Globalization, Pax Americana and Thai State : The …C H A P T E R 1 39 คณะร ฐศาสตร และน ต ศาสตร มหาว ทยาล ยบ รพา

C H A P T E R 1

คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา

37

โลกาภวตน โครงสรางอ านาจโลก และรฐไทย : สหรฐอเมรกากบการวางรากฐานองคความร

รฐประศาสนศาสตรไทย* Globalization, Pax Americana and Thai State :

The US and the Establishment of Public Administration in Thailand

จกร ไชยพนจ** Chakkri Chaipinit

* ผเขยนขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย พทยา บวรวฒนา ทประสทธประสาทความรแกผเขยนในองคความรทเกยวของกบพฒนาการของรฐประศาสนศาสตรเมอครงททานยงมชวตอย ตลอดจนรองศาสตราจารย ดร.วระ สมบรณ ทใหมมมองและโลกทศนในพลวตและกระบวนการผลตซาองคความรภายใตโลกาภวตนผานตวแสดงตางๆ หากปราศจากซงคาแนะนาและแรงบนดาลใจจากทาน บทความชนนยอมไมสามารถสาเรจลลวงลงได ** ผชวยศาสตราจารย ดร., ประจากลมวชาความสมพนธระหวางประเทศ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง Assistant Professor Dr., at Department of International Relations, Faculty of Political Science, Ramkhamhaeng University

จกร ไชยพนจ

วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2

38

บทคดยอ บทความชนนตองการวเคราะหภาพของความสมพนธเชงอานาจระหวางรฐไทยกบสหรฐอเมรกาในฐานะประเทศมหาอานาจผานปรากฏการณโลกาภวตน และระบบทนนยมโลก ทมสหรฐอเมรกาเปนประเทศศนยกลาง เหตผลในเชงทนนยมโลกสงผลใหสหรฐอเมรกาไดกาหนดบทบาทใหรฐไทยเปนฐานทรพยากรและตลาดใหแกประเทศญปนในฐานะ “หองเครองของระบบทนนยมโลก” ในชวงสงครามเยน ตามยทธศาสตรดงกลาวน สหรฐอเมรกาจาเปนตองเขามาพฒนาโครงสรางการผลตและระบบการบรหารราชการของไทย ดวยการเขามาถายทอดองคความรรฐประศาสนศาสตรในรฐไทยใหเปนชดเดยวกบสงทสหรฐอเมรกาตองการ หนวยงานองคการทมบทบาทหลกในภารกจน ไดแก ยซอม กระบวนการดงกลาวนเกดขนควบคกบ การปรบโครงสรางการบรหารราชการของไทย การจดการใหมหาวทยาลยชนนาในสหรฐอเมรกา กบหนวยงานราชการและมหาวทยาลยของไทยมาเชอมโยงกน การฝกฝนอบรมขาราชการและนกวชาการ และการจดหลกสตรการศกษา ผลทตามมาคอ การผลตองคความรทาง รฐประศาสนศาสตรในรฐไทยเปนสงสะทอนความสมพนธเชงอานาจในกระบวนการกาหนดนโยบายตางประเทศของสหรฐอเมรกาทงสน อนเปนภาพทมกถกละเลยไปจากการถกเถยงในวงวชาการของไทย ค าส าคญ: ระบบทนนยมโลกทมสหรฐอเมรกาเปนศนยกลาง, สงครามเยน, ยซอม, การพฒนา, รฐประศาสนศาสตรไทย

C H A P T E R 1


39

Abstract This article aims to analyze the power relationship between Thailand and the US as a superpower through Globalization and Pax Americana. A logic of capitalism had enhanced the US to assign a Thai state as natural resources base as well as exported markets for Japan which was set as “Industrial Workshop”. According to this strategy, the US had to develop a production structure and public administration in Thailand identically with what the US desired. To achieve this mission, the main actor in pursuing this project is USOM. Apparently, this unit had had a major role in adjusting Thailand’s public administration, in bridging administration organizations and universities between the US’s and Thailand’s, in practicing civil servants and academics, and in arranging curriculum in Thailand. These missions had prompted a concrete action on crafting public administration in the Thai state. Such phenomenon had reflected the power relationship of American’s foreign policies which were mostly abandoned from an academic community in Thailand. Keywords: Pax Americana, Cold War, USOM, Development, Thailand’s Public Administration



40

บทน า บทความชนนพฒนามาจากแนวคดของผเขยนในฐานะนกเรยนความสมพนธระหวางประเทศทไดศกษาววฒนาการ/ พฒนาการของทฤษฎรฐประศาสนศาสตร (รฐประศาสนศาสตร) หรอการบรหารรฐกจ มาอยางละเอยด และเหนถงความเชอมโยงระหวางพลวตของระบบระหวางประเทศกบองคความรรฐประศาสนศาสตร การพดถงการจดองคการเกดขนครงแรกอยางเปนรปธรรม * โดยนกเศรษฐศาสตรชอกองโลกคอ อดม สมธ (Adam Smith) ในบทความทชอ “Of the Division of Labour” (1776) เขาไดทาการศกษาโรงงานทาเขมหมดแหงหนงในประเทศองกฤษ และพบวาการแบงงานกนทา (division of labor) ตามความสามารถ/ ความถนดของแรงงาน (specialization) ชวยใหผลผลตเขมหมดเพมขนอยางมาก จากเดมทเคยผลตไดเพยง 2-3 โหลตอวน เปน 30,000 เลมตอวน (Smith, 1776 Cited in Shafritz and Ott, 2001, pp. 37-41) แนวคดของสมธจงไดรบความนยมอยางแพรหลายมาตงแตการปฏวตอตสาหกรรมในองกฤษในฐานะความรทจะชวยจดองคการใหมประสทธภาพประสทธผลสงสด * ปรากฏการณทเกดขนนอาจเปนความสมพนธ

* อนทจรงแลว หากพจารณางานของ เจย ชาฟรตซ และเจ สตเฟน ออตต (Jay Shafritz and J. Steven Ott) อาจพบวา องคความรรฐประศาสนศาสตรไดมการพดถงมาตงแตในสมยกรกโบราณแลว ตวอยางทสาคญเชน คาพดของโมเสส (Moses) ทไดบนทกไวใน “The Book of Exodus” บทท 18 บาทท 25 วา “[โมเสส] ไดเลอกชาวอสราเอลผมความสามารถขนมาและมอบหมายใหเปนผนาของประชาชนทงมวล เปนผปกครองคนนบพน เปนผปกครองคนนบหาสบ และเปนผปกครองคนนบสบ” ซงนสะทอนใหเหนถงการจดองคการเพอการปกครองในสม ยน น ไ ด เป นอย า งด หร อ ง านของซ โน โฟน (Xenophon) ท ช อ “Socrates Discovers Generic Management” (1869) ทไดถายทอดความเชอของโสเครตสทกลาววา “ผนาทรวาคนตองการสงใดและจดหาสงนนมาไดกสามารถเปนประธานาธบดไดไมวาบคคลผนนจะเปนหวหนาวงประสานเสยง หวหนาครอบครว เจาเมอง หรอแมทพกตาม” (โปรดด Xenophon, 1869 Cited in Shafritz and Ott, 2001, p. 28 และ 35-37) * นอกจาก ง านของสม ธ ย ง ม ง านของแด เน ย ล แมคค ล ล ม (Daniel McCallum) ในบทความท ช อ “Superintendent’s Report” (1856) ซงเขาไดเสนอวา หลกการทวไปในการจดองคการทตองมการแบงหนาทความรบผดชอบ การมอานาจทไดสดสวนกบความรบผดชอบ และการมระบบรายงานความเคลอนไหวใหแกหวหนาไดรบทราบทนททมปญหาผดผลาดจากการปฏบตหนาท (McCallum, 1856 Cited in Shafritz and Ott, 2001, pp. 42-43)

C H A P T E R 1


41

ระหวางทนนยมโลกกบองคความรรฐประศาสนศาสตรระลอกแรกทมประเทศองกฤษอยในฐานะประเทศทศนยกลาง (Pax Britannica)*(Mead, 2004) ในทนเราตองเขาใจรวมกนกอนวา วชารฐประศาสนศาสตรถอเปนวชาการจดการบรหาร (ซงอาจมฐานะเทยบเทาวชาชพ) การพฒนาองคความรรฐประศาสนศาสตรจงมไดเปนไปเพอการพฒนาความคดทางปรชญาหรอองคความร แตเปนการพฒนาเทคนคการบรหารจดการใหสามารถรองรบสภาพแวดลอมใหม ทงในระดบระหวางประเทศและระดบประเทศทลวนอยรอบองคการซงลวนตางกนไปในแตละยคสมย ตามตรรกะน เมอระบบระหวางประเทศขบเคลอนดวยพลวตของทนนยมโลก ความรรฐประศาสนศาสตรจงตองปรบเปลยนไปในแตละยคสมยและ ในแตละสถานททมการศกษารฐประศาสนศาสตร อยางไรกตาม การสรางคาอธบายเพอสนบสนนแนวคดในขางตนจาเปนตองสราง ความเปนรปธรรมดวยการชใหเหนไดวา สหรฐอเมรกาในฐานะประเทศทศนยกลางทนนยมโลก มความเชอมโยงกบองคความรรฐประศาสนศาสตรในประเทศตางๆ บทความชนนจงไดเลอกศกษาการทางานของระบบทนนยมในชวงสงครามเยนมาวเคราะหกบกรณศกษาขององคความรรฐประศาสนศาสตรในประเทศไทยเพอสรางความชดเจนไดวา ม “ตวกลาง” (agents) ททาหนาทเชอมระบบทนนยมโลกกบองคความรรฐประศาสนศาสตรในไทย ความสมพนธทเกดขนจงเปนความเชอมโยงระหวางพลงผลกดนจากโครงสรางทนนยมโลกทมสหรฐอเมรกาอยในฐานะประเทศทศนยกลาง (Pax Americana) กบประเทศเลกๆ อยางไทยทมความสาคญกบสห รฐอ เม รกาอย า งมากในย คสงคราม เย น อน เปน ชวง เดยวกบท องค ความ รทาง รฐประศาสนศาสตรไดเรมกอตวขนในประเทศไทย**

ถงตรงน ส าหรบผ อ านบางท าน (attentive readers) อาจมค าถามเกดขนว า โลกาภวตนในบทความชนนมคณลกษณะอยางไร เพราะเหตใดรฐเลกๆ อยางไทยจงมความสาคญกบสหรฐอเมรกาถงขนาดตองมาพฒนาองคความรรฐประศาสนศาสตร และ * สาหรบผทสนใจบทบาทของจกรวรรดนยมองกฤษในฐานะศนยกลางระบบทนนยมโลก (Pax Britannica) ทมตอพฒนาการของระบบราชการในรฐไทย โปรดศกษาจากงานของ Kullada Kesboochoo Mead โดยเฉพาะบทท 1 และบทท 2 (Mead, 2004, pp. 51-58) ** งานของพทยา บวรวฒนาไดชใหเหนวา องคความรของรฐประศาสนศาสตรในประเทศไทยถอกาเนดขนอยาง

เปนระบบเมอมหาวทยาลยธรรมศาสตรไดตงสถาบน TIDA ขนในป ค.ศ.1955 (Bowornwathana, 1986, p. 437)



42

สหรฐอเมรกามบทบาทอยางไรในการพฒนาการศกษาวชารฐประศาสนศาสตรในประเทศไทย บทความชนนจะไดขยายความประเดนทสาคญทง 3 ประเดน โดยทในเบองตนจะอธบายพอสงเขปไดวา “โลกาภวตนเปนกระบวนการของระบบทนนยมโลกทขบเคลอนไปยงอาณาบรเวณตางๆ ทมสหรฐอเมรกาอยเบองหลง/ เปนประเทศทศนยกลาง ส าหรบนกวชาการกระแสหลกแลว ประเทศไทยจะมความส าคญในฐานะพนทอนตรายทอาจจะกลายเปนคอมมวนสต สหรฐอเมรกาจงตองเขามาปกปองความเปนประชาธปไตยในพนทน แตส าหรบนกวชาการกระแสทวนแลว เหตผลทางดานเศรษฐกจสงผลใหประเทศไทยมความส าคญในระบบการผลตของทนนยมโลกทก าหนดบทบาทใหไทยเปนฐานทรพยากรและตลาดใหแกประเทศญปน ทงหมดนท าใหสหรฐอเมรกาตองเขามาท าหนาทปรบโครงสรางการผลตและการบรหารของไทยดวยการพฒนาองคความรรฐประศาสนศาสตรใหมความเปนสากล โดยองคการทมบทบาทหลกในภารกจน ไดแก ยซอม ทท าหนาทใหมการเชอมความสมพนธระหวางมหาวทยาลยของไทยกบมหาวทยาลยตางๆ ในสหรฐอเมรกาและผลกดนใหเกดการถายทอดความรสมหาวทยาลยชนน าในไทยและเปนทมาของการศกษารฐประศาสนศาสตรในไทย” บทความนจะไดขยายความประเดนทงหมดนในสวนตอๆ ไป 1. โลกาภวตน: พลงขบเคลอนแหงระบบทนนยมโลก การใหความหมาย/ คาอธบายปรากฏการณ “โลกาภวตน” เปนอตสาหกรรม ทางความรทมความแตกตางหลากหลายขนอยกบวตถประสงคและมมมองของแตละนกวชาการ โดยทวไปแลวมกเปนทเขาใจกนวา เมอพดถง “โลกาภวตน” ยอมหมายถง ยคแหงเครองมอสอสารอนทนสมยทเชอมโลกสวนตางๆ เขาไวดวยกน* ในขณะทบางสวนจะใหความหมายวาเปนยคแหงการปฏวตอตสาหกรรมททาใหเกดกระบวนการผลตทางอตสาหกรรมอนเปนจดเรมตน ของรปแบบความสมพนธนายทน และแรงงาน (โปรดด Marx, 1887 และลองเปรยบเทยบกบงานของ Wallerstein, 1974)

* ตวอยางคาอธบายในลกษณะนไดแก งานของ Anthony Giddens (1990) งานของ Thomas Friedman (2006) หรองานของ Peter Dicken (1992) เปนตน

C H A P T E R 1


43

อยางไรกตาม บทความชนนขอเสนอใหมวา โลกาภวตน หมายถง กระบวนการของระบบทนนยมโลกทแพรขยาย/ ขบเคลอนไปยงสวนตางๆ ของโลก โดยมประเทศทศนยกลางทนนยมในแตละยคเปนผทาหนาทน ประเทศองกฤษอยในฐานะประเทศทศนยกลางทนนยมโลก (Pax Britannica) ในชวงกอนสงครามโลกครงทสอง ในขณะทสหรฐอเมรกากาวขนมาทาหนาทนแทน (Pax Americana) ตงแตชวงหลงสงครามโลกครงทสองเปนตนมา (โปรดด Cox, 1987) โดยมประเทศญปนมาคนในชวงสนๆ ตอนกลางทศวรรษท 1980 (Pax Nipponnica) การอธบายปรากฏการณโลกาภวตนในลกษณะทให “ระบบทนนยมโลก” เปนตวตงนจงปฏเสธคาอธบายทวา โลกาภวตนคอยคแหงเครองมอสอสารอนทนสมย และไมใชยคปฏวตอตสาหกรรม แตอาจจะตองยอนกลบไปในชวงทมการคาระยะไกลโดยใชเรอสาเภาเปนสอกลางในการคาขาย ททาใหชาวยโรปรจกกบโลกตะวนออกอยางเปนรปธรรม (Braudel, 1984) ในแงนเราจะพบวา เครองมอสอสาร/ เทคโนโยลกาวลาในยคปจจบนกไมตางจากเรอกลไฟในอดตทสรางความตนตาตนใจใหแกคนในสมยนนในฐานะเครองมอททาใหโลกซกตะวนตกเชอมโยงและรจกกบ อารยธรรมตะวนออกไดในเวลาเพยงไมกเดอน ในกรณของจกรวรรดนยมองกฤษ ปฏสมพนธระหวางโครงสรางอานาจทมองกฤษ เปนผนา (Pax Britannica) และผนารฐไทยซงเหนประโยชนจากการมปฏสมพนธกบโครงสรางดงกลาวภายใตพลงโลกาภวตนในศตวรรษท 18 ไดกลายมาเปนพลงขบเคลอนทางระบบทนนยมโลกทพดผานเขามายงประเทศตางๆ ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ปรากฎการณทเกดขนนไดกอใหเกดการเปลยนแปลงทคลายคลงกนในภมภาคและสรางความเปนภมภาคขนมา (Regionalisation) ในแงนเมอดการเกดขนของกระบวนการชาตนยมในประเทศตางๆ ทเขาสกระบวนการเปลยนแปลงในลกษณะเดยวกนกจะพบวามลกษณะทคลายคลงกน สาหรบรฐไทย กระบวนการชาตนยมทเกดขนปรากฎในลกษณะของการเรยกรองใหมการเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองภายในประเทศทเปดโอกาสใหพลงสงคมกลมอนทไดรบการศกษาจากตะวนตกไดรบโอกาสในความกาวหนาในทางการเมองมากยงขน (โปรดด Mead, 2004; กลลดา เกษบญช-มด, 2546ก, หนา 209-234) นกวชาการในกระแสเดยวกนนยงไดแก มตเชล แบรนารด (Mitchell Bernard) ไดวเคราะหภาพทตอเนองจากงานในขางตน ถงการทสหรฐอเมรกามบทบาทสาคญในการ ผลกดนกระแสโลกาภวตนระดบโลกอนสงผลตอการขยายโครงขายการผลตมายงภมภาค



44

เอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใตในทศวรรษท 1980 ทาใหประเทศตางๆ ในภมภาคนตองปรบตวใหสอดรบกบความเปลยนแปลงทเกดขน และเกดเปนความสมพนธระหวางพลงสงคมตางๆ (Social Forces) ทควบคมการผลตภายในภมภาค (Bernard, 1996, pp. 649-665) โดยคาถามทสาคญไดแก การพจารณาวาผอยเบองหลงพลงสงคมตางๆ ทเชอมโยงความเปนภมภาคตางๆ เขาไวดวยกนคอใคร และมจดประสงคใด เชน เครอขายความสมพนธระหวางผนาทางการเมองของรฐกบนายทนในระดบภมภาคและระดบโลก* เปนตน ในขณะเดยวกน นกวชาการฝายซายคนสาคญอยางไมเคล ฮารด และอนโตนโอ เนกร (Micheal Hardt’s and Antonio Negei) อาจสรางคาอธบายอยางสดโตงภายใตมโนทศน เรอง “เจาจกรวรรด” (Empire) โดยชใหเหนวา สหรฐอเมรกาอยในฐานะดงกลาวนและภารกจ ทสาคญทสดคอ การรกษาและผลตซาสถานะตรงนทามกลางกระแสตอตาน (Counter-Empire) ไวใหได (Hardt and Negri, 2000) ฮารดและเนกรไดพดถงระเบยบโลกใหมทเจาจกรวรรดเปนผสรางขนมาอนไดแก ระบบทนนยมโลก (the globalized capitalism) คาวา “เจาจกรวรรด” ในทนจงไมไดมความหมายของการทประเทศขนาดใหญใชกาลงเขายดครองดนแดนของประเทศตางๆ แบบทเกดขนในยคของการลาอาณานคม ระเบยบโลกใหมมใชกฎของนกลาอาณานคม(Imperial rule) แตเปนระเบยบของการสรางกฎระเบยบทไรขอบเขตในการเปดพนทให เจาจกรวรรดซงในทนหมายถงสหรฐอเมรกาสามารถเขาไปมบทบาทในพนทใดกไดอยางไมมขดจากด พฤตกรรมของเจาจกรวรรดจงไมใชการใชกาลงหากเปนการครอบงาและกดข (domination and subjugation) ผานการสรางสถาบนและระเบยบบางประการ

* ตวอยางงานศกษาของศกษานกวชาการไทย ไดแก กลลดา เกษบญช ทไดเหนสอดคลองไปในทศทางเดยวกน และไดนาเอากรอบวธคดดงกลาวมาใชในการอธบายภมภาคเอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยางเปนระบบ โดยรวมแลวกลลดาไดสรางการวเคราะหทเชอมโยงบทบาทของมหาอานาจสหรฐอเมรกา ญปน และการเปลยนแปลงในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตไดอยางเปนรปธรรมกลาวคอ โครงสรางภมภาคทสาคญตงแตชวงตนศตวรรษท 20 เปนตนมา ไดแก บทบาทของบทบาทของสหรฐอเมรกาทมความสาคญกบภมภาคในสองกระบวนการไดแก (1) การพฒนาประเทศญปนใหกลายเปนปอมปราการของทนนยมในภมภาคเอเชยตะวนออกทมสวนในการกาหนดบทบาทของเกาหล ไตหวน และประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตใหมสวนในการสงเสรมการพฒนาของญปน และ (2) การทสหรฐอเมรกามบทบาทในการใหความชวยเหลอทางดานการทหารแกประเทศในภมภาค โดยแลกกบการทประเทศเหลานนตองเปดระบบเศรษฐกจทรบการลงทนจานวนมหาศาลจากสหรฐอเมรกาเรมจากนโยบายการผลตเพอทดแทนการนาเขา (ISI) และเปลยนมาเปนการผลตเพอการสงออก (EOI) ในภายหลง (กลลดา เกษบญช-มด, 2546ก, หนา 209-234)

C H A P T E R 1


45

(constitutionalization and institutionalization)* ในประเทศตางๆ โดยทบางประเทศผถกกระทาอาจไมตระหนกถง (Hardt and Negri, 2003, pp. 116-120) ในสวนของการสรางระเบยบระหวางประเทศ คอกซไดกลาววา เมอสนสดสงครามโลกครงทสองไดมความพยายามในการสรางระบบเบรตตนวดส (Bretton Woods) ขนมาเพอสรางสมดลระหวางรฐกบตลาดการคาเสรทองคกรโลกบาลอยางกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) ธนาคารโลก (IBRD/ World Bank) และองคกรการคาโลก (GATT/ WTO) เปนผเผยแพร (Peet, 2005) ในขณะทบทบาทรฐลดลงอยางมาก** โลกาภวตนในยคทนนยมจงถกขบเคลอนโดยทน

* ในกรณของประเทศไทย งานของจม กลาสแมน ไดใชกรอบแนวคดทเรยกวา “the Internationalization of state” มาชใหเหนถงความเชอมโยงหรอปฏสมพนธระหวางโครงสรางอานาจภายนอกหรอโครงสรางอานาจโลกทมตอโครงสรางอานาจภายใน โดยมตวกลาง (agents) หรอสถาบนกลางทถกปรบเปลยนใหเชอมโยงกบโครงสรางอานาจภายนอกเพอทาหนาทสนองตอบผลประโยชนของประเทศทศนยกลาง กลาสแมนไดชใหเหนถงบทบาทของประเทศทศนยกลางทจะเขามามอทธพลทางทหาร อนหมายถงการทสถาบนความมนคงทางทหารซงควรจะเปนสถาบนระดบชาตโดยตวมนเอง กลบกลายเปนสถาบนทถกทาใหเปน “internationalization” ดงนนหากเราขยายตอกจะพบวา การนาทหารอเมรกนเขามาในไทยกเปนสวนหนงของการทาสถาบนทางดานการทหารใหเปน internationalization ซงจะทาใหประเทศทศนยกลางสามารถกาหนดบทบาทใหเปนไปตามเป าประสงคไดตลอดเวลา (โปรดด Glassman, 2004) ** บทบาทของสถาบนเหลานปรากฏชดเมอเกดวกฤตเศรษฐกจในชวงป ค.ศ. 1968-1975 สถาบนการเงนและการคาดงกลาวกเขามามบทบาทในการแกไขปญหา รฐถกจากดบทบาทในการกาหนดนโยบายทางเศรษฐกจโดยการเปดรบระบบเศรษฐกจของโลกในการจดการ และกลายเปนโครงสรางของโลกระบบใหมทผลกดนโดยโครงสรางอานาจทน การเปลยนแปลงโครงสรางการผลตในระดบโลก และสภาวะการเปนหน กลาวอกนยหนงนายทนเปนผทมบทบาทในการสะสมและเคลอนยายการลงทนไปยงภมภาคตางๆ ของโลก รฐจงตองมบทบาทในการดงดดการลงทนจากนกธรกจเหลานโดยการสรางความเชอมนใหเกดขนแกนกลงทน โดยทในระดบระหวางประเทศจะมรฐศนยกลางเปนผกาหนดกจกรรมทางเศรษฐกจใหเกดขน รฐรอบนอกจะทาหนาทผลตชนสวนตางๆ ตลอดจนการใชแรงงานราคาถก และนายทนจะเขามามบทบาทในการควบคมกจการมากกวาบทบาทของภาครฐ ในขณะทรฐศนยกลางจะทาหนาททางดานการเงน การคนควาทาวจย และผลตเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ ปอนเขาสตลาดโลก ทงนกจกรรมทรฐบาลดาเนนการอาจเปนการระดมทนโดยการกอหนตางประเทศขน ทาใหรฐตองมภาระตอการรบผดชอบเจาหนมากขน ในกระบวนการนองคกรทควบคมการเงนในระดบโลก เชน IMF ธนาคารโลก หรอกลมจ-7 จงมบทบาท อยางมากในการกาหนดฉนทามตของโลก รฐบาลจะถกลดบทบาทใหเปนเพยงตวกลางททาหนาทปรบสภาพเศรษฐกจภายในประเทศใหสอดคลองกบโครงสรางเศรษฐกจโลก (Cox, 1994)



46

อยางเตมตวโดยไมมขอจากดเรองรฐมาขวางกนอกตอไป (ในทางกลบกนยงไดรบการสนบสนนจากรฐทศนยกลางดวย) วอลเดน เบลโล ไดชใหเหนถงกลมประเทศจ-7 วาเปนคณะผบญชาการสากล (ตอนหลงไดรวมเอารสเซยเขามาดวยในป 1998 กลายเปนจ -8) รวมกบองคการโลกบาลทงสามอยางธนาคารโลก ไอเอมเอฟ และองคการการคาโลก ทคอยทาหนาทกาหนดทศทางการเตบโตเศรษฐกจโลกอยางมประสทธภาพเพอหลกเลยงสภาวะทางเศรษฐกจ (เบลโล, 2545, หนา 57-58)

บทความชนนจงไดเลอกศกษาการทางานของระบบทนนยมโลกาภวตนในชวง สงครามเยนตอนตนมาทาความเขาใจถงบทบาทสหรฐอเมรกากบองคความรรฐประศาสนศาสตรในไทย ซงจะไดกลาวในสวนตอไป

II. โครงสรางอ านาจโลกยคสงครามเยนกบความส าคญของรฐไทย: วาทกรรมการพฒนา โครงสรางอานาจโลกในยคสงครามเยนอาจทาความเขาใจไดจากการอธบายกาเนดสงครามเยนของสานกกระแสทวน (Revisionism) ซ งออกมาทาทายคาอธบายกาเนด สงครามเยนของกระเสหลก (Othodox School) ดวยคาอธบายในเชงเศรษฐกจทนนยมโลกมากกวาทจะใหความสาคญในเรองความขดแยงเชงอดมการณทางการเมองและความมนคงเปนหลก คาอธบายในเชงเศรษฐกจนจะสะทอนออกมาในรปแบบของวาทกรรมวาดวย “การพฒนา” ททาใหรฐไทยเปดรบตอบทบาทการพฒนาทางการศกษาจากสหรฐอเมรกาไดงายมากขน ในสวนนจะทาใหเราเขาใจวา เพราะเหตใดรฐเลกๆ อยางประเทศไทยจงมความสาคญ ตอสหรฐอเมรกาอยางมากในชวงสงครามเยน 2.1 สงครามเยนกบนโยบายตางประเทศของสหรฐอเมรกาในฐานะศนยกลางระบบ ทนนยมโลก ในสวนทผานมา เราไดชใหเหนวา โลกาภวตน หมายถง กระบวนการของทนนยมโลกทเคลอนยายไปยงอาณาบรเวณตางๆ ทวโลก คาถามทสาคญคอ สหรฐอเมรกาเขาไปมสวนเกยวของอยางไร และเพราะเหตใดประเทศเลกๆ อยางไทยจงมความสาคญ การศกษาประเดนดงกลาวนผานคาอธบายกาเนดสงครามเยน จะชวยให เราเขาใจถงขอถกเถยงในบทบาทของสหรฐอเมรกาไดอยางชดเจนมากยงขน

C H A P T E R 1


47

คาอธบายการเกดสงครามเยนของส านกดงเดม (Traditionalism/ Orthodox School) เชอวา โซเวยตเปนฝายผดและเปนตวจดชนวนสงครามเยน โดยสหรฐอเมรกาเปนเพยงผตอบสนอง (reaction) ตอความกาวราวของโซเวยตนน หรอกลาวอกนยหนงปจจยภายนอกเปนตวผลกดนใหสหรฐตองเขาสสงครามเยนอยางหลกเลยงไมได พฤตกรรมของสหรฐอเมรกาทาใหสหรฐอเมรกาตองออกจากการใช “นโยบายโดดเดยว” (isolationism) มาเปน “นโยบายเขารวมระหวางประเทศ” (internationalism) ดวยความลงเลใจ สานกนปกปองตนเองวาสหรฐอเมรกามความเมตตาอยางมากในการเขามาปกปองความเปนประชาธปไตย ความมอสรภาพ ความมงคง การเปดกวาง และความยตธรรมสากล (universal justice) จากความพยายามในการขยายตวของโซเวยต (expansionist) และการขยายเขตอทธพล (spheres of influence) นอกจากนสานกดงเดมยงโจมตสตาลนวาเปนพวก “โรคจต” (paranoid) และไมมสงใดทจะทาใหสตาลนไดรบความพงพอใจได (appease) นอกจากการขายอานาจของโซเวยต ดงนนหนาทของสหรฐอเมรกาคอ การสกดกนการขยายตวของลทธคอมมวนสตโซเวยตเอาไว ในแงนเราจะพบวาคาอธบายสงครามเยนของสานกดงเดมใหนาหนกกบภยคกคามของโซเวยตวามพลงอานาจเทยบเทากบพลงของสหรฐอเมรกา ดงนนสงครามเยนจงมสองขวอดมการณอยางเหนไดชด (Jayanama, 2003, pp. 2-3)

คาอธบายในลกษณะเดยวกนนยงสามารถพบไดจากส านกหลงการทวนกระแส (Post -Revisionism) ทเชอวาสหรฐอเมรกาใหความสาคญกบผลประโยชนแหงชาต ดลยภาพแหงอานาจ (Balance of Power) และความมนคงของชาตมากกวาประเดนทางดานเศรษฐกจ และประเดนทางดานเศรษฐกจจะมความสาคญขนมากตอเมอเกยวของกบเรองของภมศาสตรการเมองมากกวาจะเปนผลจากแรงกดดนภายในประเทศ นอกจากน สหรฐอเมรกายงมนโยบายตางประเทศเพยงแคตองการรบมอกบภยคกคามจากโซเวยตเทานน และแมจะยอมรบวาสหรฐอเมรกามความเปน“เจาจกรวรรด” (empire) แตกเปนไปในลกษณะท “ถกเชญ” จากตางประเทศเทานน (โปรดดรายละเอยดและตวอยางวรรณกรรมอนๆ ใน Jayanama, 2003, pp. 4-5)

คาอธบายกาเนดสงครามเยนทตางออกไปโดยสน เ ชง ไดแก คาอธบายของ ส านกทวนกระแส (Revisionism) ซงอธบายวา สงครามเยนไมใชจดเปลยนในนโยบายตางประเทศของรฐฯ ดงเชนทสานกดงเดมอธบาย แตเปนความตอเนองและปจจยทางดาน



48

เศรษฐกจภายในประเทศทกาหนดใหรฐบาลอเมรกนตองใชนโยบายขยายตวออกสนานาชาต ในประเดนดงกลาวน วลเลยม แอปเปลแมน วลเลยมส (William Appleman Williams) นกวชาการผคราหวอดดานสงครามเยน ไดชใหเหนวา สหรฐอเมรกาตองการใชนโยบายเปดประต (Open Door policy) เพอลดปญหาเศรษฐกจตกตาในชวงหลงสงครามโลกและตองการทาใหระบบทนนยมกลายเปนระบบระหวางประเทศขนมา (Berger, 1992, p. 137 cited in Jayanama, 2003, p. 3) ดงนน สหรฐอเมรกาจงมนโยบายขยายตวออกสภายนอกแมจะไมมภยคกคามจาก โซเวยตกตาม เพอปรบโครงสรางเศรษฐกจการเมองในยคหลงสงครามใหเปนแบบทนนยม เพอคมนามนอนเปนทรพยากรทสาคญ เพอสรางแนวคดใหมวาลทธคอมมวนสตเปนภยทางดานความมนคงและเพอตอตานกระแสชาตนยมในประเทศโลกทสามทขดขวางการแสวงหาผลประโยชนของสหรฐอเมรกาในดนแดนแถบนน ในแงนเราจะพบวาโซเวยตไมไดเปนภยคกคามทมพลงทาทายเทยบเทาสหรฐอเมรกา แตโซเวยตถกกลาวเกนจรง (exaggerated) เพอใหสหรฐอเมรกาใชเปนขออางทชอบธรรมในการสรางฐานของจกรวรรดอเมรกน (Jayanama, 2003, pp.3-4) บทความชนน เหนวา คาอธบายกาเนดสงครามเยนของสานกทวนกระแสม ความสอดคคลองกบการอธบายบทบาทของสหรฐอเมรกาไดอยางชดเจนกวาในหลายๆ กรณ ตวอยางทสาคญ 3 กรณ เชน กรณ “Percentage Agreement” ในเดอนตลาคม ค.ศ. 1944 ทวนสตน เชอรชล ผนาองกฤษ และโจเซฟ สตาลน ผนาโซเวยตตกลงกนวาองกฤษจะยอมรบถงการมเขตอทธพลของโซเวยตในยโรปตะวนออกและในขณะเดยวกนโซเวยตกจะยอมรบอทธพลขององกฤษในเมดเตอรเรเนยนเชนกนนน ตวอยางเชน ในโรมาเนยถอเปนของโซเวยต 90% ของผอน 10% หรอในบลแกเรยเปนของโซเวยต 75% ของผอน 25% แตถาในกรซถอเปนขององกฤษ 90% ของโซเวยต 10% เปนตน (Woods, 1976, p. 124) กเปนสงทสหรฐอเมรกาทราบเรองมาโดยตลอด แตกมไดแสดงทาทขดขวางแตอยางใด ซงสะทอนวา หากผลประโยชนสอดคลองกนความแตกตางของอดมการณทางการเมองกไมเปนประเดน กรณตอมาเปนกรณความขดแยงในกรณ “ดนแดนเยอรมนและคาปฏกรรมสงคราม” ในการประชมปอตสดามกลาวคอ ประธานาธบดเฮนร ทรแมน ไดกลบลาขอตกลงกบโซเวยต จากทในการประชมยลตาไดเคยตกลงกนวา จะใหมการแบงเยอรมนออกเปนสสวนภายใต

C H A P T E R 1


49

การครอบครองของสหรฐอเมรกา องกฤษ โซเวยต และฝรงเศส แตยงอยภายใตสภาปกครองรวมพนธมตร (The Allied Control Council) และใชระบบเศรษฐกจแบบหนงเดยว (economic unit) (Woods, 1976, p. 126) โดยทแตละประเทศยงมอานาจอยางเตมทเหนอดนแดนสวนทตนครอบครองอย อยางไรกตาม พอถงการประชมทปอตสดามในเดอนกรกฎาคม 1945 สหรฐอเมรกากลบตองการใหรวมเยอรมนเปนหนงเดยว แตการรวมในครงนแบงออกเปนคายตะวนตก อนหมายถงการรวมดนแดนครอบครองของสหรฐอเมรกา องกฤษ และฝรงเศสเขาด วยกน และค ายตะว นออกซ ง เป นของ โซ เ ว ยตตลอดจนไม ยอมให เ ยอรมนจ า ย คาปฏกรรมสงครามแกโซเวยตตามทตกลงไวในการประชมยลตา เหตผลสาคญไดแก การทสหรฐอเมรกาเกรงวาเยอรมนจะไมสามารถฟนตวขนมาเปนคคาในระบบทนนยมกบสหรฐอเมรกาได ทงหมดนคอเหตผลทางดานเศรษฐกจตามทสานกทวนกระแสอธบายไวทงสน

และในกรณสดทาย กรณ “การใชระเบดปรมาณในญปน” ของสหรฐอเมรกาเพอยตสงครามในเอเชย กเปนอกประเดนหนงทสหรฐอเมรกาทาเพอผลประโยชนในเชงเศรษฐกจกลาวคอ ในการประชมทยลตาไดมขอตกลงทจะใหโซเวยตเขารวมในสงครามญปน (Woods, 1976, p. 128) และโซเวยตจะไดสงตอบแทน คอ ดนแดนทเพมขนในภาคใตของเกาะแซคาลนและหมเกาะครลมาครอบครอง ไดสญญาเชาปอรต อาเธอร เพอเปนฐานทพเรอของตน และมสทธใชทาเรอสากล คอ ทาเรอไดเรน รวมทงมสวนเขาควบคมเสนทางรถไฟสายแมนจเรยและเขารวมกบพนธมตรทาสญญามตรภาพกบจน (ธน แกวโอภาส, 2544, หนา 357) ซงทงหมดนจะเกดขนเมอโซเวยตเขารวมสงครามญปนเทานน แตสงทเกดขน คอ หลงจากททรแมนกาวขนมามอานาจเขาไดใชนโยบายทแขงกราวตอโซเวยต ซงนนรวมถงการใช “การทตปรมาณ” (atomic diplomacy) ดวยเพอหวงทจะขจดอทธพลของโซเวยตใหหมดไปจากยโรป (Potichnyj and Shapiro, 1976, p. 28) ดงนน ในการยตสงครามโลกในเอเชยสหรฐอเมรกาไดทงระเบดปรมาณทฮโรชมาและนางาซากตามลาดบ อนทาใหญปนภายใตการนาของสมเดจพระจกรพรรดจาตองประกาศยอมแพในเวลาตอมา ซงนอกจากจะทาใหโซเวยตไดเหนถงศกยภาพในการใชระเบดปรมาณแลวยงทาใหสหรฐอเมรกาอยในฐานะท เปนเพยงผเดยวในการยตสงคราม ซงนนหมายความวาผลประโยชนตางๆ ทรสเซยควรจะไดรบจากการเขารวมในสงครามกบญปนกสลายไปดวย เปาหมายสาคญไดแก การทสหรฐอเมรกาตองการใหดนแดนญปนเปนคคาแหลงทสองของตนรองจากประเทศเยอรมน



50

คาอธบายในขางตนชวยใหเราเหนวา สหรฐอเมรกาดาเนนนโยบายตางประเทศทสะทอน

การรกษาระบอบทนนยม เมอผลประโยชนแหงชาตของสหรฐอเมรกาทสาคญ ไดแก การรกษาผลประโยชนทางเศรษฐกจภายใตระบบทนนยมเพอความเปน “เจาจกรวรรดอเมรกน” (the American empire) อยางสมบรณแบบ ดงนน การดาเนนนโยบายตางประเทศจงเปนไปเพอสนองตอบความตองการในการรกษาผลประโยชนในเชงเศรษฐกจทงสน หนงในภมภาคทสาคญทสด ไดแก เอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ในกรณของภมภาคเอเชยตะวนออก สหรฐอเมรกาตองการมคคาทสาคญภายใตระบบทนนยม เพอใหระบบทนนยมสามารถดาเนนตอไปได ประเทศญปนไดรบบทบาททสาคญดงทไดกลาวมาในขางตน สหรฐอเมรกาไดใชนโยบาย “การทตปรมาณ” (atomic diplomacy) เพอกดกนโซเวยตออกจากการมสวนรวมในการครอบครองประเทศญปน การทสหรฐอเมรกาวางระเบดญปนทงสองครงทาใหรฐบาลอเมรกนสามารถอางสทธแตเพยงผเดยวเหนอดนแดนญปนได โดยทในเวลาตอมาประเทศญปนไดถกกาหนดบทบาทใหมสถานะเปน “หองเครองของระบบ ทนนยม” (industrial workshop) แหงทสอง (กลลดา เกษบญช-มด, 2546ข, หนา 10-12) หล งจากท เยอรมนเคยเปนหอง เค รองของระบบทนนยมแหงทหน งภายใตแผนการ ใหความชวยเหลอมารแชล (Marshall Plan) ดงทไดกลาวไปในขางตน (Jayanama, 2003, p. 23) และญปนกไดกลายเปนพนธมตรทางการคาทสาคญทสดอนดบสองรองจากทวปยโรปในเวลาตอมา เชนเดยวกนในกรณของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สหรฐอเมรกาไดกาหนดบทบาทใหภมภาคนเปนฐานทรพยากรและแหลงตลาดระบายสนคาทสาคญใหแกญปน กลาวคอ งานของวลเลยม บอรเดน (William Borden) ไดชใหเหนวาในชวงสงครามเยนสหรฐอเมรกากาลงประสบกบปญหาการขาดแคลนเงนดอลลาร (Dollar Gap) อยางรนแรงและถอเปนเหตผลสาคญทตองฟนฟ เศรษฐกจของย โรปและญปน (Borden, 1984) ในกรณของเยอรมน สหรฐอเมรกาไดมนโยบายสรางตลาดรวมแหงยโรปและการทมเงนชวยเหลอประเทศเหลาน ใหฟนตวจากสภาพสงครามตามแผนการมารแชล เพอใหเปนฐานเศรษฐกจมารองรบการฟนตวของเยอรมน ในกรณของญปน สหรฐอเมรกาไดกาหนดใหภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตพฒนาขนตาม “หลกการขอส” ของทรแมนในสนทรพจนของเขาวนเขารบตาแหนงเมอป ค.ศ. 1947 ทเนนการใหความชวยเหลอทางวชาการแกประเทศดอยพฒนา (Rist, 1999, p. 115)

C H A P T E R 1


51

ในขณะทกลลดา เกษบญช ไดชใหเหนวา สหรฐอเมรกาไมไดตองการพฒนาอตสาหกรรม ของภมภาคน เพยงแตตองการใหเกดการเพมผลผลตภายในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เพอนามาตอบสนองความตองการทางวตถดบจากประเทศศนยกลางญปนอยางพอเพยง และทาใหประเทศในบรเวณนสามารถซอสนคาอตสาหกรรมได อนเปนทมาของนโยบาย การสงเสรมอตสาหกรรมเพอทดแทนการนาเขา (Import-Substitute Industry: ISI) ในยค จอมพลป. พบลสงคราม (กลลดา เกษบญช-มด, 2546ข , หนา 10-12 ; Mead, 2003, pp. 47-49) สวนบรเวณอนทยงมความไมมนคงทางการเมองและการทหาร เชน ประเทศเวยดนามกจะตองฟนเศรษฐกจใหไดดวยการแกไขความขดแยงทางการเมองกอน นคอสาเหตของการเขาสสงครามเวยดนามทมากกวามตของการปกปองประชาธปไตยตามทนกวชาการ ในสานกดงเดมไดใหคาอธบายไว ดงนน ประเทศไทยในฐานะทเปนสวนหนงของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตยอมไดรบผลกระทบเชงนโยบายเชนเดยวกน และไดสะทอนออกมาในนโยบายและความสมพนธระหวางไทย-สหรฐอเมรกา ในยคสงครามเยน 2.2 วาทกรรมการพฒนากบความส าคญของรฐไทย การเกดขนของวาทกรรม “การพฒนา” ทแพรหลายมาในภมภาคเอเชยตะวนออก เฉยงใตรวมทงประเทศไทย ไดกลายมาเปนโจทยทสาคญใหแกนกรฐประศาสนศาสตรไทย ในทศวรรษท 1960 วาจะมการสรางระบบราชการเพอมารองรบ/ ใหไปถงจดหมายปลายทางของการพฒนาทมประเทศสหรฐอเมรกาเปนตนแบบไดอยางไร*

ในชวงหลงสงครามโลกครงทสอง เมอประเทศตางๆ ไดรบการปลดปลอยเอกราชจาก เจาอาณานคม แนวคดเรองการพฒนาทางเศรษฐกจในประเทศดอยพฒนา (Less-Developed Countries) ซ ง ในเวลานนจะหมายถงส ง เดยวกบการทาประเทศให เปนอตสาหกรรม(Industrialization) ไดกลายมาเปนปรากฏการณทแพรหลายในยคหลงสงครามโลกครงทสอง * สหรฐอเมรกาชใหเหนวาประเทศทเปนประชาธปไตยมแนวโนมทจะประสบความสาเรจมากกวาประเทศทเดนตามแบบอยางของคอมมวนสต ประโยคดงกลาวนไดสะทอนใหเหนถงประเดนทสาคญ 2 ประการทสหรฐตองการเผยแพรไปใหประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศโลกทสามไดรบรนนคอ ประการแรก ประเทศโลกทสามใดๆ กตามทตองการพฒนาและมความเจรญกาวหนาแบบทสหรฐอเมรกาเปนอยนน จะตองยดถอแนวทางของ ความเปนประชาธปไตยและปฏเสธแนวคดของลทธคอมมวนสต ประการทสอง สหรฐอเมรกาถอเปนแบบอยางหรอแมแบบทสาคญทจะใหประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศโลกทสามไดยดถอเปนแบบอยางและเดนตาม (Latham, 2003, pp. 4-5).



52

แนวคดดงกลาวนตองการทจะสรางความทนสมย (Modernization) ตลอดจนการผลกดนการเปดเสรทางการคา (Trade liberalization) ใหแกประเทศทเพงไดรบเอกราชในแถบแอฟรกา ลาตนอเมรกา และเอเชย ซงถอเปนเขตอทธพลของชาวตะวนตก (Tipps, 1973, pp. 199-226; Reinert, 2008, pp. 165-170 และ Glenn, 2007, pp. 103-104)

ในทศวรรษท 1960 เราจะเหนบทบาทของสหรฐอเมรกาในการเรยกรองใหประเทศกาลงพฒนาทงหลายเปดประเทศเพอเเลกเปลยนกบความชวยเหลอทางดานการเงน (Gowan, 1999, p. 81) ทงน เราตองยอนกลบไปพจารณาทเหตการณในชวงกลางทศวรรษท 1950 ไดแก การทธนาคารโลกไดดาเนนการตามนโยบายดงกลาวภายใตแผนทเรยกวา “การพฒนา” โดยนาหลกการทสาคญอนหนงในยคปลายทศวรรษท 1940 มาใชนนคอหลกการ “Point Four” ทประธานาธบดทรเเมนไดประกาศในวนเขารบตาเเหนงเมอป 1947 มาเปนกรอบทสาคญในการดาเนนนโยบายการพฒนา นโยบายดงกลาวนถอกาเนดขนจากคาเเนะนาของนายราอล พรบช ท ม ต อคณะมนต ร เศรษฐก จประจ า สหประชาชาต (the United Nations Economic Commission: UNEC) ซงมการไปปรบใชในภมภาคลาตนอเมรกา พรบชไดเสนอวาประเทศดอยพฒนากสามารถมความเจรญกาวหนาขนได หากนายทธศาสตรเเบบอตสาหกรรมการผลต เพอการนาเขาไปปรบใช (Import Substitution Industry: ISI) (Rist, 1999, p. 115) นคอยทธศาสตรสาคญทธนาคารโลกไดนาแนวคดเรองการพฒนามาปรบใชในทางปฏบต และเปนภารกจสาคญในชวงกลางทศวรรษท 1950 นยยะของยทธศาสตรนกคอ การผลกดนใหประเทศดอยพฒนา โดยเฉพาะประเทศทกาลงประสบกบปญหาความยากจนเปดรบทนอเมรกน ใหรฐยตบทบาททางเศรษฐกจแตเปนผจดหาโครงสรางพนฐานใหแกการลงทนทางเศรษฐกจของเอกชน สงทตองกลาวไว ณ ทนคอ ยทธศาสตรท เกดขนน ไปสอดรบกบผลประโยชนของกลม อตสาหกรรมอเมรกนอยางลงตว เเนวคดเรองการพฒนาดงกลาวนยงไดรบการตอกยาใหชดเจนยงขน จากการประกาศปฏญญาวาดวยสทธในการพฒนา (Declaration on the Right to Development) โดยสมชชาใหญแหงสหประชาชาต (United Nations General Assembly) ในชวงกลางทศวรรษท 1970 (Berger, 2004, p. 18)

C H A P T E R 1


53

ในกรณของประเทศไทย แนวคดวาดวยการพฒนาเกดขนอยางชดเจนในยคของ จอมพลสฤษด ธนะรชต นโยบายของไทยไดรบอทธพลจากความสมพนธไทย - สหรฐอเมรกา เมอครงทจอมพลสฤษด ธนะรชตเดนทางไปรกษาตวยงโรงพยาบาลวอเตอร รดในฐานะแขกสวนตวของประธานาธบดไอเซนฮาวน และนาแนวคดวาดวย “การพฒนา” กลบมายงประเทศและไดกาหนดขนเปนแผนพฒนาเศรษฐกจฉบบแรก (พ.ศ. 2504-2509) ขนในประเทศไทยMead, 2003, p. 59) ในมมมองของนกวชาการกระแสหลก บทบาทของสหรฐอเมรกาอาจสรางความฉงนใหเกดขนไดวา เพราะเหตใดรฐบาลอเมรกนถงมปฏสมพนธอนดกบรฐบาลเผดจการทหารอยางตอเนอง ทงทยดหลกการเสรนยมประชาธปไตย แตสาหรบนกวชาการกระแสทวน พฤตกรรมของรฐบาลอเมรกนถอเปนเรองทเขาใจไดเมอรฐบาลจอมพลสฤษด ธนะรชตไดนาเอาหลกการวาดวยการพฒนาทสหรฐอเมรกาตองการเผยแพรเขามาใชภายในประเทศ* ความชอบธรรมอนเกดจากปจจยทางดานเศรษฐกจจงเปนสงทเขาใจได ทงน หนวยงานทมบทบาทหลกในการนาเอานโยบาย “การพฒนา” ของรฐบาลอเมรกนมาแปลเปนภาคปฏบต ไดแก “ยซอม” (United States Operations Mission: USOM) ยซอมเปนหนวยงานของรฐบาลกลางสหรฐอเมรกาทมบทบาทสาคญในการประสานงานดานเศรษฐกจกบประเทศตางๆ ในภมภาคเอเชยและเอเชยตะวนออกเฉยงใต รวมถงการมบทบาท ในปฏบตการทางทหารของวอชงตน อาท ปฏบตการลบในประเทศลาว (Leary, 2007, Online) ในแงน บทบาทของยซอมจงมความสาคญอยางยงยวดในการประสานงานกบมหาวทยาลยชนนาของไทย ตลอดจนหนวยงานเศรษฐกจมหภาคของไทย ตลอดจนการพฒนาทางการศกษาและองคความรทางรฐประศาสนศาสตรของไทยตอไป

* ในชวงทสหรฐอเมรกาเขามามบทบาทในไทย หนงในบคลากรคนสาคญทขบเคลอนโครงการพฒนาในประเทศไทย ไดแก ศ.ดร.ตน ปรชญพฤทธ ทานเปนผหนงทมบทบาทในการพจารณาการกอสรางสนามบนหนองงเหาในยคเรมตน (ปจจบนคอ สนามบนสวรรณภม) โดยเฉพาะการเปรยบเทยบขอเสนอโครงการจากบรษทตางๆ ทมาเสนอโครงการ การประสานงานกบธนาคารโลกในการพฒนาเขอนภมพลและเขอนสรกต (ปยากร หวงมหาพร, 2555 , หนา 53 และ 58)



54

III. พฒนาการรฐประศาสนศาสตรในไทยกบบทบาทของสหรฐอเมรกา : ทมาของ รฐประศาสนศาสตรไทย ในชวงตนของหลงสงครามโลกครงทสอง สหรฐอเมรกาไดเนนทการพฒนาคณภาพการศกษาของไทยของการศกษาวชารฐประศาสนศาสตรในไทย แตเมอพบวาความพยายามดงกลาวไมประสบความสาเรจ จงหนมาใหความสาคญกบการจดโครงสรางองคการใหมขนเพอใหรองรบ/ ควบคไปกบการพฒนาอาจารย จงเปนทมาขององคความรรฐประศาสนศาสตร ในประเทศไทยในฐานะเครองมอทจะมาทาหนาทจดโครงสรางระบบราชการไทยใหมลกษณะทเปนสากลมากยงขน โดยมสหรฐอเมรกา (แหลงกาเนดขององคความรทางรฐประศาสนศาสตร) ทาหนาทใหความชวยเหลอในการพฒนาองคความรรฐประศาสนศาสตร

3.1 สหรฐอเมรกากบบทบาทในการใหความชวยเหลอทางการศกษาของไทย กอนทสหรฐอเมรกาจะใหความสาคญกบการชวยเหลอไดมบทบาทสาคญในการพฒนาเนอหา/ หลกสตรการศกษาไทยอยางมาก ในเบองตน ยซอมไดสรางโครงการยอยๆ ขนมาหลายโครงการ เชน การใหเงนชวยเหลอฝกอบรมผทเขารวมโครงการจางเจาหนาททางวชาการจากสหรฐอเมรกา การจดหาอปกรณตางๆ ใหกบโรงเรยนสาธต การชวยปรบปรงหลกสตร การปรบปรงหลกสตรเพอการศกษา การฝกอบรมคร โดยทงหมดนยซอมไดอาศยองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) เปนแนวทางปฏบต (มสแคต, 2536, หนา 141-142) จะเหนไดวาความชวยเหลอทางดานการศกษาในชวงแรกนมไดเกยวของกบโครงสรางการบรหารรฐกจ/ ระบบราชการโดยตรง ซงยซอมจะหนไปใหความสาคญในภายหลง ในระดบอดมศกษา สหรฐอเมรกามโครงการขนาดใหญ 4 โครงการในไทย (มสแคต, 2536, หนา 142) ดงตอไปน

(1) โครงการแรก เปนการใหความชวยเหลอของมหาวทยาลยเทกซสทชวยปรบปรงการศกษาในระดบปรญญาตรของคณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

(2) โครงการ ทสอง เ รมขน ในป 1952 ยซอมไดจ ดหาอปกรณต า งๆ ใหแกมหาวทยาลยเกษตรศาสตรในการปรบปรงการเรยนการสอน ตอมาในป 1955 ไดมการขยายโครงการนโดยการทาสญญากบมหาวทยาลยแหงรฐโอเรกอน จดสงคณาจารยของมหาวทยาลยเกษตรศาสตรจานวน 60 คน ไปรบการศกษาอบรมตอ

C H A P T E R 1


55

ณ สหรฐอเมรกา ในขณะเดยวกนคณาจารยจากสหรฐอเมรกากเขามาทาวจยและพฒนาหลกสตรตางๆ ในไทย

(3) โครงการทสาม เรมตนขนกลางทศวรรษท 1950 โดยทยซอมสนบสนนคาใชจายในการทาสญญาจางมหาวทยาลยอนเดยนาเพอชวยพฒนาวทยาลยวชาการศกษาประสานมตรทกรงเทพฯ ใหเปนสถาบนชนเลศในการฝกอบรมคร โครงการดงกลาวนไดดาเนนไปเปนเวลา 8 ป โดยคาใชจายสาหรบโครงการนทงหมด รวมทงจานวนเงนททางกระทรวงศกษาธการจายไปเปนคากอสรางและสงอนๆ รวมเปนมลคาทงสน 13.8 ลานดอลลารสหรฐอเมรกา ในจานวนนยซอมไดใหเงนชวยเหลอจานวน 1 ใน 4 (มสแคต, 2536, หนา 144-145)

(4) โครงการทส เกดขนในเวลาไลเลยกนคอ ในป 1956 เปนการตอบสนองขอเสนอของรฐบาลไทยในการจดตงบณฑตวทยาลยวศวกรรมศาสตรสวนภมภาคของซโต ดวยความชวยเหลอทางดานการเงนจากสหรฐอเมรกาเปนสวนใหญ สถาบนแหงนไดจดตงขนมาโดยความชวยเหลอดานบคลากรและทางวชาการจากมหาวทยาลย โคโรลาโด ในครงแรกสถาบนแหงน ไดสถาปนาขนมาโดยเปนสวนหนงของจฬาลงกรณมหาวทยาลย ตอมาในป 1958 สถาบนแหงนไดกลายเปนสถาบนอสระคอ สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชยหรอเอไอท (Asian Institute of Technology -- AIT) และไดพฒนาเปนสถาบนชนสงระดบนานาชาต อาจกลาวไดวา โครงการขนาดใหญทางการศกษาในไทยทไดพฒนาเปนสถาบนชนนาในปจจบนลวนไดรบความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกาทงสน ซงผลลพธสาคญไดแก การทระบบการศกษาไทยถกจดใหมระบบคดเดยวกบสหรฐอเมรกา*

* ผลจากความชวยเหลอของยซอมรวมกบมหาวทยาลยตางๆ ในสหรฐอเมรกากอใหเกดสงตางๆ ขนเปน “อนดบแรก” ในวงการศกษาของไทย เรมตงแตการเกดขนของหลกสตรปรญญาตร 4 ปเปนครงแรกในประเทศไทย โดยมงผลตครและผนาทางการศกษา เปนโครงการใหความชวยเหลอจากตางประเทศโครงการแรกทระบวา ผทเขารวมโครงการจะตองไดรบการฝกอบรมกอนทจะไปศกษาตอตางประเทศ ทาใหเกดระบบอาจารยทปรกษาเปนครงแรก โดยผใหคาปรกษาเปนผเชยวชาญโดยตรงจากมหาวทยาลยอนเดยนา มการสอนภาคฤดรอนเปนครงแรก มโครงการศกษาตออยางเปนระบบ และมหองสมดตดเครองปรบอากาศเปนแหงแรกในประเทศไทยทวทยาลย วชาการศกษาประสานมตร (มสแคต, 2536, หนา 145-146)



56

นอกจากนเรายงจะไดเหนบทบาทของสหรฐอเมรกาในการปฏรปการศกษาในระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา ระดบเทคนค และระดบอาชวะอกดวย (มสแคต, 2536, หนา 143) ในระดบประถมศกษา สหรฐอเมรกาไดคดเลอกจงหวดฉะเชงเทราซงอยทางทศตะวนออกเฉยงใตของกรงเทพฯ เปนศนยกลางสาหรบพฒนาและสาธตวธการสอนแนวใหมในระดบประถมศกษา ศกษานเทศกและครจากสวนตางๆ ของประเทศเขามาอบรมทศนยแหงน ในระดบมธยมศกษา ไดมการคดเลอกโรงเรยนในกรงเทพฯ 4 แหงเพอพฒนาเปนศนยสาหรบการสาธตโดยมครเปนจานวนมากมาเขารบการอบรม สวนการศกษาทางดานเทคนคนน ไดมการทาสญญาจางมหาวทยาลยเวยนเปนเวลา 7 ป เพอใหความชวยเหลอกระทรวงศกษาธการจดตงวทยาลยเทคนคแหงแรกขนในกรงเทพฯ และยงมสาขาอยทจงหวดเชยงใหม นครราชสมา และสงขลา และสดทายไดมโครงการใหความชวยเหลอโรงเรยนอาชวะทางดานเกษตรกรรม 16 แหง โดยเนนโรงเรยนทแมโจและจงหวดสรนทรเปนโรงเรยนเพอการสาธต และในเวลาตอมายงมการทาสญญาจางมหาวทยาลยฮาวายเพอใหความชวยเหลอกรมอาชวศกษาในการปรบปรงโรงเรยนพาณชยการระหวางป 1959-1965 ทงหมดนไดสะทอนวา การศกษาของไทยตงแตระดบประถมศกษาไปจนถงระดบอดมศกษา รวมทงสายอาชพ ลวนไดรบความชวยเหลอจาก หาวทยาลยจากประเทศสหรฐอเมรกาทงสน โดยมยซอมทาหนาทเชอมโยงทงสองฝายเขาดวยกน อยางไรกตาม รายงานของธนาคารโลกระบวา สหรฐอเมรกาประเมนถงความชวยเหลอในสวนนทงหมดและพบวา พวกเขาประสบกบความลมเหลว * (ยกเวนโครงการทวทยาลย * ในรายงานซงเขยนในป 1959 โดยธนาคารโลกไดชใหเหนวา แมความชวยเหลอทางดานการเงนและวชาการจากสหรฐอเมรกาจะทาใหไทยไดรบผลสาเรจอยางมากในดานการทาวจยในมหาวทยาลย การสอนทางดานการเกษตร การขยายจานวนนกศกษาและหลกสตร แตทวามความคดเหนในแงไมดทางดานคณภาพคอ มาตรฐานการศกษา (โดยเฉพาะอยางยงของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร) ไมเปนทประทบใจและความสาคญของหลกสตร กเนนหนกไปในทางทผด บคลากรทมคณภาพดในสาขาวชาของตนโดยเฉพาะมจานวนนอย และการจางอาจารยพเศษมาสอนเพอชดเชยการขาดแคลนอาจารยเปนสงทไมนาพอใจ อาจกลาวไดวา สงทขาดแคลนมากทสดกคอ การขาดแคลนความรและประสบการณทจะนาเอาความรทางดานวทยาศาสตรและเทคนคมาใชใหเหมาะสมกบสภาวะของการประกอบเกษตรกรรมในประเทศ แทบไมมอาจารยในมหาวทยาลยเกษตรศาสตรทมประสบการณทางภาคสนาม ไมมแปลงทดลองทใชสาหรบฝกอบรมเพอวตถประสงคทางธรกจอยในมหาวทยาลยหรอใกล กบมหาวทยาลย นอกจากนการปรกษาหารอเกยวกบภาคสนามกบขาราชการกระทรวงเกษตรทสาเรจการศกษาจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตรมกจะผดหวงอยเสมอ (มสแคต, 2536, หนา 148)

C H A P T E R 1


57

ประสานมตร) จงไดยอนกลบมาสการพฒนาโครงสรางใหญของระบบราชการทงหมดซงจะครอบคลมไปถงองคการในระดบเศรษฐกจมหภาคและภาคสาธารณะอนๆ รวมทงภาคการศกษาของไทยดวย โดยโครงสรางบางสวนทเกดขนในชวงแรกจะไดเปนพนฐานของการพฒนาดานการศกษารฐประศาสนศาสตรตอไป

3.2 สหรฐอเมรกากบก าเนดและพฒนาการรฐประศาสนศาสตรในไทย

การบรหารรฐกจในประเทศไทยเกดขนหลงจากทสหรฐอเมรกาเหนถงความลมเหลวในการพฒนาหลกสตรทางวชาการไทยในชวงกอนหนาน * จงหนมาทมเทความชวยเหลอใหแกประเทศไทยในดานนตงแตชวงกลางทศวรรษท 1950 เพอมงแกไขจดออนในการวางแผน การบรหารซงปรากฏอยในทกหนวยงานของรฐบาลและโครงสรางพนฐานของรฐบาลไทยในเวลานน (มสแคต, 2536, หนา 155) แนวทาง/ องคความรของการบรหารรฐกจถกนามาปรบใชกบการทสหรฐอเมรกาภายใตการทางานของ “ยซอม” (United States Operations Mission: USOM) ตองตดตอและทางานรวมกบหนวยงานทมความสาคญของไทย ไดแก กระทรวงการคลง สานกงบประมาณ สานกงานการวางแผนเพอการพฒนา และสานกงานกจการพลเรอน ทลวนเกยวของกบการพฒนาประสทธภาพการปฏบตงานของขาราชการทงสน (มสแคต, 2536 , หนา 155) การทยซอมเขาไปเกยวของกบงานทางรฐประศาสนศาสตรไดเรมตนมาจากงานวจยสองเรองในตอนตนทศวรรษท 1950 โดยมสหรฐอเมรกาใหการสนบสนน เรองแรกเปนการสนบสนนของฟลไบรทใหนกวชาการไทยรวมกบนกวชาการอเมรกนรวมกนวเคราะหการบรการสาธารณะในไทย ซงจดทาโดย ดร.เกษม อทยานนท คณบดคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยในเวลานน รวมกบนายรฟส บ. สมธ อดตอธการบดมหาวทยาลยนวยอรก สวน เรองทสอง ยซอมไดวาจางใหหนวยงานใหบรการดานการบรหารรฐกจแหงชคาโก (the Public

* ในประเดนดงกลาวน พทยา บวรวฒนา ตความวา นกวชาการไทยใหความสาคญกบการบรหารรฐกจทางดานการศกษาในไทยมากกวาการพฒนาองคความรทางดานบรหารฐกจเนองจาก “ตวตง” ทเขาใชศกษาคอ ทฤษฎและผลงานทางวชาการของนกรฐประศาสนศาสตร แตหากเราพจารณาจากลาดบนโยบายและความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกากจะเขาใจวา ยซอมมงหมายทจะพฒนาศกยภาพทางดานหลกสตรกอน แตเมอไมสาเรจจงหนมาพฒนาการบรการรฐกจแทนเพอตงโครงสรางของระบบราชการใหม (Bowornwathana, 1986, p. 438)



58

Administration Service of Chicago: PAS) ศกษาเกยวกบการบรหารรฐกจในประเทศไทย (มสแคต, 2536, หนา 155) ผลงานงานวจยเหลานทาใหสหรฐอเมรกาในดานหนงอางไดวา การบรหารงานของไทยยงขาดประสทธภาพ ในขณะทอกดานหนงขอเสนอวา เปนความพยายามของสหรฐอเมรกาทตองการปรบโครงสรางการบรหารรฐกจของไทยใหสอดรบกบของสหรฐอเมรกา ผลทเกดขนกคอ สหรฐอเมรกาไดเสนอใหรฐบาลไทยปรบปรงอปกรณทใชในการฝกอบรบขาราชการพลเรอนใหมทงหมด (มสแคต, 2536, หนา 155) ผลผลตของขาราชการไทยทไดไปอบรมในตางประเทศไดนาเอาแบบแผนทไปอบรมกลบมาปรบใชในประเทศไทยโดยมสหรฐอเมรกาใหความชวยเหลออยางตอเนอง หรอกลาวอกนยหนง พวก “นกเรยนเกา” (Old Boy)** อนหมายถง นกเรยนนอกจากตางประเทศทกลบมายงประเทศไทยทาหนาทเปนตวเชอมระหวางหนวยงานรฐหรอมหาวทยาลยกบยซอมอยางตอเนอง ดงทจะไดกลาวตอไป ความรทไดจากตะวนตกทาใหการศกษารฐประศาสนศาสตรในไทยในชวงตน หรอในชวงหลงสงครามโลกครงทสอง (ปลายทศวรรษท 1950) จนกระทงถงกอนการเขามาของกระแสเสรนยมใหมในชวงทศวรรษท 1980 สามารถแบงออกไดเปน 3 ยคทสาคญ ไดแก ( 1 ) ย ค ต ว แ บ บ ก า ร บ ร ห า ร ง า น บ ค ค ล (the Personnel Administration model) (2) ยคตวแบบการพฒนาระบบราชการ (the Bureaucratic Development model) และ (3) ยคอามาตยาธปไตย (the Bureaucratic Polity model) (Bowornwathana, 1986, pp. 438-441) โดยท แต ละยคม เน อหาท แตกต า งกนออกไปแตมจ ด ร วมท ส าคญ ได แก ความเปลยนแปลง (modification) อนเกดจากบทบาทของสหรฐอเมรกาทเขามาแนะนาในแตละชวง

** คาศพทของยอดธง ทบธวไม ใชเรยกพวกเทคโนแครตทไดทนอเมรกนไปเรยนในตางประเทศและกลบมาทาหนาทหนวยงานเศรษฐกจมหภาค ตลอดจนภาคการศกษาของไทย บคคลกลมนทางฝายไอเอมเอฟจะเรยกวาพวก “OLD BOY” อนหมายถงนกเรยนนกศกษาในระดบสงทไดรบโอกาสไปศกษาในบรรดาประเทศทนนยมตางๆ และกลบมาอยในโครงสรางของประเทศนน ซงจะเปนพวกทพดจา “ภาษาเดยวกน” และทาใหการพฒนาของชาตเปน “สตรสาเรจ” ของบรรดา “OLD BOY” ในประเทศไทย (ยอดธง ทบทวไม, 2541, หนา 128-129)

C H A P T E R 1


59

ยคแรก ยคตวแบบการบรหารงานบคคล (the Personnel Administration model) องคความรรฐประศาสนศาสตรในชวงแรกนเกดขนในตอนปลายทศวรรษท 1950 โดยไดรบคาแนะนาอยางใกลชดจากผเชยวชาญทางดานการบรหารรฐกจชาวอเมรกน โดยเฉพาะอยางยงผ เ ชยวชาญจากมหาวทยาลยอนเดยนนาททาหนาท เป นผ ใหคาปรกษาหลกในการต ง คณะรฐประศาสนศาสตรขนทมหาวทยาลยธรรมศาสตร หรอสถาบนทมชอวา “the Thai Institute of Public Administration” (TIPA) ในเดอนกนยายน ค.ศ. 1955 (Bowornwathana, 1986, p. 438)

ในชวงแรกนรฐบาลไทยตอบรบความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกาเปนอยางดเนองจากเชอวา ความรจากศาสตรรฐประศาสนศาสตรจะชวยแกปญหาตางๆ ในระบบราชการไทยได ปญหาเหลานไดแก ระบบการถอหาง (a spoil system) การเกอกลญาตมตร (nepotism) ระบบอปถมภ (patronage) และพฤตกรรมการโกงกน (corrupt practices) ซงแฝงอย ในทกๆ หนวยงานในประเทศไทย (ปยากร หวงมหาพร, 2555 , หนา 56-57) โดยทนกบรหารรฐกจ ชาวอเมรกนเหนวา ในชวงแรกน ระบบราชการไทยขาดความมประสทธภาพซงมสาเหตมาจากวฒนธรรมแบบไทยทฝงรากลกจนกลายเปนวถปฏบตแบบไทยไปแลว (Bowornwathana, 1986, p. 438) ในชวงแรกนจงจาเปนตองปรบปรงการบรหารงานบคคลโดยใชหลกคณธรรมความสามารถ (merit system) มากกวาทจะใชระบบอปถมภแบบในอดต* โดยสหรฐอเมรกา เปนผทาหนาทดแลและจดการภารกจทงหมด

วฒนธรรมทางการเมองในระบบราชการของสงคมไทยสะทอนใหเหนถงความจาเปนในการผลกดนแนวคดวาดวยการบรหารแยกออกจากการเมอง ขอเสนอทสาคญของนกวชาการทาง รฐประศาสนศาสตรในระดบโลก คอ การเมองเปนเรองของการออกกฎหมายกาหนดนโยบาย ในขณะทการบรหารเปนเรองของการนาเอากฎหมายและนโยบายตางๆ ไปปฏบต การบรหารจะมประสทธภาพ หากไมตกอยภายใตอทธพลการเมองและการแบงผลประโยชน ในขณะเดยวกน

* หลกคณธรรมความสามารถ (merit system) จะเกดขนไดโดยการมกฎระเบยบขอบงคบทชดเจนซงครอบคลมทกสวนของการทางานในองคการราชการ ตลอดจนตองมการทบทวนกฎระเบยบทมอยวามความเหมาะสมมากนอยเพยงไร องคความรรฐประศาสนศาสตรจะชวยใหเจาหนาท/ ขาราชการไทยเปลยนแปลงทศนคต และพฤตกรรมในการทางานทดขนได ทงนตองอาศยโครงสรางการทางานท มระเบยบและมการสอดสองดแล ทชดเจนจากเบองบนจงจะเปลยนแปลงพฤตกรรมได (Bowornwathana, 1986, p. 439)



60

การเมองกไมควรเขาแทรกแซงการบรหาร ซงเปนการปดเบอนประสทธภาพในการบรหาร (Wilson, 1887; Goodnow, 1990; White, 1926) ยคของการบรหารงานบคคลยงสานตอบทบาทของสหรฐอเมรกาในกอนหนาน นนคอ สหรฐอเมรกาเหนถงความจาเปนทประเทศไทยจะตองมสถาบนภายในประเทศทสามารถดาเนนการฝกอบรมและใหการศกษาในระดบสงทางทกษะดานการบรหาร ในป ค.ศ. 1952 ยซอมไดเรมโครงการจดสงขาราชการพลเรอนทผานการอบรมในประเทศไปศกษาอบรมตอ ทสหรฐอเมรกาในเรองสาคญ ไดแก การบรหารภาษอากร การศลกากร การบรหารทวไป และ เศรษฐศาสตร พอถงป ค.ศ.1955 รฐบาลไทยไดขอความชวยเหลอจากสหรฐอเมรกาใหชวยจดตงโครงสรางทจะชวยอบรมคนอยางยงยนได สญญาฉบบแรกททงสองประเทศไดทารวมกนคอ มหาวทยาลยอนเดยนาจะชวยมหาวทยาลยธรรมศาสตรจดตงคณะรฐประศาสนศาสตรเปน คณะใหมขนมา (มสแคต, 2536, หนา 155-156) โครงสรางของ TIPA และพเอเอสทเกดขนน เมอผนวกกบขาราชการทไปอบรมยงสหรฐอเมรกากลบมาประจาการในประเทศไทย ทาใหพลงทงสองสวนรวมกนทาหนาทตามกระบวนวชาของการบรหารรฐกจไดอยางลงตว เรมตงแตการจดทาระบบภาษอากร การใหความชวยเหลอทางดานสถตของรฐบาล* อนนาไปสระบบการทางบประมาณและการเงนทดเยยม และยงเออใหนกเศรษฐศาสตรและนกบรหารชนผนอยไดมประสบการณในการทางานเปนครงแรก (มสแคต, 2536, หนา 156) พเอเอสในฐานะหนวยงานทยซอมไดจางเขามาทาหนาทปรบปรงการบรหารรฐกจของไทยมบทบาทอยางมากในกระบวนการปฏรปงบประมาณของไทย ในระหวางป 1956-1964 พ เอเอสไดทางานรวมกบกรมบญชกลางและสานกงานตรวจเงนแผนดน การจดต ง สานกงบประมาณขนเปนหนวยงานเอกเทศสงกดสานกนายกรฐมนตรกเปนไปตามคาแนะนาของ

* นบตงแตป 1957 ยซอมไดใหเงนชวยเหลอในการฝกอบรมขาราชการจากสานกงานสถตแหงชาตจานวน 120 คน และจางทปรกษาทางวชาการผมชอเสยงจากสานกงานสารวจสามะโนประชากรของสหรฐอเมรกา (U.S. Bureau of the Census) มาใหความชวยเหลอ นอกจากน สานกงานสถตแหงชาตยงไดรบประโยชนจากความชวยเหลอทางวชาการในปตอๆ มาจากสานกงานสถตแหงสหประชาชาต (UN Statistical Office) การชวยเหลอสานกงานสถตแหงชาตคดเปนมลคา 1.7 ลานดอลลารสหรฐอเมรกา และการชวยเหลอสานกงานเศรษฐกจการเกษตรพฒนา ชวยพฒนาสมรถภาพทางดานสถตเปนเวลายาวนานจนทาใหขอมลทางสถตของไทยมความเขมแขงจนกระทงปจจบนน (มสแคต, 2536, หนา 169-170)

C H A P T E R 1


61

พเอเอส จนทาใหหนวยงานนมอานาจเพมขนอยางมากเมอเทยบกบสถานภาพกอนหนานในฐานะทเปนเพยงกองหนงในกรมบญชกลางเทานน ขอเสนอดงกลาวนสอดคลองกบงานของ แดเนยล แมคคลลม (Daniel McCallum) ในประเดนทวา หลกการทวไปในการจดองคการตองสรางความสมดลระหวางสดสวนของอานาจ (authority) กบความรบผดชอบ (responsibility) ทไดเสนอไปกอนหนาน (McCallum, 1856 Cited in Shafritz and Ott, 2001, pp. 42-43) นอกจากน พเอเอสยงมบทบาทในการจดตงหนวยพฒนาระบบงานและวธการเปนหนวยงานแรกในสานกงบประมาณ และชวยจดรปแบบการบรหารองคการใหมใหแก กระทรวงเกษตร กระทรวงศกษาธการ และกรมทางหลวง โดยขาราชการไทยทเคยทางานรวมกบพเอเอสมทงผท ในภายหลงได รบแตงต งให เปนหวหนากรม กอง และหนวยงานตางๆ ในกรมสรรพากร กรมศลกากร กรมบญชกลาง สานกงบประมาณ ธนาคารออมสน สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) บรษทไทยออยล จากด และระดบรฐมนตรในกระทรวงพาณชย กระทรวงคมนาคม และกระทรวงการคลง (มสแคต, 2536, หนา 156-157) โดยสรปแลว ทงหมดนเกดขนภายใตบรบททสหรฐอเมรกาไดชใหรฐไทยไดรจกกบ องคความรรฐประศาสนศาสตรและไดสงหนวยงานมาใหความชวยเหลอเพอแสดงใหเหนวา การบรหารรฐกจทถกตองจะตองดาเนนการอยางไรบางโดยมมหาวทยาลยอนเดยนา ยซอม และพเอเอสเปนพนธมตรในการทาภารกจน อยางไรกตาม การทางานในชวงแรกยงคงมปญหามากมาย จากการประเมนผลการทางานของศาสตราจารยวลเลยม ซฟฟน ซงเปนหนงในคณะทางานทมหาวทยาลยอนเดยนา พบวา การบรหารงานของไทยยงมปญหาการแทรกแซงทางการเมองอยางมาก อนเปนปรากฎการณทสวนทางกบระบบคณธรรมทควรจะเปน อนทจรงแลว สงทเกดขนในประเทศไทยอาจสะทอนถง ความหละหลวมในคาอธบายเชงวชาการซงยากทจะขนจรงในทางปฏบต โดยเฉพาะอยางยงในประเดนวาดวยการเมองแยกออกจากการบรหาร (Hughes, 2012, pp. 60-61) รวมไปถงปญหาทผเขาอบรมกลบจากสหรฐอเมรกาไมไดรบการจางตอเนองจากปญหาดานเงนทน ทาใหตองมการปรบปรงตอในยคตอไป (มสแคต, 2536, หนา 157)



62

ยคทสอง ยคตวแบบการพฒนาระบบราชการ (the Bureaucratic Development

model) องคความรในชวงตอมาสอดรบกบการเกดขนของวาทกรรม “การพฒนา” ดงทได กลาวมาในสวนทสาม การเปลยนแปลงในชวงของการพฒนาระบบราชการนเกดขนใน 3 ลกษณะ ไดแก

(1) การเปลยนแปลงจากสถาบน TIPA ไปสสถาบนพฒนบรหารศาสตรหรอนดา (the National Institute for Development Administration: NIDA) ใ น ว นท 1 เ ม ษ า ย น 1 9 6 6 โ ด ย ค ว า ม ร ว มม อ จ า ก คณ ะ ร ฐ ป ร ะศ า ส นศ า ส ต ร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (ในเวลานน) กรมวเทศสหการ (สมยนนเปนสวนหนงของกระทรวงพฒนาการแหงชาต แตในปจจบนคอ กรมความรวมมอระหวางประเทศ กระทรวงการตางประเทศ) สภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สานกงานสถตแหงชาต มลนธฟอรด (Ford Foundation) และมหาวทยาลยมตเวสตสาหรบกจการระหวางประเทศ (Midwest University Consortium for International Affairs: MUCIA) (สถาบนพฒนบรหารศาสตร, ม.ป.ป.(ก), ออนไลน)*

(2) การเรมตนของแผนพฒนาเศรษฐกจฉบบแรกในประเทศไทยเปนเวลา 6 ป (พ.ศ. 2504-2509) ในยครฐบาลจอมพลสฤษด ธนะรชต

(3) การเกดขนของวารสารบรหารรฐกจพฒนาในประเทศไทย (the Thai Journal of Development Administration) ซ ง ก ล า ย ม า เ ป น เ วท ท ส า ค ญ ส า ห ร บ นกรฐประศาสนศาสตรในการแสดงความคดเหนเกยวกบระบบราชการไทยและการพฒนาของประเทศในเวลานน ปจจยทสามสวนนสงผลใหนกวชาการไทยมความตนตวอยางมากในการสอนและทาวจย เก ยวกบการพฒนาบรหารรฐกจ (Bowornwathana, 1986, p. 439)

* ในปจจบน สถาบนนดากลายเปนสถาบนการศกษาระดบสงชนนาของไทย ประกอบดวยคณะบรหารธรกจ คณะพฒนาการเศรษฐกจและคณะสถต นอกเหนอไปจากคณะรฐประศาสนศาสตรทมอยแตเดม สาหรบพนธกจหลกของสถาบน ไดแก การผลตบณฑตระดบบณฑตศกษา การพฒนาองคความร การสรางงานวจย การใหบรการวชาการ และการพฒนาบคลากรทางดานรฐประศาสนศาสตรใหแกประเทศ (สถาบนพฒนบรหารศาสตร, ม.ป.ป.(ข), ออนไลน)

C H A P T E R 1


63

ประเดนทสาคญทสดในเวลานน ไดแก การถกเถยงอยางกวางขวางวา รฐไทยจะมการพฒนา/ สรางระบบราชการทมาตอบสนอง/ รองรบเปาหมาย “การพฒนา” ของประเทศอยางไร (Bowornwathana, 1986, p. 439) วาทกรรมการพฒนาทางเศรษฐกจของสหรฐอเมรกามาปรากฏชดเจนอยางมากในชวงทศวรรษท 1960 น นกวชาการไมสามารถมองหลดจากกรอบการพฒนาได สงทพวกเขาตระหนกในเวลานนมเพยงประเดนเดยว นนคอ การวจารณระบบราชการของไทยวาขาดประสทธภาพเพยงพอทจะกอใหเกดการพฒนาอยางเปนรปธรรม * พทยาไดชใหเราเหนวา องคความรรฐประศาสนศาสตรทสหรฐอเมรกาหยบยนใหในเวลานนเปนวธการแกปญหาแบบเบดเสรจทกาหนดไวแลว (ready-made solutions) โดยทรฐบาลไทยมหนาทเพยงรบไปและปฏบตตามเทานน (nuts and bolts)** โดยวทยาลยวชาการศกษาประสานมตรเปนสถาบนทมบทบาทสาคญในการผลตบคลากรและเปดประเดนในเรองการพฒนาจนเปน ทตระหนกในวงกวาง (มสแคต, 2536, หนา 157-158) และยคทสาม ยคอ ามาตยาธปไตย (the Bureaucratic Polity model) องคความร รฐประศาสนศาสตรในชวงทสามเกดขนมาในเวลาไลเลยกบชวงทสอง โดยบรบทแวดลอมองคการทสาคญ ไดแก ความพยายามในการขยายอานาจของสหรฐอเมรกาในประเทศตางๆ จงจาเปนตองใหความสาคญกบการศกษาระบบราชการในประเทศตางๆ ศาสตรของการเมองเปรยบเทยบถกนามาปรบใชเขากบรฐประศาสนศาสตรเปรยบเทยบ ตงแตชวงกลางทศวรรษท 1960 เปนตนมา เราจะไดเหนปรากฏการณทนกวชาการอเมรกนจานวนมากท เขยนบทความ/ ทาวจยเกยวกบการเมอง/ ระบบราชการไทย โดยนกวชาการทโดดเดน ไดแก เฟรด รกส (Fred W. Riggs) วลเลยม ซฟฟน (William J. Siffin) เดวด วลสน (David Wilson) หรอฟารเรล ฮด (Ferrel Heady) เปนตน (Riggs, 1966; Siffin, 1966; Wilson, 1962; Heady, 1966, pp. 73-97)

* ความบกพรองในระบบราชการไทยทเปนอปสรรคตอการพฒนาม 5 ประการดงน (1) การขาดการวางแผนอยางเปนระบบ (2) การรวมศนยมากเกนไป (3) การมสวนรวมจากประชาชนในระดบตา (4) การขาดการประสานงานภายในองคการ และ (5) การไมมขอมลอยางเพยงพอในการตดสนใจ (Bowornwathana, 1986, p. 440) ** ตวอยางองคความรสตรสาเรจทสหรฐอเมรกาเปนผแนะนา เชน PERT (Program Evaluation and Research Techniques), OD (Organization Development), ZBB (Zero-Based Budgeting), ห ร อ Cost-Benefit analysis เปนตน



64

ขอสรปรวมกนของนกวชาการกลมน คอ ระบอบอามาตยาธปไตยไทยเกดขนตงแตสมยปฏวต 2475 ททาใหผนาในระบอบราชการมอานาจขนมา แตเมอคนกลมนไมสามารถทาหนาทไดอยางด เปาหมายในการพฒนาประเทศใหทดเทยมกบตะวนตกจงหางไกลจากความเปนจรงมาก ดงนน ระบบราชการไทยตองมการปฏรป โดยมสถาบนประชาธปไตยตามแบบตะวนตกเปนตนแบบทสาคญ เชน ระบบรฐสภา ระบบการเลอกตง ระบบพรรคการเมอง และการจดกลมผลประโยชน เปนตน และหากปฏบตตามนแลว สงคมไทยจะพฒนาไปในทศทางเดยวกบประเทศประชาธปไตยในตะวนตก (Bowornwathana, 1986, pp. 440-441) นกวชาการไทยคนสาคญทเหนดวยกบขอสรปในขางตน ไดแก ดร.ชยอนนต สมทวณช ทไดพดถงระบบราชการของไทยวา เปนระบบทมการตดสนใจในระดบสงเทานน มการแตกแยกเปนกกเปนเหลา และมการใชอภสทธในการทางาน (มสแคต, 2536 , หนา 168) ขอสงเกตนตรงกบงานศกษาของเฟรด รกส ทเขามาทาวจยในประเทศไทยในป 1966 และพบวา ระบบราชการไทยมลกษณะทเรยกวา “Prismatic-Sala Model” อนเปนสภาพพเศษทประเทศไทยมสถาบน ทเขมแขงแบบตะวนตก แตบคลากรในองคการกลบยดหลกความสะดวกสบายและวฒนธรรมตามทชยอนนตไดเสนอในขางตน (พทยา บวรวฒนา, 2527 , หนา 148-150) จงควรนาไปส การเปลยนแปลงใหพฒนามากยงขน บทบาทของสหรฐอเมรกาทสรางความเปลยนแปลงครงสาคญในไทยชวงน ไดแก โครงการพฒนาขาราชการพลเรอนระหวางป 1965-1971 เพอปรบปรงระบบการบรหารงานขาราชการพลเรอนใหทนสมย โครงการนดาเนนงานโดยคณะกรรมการฝายบคคลของรฐแคลฟอรเนย (California State Personnel Board) โดยผลงานทสาคญของโครงการนคอ ระบบจาแนกตาแหน ง ใหมซ งครอบคลมต าแหนงข าราชการถง 60 ,000 ตาแหน ง การรางกฎหมายและกฎขอบงคบใหม เพอรองรบการใชระบบการจาแนกตาแหนงงานใหม ตลอดจนการฝกอบรมเจาหนาทสาคญของคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (กพ.) ซงอย ในตาแหนงตางๆ ของงานบรหารบคคล (มสแคต, 2536, หนา 170) ทงหมดนคอบทบาทของยซอมในฐานะองคการทมความเชอมโยงกบรฐบาลอเมรกนทมบทบาทอยางมากทงในการสรางองคความรรฐประศาสนศาสตรในไทย และเขามาใหความชวยเหลอทางดานการบรหารรฐกจควบคกนไปภายใตบรบทสงครามเยนตอนตน

C H A P T E R 1


65

บทสรปและขอเสนอแนะ: อนาคตของรฐประศาสนศาสตรไทยและประเทศอนๆ ทวโลก บทความชนนไดวเคราะหใหเหนวา สหรฐอเมรกามบทบาทสาคญตอกาเนดของการศกษารฐประศาสนศาสตรในประเทศไทย โดยมเปาหมายเพอปรบโครงสรางการบรการจดการองคการโดยเฉพาะองคการภาคสาธารณะ/ ระบบราชการใหสอดรบกบสหรฐอเมรกา การเขามาพฒนาดานการศกษาของสหรฐอเมรกาในไทยเปนชวงเดยวกบยคทไทยถกกาหนดบทบาทใหเปนสวนหนงของกระบวนการผลตของระบบทนนยมโลกชวงตนสงครามเยน ประเทศไทยมหนาทสาคญในการเปนฐานเศรษฐกจใหแกประเทศญปน ซงเปนหองเครองของระบบทนนยมโลก (Industrial Workshop) ใหแกสหรฐอเมรกา การจดองคการใหสอดรบกบการเขามาของสหรฐอเมรกาในลกษณะของการ “พดภาษาเดยวกน” จงมความจาเปนอยางมากผานการศกษารฐประศาสนศาสตรและการใหความชวยเหลอทางดานบรหารรฐกจ สาหรบแนวโนมในอนาคต รฐประศาสนศาสตรในฐานะวชาการบรหารจดการจะตอบสนองกระแสโลกาภวตนระลอกใหมอนไดแก กระแสเสรนยมใหม (Neoliberalism) ทพลงทนนยมขบเคลอนไปไดอยางเตมตวมากยงขนโดยเฉพาะการเคลอนยายของทนปรมาณมหาศาล เราไดเหนแลววา กระแสของการศกษา “ธรรมาภบาล” (Good Governance) ไดกลายมาเปนกระแสหลกของการศกษารฐประศาสนศาสตรทวโลก กลาวไดวา กระแสธรรมาภบาลไดเปนแนวคดหลกของการศกษารฐประศาสนศาสตรโดยเนนทการลดขนาดระบบราชการ การแปรรปรฐวสาหกจ หรอการลดการควบคมจากภาครฐ เปนตน ตามทกลาวมาน การบรหารจดการสาธารณะจาเปนตองมการปรบตวภายใตบรบทระเบยบโลกใหมทเปลยนแปลงไป กระแส ธรรมาภบาลจงเขามาผสมผสานการบรหารจดการแบบธรกจภาคเอกชนเขากบการบรหารงานภาครฐ (ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, 2549, หนา 215-216)

หลกการในการบรหารงานสาธารณะดงกลาว ไดกลายมาเปนเสาหลกของการจดการปกครองทเปนรปธรรม ตวอยางทสาคญเมอประธานาธบดโรนลด เรแกน และนายกรฐมนตร มากาเรต แทตเชอร ไดขนมาดารงตาแหนง ทงสองไดนาหลกการดงกลาวไปปรบใชกบการจดการภาคสาธารณะในสหรฐอเมรกาและองกฤษตามลาดบดวย (Shafritz, Hyde and Parkes, 2004, pp. 370-371) ปรากฎการณของการปรบตวภาครฐในลกษณะนยงปรากฎใหเหนในกรณของประเทศญปน ประเทศนวซแลนด สหราชอาณาจกร ประเทศฝรงเศส สหรฐอเมรกา และประเทศสวเดน (พทยา บวรวฒนา, 2544) ขอสงเกตทนาสนใจคอ แนวโนมเชงนโยบายทเกดขนในยคของ



66

เรแกน-แทตเชอร มความคลายคลงกน ไดแก การลดจานวนขาราชการใหนอยลง การสรางหนวยประสทธภาพ (Efficiency Unit) เพอสงเสรมใหเกดการแขงขนในภาคราชการโดยเนนประเดนทสาคญวา ใครจะมความสามารถในการทางานไดคมคาเงนมากกวากนหรอการจดระบบขอมลขาวสารใหแกรฐมนตรเพอทราบถงรายละเอยดการทางานของขาราชการแตละคน ซงโครงการเหลานไดนามาสกระแสตอตานอยางรนแรงมากในองกฤษ (พทยา บวรวฒนา, 2544, หนา 119-149 และ 225-227) แนวคดทเกดขนนสอดคลองกบการปรบตวของการบรหารรฐกจแบบใหม ในการสงเสรมใหผบรหารประเทศตองลดบทบาทของระบบราชการ (downsizing) การแปรรปรฐวสาหกจ (privatization) การจางเหมาภาคเอกชน (contracting out) และการกระจายงานใหผเชยวชาญทา (outsourcing) (ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, 2549, หนา 216)

สาหรบประเทศไทยในทศวรรษท 1980 ซงเปนชวงเวลาเดยวกบทกระแสเสรนยมใหมกาลงขยายตว หนวยงานพเอเอสไดกลบมามบทบาทอกครงในการเสนอแนะเทคนคดานการบรหารจดการรปแบบใหมๆ จากตางประเทศ โดยมเปาหมายทการปรบปรงการวางแผน การทางบประมาณ และการประเมนผลของรฐบาลใหม (มสแคต, 2536 , หนา 160) ดงนน ในปจจบน นกวชาการรฐประศาสนศาสตรไทยเปนจานวนมากกาลงอยใน “ภวงค” ของกระแสเสรนยมใหมโดยทมองไมเหนถงโครงสรางการทางานของพลงทนนยมทสนบสนนใหทวโลกใชแนวคดเดยวกน ผลผลตทชดเจนทสดของหลกการธรรมาภบาล ไดแก ระบบพมพเขยว ในการเปลยนแปลง นวตกรรมการจดการ ระบบประกนคณภาพ ระบบประเมนผลการทางานเปนตวเลข หรอระบบรฐบาลอเลคทรอนกส เปนตน (Pathranarakul, 2011, pp. 308-309) เครองมอเหลานถกนามาปรบใชในระบบราชการอยางเตมตวโดยเหตผลทวา การจดโครงสรางองคการในแบบใหมนสามารถชวยเพมประสทธภาพสงสดในยคโลกาภวตน * กลาวโดยสรป แนวโนมของพฒนาการในรฐประศาสนศาสตรไทยยงคงดารงอยตอไปในทศทางของระบบทนนยมโลกจากยคเสรนยมสยคเสรนยมใหม ทงหมดเปนการตอบโจทยการรองรบระเบยบโลกระลอกปจจบนอยางเปนรปธรรม

* ตวอยางทสาคญของงานวชาการประเภทนในประเทศไทย ไดแก จรส สวรรณมาลา (2545), ชยสทธ เฉลมมประเสรฐ (2545), เมธาวฒ พรพรวฑร (2545) หรอณปภา จรมงคลเลศ และจกร ไชยพนจ (2558) เปนตน

C H A P T E R 1


67

รายการอางอง

กลลดา เกษบญช-มด. (2546ก). เอเชยตะวนออกเฉยงใตกบการแสวงหาแนวทางการวเคราะห.

วารสารสงคมศาสตร, 34, 209-234. กลลดา เกษบญช-มด. (2546ข). เอเปก ทมาทไป และทาไมถงตองขนาดน. สยามรฐ: สปดาห

วจารณ, 21, 10-12. จรส สวรรณมาลา. (2545). หลกการกบประสบการณของการกระจายอานาจทางการคลงไป

ดวยกนมากนอยเพยงใด?. วารสารสงคมศาสตร, 33(2), 43-58. ชยสทธ เฉลมมประเสรฐ. (2545). สถานการณลาสดของการจดทางบประมาณระบบใหม.

วารสารสงคมศาสตร, 33(2), 83-144. ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2549). รฐ-ชาตกบ [ความไร] ระเบยบโลกชดใหม. กรงเทพฯ: วภาษา. ณปภา จรมงคลเลศ และจกร ไชยพนจ. (2558). การวเคราะหสภาพปญหาและแนวทางการ

ปฏบตเพอจดทาคมอการปฏบตงานของสานกงานคณบด คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา. วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย, 7(1), 117-151.

ธน แกวโอภาส. (2544). เหตการณส าคญทสดของโลกในศตวรรษท 20: ศตวรรษแหงสงคราม. กรงเทพฯ: สขภาพใจ.

เบลโล, วอลเดน. (2545). ปดมานโลกาภวตน: เปดแนวคดใหมเพอจดการเศรษฐกจโลก. ไพโรจน ภมประดษฐ. ผแปล. กรงเทพฯ: สวนเงนมมา.

ปยากร หวงมหาพร. (2555). ตน ปรชญพฤทธ: จากอสานสต านานนกรฐประศาสนศาสตรไทย. กรงเทพฯ: อนทภาษ.

พทยา บวรวฒนา. (2527). รฐประศาสนศาสตร: ทฤษฎและแนวทางการศกษา (ค.ศ.1887-ค.ศ. 1970). กรงเทพฯ: คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พทยา บวรวฒนา. (2538). รฐประศาสนศาสตร: ทฤษฎและแนวทางการศกษา (ค.ศ.1970-ค.ศ. 1980). กรงเทพฯ: คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พทยา บวรวฒนา. (2544). การปฏรประบบราชการของตางประเทศ. สานกงานคณะกรรมการ ปฏรประบบราชการ, สานกงานก.พ.: สหมตรพรนตง.



68

มสแคต, โรเบรต. (2536). สหรฐอเมรกากบการพฒนาเศรษฐกจและความมนคงในประเทศไทย. กสมาลย รชตะนนทน, และคณะ. ผแปล. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร เมธาวฒ พรพรวฑร. (2545). ขอบขายของการพฒนาการเรยนรและการปฏบตงาน. วารสาร

สงคมศาสตร, 33(2), 12-42. ยอดธง ทบทวไม. (2541). ความพนาศของเศรษฐกจไทย: ใครท า?. กรงเทพฯ: ทนตา. สถาบนพฒนบรหารศาสตร. (ม.ป.ป.(ก)). ประวต สพบ. วนทคนขอมล 5 กมภาพนธ 2561, จาก

http://www.nida.ac.th/th/index.php/nida-about/nida-about-1 สถาบนพฒนบรหารศาสตร. (ม.ป.ป.(ข)). ปณธาน วสยทศน และพนธกจ. วนทคนขอมล 5 กมภาพนธ 2561, จาก http://www.nida.ac.th/th/index.php/nida-about/nida- about-2 Berger, H. W. (Ed.). (1992). A William Appleman Williams Reader. Chicago:

Ivan R. Dee. Berger, M. (2004). The Battle for Asia: From Decolonization to Globalization.

New York: Routledge Curzon. Bernard, M. (1996). States, Social Forces, and Regions in Historical Time: Toward

a Critical Political Economy of Eastern Asia. Third World Quarterly, 17(4), 649-665.

Borden, W. S. (1984). The Pacific Alliance: United States Foreign Economic Policy and Japanese Trade Recovery, 1947-1955. London: University of Wisconsin Press.

Bowornwathana, B. (1986). Three Decades of Public Administration in Thailand. Thai Journal of Development Administration, 26(3), 437-446.

Braudel, F. (1984). The Prospective of the World. Sian Reynolds. Trans. London: Collins. Cox, R. (1987). Production, Power, and World Order: Social Force in the Making of

History. New York: Columbia University Press.

http://www.nida.ac.th/th/index.php/nida-about/nida-about-1

http://www.nida.ac.th/th/index.php/nida-about/nida-%09about-2

http://www.nida.ac.th/th/index.php/nida-about/nida-%09about-2

C H A P T E R 1


69

Cox, R. (1994). Global Restructuring: The Making Sense of the Changing

International Political Economy. In Richard Stubbs and Geoffrey Underhill. (Eds.). Political Economy and the Changing World Order. New York: St. Martin Press.

Dicken, P. (1992). Global Shift: The Internationalization of Economic Activity (2nded.). London: Paul Chapman. Friedman, T. (2006). The World is Flat: The Globalized World in the Twenty-First

Century. London: Penguin Books. Giddens, A. (1990). The Consequences of Modernity. Cambridge: Polity Press. Glassman, J. (2004). Thailand at the Margins: Internationalization of the State and the Transformation of Labour. Oxford: Oxford University Press. Glenn, J. (2007). Globalization: North-South Perspectives. New York: Routledge. Goodnow, F. J. (1900). Politics and Administration: A Study in Government.

New York: Macmillan. Gowan, P. (1999). The Global Gamble. London: Verso. Hardt, M. & Negri, A. (2000). Empire. London: Harvard University Press. Hardt, M. & Negri, A. (2003). Globalization as Empire. In David Held, and

Anthony McGrew. (Eds.). The Global Transformations Reader: An Introduction to the Globalization Debate (2nded.). Oxford: Blackwell Publishing.

Heady, F. (1966). Public Administration: A Comparative Perspective. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc.

Hughes, O. E. (2012). Public Management and Administration: An Introduction (4thed.). New York: Palgrave Macmillan. Jayanama, S. (2003). Rethinking the Cold War and the American Empire. Asian Review, 16, 1-43.



70

Latham, M. (2003). Introduction: Modernization, International History, and the Cold War World. In David C. Engerman. Et. Al. Staging Growth:Modernization, Development and the Global Cold War. Amherst and Boston, University of Massachusetts Press. Leary, W. M. (2007). CIA Air Operations in Laos, 1955-1974: Supporting the Secret War. Retrieved February 6, 2018, from https://www.cia.gov/library/center -for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csistudies/studies/winter99- 00/art7.html Marx, K. ( 1 8 8 7 ) . Capital Vol.I. Samuel Moore, and Edward Aveling. Trans. Frederick Engels. (Ed.). Moscow: Progress Publishers. McCallum, D. (1856). Superintendent’s Report. In Jay M. Shafritz, and J.

Steven Ott. (Eds.). Classic of Organization Theory (5thed.). San Diego, California: Harcourt College Publishers.

Mead, K. K. (2003). A Revisionist History of Thai-US Relations. Asian Review, 16, 45-68.

Mead, K. K. (2004). The Rise and Decline of Thai Absolutism. London: Routledge Curzon.

Pathranarakul, P. (2011). Public Sector Reform and Governance in Thailand. In Pan Suk Kim. (Ed.). Public Sector Reform in ASEAN Member Countries and Korea. Seoul: Daeyoung Moonhwasa Publishing Company. Peet, R. (2005). Unholy Trinity: the IMF, World Bank and WTO. London: Zed Books. Potichnyj, P. J. & Jane, P. S. (1976). From the Cold War to Détente.

New York: Praeger Publishers.

https://www.cia.gov/library/center-%09for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-%09studies/studies/winter99-00/art7.html

https://www.cia.gov/library/center-%09for-the-study-of-intelligence/csi-publications/csi-%09studies/studies/winter99-00/art7.html

C H A P T E R 1


71

Reinert, E. (2008). How Some Countries Got Rich and Why Poor Countries Stay Poor. London: Constable. Riggs, F. W. (1966). Thailand: The Modernization of Bureaucratic Polity. Honolulu:

East-West Center Press. Rist, G. (1999). The History of Development: From Western Origins to Global Faith. London: Zed Books. Shafritz, J. M. & Steven, J. O. (Eds.). (2001). Classic of Organization Theory (5thed.). Harcourt College Publishers. Shafritz, J. M., Albert C. H. & Sandra J. P. (Eds.). (2004). Classics of Public

Administration (5thed.). Belmont: Thomson Wadsworth. Smith, A. (1776). Of the Division of Labour. In Jay M. Shafritz, and J.

Steven Ott. (Eds.). Classic of Organization Theory (5thed.). San Diego, California: Harcourt College Publishers.

Siffin, W. J. (1966). The Thai Bureaucracy: Institutional Change and Development. Honolulu: East-West Center Press.

Tipps, D. (1973). Modernization Theory and the Comparative Study of Societies: A Critical Perspective. Comparative Studies in Society and History, 15(2), 199-226.

Wallerstein, I. (1974). The Modern World System. New York: Academic Press. White, L. D. (1926). Introduction to the Study of Public Administration. New York:

The Macmillan Company. Wilson, D. A. (1962). Politics in Thailand. Ithaca, New York: Cornell University Press. Wilson, W. (1887). The Study of Administration. Political Science Quarterly,

2(2), 197-222.



72

Woods, R. B. (1976). World War II and the Diplomacy of the Grand Alliance.

In Howard Jones. (Ed.). Safeguarding The Republic: Essays and Documents in American Foreign Relations 1890-1991. New York: McGraw-Hill.

Xenophon. (1869). Socrates Discovers Generic Management. In Jay M. Shafritz, and J. Steven Ott. (Eds). Classic of Organization Theory (5thed.). San Diego, California: Harcourt College Publishers.