:a. Khoái löôïng phaân töû laø 72b. Phaân töû coù 26 nguyeân töû Hidroc. Trong phaân töû khoái löôïng cacbon lôùn hôn hidro laø 58 ñ.v.Cd. ñoát chaùy 1 lít ankan caàn duøng 32,5 lít khoâng khíe. Coâng thöùc ñôn giaûn laø C4H9

f. Tæ leä khoái löôïng C

H

m

m = 5,25

2. Hãy điền chữ A vào tên thông thườ ng, chữ B vào tên thay thế và C vào tên gốc- chứca. pentan [ ] b. Isopentan [ ] c. neopentan [ ] d. 2-metylpropan [ ]e. isobutan [ ] f. 3-metylpentan [ ]3. Vieát phöông trình phaûn öùng: A2(khí) +Cl2 A4(khí)

A1(khí) 15000

Cvoâi toâi/xuùt +O2 CH3COONa A3(khí) A5 (khí)

+A4 +A4 B1(raén) B2 (raén) A5(khí)

+O2 A1(khí) A2 (khí)

Al2O3 + C loø ñieän +B4 B2 ↓ muoái B6

+H2OB1(raén) B4(khí)

+Cl2 asB3 (khí)

B5(khí)+O2 A2+B4+H2O

4. Hãy viết công thức cấu tạo thu gọn và thu gọn nhất của các chất sau:a. Isopentan b. neopentan c. hexan d. 2,3-dimetylbutan e. 3-etyl-2-metylheptan5. Khi clo hoùa 96g moät hidrocacbon no taïo ba saûn phaåm theá laàn löôït chöùa 1,2 vaø 3 nguyeân töû clo. Tæ leä

theå tích caùc saûn phaåm khí vaø hôi laø 1:2:3. Tæ khoái hôi cuûa saûn phaåm theá chöùa 2 nguyeân töû clo ñoái vôùihidro laø 42,5. Tìm thaønh phaàn phaàn traêm theo khoái löôïng cuûa hoãn hôïp saûn phaåm?6. Ñoát 3 lít hoãn hôïp goàm hai hydrocacbon no keá tieáp trong daõy ñoàng ñaúng, daãn saûn phaåm laàn löôït quabình (1) ñöïng CaCl2 khan roài bình (2) ñöïng dung dòch KOH. Sau thí nghieäm bình (1) taêng 6,43g, bình (2)taêng 9,82g. Laäp coâng thöùc hai hidrocacbon trong hoãn hôïp; caùc theå tích khí ño ôû ñkc.7. Ñoát chaùy hoãn hôïp A goàm metan, propan vaø cacbon (II) oxit, ta thu ñöôïc 25,7ml khí CO 2 ôû cuøng ñieàukieän nhieät ñoä vaø aùp suaát.a. Tính % theå tích propan trong hoãn hôïpA?b. Hoãn hôïp A naëng hay nheï hôn nitô?8.

a. Nhaän bieát loï maát nhaõn ñöïng : C3H8, NO, H2S, NH3 b. Tinh cheá C2H6 laãn NO, H2S vaø hôi H2Oc. Taùch rôøi töøng chaát khoûi hoãn hôïp: C2H6, SO2, CO2, HCl



56

9. Những công thức cấu tạo nào dướ i đây biểu diễn cùng một chất? Vì sao? Hãy gọi tên và chỉ ra bậc củatừng nguyên tử C

CH3 CH CH2 CH CH3

CH3 CH3

CH3 CH CH2 CH CH3

CH3

CH3

CH3 CH CH CH3

CH3 CH3

CH3 CH CH2 C CH2 CH3

CH3

CH3

CH3

CH3 C CH2 CH CH3

CH3

CH2 CH3

CH3

CH3 CH CH2 CH3

CH CH3CH3

a) b) c)

d)e)

f)

10. Hãy đánh dấu (+) vào ô có xảy ra phản ứng:

H2, Ni, 80-1200C HCl (khí) Br2, as KMnO4/H2OPropan

XiclopropanButan

XiclobutanPentan

XiclopentanViết các phươ ng trình phản ứng cụ thể B.2 Baøi taäp daønh cho khoái A,B:

1. Khi cracking Butan taïo ra hoãn hôïp Parafin vaø Olefin trong ñoù coù 2 chaát A vaø B. Tyû khoái cuûa chaát B sovôùi A laø 1,5. Tìm coâng thöùc hai chaát?2. Ñoát chaùy heát 1,152g moät hydrocacbon A1 maïch hôû roài cho saûn phaåm qua dung dòch Ba(OH)2 thu ñöôïc3,94g keát tuûa vaø dung dòch B. Coâ caïn dung dòch B roài nung ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi thu ñöôïc 4,59gchaát raén

a. Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa Hydrocacbon?b. Tính theå tích khí CO2 thu ñöôïc khi coâ caïn dung dòch B?c. Khi cho 1 löôïng A1 nhö treân taùc duïng vôùi Br2 coù askt taïo ra A2 vaø 1,296g HBr. A1,A2 coù theå laø nhöõnghôïp chaát naøo? Vieát coâng thöùc phaân töû cuûa chuùng?3. Ñoát chaùy hoaøn toaøn 2,73g hoãn hôïp 2 ankan A, B lieân tieáp nhau trong daõy ñoàng ñaúng thì thu ñöôïc8,36g khí cacbonica. Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa A, B tính phaàn traêm veà khoái löôïng cuûa moãi ankan trong hoãn hôïp?b. Trong soá caùc ñoàng phaân cuûa A, B. Coù ñoàng phaân naøo khi taùc duïng vôùi Cl 2 theo tæ leä mol 1:1 chæ cho ramoät saûn phaåm duy nhaát. Goïi teân ñoàng phaân ñoù?4. Boå tuùc phaûn öùng:

(A) + NaOH ? ⎯→ (B) + (C)(B) + NaOH ? ⎯→ (D) + (E)

(E) + H2O ⎯→←⎯⎯ NaOH + (F)

(D) + (G)0

oxit_N

600 800 C− ⎯⎯⎯⎯⎯→←⎯⎯⎯⎯⎯ HCHO + (C)

(D) + (G)0t C ⎯⎯→ (H) + (C)

(F)0t C ⎯→ (H) + (C)

5.a. Hãy lậ p công thức tính % về khối lượ ng của C, H của monoxicloankan theo số lượ ng nguyên tử C trong phân tử. Nhận xét k ết quả thu đượ c?

b. Cũng hỏi như câu (a) đối vớ i ankan. Hàm lượ ng %C, H ở ankan sẽ biến đổi thế nào khi n → ∞ 6. Ñoát chaùy hoaøn toaøn 0,56lít hh khí (ño ôû 00C, 1atm) goàm hai hidrocacbon coù cuøng soá nguyeân töû C vaøcho caùc saûn phaåm phaûn öùng laàn löôït qua bình I ñöïng P2O5, bình II ñöïng KOH. Sau khi phaûn öùng keát thuùc



57

thí nghieäm thaáy bình I taêng 1,912g vaø bình II taêng 4,4ga. Vieát caùc ptpöù vaø caân baèng theo phöông phaùp ñaïi soá vaø phöông phaùp thaêng baèng e?b. Ñònh CTPT cuûa caùc hidrocacbon?c. Tính % theå tích moãi hidrocacbon trong hoãn hôïp ñaàu?7. Các nhận xét sau đây đúng hay saia. Các monoxicloankan đều có công thức phân tử CnH2n

b. Các chất có công thức phân tử CnH2n đều là monoxicloankan

c. Các xicloankan đều chỉ có liên k ết đơ nd. Các chất chỉ có liên k ết đơ n đều là xicloankan8. Chất khí A là xicloankan. Khi đốt cháy 672mL A (đkc), thì thấy khối lượ ng CO2 tạo thành nhiều hơ n khốilượ ng nướ c tạo thành 3,12ga. Xác định CTPT của A?

b. Viết CTCT và gọi tên các xicloankan ứng vớ i công thức phân tử tìm đượ c?c. Cho chất A qua dung dịch brom, màu của dung dịch mất đi. Xác định công thức cấu tạo đúng của A?9. Chất A có công thức C6H14. Khi A tác dụng vớ i Clo, có thể tạo ra tối đa 3 dẫn xuất monoclo (C6H13Cl) và7 dẫn xuất diclo (C6H12Cl2). Hãy viết CTCT của A và của các dẫn xuất monoclo, diclo của A?10. Một bình kín dung tích 11,2 lít chứa 6,4g O2 và 1,36g hỗn hợ p khí A gồm 2 ankan. Nhiệt độ trong bìnhlà 136,50C và áp suất là p1 (atm)

Bật tia lửa điện trong bình kín đó thì hỗn hợ p A cháy hoàn toàn. Sau phản ứng, nhiệt độ trong bình là136,50C và áp suất là p2 (atm)

Nếu dẫn các chất trong bình sau phản ứng vào dung dịch Ca(OH)2 lấy dư thì có 9,00g k ết tủa tạo thànha. Tính p1 và p2 biết r ằng thể tích bình không đổi?

b. Xác định CTCPT và phần tr ăm thể tích từng chất trong hỗn hợ p, biết r ằng số mol của ankan có phân tử khối nhỏ nhiều gấ p 1,5 lần số mol của ankan có phân tử khối lớ n?11. Cho hỗn hợ p các ankan sau: pentan (sôi ở 360C), heptan (sôi ở 980C), octan (sôi ở 1260C), nonan (sôi ở 1510C). Có thể tách riêng các chất khỏi hỗn hợ p bằng cách nào sau đây?a. chưng cất b. k ết tinh c. thăng hoa d. chiết12. Cho butan tác dụng vớ i clo khi có chiếu sáng thu hỗn hợ p hai sản phẩm đồng phân của nhau chứa mộtnguyên tử clo trong phân tử a. Viết phươ ng trình hóa học, gọi tên các chất tạo thành?

b. Trình bày cơ chế của phản ứng tạo thành sản phẩm chính?13. Dẫn hỗn hợ p khí A gồm propan và xiclopropan đi vào dung dịch Brom sẽ quan sát đượ c hiện tượ ng nào?a. Màu của dung dịch bị nhạt dần, không có khí thoát ra

b. Màu của dung dịch không đổic. Màu của dung dịch nhạt dần và có khí thoát rad. Màu của dung dịch mất hẳn và không có khí thoát ra14. Đốt cháy 0,65g một ankan, có nhiệt độ đốt cháy là 48kJ/mol, sinh ra một lượ ng nhiệt đủ để đun sôi 100gnướ c từ t0C lên 1000C. Nhiệt độ của nướ c khi đun là giá tr ị nào sau đây?a. 300C b. 700C c. 250C d. 400C

CHÖÔNG III: HIDROCACBON KHOÂNG NO

Baøi1: DAÕY ÑOÀNG ÑAÚNG CUÛA ETYLEN(ANKEN)

A. Giaùo khoa:


1.1 Coâng thöùc chung cuûa daõy ñoàng ñaúng:

1.2 Ñaëc ñieåm veà caáu taïo cuûa ANKEN:



58

1.3 Hieän töôïng ñoàng phaân:

1.3.1 Ñoàng phaân caáu taïo:

1.3.2 Ñoàng phaân hình hoïc (coøn goïi laø ñoàng phaân cis-trans):1.3.2.1 Ñieàu kieän ñeå coù ñoàng phaân hình hoïc:

1.3.2.2 Aùp duïng:

* Tham khaûo : (daønh cho khoái A,B) haõy quan saùt caùc daïng ñoàng phaân hình hoïc töông töï döôùi ñaây

1.4 Danh phaùp:

1.4.1 Qui taéc goïi teân theo IUPAC:

1.4.2 Qui taéc ñoïc teân thöôøng:



59

* Tham khaûo:(daønh cho khoái A,B ) töø qui taéc goïi teân ankan, anken, xicloankan suy luaän caùch goïi teântheo danh phaùp quoác teá cho hoï voøng khoâng no coù 1 lieân keát ñoâi

2. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Anken:

2.1 Phaûn öùng chaùy:

2.2 Phaûn öùng coäng:

2.2.1 Coäng vôùi taùc nhaân ñoái xöùng:* coäng hidro

* coäng halogen

2.2.2 Coäng vôùi taùc nhaân baát ñoái xöùng:In c hemistry ,

Markovnikov s rule

is an o bservation based on Z aitsev's Rule . It was formulated by theRussian chemist Vladimir Vasilevich Markovnikov .2.2.2.1 Qui taéc Maccoânicoáp (daønh cho khoái C,D ) – phaûn öùng cuï theå:

2.2.2.1 Qui taéc Maccoânicoáp (daønh cho khoái A,B ) – phaûn öùng cuï theå:* Qui taéc maïch öu tieân: (hieäu öùng caûm)


http://en.wikipedia.org/wiki/Observation

http://en.wikipedia.org/wiki/Zaitsev's_Rule

http://en.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Vasilevich_Markovnikov

http://en.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Vasilevich_Markovnikov

http://en.wikipedia.org/wiki/Zaitsev's_Rule

http://en.wikipedia.org/wiki/Observation




60

* Ñieän tích cuûa cacbon noái ñoâi:

* Khaûo saùt phaûn öùng cuï theå

2.3 Phaûn öùng truøng hôïp:

2.3.1 Phaûn öùng truøng hôïp laø gì?

2.3.2 Moät soá phaûn öùng truøng hôïp quan troïng:



61

* Daønh cho khoái A,B: moät soá loaïi nhöïa khaùc, phaûn öùng taêng maïch

? Anken coù theå cho phaûn öùng theá vôùi Halogen ñöôïc khoâng

2.4 Phaûn öùng oxi hoùa:

2.4.1 Phaûn öùng ñoát chaùy:

2.4.2 Phaûn öùng oxi hoùa höõu haïn:2.4.1 Nguyeân nhaân vaø qui luaät toång quaùt: (daønh cho khoái A,B )

2.4.2 Ví duï cuï theå:

3. Ñieàu cheá Anken:

Toång quaùt:

3.1 Taùch nöôùc töø röôïu:3.1.1 Ñieàu cheá anken töø röôïu etylic vaø propylic: (khoái C,D )



62

3.1.2 Ñieàu cheá anken töø ankanol: (khoái A,B )3.1.2.1 Qui taéc Zaixep:

Zaitsev s rule or Saytzeff s rule named after A. N. Zaitsev is a rule in chemistry that states: If more thanone alkene can be formed by an elimination reaction, the more stable alkene is the major product. Ingeneral, the compound that has a higher substituted C=C carbon-carbon double bond is more stable dueto the electron donating properties of the alkyl group.Alexander M. Zaitsev was a professor at the University of Kazan (Russia) in the late 1800s. In 1875 he

put forth a generalization about the regioselectivity of β elimination reactions from alcohols.

3.1.2.2 Phaûn öùng cuï theå:

3.2 Taùch hidrohalogenua töø caùc daãn xuaát monohalogen

* Ñieàu cheá xicloanken: (khoáiA,B )

3.3 Dehidro hoùa ankan

3.4 Töø daãn xuaát dihalogen

http://en.wikipedia.org/wiki/A._N._Zaitsev


http://en.wikipedia.org/wiki/Alkene

http://en.wikipedia.org/wiki/Elimination_reaction

http://en.wikipedia.org/wiki/Carbon

http://en.wikipedia.org/wiki/Double

http://en.wikipedia.org/wiki/Alkyl

http://en.wikipedia.org/wiki/Alkyl

http://en.wikipedia.org/wiki/Double


http://en.wikipedia.org/wiki/Elimination_reaction



http://en.wikipedia.org/wiki/A._N._Zaitsev



63

3.5 Töø phaûn öùng cracking

3.6 Töø söï hidro hoùa C2H2

4. Vaøi öùng duïng quan troïng

B. Baøøi taäp:

B.1 Baøi taäp cô baûn baét buoäc:1. Vieát vaø goïi teân caùc ñoàng phaân maïch hôû (k ể cả đồng phân hình học) öùng vôùi coâng thöùc: C5H10, C4H7Cl,C3H4Cl2.2. Vieát phöông trình phaûn öùng bieåu dieãn bieán hoùa sau:a. ñaù voâi voâi soángcanxicacbuaaxetilenetilenetanolb. CnH2n+2 C2H2n CnH2nBr2 C2H2n CnH2n(OH)2 c. H2 /Ni

H2SO4ññ (B)C2H5OH A +Cl2,aùs

HCl (C)3.a. Phaân bieät caùc loï maát nhaõn: C2H6, SO2, C3H6, NO2, CO2 b. Taùch rôøi töøng khí sau ra khoûi hoãn hôïp: CH4, C2H4, SO2, CO2 4. Vì sao anken hoạt động hóa học hơ n hẳn ankan? Hãy viết phươ ng trình hóa học của propen dướ i tác dụngcủa các tác nhân và điều kiện phản ứng sau:a. Br 2 trong CCl4 b. HI c. H2SO4 98% d. H2O/H+,t0C e. KMnO4/H2O f. P và T5. Khi ñoát 5,6lít moät chaát höõu cô ôû theå khí, ngöôøi ta thu ñöôïc 16,8l CO2 vaø 13,5g hôi nöôùc. 16 chaát ñoù coù

khoái löôïng 1,875g. Tìm coâng thöùc phaân töû, vieát coâng thöùc caáu taïo cuûa noù, bieát raèng caùc theå tích ño ñöôïcôû ñkc; chaát höõu cô noùi treân coù khaû naêng laøm maát maøu nöôùc brom hoaëc dung dòch thuoác tím.6. Có 3 anken A1, A2, A3 khi cho tác dụng vớ i H2 có xúc tác Ni ở 500C đều tạo thành 2-metylbutan. Hãy xácđịnh CTCT, gọi tên 3 anken đó và cho biết quan hệ đồng phân giữa chúng?7. 2,8g anken A vừa đủ làm mất màu dung dịch chứa 8,0g Br 2 a. Viết phươ ng trình hóa học và tính khối lượ ng mol phân tử của A?

b. Biết r ằng khi hidrat A thì thu đượ c chỉ một alcol duy nhất. Hãy cho biết A có thể có cấu trúc thế nào?8. Cho 2,24lít moät hoãn hôïp khí A goàm etan, propan, propilen suïc qua dung dòch brom dö, thaáy khoái löôïngbình taêng theâm 2,1g. Neáu ñoát chaùy khí coøn laïi thu ñöôïc moät löôïng CO 2 vaø 3,24g H2O.a. Tính phaàn traêm theå tích moãi khí trong hoãn hôïp?

b. Daãn löôïng khí CO2 treân vaøo bình ñöïng 200ml dung dòch KOH 2,6M. Haõy xaùc ñònh noàng ñoä M caùcchaát trong dung dòch sau phaûn öùng?



64

9. Anken X có công thức cấu tạo:tên của X là:a. isohexen

b. 3-metylpent-3-enc. 3-metylpent-2-en d. 2-etylbut-2-en10. Anken có tỉ khối hơ i so vớ i nitơ bằng 2,5. K ết luận nào sau đây là đúng?a. X có đồng phân hình học

b. Có 5 anken đồng phân cấu tạo ứng vớ i công thức phân tử của Xc. Có 3 đồng phân hình học có cùng công thức phân tử vớ i Xd. Khi X tác dụng vớ i HBr tạo ra một sản phẩm duy nhấtB.2 Baøi taäp daønh cho khoái A,B:1. Goïi teân caùc chöõ caùi A,B…boå tuùc vaø caân baèng caùc phaûn öùng:(A) 2 4

170 H SO dd

C ⎯⎯⎯→ (B) + (C)

(B) + (D)200 Ni

C ⎯⎯⎯→ (E)

(E) 600C ⎯⎯→ (M) + (G)(F) + KMnO4 + (C ) ⎯→ (H) ↓ + (I) + C2H4(OH)2 (I) dpnc ⎯⎯→ (J) + (C) + O2 (J) + (C) ⎯⎯→ (I) + (D) ↑ (G) 1500C

⎯⎯→ (K) + (D)(K) + (D)

200 Pd

C ⎯⎯⎯→ (F)

2. Dẫn khí etilen vào dung dịch axit sunfuric đậm đặc thu đượ c etylhidrosunfat. Pha loãng và đun nóng hỗnhợ p, etylhidrosunfat bị thủy phân tạo thành alcol etylic và axit sunfuric. Viết các phươ ng trình hóa học các phản ứng xảy ra? Có thể nói gì về vai trò của axit sunfuric trong quá trình điều chế alcol etylic từ etilen?3. Nhöõng chaát naøo trong soá caùc chaát sau ñaây coù ñoàng phaân cis-trans:a. 2-brom-3-clobuten-2b. 1-brom-1clo-2-metylpropen-1

c. penten-3-in-14. Chöùng minh raèng coâng thöùc chung cuûa anken laø CnH2n?5. Đốt cháy hoàn toàn 2,24 lít (đkc) một hidrocacbon X mạch hở , sau đó dẫn sản phẩm cháy lần lượ t đi quadung dịch H2SO4 và dung dịch Ca(OH)2 dư. Sau thí nghiệm thấy khối lượ ng bình đựng dung dịch axit tăng5,4g, bình dung dịch Ca(OH)2 có 30,00g k ết tủa. Tìm công thức phân tử của X?6. Hai hidrocacbon A vaø B ñeàu ôû theå khí, A coù coâng thöùc C2xHy; B coù coâng thöùc CxH2x (trò soá x trong haicoâng thöùc baèng nhau)

a. Laäp coâng thöùc phaân töû cuûa A vaø B bieát raèng tæ khoái A ñoái vôùi meâtan laø 3,625 vaø tæ khoái B ñoáivôùi He laø 7. Vieát CTCT cuûa A,B goïi teân chuùng?

b. Töø B vieát caùc phöông trình phaûn öùng ñieàu cheá A theo 3 caùch?

7. Hoãn hôïp A vaø B laø hai anken coù khoái löôïng 12,6g troän theo tæ leä ñaúng mol taùc duïng vöøa ñuû vôùi 32gBrom. Neáu troän hh treân ñaúng löôïng thì 16,8 g hoãn hôïp taùc duïng vöøa ñuû vôùi 0,6g H 2. Tìm coâng thöùc phaântöû cuûa A,B bieát MA < MB 8. Moät hoãn hôïp (X) goàm 2 oleâfin ñoàng ñaúng keá tieáp coù theå 17,92 lít (00C; 2,5atm) suïc qua bình chöùaKMnO4 dö, khoái löôïng bình taêng 70g

a. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng xaûy ra?b. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû, vieát coâng thöùc caáu taïo cuûa hai olefin ñoù?c. Tính phaàn traêm soá mol cuûa hh(X)?d. Ñoát chaùy hoaøn toaøn theå tích treân cuûa hoãn hôïp (X) roài cho saûn phaåm vaøo 5 lít dung dòch NaOH

1,8M seõ thu ñöôïc muoái gì, bao nhieâu gam?9. Moät hoãn hôïp khí X goàm hai anken. Ñeå ñoát chaùy 1 lít X caàn duøng 3,9lít O2. Trong X thaønh phaàn theåtích cuûa chaát coù phaân töû löôïng lôùn naèm trong khoaûng töø 25% ñeán 35%.

CH3 CH C CH2 CH3

CH3



65

a. Laäp coâng thöùc phaân töû cuûa hai anken?b. Troän laãn 5,6lít X vôùi V lít H2 ñöôïc hoãn hôïp Y. Ñun noùng Y vôùi chaát xuùc taùc Ni moät thôøi gian

ñöôïc hoãn hôïp khí Z. Daãn khí Z ñi qua dung dòch KMnO4 dö coøn laïi 4,48lít khí Z1 chæ goàm hai khí, khoáilöôïng dung dòch KMnO4 taêng theâm 1,82gam. Khí Z1 coù tæ khoái so vôùi hidro laø 19,2. Haõy tính V vaø hieäusuaát phaûn öùng ñoái vôùi moãi chaát trong X?10. Sau khi taùch hidro, hoãn hôïp etan vaø propan taïo thaønh hoãn hôïp etilen vaø propilen. Khoái löôïng phaân töûtrung bình cuûa hoãn hôïp etilen vaø propilen nhoû hôn khoái löôïng phaân töû trung bình cuûa hoãn hôïp ñaàu laø6,55%. Haõy xaùc ñònh thaønh phaàn phaàn traêm hoãn hôïp ñaàu (theo theå tích)?

Baøi2: ANKADIEN – CAO SU (DIOLEFIN) A. Giaùo khoa:


1.1 Coâng thöùc toång quaùt cuûa daõy ñoàng ñaúng:

1.2 Ñaëc ñieåm caáu taïo:

1.3 Ñoàng phaân cuûa ankadien:1.3.1 Caùch vieát ñoàng phaân: (khoái C,D )

1.3.2 Caùc daïng ñoàng phaân trong ankadien: (khoái A,B )

.



66

1.4 Qui taéc goïi teân theo IUPAC:

2. Hieäu öùng coäng höôûng trong hoùa höõu cô:2.1 Giôùi thieäu toång quaùt: (khoái C,D )

2.2 Muïc tieâu cuûa coâng thöùc coäng höôûng – caùch veõ cuï theå caùc daïng coäng höôûng: (khoái A,B )

* Aùp duïng: veõ caùc coâng thöùc coäng höôûng coù trong caùc phaân töû sau

3. Tính chaát hoùa hoïc cuûa Ankadien:3.1 Phaûn öùng coäng:

* Bieåu ñieån chính xaùc cuûa phaûn öùng coäng: (khoái A,B )



67

3.2 Phaûn öùng truøng hôïp:

* Moät soá hieän töôïng ñaëc bieät trong phaûn öùng truøng hôïp cuûa Ankadien: (khoái A,B )

The Diels-Alder reaction is an organic chemical reaction (specifically, a cycloaddition) between aconjugated diene and a substituted alkene, commonly termed the dienophile to form a substitutedcyclohexene system. The reaction can proceed even if some of the atoms in the newly-formed ring arenot carbon. Some of the Diels-Alder reactions are reversible; the decomposition reaction of the cyclic

system is then called theRetro-Diels-Alder

.

4. Phaûn öùng oxi hoùa voâ haïn vaø höõu haïn:

http://en.wikipedia.org/wiki/Organic_chemistry

http://en.wikipedia.org/wiki/Chemical_reaction

http://en.wikipedia.org/wiki/Cycloaddition

http://en.wikipedia.org/wiki/Diene


http://en.wikipedia.org/wiki/Dienophile

http://en.wikipedia.org/wiki/Cyclohexene



http://en.wikipedia.org/wiki/Cyclohexene

http://en.wikipedia.org/wiki/Dienophile


http://en.wikipedia.org/wiki/Diene

http://en.wikipedia.org/wiki/Cycloaddition

http://en.wikipedia.org/wiki/Chemical_reaction

http://en.wikipedia.org/wiki/Organic_chemistry



68

3. Ñieàu cheá:

a. Dehidro hoùa caùc n-buten vaø n-butan:

b. Ñi töø axetilen:

c. Ñi töø röôïu:

d. Ñieän phaân dung dòch muoái: (khoái A,B )

? Giaûi thích quaù trình ñieän phaân ñoù

4. Cao su:a. Caáu taïo cuûa cao su:

b. Cao su thieân nhieân:

c. Cao su toång hôïp:

d. Söï löu hoùa cao su:



69

B. Baøi taäp:

B.1 Baøi taäp cô baûn baét buoäc:1. Hoaøn thaønh caùc phöông trình phaûn öùng sau, goïi teân caùc saûn phaåm höõu cô:

RCOONa + NaOH0t C ⎯→ (A) + Na2CO3

(A) + Cl2 ⎯⎯→ (B) + HCl(B) + KOH(ñaëc) ⎯→ (C) + KCl

(C) ⎯⎯→

P.E (polyetylen)(C)+ Br2 ⎯→ (D)(D) + KOH(ñaëc) ⎯→ (E) + KBr + …(E) 2

0

CuCl

100 C ⎯⎯⎯→ (F)

(F) + H2 0Pd ,t C ⎯⎯→ (G)

(G)0 Na, t C ⎯⎯⎯→ Caosu Buna

2. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng coäng theo tæ leä mol 1:1a. Divinyl vaø HBrb. Isopren vaø HCl

c. Cloropren vaø Br2 3. Vieát phöông trình ñieàu cheá:a. Cao su buna töø tinh boät b. Cao su cloropren töø metan4. Ngöôøi ta coù theå ñieàu cheá cao su butadien töø goã theo sô ñoà sau:Goã 35% H = ⎯⎯→ ñöôøng glucoÑöôøng gluco 80% H =

⎯⎯→ Röôïu EtylicRöôïu Etylic 60% H =

⎯⎯→ Butadien -1,3n Butadien-1,3 ⎯→ Cao su Buna. Tính löôïng goã caàn thieát ñeå saûn xuaát 1 taán cao su?5. Phaân tích 2,91g chaát höõu cô X goàm C,H,Cl. Ngöôøi ta thu ñöôïc 2688ml CO2 (2730C, 1atm) vaø 0,54gH2O.

a. Ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa X? Bieát 100 < M(X) < 150d.v.Cb. (X) laø saûn phaåm theá cuûa Hydrocacbon Y vôùi Clo ôû nhieät ñoä cao (+5000C) suy ra coâng thöùc caáu taïoñuùng cuûa X?6. Cho isopren phản ứng cộng vớ i Brom theo tỉ lệ 1:1 về số mol. Hỏi có thể thu đượ c tối đa mấy đồng phâncấu tạo có cùng công thức phân tử C5H8Br 2?a. 1 b. 2 c. 3 d. 47. Hãy điền chữ Đ hay S vào mỗi câu sau:a. 4 nguyên tử C của buta-1,3-đien cùng nằm trên một đườ ng thẳng

b. 4 nguyên tử C của buta-1,3-đien cùng nằm trên một mặt phẳngc. 4 tr ục của 4 orbitan p của 4 nguyên tử C ở buta-1,3-đien nằm trên một mặt phẳng

d. 6 nguyên tử H của buta-1,3-dien không cùng nằm trên mặt phẳng vớ i 4 nguyên tử Ce. 4 orbitan p của 4 nguyên tử C ở buta-1,3-dien xen phủ vớ i nhau tạo ra obitan π chung8. Các nhận xét sau đây là đúng hay sai?a. Các chất có công thức CnH2n-2 đều là ankadien

b. Các ankadien đều có công thức CnH2n-2 c. Các ankadien đều có 2 liên k ết đôid. Các chất có 2 liên k ết đôi đều là ankadien9. Trong các chất dướ i đây, chất nào là ankadien liên hợ p?



70

CH2 CH CH2 CH CH2

CH2 C C CH2

CH3 CH3

CH2 CH CH2 CH CH CH3

CH2 C CH2

a)

b)

c)

d) 10. Đốt cháy hoàn toàn 3,4g một ankadien liên hợ p X, thu đượ c 5,60 lít khí CO2 (đkc). Khi X cộng hidro tạothành isopentan. Tên gọi của X là:a. penta-1,3-đien b. penta-1,4-đien c. 2-metylbuta-1,3-đien d. 3-metylbuta-1,3-đienB.2 Baøi taäp cho khoái A,B:1. Söï truøng hôïp divinyl coù theå taïo thaønh hai polime khaùc nhau vaø moät saûn phaåm phuï coù theå bò hidro hoùataïo moät ñoàng ñaúng cuûa moät xicloankan. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng coù theå xaûy ra ñeå taïo caùc chaáttreân?2. Moät hidrocacbon A ôû theå khí coù theå tích laø 4,48lít ôû (ñltc) taùc duïng vöøa ñuû vôùi 4lít dd Brom 0,1M thuñöôïc saûn phaåm B chöùa 84,562%

a. Tìm coâng thöùc phaân töû, vieát coâng thöùc caáu taïo coù theå coù cuûa A,B bieát raèng A maïch hôû?b. Xaùc ñònh coâng thöùc caáu taïo ñuùng cuûa A bieát raèng A truøng hôïp trong ñieàu kieän thích hôïp cho

cao su. Vieát phöông trình phaûn öùng?3. Ghép tên vớ i CTCT cho đúng

Tên chất Công thứ c cấu tạo1 4-etyl-2-metylhexan A (CH3)3CCH2C(CH3)3 2 1,1-etylmetylxiclopropan B (CH3)2CHCH2CH(CH2CH3)2 3 3,3,-dimetylbut-1-en C (CH3)2C=C(CH3)2 4 đivinyl D CH2=CHC(CH3)3 5 isopropylxiclopropan E CH2=CHCC(CH3)=CH2

6 isopren G CH3

CH2 CH3 7 2,2,4,4-tetrametylpentan H

CH

CH3

CH3 8 2,3-dimetylbut-2-en I CH2=CHCH=CH2 4. Nhiệt phân hỗn hợ p butan, but-1-en và but-2-en ngườ i ta thu đượ c buta-1,3-đien vớ i hiệu suất 80% (theosố mol). Hãy tính khối lượ ng polibutađien thu đượ c từ 1000cm3 (270C, 1atm) hỗn hợ p khí trên, biết r ằng

phản ứng trùng hợ p đạt hiệu suất 90%

5. Moät hoãn hôïp goàm ankadien lieân hôïp A vaø oxi coù dö (oxi chieám 9/10 theå tích hoãn hôïp) naïp ñaày vaøomoät khí nhieân keá aùp suaát 2atm. Ñoát chaùy hoaøn toaøn A roài ñöa veà nhieät ñoä ban ñaàu cho hôi nöôùc ngöng tuï

heát thì aùp suaát giaûm1

4 so vôùi ban ñaàu

a. Xaùc ñònh CTPT, CTCT cuûa Ab. Hoaø tan hoaøn toaøn 3,36lít A (ñkc) trong 1,5lít dung dòch Brom 0,1M thu ñöôïc hoãn hôïp saûn

phaåm B* Vieát ptpöù* Dung dòch Brom coù hoaøn toaøn maát maøu khoâng

c. Thöïc hieän chuoãi bieán hoùa sau:* A + Br2 hoãn hôïp B (daãn xuaát 2 Brom)* hh B + Br2 hôïp chaát C duy nhaát



* hh B + Cl2 hoãn hôïp X* hh B + HBr hoãn hôïp Y* hh B + HCl hoãn hôïp Z

Documents

Giáo trình hóa 11 HK1