Globalizacja – szansa czy zagrożenie · Podobnie Korea Południowa osiągnęła wielokrotnie wyższy standard niż Korea Północna

Globalizacja – szansa czy zagrożenie

Autor: Beata Łuba – Królik


2 Narodowy Bank Polski

Skrócony opis lekcji

W trakcie lekcji uczniowie poznają i prezentują różne stanowiska, poglądy, fakty na temat proce-

su globalizacji. Lekcja omawia również zagadnienia związane z inwestycjami zagranicznymi

w Polsce oraz uświadamia uczniom czynniki przyciągające lub/i odpychające potencjalnych

inwestorów.

Cele lekcji

Uczeń powinien:

umieć zdefiniować pojęcia: globalizacja, inwestycje zagraniczne, koncerny globalne,

uświadomić sobie korzyści i zagrożenia wynikające z globalizacji,

rozumieć znaczenie inwestycji zagranicznych w tworzeniu gospodarki globalnej,

poznać słabe i mocne strony Polski z punktu widzenia potencjalnych inwestorów,

umieć analizować dane statystyczne oraz prezentować argumenty.

Słowa kluczowe

globalizacja,

handel zagraniczny.

Metody realizacji zajęć

łańcuch skojarzeń,

myślące kapelusze,

analiza danych statystycznych,

praca z tekstem,

analiza SWOT.

Adresat

uczniowie szkół ponadgimnazjalnych.



Materiały pomocnicze

tabela „Globalne bingo”,

tekst „Myślące kapelusze”,

tekst „ W globalnej sieci”,

dane statystyczne dotyczące inwestycji zagranicznych w Polsce,

studium przypadku „Bez nas nie pojadą”,

papierowe kapelusze, po 2 sztuki w kolorach: żółty, czerwony, niebieski, czarny, zielony,

biały.

Wstęp merytoryczny

Rozwijający się handel międzynarodowy jest przyczyną globalizacji – procesu łączenia się

gospodarek poszczególnych krajów w światowy organizm gospodarczy. Gospodarki krajowe

stają się coraz silniej powiązane i wzajemnie uzależnione od siebie, działają na podobnych zasa-

dach, dzięki czemu przepływ dóbr, kapitału, informacji, technologii jest coraz łatwiejszy.

Przedsiębiorstwa narodowe rozwijają się w międzynarodowe koncerny, posiadające oddziały

w różnych krajach.

Proces globalizacji gospodarki ma swoich zwolenników i przeciwników.

Prof. Jan Winiecki, kierownik Katedry Międzynarodowego Handlu i Finansów Uniwersytetu

Europejskiego Viadrina we Frankfurcie mówi, że „Globalizacja nie jest niczym nowym, lecz

logiczną konsekwencją liberalnego kapitalizmu, ponieważ jego zdolności tworzenia bogactwa

są w tych warunkach jeszcze większe. Globalizacja zwiększa też zakres wolności mas”.

Odmiennego zdania jest Peter Kenen z Instytutu Gospodarki Międzynarodowej w Waszyngtonie

– „Wskutek globalizacji możemy być podzieleni na zdrowe, stabilne państwa i morze

upadających krajów. To może być nowa zimna, wojna.”

źródło NBPortal



Proponowany przebieg zajęć

1.

Na początku lekcji, jako „rozgrzewkę” zaproponuj uczniom zabawę „Globalne bingo”. Rozdaj

uczniom karty (materiał pomocniczy nr 1), zadaniem uczniów będzie jak najszybsze zebranie

podpisów na kartce. Osoba, która pierwsza zbierze podpisy jest zwycięzcą.

2.

Podsumowując zabawę zapytaj uczniów, jakie państwa znalazły się na ich kartach, jaki rodzaj

miały te powiązania (gospodarczy, kulturalny itp.). Powiedz uczniom, że te wszystkie powiąza-

nia Polski z innymi państwami określają relacje naszego kraju z resztą świata. Zaznacz, że tak się

dzieje na całym świece - gospodarki krajowe stają się coraz bardziej powiązane i uzależnione od

siebie. Następuje proces łączenia się gospodarek poszczególnych krajów w światowy system

gospodarczy, proces ten nazywamy globalizacją. Powiedz, że globalizacja jest skutkiem coraz

większej specjalizacji krajów i rozwijającego się handlu międzynarodowego. Dzięki swobodnemu

przepływowi towarów, kapitału, pracy, technologii przedsiębiorstwa narodowe mają możliwość

tworzenia filii w innych krajach. Powstają koncerny, przedsiębiorstwa międzynarodowe. Jednym

z ważniejszych czynników rozwoju gospodarki światowej, oprócz handlu międzynarodowego,

są inwestycje zagraniczne.

3.

Zapytaj uczniów, czy w Polsce działają koncerny międzynarodowe? Czy w regionie zamieszka-

nia uczniów istnieją przedsiębiorstwa zagraniczne? Podkreśl, że również w polskiej gospodarce

napływający kapitał zagraniczny odgrywa coraz większą rolę. Polska wchodząc w system

gospodarki globalnej musi uczestniczyć i uczestniczy w światowym wyścigu o kapitał.

4.

Poproś o zgłoszenie się 12 ochotników oraz wylosowanie wcześniej przygotowanych papiero-

wych kapeluszy. Przygotuj po 2 kapelusze w sześciu kolorach: czarny, zielony, żółty, czerwony,

niebieski, biały. W ten sposób powstanie 6 par. Każdej parze daj odpowiednią instrukcję

(materiał pomocniczy nr 2). Wyjaśnij, że zadaniem grup będzie przygotowanie się do dyskusji

na temat globalizacji. Każdy kapelusz symbolizuje sześć różnych sposobów myślenia, analizy,

rozwiązywania problemów i argumentacji. W ten sposób uczniowie będą mogli spojrzeć

na omawiany problem z różnych perspektyw. Daj uczniom 20 – 30 min na przygotowanie

argumentów.



5.

W tym czasie pozostałych uczniów poproś o przygotowanie krótkiej wypowiedzi na temat

inwestycji zagranicznych w Polsce (materiał pomocniczy nr 3).

6.

Po zakończeniu prac poproś osoby przygotowujące informacje o inwestycjach zagranicznych

o krótkie sprawozdanie z pracy. Zwróć uwagę pozostałych uczniów, biorących udział

w dyskusji, na to, że przedstawione informacje mogą być przydatne w trakcie dyskusji.

7.

Osoby biorące udział w dyskusji poproś o zajęcie miejsca na środku klasy i przedstawienie

swoich stanowisk na temat procesu globalizacji.

8.

Po zakończeniu dyskusji, podziel uczniów na grupy, rozdaj arkusze analizy SWOT (materiał

pomocniczy nr 4). Poproś uczniów, aby korzystając z informacji przedstawionych w trakcie lekcji

określili korzyści i zagrożenia jakie wynikają z globalizacji oraz wskazali silne i słabe strony

polskiej gospodarki (czynniki przyciągające i odpychające potencjalnych inwestorów) w procesie

włączania się do gospodarki globalnej.

9.

Po zakończeniu pracy, poproś przedstawicieli grup o prezentację wyników.

Podsumowując zajęcia, poproś uczniów o zapoznanie się z tekstem „Bez nas nie pojadą”

(materiał pomocniczy nr 5), przedstawiającym, na przykładzie przemysłu motoryzacyjnego,

powiązania polskiej gospodarki z gospodarką światową.

Zaproponuj, aby w domu uczniowie znaleźli inny przykład globalnych powiązań oraz podali

firmy ponadnarodowe działające w Polsce.



Uwagi dla prowadzącego

W trakcie lekcji wykorzystano m.in. metodę myślących kapeluszy, dzięki której uczniowie

będą mogli spojrzeć na omawiany problem z różnych perspektyw oraz analizę SWOT, która uczy

pracy zespołowej, zmusza do wnikliwego analizowania problemu, jednak jest czasochłonna.

Ważny jest dobór grup. W każdej powinni się znaleźć uczniowie aktywni, kreatywni oraz tacy,

którzy są słabszymi uczniami. Zapewni to mniej więcej równe tempo pracy nad zadaniem.

Ważne jest dokładne omówienie z uczniami pytań stawianych w analizie SWOT, co ułatwi

wykonanie zadania.

Przygotowując dyskusję na temat globalizacji, możesz poprosić uczniów o samodzielne zebranie

informacji na ten temat z gazet, TV, Internetu.

Omawiane w trakcie lekcji zagadnienie inwestycji zagranicznych nie wyczerpuje tematu, chcąc

je rozszerzyć należy uzupełnić informacje o aktualne dane na ten temat.



Materiały dla uczniów

Materiał pomocniczy nr 1

Tabela „Globalne bingo”.

Znajdź osoby, które spełniają warunki wymienione w tabeli. Każda osoba z grupy może podpi-

sać się na Twojej kartce tylko raz. Kto pierwszy zbierze wszystkie podpisy, krzyczy BINGO!!!

Jest zwycięzcą w tej grze.

Tabela do uzupełnienia Globalne Bingo

Globalne bingo

Podróżował za granicę

....................................... imię

..................................... kraj

Kibicuje zagranicznemu sportowcowi (drużynie)

....................................... imię

...................................... kraj

Ma przyjaciela za granicę

...................................... imię

....................................... kraj

Ma zagraniczny samochód

........................................ imię

........................................ kraj

Ma na sobie ubranie wyprodukowane za granicą

......................................... imię

..........................................

kraj

Oglądał niedawno film zagraniczny

.......................................... imię

........................................... kraj




Globalne bingo

Lubi jedzenie z jakiegoś innego kraju

........................................ imię

....................................... kraj

Uczy się języka obcego

................................... imię

..................................... kraj

Lubi zespół zagraniczny

...................................... imię

....................................... kraj

Potrafi wymienić nazwisko polityka z innego kraju

.................................... imię

.................................... kraj

Czytał ostatnio jakiś reportaż o innym kraju

........................................ imię

......................................... kraj

Używa zagranicznych kosmetyków

....................................... imię

........................................ kraj


Globalne bingo

Posiada w domu zagraniczny sprzęt

.......................................... imię

........................................... kraj

Dostaje listy z zagranicy

........................................ imię

.......................................... kraj

Zna obiekt architektoniczny charakterystyczny dla innego kraju

........................................ imię

........................................... kraj

Fascynuje się kulturą innego kraju

...........................................

Lubi literaturę obcą

..........................................

Zna nazwisko zagranicznego malarza

.........................................



imię

..................................... kraj

imię

............................................ kraj

imię

............................................ kraj


Myślące kapelusze – instrukcja dla grup

Przeczytajcie instrukcje odpowiednią dla Waszego kapelusza i przygotujcie się do przeprowa-

dzenie dyskusji na temat „Globalizacja – szansa czy zagrożenie”.

Każdy kapelusz symbolizuje sześć różnych sposobów myślenia, analizy, rozwiązywania

problemów i argumentacji. Przedstawione w instrukcjach argumenty są tylko przykładem,

możecie również przedstawiać własne poglądy, znane fakty, dane itp. Pamiętajcie, w jakim

kolorze myślicie.

Kapelusz czerwony – emocje

Czerwień ukazuje emocje i uczucia, wyraża przypuszczenia i kieruje się intuicją (zarówno

pozytywną jak i negatywną). Mając czerwony kapelusz na głowie masz prawo do wyrażania

emocji bez ich uzasadniania. Brzmi to mniej więcej tak- czuję, że to świetny pomysł lub nie

podoba mi się to, nie mogę się z tym zgodzić, to jest okropne, precz z tym!

Waszym zadaniem jest myślenie w kolorze czerwonym, a więc reagowanie emocjami

na przedstawiane w trakcie dyskusji argumenty innych osób.

Kapelusz biały – fakty

Biały to czystość, sterylność, chłodna logika oparta na faktach, które są sprawdzalne. Ludzie biali

operują konkretnymi zestawami z dokumentów, analiz, statystyk. Nie oceniają zdarzeń tylko

je komentują na tyle na ile pozwalają im posiadane dane.

Oto kilka informacji, które mogą być przydatne w trakcie dyskusji:

Jeden z ostatnich raportów Banku Światowego „Globalizacja, wzrost i bieda” ukazuje wiele

faktów związanych z globalizacją.



Autorzy dokumentu wskazują, że w ostatnich 130 latach można wyróżnić 3 fale globalizacji, czyli

otwierania się na przepływ ludzi, towarów, kapitału i informacji.

I fala, czyli megamigracja miała miejsce w latach 1870 – 1914. Rozwój transportu i redukcja

ceł doprowadziły do podwojenia udziału eksportu w światowym dochodzie.

Trzykrotnie wzrósł udział zagranicznego kapitału w relacji do dochodu ówczesnych rozwijają-

cych się krajów Afryki, Azji i Ameryki Łacińskiej. 60 mln. osób wyemigrowało z Europy, głównie

do Ameryki Północnej i innych części Nowego Świata. Podobna grupa opuściła Chiny i Indie,

kierując się do mniej zaludnionych krajów, takich jak Sri Lanka, Wietnam, Birma i Filipiny.

W okresie międzywojennym nastąpił regres globalizacji, zatriumfował protekcjonizm. Tempo

wzrostu gospodarki światowej wyraźnie spadło, a zróżnicowanie dochodów zaczęło się

zwiększać.

Z II falą globalizacji mieliśmy do czynienia w latach 1950 – 1980. Objęła ona głównie bogate

państwa Zachodu i polegała na usuwaniu barier handlowych między nimi.

Większość krajów Trzeciego Świata pozostawała w okowach protekcjonizmu, starając się pod

osłoną ceł rozwinąć krajowy przemysł. W państwach bogatych tempo wzrostu gospodarczego

było zdecydowanie szybsze, a jednocześnie zmniejszyło się zróżnicowanie dochodów między

tymi krajami.

Mniej więcej od 1980 r. świat objęła trzecia fala globalizacji, która trwa do dziś. Od drugiej

odróżnia ją to, że wiele krajów Trzeciego Świata otworzyło się na handel międzynarodowy

i napływ zagranicznego kapitału. Do liberalizacyjnej czołówki należą Chiny, Brazylia, Indie,

Meksyk, Malezja, Tajlandia oraz niektóre kraje postsocjalistyczne, w tym Węgry, Polska

i państwa nadbałtyckie. W biedniejszych krajach objętych globalizacją, gdzie żyje około 3 mld

ludzi, tempo wzrostu gospodarczego wzrosło z 1 proc. w latach 60. do 5 proc. w latach 90.

Natomiast kraje Trzeciego Świata, które pozostały poza nawiasem globalizacji – zdecydowana

większość Afryki i Bliskiego Wschodu – pozostają coraz bardziej w tyle. Ich dochód w latach 90.

wręcz spadł i odpowiednio rosły obszary nędzy. Trzecia falę globalizacji cechuje również

ogromny wzrost inwestycji w tych krajach Trzeciego Świata, które zlikwidowały bariery

blokujące napływ zagranicznego kapitału. W efekcie wartość zainwestowanych funduszy

wzrosła z 28 mld USD w latach 70. Do 306 mld USD w 1997 r.

Zwiększyły się zwłaszcza inwestycje bezpośrednie, które polegają na kupowaniu przedsię-

biorstw lub zakładaniu firm przez zewnętrznych inwestorów. A właśnie te inwestycje – według

cytowanych badań – potężnie wzmacniają wzrost gospodarczy krajów przyjmujących.



Wyjątkowy sukces w przyciąganiu zagranicznych inwestycji bezpośrednich odniosły Chile

i Malezja. Wartość inwestycji przekracza tam 2 tys. USD na mieszkańca. Ale w USA wskaźnik ten

jest jeszcze wyższy – 3,2 tys. USD. Tymczasem na przeciętnego Afrykanina przypadają 124 USD

zagranicznych inwestycji bezpośrednich.

W krajach Trzeciego Świata, które włączyły się w proces globalizacji, obszar biedy zmniejszył się

w latach 1993 – 1997 o 14 proc., w tym samym czasie wzrósł on o 4 proc w państwach mniej

otwartych.

Historia gospodarcza i współczesność pokazują, że otwarte gospodarki zawsze miały się lepiej

niż chronione przez konkurencję. I to zarówno bogate, jak i biedne. Otwarte Niemcy zachodnie,

osiągnęły znacznie wyższy poziom zamożności niż zamknięte za murem Niemcy wschodnie.

Podobnie Korea Południowa osiągnęła wielokrotnie wyższy standard niż Korea Północna.

Rozpaczliwie biedny Hongkong stał się klasyczną liberalną otwartą gospodarką po II wojnie

światowej, podczas gdy Chiny poszły w odwrotną drogę. Rezultat? Pod koniec XX wieku PKB

na mieszkańca w Hongkongu był 25 razy wyższy.

Kapelusz czarny – pesymizm

Kolor czarny kojarzy się z krytyką, przerysowaniem sytuacji zagrożenia, niepowodzenia.

Ludzie czarni uwielbiają krytykować, wskazywać zagrożenia, niedociągnięcia, widzą wszystko

w czarnych kolorach.

Przygotowując się do dyskusji zapoznajcie się z argumentami antyglobalistów.

Globalizacja zwiększa przepaść między bogatą i biedną częścią świata. Kraje biedne są wykorzy-

stywane przez korporacje międzynarodowe inwestujące u nich, nigdy krajom biednym nie uda

się dołączyć do tych, którzy na globalizacji zyskają. Kraje bogate wbrew deklaracjom nie otwiera-

ją swoich rynków dla towarów z państw słabo rozwiniętych np. dla tekstyliów czy towarów

rolnych, aby umożliwić im rozwój. Zawsze, kiedy dochodzi do wyboru między interesem

ubogich rolników z krajów Trzeciego Świata a interesem rolników z własnego kraju, kraje

rozwinięte zawsze bronią tych drugich. Większość zysków zabierają i tak korporacje międzyna-

rodowe. Globalizacja więc zubaża - szczególnie biedne społeczeństwa. Doprowadza do wzrostu

bezrobocia, gdyż najczęściej koncerny globalne zaczynają swoją działalność od zwalniania części

pracowników.

Globalizacja przyczynia się również do niszczenia środowiska naturalnego. Firmy zagraniczne

prowadzą rabunkową gospodarkę i nie dbają o ochronę środowiska naturalnego w kraju,

w którym inwestują.



Globalizacja zagraża wolności – uzależnia biednych od bogatych. Kraje biedne uzależniają się

od krajów bogatych i tracą wolność gospodarczą, a w konsekwencji polityczną.

Kraje biedne uspokaja się pomocą zagraniczną, która w większości przypadków nie jest

odpowiednio wydatkowana.

Kapelusz niebieski – równowaga

Niebieski to kolor chłodnego, bezstronnego obserwatora. Ludzie niebiescy kontrolują, pilnują

innych kapelusz ( wewnętrzny szef grupy).

Waszym zadaniem jest kontrolowanie i porządkowanie przebiegu dyskusji.

Kapelusz żółty – optymizm

Ludzie żółci są optymistami, widzą świetlaną przyszłość, wszystko jest dla nich pozytywne.

Przygotowując się do dyskusji przeczytajcie poniższy tekst:

Globalizacja to nic innego jak otwarte gospodarki i wynikające stąd możliwości swobodnego

przepływu towarów, usług, kapitału i siły roboczej. W krajach objętych globalizacją zmniejsza się

zróżnicowanie dochodów i wzmacnia się wzrost gospodarczy – w porównaniu z tymi częściami

świata, do których globalizacja nie dotarła. Przykładem mogą być otwarte Niemcy zachodnie,

które osiągnęły znacznie wyższy poziom zamożności niż zamknięte za murem Niemcy wschod-

nie. Napływ know – how, nowoczesnych metod zarządzania umożliwiają dostęp do rynków

zewnętrznych. Im bardziej kraj jest otwarty gospodarczo, tym większe prawdopodobieństwo,

że wraz z towarami trafiać będą do niego nowe idee polityczne, społeczne itp. Obecność

globalnych koncernów zmusza lokalne firmy do modernizacji oraz restrukturyzacji produktów

i usług, zwiększa efektywność, a poprzez przepływ kadr – przekazuje im wiedzę pozwalającą

sprostać tym wyzwaniom.

Globalizacja oznacza przede wszystkim obniżanie kosztów (głównie poprzez redukcję

zatrudnienia), spadek cen towarów i usług, podnoszenie wydajności firm oraz wzrost dochodów

akcjonariuszy.

Doświadczenia państw zachodnich pokazują, że redukcja zatrudnienia nie wiąże się z dramatami

pracowników – otrzymują oni odprawę, która pozwala na założenie własnych firm bądź

przekwalifikowanie się. Niektóre firmy, np. Novartis, tworzą wręcz specjalne fundusze

wspomagające zakładanie firm przez zwalniane osoby.



W miarę bogacenia się kraju, co w dużej mierze zależy od otwarcia na świat, poziom zanieczysz-

czenia środowiska spada. Kraje bogatsze bardziej dbają o swoje środowisko, mogą więcej

funduszy przeznaczyć na nowoczesne technologie i ochronę środowiska.

Jesteśmy świadkami powstawania globalnego kapitalizmu sieciowego - wielkie korporacje

obrośnięte są mniejszymi kooperantami. Doskonale sobie radzą w tym systemie małe i średnie

firmy, pod warunkiem, że mają stabilne kontakty z ponadnarodowymi korporacjami.

Co prawda korporacje zbierają gros zysków, ale też ponoszą ryzyko i koszty wprowadzania

nowych produktów i technologii. Małe i średnie firmy korzystają z napływu innowacji

i nowoczesnych standardów zarządzania, co pozwala osiągać szybki wzrost wydajności.

W społeczeństwach rozwiniętych coraz bardziej widać wzrost świadomości konieczności

pomocy krajom biednym, ale kraje bogate muszą też widzieć jasne korzyści dla siebie.

Kapelusz zielony – możliwości

Zielony to kolor innowacyjnych badaczy. Zielony oznacza twórczość, nowe pomysły.

W trakcie dyskusji zwróćcie uwagę na to, jak pomóc biednym krajom Trzeciego Świata

– czy poprzez zwalczanie liberalizmu, czy raczej walcząc z protekcjonizmem w krajach bogatych,

który jest wymierzony w import z krajów biednych,. Dotyczy to zwłaszcza przywozu tekstyliów

i produktów rolnych.

Wykorzystajcie też opinie prof. Stanisława Gomułki, wykładowcy w London School

of Economics (źródło: Gazeta Wyborcza 22.08.2002).

„Mówiąc o gospodarce światowej i zmniejszaniu różnic pomiędzy krajami biednymi i bogatymi,

powinniśmy zwrócić uwagę na Indie i Chiny. Moim zdaniem to właśnie te dwa kraje w dużej

mierze zdecydują o tym, jak będzie wyglądał globalny wzrost gospodarczy. Chiny są najludniej-

szą i bardzo dynamicznie rozwijającą się gospodarką. Indie wkrótce do nich dołączą pod

względem populacji i również rozwijają się szybko. To nowi gracze na globalnym rynku. Te kraje

będą importerami żywności, wiec może to pomóc najbiedniejszym, otworzą się dla nich nowe

rynki zbytu.

Jeśli chodzi o handel międzynarodowy, sprawa kluczową są tekstylia, słabo przetworzone

produkty, towary rolne. I tu w ramach WTO mamy postęp, członkowie tego ugrupowania

stopniowo będą dążyć do liberalizacji rynków, może nie od razu, ale tendencje do otwierania

rynków już widać. I to jest szansa na prawdziwie globalną gospodarkę.”



Źródło: Opracowano na podstawie artykułów:

„Globalizacja i aberracja” J. Winiecki, Wprost, 24.03.2002,

„Rozumu i odwagi” L. Balcerowicz, Wprost, 12.05.2002,

„W globalnej sieci” L. Balcerowicz, Wprost, 13.04.1997.




Tekst „W globalnej sieci”

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz związane z nimi korporacje transnarodowe występo-

wały na szeroką skalę w XIX wieku. Największym zagranicznym inwestorem były w wówczas

przedsiębiorstwa brytyjskie, zaś główne miejsce lokat stanowiły kopalnie, plantacje i koleje

w krajach obecnego Trzeciego Świata, a także w Stanach Zjednoczonych.

W okresie międzywojennym nabrały rozpędu zagraniczne inwestycje w przemyśle

przetwórczym, a w czołówce zagranicznych inwestorów pojawiły się firmy amerykańskie.

Wtedy to właśnie Ford i General Motors ustanowiły swoje filie w Niemczech i Wielkiej Brytanii.

Większość amerykańskich inwestycji nadal jednak trafiała do krajów rozwijających się i przemy-

słu surowcowego. Wielki kryzys lat 30. i związane z nim cofnięcie liberalizmu w gospodarce

świata, a następnie II wojna światowa doprowadziły do spadku rozmiarów bezpośrednich inwe-

stycji zagranicznych i skali działania korporacji międzynarodowych. W 1949 r. Przypadała na nie

znacznie mniejsza część światowej działalności gospodarczej niż w 1920 r.

Lata 1950 - 1970 stoją pod znakiem ekspansji amerykańskich inwestycji i korporacji.

Głównym miejscem ich lokat staje się przemysł w Europie Zachodniej i — w mniejszym stopniu

– w Kanadzie. Zasób amerykańskich inwestycji w krajach zachodnioeuropejskich powiększył się

w tym czasie piętnastokrotnie. Jednocześnie dramatycznie obniżył się udział krajów rozwijają-

cych się jako miejsca napływu zagranicznych inwestycji. Wynikało to nie tylko ze spadku ich

naturalnej atrakcyjności w porównaniu ze światem już rozwiniętym, ale także z niechętnej

zagranicznym inwestycjom polityki gospodarczej wielu z nich. Niektóre kraje Trzeciego Świata

odgrodziły się od zagranicy murem protekcjonizmu, spoza którego starały się przyciągnąć

międzynarodowe korporacje do wybranych sektorów swojej gospodarki. Była to wyjątkowo zła

polityka, gdyż kapitał zagraniczny nie był wystawiany na zewnętrzną konkurencję, a więc mógł

w kraju lokaty swobodnie realizować zyski monopolowe np. przez ustalanie wyjątkowo

wysokich cen. Koszty protekcjonizmu w handlu zagranicznym i selektywnego przyciągania

zagranicznych przedsiębiorstw ponosili obywatele tych państw.

Również w Polsce od kilku lat obserwuje się systematyczny wzrost wartości napływającego

kapitału. Inwestorzy zagraniczni najchętniej lokują kapitał w produkcję żywności, papierosów,

napojów, samochodów ciężarowych, chemii, papieru. Ostatnio zwiększyło się również zaintere-

sowanie pośrednictwem finansowym i przemysłem motoryzacyjnym. Specjaliści PAIZ uważają,

że już wkrótce drugą po przetwórstwie żywności wiodącą branżą przyciągającą kapitał

zagraniczny stanie się przemysł motoryzacyjny.



Tak jest w przypadku Hiszpanii, do której tak często jest porównywana Polska. Kraj ten osiągnął

nowoczesny poziom rozwoju głównie dzięki napływowi zagranicznego kapitału. Jest jednym

z największych w Europie producentów samochodów. Tyle, że hiszpańskie fabryki samochodów

są własnością niemieckiego Volkswagena i francuskiego Renaulta. Czy to przeszkadza

rozwojowi hiszpańskiej gospodarki? Wytwarzany w Hiszpanii produkt daje zatrudnienie i płace

hiszpańskim pracownikom, a podatki hiszpańskiemu państwu. Zapewne podobna będzie droga

Polski.

Jak podkreśla Edward M. Graham, dzięki zagranicznym inwestycjom od kilkunastu lat dokonuje

się najgłębsza w historii integracji gospodarki światowej. Około jednej trzeciej światowego

handlu to przepływy w ramach międzynarodowych korporacji. Na przedsiębiorstwa te przypa-

da też większość na badania i prace rozwojowe.

Źródło: za Wprost 15.02.1998; Gazeta Wyborcza 24.09.1997; Gazeta Wyborcza 4-5.04 1998; Wprost

l3.04.1997.




Dane statystyczne

Tabela 1. Kto ile inwestuje w Polsce – wartość BIZ w 2012r

Kraj mln euro

Niemcy 26 897,6

Holandia 26 285,4

Francja 21 938,4

Luksemburg 18 222,8

Włochy 9982,9

Hiszpania 9703,8

Szwecja 8363,6

USA 8129,9

Wielka Brytania 7540,9

Cypr 5923,8

Źródło: NBP



Tabela 2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w latach 1994 – 2011 (dane w mld euro)

rok Mld euro

1994 1,6

1995 2,8

1996 3,6

1997 4,3

1998 5,7

1999 6,8

2000 10,3

2001 6,4

2002 4,4

2003 4,1

2004 10,2

2005 8,3

2006 15,6

2007 17,2

2008 10,1

2009 9,4

2010 10,5

2011 13,6

Źródło: NBP




Studium przypadku „Bez nas nie pojadą"

Polska jest uznanym w świecie producentem części samochodowych. Polska Izba Motoryzacyjna

doliczyła się aż 52 producentów markowych akcesoriów i podzespołów samochodowych.

Zatrudniają one ok. 86 tys. osób (2001r). Ten rynek ciągle się rozwija, w przeciwieństwie

do producentów gotowych aut, by wspomnieć tylko o kłopotach polskich fabryk Daewoo i Fiata.

Polskim robotnikom zaufało wiele samochodowych koncernów. Wśród nich jest Toyota, która

zainwestuje w 2003r. w rozbudowę kieleckiej fabryki łożysk i świec zapłonowych. Z Kielc będą

pochodziły wszystkie łożyska montowane w europejskich modelach toyoty.

Oprócz Toyoty już od 35 lat nasze firmy produkują części dla Fiata. Dziś nie ma europejskiego

samochodu, w którym nie byłoby części z Polski. Nawet w luksusowych jaguarach montuje się

węże gumowe, używane m.in. do chłodzenia i klimatyzacji, a wiec produkowane w wałbrzyskim

Metzeller Automotive Hose Systems.

Wielu naszych producentów nie zadowala się współpraca z jednym tylko koncernem samocho-

dowym. Z 52 wymienionych na liście PIM trzy czwarte to filie markowych producentów akceso-

riów, takich jak Bosch, sprzedające swoje wyroby zarówno Peugeotowi i Citroenowi, jak

i Renault czy Suzuki.

Podobnie działa też kilka rodzimych firm, które samodzielnie nawiązały kontakty handlowe

z producentami. Przykładem może być Zakład Elektrotechniki Motoryzacyjnej w Ełku,

obsługujący i Forda, i Volkswagena, i parę jeszcze innych firm. Zaskakuje wszechstronność

ełckiego zakładu, który w ofercie ma kilkanaście urządzeń, od reflektorów, przez klamki,

po przewody akumulatorowe.

Tylko na cztery firmy wyłączność mają poszczególne koncerny. Są to: Volkswagen Motor Polska

z Polkowic (silniki turbo – diesel), Volkswagen Elektrosystemy z Gorzowa Wielkopolskiego

(wiązki elektryczne), wspomniana Toyota Motor Manufacturing Poland z Wałbrzycha i Isuzu

Motor Polska z Tych. Ta ostatnia firma jest jak dotąd największym producentem części w Polsce.

Wszystkie zakłady motoryzacyjne działające w Polsce mają europejskie certyfikaty, zapewniające

jakość zgodną z normami ISO, a większość - także certyfikaty zgodności produkcji ze znacznie

bardziej rygorystycznymi normami amerykańskimi QS 9000. Dziesięć lat temu było to nie

do pomyślenia, ale Polacy okazali się świetnymi fachowcami. Na przykład montowane najpierw

na Żeraniu, a potem w Gliwicach ople miały lepsze oceny w centrali General Motors niż

„oryginalne” pojazdy wyprodukowane w Niemczech.



Niestety do tego, by zmontować własne auto, nie wystarczą zdolni inżynierowie oraz technolo-

giczny potencjał. Musi się jeszcze znaleźć koncern samochodowy, który wyłoży pieniądze

na organizację produkcji, badania, marketing. Dopóki nie udaje się ściągnąć do Polski takiego

inwestora, dopóty możemy się tylko pocieszać, że bez naszych części światowy przemysł

samochodowy daleko nie pojedzie.

Żródło: Newseek, 17.03.2002 r.



Słownik

Globalizacja – proces łączenia się gospodarek poszczególnych krajów w światowy system

gospodarczy.

Inwestycje bezpośrednie – polegają na tym, że przedsiębiorstwo z jednego kraju tworzy

w innym kraju - jako właściciel - przedsiębiorstwo, albo przejmuje znaczący udział w już

istniejącej krajowej firmie. Słowo „bezpośredni” sygnalizuje, że zagraniczny inwestor jest

aktywny, tzn. ma wpływ na działanie swojej firmy za granicą. Przedsiębiorstwo tworzone

lub przejmowane w danym kraju przez korporację zagraniczną nazywa się jego filią.

Inwestycje pośrednie – polegają na nabyciu przez inwestora niewielkich pakietów akcji lub

obligacji firm. Bezpośrednie oddziaływanie na funkcjonowanie firmy jest niemożliwe, lecz

pozwala partycypować w zyskach firmy. Głównym motywem dokonywania inwestycji

portfelowych jest rozkładanie ryzyka (tak czynią np. wielkie towarzystwa emerytalne lub

ubezpieczeniowe), a także nadzieja na wzrost kursu nabytych papierów wartościowych

– w przypadku aktywnych uczestników giełdy.

Bibliografia

Krystyna Brząkalik „ Pracuję, zarabiam, gospodaruję”, Juka, Warszawa 2002,

Edward de Bono „Sześć kapeluszy, czyli sześć sposobów myślenia” Wyd. medium, 1996,

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska „Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie- przewod-

nik po metodach aktywizujących”, SFS Kielce 2001.

Przydatne adresy internetowe

www.paiz.gov.pl,

www.stat.gov.pl.

www.nbp.pl

Documents

Globalizacja – szansa czy zagrożenie · Podobnie Korea Południowa osiągnęła wielokrotnie wyższy standard niż Korea Północna