GIÁO TRÌNH SINH LÝ NGƢỜI VÀ ĐỘNG VẬT · PDF fileVấn đề già và sống lâu ... Kiến thức Sinh lý học giúp cho Giải phẩu hình thái, phân loại làm

  • Upload
    dangque

  • View
    245

  • Download
    18

Embed Size (px)

Citation preview

  • TRNG I HC QUY NHN

    KHOA SINH-K THUT NNG NGHIP

    GIO TRNH

    SINH L NGI V

    NG VT

    Ngi bin son: Nguyn im

    Quy Nhn 2009

  • 1

    MC LC

    Chng 0. Chng m u....................................................4

    0.1. V tr, i tng, phng php nghin cu......................4

    0.2. Tm quan trng ca sinh l hc........................................6

    0.3. Lch s pht trin ca sinh l hc....................................7

    Chng 1. Sinh l mu...................................................................10

    1.1. Chc nng ca mu.........................................................10

    1.2. Thnh phn v tnh cht vt l ca mu..........................11

    1.3. Huyt tng.....................................................................12

    1.4. Hng cu - S phn nh nhm mu v phng php

    truyn mu................................................................... 16

    1.5. Bch cu v s min dch............................................... 23

    1.6. Tiu cu v s ng mu................................................ 41

    1.7. iu ha mu trong c th............................................ .44

    Chng 2. Sinh l tun hon mu ............................................46

    2.1. ngha ca s tun hon mu S tun hon mu................. 46

    2.2. Sinh l ca tim.............................................................. .48

    2.3. Sinh l tun hon mu.................................................54

    2.4. iu ha hot ng tim mch.........................................57

    Chng 3. Sinh l h hp..........................................................60

    3.1. Khi nim chung.......................................................69

    3.2. Cc dng h hp chnh ng vt................................61

    3.3. C ch h hp ngi v th..................................65

    3.4. iu ha h hp........................................................78

    3.5. H hp trong vn ng...............................................81

    Chng 4. Sinh l tiu ha.....................................................83

    4.1. Khi nim chung v thc n v cc hnh thc tiu ha. ...83

    4.2. Cc giai on tiu ha thc n trong ng tiu ha...... .85

    4.3. S hp thu cc cht .................................................101

  • 2

    4.4. nh hng ca vn ng ti s tiu ho......................105

    Chng 5. Trao i cht v nng lng ................................106

    5.1. ngha sinh hc ca trao i cht v nng lng........106

    5.2. S trao i cc cht ......................................................106

    5.3. S trao i nng lng..................................................123

    5.4. Khu phn thc n cho ngi v ng vt...................133

    5.5. iu ha chuyn ha nng lng..................................136

    Chng 6. S iu ha thn nhit ..........................................139

    6.1. Thn nhit v vai tr ca n..........................................139

    6.2. C ch iu tit thn nhit.............................................144

    6.3. Vai tr ca thn kinh v th dch trong s iu nhit147

    Chng 7. Sinh l bi tit ........................................................149

    7.1. Khi nim chung v bi tit...........................................149

    7.2. Cu to n v thn (neuphron) ca ngi v th ........150

    7.3. S to thnh nc tiu thn........................................153

    7.4. S iu ha hot ng ca thn.....................................161

    7.5. S thi nc tiu............................................................162

    7.6. Mt s dng bi tit khc..............................................163

    Chng 8. Sinh l ni tit .......................................................166

    8.1. i cng v h ni tit v hormon..............................167

    8.2. C ch iu ha bi tit hormon...................................172

    8.3. Tc dng sinh l ca hormon mt s tuyn ch yu....174

    Chng 9. Sinh l sinh sn v pht trin...............................188

    9.1. Khi nim chung v s sinh sn....................................188

    9.2. Sinh l sinh dc c v ci............................................200

    9.3. Th thai - Mang thai - .............................215

    9.4. Cc thi l tng trng v pht trin-

    Vn gi v sng lu....................................................222

    9.5. Mt s ng dng kin thc sinh sn..............................229

  • 3

    Chng 10. Sinh l hng phn ..............................................242

    10.1. Khi nim chung.........................................................242

    10.2. Cc dng in sinh hc...............................................244

    10.3. S dn truyn hng phn ...........................................259

    Chng 11. Sinh l vn ng c ............................................275

    11.1. ngha sinh hc ca s vn ng..............................275

    11.2. Sinh l c vn.............................................................276

    11.3. Sinh l c trn.............................................................292

    Chng 12. Sinh l h thn kinh trung ng........................296

    12.1 S tin ho ca h thn kinh........................................296

    12.2. Nhng c im ca sinap trong trung ng..............298

    12.3. Nguyn tc hot ng ca h thn kinh......................301

    12.4. Chc nng ca cc phn thn kinh trung ng...........302

    Chng 13. Sinh l thu nhn kch thch.................................314

    13.1. Khi nim chung.........................................................314

    13.2. C ch thu nhn kch thch ........................................316

    13.3. Sinh l mt s th quan chnh.....................................320

    Chng 14. Sinh l hot ng thn kinh cp cao..................341

    14.1. Gii phu chc nng v no........................................341

    14.2. Cc th nghim v chc nng i no.........................341

    14.3. S phn vng chc nng trn v no..........................342

    14.4. Hin tng in trong v bn cu no........................346

    14.5. S nhn thc ti v no..............................................347

    14.6. Cc quy lut hot ng thn kinh cp cao v no .. 349

    14.7. Phn x - Cc dng phn x........................................362

    14.8. Nhng c im trong hot ng thn kinh cp cao ngi.... ...371

    Ti liu tham kho389

  • 4

    Chng 0

    CHNG M U

    0.1. V tr v phng php nghin cu

    0.1.1. Khi nim

    Sinh l hc Ngi v ng vt l mn khoa hc nghin cu cc biu hin ca

    s sng trn c th Ngi v ng vt, trong mi quan h vi mi trng. Trong c

    th sng, s hot ng ca cc c quan, b phn u lin h vi nhau rt cht ch v

    chu nh hng tc ng ca mi trng bn trong v bn ngoi. Ring i vi con

    ngi, khi nghin cu hot ng sinh l cn phi t trong hon cnh x hi m c th

    l hot ng lao ng x hi ca con ngi.

    Nhim v ca sinh l hc l m t cc hin tng, gii thch c ch, pht hin

    qui lut iu khin s sng ca ngi v ng vt. T cc nghin cu trn a ra cc

    bin php nhm ngn nga, chy cha cc bin lon, hoc tc ng ln cc chc nng

    theo hng c li cho con ngi.

    0.1.2. V tr ca Sinh l hc

    - Sinh l hc l mt b phn cu thnh ca Sinh vt hc. Mun nm c cc

    chc nng sinh l trc ht cn nm vng cu to gii phu cng nh T chc hc,

    Phi thai hc, t c c s nhm phn tch tt cc chc nng sinh l.

    - Sinh l hc l c s cho Y hc, nh ng gp quan trng nn Sinh l hc l

    mt trong nhng mn hc sm c pht trin hon thin.

    - Sinh l hc gip chng ta hiu c cc hot ng bnh thng ca c quan,

    h c quan trong c th. Trn c s mi c iu kin t chc cc hnh thc, bin

    php lao ng c nng sut cao, t chc n ung sinh hot lnh mnh c khoa hc,

    chng cc thi quen, h tc lc hu, c cc bin php phng v cha bnh tt .

    - Sinh l hc l c s cho cc bin php k thut trong chn nui v ngh c

    nhm gip to ra nng sut cao v cht lng tt.

    - Sinh l hc l c s ca vic t chc v sinh trng hc, v sinh c nhn v

    cng ng, th dc th thao c khoa hc.

    - Sinh l hc l c s t a ra cc bin php tuyn truyn vn ng thc

    hin tt cng tc gio dc dn s v k hoch ho gia nh, chng cc bnh x hi

    nguy him nh HIV/SADI,

    - Sinh l hc cn l c s ca cc ngnh khoa hc gio dc v khoa hc s phm khc.

    - Mun nm chc Sinh l hc, cn phi nm chc cc ngnh Ton, L, Ho,...

  • 5

    0.1.3. Phng php nghin cu Sinh l hc

    0.1.3.1. Quan im trong nghin cu sinh l

    0.1.3.1.1. Quan im Phng Ty (Trng phi Serinhtn)

    Cho rng trong c th, mi mt t bo l mt n v c lp, chng hot ng

    khng ph thuc vo nhau. Quan im ny cn cho rng trong c th ngi v ng

    vt c hai con ng iu ho hot ng, l iu ho bng thn kinh v iu ho

    bng th dch (ho hc), chng hot ng c lp vi nhau.

    0.1.3.1.2. Quan im Phng ng (Trng phi Pavlov)

    Cho rng c th ngi v ng vt l mt chnh th thng nht v thng nht

    vi hon cnh, s hot ng bnh thng ca c quan hay b phn no u ph

    thuc cht ch vo s hot ng bnh thng ca c quan hay b phn khc trong c

    th v chu nh hng trc tip ca s bin i mi trng sng.

    0.1.3.2. Phng php nghin cu

    T hai quan im trn dn ti hai phng php nghin cu:

    0.1.3.2.1. Phng php phn tch

    y l phng php nghin cu qu trnh sinh l trn mt c th tch ri khi

    hon cnh, hoc mt trong nhng b phn tch ri khi c th. V d: Khi nghin cu

    hot ng ca tim ch trong phng th nghim bng cch tch tim ra khi c th, dng

    cc loi kch thch (in hay ho cht) tc ng v ghi li bng cc dng c o

    lng, t kt qu rt ra quy lut hot ng ca c tim ch, t suy ra quy lut

    hot ng ca tim cc ng vt khc khi c kch thch tng t,

    0.1.3.2.2. Phng php phn tch tng hp

    L phng php tin hnh vi nhng th nghim trng din trn c th

    bnh thng v trong hon cnh bnh thng