GIÔÙI THIEÄU VAÊN KIEÄN “HÖÔÙNG DAÃN

VIEÄC TOÂN KÍNH TOÅ TIEÂN”

“Anh em haõy ñi ñeán cuøng trôøi cuoái ñaát, loan baùo Tin Möøng

cho moïi thuï taïo”(Mc 16,15). Ñoù laø leänh truyeàn cuûa Chuùa Gieâsu cho

caùc anh em moân ñeä. Thöïc teá khi rao giaûng Tin Möøng ôû nhieàu nôi,

vaøo nhöõng thôøi ñieåm cuï theå, anh em thöôøng phaûi ñoái maët vôùi caùc

thaùch thöùc cam go veà phong tuïc, truyeàn thoáng hay vaên hoùa ñòa

phöông. Rieâng taïi AÙ Ñoâng, vieäc toân kính toå tieân laø moät trong nhöõng

vaán naïn lôùn trong lòch söû truyeàn giaùo. Thöïc söï, caùc thöøa sai (haàu heát

ñeán töø Taây phöông) ñaõ coù nhöõng quan ñieåm khaùc nhau veà truyeàn

thoáng caùc daân toäc trong vieäc thôø kính toå tieân, toân kính caùc anh huøng

lieät nöõ vaø “caùc Thaàn Thaùnh” (nhö Ñöùc Khoång Töû, caùc vò thaønh

hoaøng), vaø caùc nghi thöùc lieân quan ñeán vieäc quan hoân tang teá. Suoát

moät thôøi gian daøi, vaán ñeà toân kính toå tieân nhö vaãn coøn boû ngoû vaø

ñöôïc thích öùng tuøy quan ñieåm vaø ñònh höôùng cuûa caùc nhaø truyeàn

giaùo taïi moãi nôi (Trung Hoa, Nhaät Baûn, Vieät Nam...). Maõi tôùi ngaøy

Huaán thò Plane Compertum Est ñöôïc Ñöùc Hoàng Y Pheâroâ Fumasoni

Biondi, Boä Tröôûng Boä Truyeàn Giaùo coâng boá (08/12/1939), moät

ñöôøng höôùng môùi meû vaø nhaát quaùn ñaõ thöïc söï ñöôïc khai môû cho

cuoäc hoäi nhaäp vaên hoùa veà vieäc toân kính toå tieân.

Huaán thò Plane Compertum Est xaùc ñònh ngay trong phaàn môû

ñaàu: “Roõ raøng laø taïi Cöïc Ñoâng xöa kia coù moät soá nghi leã gaén lieàn

vôùi nghi ñieån ngoaïi giaùo, nay vì nhöõng bieán ñoåi theo thôøi gian veà

caùc phong tuïc vaø yù töôûng, neân noù chæ coøn mang yù nghóa daân söï, ñeå

toû loøng toân kính toå tieân, yeâu meán toå quoác vaø vì lòch söï trong caùc

töông quan xaõ hoäi”. Sau khi phaân tích caùc maët thuaän vaø nghòch cuûa

vaán ñeà döôùi goùc ñoä vaên hoùa cuõng nhö toân giaùo, Huaán thò ñaõ tuyeân

boá: “Ngöôøi Coâng giaùo ñöôïc pheùp tham döï caùc nghi leã kính Ñöùc

Khoång, tröôùc hình aûnh hoaëc baøi vò mang teân Ngaøi trong caùc vaên

mieáu hay tröôøng hoïc”(soá 1); vaø “phaûi coi laø ñöôïc pheùp vaø xöùng hôïp

taát caû nhöõng (cöû chæ) cuùi ñaàu vaø nhöõng bieåu loä khaùc coù tính caùch

t r a n g 2

toân troïng daân söï tröôùc nhöõng ngöôøi quaù coá hay hình aûnh vaø baøi vò

mang teân hoï”(soá 4).

Taïi Vieät Nam, Giaùo hoäi cuõng ñaõ coù nhöõng noã löïc thích nghi vaø

hoäi nhaäp veà vaên hoùa thôø kính toå tieân theo töøng giai ñoaïn cuï theå:

I/ ÑÒNH HÖÔÙNG CUÛA HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC NAM VIEÄT NAM

(HÑGM/NVN) VEÀ LOØNG TOÂN KÍNH TOÅ TIEÂN

Sau Huaán thò Plane Compertum Est, “Ngaøy 20.10.1964 Toøa

Thaùnh, qua Boä Truyeàn giaùo ñaõ chaáp thuaän ñeà nghò cuûa Haøng Giaùm

Muïc Vieät Nam xin aùp duïng Huaán thò Plane Compertum Est

(08/12/1939), veà vieäc toân kính toå tieân cho giaùo daân Vieät Nam”

(Phaàn môû ñaàu cuûa Thoâng caùo 14/6/1965). Theo Thoâng caùo naøy

HÑGM/NVN ñaõ khaúng ñònh: “Giaùo hoäi khoâng huûy boû hay daäp taét

nhöõng giaù trò thieän haûo, lieâm chính, chaân thaønh cuûa caùc daân toäc.

AÂu cuõng vì baûn tính nhaân loaïi, duø coøn mang daáu veát söï sa ngaõ cuûa

toå toâng, song vaãn giöõ trong noäi taâm moät caên baûn töï nhieân maø aùnh

saùng vaø aân suûng Thieân Chuùa coù theå soi chieáu, dinh döôõng vaø naâng

leân tôùi moät möùc ñoä ñöùc haïnh, moät neáp soáng sieâu nhieân ñích

thöïc”(Thoâng caùo 1965 phaàn II, soá 2).

Chín naêm sau, vôùi Quyeát nghò ngaøy 14/11/1974, HÑGM/NVN

chaáp thuaän vaø yeâu caàu phoå bieán treân toaøn quoác Thoâng caùo

HÑGM/NVN naêm 1965. Ñoàng thôøi nhaán maïnh loøng hieáu thaûo vôùi

oâng baø toå tieân vaø nghi leã toân kính vò thaønh hoaøng vôùi nhöõng xaùc

ñònh cuï theå nhö sau: “Vieäc ñoát nhang höông, ñeøn neán treân baøn thôø

gia tieân vaø vaùi laïy tröôùc baøn thôø, giöôøng thôø toå tieân, laø nhöõng cöû

chæ thaùi ñoä hieáu thaûo toân kính, ñöôïc pheùp laøm” (soá 2); “Ñöôïc tham

döï nghi leã toân kính vò thaønh hoaøng quen goïi laø phuùc thaàn taïi ñình

laøng, ñeå toû loøng cung kính bieát ôn nhöõng vò maø theo lòch söû ñaõ coù

coâng vôùi daân toäc hoaëc laø aân nhaân cuûa daân laøng, chöù khoâng phaûi laø

meâ tín nhö ñoái vôùi caùc “yeâu thaàn, taø thaàn” (soá 6).

Hoâm nay qua Vaên Baûn Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính Toå Tieân,

chuùng toâi ñònh höôùng loøng toân kính toå tieân theo Hieán Cheá Vui Möøng

Vaø Hy Voïng (GS 45), Thoâng Ñieäp Söù Vuï Ñaáng Cöùu Theá (Redemptoris

t r a n g 3

Missio), Huaán thò Plane Compertum Est vaø ñeà ra nhöõng aùp duïng cuï

theå theo noäi dung cuûa Thoâng caùo 1965 vaø Quyeát nghò 1974 cuûa

HÑGM/NVN. Trong vaên baûn naøy coù giôùi thieäu caùc nghi thöùc vaø

nhöõng lôøi nguyeän maãu daønh cho caùc dòp cöôùi hoûi vaø tang leã, nhöng

taát caû chæ laø gôïi yù khoâng mang tính baét buoäc nhö caùc vaên baûn Phuïng

Vuï chính thöùc.

II/ TIEÁN TRÌNH THAÛO LUAÄN VAÊN BAÛN HÖÔÙNG DAÃN VIEÄC TOÂN

KÍNH TOÅ TIEÂN

Naêm 2014, kyû nieäm 50 naêm aùp duïng Huaán thò Plane

Compertum Est, HÑGMVN ñaõ uûy nhieäm Ñöùc cha Giuse Vuõ Duy

Thoáng, Chuû tòch Uyû Ban Vaên Hoùa, toå chöùc cuoäc hoäi thaûo veà loøng toân

kính toå tieân. Nhaän thöùc ñöôïc taàm saâu roäng cuûa chuû ñeà, Ñöùc cha

Giuse Vuõ Duy Thoáng ñaõ môøi ñaëc bieät Ñöùc cha Phaoloâ Nguyeãn Thaùi

Hôïp coäng taùc cuøng keâu goïi caùc giaùo phaän, doøng tu vaø caùc nhaø nghieân

cöùu vaên hoùa Vieät Nam goùp yù vôùi hoäi thaûo.

Cuoäc hoäi thaûo do Ñöùc cha Giuse Vuõ Duy Thoáng chuû toïa vôùi 4

vò thuyeát trình vieân: Ñöùc cha Phaoloâ Nguyeãn Thaùi Hôïp, Chuû tòch UB

Coâng Lyù Hoøa Bình; Linh muïc Giaùo sö Tieán só Giuse Vuõ Kim Chính

(giaûng daïy taïi Ñaïi hoïc Thuï Nhaân, Ñaøi Loan); Linh muïc Phanxicoâ X.

Ñaøo Trung Hieäu (giaûng daïy taïi nhieàu ñaïi chuûng vieän vaø hoïc vieän lieân

doøng), Giaùo sö Tieán só Traàn Vaên Ñoaøn (giaûng daïy taïi Ñaïi hoïc Thuï

Nhaân, Ñaøi Loan), vaø 312 hoäi thaûo vieân, trong ñoù coù caùc ñöùc giaùm

muïc Antoân Vuõ Huy Chöông, Micae Hoaøng Ñöùc Oanh, Pheâroâ Nguyeãn

Khaûm vaø caùc Ñöùc oâng Phanxicoâ Traàn Vaên Khaû, Barnabeâ Nguyeãn Vaên

Phöông, cuøng vôùi nhieàu vò beà treân caùc doøng tu, linh muïc töø caùc giaùo

phaän nhö cha Gioan Pheâroâ Traêng Thaäp Töï Voõ Taù Khaùnh, Toâma

Nguyeãn Vaên Thöôïng, Giuse Traàn Só Tín (CSsR), Ñaminh Nguyeãn

Ñöùc Thoâng (CSsR), Sr. Anna Kim Loan, oâng Antoân Uoâng Ñaïi Baèng,

Giuse Nguyeãn Minh Chieán, Augustinoâ Vöông Ñình Chöõ, Giuse

Nguyeãn Minh Phuù, baø Teâreâsa Phaoloâ Nguyeãn Haø Töôøng Anh... Taát

caû ñeàu nhieät tình tham gia thaûo luaän caùc ñeà taøi.

Sau hai ngaøy thaûo luaän, qua Ñöùc cha Giuse Vuõ Duy Thoáng, caùc

hoäi thaûo vieân ñaõ trình leân HÑGMVN moät thænh nguyeän thö xin

t r a n g 4

HÑGM thaønh laäp moät uûy ban ñeå tieán haønh xaùc laäp vaø ñeà ra nhöõng

aùp duïng thöïc haønh:

1/ Quy ñònh caùc nghi thöùc vaø soaïn thaûo nhöõng lôøi caàu nguyeän

theo höôùng hoäi nhaäp Kitoâ giaùo vaøo neà neáp vaên hoùa Vieät Nam trong

caùch baøy toû loøng thaûo hieáu vôùi oâng baø, toå tieân.

2/ Cuøng trong tinh thaàn hoäi nhaäp vaên hoùa, xin HÑGM xaùc ñònh

roõ raøng vaø cuï theå veà nghi thöùc trong leã cöôùi hoûi, leã tang, leã gia tieân

vaø baøn thôø gia tieân.

3/ Xin söû duïng côø nguõ haønh laøm daáu hieäu Kitoâ höõu hoøa loøng

vôùi daân toäc.

Ñaùp öùng böùc thænh nguyeän thö naøy, HÑGM ñaõ uûy cho Ñöùc cha

Chuû tòch UBVH cuøng vôùi caùc giaùm muïc thuoäc caùc Uyû Ban lieân heä

soaïn thaûo “Vaên Baûn Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính Toå Tieân”. UÛy ban

Soaïn Thaûo baét ñaàu laøm vieäc töø naêm 2014 vaø keát thuùc vaøo naêm 2019

qua 2 giai ñoaïn:

Giai ñoaïn I thaûo luaän Vaên Baûn Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính Toå

Tieân goàm caùc thaønh vieân:

Ñöùc cha Giuse Vuõ Duy Thoáng, Chuû tòch UB Vaên Hoùa chuû toïa,

Ñöùc cha Phaoloâ Nguyeãn Thaùi Hôïp, Chuû tòch UB Coâng Lyù Hoøa Bình

Ñöùc cha Giuse Nguyeãn Naêng, Chuû tòch UB Giaùo Lyù Ñöùc Tin

Ñöùc cha Pheâroâ Traàn Ñình Töù, Chuû tòch UB Phuïng Töï

Lm Giuse Trònh Tín YÙ, Thö kyù UB Vaên Hoùa kieâm Thö kyù cuoäc hoïp

Lm Ñaminh Ngoâ Quang Tuyeân, Thö kyù UB Loan Baùo Tin Möøng

Lm Phanxicoâ X. Baûo Loäc, vaên phoøng Ñoái Thoaïi Lieân Toân

vaø moät soá caùc chuyeân vieân nghieân cöùu vaên hoùa Vieät Nam:

OÂng Antoân Uoâng Ñaïi Baèng

OÂng Ñaminh Hoà Coâng Höng

OÂng Giuse Nguyeãn Minh Phuù

Ñaàu thaùng 3/2017, Ñöùc cha Giuse Vuõ Duy Thoáng, Chuû tòch UB

Vaên Hoùa qua ñôøi, “Vaên Baûn Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính Toå Tieân” coøn

dôû dang. Thaùng 4/2017, trong Hoäi nghò Thöôøng nieân cuûa HÑGMVN

taïi giaùo phaän Nha Trang, Ñöùc cha Giuse Ñaëng Ñöùc Ngaân, giaùm muïc

giaùo phaän Ñaø Naüng ñöôïc HÑGM baàu laøm taân Chuû tòch cuûa UÛy Ban

t r a n g 5

Vaên Hoùa thay Ñöùc cha Giuse Vuõ Duy Thoáng, vaø ñöôïc HÑGM uûy

nhieäm môøi caùc ñöùc giaùm muïc ñaëc traùch caùc UÛy Ban lieân heä tieáp tuïc

hoaøn thaønh “Vaên Baûn Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính Toå Tieân”.

Giai ñoaïn II thaûo luaän Vaên Baûn Höôùng daãn vieäc Toân Kính Toå

Tieân goàm caùc thaønh vieân:

Ñöùc cha Giuse Ñaëng Ñöùc Ngaân, Chuû tòch UB Vaên Hoùa, chuû toïa

Ñöùc cha Phaoloâ Nguyeãn Thaùi Hôïp, Chuû tòch UB Coâng Lyù Hoøa Bình

Ñöùc cha Gioan Ñoã Vaên Ngaân, Chuû tòch UB Giaùo Lyù Ñöùc Tin

Ñöùc cha Emmanuel Nguyeãn Hoàng Sôn, Chuû tòch UB Phuïng Töï

Ñöùc cha Anphongxoâ Nguyeãn Höõu Long Chuû tòch UB Loan Baùo

Tin Möøng

Ñöùc Cha Giuse Ñoã Maïnh Huøng, Chuû tòch UB Di Daân

Ñöùc Cha Louis Nguyeãn Anh Tuaán, Phuï taù Toång Giaùo phaän Saøi

goøn, Tp Hoà Chí Minh

Lm Giuse Trònh Tín YÙ, Thö kyù UB Vaên Hoùa kieâm Thö kyù cuoäc

hoïp,

vaø moät soá caùc chuyeân vieân nghieân cöùu vaên hoùa Vieät Nam:

OÂng Augustinoâ Vöông Ñình Chöõ

OÂng Antoân Uoâng Ñaïi Baèng

OÂng Giuse Nguyeãn Minh Chieán

OÂng Giuse Nguyeãn Minh Phuù

III/ TIEÁN TRÌNH CHUAÅN NHAÄN:

Sau naêm naêm noã löïc, ban Soaïn Thaûo ñaõ hoaøn taát “Vaên Baûn

Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính Toå Tieân”. Ñö ùc cha Giuse Ñaëng Ñöùc Ngaân,

Chuû tòch UB Vaên Hoùa thay maët ban Soaïn Thaûo ñeä trình Vaên Baûn

hoaøn chænh leân HÑGMVN taïi cuoäc hoïp thöôøng nieân ôû Myõ Tho naêm

2018; sau ñoù, Vaên Baûn ñöôïc chuyeån tôùi Ñöùc cha Pheâroâ Nguyeãn

Khaûm, Toång Thö kyù HÑGMVN vaø ñöôïc Ñöùc cha Toång Thö kyù cho

ñaêng treân taäp san Hieäp Thoâng cuûa HÑGMVN (soá 110 thaùng

1&2/2019 töø trang 74-93).

Trong Ñaïi hoäi laàn thöù XIV cuûa HÑGMVN hoïp töø 30/9 ñeán

4/10/2019 taïi Trung taâm Muïc vuï giaùo phaän Haûi Phoøng, “Vaên Baûn

t r a n g 6

Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính Toå Tieân” ñaõ ñöôïc Ñöùc cha Giuse Ñaëng

Ñöùc Ngaân trình baøy tröôùc Ñaïi hoäi. Sau khi thaûo luaän veà Vaên Baûn

naøy, caùc ñöùc giaùm muïc ñaõ bieåu quyeát ñoàng thuaän vaø Ñöùc Toång Giaùm

muïc Giuse Nguyeãn Chí Linh, Chuû tòch HÑGMVN ñaõ coâng boá cho

pheùp aùp duïng thöû nghieäm Vaên Baûn Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính

Toå Tieân trong thôøi gian 3 naêm, töø ngaøy 04/10/2019.

Vaên Baûn Höôùng Daãn Vieäc Toân Kính Toå Tieân ñöôïc HÑGMVN

ñoåi teân thaønh VAÊN KIEÄN HÖÔÙNG DAÃN VIEÄC TOÂN KÍNH TOÅ

TIEÂN. Vaên Kieän ñaõ ñaùnh daáu moät khuùc quanh lòch söû cuûa Giaùo hoäi

Vieät Nam veà loøng toân kính toå tieân thuoäc giôùi raên Thöù Tö trong Möôøi

Ñieàu Raên Ñöùc Chuùa Trôøi veà “Thaûo Kính Cha Meï”.

Ñaø Naüng, ngaøy 07 thaùng 10 naêm 2019

TM/ UBVH/HÑGMVN

+ Giuse Ñaëng Ñöùc Ngaân

Giaùm Muïc Giaùo Phaän Ñaø Naüng

Chuû tòch UBVH/HÑGMVN

t r a n g 7

VAÊN KIEÄN HÖÔÙNG DAÃN VIEÄC TOÂN KÍNH TOÅ TIEÂN

rong lòch söû, noã löïc hoäi nhaäp vaên hoùa veà

toân kính toå tieân cuûa Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam

vaø taïi caùc nöôùc Trung Hoa, Haøn Quoác, Ñaøi

Loan vaø Nhaät Baûn ñaõ gaëp traéc trôû suoát maáy traêm naêm

daøi. Maõi tôùi naêm 1939 boä Truyeàn giaùo môùi ban haønh

Huaán thò Plane Compertum Est (8.12.1939). Tuy

Huaán thò coù maët vaøo ñuùng thôøi ñieåm buøng noå chieán

tranh Theá Giôùi Laàn Thöù II (1939-1945), nhöng Vieät

Nam cuõng nhö caùc nöôùc AÙ Ñoâng ñaõ möøng vui ñoùn

nhaän Huaán thò nhö ñoùn luoàng gioù môùi. Tieáp ñoù, duø

coøn trong tình theá chieán tranh, HÑGM/NVN ñaõ ñaùp

öùng Huaán thò baèng Thoâng caùo (1965) vaø Quyeát nghò

(1974) vôùi ñöôøng höôùng minh baïch: “Giaùo hoäi khoâng

huûy boû hay daäp taét nhöõng giaù trò thieän haûo, lieâm

chính, chaân thaønh cuûa caùc daân toäc... nhöng muoán

thaùnh hoùa nhöõng phong tuïc cuõng nhö nhöõng truyeàn

thoáng chaân chính cuûa caùc daân toäc”. Hoâm nay, tieáp

noái Thoâng caùo vaø Quyeát Nghò HÑGM/NVN, chuùng toâi

ñeà ra ñöôøng höôùng aùp duïng cuï theå muïc vuï hoäi nhaäp

vaên hoùa veà loøng toân kính toå tieân.

T

t r a n g 8

PHAÀN MOÄT

ÑÒNH HÖÔÙNG

I. LOØNG HIEÁU THAÛO VAØ BIEÁT ÔN TOÅ TIEÂN

Qua ñieàu raên thöù tö, “Thieân Chuùa muoán raèng, sau Ngöôøi,

chuùng ta phaûi toân kính cha meï” (GLHTCG 2197). Giaùo hoäi coi “gia

ñình laø neàn taûng ñeå töø ñoù xaùc ñònh nhöõng töông quan khaùc trong

thaân toäc” (GLHTCG 2202). Dó nhieân caùc töông quan naøy khoâng chæ

nhaát thôøi noái keát caùc phaàn töû cuûa gia ñình vôùi nhau vaø gia ñình vôùi

hoï haøng hoâm nay, nhöng cuõng toàn taïi vôùi thôøi gian, theá heä tröôùc

noái vôùi theá heä sau thaønh töông quan tieàn nhaân vôùi haäu dueä. Moïi

phaàn töû trong gia ñình noái keát vôùi nhau, vôùi hoï haøng baèng tình nghóa

vaø noái keát vôùi oâng baø toå tieân baèng loøng thaûo hieáu. Taïi Vieät Nam vaø

vuøng AÙ Ñoâng, neàn vaên hoùa Tam Giaùo ñaëc bieät ñeà cao loøng toân kính

thaûo hieáu vôùi toå tieân. Chuùng ta nhìn nhaän truyeàn thoáng thaûo hieáu

vôùi toå tieân nôi mieàn ñaát naøy ñaõ ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn gieo haït,

“Chính Thaàn Khí, Ðaáng gieo ‘nhöõng haït gioáng Lôøi’ hieän dieän trong

caùc taäp quaùn vaø vaên hoaù khaùc nhau, chuaån bò cho chuùng ñöôïc tröôûng

thaønh ñaày ñuû trong Chuùa Kito â” (Redemptoris Missio, 28).

II. MAÀU NHIEÄM “CAÙC THAÙNH CUØNG THOÂNG COÂNG”

Ngaøy nay khi daán thaân hoäi nhaäp vaên hoùa veà loøng hieáu thaûo vôùi

toå tieân, chuùng ta traøn ñaày hy voïng vì toå tieân chuùng ta töø thôøi xa xöa

cuõng nhaän ñöôïc “nhöõng haït gioáng Lôøi” cuûa Thaàn Khí vaø ñöôïc soáng

trong “söï vieân maõn cuûa Ñöùc Kitoâ” (Ep 4,13). Cuoäc hoäi nhaäp vaên hoùa

veà vieäc toân kính toå tieân seõ thaønh söùc maïnh thuyeát phuïc anh chò em

löông daân tin nhaän raèng: theo ñaïo Chuùa khoâng laø baát hieáu vôùi toå

tieân nhöng vaãn hieäp thoâng vôùi caùc ngaøi qua maàu nhieäm “caùc thaùnh

cuøng thoâng coâng”. Vôùi maàu nhieäm naøy, nhôø “ôn cöùu ñoä vieân maõn”

cuûa Ñöùc Kitoâ, laø vua vuõ truï vaø laø chuû doøng lòch söû (x. GS 45), chuùng

ta theå hieän loøng bieát ôn toå tieân. Cuõng nhö con chaùu cuûa caùc toå phuï,

Abraham, Isaac, Giacob luoân hy voïng ñöôïc nhaän laõnh ôn laønh cuûa

Chuùa ñoå traøn xuoáng qua caùc toå phuï, chuùng ta cuõng caäy nhôø phuùc

laønh Chuùa ban qua toå tieân oâng baø ñeå con chaùu ñöôïc nhaän phuùc aám

t r a n g 9

cuûa caùc ngaøi, vì suoát doøng lòch söû, “söï hieän dieän vaø hoaït ñoäng cuûa

Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng chæ taùc ñoäng nôi caùc caù nhaân nhöng coøn

taùc ñoäng vaøo xaõ hoäi vaø lòch söû, caùc saéc daân, caùc neàn vaên hoùa vaø caùc

toân giaùo” (Redemptoris Missio 28).

Tröôùc nhöõng ñoøi hoûi caáp baùch cuûa coâng trình loan baùo Tin

Möøng taïi Vieät Nam hoâm nay, chuùng toâi aán ñònh nhöõng höôùng daãn

cuï theå cho cuoäc hoäi nhaäp vaên hoùa veà loøng toân kính toå tieân, ñaëc bieät

trong leã cöôùi vaø leã tang nhö sau:

III/ NHÖÕNG NEÀ NEÁP VAÊN HOÙA

1/ BAØN THÔØ GIA TIEÂN VAØ LEÃ GIA TIEÂN

1.1 Baøn thôø gia tieân

Chuùng toâi khuyeán khích moãi gia ñình Coâng giaùo neân laäp baøn

thôø gia tieân ñeå kính nhôù oâng baø toå tieân. Baøn thôø gia tieân ñöôïc ñaët

döôùi baøn thôø Chuùa trong gia ñình. Treân baøn thôø coù theå treo di aûnh

oâng baø hoaëc hoï haøng thaân thuoäc, nhöng khoâng baøy bieän nhöõng gì

coù tính caùch meâ tín.

1.2 Leã gia tieân taïi gia ñình Coâng giaùo

Nhöõng lôøi caàu nguyeän trong leã gia tieân (taïi gia) khoâng thuoäc

phuïng vuï thaùnh leã vaø phuïng vuï bí tích. Thoâng thöôøng trong nghi

thöùc leã cöôùi vaø leã tang, leã gia tieân laø nghi thöùc xaõ hoäi daân söï nhöng

luoân ñöôïc keát thuùc baèng lôøi caàu nguyeän daâng leân Chuùa nhaèm thaùnh

hoùa caùc nghi thöùc xaõ hoäi daân söï vaø mang laïi yù nghóa thieâng lieâng

cho caùc nghi thöùc naøy.

Trong leã gia tieân, nhöõng lôøi khuyeân nhuû cuûa boá meï vaø caùc vò

cha baùc phaûi thaám nhuaàn ñaïo lyù Tin Möøng. Caùc vò coù theå chia seû

nhöõng kinh nghieäm khoân ngoan, thöïc teá veà hoân nhaân gia ñình,

nhöng caàn nhaéc nhôû ñoâi taân hoân veà yù nghóa, muïc ñích cuûa hoân nhaân

Coâng giaùo, trong ñoù coù loøng hieáu thaûo vaø bieát ôn oâng baø toå tieân.

1.3 Leã gia tieân taïi gia ñình löông daân

Taïi caùc gia ñình löông daân vaøo nhöõng dòp leã teát, gioã kî, leã gia

tieân thöôøng goàm moät soá nghi thöùc coù tính chaát tín ngöôõng. Nhieàu

t r a n g 10

gia ñình löông daân coù con daâu, con reå Coâng giaùo giöõ vai troø toå chöùc

leã gia tieân hoaëc cuøng vôùi gia ñình cuùng gioã gia tieân. Ñeå giöõ tình

thuaän thaûo vôùi gia ñình ñoâi beân, nhöõng ngöôøi con daâu, con reå naøy

vaø con caùi cuûa hoï coù theå saém söûa leã vaät vaø daâng leã vaät treân baøn thôø

gia tieân, vaùi höông tröôùc di aûnh toå tieân nhöng caàn hieåu: trong loøng

chæ toân thôø moät Thieân Chuùa duy nhaát, ñoàng thôøi cuõng saün saøng baøy

toû loøng thaûo hieáu bieát ôn toå tieân qua caùc nghi thöùc leã gia tieân vaø xaùc

nhaän thaûo hieáu vôùi toå tieân laø boån phaän cuûa Kitoâ höõu.

2/ CÔØ NGUÕ HAØNH

Côø nguõ haønh ñöôïc söû duïng phoå thoâng töø laâu ñôøi khoâng chæ ôû

Vieät Nam maø coøn taïi Trung Hoa, Nhaät Baûn, Haøn Quoác. Trong caùc leã

hoäi, ñình ñaùm taïi Vieät Nam, ñeàu coù tröông côø nguõ haønh. Nhieàu giaùo

phaän ñaõ coù saùng kieán söû duïng côø nguõ haønh vôùi hình thaùnh giaù trong

loøng côø. Thöôïng côø nguõ haønh trong xoùm ñaïo, nôi nhaø thôø caùch naøo

ñoù cuõng laø khaúng ñònh ngöôøi Vieät cuøng coù chung vôùi nhau caûm xuùc,

loái nghó, taâm hoàn Vieät. Ñöùc Thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ

khaúng ñònh, Phuùc AÂm Chuùa Kitoâ luoân saün saøng ñoàng haønh vôùi caùc

daân toäc, ñoàng haønh vôùi nhöõng caûm xuùc vui buoàn, vôùi caû nieàm haõnh

dieän cuûa caùc daân toäc, trong ñoù coù daân toäc Vieät Nam. “Hôõi caùc daân

toäc khaép moïi nôi, haõy môû cöûa cho Chuùa Kitoâ! Phuùc AÂm cuûa Ngöôøi

khoâng bao giôø laøm maát ñi töï do cuûa con ngöôøi, maát ñi vieäc toân troïng

caàn phaûi coù ñoái vôùi moïi neàn vaên hoaù cuõng nhö vôùi baát cöù nhöõng gì

toát laønh nôi moãi moät toân giaùo” (Redemptoris Missio, 2).

IV/ NHÖÕNG THOÙI TUÏC TRAÙI VÔÙI ÑÖÙC TIN COÂNG GIAÙO

Giaùo Hoäi taïi Vieät Nam luoân toân troïng neàn vaên hoaù daân toäc

mình cuõng nhö toân troïng baát cöù nhöõng gì toát laønh nôi moãi toân giaùo

(x. Redemptoris Missio, 2), nhöng giaùo höõu khoâng ñöôïc thöïc hieän

nhöõng thoùi tuïc ngöôïc chieàu vôùi ñöùc tin Coâng giaùo sau ñaây:

1/ COI TUOÅI, COI “NGAØY LAØNH THAÙNG TOÁT”

Coi tuoåi, choïn ‘ngaøy laønh thaùng toát’ (nhö trong leã cöôùi hoûi, leã

tang vaø caùc sinh hoaït nhö buoân baùn, xuaát haønh, khôûi coâng xaây döïng,

sinh con caùi...) laø ñi ngöôïc vôùi xaùc quyeát “Ñöùc Kitoâ... laø chuû thôøi gian

t r a n g 11

vaø muoân theá heä” (Saùch Leã Roma, Nghi thöùc laøm pheùp neán Phuïc

Sinh).

2/ ÑAËT TÖÔÏNG THAÀN TAØI, OÂNG ÑÒA

Cuùng vaùi vaø ñaët töôïng Thaàn Taøi, OÂng Ñòa taïi cöûa haøng hay nhaø

rieâng ñeå cuùng vaùi vaø caàu xin tieàn taøi nhö caùc löông daân quen laøm laø

loãi phaïm giôùi raên thöù nhaát, “thôø phöôïng vaø kính meán moät Thieân

Chuùa duy nhaát”.

3/ ÑAËT HOÀN BAÏCH HAY LINH VÒ

Hoàn baïch laø mieáng vaûi daøi phuû maët ngöôøi vöøa qua ñôøi, veà sau

duøng ñeå keát thaønh hình ngöôøi ñöôïc ñaët treân giöôøng thôø (linh toïa)

vaø gia ñình tin töôûng hoàn ngöôøi cheát seõ hieän dieän taïi ñaây. Daân gian

cuõng coù thoùi quen ñaët linh vò (baøi vò) treân baøn thôø gia tieân. Linh vò

laø taám goã ghi teân tuoåi vaø chöùc vò ngöôøi ñaõ cheát ñaët nôi baøn thôø gia

tieân. Linh vò ñöôïc coi laø vaät thieâng, nôi linh hoàn ngöôøi cheát ôû laïi vôùi

ngöôøi thaân trong nhaø, neân gia ñình di chuyeån ñi ñaâu ñeàu mang theo.

Ñaët hoàn baïch hay linh vò laø ngöôïc vôùi ñöùc tin Coâng giaùo. HÑGM/NVN

ñaõ khaúng ñònh: “Baøn thôø gia tieân ñeå kính nhôù oâng baø toå tieân ñöôïc

ñaët döôùi baøn thôø Chuùa trong gia ñình, mieãn laø treân baøn thôø khoâng

baøy bieän ñieàu gì meâ tín dò ñoan, nhö hoàn baïch” (QNHÑGM/NVN

1974, 1).

4/ MÔÛ CÖÛA MAÛ

Môû cöûa maû laø nghi thöùc laøm taïi moà maû ngöôøi môùi ñöôïc choân

caát. Gia ñình coù leã tang tin töôûng, môû cöûa maû ñeå giuùp cho hoàn ngöôøi

cheát ñi leân ñaàu thai (trong nghi thöùc ngöôøi ta quen ñaët moät caây

thang coù 7 baäc daønh cho nam vaø 9 baäc daønh cho nöõ ñeå tìm loái ra

sieâu thoaùt). Nhöõng vieäc laøm naøy laø ngöôïc vôùi ñöùc tin Coâng giaùo (x.

QNHÑGM/NVN 1974,1).

t r a n g 12

PHAÀN HAI

HÖÔÙNG DAÃN THÖÏC HAØNH

I/ NGHI THÖÙC LEÃ GIA TIEÂN TRONG CÖÔÙI HOÛI

1/ BAØN THÔØ

Treân baøn thôø gia tieân coù baøy saün leã vaät nhö nhang ñeøn, hoa

quaû. Taát caû caùc leã vaät chæ bieåu tröng vaø gôïi nhôù loøng toân kính vaø bieát

ôn oâng baø toå tieân.

2/ NGHI THÖÙC

Nghi thöùc cöôùi hoûi baét ñaàu baèng caùc nghi thöùc xaõ hoäi daân söï,

roài tôùi leã gia tieân. Theo truyeàn thoáng, leã gia tieân ñöôïc cöû haønh trang

troïng. Tröôùc baøn thôø gia tieân, hai beân cha meï vaø ñoâi taân hoân vaùi

höông tröôùc di aûnh toå tieân. Tieáp ñoù laø lôøi nhaén nhuû cuûa meï cha hay

ngöôøi ñaïi dieän daønh cho ñoâi taân hoân.

3/ YÙ NGHÓA

Leã gia tieân mang yù nghóa, cha meï daãn ñoâi taân hoân tôùi trình

dieän oâng baø vaø baøy toû loøng bieát ôn toå tieân. Cuoái cuøng ñoâi taân hoân

cuøng vôùi cha meï, hoï haøng höôùng leân baøn thôø Chuùa daâng lôøi caàu

nguyeän cuûa coäng ñoaøn.

II/ NGHI THÖÙC LEÃ GIA TIEÂN TRONG LEÃ TANG VAØ GIOÃ

KÎ

1/ LEÃ TANG

Trong leã tang cuûa giaùo daân hay löông daân, giaùo daân ñöôïc thaép

höông, vaùi höông tröôùc thi haøi ngöôøi quaù coá nhö daáu chæ traân troïng

ngöôøi quaù coá vaø baøy toû loøng tin vaøo söï Phuïc sinh, “Ai cuøng cheát vôùi

Ñöùc Kitoâ seõ ñöôïc cuøng soáng laïi vôùi Ngöôøi” (Rm 6,8).

2/ GIOÃ KÎ

Theo phong tuïc Vieät Nam, “ngaøy gioã cuõng laø ‘kî nhaät’ ñöôïc

cuùng gioã” trong gia ñình theo phong tuïc ñòa phöông mieãn laø loaïi boû

nhöõng gì meâ tín (QNHÑGM/NVN 1974,3).

t r a n g 13

PHAÀN BA

NHÖÕNG NGHI THÖÙC VAØ LÔØI NGUYEÄN MAÃU

TRONG LEÃ CÖÔÙI HOÛI

Trong boái caûnh vaên hoùa Vieät Nam, “ñaïo OÂng Baø” hay noùi

chung, “ñaïo hieáu” laø ñieåm ñoàng quy cuûa Tam Giaùo, ñaõ vaø ñang aûnh

höôûng treân ña soá daân chuùng taïi caùc nöôùc AÙ Ñoâng, trong ñoù coù Vieät

Nam. Caùch naøo ñoù, “ñaïo hieáu” ñaõ thaønh maùu thòt, thaønh caên tính

cuûa daân toäc. Loøng hieáu thaûo trôû thaønh boái caûnh vaên hoùa toát töôi ñeå

ñoùn nhaän Tin Möøng. “Trong khi Tin Möøng ñoøi moïi ngöôøi nghe phaûi

gaén boù vôùi ñöùc tin, Tin Möøng loan baùo trong caùc neàn vaên hoùa khaùc

nhau laïi cho pheùp ngöôøi ta giöõ laáy caên tính rieâng cuûa mình... ñeå

nuoâi döôõng nhöõng gì coøn tieàm aån nôi hoï cho tôùi khi taát caû trôû neân

minh baïch döôùi aùnh saùng chaân lyù” (Fides et Ratio, 71).

Huaán Thò Plane Compertum Est ñaõ roïi saùng cho cuoäc hoäi nhaäp

vaên hoùa veà leã gia tieân hoâm nay nôi caùc nghi thöùc cöôùi hoûi, leã tang

vaø gioã kî: “Roõ raøng laø taïi Cöïc Ñoâng xöa kia coù moät soá nghi leã

(ceremonies) gaén lieàn vôùi nghi ñieån (rites) ngoaïi giaùo, nay vì nhöõng

bieán ñoåi theo thôøi gian veà caùc phong tuïc vaø yù töôûng, neân noù chæ coøn

mang yù nghóa daân söï, ñeå toû loøng toân kính toå tieân, yeâu meán toå quoác

vaø vì lòch söï trong caùc töông quan xaõ hoäi” (Plane Compertum Est,

phaàn môû ñaàu).

Ñeå ñaùnh daáu nhöõng böôùc hoäi nhaäp vaên hoùa veà toân kính toå

tieân, chuùng toâi xaùc laäp nhöõng nghi thöùc leã gia tieân thích öùng vôùi boái

caûnh caùc gia ñình hoâm nay trong caùc leã cöôùi hoûi, leã tang vaø gioã kî.

I/ LEÃ DAÏM NGOÕ

Leã daïm ngoõ toå chöùc taïi gia ñình nhaø gaùi laø böôùc ñaàu hai beân

gia ñình gaëp gôõ giôùi thieäu ñoâi baïn vôùi hoï haøng thaân thuoäc hai beân.

Gia ñình nhaø trai tôùi nhaø gaùi chính thöùc xin cho ñoâi baïn ñöôïc tìm

hieåu nhau. Leã daïm ngoõ keát thuùc baèng lôøi caàu nguyeän chung cuûa ñoâi

baïn:

t r a n g 14

1/ CAÀU NGUYEÄN TRÖÔÙC BAØN THÔØ CHUÙA

Gia ñình ñoâi beân quaây quaàn quanh baøn thôø Chuùa. Cha hay meï

nhaø trai môû ñaàu nghi thöùc, ñoïc ñoaïn Tin Möøng Ga 2,1-12 veà tieäc

cöôùi Cana, moïi ngöôøi cuøng haùt baøi thaùnh ca caàu xin phuùc laønh cuûa

Chuùa cho gia ñình. Tieáp ñoù ngöôøi chuû leã nhaén nhuû ñoâi baïn chaân

thaønh tìm hieåu nhau vaø traân troïng caàu xin ôn Chuùa soi saùng cho

quyeát ñònh cuoäc tình duyeân theo truyeàn thoáng ñöùc haïnh cuûa toå tieân.

2/ LÔØI NGUYEÄN CHO ÑOÂI BAÏN

Cuoái cuøng laø lôøi caàu nguyeän cuûa ñoâi baïn tröôùc baøn thôø Chuùa.

Ñoâi baïn ñoan nguyeän vôùi Chuùa chaân thaønh vôùi nhau vaø mong öôùc

neân vôï choàng trong ôn thaùnh Chuùa (ñoâi baïn, moãi ngöôøi moät lôøi

nguyeän).

+ Lôøi nguyeän daønh cho nöõ

Laïy Chuùa Gieâsu, ngaøy Chuùa coù maët ôû tieäc cöôùi taïi Cana,

Chuùa ñaõ bieán nöôùc laõ thaønh röôïu ngon, chan hoøa nieàm vui haïnh

phuùc cho coâ daâu chuù reå vaø moïi ngöôøi. Hoâm nay con tin Chuùa cuõng

ñang coù maët trong ñôøi chuùng con. Xin Chuùa gìn giöõ chuùng con böôùc

ñi trong aùnh saùng lôøi Chuùa vaø hoïc bieát soáng hy sinh cho nhau hôn

laø vuï lôïi rieâng mình, bieát thuyeát phuïc hôn eùp buoäc nhau. Vaø cuøng

vôùi ôn thaùnh Chuùa, chuùng con höùa maõi ñong ñaày cho nhau vaø cho

moïi ngöôøi röôïu noàng aân nghóa nhö xöa Chuùa ñaõ laøm trong tieäc

cöôùi Cana.

+ Lôøi nguyeän daønh cho nam

Laïy Chuùa, nhö xöa Giacob gaëp gôõ Rachel beân gieáng nöôùc,

ñoâi baïn gaëp nhau, hieåu loøng nhau roài yeâu nhau trong ôn phuùc

Chuùa. Hoâm nay treân ñöôøng ñôøi chuùng con gaëp nhau, chaân thaønh

tìm hieåu nhau. Chuùng con mong nhöõng cuoäc gaëp gôõ chaân tình seõ

giuùp chuùng con hieåu nhau hôn vaø luoân traân troïng nhau trong tö

caùch laøm ngöôøi vaø phaåm giaù laøm con Chuùa, ñeå chuùng con thaønh

nhaân chöùng tình yeâu töôi ñeïp vaø trong saùng baét nguoàn töø chính

Chuùa laø tình yeâu.

t r a n g 15

II/ LEÃ ÑÍNH HOÂN

Leã ñính hoân laø cuoäc gaëp gôõ hai gia ñình ñeå thoâng baùo cuoäc

ñính hoân cuûa ñoâi baïn, nhìn nhaän ñoâi baïn töø nay chính thöùc laø vôï

choàng chöa cöôùi. Cuoäc gaëp gôõ naøy cuõng gôïi yù ñaøng trai vaø ñaøng gaùi

böôùc laïi gaàn nhau trong tình thaân, “hai nhaø neân moät”. Leã ñính hoân

goàm hai nghi thöùc:

1/ DAÂNG TRAÀU CAU VAØ NIEÄM HÖÔNG TÖÔÛNG NHÔÙ TOÅ TIEÂN

Moïi ngöôøi teà töïu tröôùc baøn thôø gia tieân, cha meï vaø ñoâi baïn

böôùc tôùi tröôùc baøn thôø, daâng traàu cau vaø nieäm höông. Taát caû cuùi ñaàu

töôûng nhôù toå tieân trong giaây laùt. Khi daâng traàu cau vaø nieäm höông,

ñoâi baïn trình dieän oâng baø vaø baøy toû loøng toân kính. “Vieäc ñoát nhang

höông, ñeøn neán treân baøn thôø gia tieân vaø vaùi laïy tröôùc baøn thôø, giöôøng

thôø toå tieân, laø nhöõng cöû chæ thaùi ñoä hieáu thaûo toân kính, ñöôïc pheùp

laøm” (QNHÑGM/NVN 1974,2).

2/ CAÀU NGUYEÄN TRÖÔÙC BAØN THÔØ CHUÙA

Sau leã gia tieân, hai hoï ñöùng tröôùc baøn thôø Chuùa, ñeøn neán thaép

saùng. Hai beân cha meï vaø ñoâi baïn tieán tôùi baøn thôø daâng lôøi caàu

nguyeän.

+ Lôøi nguyeän daønh cho cha hay meï beân nöõ

Laïy Chuùa, chuùng con, xin cuøng vôùi con caùi daâng leân Chuùa lôøi

taï ôn. “Chuùa laø goác nguoàn moïi gia toäc treân trôøi döôùi ñaát” (Ep 3,15).

Chuùa ñaõ ñoå traøn ôn phuùc cho oâng baø toå tieân chuùng con vaø qua caùc

ngaøi, phuùc haïnh Chuùa laïi traøn lan treân con chaùu, ñaëc bieät treân hai

con vöøa ñính hoân. Xin cho chuùng con khoâng ñeå maát ôn Chuùa ñaõ

ban nhöng bieát soáng ñaïo haïnh theo göông caùc ngaøi. Ñaëc bieät xin

Chuùa phuø hoä cho ñoâi nam nöõ ñang chuaån bò cho cuoäc soáng löùa ñoâi,

hình thaønh moät gia ñình môùi, luoân ñöôïc baûo boïc an laønh trong ôn

thaùnh Chuùa vaø phuùc ñöùc cuûa toå tieân.

+ Lôøi nguyeän daønh cho nam

Chuùng con xin taï ôn Chuùa, Chuùa ñaõ cho oâng baø toå tieân chuùng

con nhaän ôn phuùc Chuùa veà laøm phuùc cho con chaùu. Xin cho gia

t r a n g 16

ñình chuùng con ñöôïc thöøa höôûng phuùc aám toå tieân cuõng bieát thoâng

chuyeån cho nhau vaø cho moïi ngöôøi. Xin cho chuùng con bieát giöõ gìn

truyeàn thoáng ñaïo haïnh toå tieân vaø ñaïo lyù tình thöông cuûa Chuùa.

+ Lôøi nguyeän daønh cho nöõ

Laïy Chuùa, chuùng con ñöôïc taïo döïng trong tình yeâu Chuùa,

sinh ra töø tình nghóa meï cha, neân gia ñình do tình yeâu vôï choàng.

Chuùng con taï ôn Chuùa ngaøn truøng vaø caùm ôn cha meï suoát ñôøi. Xin

Chuùa gìn giöõ chuùng con trong tình thaûo hieáu vôùi cha meï vaø muoân

ñôøi trung thaønh vôùi tình yeâu cao vôøi cuûa Chuùa.

III/ LEÃ CÖÔÙI

Ngaøy nay taïi Vieät Nam, caùc ñaùm cöôùi thöôøng vaãn giöõ leã gia

tieân nhö nghi thöùc baøy toû loøng bieát ôn oâng baø toå tieân. “Trong hoân

leã, daâu reå ñöôïc laøm ‘Leã Toå, Leã Gia Tieân' tröôùc baøn thôø, giöôøng thôø

toå tieân, vì ñoù laø nghi leã toû loøng bieát ôn, hieáu kính trình dieän vôùi oâng

baø” (QNHÑGM/NVN 1974, 4).

1 NGHI THÖÙC LEÃ GIA TIEÂN TAÏI NHAØ GAÙI (LEÃ VU QUY)

1.1 Daâng traàu cau, hoa quaû vaø nieäm höông töôûng nhôù toå

tieân

Chuù reå böng maâm hoa quaû, coâ daâu böng khay traàu cau, cha

meï coâ daâu mang höông nhang. Trong leã gia tieân, maâm hoa quaû baøy

toû höông hoa vaø thaønh quaû cuoäc soáng nhö loøng thaûo daâng leân oâng

baø. Cha meï coâ daâu vaø ñoâi taân hoân traân troïng daâng traàu cau, hoa quaû

leân baøn thôø toå tieân, nieäm höông toû loøng kính nhôù oâng baø.

1.2 Lôøi töôûng nhôù toå tieân vaø nhaén nhuû ñoâi taân hoân

Cha hay meï coâ daâu thaønh kính baøy toû loøng bieát ôn, caàu xin

phuùc aám cuûa toå tieân vaø nhaéc nhôù ñoâi taân hoân veà boån phaän toân kính

vaø bieát ôn oâng baø toå tieân.

1.3 Caàu nguyeän tröôùc baøn thôø Chuùa

Tröôùc baøn thôø Chuùa, cha meï coâ daâu vaø ñoâi taân hoân cung kính

caàu nguyeän.

t r a n g 17

+ Lôøi nguyeän daønh cho cha hay meï coâ daâu

Xin taï ôn Thieân Chuùa, Ñaáng laø Tình yeâu ñaõ roäng ban phuùc

loäc cho oâng baø toå tieân chuùng con. Ñaëc bieät hoâm nay vôùi tình yeâu

thöông quan phoøng, Chuùa keát noái con caùi chuùng con neân vôï choàng,

thaønh gia thaát. Chuùng con caàu xin Chuùa tuoân ñoå phuùc laønh cho gia

ñình môùi naøy, ñeå vôï choàng con caùi soáng hoøa thuaän yeâu thöông

nhau vaø xin cho gia ñình bieát caàn cuø trong lao nhoïc ñeå soáng no ñuû,

duø thieáu thoán cuõng khoâng queân anh chò em ngheøo khoù xung quanh.

+ Lôøi nguyeän daønh cho coâ daâu

Laïy Chuùa, töø bieån trôøi ôn suûng cuûa Chuùa, chuùng con nhaän

bieát ôn Chuùa taïo döïng vaø coâng sinh thaønh cuûa cha meï, chuùng con

traân troïng ñoùn nhaän vaø baûo veä ôn ban söï soáng. Vôï choàng chuùng

con nguyeän laøm chöùng nhaân cho tình yeâu vaø söï soáng baèng lôøi noùi,

haønh ñoäng vaø baèng chính cuoäc ñôøi haïnh phuùc cuûa chuùng con.

+ Lôøi nguyeän daønh cho chuù reå

Laïy Chuùa, chuùng con neân duyeân vôï choàng trong phuùc laønh

cuûa Chuùa. Xin Chuùa ñeán vaø ôû laïi trong maùi aám gia ñình chuùng con,

ñoát leân trong maùi aám ngoïn löûa Tin Möøng, ñeå chuùng con soáng laøm

göông saùng cho nhau, chaêm chæ nghe vaø soáng Lôøi Chuùa. Xin Chuùa

cuõng ban cho chuùng con söùc maïnh cuûa ôn thaùnh, ñeå caû gia ñình

cuøng nhau laøm chöùng cho Tin Möøng vaø yeâu thöông moïi ngöôøi nhö

Chuùa daïy.

2 NGHI THÖÙC LEÃ GIA TIEÂN TAÏI NHAØ TRAI (LEÃ THAØNH HOÂN)

2.1 Daâng traàu cau, hoa quaû vaø nieäm höông töôûng nhôù toå

tieân.

Taïi nhaø trai hoân leã laäp laïi caùc nghi thöùc daâng traàu cau, hoa quaû

vaø nieäm höông tröôùc baøn thôø toå tieân nhö taïi nhaø gaùi.

2.2 Ghi nieäm coâng ôn toå tieân

Sau nieäm höông cha meï chuù reå cuøng khaán nguyeän: Cuõng nhö

toå phuï Isaac ñaõ caàu Chuùa chuùc laønh cho con laø Giacop, “Xin Chuùa

ban cho con söông trôøi vôùi ñaát ñai maøu môõ vaø luùa mì röôïu môùi doài

daøo” (St 27,28) vaø Chuùa ñaõ nhaän lôøi. Tôùi thôøi toå phuï Giacop, con

t r a n g 18

chaùu cuûa vò toå phuï naøy nhôø aân ñöùc cuûa cha, ñaõ ñöôïc Chuùa ban cho

ñaát laøm saûn nghieäp: “Ñaát ngöôi ñang naèm Ta seõ ban cho ngöôi vaø

con chaùu ngöôi” (St 34,13). Troïn tình thaûo hieáu vôùi oâng baø, con

chaùu vöõng tin, ñöùc haïnh toå tieân laø nguoàn ôn phuùc Chuùa ban cho caùc

haäu dueä.

2.3 Caàu nguyeän tröôùc baøn thôø Chuùa

Tröôùc baøn thôø Chuùa, cha meï chuù reå vaø ñoâi taân hoân cung kính

caàu nguyeän:

+ Lôøi nguyeän daønh cho cha hay meï chuù reå

Laïy Chuùa, Chuùa khoâng chæ döïng neân nhöõng con ngöôøi rieâng

leû nhöng coøn taïo döïng caùc gia ñình, ñeå vôï choàng soáng yeâu thöông

haïnh phuùc vaø con caùi ñöôïc aáp uû voã veà trong tình nghóa meï cha.

Hoâm nay ñoâi taân hoân keát hôïp thaønh moät gia ñình môùi trong ôn

thaùnh Chuùa. Xin Chuùa cuõng phuø hoä cho hai con cuûa chuùng con nhö

Chuùa ñaõ phuø hoä oâng baø toå tieân chuùng con.

+ Lôøi nguyeän daønh cho chuù reå

Laïy Chuùa, xin gìn giöõ tình yeâu chuùng con trong tình yeâu cuûa

Chuùa, ñeå vôï choàng chuùng con daét dìu nhau vöôït qua moïi thöû thaùch

gian nan, maø loøng vaãn trung thaønh yeâu thöông nhau vaø chung tay

xaây döïng neân maùi aám haïnh phuùc.

+ Lôøi nguyeän daønh cho coâ daâu

Laïy Chuùa, xin cho vôï choàng chuùng con vaø con caùi maø Chuùa

seõ ban luoân nhaän ra Chuùa coù maët giöõa gia ñình naøy nhö Chuùa

Gieâsu coù maët giöõa Thaùnh Gia Nazaret. Xin tình yeâu quan phoøng

cuûa Chuùa luoân gìn giöõ vôï vôùi choàng, cha meï vôùi con caùi gaén boù

nhau trong moät tình yeâu, moät ñöùc tin vaø moât loøng hy voïng. Xin

Chuùa cuõng cho chuùng con luoân thaûo hieáu vôùi cha meï vaø khoâng

queân ôn nghóa oâng baø toå tieân.

+ Lôøi nhaén nhuû cuûa cha hay meï chuù reå

Sau leã gia tieân, cha hay meï chuù reå khuyeân nhuû ñoâi taân hoân

soáng cho ñeïp yù Chuùa, laøm göông saùng cho con caùi, hieàn hoøa vôùi moïi

ngöôøi vaø khoâng queân ôn nghóa toå tieân.

t r a n g 19

PHAÀN BOÁN

NHÖÕNG NGHI THÖÙC VAØ LÔØI NGUYEÄN MAÃU

TRONG LEÃ TANG VAØ GIOÃ KÎ

“Trong moïi daân toäc, caùc leã tang luoân coù saün nhöõng nghi thöùc

ñaëc bieät, thöôøng mang nhöõng giaù trò ñaày aán töôïng. Ñeå ñaùp öùng

nhöõng ñoøi hoûi khaùc nhau cuûa caùc ñòa phöông, Nghi Thöùc Roma giôùi

thieäu nhieàu hình thöùc leã tang... Caùc Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc neân duy

trì heát nhöõng gì toát ñeïp trong truyeàn thoáng gia ñình vaø phong tuïc

ñòa phöông, vaø baûo ñaûm nhöõng nghi thöùc an taùng bieåu toû nieàm tin

Kitoâ giaùo veà cuoäc phuïc sinh vaø laøm chöùng cho nhöõng giaù trò ñích

thaät cuûa Tin Möøng. Trong vieãn aûnh naøy nhöõng nghi thöùc an taùng

coù theå ñoùn nhaän nhöõng phong tuïc thuoäc caùc neàn vaên hoùa khaùc nhau

vaø ñaùp öùng toát nhaát coù theå cho nhöõng nhu caàu vaø truyeàn thoáng cuûa

moãi vuøng” (Instruction: Inculturation And The Roman Liturgy, 58).

I/ NHÖÕNG NGHI THÖÙC VAØ LÔØI NGUYEÄN MAÃU TRONG

LEÃ TANG KITOÂ HÖÕU

Theo Saùch Nghi Leã Roma, Nghi Thöùc An Taùng cuûa Uyû Ban

Phuïng Töï (goàm cöû haønh khi taån lieäm, nhaäp quan, ñoäng quan, di

quan, leã an taùng vaø haï huyeät).

II/ NGHI THÖÙC LEÃ TANG CUÛA LÖÔNG DAÂN

“Trong leã tang, ñöôïc vaùi laïy tröôùc thi haøi ngöôøi quaù coá, ñoát

höông, vaùi theo phong tuïc ñòa phöông ñeå toû loøng cung kính ngöôøi

ñaõ khuaát cuõng nhö Giaùo Hoäi cho ñoát neán, xoâng höông, nghieâng

mình tröôùc thi haøi ngöôøi quaù coá” (QNHÑGM/NVN 1974,5).

“Phaûi coi laø ñöôïc pheùp vaø xöùng hôïp taát caû nhöõng (cöû chæ) cuùi

ñaàu vaø nhöõng bieåu loä khaùc coù tính caùch toân troïng daân söï tröôùc

nhöõng ngöôøi quaù coá hay hình aûnh vaø baøi vò mang teân hoï” (Plane

Compertum Est, 4).

Vôùi leã tang theo nghi thöùc Phaät Giaùo, khaùch vieáng thöôøng

ñöôïc môøi thaép höông vaø nieäm höông tröôùc baøn thôø Ñöùc Phaät tröôùc

khi vieáng thi haøi ngöôøi quaù coá. Tröôøng hôïp naøy, ñoát höông vaø nieäm

t r a n g 20

höông tröôùc Ñöùc Phaät nhö moät ñaáng ñaùng toân kính khoâng mang yù

nghóa nhö thôø phöôïng Thieân Chuùa.

III/ LÔØI NGUYEÄN MAÃU TRONG NGHI THÖÙC GIOÃ KÎ TAÏI

GIA

Trong ngaøy gioã cuûa Kitoâ höõu, gia ñình coù theå toå chöùc nghi

thöùc gioã taïi gia, vôùi nhöõng kinh nguyeän truyeàn thoáng caàu cho ngöôøi

qua ñôøi hay nhöõng lôøi nguyeän, nhöõng baøi Saùch Thaùnh trích töø saùch

Nghi Thöùc An Taùng cuûa UÛy Ban Phuïng Töï tröïc thuoäc HÑGMVN:

1/ NGÖÔØI RA ÑI VEÀ VÔÙI NGUOÀN COÄI

Tin Möøng (Lc 24, 13-16. 28-35)

Tin Möøng Chuùa Gieâsu Kitoâ theo thaùnh Luca

Cuøng ngaøy thöù nhaát trong tuaàn, coù hai ngöôøi trong nhoùm moân

ñeä ñi ñeán moät laøng teân Emmaus, caùch Gieârusalem ñoä saùu möôi daëm.

Doïc ñöôøng caùc oâng noùi vôùi nhau veà moïi vieäc vöøa xaûy ra. Ñang khi

hoï noùi chuyeän vaø trao ñoåi yù kieán vôùi nhau, thì chính Chuùa Gieâsu tieán

laïi gaàn cuøng ñi vôùi hoï; nhöng maét hoï bò che khuaát neân khoâng nhaän

ra Ngöôøi.

Khi gaàn ñeán laøng hoï ñònh tôùi, Ngöôøi laøm nhö theå coøn phaûi ñi

xa hôn nöõa. Nhöng hoï naøi eùp Ngöôøi: “Xin oâng ôû laïi vôùi chuùng toâi, vì

trôøi ñaõ xeá chieàu, vaø ngaøy saép taøn”. Vaäy Ngöôøi vaøo vaø ôû laïi vôùi hoï.

Ñang khi ñoàng baøn vôùi hoï, Ngöôøi caàm laáy baùnh, daâng lôøi chuùc tuïng,

roài beû ra vaø trao cho hoï. Maét hoï môû ra vaø hoï nhaän ra Ngöôøi; nhöng

Ngöôøi bieán maát. Hoï nôùi vôùi nhau: “Loøng chuùng ta ñaõ chaúng buøng

chaùy leân trong chuùng ta, khi Ngöôøi ñaøm ñaïo vaø giaûi thích Kinh

Thaùnh cho chuùng ta luùc ñi ñöôøng ñoù sao?”

Ngay luùc aáy hoï ñöùng daäy trôû veà Gieârusalem, gaëp nhoùm Möôøi

Moät vaø caùc baïn khaùc ñang tuï hoïp. Nhöõng ngöôøi naøy noùi vôùi hai oâng:

“Chuùa ñaõ soáng laïi thaät, vaø ñaõ hieän ra vôùi oâng Simon”. Coøn hai oâng

cuõng thuaät laïi caùc vieäc ñaõ xaûy ra doïc ñöôøng vaø vieäc hai oâng ñaõ nhaän

ra Ngöôøi luùc beû baùnh nhö theá naøo. Ñoù laø lôøi Chuùa.

t r a n g 21

Lôøi Nguyeän

Laïy Chuùa, chuùng con khaån khoaûn naøi xin Chuùa ruû tình

thöông xoùt, gheù tai nghe lôøi chuùng con nguyeän caàu xin cho linh

hoàn toâi tôù Chuùa laø T... maø Chuùa ñaõ truyeàn phaûi ra khoûi ñôøi naøy,

ñöôïc ñöa vaøo choán bình an ñaày aùnh saùng vaø ñöôïc chung höôûng

phaàn phuùc vôùi caùc Thaùnh cuûa Chuùa.

Laïy Chuùa laø Cha giaøu loøng thöông xoùt vaø laø Thieân Chuùa cuûa

moïi nieàm an uûi, Chuùa yeâu thöông chuùng con baèng tình yeâu muoân

thuôû vaø bieán ñoåi boùng toái söï cheát thaønh raïng ñoâng söï soáng. Chuùng

con naøi xin Chuùa ñoaùi nhìn caùc toâi tôù Chuùa ñang saàu thöông khoùc loùc.

Laïy Chuùa, Con Chuùa, Chuùa chuùng con, ñaõ cheát ñeå huyû dieät

söï cheát vaø ñaõ soáng laïi cho chuùng con ñöôïc soáng, chuùng con naøi xin

Chuùa cho chuùng con bieát chaïy ñeán vôùi Ngöôøi, ñeå moät ngaøy kia, sau

cuoäc ñôøi choùng qua naøy, chuùng con ñöôïc ñoaøn tuï vôùi anh chò em

chuùng con, ôû ñoù Chuùa seõ lau khoâ moïi gioït leä treân maét chuùng con.

Chuùng con caàu xin nhôø Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng con. Ñ. Amen.

2/ HÖÔÙNG VEÀ NGAØY SUM HOÏP VÔÙI OÂNG BAØ TOÅ TIEÂN BEÂN CHUÙA

Tin Möøng (Ga 11, 21-27)

Tin Möøng Chuùa Gieâsu Kitoâ theo thaùnh Gioan.

Khi aáy, Marta thöa vôùi Chuùa Gieâsu: “Thöa Thaày, neáu Thaày ôû

ñaây thì em con khoâng cheát! Nhöng ngay caû baây giôø, con bieát Thaày

xin baát cöù ñieàu gì cuøng Thieân Chuùa, Thieân Chuùa cuõng seõ ban cho

Thaày”. Chuùa Gieâsu noùi: “Em con seõ soáng laïi”. Marta thöa: ”Con bieát

ngaøy taän theá, khi keû cheát soáng laïi thì em con seõ soáng laïi”. Chuùa

Gieâsu noùi: “Ta laø söï soáng laïi vaø laø söï soáng, ai tin Ta, duø coù cheát cuõng

seõ ñöôïc soáng; vaø ai soáng maø tin Ta, seõ khoâng cheát bao giôø. Con coù

tin ñieàu ñoù khoâng?” Marta ñaùp: ”Thöa Thaày, vaâng con tin Thaày laø

Ñöùc Kitoâ, Con Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ ñeán trong theá gian”. Ñoù laø lôøi

Chuùa.

Lôøi Nguyeän

Laïy Thieân Chuùa toaøn naêng haèng höõu, Chuùa laøm chuû caû ngöôøi

soáng laãn keû cheát vaø thöông xoùt heát moïi ngöôøi maø Chuùa bieát seõ thuoäc

t r a n g 22

veà Chuùa nhôø loøng tin vaø vieäc laøm cuûa hoï. Nhôø lôøi chuyeån caàu cuûa

toaøn theå caùc Thaùnh, chuùng con khaån khoaûn naøi xin Chuùa cho taát

caû nhöõng ai coøn soáng hay ñaõ qua ñôøi maø chuùng con ñang töôûng

nhôù vaø caàu nguyeän, ñöôïc Chuùa toû loøng nhaân töø aùi tuaát tha thöù moïi

loãi laàm. Chuùng con caàu xin nhôø Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng con. Ñ.

Amen.

3/ HAÏT LUÙA MÌ RÔÙT XUOÁNG ÑAÁT, THOÁI MUÏC ÑI SEÕ NAÛY SINH

MUOÂN VAØN BOÂNG HAÏT MÔÙI

Tin Möøng (Ga 12, 23-28)

Tin Möøng Chuùa Gieâsu Kitoâ theo thaùnh Gioan.

Khi aáy, Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc moân ñeä: “Ñaõ ñeán giôø Con Ngöôøi

ñöôïc toân vinh. Quaû thaät, quaû thaät, Thaày noùi vôùi caùc con: Neáu haït luùa

mì rôi xuoáng ñaát maø khoâng cheát ñi, thì chæ trô troïi moät mình, nhöng

neáu noù cheát ñi, thì seõ sinh nhieàu boâng haït. Ai yeâu söï soáng mình thì

seõ maát, vaø ai gheùt söï soáng mình ôû ñôøi naøy, thì seõ giöõ ñöôïc noù cho söï

soáng ñôøi ñôøi. Ai phuïng söï Thaày, haõy theo Thaày, vaø Thaày ôû ñaâu, thì

ngöôøi phuïng söï Thaày cuõng seõ ôû ñoù. Ai phuïng söï Thaày, Cha seõ toân

vinh ngöôøi aáy.

Baây giôø taâm hoàn Thaày xao xuyeán vaø bieát noùi gì? Laïy Cha, xin

cöùu Con khoûi giôø naøy? Nhöng chính vì giôø naøy maø Con ñaõ ñeán. Laïy

Cha, xin haõy toân vinh danh Cha!”. Luùc ñoù töø trôøi coù tieáng phaùn raèng:

“Ta ñaõ toân vinh danh Ta vaø Ta coøn toân vinh danh Ta nöõa”. Ñoù laø lôøi

Chuùa.

Lôøi Nguyeän

Laïy Chuùa, Chuùa laø vinh quang cuûa caùc tín höõu vaø laø söï soáng

cuûa nhöõng ngöôøi coâng chính, nhôø söï cheát vaø Phuïc Sinh cuûa Con

Chuùa, chuùng con ñaõ ñöôïc cöùu chuoäc, xin thöông cho toâi tôù Chuùa laø

T... ñöôïc höôûng nieàm vui haïnh phuùc ñôøi sau vì (OÂBAC) ñaõ tin nhaän

xaùc loaøi ngöôøi seõ soáng laïi. Chuùng con caàu xin nhôø Ñöùc Kitoâ Chuùa

chuùng con. Ñ. Amen.

t r a n g 23

LÔØI KEÁT

Con ñöôøng hoäi nhaäp vaên hoùa bao giôø cuõng ñaày choâng gai,

nhöng tröôùc baát cöù khoù khaên naøo, Giaùo Hoäi Vieät Nam vaãn khoâng boû

cuoäc, döøng böôùc vì “Ñöùc tin khoâng trôû neân vaên hoùa seõ laø ñöùc tin

khoâng ñöôïc ñoùn nhaän troïn veïn, khoâng ñöôïc suy nghó thaáu ñaùo vaø

khoâng ñöôïc soáng caùch trung thaønh” (Letter instituting the

Pontifical Council For Culture, 20.5.1982 AAS LXXIV). Chuùng ta

cuõng bieát roõ, thaùi ñoä ñoaïn giao Tin Möøng vôùi vaên hoùa “chaéc chaén laø

bi kòch cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, cuõng nhö töøng laø bi kòch trong caùc

thôøi ñaïi khaùc. Vì theá phaûi heát söùc noã löïc ñeå baûo ñaûm cho vaên hoùa...

ñöôïc Phuùc AÂm hoaù troïn veïn. Caùc neàn vaên hoùa aáy caàn ñöôïc taùi sinh

nhôø gaëp gôõ Tin Möøng” (Evangelii Nuntiandi, 20).

CHAÁP THUAÄN

AÙP DUÏNG THÖÛ NGHIEÄM

VAÊN KIEÄN

HÖÔÙNG DAÃN VIEÄC TOÂN KÍNH TOÅ TIEÂN

TRONG THÔØI HAÏN 3 NAÊM KEÅ TÖØ NGAØY KYÙ

HAÛI PHOØNG, NGAØY 4 THAÙNG 10 NAÊM 2019

TM. HÑGM VIEÄT NAM

GIUSE NGUYEÃN CHÍ LINH

TOÅNG GIAÙM MUÏC TGP. HUEÁ

t r a n g 24

PHUÏ LUÏC

1/ HUAÁN THÒ PLANE COMPERTUM EST

do boä Truyeàn Giaùo ban haønh ngaøy 8.12.1939.

2/ THOÂNG CAÙO CUÛA HÑGM/NVN

ban haønh taïi Ñaø Laït ngaøy 14.6.1965.

3/ QUYEÁT NGHÒ CUÛA HÑGM/NVN

ban haønh taïi Nha Trang ngaøy 14.11.1974.

t r a n g 25

HUAÁN THÒ PLANE COMPERTUM EST

ban haønh ngaøy 8.12.1939

Baûn dòch cuûa Linh Muïc Giuse Ñoã Quang Chính

SJ. töø Latin sang Phaùp Vaên trong ACHARD, Le

Sieøge apostolique et les missions: textes et

documents pontificaux, Fascicule II, 2nd

Edition, P’ai-Lyon, 1959, tr. 152-155.

Roõ raøng laø taïi Cöïc Ñoâng xöa kia coù moät soá nghi leã (ceremonies)

gaén lieàn vôùi nghi ñieån (rites) ngoaïi giaùo, nay vì nhöõng bieán ñoåi theo

thôøi gian veà caùc phong tuïc vaø yù töôûng, neân noù chæ coøn mang yù nghóa

daân söï, ñeå toû loøng toân kính toå tieân, yeâu meán toå quoác vaø vì lòch söï

trong caùc töông quan xaõ hoäi.

Naêm 1935 vaø 1936, vôùi söï chaáp thuaän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ

XI, Thaùnh Boä Truyeàn Giaùo, döïa theo ñieàu khoaûn 22 giaùo luaät, ñaõ ban

cho caùc ñaáng Baûn quyeàn Maõn Chaâu vaø ñeá quoác Nhaät (empire

japonais) nhöõng nguyeân taéc môùi trong vieäc höôùng daãn cho thích

hôïp hôn vôùi nhöõng ñieàu kieän hieän taïi.

Vöøa roài ñaây, caùc Ñöùc Hoàng y Thaùnh Boä Truyeàn Giaùo trong

phieân hoïp toaøn theå ngaøy 4.12.1939, ñaõ xem xeùt vaán ñeà: neân chaêng

duøng phöông phaùp töông töï cho caùc xöù khaùc maø thôøi gian ñaõ mang

laïi söï thay ñoåi y heät.

Sau khi caân nhaéc kyõ löôõng nhöõng lyù leõ nghòch, thuaän, vaø hoûi

yù kieán caùc nhaân vaät thoâng thaïo, caùc Ñöùc Hoàng y ñaõ quyeát ñònh ñöa

ra nhöõng tuyeân boá sau ñaây:

1. Xeùt raèng, nhieàu laàn chính phuû Trung Hoa ñaõ tuyeân boá caùch

minh nhieân laø ñeå moãi ngöôøi ñöôïc töï do löïa choïn toân giaùo, vaø chính

phuû cuõng chaúng caàn ñaët ra nhöõng ñaïo luaät vaø chæ duï veà vaán ñeà toân

giaùo, vaø bôûi theá caùc nghi leã do nhaø caàm quyeàn thi haønh ñeå kính Ñöùc

t r a n g 26

Khoång Töû, khoâng coù muïc ñích teá töï toân giaùo (culte religieux), nhöng

chæ laø ñeå toân kính moät nhaân vaät cao quyù theo caùch toân troïng phaûi

laøm nhö taäp tuïc tieàn nhaân, neân ngöôøi Coâng Giaùo ñöôïc pheùp (il est

licite) tham döï caùc nghi leã kính Ñöùc Khoång, tröôùc hình aûnh hoaëc

baøi vò mang teân Ngaøi trong caùc vaên mieáu hay tröôøng hoïc.

2. Vaäy khoâng coøn laø traùi pheùp (illicite), nhaát laø khi nhaø chöùc

traùch truyeàn leänh tröng baøy hoaëc cuùi ñaàu chaøo hình aûnh hay baøi vò

mang teân Ñöùc Khoång trong caùc tröôøng hoïc Coâng Giaùo, neáu sôï gaây

ra göông muø, thì ngöôøi Coâng Giaùo neân caån thaän tuyeân boá veà loøng

ngay thaúng cuûa mình khi laøm cöû chæ ñoù.

3. Nhaân vieân vaø hoïc sinh caùc tröôøng Coâng Giaùo, neáu coù leänh

ban cho hoï, thì ñöøng töø khöôùc döï (assister) caùc nghi leã coâng coäng,

maëc duø beân ngoaøi coù theå coi laø nhuoám maøu dò ñoan, mieãn laø theo

ñuùng giaùo luaät ñieàu khoaûn 1258; hoï thi haønh caùch thuï ñoäng vôùi yù

töôûng duy nhaát laø ñeå toân kính theo nghi leã hoaøn toaøn daân söï. Ñeå

traùnh moïi hieåu laàm veà cöû chæ cuûa hoï, hoï seõ tuyeân boá veà yù höôùng cuûa

hoï moãi khi xeùt laø caàn.

4. Phaûi coi laø ñöôïc pheùp (licites) vaø xöùng hôïp (conven-ables)

taát caû nhöõng [cöû chæ] cuùi ñaàu vaø nhöõng bieåu loä khaùc coù tính caùch

toân troïng daân söï tröôùc nhöõng ngöôøi quaù coá hay hình aûnh vaø baøi vò

mang teân hoï.

Ñaøng khaùc, caùc Ñöùc Hoàng y nhaän thaáy lôøi theà veà nghi ñieån

Trung Hoa do Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XIV truyeàn daïy trong hieán

cheá Ex quo singulari ngaøy 11.7.1742 cho taát caû caùc linh muïc trong

ñeá quoác Trung Hoa vaø caùc tænh laân caän hoaëc tieáp giaùp (et les

provinces proches et limitrophes) khoâng coøn hôïp vôùi caùc nguyeân taéc

höôùng daãn maø Boä Truyeàn Giaùo môùi coâng boá. Vaû laïi, ngaøy nay lôøi

tuyeân theä ñoù nhö phöông theá kyû luaät, trôû neân tuyeät ñoái dö thöøa, bôûi

vì thöïc teá caùc cuoäc tranh luaän xöa veà nghi ñieån Trung Hoa ñaõ chaám

döùt nhö moïi ngöôøi bieát, vaø caùc thöøa sai cuõng nhö caùc linh muïc khaùc

chaúng coøn bò boù buoäc phaûi tuyeân theä ñeå vaâng phuïc mau maén vôùi

tình con thaûo ñoái vôùi Toaø thaùnh. [Vaäy, caùc Ñöùc Hoàng y] quyeát ñònh

baõi boû lôøi theà ñoù ôû taát caû nôi naøo coøn thi haønh, hoaëc ôû Trung Hoa,

t r a n g 27

hoaëc caùc nôi khaùc. Dó nhieân, taát caû caùc chæ daïy khaùc cuûa Ñöùc Thaùnh

Cha Beâneâñitoâ XIV vaãn coøn giaù trò, neáu chöa ñöôïc thay ñoåi do caùc

huaán thò môùi ñaây, vaø ñaëc bieät laø coøn caám tranh tuïng veà caùc vaán ñeà

nghi ñieån Trung Hoa.

Trong cuoäc trieàu yeát ngaøy 7.12.1939, nhöõng quyeát ñònh cuûa

caùc Hoàng y ñaõ ñöôïc ñeä trình leân Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ XII do Ñöùc

Hoàng y Boä tröôûng Boä Truyeàn Giaùo cuøng vôùi chöõ kyù cuûa ngaøi; Ñöùc

Thaùnh Cha ñaõ chaáp thuaän hoaøn toaøn vaø ñaõ pheâ chuaån.

Ban haønh taïi Thaùnh Boä Truyeàn giaùo, Roma,

ngaøy 8.12.1939, ngaøy leã Ñöùc Meï Voâ nhieãm.

Hoàng y Pheâroâ Fumasoni Biondi,

Boä Tröôûng Thaùnh Boä Truyeàn giaùo

Thö kyù Celsus Costantini,

Toång Giaùm Muïc hieäu toaø Theodos.

t r a n g 28

THOÂNG CAÙO

CUÛA HOÄI ÑOÀNG GIAÙM MUÏC VIEÄT NAM

VEÀ VIEÄC TOÂN KÍNH TOÅ TIEÂN ban haønh taïi Ñaø Laït ngaøy 14.6.1965

Ngaøy 20.10.1964, Toøa Thaùnh, qua Boä Truyeàn Giaùo ñaõ chaáp

thuaän ñeà nghò cuûa Haøng Giaùm Muïc Vieät Nam xin aùp duïng huaán thò

Plane compertum est (8.12.1939), veà vieäc toân kính toå tieân cho giaùo

daân Vieät Nam.

Ñeå hieåu roõ tinh thaàn Giaùo Hoäi trong vieäc chaáp thuaän naøy, vaø

ñeå coù nhöõng chæ thò höôùng daãn trong khi aùp duïng, Hoäi ñoàng Giaùm

muïc muoán neâu leân maáy ñieåm sau ñaây:

I. Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñoái vôùi neàn vaên hoùa vaø truyeàn

thoáng caùc daân toäc

1) Giaùo Hoäi Chuùa Kitoâ bao giôø cuõng tha thieát thöïc hieän meänh

leänh Ñaáng Saùng Laäp, ñeå hieän dieän khaép nôi vaø tuyeân giaûng Phuùc

AÂm cho moïi ngöôøi. Coá gaéng ñaàu tieân cuûa Giaùo Hoäi laø giuùp sao cho

con ngöôøi ñöôïc neân hình aûnh ñích thöïc cuûa Thieân Chuùa vaø ñöôïc

trung thöïc vôùi söù meänh Kitoâ höõu cuûa mình, ñeå ñaït cöùu caùnh sau heát

laø haïnh phuùc ñôøi ñôøi. Coâng trình ñoù ñöôïc thöïc hieän trong noäi khaûm

cuûa moãi caù nhaân. Nhöng noù coù vang aâm ñeán toaøn dieän cuoäc ñôøi vaø

trong moãi khu vöïc sinh hoaït cuûa con ngöôøi (Ñöùc Pioâ XII, Huaán duï

taïi Cô Maät Vieän, ngaøy 20.2.1946).

2) Maët khaùc, töø nguyeân thuûy cho ñeán ngaøy nay, Giaùo Hoäi Coâng

Giaùo vaãn tuaân theo tieâu chuaån Phuùc AÂm. Theo ñoù, Giaùo Hoäi khoâng

huûy boû hay daäp taét nhöõng giaù trò thieän haûo, lieâm chính, chaân thaønh

cuûa caùc daân toäc. AÂu cuõng vì baûn tính nhaân loaïi, duø coøn mang daáu

veát söï sa ngaõ cuûa toå toâng, song vaãn giöõ trong noäi taâm moät caên baûn

töï nhieân maø aùnh saùng vaø aân suûng Thieân Chuùa coù theå soi chieáu, dinh

t r a n g 29

döôõng vaø naâng leân tôùi moät möùc ñoä ñöùc haïnh, moät neáp soáng sieâu

nhieân ñích thöïc. Cuõng vì vaäy maø Giaùo Hoäi khoâng bao giôø mieät thò,

khinh cheâ tö töôûng cuõng nhö ngheä thuaät hoaëc vaên hoùa cuûa ngöôøi

khoâng Coâng Giaùo. Traùi laïi, Giaùo Hoäi ñaõ töøng goùp phaàn thanh luyeän

hoaëc boå tuùc ñeå ñi ñeán choã hoaøn haûo. Traûi qua caùc theá kyû, Giaùo Hoäi

ñaõ thaùnh hoùa nhöõng phong tuïc cuõng nhö nhöõng truyeàn thoáng chaân

chính cuûa caùc daân toäc. Giaùo Hoäi cuõng ñaõ nhieàu laàn ñem nghi leã cuûa

mieàn naøy xöù noï saùt nhaäp vaøo neàn phuïng vuï cuûa mình, sau khi ñaõ tu

chænh caû tinh thaàn vaø hình thöùc, ñeå ghi nhôù maàu nhieäm hoaëc ñeå

toân kính caùc baäc thaùnh nhaân hay caùc vò töû ñaïo (Ñöùc Pioâ XII, Thoâng

ñieäp Evangeli praecones, 2.6.1951; Ñöùc Gioan XXIII trích daãn tö

töôûng naøy trong thoâng ñieäp Princeps Pastorum, 28.11.1959).

3) Ñoái vôùi caùc toân giaùo khaùc, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo cuõng chuû

tröông moät laäp tröôøng roõ reät. Dó nhieân Giaùo Hoäi khoâng theå tham döï

vaøo caùc nghi leã cuûa caùc toân giaùo khaùc, hoaëc coi toân giaùo naøo cuõng

nhö toân giaùo naøo, vaø laõnh ñaïm ñeå maëc ai muoán hay khoâng muoán

tìm xem Thieân Chuùa coù maïc khaûi moät ñaïo khoâng sai laàm, trong ñoù

Thieân Chuùa ñöôïc nhaän bieát, kính meán vaø phuïng thôø. Tuy nhieân,

Giaùo Hoäi khoâng töø choái coâng nhaän moät caùch kính caån nhöõng giaù trò

tinh thaàn vaø luaân lyù cuûa caùc toân giaùo khaùc (Ñöùc Phaoloâ VI, thoâng

ñieäp Ecclesiam suam, 6.8.1964). Giaùo Hoäi khoâng phuû nhaän ñieàu gì

voán laø chaân lyù vaø thaùnh thieän cuûa baát cöù toân giaùo naøo. Giaùo Hoäi luoân

luoân rao truyeàn Ñöùc Kitoâ laø “ñöôøng ñi, laø chaân lyù vaø laø nguoàn soáng”

vaø, trong Ñöùc Kitoâ, Thieân Chuùa laøm hoøa vôùi muoân vaät.

Tuy nhieân Giaùo Hoäi thaønh taâm vaø löu yù cöùu xeùt nhöõng haønh

ñoäng vaø sinh hoaït, nhöõng luaät phaùp vaø lyù thuyeát cuûa caùc toân giaùo

khaùc tuy coù sai bieät vôùi nhöõng ñieåm Giaùo Hoäi ñeà ra, song vaãn mang

laïi moät tia saùng naøo ñoù cuûa chính caùi chaân lyù haèng soi saùng moïi

ngöôøi. Vì theá, Giaùo Hoäi khuyeân giuïc con caùi mình tuy vaãn phaûi giöõ

ñöùc tin Coâng Giaùo tuyeàn veïn, nhöng phaûi laøm theá naøo ñeå naém giöõ

vaø phaùt trieån nhöõng cuûa caûi thieâng lieâng, luaân lyù vaø nhöõng giaù trò xaõ

hoäi, vaên hoùa, gaëp ñöôïc trong caùc toân giaùo khaùc nhôø nhöõng buoåi hoäi

thaûo, söï hoïc hoûi vaø söï coäng taùc vôùi caùc tín ñoà cuûa caùc toân giaùo naøy

t r a n g 30

(Coâng Ñoàng Vatican II, khoùa III: Giaùo Hoäi vaø caùc toân giaùo ngoaøi

Kitoâ giaùo, ngaøy 20.11.1964)

Chính laäp tröôøng ñoù cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc ñuùc keát trong tö töôûng

cuûa caùc Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø trong ñeä nhò Coâng ñoàng Vatican, ñaõ giaûi

thích lyù do cuûa quyeát ñònh Toøa Thaùnh, khi cho aùp duïng huaán thò

Plane compertum est taïi Vieät Nam ngaøy nay. Vaø cuõng chieáu theo

tinh thaàn ñoù, caùc Giaùm muïc hoäi nghò taïi Ñaø Laït trong nhöõng ngaøy

12, 14.06.1965 ñaõ cho coâng boá thoâng caùo naøy.

II. Theå thöùc aùp duïng Huaán thò Plane compertum est

1) Nhieàu haønh vi cöû chæ xöa kia taïi Vieät Nam, coù tính caùch toân

giaùo, nhöng nay vì söï tieáp xuùc vôùi beân ngoaøi vaø vì taâm tình, taäp quaùn

ñaõ thay ñoåi nhieàu, neân chæ coøn laø nhöõng phöông caùch bieåu loä loøng

hieáu thaûo toân kính ñoái vôùi toå tieân vaø caùc baäc anh huøng lieät só. Nhöõng

cöû chæ, thaùi ñoä, nghi leã coù tính caùch theá tuïc, lòch söï vaø xaõ giao ñoù,

Giaùo Hoäi Coâng Giaùo chaúng nhöõng khoâng ngaên caám maø coøn mong

muoán vaø khuyeán khích cho noù ñöôïc dieãn taû baèng nhöõng cöû chæ rieâng

bieät cuûa moãi nöôùc, moãi xöù vaø tuøy theo tröôøng hôïp.

Vì theá, nhöõng cöû chæ, thaùi ñoä vaø nghi leã töï noù hoaëc do hoaøn

caûnh, coù moät yù nghóa theá tuïc roõ raøng laø ñeå toû tinh thaàn aùi quoác, loøng

hieáu thaûo, toân kính hoaëc töôûng nieäm toå tieân vaø caùc baäc anh huøng

lieät só (nhö treo aûnh, hình, döïng töôïng, nghieâng mình baùi kính, tröng

hoa ñeøn, toå chöùc ngaøy kî, gioã...) thì ñöôïc thi haønh vaø tham döï caùch chuû

ñoäng.

2) Traùi laïi, vì coù nhieäm vuï baûo veä ñöùc tin Coâng Giaùo ñöôïc tinh

tuyeàn, Giaùo Hoäi khoâng theå chaáp nhaän cho ngöôøi giaùo höõu coù nhöõng

haønh vi cöû chæ, hoaëc töï noù, hoaëc do hoaøn caûnh coù tính caùch toân giaùo

traùi vôùi giaùo lyù mình daïy.

Vì theá, caùc vieäc laøm coù tính caùch toân giaùo khoâng phuø hôïp vôùi

giaùo lyù Coâng Giaùo (nhö baát cöù leã nghi naøo bieåu loä loøng phuïc tuøng vaø

söï leä thuoäc cuûa mình ñoái vôùi moät thuï taïo naøo nhö laø ñoái vôùi Thieân

Chuùa), hay nhöõng vieäc dò ñoan roõ reät (nhö ñoát vaøng maõ), hoaëc cöû

haønh ôû nhöõng nôi daønh rieâng cho vieäc teá töï... thì giaùo höõu khoâng

ñöôïc thi haønh vaø tham döï. Trong tröôøng hôïp baát ñaéc dó, chæ ñöôïc

t r a n g 31

hieän dieän moät caùch thuï ñoäng nhö ñaõ aán ñònh trong giaùo luaät, khoaûn

1258 (GL 1917).

3) Ñoái vôùi nhöõng vieäc maø khoâng roõ laø theá tuïc hay toân giaùo, thì

phaûi döïa theo nguyeân taéc naøy, laø neáu nhöõng haønh vi ñoù, theo dö

luaän daân chuùng ñòa phöông khoâng coi nhö söï tuyeân xöng tín

ngöôõng cuûa moät toân giaùo (ngoaøi Kitoâ giaùo), maø chæ bieåu loä moät taâm

tình töï nhieân, thì ñöôïc coi nhö khoâng traùi vôùi ñöùc tin Coâng Giaùo,

neân ñöôïc thi haønh vaø tham döï. Trong tröôøng hôïp chöa heát nghi

nan, thì coù theå haønh ñoäng theo tieáng löông taâm luùc aáy: neáu caàn, thì

phaûi giaûi thích chuû yù cuûa mình moät caùch kheùo leùo, hôïp caûnh, hôïp

thôøi. Söï tham döï cuõng chæ ñöôïc coù tính caùch thuï ñoäng.

Ñoù laø nhöõng nguyeân taéc chung, giaùo höõu caàn phaûi döïa vaøo maø

xeùt ñoaùn theo löông taâm vaø hoaøn caûnh. Trong tröôøng hôïp hoà nghi,

moïi ngöôøi lieân heä khoâng ñöôïc theo yù rieâng mình, maø seõ phaùn ñoaùn

theo chæ thò cuûa Toøa Thaùnh vaø baøn hoûi vôùi caùc giaùo só thaønh thaïo.

Yeâu caàu quyù cha phoå bieán roäng raõi vaø giaûi thích töôøng taän

thoâng caùo naøy khoâng nhöõng trong caùc nhaø thôø maø caû moãi khi coù

dòp, khoâng nhöõng cho anh em giaùo höõu maø caû cho ngöôøi ngoaøi Coâng

Giaùo. Caùc vò phuï traùch Coâng Giaùo Tieán Haønh cuõng phaûi laáy thoâng caùo

naøy laøm ñeà taøi hoïc taäp cho caùc hoäi ñoaøn trong caùc buoåi hoïp vaø caùc khoùa

huaán luyeän.

Laøm taïi Ñaø Laït, ngaøy 14 thaùng 6 naêm 1965

t r a n g 32

QUYEÁT NGHÒ

CUÛA HÑGM MIEÀN NAM VIEÄT NAM VEÀ LEÃ NGHI

TOÂN KÍNH OÂNG BAØ TOÅ TIEÂN ban haønh taïi Nha Trang ngaøy 14.11.1974.

Chuùng toâi, caùc giaùm muïc chuû toïa khoùa hoäi thaûo VII veà Truyeàn

Baù Phuùc AÂm toaøn quoác, taïi Nha Trang ngaøy 12-14 thaùng 11 naêm

1974, ñoàng chaáp thuaän cho phoå bieán vieäc thi haønh trong toaøn quoác,

nhöõng quyeát nghò cuûa UÛy Ban Giaùm muïc veà Truyeàn Baù Phuùc AÂm

ngaøy 14.6.1965, veà caùc leã nghi toân kính OÂng Baø Toå Tieân, nhö sau:

“Ñeå ñoàng baøo löông daân deã daøng chaáp nhaän Tin Möøng, hoäi

nghò nhaän ñònh: Nhöõng cöû chæ thaùi ñoä, leã nghi (sau naøy) coù tính

caùch theá tuïc lòch söï xaõ giao ñeå toû loøng hieáu thaûo, toân kính vaø töôûng

nieäm caùc Toå Tieân vaø caùc baäc anh huøng lieät só, neân ñöôïc thi haønh vaø

tham döï caùch chuû ñoäng” (Thoâng caùo Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Vieät Nam

14.06.1965).

1. Baøn thôø gia tieân ñeå kính nhôù OÂng Baø Toå Tieân ñöôïc ñaët döôùi

baøn thôø Chuùa trong gia ñình, mieãn laø treân baøn thôø khoâng baøy bieän

ñieàu gì meâ tín dò ñoan, nhö hoàn baïch.

2. Vieäc ñoát nhang höông, ñeøn neán treân baøn thôø gia tieân vaø vaùi

laïy tröôùc baøn thôø, giöôøng thôø Toå Tieân, laø nhöõng cöû chæ thaùi ñoä hieáu

thaûo toân kính, ñöôïc pheùp laøm.

3. Ngaøy gioã cuõng laø ngaøy “kî nhaät” ñöôïc “cuùng gioã” trong gia

ñình theo phong tuïc ñòa phöông mieãn laø loaïi boû nhöõng gì laø dò ñoan

meâ tín, nhö ñoát vaøng maõ, vaø giaûm thieåu cuøng canh caûi nhöõng leã vaät

bieåu döông ñuùng yù nghóa thaønh kính bieát ôn OÂng Baø, nhö daâng hoa

traùi, höông ñeøn.

4. Trong hoân leã, daâu reå ñöôïc laøm “Leã Toå, Leã Gia Tieân” tröôùc

baøn thôø, giöôøng thôø Toå Tieân, vì ñoù laø nghi leã toû loøng bieát ôn, hieáu

kính trình dieän vôùi OÂng Baø.

t r a n g 33

5. Trong tang leã ñöôïc vaùi laïy tröôùc thi haøi ngöôøi quaù coá, ñoát

höông vaùi theo phong tuïc ñòa phöông ñeå toû loøng cung kính ngöôøi ñaõ

khuaát cuõng nhö Giaùo Hoäi cho ñoát neán, xoâng höông nghieâng mình

tröôùc thi haøi ngöôøi quaù coá.

6. Ñöôïc tham döï nghi leã toân kính vò thaønh hoaøng quen goïi laø

phuùc thaàn taïi ñình laøng, ñeå toû loøng cung kính bieát ôn nhöõng vò maø

theo lòch söû ñaõ coù coâng vôùi daân toäc hoaëc laø aân nhaân cuûa daân laøng,

chöù khoâng phaûi laø meâ tín nhö ñoái vôùi caùc “yeâu thaàn, taø thaàn”.

Trong tröôøng hôïp thi haønh caùc vieäc treân ñaây sôï coù söï hieåu laàm

neân kheùo leùo giaûi thích qua nhöõng lôøi phaân öu khích leä, thoâng caûm...

Ñoái vôùi giaùo daân, caàn phaûi giaûi thích cho hieåu vieäc toân kính Toå Tieân

vaø caùc vò anh huøng lieät só theo phong tuïc ñòa phöông, laø moät nghóa

vuï hieáu thaûo cuûa ñaïo laøm con chaùu, chöù khoâng phaûi laø nhöõng vieäc

toân kính lieân quan ñeán tín ngöôõng, vì chính Chuùa cuõng truyeàn phaûi

“thaûo kính cha meï”, ñoù laø giôùi raên sau vieäc thôø phöôïng Thieân Chuùa.

Taïi Nha Trang, ngaøy 14.11.1974

Kyù teân:

- Philipheâ Nguyeãn Kim Ñieàn, TGM Hueá

- Giuse Traàn Vaên Thieän, GM Myõ Tho

- Giacoâbeâ Nguyeãn Vaên Maàu, GM Vónh Long

- Giacoâbeâ Nguyeãn Ngoïc Quang, GM Caàn Thô

- Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän, GM Nha Trang

- Pheâroâ Nguyeãn Huy Mai, GM Ban Meâ Thuoät

- Phaoloâ Huyønh Ñoâng Caùc, GM Qui Nhôn