Gıda Maddeleri Tüzüğü

8/9/2019 Gda Maddeleri Tz

1/119

755GIDA MADDELERNN VE UMUM SALII LGLENDRENEYA VE LEVAZIMIN HUSUS VASIFLARINI GSTEREN

TZK (1) (2)

Bakanlar Kurulu Kararnn Tarihi : 4.8.1952, No: 3/15481Dayand Kanunun Tarihi : 24.4.1930 No: 1593Yaymland R. Gazetenin Tarihi : 18.10.1952, No: 8236Yaymland Dsturun: Tertibi : 3, Cildi: 33, S : 1809

BRNC BLMUmumi Hkmler

Madde 1 - Btn gda maddelerinin ve umumun kullanmasna mahsus oluptashhi mrakabeye tabi bulunan eya ve levazmn haiz olaca hususi vasflarve bunlarn ne gibi hallerde bozulmu, taklit veya tai edilmi saylacabu Tzkte gsterilmitir.

Bunlarn ibu Tzk hkmlerine gre tefti ve mrakabesi Umumi Hfzs-shha Kanununun 181 inci ve mteakip maddeleri hkmleri dairesinde yaplr.

Madde 2 - (Deiik: 16/5/1953 - 4/808 K.)mal, ihzar veya taksim suretiyle muameleye tabi tutularak ambalaj

iinde kapal olarak satlan her trl gda maddelerinin ve umumi HfzsshhaKanununun 183 nc maddesinde yazl malzemenin ambalajlar zerinde; bumuameleyi yapann isim ve adresi ve tantc iaretiyle iindeki maddenincins ve nevi ve asgari net miktar ile bu Nizamname hkmleri gerektiriyorsayaplma tarihi kolayca okunacak ekilde matbu bir etiket bulunur.

Ambalaj iinde veya ambalajsz ak olarak perakende satlan bu maddelerinzerinde bu Nizamnamede aksine bir hkm sevkedilmi olmadka bunlaryapann isim ve adresiyle satlan maddenin mahiyetini aka bildiren bir

etiket bulundurulur.Seyyar satclarn sattklar her trl gda maddeleri de bu hkme tabidir.Madde 3 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Btn gda maddelerinin ve bunlarn konulduu kab ve malzemenin bu Nizam-

namede gsterilen vasflar haiz ve temiz bulunmas mecburudir.Kirlenmi, vasflar bozulmu veya vasflarnn kymetleri azalm,

tefessh etmi, iren manzaral, kurtlanm, kflenmi, iinde patojenbakteriler ve parazitler remi veya zararl mikroplarn toksinleri bulunanveyahut her ne sebepten olursa olsun zararl kimyevi maddelerle muameleedilmi gda maddelerinin imali, ihzar, muhafaza ve sat yasaktr.--------------------------(1) Bu Tzn, spirtolu kilerin Vasflaryla Bira Fabrika ve malathanele-

rin Kontrol ve Muayeneleri Hakkndaki 10 Mart 1956 tarih ve 4/6891 sayl

tze uygun olmayan hkmleri anlan tzn 31 inci maddesi gereinceyrrlkten kaldrlmtr.(2) 28/10/2004 tarihli ve 2004/8061 sayl Bakanlar Kurulu Kararnn Eki Tzn 9 uncu

maddesi ile bu Tzkte geen "Salk ve Sosyal Yardm Bakanl" ibareleri, "SalkBakanl"; "sentetik deterjan" ibaresi, "deterjan"olarak deitirilmi ve metneilenmitir.

756

Madde 4 - ine konulduu orijinal ambalaj hi bozulmam ve muayyen is-tihlak mddeti gememi her trl gda maddelerinin hile veya bozukluklarndandolay ceza mesuliyeti ancak bunlar yapanlar hakknda tatbik olunur. Orijinalambalaj ksmen bozulmu veya ambalaj olmakszn akta satlan gda maddele-rinin bozukluk ve hilelerinin mesuliyeti, bunun mahiyetine evvelden veya sonra-dan olma hallerine gre takdir edilerek, yapan veya satana veya her ikisine ait


2/119

olarak kabul olunur.

Madde 5 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Umumun istihlakine mahsus her trl gda maddelerinin imal, ihzar veya k-

k orijinal ambalajlara taksim suretiyle muameleye tabi tutulduu btn yer-ler, resmi msaade alnmakszn iletilemezler. Bu yerlerin her trl teknik veshhi artlarnn kifayetsizliinden ve iinde alanlarn shhatli ve temizolmalarndan ve kanun hkmlerine gre muayyen zamanlarda muayenelerinden dola-y ceza mesuliyeti, bu messeseleri iletenler veya ahsi ihmali olan iilerhakknda tatbik olunur.

Madde 6 - Her trl gda maddelerinin imal, ihzar, kk ambalajlara taksimveya muhafaza olunduu ve satld yerlerin ve tesislerinin, iindeki alat veedevatn, gda maddelerinin tand, iine konulduu vasta ve kaplarn tama-men temiz bulunmas ve btn bu safhalarda gda maddelerinin her trl telev-vsten korunmas mecburidir.

Madde 7 - Hususi Ynetmeliinde msaade edilmi haller haricinde her hangibir gda maddesinin boyanmas veya renginin alnmas veyahut hakiki mahiyetinigizlemek iin her hangi bir muameleye tabi tutulmas yasaktr.

Adgeen Ynetmelik gereince boyanm veya iine muhafaza edici cisimlerilave edilmi gda maddeleri saf ve tabii gibi vasflarla satlamazlar.

Madde 8 - Bu Tzkte geen (asidite derecesi), ilgili bahislerinde ayrcabir kayt ve sarahat bulunmadka, Trk Kodeksin de beyan edildii gibi 100gram maddede mevcut serbest asidi tadil etmek iin sarf iktiza eden normal ka-levinin cm3, adedi demektir.

Madde 9 - Gda maddelerinin ultra - viyole ua ile (irradie) edilmek veyahususi bir muameleye tabi tutulmak suretiyle suni olarak, vitamin ilave edilmi

(vitaminize) yahut mevcut vitamini oaltlm (ipervitaminize) bir halde sat-la arzedilebilmesi ve satlmas Salk ve Sosyal Yardm Bakanlnn msaade-sine baldr. Bu suretle msaadesi alnmam olan bu nevi gda maddeleri, sh-hate az veya ok zarar verecek derecede bozuk saylr.

Madde 10 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Kokular, yanndaki eyaya sinen petrol ve emsali maddeler; st, ya, un ve

ekmek gibi yabanc kokular kolaylkla alabilen gdalar koku sinecek tarzda birarada bulundurulamaz.

Madde 11 - (Deiik: 6/11/1983 - 83/7366 K.)Belli gda maddelerinin konulmasna zg, zerlerinde buna ilikin iaret

bulunan kaynak ve maden suyu, gazoz, bira, arap vb. ielerine ve gda ambala-

j olarak kullanlan dier kaplara, organik ve anorganik asitler, lessivler,dezenfektan cisimler, amonyak, petrol ve benzin gibi sala zararl ve zehirlimaddeler konarak sata karlmas, satlmas ve byle bir kap iine bu gibimaddeler konarak, alcya verilmesi yasaktr.

757

Madde 12 - Gda maddelerinin konulduu, satld veya muhafaza edildiiyerlerdeki zararl hayvanlar ve tfeylat itlaf etmek iin, arsenik veya m-rekkebat, potasyum siyanr, baryum silikat, slfr, talyum emlah, istirikningibi zehirli kimyevi cisimlerin istimali yasaktr. Bu gibi cisimler ile muameleedilmi olan mahallerde mevcut gda maddeleri, shhate az veya ok zarar vere-


3/119

cek derecede bozuk saylr.Madde 13 - Gda maddeleri, malm veya maruf olan cins ve nevilerine veya

imallerinde kullanlan iptidai maddelere gre isimlendirilir. Bunun haricindebir isimle satlamaz. Bu isimler, perakende satlmak zere ihzar edilen paket,kutu, ie vesaire halindeki ambalajlar ile perakende olarak akta satlanla-rn ekme, torba, uval, ie, kavanoz gibi kaplar zerinde grlecek vehileve okunakl bir surette gsterilir ve her hangi bir ekilde yaplan ilan vereklamlar ile tarife vesair evrak zerine dahi akca yazlr. Ancak ekmek,yumurta, meyve ve sebze gibi herkesce bilinen gdalar, hakknda bu Tzkte veyahususi Ynetmeliinde bu hususta ayrca, bir kayt mevcut deilse, bu suretlezerlerine isimlerinin yazlmas mecburi deildir.

Madde 14 - Gda maddeleri ile ambalajlarnn zerindeki her eit yaz,alamet ve iaretlerin vasf, miktar ve mene itibariyle, alcnn aldanmas ih-timalini tamamen bertaraf edecek surette olmaldr. (Mesela margarin zerindeinek resmi ve suni bal zerinde ar ve kovan resmi bulunamaz.)

Madde 15 - zerlerinde vezinlerinin gsterilmesi lazm veya mutad olan gdamaddelerinin, bu vezinleri safi olarak itibar edilir. Bu gibi maddelerde haslolacak fire miktar, bu Tzkte ayrca belirtilmemi olanlar iin zerlerindeyazlan adede nazaran, umumiyet itibariyle % 3' gememek artiyle kabul olu-nur.

Madde 16 - Gda maddelerine, her hangi bir ifa hassasna malik olduu ve-yahut terkibinde tabii olarak mevcut olan gdai vasflarn fevkinde besleyiciveya shhi bir tesiri haiz bulunduu hakknda kayt ve iaretler koymak yasak-tr.

KNC BLMSt ve Stten Yaplan Gda Maddeleri

KISIM Ii St

Madde 17 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)St, st veren hayvanlarn memelerinin doal salg maddesidir. Stler,alnd hayvana gre adlandrlr.

i stlerin rengi, kokusu, tad, kvam ve grn doal olacak; asitlikderecesi, younluk, st ya ve yasz kuru madde oran, T. S. 1018'e uygun bu-lunacaktr.

Madde 18 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)i stlerin bileiminde bulunan herhangi bir maddenin alnmas veya bu

stlere dardan herhangi bir maddenin katlmas yasaktr.

Madde 19 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Ya oran ynnden T. S. 1018'e uygunluk koulu, alnd hayvann adyla

satlan stler iin aranr.Alnd hayvann ad belirtilmeden sata karlan i stn 100 mililit-resinde en az 3 gram st ya bulunmas gerekir. St ya oran daha aa olani stler, ancak stten yaplan gda maddeleri yapmclarna satlabilir.

758

Madde 20 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)i stlerin saklanmasnda, tanmasnda ve satlmasnda kullanlacak kap-

larn cinsi, bykl, biimi, zerinde bulunmas gereken yazlar ve iaretlerbu Tzk hkmlerine ve T. S. 1018'e uygun olacaktr.


4/119

Madde 21 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Nitelikleri aada belirtilen stler insan gdas olarak kullanlamaz, sa-

tlamaz:a) St araclyla insanlara bulaan veya stlerin niteliklerini bozan bir

hastalk tayan hayvanlarn stleri veya hastalk etkeni bulunan stler,b) Hayvanlarn dourmasndan 15 gn ncesinden, 7 gn sonrasna kadar ver-dikleri stler ve iinde az (kollostrom) bulunan stler,c) Stle geebilen arsenik, antimuan, civa, terebentin ruhu, sarsabr

(aloes), iyot, striknin ve dier alkoloitler, antibiyotikler vb. ilalarla son6 gn iinde tedavi edilen hayvanlarn stleri,

d) Her trl bozulmay nleyici ( konservatif) maddelerle, insan salnazarar verecek ve stn doal niteliklerini bozacak veya deitirecek maddeleritayan stler,

e) Fena kokan, rengi deimi veya boyanm, iinde gzle grlebilecekderecede ok yabanc madde bulunan veya bir yerde brakld zaman yarm saatiinde kabn dibinde belirli miktarda tortu brakan stler,

f) erisinde kan, cerahat veya hayvann dier salg ve dk maddeleri bu-lunan stler,

g) Ateli bir ishale yahut herhangi bir meme hastalna tutulmu hayvan-larn stleri,

h) Herhangi bir safhasnda iine patojen mikroorganizma karm veya insaniin zararl bakteri toksinleri meydana gelmi stler.

Madde 22 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Kimyasal muayene ve analiz iin alnacak st numunelerinin miktar 200 mi-

lilitredir. Numune, stn bulunduu kapta iyice kartrldktan ve homojen ha-le getirildikten sonra alnr; 10 derece C n altnda laboratuvara gnderilir.Bu scaklk derecesinde gnderilmesi olanakszsa, her 200 mililitre st iin0,1 gram potasyum bikromat konur.

Bakteriyolojik muayene ve analiz numuneleri, 200 mililitre olarak steril

kaplara, aseptik koullarda, iine hi bir kimyasal madde katlmadan alnr;10 derece C n altnda, ayn gn iinde laboratuvara gnderilir.Numuneler, cam, mantar, kauuk veya plastik kapakl temiz ieler ya da

satldklar kaplar iinde laboratuvara yollanr.

KISIM IIPastrize St

Madde 23 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Pastrize st, yabanc maddelerden mekanik yolla temizlenen i stn

24 nc maddede ngrlen ynteme gre ileme tabi tutulmasyla saprofit bakte-rilerinin byk bir blm ve patojen bakterinin tamam yok edilmi, ancakbiyolojik zellikleri byk lde deitirilmemi sttr.

Madde 24 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Stn pastrizasyonu, i stn 63C - 65C de 30 dakika veya 72C - 75C

da 15-20 saniye stldktan sonra, hemen 5C a kadar soutulmas yoluyla yap-lr.

759

Stn pastrize sresi ve derecesi, kullanlan pastrize aygtnn ve stnzelliine gre bu snrlar iinde saptanr. Hijyenik koullar gerektiriyorsa,85C da bir dakika stlp hemen 5C a kadar soutulmas yntemi de uygulana-


5/119

bilir.Bunun dndaki bir yntemle pastrizasyon, Salk ve Sosyal Yardm Bakan-

lnn iznine baldr.Pastrize stler, soutma derecesinde ambalajlanr; en ok 10C da saklanr,

tanr ve sata verilir. Bu stlerin tam otomatik ykama, doldurma ve kapatmatesislerinde doldurulmas zorunludur.

Madde 25 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Pastrize edilecek i st, nceden kaynatlamaz ve iine bozulmay nleyi-ci herhangi bir madde katlamaz.

Pastrize st bu Tzkte i st iin ngrlen btn zellikleri taya-cak, bir mililitresindeki saprofit jerm says 40.000 den koliform bakteri sa-ys 10 dan ok olmayacak, E - co li ve salk iin zararl herhangi bir bakte-ri ve bunlarn toksinleri bulunmayacaktr.

Yal pastrize stn 100 mililitresinde 3 gram yarm yallarda 1,5 gramst ya bulunur. Bundan daha az st ya ieren pastrize stler yasz(yavan) pastrize st olarak satlabilir.

Pastrize st, aromal ve homojenize edilmek kouluyla kakaolu olarak datketime verilebilir. Ancak, kullanlacak kakao Tzkte belirtilen zellikte veeriyebilir trden olacaktr. Bu stlerde 100 mililitrede bir gramdan az, 2gramdan ok kakao bulunmayacak; ekerli olanlarnda eker miktar, sakkarozolarak 100 mililitrede 0,5 - 7 gram olacaktr.

Katlacak aroma maddesi ve kakaoyla birlikte katlacak dier maddeler iinSalk ve Sosyal Yardm Bakanlndan izin alnmas zorunludur.

Madde 26 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Pastrize stlerin bulunduklar kaplarn veya ielerin kapaklar zerinde

yapmc firmann ad, adresi, varsa tescil edilmi markas, stn yal, yarmyal veya yasz (yavan) olduu, pastrizasyon tarihi gn ve ay olarak veyasadece gn adyla kolayca okunabilir biimde belirtilecektir. Tam yal stlerkrmz, yarm yallar mavi, yavan olanlar yeil kapak veya band tayacaktr.

Madde 27 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Pastrize stlerin hazrlanma gnn izleyen iki gn iinde satnn ta-

mamlanmas ve bu sre iinde stlerin 10c n altnda saklanmas zorunludur.Bu srenin sonunda kalan pastrize stler, ime st olarak satlamaz;bozulmayanlar gda sanayiinde kullanlabilir.

Madde 28 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Pastrize stlerin perakende satlar iin 1/4, 1/2 ve bir litrelik cam

ieler ya da Salk ve Sosyal Yardm Bakanlnca izin verilmi ambalajlarkullanlr.

ok miktarda st tketen ya da ileyen yerlere satlacak pastrize stleriin ynetmeliinde belirtilen zellikteki byk kaplar da kullanlabilir. Bukaplarla perakende olarak pastrize st satlamaz.

Madde 29 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Pastrize stlerin kimyasal ve bakteriyolojik muayene ve analizleri ambala-

j bir litreye kadar olanlarndan birer ambalaj, daha byk ambalajlardan ise

steril kaplara, aseptik koullarda 200 er mililitrelik numuneler alnr.Numuneler, 10C n altnda ayn gn iinde laboratuvara gnderilir.

760

KISIM IIIDayankl St (Sterilize St)


6/119

Madde 30 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Dayankl st (Sterilize st), tekniine uygun biimde stlarak sporlu ve

sporsuz mikroorganizmalardan arndrlm, homojenize edilmi ve oda scakl-nda en az 20 gn dayanabilen sttr.

Bu stler, T.S. 1192 de belirtilen zellikleri tayacaktr.Dayankl st, aromal ve kakaolu olarak da tketime verilebilir. Bu durum-

da 25 inci maddenin konuya ilikin hkmleri uygulanr.Dayankl stlerin ambalajlar zerine yapmc firmann ad, adresi, varsatescil edilmi markas,stn yal,yarm yal veya yasz (yavan) olduu, gnay ve yl olarak yapm ve son kullanma tarihleri kolayca okunabilir biimde be-lirtilir. Ambalaj zerindeki yazlar yallarda krmz, yarm yallarda mavi,yaszlarda yeil olacaktr.

KISIM IVSt Tozu St (Recombined St)

Madde 31 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)St tozu st (recombined st), yasz st tozunun belirli oranlarda ime

suyuyla kartrlarak eritilip sv hale dntrlmesi ve ierisine st yakatlp homojenize edilerek pastrize veya sterilize ilemlerine tabi tutulma-syla elde edilen sttr.

St tozu stlerinin zellikleri, pastrize ve sterilize edilmi olmalarnagre, bu stler iin Tzkte ngrlen niteliklere uygun olacaktr.

KISIM VKoyulatrlm St

Madde 32 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Koyulatrlm st, stn 1/5 den 1/3 e kadar bir ksm suyunun uurularak

veya alnarak koyulatrlmas yoluyla elde edilen bir st rndr. Bunlar,yal,yasz, ekerli veya ekersiz olarak tketime verilir.

Madde 33 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)ekersiz koyulatrlm st (evapore st), homojenize edilip koyulatr-

lan stn hermetik koullarda teneke kutulara doldurulup otoklavda sterilizeedilmesiyle elde olunur.Yal koyulatrlm ekersiz stte en az % 7,5 st ya, % 17,5 st kuru

maddesi; yasz koyulatrlm ekersiz stte en az % 22 st kuru maddesi bu-lunur.

Madde 34 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)ekerli koyulatrlm st (kondanse st), pastrize edilip koyulatrlan

stn belli oranlarda sakkaroz katlp soutulduktan sonra, hermetik koullardakutulara doldurulmasyla elde olunur.

Ya ekerli koyulatrlm stte 100 mililitrede en az 7,5 gram st ya,22 gram st kuru maddesi ve 30-40 gram eker; yasz ekerli koyulatrlmstte 100 mililitrede en az 24 gram st kuru maddesi, 30-40 gram eker bulu-nur.

Madde 35- (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Koyulatrlm stler, koyulatrldklar oranda sulandrldklarnda ya-pmlarnda kullanlan stlerin zelliini gstermelidir.

761


7/119

Madde 36 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)ekersiz koyulatrlm stler, ambalajlaryla 55C lk etvde 4-7 gn

bekletildiinde mikroorganizma remeyecektir.ekerli koyulatrlm stlerde, bir mililitrede 1000 den ok total jerm,

10 dan ok maya ve kf bulunmayacak; patojen mikroorganizma remeyecektir.Madde 37 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Koyulatrlm stlerin ambalajlar zerine yapmc firmann ad, adresi,varsa tescil edilmi markas, iindeki stn tr, net miktar, koyulatrma

oran, gn ay ve yl olarak yapm ve son kullanma tarihi, seri numaras, sakla-ma ve kullanma yntemi yazlr.

Koyulatrlm stler, son kullanma tarihinden sonra tketime verilemez.Muayene ve analiz iin iki ambalaj alnr.

KlSlM VISt Tozu

Madde 38 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)St tozu, stn suyunun tekniine gre uurulmas yoluyla elde edilir.

indeki st ya oranna gre yal, yarm yal veya yasz olarak adlandr-lr.

Madde 39 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)St tozlarnn rengi beyaz veya krem, kokusu ve tad kendine zg olacak;

nem oran % 4' gemeyecek ve iinde hi bir yabanc madde bulunmayacaktr.Kuru madde ierisindeki st ya oran, yal st tozlarnda, arlk ola-

rak % 26 dan az olmayacak, yarm yallarda % 1,5 - 26 olacak, yaszlarda ise% 1,5 dan ok bulunmayacaktr. Asitlik derecesi, st asidi hesabyla % 0,17 igemeyecektir.

St tozlarnda bir gramda 10 dan ok koliform bakteri olmayacak, E colibulunmayacaktr. Yal ve yarm yal st tozunun bir gramda 40.000 den, yaszst tozunda ise 100.000 den ok jerm olmayacak; patojen mikroorganizma remeye-cek; maya ve kf says 10 dan ok bulunmayacaktr.

Madde 40 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)St tozlar, yapmlarndan sonra, hava, k ve nem geirmeyecek biimdeambalajlanr ve serin yerlerde saklanr. Bu ambalajlar zerine yapmc firmannad, adresi, varsa tescil edilmi markas, iindeki net st miktar, yal, ya-rm yal veya yasz olduu, gn, ay ve yl olarak yapm tarihi, seri numara-s, sulandrma oran, ambalajlama srasnda gaz ortamdan yararlanlmsa gazntr ve miktar yazl bir etiket bulundurulacak; ambalaj iindeki tarifesindebtn bu hususlar yazlacaktr.

Madde 41 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)nsan gdas olarak kullanlacak st tozlarnda erime oran, pskrtma yn-

temiyle yaplanlarda % 98, silindir yntemiyle yaplanlarda % 85 den aa ol-mayacaktr.

Madde 42 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)

St tozlarndan alnacak numune miktar, yarm kilograma kadar olanlarda250 gramdan az olmamak zere bir veya bir ka ambalaj, daha byklerinde ise250 gram olacaktr. Kimyasal muayene ve analiz iin alnacak numuneler, kapalkutular, cam veya mantar kapakl kavanozlarda: bakteriyolojik muayene ve analiziin alnacak numuneler ise, aseptik koullarda, steril kaplarda laboratuvaragnderilecektir.

762


8/119

KISIM VIITbbi St

Madde 43 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)zel beslenmeyi amalayan tbbi stler hakknda bu Tzn dier stlere

ilikin hkmleri uygulanmaz. Bunlarn nitelikleri ve zellikleri Salk veSosyal Yardm Bakanlnca saptanr. Bunlar 5C n altnda sata verilirler.

KISIM VIIIKremalar ve Kaymaklar

Madde 44 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Krema, stlerin stlmas, santrfje edilmesi ya da bir sre kendi halinde

braklmasyla elde edilen ve 100 gramnda en az 18 gram st ya bulunan koyukvaml bir st rndr.

Asitlik dereceleri, st asidi hesabyla % 0,225'i gemeyen kremalara tatlkrema, % 0,225 den yukar olanlara eki krema denir. Kremalarda asitlik derece-si % 0,67 den ok olamaz.

Pasta, dondurma vb. gda maddeleri yapmnda kullanlan ya da olduu gibiyenen kremalarn tatl krema zelliinde olmas, pastrize edilmesi, pastri-zasyon zorunluluu bulunmayan yerlerde pastrize edilemiyorsa, pastrize dere-cesinde stlmas zorunludur. Bu gibi kremalar ntralize edilemez. Pastrizekremalarn bir gramnda 10 dan ok koliform bakteri olmayacak, E coli bulunma-yacak, saprofit jerm says bir gramdan en ok 40.000 olacak, kf, maya ve pro-tein paralayan jerm says bir gramda 50 yi gemeyecektir.

Pastrize kremalarn kapal ambalajlarda satlmas ve st ya orannnambalajnda belirtilmesi zorunludur. Ambalajlar T.S. 1864 e uygun olacaktr.

Madde 45 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)100 gramnda en az 60 gram st ya bulunan kremalara kaymak denir. Kaymak-

larn piirilmesi ya da pastrize edilmesi zorunludur.Pastrize derecesi ve sresi, kullanlan aygtn zelliine gre saptanr.

Kremann pastrize edilmedii yerlerde, kremal gdalarda krema yerine piiril-

mi st kayma kulanlabilir.Pastrize kaymaklarn bulamay nleyecek biimde ambalajlanmas, piiril-mi kaymaklarn ise kapal kaplarda satlmas gerekir.

Madde 46 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Krema ve kaymaklarn ierisine, st yandan baka ya veya herhangi bir

madde katlmas yasaktr.Kirlenmi, kokmu, kflenmi, acm ya da iinde patojen mikroorganizma

ve toksinleri bulunan ve kokuma yapan mikroplar reyen krema ve kaymaklarngda yapmnda kullanlmas ve sat yasaktr.

Madde 47 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Krema ve kaymaklarn serin yerlerde ve yazn soutulmu tesisler ierisin-

de, temiz ve st kapal olarak saklanmas, dorudan yenilmek zere satlanpastrize krema ve kaymaklar ile piirilmi kaymaklarn tketim sonuna kadar

10 derece C n altnda bulundurulmas zorunludur.


9/119

763

Madde 48 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Krema ve kaymaklardan muayene ve analiz iin alnacak numune miktar, 200

gramdan az olmamak zere bir veya bir ka ambalajdr. Ambalaj, 200 gramdan b-yk ise, kimyasal muayene ve analiz iin temiz kaplara bakteriyolojik muayeneve analiz iin aseptik koullarda, steril cam kaplara, 200 gram numune alnrve ayn gn 10C n altnda laboratuvara gnderilir.

KISIM IXYourt ve Ayran

Madde 49 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Yourt, en az 90C da stlp, mayalanma derecesine kadar soutulmu stn,

yourt mayas katlarak laktik asit mayalanmasna tabi tutulmasyla elde edilenzel kvamda bir st rndr.

Yourtlar, yal yarm yal veya yasz inek, koyun, manda, kei stlerin-den veya bunlarn karmndan yaplr.

Yourt yapmnda ste st tozu da katlabilir. Ancak, kullanlacak st to-zunun erime oran % 98 den az olmayacak ve bu Tzkte ngrlen niteliklereuygun bulunacaktr. Bu tr yourtlarn etiketi zerine st tozu kartrlarakyapldnn ve st tozu orannn krmz renkte ve grlr biimde yazlmaszorunludur.

Madde 50 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Yourt yaplacak stler, bu Tzkte ngrlen niteliklere uygun olacak ve

stn iine stn yapsnda bulunan doal maddelerden baka bir madde katlma-yacaktr.

Ancak, ambalajnda cins ve miktar belirtilmek kouluyla Salk ve Sosyal Yardm Bakanlnca izin verilmi lezzet ve koku verici doal maddeler katla-rak aromal yourtlar yaplabilir.

Madde 51 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)

Yourt mayas, iinde, birbirine denk veya ok yakn sayda streptecocusthermmophilus ve lactobacillus bulgaricus bulunan taze yourt veya yourt kl-trdr.

Salk ve Sosyal Yardm Bakanlndan izin alnmadan baka bir maya veyaferment kullanmak suretiyle yourt yaplamaz.

Madde 52 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Yourtlarn rengi, kokusu, tad kvam ve grn doal olmaldr.Yourtlar kirlenmi, iyi fermente olmam, kflenmi, acm, kvam bozuk

olmayacak; asitlik derecesi st asidi hesabyla % 1,6 dan ok, % 0,8 den azbulunmayacak; bir mililitrede 10 dan ok kf ve maya iermeyecektir.

Nitelikleri bu Tzkte ngrlenlere uygun olmayan stten yourt yaplamaz.Yourtlarda patojen mikroorganizma ve bir mililitresinde 10 dan ok koli-

form bakteri ve C coli bulunmayacaktr.

Yourtlar yal, yarm yal, yasz yourt olarak tketime verilir.Yourtlar, ya oran ynnden, yapld stn alnd hayvana gre T.S.1018 de belirlenen deerlere uygun olacaktr. eitli hayvan stlerinin kar-myla yaplan yal yourtlarn 100 gramnda en az 3 gram, yarm yallarda enaz 1,5 gram st ya bulunacak; 1,5 gramdan az stya bulunan yourtlar ya-sz yourt olarak sata karlacaktr.

Yourtlarda yasz kuru madde oran 100 gramda en az 12 gram olacaktr.

764

Madde 53 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Yourtlar, niteliklerini bozmayacak ve insan salna zarar vermeyecek,

zellikleri bu Tzkte belirtilen cam, karton, paslanmaz elik, aloksel almin-yum, porselen, emaye, plastik v.b. kaplar ierisinde yaplp satlacaktr.


10/119

Plastik kaplar yourt kab olarak ancak bir kez kullanlabilir. Toprak mlek-lerde ve alminyum kaplarda yourt sat yasaktr.

Yourt kaplarnn, ilerine toz, toprak vb. girmeyecek biimde, su geirmezkat, cam, alminyum veya Tzkte zelli belirtilen sala zararsz plastikmaddelerden yaplm ve bir kez kullanlacak bir kapak ile rtlmesi zorunlu-dur.

Madde 54 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Yourt kaplarnn zerine, yourdun ya durumu, yapld stn tr, ya-pld yer, yapmc firmann ad, adresi varsa tescil edilmi markas gn, ayve yl olarak yapm tarihi aka yazl bir etiket yaptrlmas ya dayourdun zerini rten kapakta bunlarn belirtilmesi, ambalajl satlyorsayourdun net miktarnn yazlmas zorunludur. Bu bilgiler kapakta bulunuyorsa,kabn stnde yapmc firmann belirtilmesi gerekir.

Madde 55 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Ayran, nitelikleri bu Tzkte belirtilen yal yourtlara uygun oranda ii-

lebilir su kartrlmasyla elde edilen koyu kvaml maddedir.Ayranlarda st ya, 100 mililitrede 1,5 gramdan, yasz kuru madde 8 gram-

dan, younluk, 1,020 den az; asitlik derecesi st asidi hesabyla % 1,6 dan,tuzlu satlanlarda tuz miktar 100 mililitrede bir gramdan ok olmayacaktr.

Ayranlarn bir mililitresinde 10 dan ok koliform bakteri, 10 dan ok kf ve maya olmayacak, E coli bulunmayacaktr.

Ayranlara ya, krema vb. maddelerle kvam verici maddeler kartrlamaz.Kapal ieler ve dier kapal ambalajlar iinde satlan ayranlarn otoma-

tik tesislerde, el demeden doldurulmas gerekir.Ayranlar yalnz cam kaplar, sala zararl olmayan ve bir kez kullanlan

plastik ya da karton kaplar iinde tketime verilebilir.Ayranlarn satldklar kaplarda veya bunlarn kapaklarnda gn ve ay ola-

rak yapm tarihi, yapmc firmann ad, adresi, varsa tescil edilmi markas,tuz katlp katlmad okunakl biimde belirtilir.

Madde 56 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Torba yourdu veya szme yourt, yal, yarm yal veya yasz yourtlarn

veya ayranlarn torbadan szlmesi veya baka bir yntemle suyunun alnmasylaelde edilen kat kvaml yourt trdr.Bu tr yourtlarda en ok % 70 su, yal olanlarn 100 gramnda en az 5

gram, yarm yallarda en az 2,5 gram st ya olacaktr. Bundan daha az yaieren yourtlar yasz (yavan) yourt olarak satlabilir.

Bunlara % 1,5 orannda mutfak tuzu kartrlabilir.Szme yourtlarda, tuz ve ya dnda st kuru maddesi miktar % 30 dan az,

asitlik derecesi, st asidi hesabyla % 2,25 ten, kf ve maya says bir gramda50 den ok olmayacak; iinde patojen mikroorganizma bulunmayacaktr.

Torba veya szme yourtlar, yourdun niteliini bozmayan, insan salnazarar vermeyen ve dardan kirlenmeyi nleyen ambalajlarda tketime verilir.Bunlarn zerinde gn, ay ve yl olarak yapm tarihi, yapmc firmann ad,adresi, varsa tescil edilmi markas, yallk oran, tuz katlp katlmad

okunakl biimde belirtilecektir.

765

Madde 57 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Kimyasal muayene ve analiz iin ambalaj 500 grama kadar olan yourtlardan

bir kap, daha byk kaplarda olanlardan, kapakl ve yourt konulmasna uygun


11/119

kaplara konulmak kouluyla yal ve yarm yallarda kaymayla birlikte dikeyolarak tabana kadar kesilerek, yasz yourtlarda ise homojen hale getirildik-ten sonra 250 gram; bakteriyolojik muayene ve analiz iin ise ambalaj 500 gra-ma kadar olanlardan bir kap, daha byk kaplarda olanlardan steril kaplara,aseptik koullarda 250 gram numune alnr; 10C n altnda en ksa srede labo-ratuvara gnderilir.

Ayranlardan kimyasal muayene ve analiz iin 500 gramdan az olmamak zerebir veya bir ka ambalaj, daha byk kaplarda az temiz mantar veya cam kapak-l ielere 500 gram numune alnr. Bakteriyolojik muayene ve analiz iin 500gramdan az olmamak zere bir veya birka ambalaj, daha byk kaplarda ise ste-ril ielere aseptik koullarda en az 500 gram numune alnr ve 10C n altndalaboratuvara gnderilir.

KISIM XBozulmu, Taklit veya Tai Edilmi Stler ve St rnleri

Madde 58 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)i st, pastrize st, dayankl st, st tozu st, koyulatrlm st,

st tozu, tbbi stler, krema, kaymak, yourt ve ayran aada yazl hallerdetaklit veya tai edilmi saylrlar:

a) Bu maddenin dier bentleriyle 59 ve 60 nc maddelerde yaptrma bala-nanlar dnda nitelikleri bu Tzkte saptananlara uymayanlar,

b) Ambalaj, kab, kapa veya etiketi zerinde yazlmas gerekenler ynn-den bu Tzk hkmlerine uygun bulunmayanlar ya da miktar ve nitelikleri amba-lajnda yazl olanlara uymayanlar,

c) Sala zararl olmasa bile, iine yabanc maddeler ve koruyucu kimya-sal maddeler katlm olanlar,

d) Kaynatlm olduu halde, i pastrize veya dayankl st olarak satakarlan stler,

e) Tzkte belirlenen scaklk dereceleri ve sreleri dnda pastrize ve-ya sterilize edilen stler,

f) Akta koyulatrlm stler,

g) 1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanununun 170 inci maddesinin uygulandyerlerde i olarak yenilmek zere sata karlan pastrize edilmemi krema-lar, kaymaklar ve zel kap ve ielerde iilmek zere sata verilen pastrizeedilmemi stler,

h) Kaynatld veya 68lik alkole eit oranda kartrld zaman kesileni stler,

i) Yntemine gre suyla kartrldnda homojen hale gelmeyen veya% 98'i erimeyen pskrtme, % 85 i erimeyen silindir yntemiyle yaplm sttozlar.

Madde 59 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)i st, pastrize st, dayankl st, st tozu st, koyulatrlm st,

st tozu, tbbi stler, krema,kaymak, yourt ve ayran aada yazl hallerdesala az veya ok zarar verecek biimde bozulmu saylrlar:

a) Patojen mikroorganizmalar veya toksinlerle bulam olanlar,b) nsanlara bulamasa bile stlerin niteliklerini bozacak veya kirletecekhastalk veya arzalara uram bulunan hayvanlardan alnan stler,

766

c) Hayvanlarn doumlarndan iki hafta nceden bir hafta sonraya kadarki


12/119

sre iinde salan azl (kollostromlu) stler,d) Samdan 6 gn ncesine kadar arsenik, antimuan, civa, terebentin ruhu,

sar sabr, iyot, stiriknin gibi alkoloitler vb. ilalarla veya antibiyotikler-le tedavi edilmi hayvanlardan alnan stler,

e) Ekimi, kt kokmu, rengi bozulmu, boyanm, gzle grlecek derece-de kirli, bir yerde durunca yarm saat iinde kabn dibinde tortu yapan, iin-de kan, irin, pislik, sidik, salg ve dk maddeleri, toz toprak, kl, ty vb.maddeler karm bulunanlar,

f) Asitlik derecesi bu Tzkte gsterilen snr gemi olan i stlerletketim sresi dolmu pastrize ve dayanakl stler,

g) 1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanununa gre belirlenen koullara uymayanahrlardaki hayvanlardan alnan stler,

h) 1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanunun 126 nc maddesine gre salk de-netimi yaptrmayan veya denetim sonunda hasta veya tayc olduklar saptanan-larn sadklar stler,

i) Bu Tzkte belirlenen nitelik ve koullar tamayan kap veya ambalajdaveya temizlenmemi leklerle satlanlar,

j) retimin herhangi bir evresinde bileiminde kurun, antimuan, kadmiyum,civa bulunan veya kalaysz bakr, inko gibi kimyasal toksit etkili maddelerdenyaplm ya da iine konan st, yourt, krema, kaymak, st tozu ve ayrann ni-teliini bozan kap ve aralarla temasta bulunanlar,

k) 1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanunun 171 inci maddesine gre belirlenenkoullara uymayan messeselerde hazrlanan st ve st rnleri,

l) Tanma, saklanma ve satlar srasnda bu Tzkte saptanan scaklkdereceleri stnde bulundurulan st ve st rnleri,

m) inde patojen mikroorganizma veya Tzkte izin verilenlerden ok sapro-fit mikroorganizma ya da kf ve maya bulunan st ve st rnleri,

n) Steril olmayan koyulatrlm ekersiz stlerle ambalajlar delinmiileri derecede paslanm, kutular kabarm, delinip lehimlenmi olan ekerlive ekersiz koyulatrlm stler,

o) Tzn 36 nc maddesine aykr olan koyulatrlm stler.

Madde 60 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Herhangi bir amala iine zehirli veya sala zararl bir madde kartr-lan i st, pastrize st, dayankl st, st tozu st, koyulatrlm stve st tozlar, tbbi stler, krema ve kaymaklar, yourt ve ayranlar, salaaz veya ok zarar verecek derecede taklit ve tai edilmi saylrlar.

KISIM XIPeynir ve Peynir Mayas

Madde 61 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Peynir, i, pastrize ya da 72C da 2 dakika stlm stlerin peynir ma-

yas ya da organik zararsz bir asit ile phtlatrlp ilenmesi ve belli bir olgunlama sresigeirmesi sonunda elde edilen tad, kokusu ve kvam kendine zg bir st rndr.

Peynir yal, yarm yal veya yasz koyun, kei, inek manda stlerindenveya bunlarn karmndan yaplr. Bu stler krema veya st ya kartrla-rak zenginletirilebilir. Yaplacak peynir eidine gre ste zel olarak ha-zrlanm

767

starter ve kalsiyum klorr kartrlabilir. Peynirlerin iine, zelliklerinegre, zel bakteri kltrleri, zararsz kf, mutfak tuzu, koku ve tat vericibitkisel maddeler, baharat ve stn dier geleri katlabilir.

Peynirlere bu Tzkte belirtilenler dnda herhangi bir maddenin kart-rlmas Salk ve Sosyal Yardm Bakanlnn iznine baldr.

Beyaz peynir vb., yapm tarihlerinden en az 90 gn, kaar peyniri vb. ise60 gnden az olmamak zere olgunlama sresinin bitimine kadar 4- 10C da bek-letilmeden tketime verilemez.Dil peyniri, lor, kelek vb., yapmlarndan hemen


13/119

sonra tketime verilebilir.Olgunlamadan tketime verilecek tuzlu veya tuzsuz peynirlerin, pastrize

edilmi veya 72C da iki dakika stlm stten yaplmas, bu durumun ve tazeolduunun etiketinde belirtilmesi zorunludur.

Peynirlerde patojen mikroorganizmalar remeyecek ve peynirler ve ambalaj-lar Tzk'te belirlenmeyen hususlarda Trk Standartlar Enstitsnce kar-lan standartlara uygun olacaktr.Madde 62 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)

Beyaz peynirler, tam yal, yal, yarm yal ve yasz olarak tketimeverilebilir.

Tam yal beyaz peynirlerde, 100 gram kuru maddede en az 45 gram, yalpeynirlerde 30 gram, yarm yal peynirlerde 20 gram st ya bulunmas gere-kir, yasz peynirler 20 gramdan az st ya bulunan peynirlerdir.

Beyaz peynirlerde asitlik derecesi st asidi hesabyla % 3 geemeyecek-tir.

Kapal kaplarda veya dier ambalajlar ierisinde satlan beyaz peynirlerinkaplar veya ambalajlar zerine, peynirin yallk durumu, bilinen ad, yapa-nn veya yapmc firmann ad ve adresi, varsa tescil edilmi markas, ay veyl olarak yapm tarihi okunakl ve silinmeyecek biimde yazlacaktr.

Ak olarak satlan peynirlerin zerinde bulundurulacak etikette, peynirinyallk durumu, bilinen ad, taze veya olgunlam peynir olduu ayn biimdebelirtilecektir.

Madde 63 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Krema peyniri vb. nin 100 gramnda en ok 45 gram su, 100 gram kuru madde-

sinde en az 65 gram st ya bulunacaktr.Peynirin d kaplamasnda kullanlacak parafin, 1974 yl farmakopisinde

belirtilen zellikleri tayacak ve kalnl bir milimetreyi gemeyecektir.Bunlar gda maddelerine katlmasna izin verilen boyalarla boyanabilir.

Madde 64 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Kaar peyniri vb. nin kitlesi, dier peynirlerin ise ambalajlar zerinde

yapmc firmann ad, adresi, varsa tescil edilmi markas bulunacak, ambalajl

satlanlarn ambalaj zerinde, ayrca peynirin ad, tr, yallk durumu, ya-pm tarihi ve seri numaras aka yazlacaktr.Kaar, emantale, gravyar vb. tekerlek biiminde olan peynirlerle tulum pey-

nirlerinde ise bu bilgiler peynir zerine konacak etikette belirtilecektir.Madde 65 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Tuzsuz peynirlerde 100 gram kuru maddedeki tuz miktar en ok 0,2, salamura

peynirde 10, tulum peynirlerinde 8, 5, kadar vb. peynirlerde 7, mihali peynir-lerin 12, bunlarn dnda kalan peynirlerde 10 gram olabilir.

768

Madde 66 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Peynirler aadaki hallerde taklit veya tai edilmi saylrlar:a) Ambalajlar ve kaplar zerinde yazlanlarla etiketleri 62, 64 nc mad-

deler hkmlerine uymayanlar,b) zellikleri 62,63,65 inci maddeler hkmlerine uygun olmayanlar,c) inde st yandan baka ya, niasta, sala zararl olmasa bile y-

netmeliinde izin verilmemi koruyucu maddeler ve peynirin arln artrc


14/119

maddeler bulunanlar.Madde 67 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Peynirler aadaki hallerde sala az veya ok zarar verecek derecede bo-

zulmu saylrlar:a) Salg ve dk maddeleri karm, kirlenmi, kokmu, kurtlanm, bcek-

lenmi, patojen mikroorganizma ve toksinleri bulunan peynirlerle iyi temizlen-meden tuzlanm veya kurutulmu derilere konulmu tulum peynirleri,b) Bu Tzk'te belirtilen zelliklere ve standardna uygun olmayan ambalaj-lar iine konulmu peynirler,

c) Ynetmeliinde izin verilmemi veya izin verilenden ok antioksidan vekoruyucu maddeler katlanlar,

d) Kaplanmasnda kullanlan parafinin zellikleri 1974 farmakopisine uyma-yanlar ile ynetmeliinde izin verilmeyen herhangi bir boya ile boyananlar.

Madde 68 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)ine herhangi bir amala zehirli veya sala zararl bir madde katlm

olan peynirler, sal hafif veya ar biimde bozacak derecede taklit veyatai edilmi saylrlar.

Madde 69 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Peynirlerden muayene ve analiz iin alnacak numune miktar 200 gramdan

aa olamaz. Varsa bu miktardan az olmamak zere kk bir ambalaj alnr.Muayene ve analize gnderilecek beyaz peynirler, salamura sular iinde veazlar plastik, paslanmaz maden veya cam kapakl kavanozlar veya szntyameydan vermeyen ve paslanmayan iyi kapanr kutular iine konur. Kaar peynirle-ri vb.lerinden kabuk ve i ksmlar ierecek, byk ambalaj halinde olanlardanpeynirin tamamn temsil edecek biimde numune alnr; yukarda nitelikleri be-lirtilen kaplar iine konur.

Bakteriyolojik muayene ve analiz numunelerinin aseptik koullarda alnp,steril kaplar iinde gnderilmesi zorunludur.

Madde 70 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Peynir mayalar, stn kazeinini, kalsiyum parakazeinat halinde ktren,

bileiminde yararl enzimler bulunan maddelerdir.

Peynir mayalarnda koliform bakteriler, patojen ve bozulmaya neden olacakmikroorganizma bulunmamaldr.Mayalar kendine zg renk ve kokuda olmal, berrak grnte ve tortusuz

bulunmaldr.Sv mayalarda pH 4,5 - 6 olmaldr.Peynir mayasnda maya fermenti saf olmal, iinde pepsin veya baka fer-

mentler bulunmamaldr.Bir litre mayada en ok 10 gram borik asit, bir gram salisilik asit buluna-

bilir. Sv peynir mayalar karamelden baka bir maddeyle boyanamaz.

769

Sv mayalarn 15C n altnda saklanmas gerekir. Mayalar bu Tzkte belir-lenmeyen hususlarda Trk Standartlar Enstitsnce karlan standarda uygunolacaktr.

(Deiik: 6/11/1983 - 83/7366 K.)Sv mayalar, az kapal koyu renkli cam ieler ya da mayann niteliine

uygun yaplm plastik ve madensel ambalajlar iinde sata karlr. Ambalaj


15/119

zerine, yapmc firmann ad, adresi, varsa tescil edilmi markas, yapm ta-rihi ve seri numarasyla maya kuvveti, son kullanma tarihi, iine katlan kim-yasal koruyucu maddelerin cins ve oranlaryla karamel konulup konulmad oku-nakl ve silinmeyecek biimde yazlacaktr.

Madde 71 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Maya kuvveti, bir gram veya bir mililitre peynir mayasnn 35C scaklkta

40 dakikada phtlatrd st miktardr.Sv peynir mayalar veya tarifesine gre sv hale getirilecek toz ve tab-let mayalarn kuvveti 1/3000 den az, aylk kuvvet kayb ise % 2 den ok olamaz.Bunlarn bir mililitresinde koliform bakteriler, maya ve kf ile kokuma yapananaeroblar (Clostridiumlar) bulunmamal, total mikrop says mililitrede 500den ok olmamaldr.

Madde 72 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Mayalardan muayene ve analiz iin, orjinal 200 gramlk ambalajlardan bir

ambalaj, daha byk ambalajlardan ise en az 200 gram alnarak laboratuvara gn-derilir.

KISIM XIITereyalar

Pastrize tereya (kahvaltlk tereya), mutfak tereya, eritilmi tere-ya (sadeya)

Madde 73 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Tereya, st, krema veya yourttan fiziksel yolla elde edilen, iinde st

yandan baka ya bulunmayan st rndr.Tereyalar elde edildikleri stn adna gre adlandrlr. (inek, manda,

kei, koyun tereya gibi)Madde 74 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Pastrize tereya (kahvaltlk tereya) pastrize edilmi kremadan tekni-

ine uygun olarak elde edilen, zel koku ve lezzette, asitlik derecesi st asi-di hesabyla % 0,27 yi gemeyen tereyadr.

Pastrize tereyalar zel ambalajlaryla ve 5C n altnda sata verile-

bilir.Pastrize sresi ve derecesi kullanlan pastrize aygtnn zelliine g-re saptanr.

Madde 75 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Mutfak tereyalar; asitlik dereceleri st asidi hesabyla % 0,63 ge-

meyen, eritilmemi tereyalardr. Pastrize edilmi veya edilmemi, tuzlu veyatuzsuz olarak satlabilirler. Bunlara mutfak tuzundan baka koruyucu madde ka-rtrlamaz.

Madde 76 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Eritilerek suyundan ve dier st gelerinden ayrlan st yana, eritilmi

tereya veya sadeya denir. Bu yalarda asitlik derecesi st asidi hesabyla% 0,36 y gememelidir.

770

Madde 77 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Tereyalarnn rengi, kokusu ve tad yapld stn zelliine uygun ola-

caktr. Tereyalarnda leffman says (R.M.) 24 ten az olmayacaktr.Madde 78 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)


16/119

Tuzlu mutfak tereyalarnda, mutfak tuzu miktar % 2 den ok olmamal veambalaj veya etiketinde okunakl olarak (tuzlu mutfak tereya) yazs bulunma-ldr. Tuzsuz mutfak tereyalarnda % 0,2 den ok tuz bulunamaz.

Madde 79 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)St ya oran, pastrize ve mutfaklk tuzsuz tereyalarnda % 82 den, mut-

faklk tuzlu tereyalarnda % 80 den, sadeyalarda ise % 99 dan az olamaz.Sadeyalarda kat maddeler ile su oran % 1'i geemez. Eritilmemi tereya-larnda su oran en ok % 16 olacaktr.Madde 80 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Tereyalarnda peroksit says bir kilogramnda 10 miliekivalan gramdan ok

olmayacak, pastrize tereyalarnn bir gramnda en ok 10 koliform bakteri bu-lunacak, E coli bulunmayacaktr. Pastrize tereyalarnn bir gramnda 50 denok kf ve maya, 50 den ok proteolitik ve lipolitik jerm bulunmayacaktr.

Tereyalarnda patojen mikroorganizma bulunmayacaktr.Madde 81 - (Deiik: 6/11/1983 - 83/7366 K.)Pastrize tereyalar, TS. 1331 e uygun olarak yaplm, zerine yapmc

firmann ad, adresi, varsa tescil edilmi markas, yapld stn ad, iin-deki ya miktaryla katk maddeleri, gn, ay ve yl olarak yapm tarihi veyaseri numaras, son kullanma tarihi, depolama scakl, pastrize olduu oku-nakl ve silinmeyecek biimde yazlm ambalajlar iinde sata karlacaktr.

Madde 82 - (Deiik: 6/11/1983 - 83/7366 K.)Pastrize edilmemi tuzlu ve tuzsuz mutfak tereyalaryla eritilmi tere-

yalar, TS. 1331 e uygun olarak yaplm, zerine yapmc firmann ad, adresi,varsa tescil edilmi markas, tuzlu olup olmad, eritilmi tereyalarndaeritilmi tereya olduu, net miktar, seri numaras, ay ve yl olarak sonkullanma tarihi, yan pastrze edilmedii, depolanma scakl, yapld s-tn ad, varsa iindeki katk maddeleri ve miktarlar okunakl ve silinmeyecekbiimde yazlm kaplar ve ambalajlar iinde sata karlacaktr.

(Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.) Pastrize edilmemi mutfak tereyalarn am-balaj en az 500 gramlk olacak ve zerinde i yenmeyecei aka grlecekbiimde yazlacaktr. Ambalajszlarda bu husus etiketinde belirtilecektir. Eti-

ket yeil renkte yaplacaktr. Pastrize edilmemi tereyalarnn kahvaltlktereya olarak sat yasaktr.Madde 83 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Tereyalarna, aroma ve lezzet verici tereya bakteri kltrleri dnda

hi bir yabanc madde katlamaz; tereyalar iinde kl, kir, salg ve dkgibi irendirici maddeler bulunamaz.

Bu yalara, ynetmeliinde belirtilen miktarda betakaroten katlabilir;betakaroten dnda herhangi bir boyayla boyanmalar yasaktr.

Madde 84 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Tereya ve eritilmi ya yapm yerlerinde, bu yalardan baka ya yapm

veya bulundurulmas yasaktr.

771

Ayn yerlerde depo edilmesi zorunluluu varsa, dier yalarn tereyalarn-dan ayr oda veya blmelerde bulundurulmas gerekir.

Perakende sata verilen tereyalarnn 10C n altnda, 2 aydan daha uzun


17/119

sre saklanacak tereyalarn - 15C nin altnda bulundurulmas zorunludur.Madde 85 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Tereyalar aada yazl hallerde taklit veya tai edilmi saylrlar:a) Bu Tzkte ngrld halde etiketi olmayan veya kaplar ve ambalajlar

zerinde ngrlen aklamalar bulunmayan veya eksik olan ya da etiketindeki,ambalajndaki veya kabndaki aklamalara uygun bulunmayanlar,

b) indeki st ya oran 79 uncu maddede saptanandan aa bulunanlar,c) Asitlik dereceleri, 74,76,78 inci maddelerde gsterilenden ok, leffmanderecesi 77 nci maddede gsterilenden az olanlar,

d) Tuz oranlar 78 inci maddede belirtilenden ok veya zararsz da olsaizin verilmemi bir madde kartrlm olanlar,

e) Pastrize edilmemi st veya kremalarla yapld halde pastrize tere-ya adyla sata karlanlar,

f) Asitlik derecesini drmek veya suda eriyen uucu asit derecesini yk-seltmek iin kimyasal bir madde katlm olanlar,

g) 82,83,84 nc madde hkmlerine uygun olmayanlar.Madde 86 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Tereyalar aada yazl hallerde sala az veya ok zarar verecek dere-

cede bozulmu saylrlar:a) Asitlik dereceleri st asidi hesabyla % 0,63 geen pastrize tereya-

laryla % 0,9 u geen dier tereyalar,b) Temiz olmayan veya tereyann niteliini bozacak kap ve ambalajlarda

sata karlanlar,c) Acm, bozulmu, kflenmi, demir, bakr vb. maddelerden, bakteri ve

kf remesinden ileri gelen renk ve kokusu olanlar,d) inde patojen mikroorganizma veya toksinleri bulunanlar,e) zellikleri 80 inci maddede belirtilenlere uymayanlar.Madde 87 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)ine herhangi bir amala zehirli veya sala zararl bir madde kart-

rlm olan tereyalar, sal az veya ok bozacak derecede taklit ve taiedilmi saylrlar.

Madde 88 - (Deiik: 6/3/1980 - 8/525 K.)Byk kaplarda bulunan tereyalardan muayene ve analiz iin alnacak numu-ne, zel ya sondasyla ve eitli ynlere sokularak alnr.

Ya sondas yoksa, homojen olmasn salamak iin numune kabn eitli k-smlarndan alnr. Numune miktar 200 gramdr. Kuru, temiz, passz teneke birkutu veya cam kavanoz iine alnr. Numune olarak kk ambalajlarda 125 gram-dan az olmamak zere bozulmam tam bir paket alnr.

Pastrize tereya numuneleri 5C nin altnda laboratuvara gnderilir.Bakteriyolojik muayene ve analiz numuneleri aseptik koullarda alnarak,

steril kaplar iinde 5C n altnda ve 24 saat iinde laboratuvara gnderilir.

772

NC BLMSt Yandan Baka Yemeklik Dier Hayvan Yalar


18/119

ve Hayvani Margarinler

Madde 89 - nsan gdas olarak kullanlacak hayvan yalar:A) Ham i ve kuyruk yalar, domuz yalar,B) Eritilmi i ve kuyruk yalar,C) Eritilmi ve rafine edilmi i ve kuyruk yalar,D) Hayvani margarinler,olarak drt snfa ayrlrlar.

KISIM: IHam ve Kuyruk Yalar, Domuz Yalar

Madde 90 - Ham i ve kuyruk yalar; shhatli kasaplk hayvanlarn muhtelif yal uzuvlarndan mihaniki bir surette ayrlan yalardr. Bu yalar sr iya, koyun kuyruk ya, koyun bbrek ya, domuz ya gibi elde edildikleriuzvun ve hayvann ismi ile adlandrlp taze olarak satla karlrlar. Derikazntlarndan elde edilen yalarn yemeklik ya olarak sat yasaktr.

Madde 91 - Yukarki maddede yazl yalar normal olarak bnyeleri iindebulunanlardan baka hayvann dier nesilerini veyahut herhangi yabanc bir un-suru ihtiva etmiyecekler, bozulmu, kokmu, kflenmi ve kirlenmi olmayacak-lardr.

KISIM : IIEritilmi ve Kuyruk Yalar

Madde 92 - Shhatli kasaplk hayvanlarn i ve kuyruk yalarnn eritilerekyadan gayr nesilerden ve yabanc unsurlardan tamamiyle ayrlmas ile eldeedilen yalardr. Bu yalar tedarik edildikleri hayvann ve uzuv isminin deilavesiyle eritilmi sr iya veya eritilmi koyun kuyruk ya diye adlan-drlrlar.

Madde 93 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Eritilmi i ve kuyruk yalar; zel koku, renk ve lezzette olacaklardr.

Terkiplerindeki safi ya miktar % 96 dan aa olmyacak, tuz miktar tuzsuz

olanlarda % 0,5 den ve tuzlu olanlarda % 5 ten, asiditeleri % 2 dereceden fazlabulunmyacaktr. inde hayvann uzuv veya nesi paralar bulunmyacak, zarar-sz da olsa herhangi bir kimyevi maddeyi ve yabanc bir ya ve deri kazntyalarn ihtiva etmiyecekler ve hi bir boya ile boyanm olmyacaklardr.

Madde 94 - Eritilmi i ve kuyruk yalarnn sat kaplar zerinde; yaeriten imalathanenin isim ve adresi, yan elde edildii hayvann ve uzvununismi, tuzlu veya tuzsuz olduu aka yazl bir etiket bulunacaktr.

Bu yalarn tereyalarna, nebati ve hayvani margarinlere ve rafine yala-rna mahsus ambalajlar iine konmas ve sat ve depo yerlerinde bu yalaramahsus reyonlar iinde bulundurulmas yasaktr.

KISIM : IIIRafine Hayvan Yalar

Madde 95 - Shhatli kasaplk hayvanlarn i ve kuyruk yalarnn eritilerekyadan baka nesi ve uzuv paralarndan tamamiyle temizlendikten sonra (36)derece altnda erimi olarak kalan ksmlarnn bu derecenin stnde katlaanksmlarndan ayrlmasiyle elde edilerek zel koku ve lezzetlerinin tamamiyleizalesi ve asiditelerinin tadili iin fizik ve kimyevi bir ilemeye tabi tutul-mak suretiyle istih-

773

sal edilen yalara rafine hayvan ya denir. Bu yalar rafine kuyruk ya,


19/119

rafine i ya gibi tedarik edildikleri hayvanlarn isimlerinin ilavesiyle ad-landrlarak sata karlrlar.

Madde 96 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Rafine hayvan yalar elde edildikleri ham yalarn koku ve lezzetlerinden

tamamiyle ari olacak ve erime dereceleri (37) derecenin altnda bulunacaktr.Rafinaj ameliyesi esnasnda kullanlan hi bir kimyevi maddeyi ihtiva etmiye-cekler asidite dereceleri % 1 den ve tuz miktar da tuzlu olanlarda % 5 den,tuzsuz olanlarda % 0,5 ten fazla olmyacaktr.

Madde 97 - Rafine hayvan yalarnn iine imal esnasnda % 2 nispetinde pa-tates niastas ilavesi mecburidir. Rafine hayvan yalarnn iindeki saf yamiktar % 95 ten aa olmyacaktr. Bu yalara dier baka bir ya veya zarar-sz da olsa her trl kimyevi maddeler katlmas ve boyanmas yasaktr.

Madde 98 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Rafine hayvan yalarnn sat kablar zerinde (Rafine hayvan ya) yaz-

siyle beraber, bunu imal eden messesenin isim ve adresi, yan elde edildiihayvann ad, tuzlu veya tuzsuz olduu akca yazl bir etiket bulunacaktr.Bu yalarn, sat ve depo yerlerinde, tereyalarna, margarinlere veyahutsertletirilmi yalara mahsus reyonlarda (Ksmlarda) bulundurulmas yasaktr.

Madde 99 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Refine hayvan ya imal eden messeseler, gerekli shhi ve teknik tesisleri

ihtiva ettikleri mahalli shhat memurlarnn raporu ile anlaldktan sonrashhat ve timai Muavenet Vekaletinin msaadesi ile alp faaliyette buluna-bilirler. Bu imalathanelerde iptidai madde olarak kullanlan yalardan bakahayvani veyahut nebati dier bir yan ayn zamanda imali, depo edilmesi vesatlmas yasaktr.

KISIM : IVHayvani Margarinler

Madde 100 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Shhatli kasaplk hayvanlarn yalarnn hararetle eritilip yadan gayr

nesi ve uzuv paralarndan ve yabanc dier unsurlarndan tamamiyle temizlen-dikten sonra azami 32 hararet derecesinde kristalize edilerek bu derecede mayihalinde bulunan ya ksmlarnn (Oleonun) yine bu derecede katlam olan yaksmlarndan 28 - 30 derecede yaplan presyonla ayrlp koku ve lezzetlerinintamamile izalesi ve asiditelerinin tadili iin fiziki ve kimyevi bir rafineameliyesine tabi tutulduktan sonra veyahut bu rafine edilmi oleo iine 119uncu madde gereince rafine edilmi yemeklik nebati yalarla veya sertletiril-mi yemeklik nebati yalarla kartrldktan sonra margarin tekniinin icabet-tirdii tarzda normal veya ya alnm pastrize veya st tozundan yaplmstlerle veyahut krema ile yayklanp emlsiyona edilecek tereya manzara,lezzet ve kvamn haiz olacak surette hususi bir teknik ile ilenerek eldeedilen yksek kaliteli yalara margarin ismi verilir.

Madde 101 - (Deiik: 10/12/1959 - 4/12500 K.)

Margarinler yapldklar yalarn koku ve lezzetlerinden tamamiyle ari ola-caklar ve erime dereceleri (36) derecenin altnda bulunacaktr. mal esnasndailave edilmi st veya kremadan ileri gelme en fazla % 10 nispetinde st yanihtiva edebilecek, asidite dereceleri % 2, tuz miktar da tuzsuz margarinler% 0,5, tuzlu olanlarda % 5 i gemiyecektir.

774


20/119

Margarinlere % 5 nispetine kadar nebati lesitin ilave edilecei gibi Sh-hat ve timai Muavenet Vekaletinden alnacak msaade ile beher gramnda birmilletleraras nite D vitamini ve 20 milletleraras nite A vitaminleriyle vi-taminize edilebilirler.

Madde 102 - Margarinlerin ihtiva ettikleri safi mecmu ya miktar % 82 denaa olmayacaktr. Bu yalara yukardaki maddede gsterilenlerden baka bir yave zararsz da olsa herhangi bir kimyevi madde kartrlmas ve boyanmas ya-saktr. Ancak boya talimatnamesi hkmlerine gre kullanlmas yasak olmayannebati veya suni uzvi boyalardan birisiyle hafife boyanabilecei gibi zararszkimyevi maddelerle de kokulandrlabilir.

Madde 103 - (Deiik: 16/5/1953 - 4/808 K.)Margarinler 1/8,1/4,1/2,1 ve 2 kiloluk parumen, alminyum varak ve benzeri

sair ya geirmiyen ve shhate muzr olmyan maddeler ile yaplan ambalajlarveya 2 - 20 kiloluk teneke kablar iinde kapal olarak satlacak ve her trlambalaj zerine beyaz zemin zerinde bir kiloya kadar ambalajlarda 1 santimetrebyklnde ve daha byk ambalajlarda 2 - 3 santimetre byklnde maviharfler ile (hayvani veya nebati margarin) ibaresiyle beraber kolayca okunacaksurette imalathanenin isim ve adresi, iindeki ya miktar ve ilave edilmiolduu takdirde 100 gramnn ihtiva ettii A ve D vitaminleri miktar, miligramve Milletleraras nite olarak matbu bir ekilde yazlm bulunacaktr. Bu am-balajlar haricinde, akta veyahut ambalaj bozulmu bir halde margarin satyasaktr.

Madde 104 - Margarinlerin depo edildii ve satld reyyonlar dier btnyalarn bulunduu ksmlardan ayrlm olacaktr.

Madde 105 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Margarin imalathaneleri, her trl teknik ve shhi artlar haiz olduklar

mahalli shhat tekilatnca kabul edildikten sonra Shhat ve timai MuavenetVekaletince verilecek msaade ile alp alabilirler. Bu imalathanelerdemargarin iptidai maddesi olarak kullanlmaa msaade edilmi maddelerden bakaveya dier yalar ayn zamanda bulundurmak veya bunlar imal etmek yasaktr.

KISIM : VBozulmu, Taklit Veya Tai Edilmi St Yandan Baka YemeklikDier Hayvan Yalar ve Hayvani Margarinler

Madde 106 - Ham i ve kuyruk yalar:a) Evvelden kyma halinde hazrlanarak sata karlan veya iinde ya

kitlesinin bnyesinde bulunan normal nesilerden baka, yabanc nesiler veyaunsurlar kartrlm olan veyahut kasaplk olmayan hayvanlardan alnan hami ve kuyruk yalar taklit veya tai edilmi saylrlar.

b) Bozulmu, kokmu, kurtlanm veya kfl olan veya hasta hayvanlardantedarik edilen veyahut iinde, insanlarda hastalk yapan mikroplar bulunan ive kuyruk yalar sala az veya ok zarar verecek derecede bozulmu saylr-lar.

c) lm hayvanlardan tedarik edilen veya iine zehirli her trl yabanc

maddeler kartrlm olan i ve kuyruk yalar sala zarar verecek ekildetaklit veya tai edilmi saylrlar.Madde 107 - Eritilmi i ve kuyruk yalar:a) indeki safi ya miktar Tzkte gsterilen miktardan aa ve tuz mik-

tar muayyen nispetlerden fazla bulunanlar, iine zararsz da olsa herhangi biryabanc madde veya boya veyahut dier bir ya ilave edilmi bulunan zerindegerekli izahlar, havi etiketleri bulunmayan veya bu etiketi noksan olanlar,kasaplk

775


21/119

olarak etlerinin yenilmesine msaade edilmemi hayvanlardan tedarik edilen eri-tilmi i ve kuyruk yalar taklit veya tai edilmi saylrlar:

b) Bozulmu, kokmu, kurtlanm, kflenmi olan, iinde hayvan necis veyauzuv paralarn veya deri kaznts yalarn ihtiva eden acm olan, hastahayvanlardan tedarik edilen, iinde insanlarda hastalk yapan mikroplar ihtivaeden eritilmi i ve kuyruk yalar, Sala az veya ok zarar verecek derecedebozulmu saylrlar.

c) lm hayvanlardan tedarik edilen veya iine zehirli herhangi bir maddeilave edilmi olan eritilmi i ve kuyruk yalar sala zarar verecek derecetaklit veya tai edilmi saylrlar.

Madde 108 - Rafine hayvan yalar:a) indeki safi ya miktar Tzkte gsterilen nispetten aa olan ve

tuz miktar muayyen nispetlerden fazla olan, erime derecesi (37) derecenin s-tnde bulunan, iine patates niantas ilave edilmemi olan, iine zararsz daolsa yabanc herhangi bir madde ve dier bir ya ilave edilmi olan, boyanmbulunan ham yan zel koku ve lezzeti giderilmemi olan zerindeki etiketindeveya ambalajnda, Tzkte tarif edilen tarzda yazs bulunmayan veya bu etiketve ambalaj yazlar noksan olan veya kasaplk olarak insanlar tarafndan yenil-mesine msaade edilmemi hayvanlardan tedarik edilen, dier yalara mahsus rey-yonlar iinde depo edilen veya satlan rafine hayvan yalar taklit veya taiedilmi saylrlar.

b) Bozulmu, kokmu, kurtlanm, kflenmi, acm olan, hasta hayvanlardantedarik edilen veya iinde insanlarda hastalk yapan mikroplar bulunan, rafinajameliyesi esnasnda kullanlan kimyevi maddeleri ihtiva eden, iinde deri ka-znt yalar veya hayvan necisleri ve uzuv artklar bulunan rafine hayvanyalar sala zarar verecek derecede bozuk saylrlar.

c) lm hayvanlardan tedarik edilen veya iine herhangi zehirli bir maddekatlm olan rafine yalar sal bozacak derecede taklit veya tai edil-mi saylrlar.

Madde 109 - Hayvani margarinler:

a) (Deiik: 10/12/1959 - 4/12500 K.) Tzkte yazl artlara uygun birteknik ile hazrlanmayan, iindeki safi ya miktar muayyen nispetten az, tuzve su miktar bu nispetlerden fazla olan, iindeki st ya miktar % 10 dan velesitin miktar % 5 den fazla olan, tamam ile erime derecesi 36 derecenin s-tnde bulunan veya iine zararsz da olsa bu tzkte ilavesine msaade edilme-mi herhangi bir madde katlm olan veyahut 100 nc maddede yazl vasflarauymayan dier yalarla kartrlm olan; lezzet, grn ve kvamlar tereya- vasflarna uymayan; tzkte tarif edilen ambalajlar haricinde sata kar-tlan veya ambalajlar zerindeki yazlarn tzkte tarif edilen kaytlara uy-mayan, iindeki vitamin miktar etiketlerindeki yazl miktarlardan aa olanmargarinler taklit veya tai edilmi saylrlar.

b) Bozulmu, kokmu, kurtlanm, kflenmi, acm olan, hasta hayvanlardantedarik edilen veya iinde insanlarda hastalk yapan mikroplar bulunan, rafinaj

esnasnda kullanlan kimyevi maddeleri ihtiva eden, iinde deri kaznt yala-rnn, hayvan necisleri veya uzuv bakiyeleri bulunan.c) lm hayvanlardan tedarik edilen yalarla yaplan veya iine zehirli

bir madde katlan margarinler sal bozacak derecede taklit veya tai edil-mi saylrlar.


22/119

776

Madde 110 - Erimi, rafine hayvani yalarla, margarinden, alnacak nmunemiktar 250 gramdr. Bu nmuneler tereya nmuneleri iin tesbit edilen vasf-lar haiz kaplarla laboratuvara gnderilir.

DRDNC BLMYemeklik Nebati YalarMadde 111 - nsan gdas olarak kullanlan nebati yalar: Baz nebatlarn

dane, meyva gibi eitli ksmlarnda mihaniki usullerle kartlarak;A) Dorudan doruya veya szldkten sonra kullanlan tabii nebati yalar,B) Rafine nebati yalar,C) drojenle sertletirilmi nebati yalar,D) Nebati margarinler,

olmak zere 4 snfa ayrlrlar;

KISIM : ITabii Nebati Yalar; Zeytin Yalar

Madde 112 - Baz nebatlarn meyva, tohum, ekirdek gibi ksmlarndan ezi-lip szdrlmak suretiyle kartlan mayi yalara nebati yemeklik ya denilir;Bunlar zeytinya, susamya, pamukya gibi karldklar nebatn ismi ileadlandrlarak satlrlar;

Madde 113 - (Deiik: 13/12/1966 - 6/7445 K.)Yemeklik zeytinyalar; natrel (vierges), rafine (raffinees), tip (huiles

pures d'olive) zeytinyalar olmak zere snfa ayrlr.A - Natrel (Vierges) zeytinya:Olgun zeytin tanelerinden szma veya basnla karlan santrfjleme, din-

lendirme ve szme gibi yalnz fiziksel ve mekanik ilemlere tabi tutulan ve hibir kimyasal ilem grmeyen zeytinyalardr.

Natrel zeytinyalar drt tre ayrlr:1) Szma (Extra) zeytinyalar: Tad stn nefasette ve serbest ya asitle-

ri % 1'i gemeyen natrel zeytinyalardr.2) Extra-extra (Fine) zeytinyalar: Extra zeytinya zelliinde olup ser-best ya asitleri % 1,5'i gemeyen natrel zeytinyalardr.

3) Extra (Courante) zeytinyalar: Normal zeytinya tadnda olup serbestya asitleri en ok % 3 olan natrel zeytinyalardr. (Bu asiditede % 10 tole-rans kabul edilir.)

4) Birinci yemeklik zeytinyalar: Normal yemeklik zelliini kaybetmemive serbest ya asitleri % 45 i gemeyen natrel zeytinyalardr.

B - Rafine (Rafinees) zeytinya:Natrel zeytinyalarnn ntrletirme, aartma ve koku giderme gibi ilem-

lere tabi tutularak artlmas suretile elde edilen zeytinyalardr.Bu ilemlerde kullanlan maddeler ile metodlar sala zararl olmayacak-

tr.

C - Tip (Huiles pures d'olive) zeytinya:Bu Tzkte kabul edilen natrel zeytinyalarnn rafine zeytinyalar ile

kartrlmas suretile elde edilen zeytinyalardr.Tip zeytinyalar tre ayrlr.1) Rivyera (Riviera) tipi zeytinyalar: Serbest ya asitleri % 1 i geme-

yen tip zeytinyalardr.2) A tipi zeytinyalar: Serbest ya asitleri % 1,5 i gemeyen tip zeytin-

yalardr.


23/119

777

3) B tipi zeytinyalar: Serbest ya asitleri % 2,5 i gemeyen tip zeytin-yalardr.

Parantez iindeki isimlerin i piyasa iin kullanlmas mecburi deildir.

Madde 114 - (Deiik: 13/12/1966 - 6/7445 K.)- Natrel, rafine ve tip halindeki yemeklik zeytinyalar; 20 santigratderecede berrak, tortusuz, kendilerine has normal lezzetlerde ve yabanc koku-lardan ari olacak ve mineral, sentetik, esterifiye veya herhangi bir yabancyala kartrlm, boyanm veya iine yabanc bir madde katlm olmayacak-tr. Renk altn sarsndan yeile kadar deiebilir. Rafine zeytinyalar aksar renkte olabilir.

Yemeklik zeytinyalarna zel Ynetmeliinde msaade olunan cins ve miktar-da antioksidan maddeler katlabilir.

Yemeklik zeytinyalarnda peroksit says miliekivalan gram/1 Kilogramolarak, natrel zeytinlalarnda 20'yi, rafine zeytinyalarnda 9'u ve tipzeytinyalarnda 12'yi geemez.

Bu yalara ait dier zellikler yemeklik zeytinya standardna uygun ola-caktr.

Madde 115 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Zeytinyalarndan maada dier nebati yemeklik yalarn da, berrak, tortu-

suz, koku ve lezzetleri tabii ve asidite dereceleri oleik asit hesabile (% 1,5)u gememelidir. Bu yalarda aclk (Kreis) teaml pembelik hududunu gememekzere hafif msbet olabilir.

Madde 116 - Her trl yemeklik nebati yalarn boyanmas, iine herhangibir maksatla yabanc maddeler ilavesi ve muhtelif nevi nebati yalarn birbir-leriyle ve hayvani veyahut madeni yalarla kartrlmas yasaktr.

Madde 117 - (Deiik: 13/12/1966 - 6/7445 K.)Perakende veya toptan sata arzedilen her trl bitkisel yalarn ambalaj-

lar zerinde, piyasaya arzedenin adn ve adresini varsa markasn, net vebrt arln, parti seri numarasn, snfn (Zeytinyalarnda ayrca tr-n) gsterir, gze arpacak ve kolaylkla silinmiyecek surette yazlm, biretiket bulundurulur.

Yemeklik zeytinyalar etiketi zerinde bunlardan baka "Trk mal" ibaresiile TS iareti ve numaras bulundurulacak ve etiketlerdeki yazlar standardtabelirtilen puntolarla yazlm olacaktr.

Natrel, rafine ve tip zeytinyalar, standardnda belirtilen vasf veartlara uygun kapal kaplar iinde sata arzolunurlar.

KISIM : IIRafine Nebati Yalar

Madde 118 - Tortulu, bulank, renkleri bozulmu, lezzetleri acm veyakokular arlam nebati yalarn, yenilmelerinde hi bir mahzur meydana ge-

tirmiyecek usullerle bir tasfiyeye tabi tutularak her trl bozukluklarnn s-lah ile elde edilen nebati yalara; (rafine nebati yalar) denir.Bu yalar, rafine zeytin ya, rafine susam ya gibi istihsal edildikleri

nebatn isminin ilavesi ile adlandrlarak satlrlar. Hindistan cevizindenrafine edilerek elde edilen kat kvaml rafine ya vejetalin (koko ya) vehurmadan elde edilen rafine yaa da palm ya ismi verilir.

Madde 119 - Mayi ve sulp rafine yalar eritildikten sonra tamam ile ber-rak, renksiz veyahut ak sar renkli, tortusuz ham yan zel koku ve lezzetigiderilmi olacak ve asiditeleri oleik asit hesab ile % 0,3 gemiyecek, ac-lk taaml menfi bulunacaktr.


24/119

778

Madde 120 - (Deiik: 13/12/1966 - 6/7445 K.)Rafine bitkisel yalar, rafinaj esnasnda kullanlan hi bir kimyasal madde

ve serbest alkali veya sabunu ihtiva etmeyeceklerdir. Bu yalarn boyanmas veilerine yabanc bir madde veya sentetik, esterifiye veya baka bir ya ilavesive muhtelif nevi rafine bitkisel yalarn birbirleriyle kartrlmas yasak-tr.

Rafine bitkisel yalarn ayn neviden olan ve rafine olmayan fazla asitliyalarla kartrlarak tip ya ismi altnda satlmasna msaade edilir. Buyalar tip zeytinyalar hakkndaki hkmlere tabidir.

Madde 121 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Rafine nebati yalarn her trl ambalajlar zerinde hangi nevi rafine ya-

olduu, rafinaj yapan imalathanenin veya ihzar edenin isim ve adresi veiindeki be kiloya kadar olanlarda (Be kilo dahil) net ya miktar akca vematbu olarak yazlm bir etiket bulundurulmas mecburidir.

Madde 122 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Rafine ya imalathaneleri, gerek shhi gerekse teknik bakmndan gerekliartlar haiz olduklar mahalli shhat tekilatnca anlaldktan sonra Shhatve timai Muavenet Vekaletince verilecek msaade ile alp alabilirler.

KISIM : IIIdrojenle Sertletirilmi Nebati Yalar

Madde 123 - Adi derecede mayi halinde bulunan nebati yalarn rafine edil-dikten sonra hususi bir teknik ile idrojene edilerek kvamlarnn sertletiril-mesi ile elde edilen kat yalara idrojene edilmi nebati yalar derler.

Bu yalar, (idrojene pamuk ya) veyahut (sertletirilmi pamuk ya),(idrojene susam ya) veyahut (sertletirilmi susam ya) gibi istihsal edil-dikleri nebatn isminin ilavesi ile adlandrlarak satlr.

Madde 124 - Sertletirilmi nebati yalar adi derecede beyaz renkte, katkvamda, yapld ham yan zel koku ve lezzeti giderilmi olacak ve eritil-dikleri zaman tamamiyle berrak, tortusuz, renksiz, veyahut ok ak renkli m-tecanis bir mayi ya halini alacaktr. htiva ettikleri safi ya miktar % 98den aa ve asidite dereceleri rafine nebati yalar iin kabul edilen haddenfazla olmayacak, erime derecesi (37) dereceyi gemiyecektir.

Madde 125 - Sertletirilmi nebati yalar; gerek rafinaj ve gerekse sert-letirme esnasnda kullanlan hi bir kimyevi madde ve serbest kalevyi ihtivaetmiyeceklerdir. Bu yalarn boyanmas, ilerine her ne maksatla olursa olsunyabanc bir madde veyahut dier bir ya ilavesi ve muhtelif nevi sertletiril-mi nebati yalarn birbirleriyle kartrlmas yasaktr.

Madde 126 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Sertletirilmi nebati yalarn konulduklar kablar zerinde, hangi nevi

sertletirilmi nebati ya olduu, imalathanenin veya ihzar edenin isim ve ad-resi, iindeki be kiloya kadar (Be kilo dahil) ambalajlarda net ya miktarakca yazl bir etiket bulunacaktr.

Madde 127 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Sertletirilmi nebati ya imalathaneleri gerek shhi ve gerekse teknik

artlar haiz olduklar mahalli shhat tekilatnca anlaldktan sonra Shhatve timai Muavenet Vekaletince verilecek msaade ile alp alabilirler.

Bu imalathanelerde her trl hayvani yalarn imal edilmesi veya bulundu-rulmas yasaktr.


25/119

779

KISIM : IVNebati Margarinler

Madde 128 - Tamamiyle rafine edildikten ve icabnda idrojenle sertletiril-dikten sonra, normal veya ya alnm pastrize stlerle veya krema ile alka-lanmak suretiyle lezzet, manzara, kvam bakmndan tereya vasflarn ihtivaedecek surette ilenmi yksek kaliteli nebati yalara (nebati margarin) denir.Bu yalara % 5 nispetinde nebati lesitin ve 9,101 ve 103 nc madde artlardahilinde A ve D vitaminleri ilave edilebilir.

Madde 129 - (Deiik: 10/12/1959 - 4/12500 K.)Yukarki maddede yazl yalar, manzara, renk, lezzet ve kvam bakmndan

tereya vasflarnda olacaklar ve erime dereceleri (36) dereceyi gemiyecek vedier fiziki ve kimyevi vasflar hayvani margarinlerin ayn olacaklardr.

Madde 130 - Nebati margarinlerin ihtiva ettikleri safi ya miktar % 82

den aa olmyacak ve tuz miktar tuzsuz olanlarda % 0,2 den, tuzlu olanlarda% 2 den fazla bulunmyacaktr.Madde 131 - (Deiik: 10/12/1959 - 4/12500 K.)Tamamiyle rafine ve ksmen selektif bir tarzda idrojene edilmi nebati ya-

larn, st veya krema katlmadan, hususi surette kristalize ve homogeneize edi-lerek kvam, grn, renk, lezzet ve rayiha bakmndan eritilmi tereya va-sflarnda hazrlanan mahsule (Mutfak yemeklik nebati margarin) denir.

Bu yalar % 99 safi ya ihtiva edecek, erime noktalar 36 santigrat dere-cesinin stnde olmyacak ve asidite dereceleri asit oleik hesabiyle % 0,2 yigemiyecektir.

(Deiik: 6/11/1983 - 83/7366 K.) Bu yalar, dier margarinler gibi, vita-ninize edilebilir ve ilerine Ynetmeliinde izin verilen boya ve zararsz kokumaddeleri konabilir. Bu yalar, TS. 2812 ye uygun olarak yaplm ambalajlarda

satlrlar.133, 134,135 ve 136 nc maddeler mutfak yemeklik nebati margarinler iin deuygulanr.

Madde 132 - (Deiik: 16/5/1953 - 4/808 K.)Nebati margarinlerin imalathanelerinin artlar ve ambalaj, etiket ve sat

ekilleri, hayvani margarinler hakkndaki hkmlere tabidir.Sanayide kullanlacak her nevi hayvani ve nebati yalar bu Nizamname hkm-

lerine tabi deildir.

K I S I M - VBozulmu, Taklit Veya Tai Edilmi Yemeklik Nebati Yalar

Madde 133 - (Deiik: 13/12/1966 - 6/7445 K.)Her trl bitkisel yemeklik yalar (natrel, rafine, tip, idrojene yalar

ve bitkisel margarinler) aadaki hallerde taklit veya tai edilmi saylr-lar:a) zerinde etiketleri bulunmayan veya etiketlerinde bu Tzk ile yazlmas

mecburi kaytlar ihtiva etmeyen, cins ve nevileri etiketlerinde gsterilenyalarn vasflar bu Tzkte kendileri iin tesbit edilen fiziksel ve kimyasalzelliklere uymayan veya etiketleri noksan bulunan her trl yemeklik bitkiselyalar, ambalajlar ve zerindeki yazlar Tzk hkmlerine uymayan nebatimargarinler,

b) Dier nevi yemeklik bitkisel veya hayvansal veya esterifiye yalarlakartrlm olan natrel, rafine, tip ve sertletirilmi bitkisel yalar,

c) lerine zararsz da olsa, msaade edilenler dnda, boya veya herhan-gi bir yabanc madde katlm olanlar,


26/119

780

d) Bulank ve tortulu (kat yalar eritildikten sonra) her trl bitkiselyalar. (Margarinlere katlmasna msaade edilen maddelerden ileri gelme bula-nklk veya tortu bu kaydn dndadr.)

Madde 134 - (Deiik: 13/12/1966 - 6/7445 K.)Her trl bitkisel yemeklik yalar (natrel, rafine, tip idrojene yalar ve

bitkisel margarinler) aadaki hallerde sala zarar verecek derecede bozul-mu saylrlar:

a) Fena kokulu, kflenmi her trl yemeklik bitkisel yalar,b) Asiditeleri 4,5 'i geen zeytinyalar, asiditeleri 2,5 i geen tip ya-

lar ve dier nevi sv yemeklik bitkisel yalar ve rafine, sertletirilmi bit-kisel yalar ve bitkisel margarinler,

c) Peroksit says miliekivalan gram/1 kilogram olarak, 20 yi geen natrelzeytinyalar, 9 u geen rafine zeytinyalar ve dier bitkisel rafine yalar,12 yi geen tip zeytinyalar,

d) inde hastalk yapan mikroplar bulunan yalar,e) Ya ile temas sathlarnda kurun, antimuan, inko, bakr gibi zehirli

maddeler ihtiva eden veya yalarn vasflarn bozan kaplara veyahut ambalaj-lara konulmu olan yalar.

Madde 135 - (Deiik: 13/12/1966 - 6/7445 K.)Her trl bitkisel yemeklik yalar (natrel, rafine, tip, idrojene yalar

ve bitkisel margarinler) aada yazl hallerde sala az veya ok zarar ve-recek derecede taklit veya tai edilmi saylrlar:

a) lerine her ne maksatla olursa olsun sala zararl bir madde katlmolanlar,

b) Her trl madeni yalarla, veya sanayide kullanlmasna msaade edilmiolan nebati yalarla kartrlm olanlar.Madde 136 - Muayene ve tahlil iin her trl yemeklik nebati yalardan 250

gram numune alnr ve az imtizal cam veya mantar kapakl temiz ve kuru birie veya kavonoz iinde laboratuvara gnderilir.

BENC BLMEtler

Kasaplk Hayvan Etleri, - Kmes Hayvanlar Etleri,- Balk Etleri

KISIM: IKasaplk Hayvan Etleri

Madde 137 - Kasaplk hayvan etleri tabirile; kasaplk ismi altnda insangdas olarak dorudan doruya veya eitli gda mstahzarlar yapmak suretiy-le etlerinin yenilmesine msaade edilmi hayvanlarn, deri, ba, ayak ve ahaksmlarndan ayrlm olan taze veya fenni souk hava depolarnda usul daire-sinde muhafaza edilmi etler ile buna yapk olan kemik, veter, sfak ve ya-lar anlalr.

Bu etler erkek kvrck eti, dii karaman eti gibi tedarik edildikleri hay-vann rk, nevi ve cinsine (hangi hayvan eti olduu, erkek veya dii bulunduu)na gre vasflandrlarak satlrlar.

Doumlarndan itibaren mahalli belediyelerce tesbit edilecek mddetler zar-fnda yalnz kuzular, kasap dkkanlarnda mtat olarak beraber bulundurulan bave baz aha ksmlariyle birlikte ve domuzlar derileriyle satlabilirler.


27/119

781

Madde 138 - Dorudan doruya et halinde satlan veya eitli gda mstah-zarlarnn yaplmas iin kullanlan etlerin, Salk ve Sosyal Yardm Bakanl-nca msaade edilmi mezbahas olan yerlerde, bu mezbahalarda kesilmi hayvanetleri olmas ve Hayvan Salk Zabtas Tz ve etlerin Tefti Ynetmeliihkmlerine gre muayene edilmi ve buradaki artlara uygun damgalanm olmasmecburidir.

Madde 139 - (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.)Etler ve etlerden ayrlm olan yenebilir dier hayvan aksam, muhafaza

edildikleri veya satldklar yerlerde vasflar bozulmayacak ve kirlenmiyecekartlarda, toz ve sinekten korunmu serin ve temiz yerlerde veya fenni souk

hava depolarnda veya dolaplarnda asl bulundurulacak ve zerlerinde 137 ncimaddede yazl vasflarn belirtmek zere hayvann (Irk, nevi ve cinsini) gs-teren madeni bir etiket aslm olacaktr.

Evvelden hazrlanm kyma halinde et satmak yasaktr. Ancak, gda endst-risinin bugnk fenni icaplarn haiz ve devaml veteriner kontrol altndabulunan bu ie mahsus souk hava depolar atelyelerinde hazrlanp daryahi bir surette sznt vermiyen hususi ambalajlar iinde ve dondurulmu veyasoutulmu olarak muhafaza edilen ve bu ambalajla bu messeselerde veya bumesseselere ait dkkanlarda satlan ve normal olarak ete bal yadan bakaiinde hayvann dier aksam ve yabanc hi bir madde bulunmayan i kymalar,bu hkmden mstesnadr. Bu messeselerin kurulup almalar, mahalli shhattekilatnn raporu zerine Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin msaadesinebaldr.

Madde 140 - Dondurulmu olarak devaml muhafaza usul ile saklanm etler,kasap dkkanlarnda bu etlerin vasflarn muhafaza etmelerine yetecek derecedesoutulmu souk hava depo veya dolaplarnda bulundurulacak ve bu etlerinzerlerine dondurularak saklandn bildirir ayrca bir etiket konulacaktr.

Madde 141 - Mezbahalardaki shhi muayene neticesinde arta bal olarakyenilmesine msaade edilen etler, resmi makamlarn nezareti altnda gereklimuamelelere tabi tutulduktan sonra mahiyetleri aka bildirilmek suretiylebelirli yerlerde satlabilir. Bu etlerin lokanta, a dkkanlar gibi umumamahsus gda maddeleri hazrlayan messeselerde kullanlmas yasaktr.

KISIM: IIBalk Etleri

Madde 142 - Bu Tzn tatbikatnda etlerinin yenilmesi mtad olan tuzluveya tatl su hayvanlarna balk denir. Balklarn hi bir bozuklua uramadanher trl tabii vasflarn ve tazeliklerini muhafaza edecek surette nakiledilmesi ve satlmas ve sat kaplar zerinde bu balklarn nev'ini bildirirbirer madeni etiket bulunmas mecburidir.

KISIM: IIIKmes Hayvanlar Etleri

Madde 143 - Tavuk, hindi, kaz, rdek gibi hayvanlarn etleridir. Bu hayvan-lar hususi sat yerlerinde diri olarak bulundurulabilecekleri gibi kesilmi vetemizlenmi olarak da satlabilirler.

Etleri yenilmek zere sata arzedilen her trl kmes hayvanlarnn tama-miyle salam ve shhatte olmalar ve kafi derecede beslenmi bulunmalar lazm-dr. Kesilmi ve temizlenmi olan kmes hayvanlar, temiz ve serin yerlerdeasl olarak sata arzedilecekler ve zerlerinde hangi nevi kmes hayvan eti


28/119

olduunu bildirir birer madeni etiket bulunacaktr.

782

KISIM : IVEtlerin Muhafazas

Madde 144 - Dondurularak devaml olarak muhafaza edilen balk ve kmes hay-vanlar etleri, sat yerlerinde bunlarn bozulmadan muhafazalarna yetecek de-recede soutulmu depo veya dolaplar bulundurulacak ve zerinde dondurularaksaklandna dair ayrca bir etiket bulunacaktr.

KISIM: V

Bozulmu, Taklit Veya Tai Edilmi EtlerMadde 145 - Kasaplk hayvan etleri, balk ve kmes hayvanlar etleri aa-daki yazl hallerde taklit veya tai edilmi saylrlar:

a) zerinde ynetmeliine uygun muayene damgas olmayan veya mevcut damgassilik veya tahrip edilmi bulunan kasaplk hayvan etleri,

b) zerlerinde bu Tzkte yazl tarzda etiketi olmyan veya etiketteki ya-zlar noksan bulunan her eit hayvan etleri,

c) Vasflar, zerinde yazlm etiketlere uymayan her trl hayvan etleri,d) Zararszda olsa herhangi bir kimyevi madde ile muamele edilmi veya

boyanm her trl hayvan etleri veya yenilebilir dier hayvan ksmlar,Madde 146 - Kasaplk hayvan etleri ve yenilebilir dier aksam, balk ve

kmes hayvanlar etleri aada yazl hallerde sala az veya ok zarar vere-cek derecede bozulmu saylrlar:

a) Hasta olan veya salk durumu kasaplk iin msait olmayan veyahut bele-diye mezbahas olan yerlerde kaak olarak kesilen kasaplk hayvan etleriyle,hasta kmes hayvan etleri,

b) (a) ksmnda yazlm hayvanlara ait her trl aha ksmlar,c) Herhangi surette olursa olsun bozulmu, kokmu, kurtlanm olan kasaplk

hayvan etleriyle, bu hayvanlarn yenilebilir dier ksmlar ve kmes, av hay-vanlar, balklar ve dier deniz hayvanlar,

d) (Deiik: 21/3/1956 - 4/6999 K.) 139 uncu maddenin son fkrasnda belir-tilen artlarda bulunmyan i kymalar.

Madde 147 - Kasaplk hayvan etleri ve bunlarn yenilebilir dier aksam ilebalk ve kmes hayvanlar etleri aada yazl hallerde sala az veya okzarar verecek derecede taklit veya tai edilmi saylrlar:

a) Hastalk veya sair sebeplerle ldkten sonra veya aoni halinde ikenkesilen kasaplk hayvan etleri, dier aksamiyle kmes hayvan etleri,b) nsanlar tarafndan yenilmesi mutad olmayan hayvan etleri ve bunlarndier aksam,

c) inde herhangi bir suretle zehirli maddeler bulunan her trl hayvanetleri ve dier aksam.

ALTINCI BLMKonserveler

Madde 148 - Taze veya piirilmi uzvi gda maddelerinin, yenilmelerinde hibir mahzur meydana getirmiyecek teknik usullerle ilenerek bir ka haftadan birka seneye kadar vasflar bozulmadan saklanabilen ekillerine konserve derler.Bu konserveler iki ekilde yaplr:


29/119

783

a) (Deiik: 6/11/1983 - 83/7366 K.) T.S. 1118 de belirtilen hacim, lve nitelikteki teneke kutular, cam kavanozlar ya da plastik maddelerden yapl-m ve hermetik olarak kapatlm kaplar iinde sterilize edildikten sonra, bo-zulmalarna ve kirlenmelerine engel olacak ve steril durumlarn koruyacak ko-ullarda saklanan konserveler, (Teneke kutularda kapal olarak sterilize edil-mi et, balk, sebze, meyve konserveleri vb.)

b) (Deiik: 16/5/1953 - 4/808 K.) Ayrca isterilize edilmiyerek mikropla-rn ve diyastaslarn faaliyetine ve bu sebeple gda maddelerinin vasflarnn

deimesine veya bozulmasna engel olacak (disjenetik) artlarda yaplan ksadevaml konserveler.

KISIM: IKapal Kablarla sterilize Edilerek Veya Disjenetik artlardaHazrlanan Et, Balk, Sebze ve Meyva Konserveleri Hakknda

Mterek Hkmler (1)Madde 149 - (Deiik: 16/5/1953 - 4/808 K.)Kapal kablarda isterilize edilmek veya disjenetik artlarda yaplmak su-

retiyle her trl gda konserveleri, bu husus iin lzumlu btn teknik ve sh-hi artlar yerinde olan ve Hkmet veya belediye salk tekilatnn kontrolualtnda bulunan messeselerde yaplabilir.

Madde 150 - (Deiik: 16/5/1953 - 4/808 K.)

Konserve yaplacak gda maddelerinin btn tabii vasflarnn yerinde olma-s ve hibir bozuklua uramam olmalar arttr. Bu gda maddelerinin aykla-np, paralanmas, piirilmesi, kutulara konulmas, kutularn kapatlp isteri-lize edilmesi ilerinin faslasz olarak yaplmas mecburidir.

Madde 151 - Herhangi bir usul ile evvelce konserve yaplm bir gda madde-sinden, baka bir sus ile ikinci defa konserve yaplamaz.

Madde 152 - Konservelerin konulmas iin kullanlan madeni kutular, evvelcehi kullanlmam ve okside olmam tenekeden veyahut iindeki gda maddeleri-nin vasflarn bozmyacak ve bu gda maddelerinin kimyevi terkibinden mtees-sir olmyacak zararsz maddelerden yaplm olacak ve konserve muhteviyat iletemasta bulunan ksmlarla lastik rondeller de arsenik gibi zehirli maddelerve % 0,5 ten fazla kurun bulunmyacaktr. Bu kutularn doldurulmadan evveliyice temizlenmi olmalar lazmdr.

Madde 153 - Konservelerin sterlizasyonu; her trl siporlu ve siporsuz mik-roplarn ldrlmesini temin edecek surette tazyikli buharla iliyen fenni ci-hazlarla yaplacaktr.

Madde 154 - Sterilizasyondan sonra soutulan kutulardan her seriden en aa- % 3 nispetinde ayrlacak numuneler 5 gn mddetle (38) derecelik etvlerdeve sonra da iki hafta (20 - 22) derecede bekletilerek kabarp kabarmadklararatrlacak ve msbet veya menfi neticeler seri numaralar ve tarih ile bir-likte hususi bir deftere kaydedilecektir.

Madde 155 - Sata kartlan konserve kutularnn kapaklar ieri ekikveya dz olacak, kabarm olmyacaktr. Bu kutularn hi bir yerinde delik,deik ve iine kadar ilemi derin pas lekeleri bulunmyacak ve muhteviyat ku-ru olarak hazrlanan veya adi derecede donmu olmas lazmgelen konservelerdealkant hissi olmyacaktr.--------------------------(1) Bu balk 16/5/1953 tarih ve 4/808 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile dei-


30/119


31/119

ve iine zeytinya veya bu Tzk ile yenilmesine msaade edilmi dier bir ne-bati ya ilavesiyle ermetik olarak kapatlm kutular iinde sterilize edilme-leriyle hazrlanr. Bu konservelere biber, domates veya salas gibi eni velezzet verecek zararsz maddeler de ilave edilebilir.

785

C) Sebze ve meyva konserveleri:Madde 164 - Tabii vasflarn muhafaza eden eitli sebze ve meyvalarn

ayklanp temizlenerek iptidai bir piirmeye ve mahalli ihtiyatlara uygun birilemeye tabi tutulduktan sonra ermetik olarak kapatlm kutularda sterilizeedilmeleriyle hazrlanrlar.

Madde 165 - Yukarki maddede yazl konservelerin etiketleri zerinde, genel

hkmlerin 159 uncu maddede yazl izahlardan baka sebzelerin basit veya yaile piirilerek dorudan doruya yenebilecek tarzda hazrlandklar meyva kon-servelerine eker ilave edilip edilmedii edilmi ise yzdeki eker miktaryazlacaktr.

KISIM: IIIBozulmu, Taklit veya Tai Edilmi Konserveler

Madde 166 - Kapal kaplarda sterilize edilerek hazrlanan et, balk, sebzeve meyva konserveleri aadaki hallerde taklit veya tai edilmi saylrlar:

a) zerinde bu Tzkte tarif edilen artlara uygun etiketi olmyan veyaetiketindeki yazlar noksan bulunan yahut muhteviyat, etiketteki yazl va-sflara uymayanlar, etiketi veya yazlar deitirilmi olanlar,

b) ine konulmasna msaade edilmi olanlardan baka, zararsz da olsa,

yabanc bir madde veya boya ilave edilmi bulunanlar,c) inde veter, kemik, damar paralar gibi etten baka ve yenilmiyen hay-van ksmlar bulunan et konserveleri,

d) Resmi msaadesi olmyan messeselerde yaplm konserveler,e) Evvelce herhangi bir usul ile hazrlanm konserveleri sonradan baka

bir usulle ileyip tekrar konserve yaplanlar,f) Bu Tzkte taklit veya tai edilmi saylan maddelerle yaplanlar.Madde 167 - Kapal kaplarda sterilize edilerek hazrlanan et, balk, sebze

ve meyva konserveleri aadaki hallerde sala az veya ok zarar verecek de-recede bozulmu saylrlar:

a) Hasta veya gayri shhi hayvan etleriyle yaplan veya kokmu, rm,kflenmi, kurtlanm veya sair suretlerde tabii vasflar bozulmu iptidaimaddelerden yaplan veya kutular aldklar zaman bu bozukluklar gsteren,iindeki uzvi maddenin tahalllne ait olarak gaz husule gelmi veya kimyevimiyarlarla bozuklua ait msbet teammller veren konserveler,

b) indeki uzvi maddenin tahalllne ait olarak kapaklar ikin olan ve-ya delinmi veya kutularnda iine kadar nfuz etmi pas lekeleri bulunan kon-serveler,

c) Muhteviyatndan yaplan haval ve havasz kltrlerde bakteri reyenveya iinde toksinler bulunan konserveler,

d) Terkibinde zararl maddeler bulunan veya iindeki gda maddeleri iletemas eden ksmlarda % 0,5 den fazla kurun ihtiva eden kutulara konulmukonserveler,

e) Bu Tzk hkmlerine gre sala zararl olacak derecede bozulmu say-lan maddelerle yaplanlar.

Madde 168 - Kapal kaplarda sterilize edilerek hazrlanan et, balk, sebzeve meyva konserveleri aadaki hallerde sal az veya ok bozacak derecedetaklit veya tai edilmi saylrlar:


32/119

a) Her ne sebeple olursa olsun iine herhangi zehirli bir madde katlmolan konserveler,

786

b) Vasflar aikar derecede bozulmu gda maddeleriyle yaplan konserve-ler,

c) Evvelce delinmi olan veyahut muhteviyatnda gaz husule gelerek kabar-m kutular delip gazlar boaltlan kutular lehimleyip tekrar satla ka-rlan konserveler,

d) inde barsak, deri paralar gibi iren hayvan aksam bulunanlar,e) Bu Tzk hkmlerine gre sal bozacak derecede taklit veya taiedilmi saylan iptidai maddelerle yaplm olanlar.

Madde 169 - Sterilizasyon suretiyle hazrlanan konserve gda maddelerindenlaboratuvara muayene ve tahlil iin gnderilecek nmune miktar muhteviyat250 gramdan az olmamak zere, bir veya mtaaddit orijinal ambalajdan ibarettir.

KISIM: IVDisjenetik artlarda Yaplan Ksa Devaml Et Konserveleri

(Kurutma, gmme, isleme usuliyle yaplanlar) (1)A) Pastrmalar:Madde 170 - (Deiik: 16/5/1953 - 4/808 K.)Pastrmalar Salk ve Sosyal Yardm Vekaletince faaliyetlerine msaade

edilmi ve shhi kontrol altnda bulunan fenni mezbahalarda kesilmi shhatlikasaplk hayvanlarn, yapk yalarndan baka btn dier unsurlarndanayrlm olan et ktlelerinin tuzlanp tazyik edildikten ve kafi miktarda kuru-tulduktan sonra mahalli adedlere uygun usuller ile sarmsak, biber, emenotuve zararsz tohumlardan yaplan bir tabaka ile rtlen veya emenlenmeden eldeedilen et mstahzarlardr. emen tabakas iine boya veya yabanc dier birmadde katlmas yasaktr.

Pastrmalarda rutubet miktar % 40 geemez.B) Sucuklar:Madde 171 - Sucuklar Salk ve Sosyal Yardm Bakanlnca faaliyetine m-

saade edilmi bulunan fenni mezbahalarda kesilen shhatli kasaplk hayvan etle-rinin et veya yadan baka dier btn unsurlarndan ayrldktan sonra kylp,iine mahalli adetlere uygun olarak konulmas mtat olan tuz, biber, bahar,kimyon, sarmsak gibi zararsz maddelerin ilavesiyle elde edilen kitlenin te-mizlenmi ve kurutulmu barsaklara veya bu maksatla kullanlmasna msaade edi-len benzeri dier mnasip maddeler iine doldurulup kurutulmasiyle elde edilenet mstahzarlardr. Sucuklarda safi et miktar % 60 dan aa ve ya miktar% 40 dan fazla olmyacak, rutubet miktar % 40 gemiyecektir. ine bu nis-petten fazla ya konulmu olan sucuklar (ok yal sucuklar) etiketi altndasatlabilirler.

C) Sosis ve salamlar:Madde 172 - (Deiik: 6/11/1983 - 83/7366 K.)Sosis ve salamlar, yukardaki maddede gsterilen koullarda, kasaplk hay-

van etlerinin et ve yalaryla yntemine uygun olarak yapay ya da doal klf-lara doldurulup gerekli teknolojik ilemlerden geirilen et rnleridir. Bunla-rn iine Ynetmeliinde belirtilen miktarda katk maddeleriyle yzde 5'i ge-memek zere patates niastas eklenebilir.

D) Kavurmalar:


33/119

Madde 173 - Kavurmalar 171 inci maddede yazl artlardaki kasaplk hayvan-larn, kendisine yapk az miktarda yadan baka dier btn aksamndan tec-rit edilmi et kitlelerinin, paralanarak ya iinde kavrulduktan sonra temizve zarar------------------------------(1) Bu balk 16/5/1953 tarih ve 4/808 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla dei-

tirilmi eklidir.

787

sz kaplarda ya iine gmlmek ve zerleri, et kitlesini tamamiyle ve kafikalnlkta kapatacak bir tabaka halinde ya ile rtlmek suretiyle yaplan etmstahzarlardr.

E) Kurutulmu et:

Madde 174 - Kurutulmu et 171 inci maddede yazl artlarda bulunan kasap-lk hayvanlarn et kitlelerinin tuzlanp kurutulmasiyle elde edilir.F) Dumanlanm, (islenmi) etler:Madde 175 - Dumanlanm etler 171 inci maddede yazl artlarda bulunan

kasaplk hayvanlarn et kitlelerinin kurutulup dumanlama suretiyle, duman iin-deki dezenfektan maddelerle bir tabaka halinde rtlmesiyle elde edilirler.

Madde 176 - Yukardaki maddelerde yazl et mstahzarlar ancak faaliyetle-rine resmen msaade edilmi fenni ve shhi artlar haiz bulunan messeselerdeyaplabilirler.

Madde 177 - Btn et mstahzarlarnn iine et ve yadan baka her trlhayvan aksamnn ve ilavesi mtat olan zararsz maddelerden baka dier herhan-gi bir cismin katlmas ve bu mstahzarlarn boyanmas yasaktr.

Madde 178 - Et mstahzarlarndan sucuklarn her bir kangal zerine gei-

rilmi olarak, dier et mstahzarlarnn da yalnz bu maddelere ait bulunanreyyonlar zerinde; yapanlarn isim ve adresi, hangi hayvan etinden veya etle-rinden (kark olduuna gre) yapldn akca bildirir birer etiket buluna-caktr. ine % 40 dan fazla ya konulmu olan sucuklarn etiketleri zerine(fazla yal sucuk) yazsnn ilavesi mecburidir.

KISIM: VBozulmu, Taklit Veya Tai Edilmi Et Mstahzarlar

Madde 179 - Pastrma, sucuk, sosis, salam, kavurma, kurutulmu ve islenmietler ve dier et mstahzarlar aadaki hallerde taklit veya tai edilmisaylrlar:

a) Resmi msaadesi olmadan faaliyette bulunan imalathanelerde yaplanlar,b) Bu Tzk hkmlerine gre taklit veya tai edilmi saylan iptidai

maddelerle yaplanlar,c) Bu Tzkte tarif edilen usuller haricinde iine zararsz da olsa dierhayvan aksam veya konmasna msaade edilmemi dier cisimler katlm veyaboyanm ol

Documents

Gıda Maddeleri Tüzüğü