89
1 BÀI GIẢNG PHÂN TÍCH THIẾT KẾ HỆ THỐNG THÔNG T TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ TP.HCM KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN Biên soạn: ThS. Văn Như Bích B, ThS. Võ Hoàng Khang. Bộ môn: Hệ thống Thông tin, Khoa CNTT, trường ĐH Kỹ thuật Công nghệ TP.HCM

Goc - Bai Giang PTTKHT

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Bài giảng PTTKHTTT

Citation preview

1 BI GING PHN TCH THIT K H THNG THNG TINTRNG I HC K THUT CNG NGH TP.HCM KHOA CNG NGH THNG TIN Bin son: ThS. Vn Nh Bch B, ThS. V Hong Khang. B mn: H thng Thng tin, Khoa CNTT, trng H K thut Cng ngh TP.HCM 2 Chng 1 TNG QUAN PHN TCH THIT K MT HTTT KHI NIM C BN: 1.1.KN Phn tch. Cc phng php Ngin cu khoa hc tm hiu nhn bit mt HTTT:1.1.1. PP so snh tng t - tng phn. 1.1.2. PP Th v bit. 1.1.3. PP Logic. 1.1.4. PP Qui np. 1.1.5. PP Loi suy. 1.1.6. PP Xc xut thng k. 1.1.7. PP Phn tch & tng hp. v.vv 1.2.KN HTTT. 1.2.1. HTTT? 1.2.2. M hnh phn cp HTTT. 1.2.3. Ba trc biu din ca mt HTTT. 1.3.Cc mt phng tng quan gia 3 trc. 1.3.1. Mt phng mc nhn thc - Cc thnh phn. 1.3.2. Mt phng mc nhn thc - Cc bc pht trin. 1.3.3. Mt phng Cc thnh phn - Cc bc pht trin 3 1.1.1. PP so snh tng t -Tng phn. Lp trnh theo mu. Vn mu. Cc dng ca bi ton. Trinkhaiccmhnhkinht mu. Mu biu. Bt chc. Sosnhvtngphn(Cccp i ngu, thuyt m dng) uim:Ktqunhanh,dtrin khai Khuyt im: Ktqukimtragimtheothi gian (v m hnh d nhn rng). Trit tiu tnh sng to. Thi quen khng tt. Phn lp cc i tng d dng, d khi qut v tng qut t cc mu ph bin Vd 1: Vd 2: Vd 3: Vd 4: Vd 5: Vd 6: u im? Khuyt im? Vd 7. Vd 8. Vd 9. Vd10. 4 1.1.2. PP Th v bit. Cccngvictiphng th nghim. Tm kim v thm d. Thm him. Giao din trc quan. (Whatyouseeiswhatyou get). u: Kt qu c th nhanhnu mu nh.Dthchin.Ktquc th bt ng ln. Khuyt:Khnggianmu lnqutrnhthcth bngnthp.Ktqu KTbphsnnukinh phthlnvkhng thnh cng. Vd 1. Vd 2. Vd 3. Vd 4. u? Khuyt ? 5 1.1.3. PP Logic. p => q Logic c in, Logic m. H tin , Lut dn. nh l, H qu. Pht biu bi ton. Phn chng (!q => !p). u:Phngphpluncht ch v c HT v c chiu su. Khuyt:PhictnhlintcminmvngHT (p1=>p2=>pn).Tinhnglogic m c tnh tng i. Kinthcphttrinchiusu, hnchchiurngvtng quan. Vd 1. Vd 2. Vd 3. Vd 4. Vd 5. Vd 6. u? Khuyt? Nhn ti khng i tui (pht trin tn cng ca chiu su). Lnh o gii phi c thi gian (Ci nhn bao qut v kinh nghim sng) 6 1.1.4. PP Qui np. (N=n0)=true; G/s: (N=k)=true,k >=n0; CM: (N=k +1)=true. KL: (N=n)=true, n >=n0; Tm kim qui lut. Kinhnghimckhi qut. uim:Ktqupt qui lut d nhn bit. o c d truyn t. Khuyt:Ktqucaqui np t gp, l tng qu! Vd 1. Vd 2. Vd 3. Vd 4. Vd 5. Vd 6. u? Khuyt? 7 1.1.5. PP Loi suy. X={x/ p1(x)&p2(x)..pn(x)=true}. -pj(y)=False, j=1..n KL:ye X. La thc. Chng c ngoi phm. Cm on v cho php u:Nhnbitcsng t vic loi b s t. i t tnh cht bit c bn cht. Khuytim:Phthucvo khnggianmuvstnh cht nhn bit c chnh xc? Vd 1 Vd 2 Vd 3 u? Khuyt? 8 1.1.6 PP Xc xut thng k. Tnh hung: Kh nng cao nht. Trng hp t khi xy ra. Thng thng, t khi. Trong mt bt hnh dong. Triuchng,chnon, d bo v..v.. u:Phthuykinhnghim tchly.Tnhthcnghim cao. Khuyt:chnhxcc tnhchttngi.Kt qu ph thuc vo vic ly mu. Vd 1. Vd 2. Vd 3. Vd 4. Vd 5 u? Khuyt? 9 1.1.7. PP phn tch & tng hp. Phn tch: Chia nh nhn c bn cht v thnh phn cu thnh. Tng hp: Phi hp, lin h c ci nhn ang kt v ph thuc. Lnhvc:Chuyngia,tvn,bnh lunvin,phntchvin,nhlnh o. Nhkhoahcitncngcachiu sucnchuynmn,thngthi lnhhiskin,svt,ihiphi cti(chiusu).Nhnhnvni theo chiu rng ca con ngi v lch scnihithigianvchim nghimcucsngangkt phc tp ca con ngi v cuc sng cnphicc(rnglng,bao la). Nh lnh o t nc phi c ti (cchiusu)vc(chiurng)v vy phi gii v phn tch v tng hp. u:Nhnthccbncht,ni dungcasvtmtcchy nht.Nhnthcvatheochiusu (phntch)vatheobrng(tng hp). Khuyt:Cnnhiuthigian,cnkinh nghim,tringhimvkinthcnht nh nhn bit vn mt cch u . Vd 1 Vd 2 Vd 3 Vd 4 u? Khuyt? 10 1.2.1-HTTT? Khi nim HTTT: -DL: Thng tin nguyn t, thng tin c bn. -Tnh cht DL: * Trc quan-tru tng * Gi tr theo thi gian v khng gian. -HTTT: Tp hp DL c sp xp theo mc ch nht nh. Ton b kin thc ca loi ngi c ghi nhn mt cch c HT t qu kh, hin ti v d bo c tng lai trong mi lnh vc ca cuc sng vt cht, tinh thn, k c tm linh, hin hu v gi nh. Nguyn t: Khng th b nh, chia ct ? VD? Trc quan: Thy v nhn bit ngay? Tru tng: c din t v nhn bit nhiu gi tr trc quan? Cho Vd: DL tru tng? S HD: 005. Trc quan hay tru tng? 50oC? Gi tr theo thi gian v khng gian? L gi tr gn lin vi i tng tn ti vithi gian nht nh trong mi trng khng gian ng cnh nht nh?VD? Kin thc ton hc c phi l HTTT? 11 1.2.2-M hnh phn cp HTTT. Nhn xt: -Cao-Thp? -Nhiu-t ? -Nghip v? -Khi lng kin thc-Thi gian o to -Khi lng cng vic? -S lng nhn s lm vic cho tng HT. -Vai tr, lng bng khc nhau cho tng HT. -Gi tr TT ca tng HT? -Phn b chi ph cho tng n v ca HT. Vn dng m hnh phn cp, hy m t cng vic v thng tin ti cc c quan x nghip: -Siu th. -Cng ty DL. -Trng hc. Cch tip cn tm hiu ca tng HT? HTTT RA QUYT NHHTTT X LHTTTTC V12 1.2.3-Ba trc biu din ca mt HTTT. i/Cc thnh phn ca HTTT: *D liu. *X l. *B x l. *Truyn thng. *Con ngi. ii/Cc mc nhn thc HTTT: *Nhn thc mc quan nim. *Nhn thc mc logic. *Nhn thc mc vtl. iii/Cc bc pht trin HTTT: *Phn tch. *Thit k. *Ci t. Cc mc nhn thc HTTTCc thnh phn ca HTTT Cc bc pht trin HTTT13 1.3.1.Mt phng mc nhn thc - Cc thnh phn. DLX LyNgiBo x lyT. thong QNMo hnh QNDL: Xac nh noi dung d lieu ma HTTT phai quan ly Mo hnh QNXL the hien kha canh Them sa xoa d lieu Ngi s dung tng lai Ngi to chc e an khong cankhong can TCAi chu trach nhiem phan nao? Bo tr v tr nhap xuat d lieu. MH DL quan he Mo hnh TCXL Phan tch vien Ky thuat vien: nhap lieu va chuyen vien phan cng Bo nh ia cng T.b ngoai vi theo chuan loai? Chuan loai mang (Qui mo, tnh nang) VL He thng tap tin XD thanh phan t lieu thanh CSDL Giao dien Cac chng trnh Ke hoach thc hien Phan tch, lap trinh vien va Ky thuat vien May nao cau hnh nao? Phan mem nao? Chuan Nghi thc truyen va mang cu the Mc nhn thc quan nim thnh phn no l quan trng? Mc t chc thnh phn no l quan trng? Mc nhn thc vt l thnh phn no l quan trng? Vai tr con ngi no l cn thit nht. 14 1.3.2. Mt phng mc nhn thc - Cc bc pht trin. Phan TchThiet KeCai at Quan Niem To Chc Vat Ly Mc quan trng ca cc mc nhn i vi cc bc pht trin? Vai tr nhn thc mc quan nim i vi mc thit k? Vai tr nhn thc t chc i vi mc ci t? Nu thut ton, thut gii c phi l mc t chc ca bc pht trin ci t? 15 1.3.3.Mt phng Cc thnh phn- Cc bc pht trin. DLX LyNgiBo x lyT. thong PT PT vien, NSD Khong can TK PT vien, LT vien HT con, phan cong C LT vien, NSD CT con, cac Modun Cc thnh phn ca HTTT c pht trin u theo cc bc pht trin ca Phn tch-Thit k-Ci t. D liu trong bc ci t c khc g vi d liu ca bc thit k v bc phn tch? 16 CHNG 2: PHN TCH MT NHU CU NG DNG TIN HC 2.1Khostthctvphntchhin trng. 2.1.1Xcnhmcchngdngtin hc. 2.1.2Phng php thc hin. 2.2.Ccbcthchintrongqutrnh phn tch. 2.3.Nuccquytcqunl(RBTV)v tm nh hng. 2.4.Phntchccyucuxlvkt xut. 2.4.1. Phn tch ni dung kt xut. 2.4.2. Phc tho s logic d liu. 2.4.3.Phntchccdliubin ng. 2.4.4.Phntchccdliuthng trc. 2.4.5. Tng hp d liu. 2.4.6. Phn tch cc x l. Vd:Mphngmthin trngHTTTtrongmt doanh nghip? Xc nh mc ch tin hc ha ca HTTT . Dngccphngphp no?Vndngkthut g? tm hiu HTTT . BitpTH:Lphs phntchchovickho st v tm hiu mt HTTT. tithchintng nhmcphncngcng viccthchotng thnhvinvlpk hoch tm hiu.17 2.1 Kho st thc t v phn tch hin trng.2.1.1 Xc nh mc ch ng dng tin hc. nm c chi tit ca lnh vc cn tin hc ha chng ta cn tm hiu hin trng ca lnh vc , bao gm: *Mc tiu chnh ca n: Xcnh cho c gii hn ca phn tch. *Tin hnh thu thp:+Danh sch cc v tr lm vic +Cc tc v, kt xut cn thc hin +Cc thng tin cn x l +Chu k, thi gian thc hin +Cc quy tc cn p dng thc hin cng vic.. *c t kt qu thu thp Gii hn ca phn tch c phi l gii hn ca lnh vc cn tm hiu? ng dng tin hc ha hin ti ca HT c phi hin trng ca lnh vc i vi vn ng dng tin hc? Trong qu trnh tin hnh thu thp ta cn phn tch u v khuyt im ca HT hin ti? u v khuyt gip ch g trong qu trnh tm hiu v xy dng HTTT qun l v ng dng tin hc. Nu cc v d? 18 2.1 Kho st thc t v phn tch hin trng. 2.1.2 Phng php thc hin. Trong nhiu phng php nghin cu v tm hiu ng dng tin hc ch yu l dng phng php phn tch tng hp vi cc k thut sau: Phng vn Bng cu hi Nghin cu ti liu vn bn Quan st thc t Tmhiuyutthnhcng trng im S dng nhm phn tch. Nu u v khuyt im ca cc k thut trong qu trnh phn tch tm hiung dng tin hc ha mt HTTT? Cc bc chun b ca tng k thut? Mi nhm chn mtk thut trnh by vic tm hiu ng dng Tin Hc ha mt HTTT c th 19 2.4.1. Phn tch ni dung kt xut. Kt qu ca kt xut c th l: *Mt bo biu (report): Kt xut c tnh cht tng hp (nhiu output kt hp nhiuinput). *Di dng mt cng thc, hay mt la chn: Tm hiu ni dung ca quy tc (output). *Di dng ph thuc: Tnh duy nht ca d liu nhp da vo d liu ang c (Kt xut duyn phn, Input duy nhtda vo mt input). Vd1? Vd2? Vd3? Nhp ID cha khi bit ID con. Input mt ln, kt xut khp mi ni? Thng tin ca khch hng c mt trong mi ha n m khng cn nhp. 20 2.4.2. Phc tho s logic d liu. Phc tho lc quan h nhn dng t cc mu biu. Lit k cc thuc tnh t cc lc quan h v xc nh thuc tnh c lp, thuc tnh ph thuc (Cng thc, la chn hay ph thuc hm?). Dliu theo tng chc nng hay theo m hnh t chc. Vd 1? Vd 2? Vd 3?21 2.4.3.Phn tch cc d liu bin ng. Dliubinngldliu cthayitrongkhong thi gian nht nh. Chailoidliubinng: Binngtcthi,binng theo thi gian c tr. *Binngtcthilmt trngthicaDLccp nhttcthikhicmttc ng thay i. Vd:TrnhtrngxeTaxi(u, Ch khch, Rc khch?). *DLbinngtheothigian ctrlDLccpnht sau mt qui nh ca mc thi gian nht nh. Vd:DLbocodoanhthu trong ngy, Tn kho. Vd 1? Vd 2? DL bin ng tc thi? Vd 3? DL bin ng theo thi gian c tr. Thng thng loi d liu no c lu tr theo vt ca thi gian? Biu nhp tim trn mn hnh thuc loi d liu no? 22 2.4.4. Phn tch cc d liu thng trc. DLthngtrcldliu c tnh n nh cao. t c bin ng. Tngtrng(slng) chm theo thi gian. Nguntinguynlinquan ti nghip v ca HT. Skin,Svt,Cci tnglconngihayt chc c trong HTTT Vd1? Vd2? Vd3? Vd4? Vd5? Khi xy dng xong PM ngi ta thng nhp liu cho DL thng trc? L do? 23 2.4.5. Tng hp d liu. Cc bc tng hp DL: -b1.Thuthpcchs phn tch. -b2. Loi b DL d tha v trng lp. -b3. Phn loi DL. Sp xp cc s . -b4. Xy dng MH QN DL. -b5. MH logic DL. -b6. B t in DL. -b7.Spxpvnuthut ton cho cc RB DL Mi Nhm trnh by b1, b2, b3kt qu ca qu trnh phn tch, tm hiu mt HTTT ca nhm chn. 24 2.4.6. Phn tch cc x l. X l theo l hay x l n. X l tc thi hay thi gian c tr. X l th cng, t ng, bn t ng. X l n gin hay phc tp (nghip v, thut ton). X l trnh t hay ng b. X l theo thng dch hay bin dch. Thi ca x l khi x l c s c. Thi gian, khng gian v tn xut x l (Tc , ni nhn, s ln) Vd2? Vd3? Vd4? Vd5? Vd6? Vd7? Vd8? 25 CHNG 3: PHN TCH V THIT K THNH PHN D LIU CA MT H THNG HTTT-THIT K M HNH D LIU QUAN NIM. 3.1 M hnh thc th kt hp. Mhnhthcth-kthpchnhl mhnhquannimdliuhaycn gilmhnhnhnthcdliu mcquannim.MtMhnhttphi tha mn cc yu t: -i/Lmrccloiitngcnquan tm. -ii/Thycmiquanhcbn gia cc loi i tng -iii/NucmtsRBcbnca cc loi i tng. 3.2 Cc khi nim c s. *3.2.1 Thc th *3.2.2Loi thc th. *3.2.3Loi mi kt hp. *3.2.4Bnscaloithcththam gia vo MKH. *3.2.5 Kha ca Loi MKH. DLquannimcphilsquanh giatrcccthnhphnHTTTvi cc mc nhn thc HTTT? v qua cc bcphttrinntrthnhthitk m hnh DL quan nim? Vicxydngmhnhnychnhl thit k m hnh d liu quan nim? Hylitkccmhnhmbn bit?Hynunghacaccm hnh.Mhnhmbocc yutnonhnbitmtmhnh tt? Cc khi nim lin quanti thc th: *i tng, lp? V d? *Quan h, loi quan h, l quan h? V d? 26 CHNG 3: PHN TCH V THIT K THNH PHN D LIU CA MT H THNG HTTT-THIT K M HNH D LIU QUAN NIM. 3.3 Ccnguyn tckhixy dng m hnh thc th - kt hp. 3.4 Cc bc thc hin khixy dng m hnh thc th - kt hp. 3.5MHnhThcthkthpm rng. *3.5.1 Loi mi kt hp qui. *3.5.2Loimikthpnh ngha trn mt loi MKH khc. *3.5.3 Bn s ca mtloi MKH. *3.5.4Chuynbithavtng qut ha.*3.5.5Giahailoithcthc nhiu loi MKH, Mi loi MKH c mt ng ngha duy nht. Ti sao ta gi 1 a ch c th: 54 Hong Diu, P.3, Q.3, TP.HCM l mt quan h C? Mt i tng trong th gii thc khi lu tr trong HTTT c lm r bicc gi tr (DL) ca mt quan h c th? V d 1 i tng: Chic xe ny ca Cty MaiLinhc lu tr nh th no? n l mt quan h? 27 3.2.1 Thc th Thcthlmtitngtnti trong th gii thc c lm r bi ccgitrvctnhclpcao. Nghalstntithcthny khng ph thuc vo thc th khc. Vd:1thcthhan:006, 28/07/2010 nTpcsdl: KN lin quan ti thc th*Quanh:lmtitngtnti trong th gii thc c lm r (m t)biccgitrclinquanvi nhau. Vd:1quanhhan:006, 28/07/2010, kh0076. *Loiquanh:Ttcccquanh ccngtnhchtmt.Tnhcht mtgilthuctnhcaloi quanh.Loiquanhcbiu din di dng L quan h. Vd:Loiquanhhanlttc cchancbiudindi dngLquanh:HoaDon(SoHD, NgayLap, Mkh) Gi s ta c 1 thc th:05DTH01,Lp05HCNTT01hygiithch2trng hp sau: i/Ti sao 1 quan h SV: 004,TrnVnA,Nam,06/06/1990,05DTH01khngl thc th? ii/Ti sao 1 quan h SV: 004, Trn Vn A, Nam, 06/06/1990l thc th? Thcthlquanh?Quanhlthcth?Thcthv quan h u l i tng? Cu hi n tp CSDL: i/Thuc tnh quan h? ii/Kha ca quan h? Kha ca L quan h? iii/006 l kha ca 1 quan h Ha n? SoHD l kha ca lquanhHoaDon?Haylthuctnhkhacalquan hHoaDon. iv/N r rng kha ca quan hv kha ca L quan h? S mng c phi l kha ca L quan h ConNguoi? vui: Ai l ngi u tin pht hin kha? Gii thch? Mi SV chn 1 Vd v kha? Xc nh kha ca cc L quan h sau: -TKB(mp,thu,gbd,sotiet,mgv,mlop,mmh) -GiayKethon(sqd, ngayKh, cmndvo,cmndc, lanv, lanc)-Lamban(mct,mtr,phut). Kha c phi do PTV ch nh? Cl quan h no khng c kha? Gp nh danh M l ta chn kha? 28 3.2.2Loi thc th. KN:Loithcthlttcccthcthc cng tnh cht m t. Tnh cht m t gi l thuc tnh ca loi thc th. Mi loi thc th c biu din di dng: V d: Khacathcth:Ltpgitrbnhtdngphnbitgiaccthcthtrong cng mt loi. Khacaloithcth:Tpthuctnhb nhtmgitrcandngphnbit thcthnyvithcthkhctrongcng mt loi. Vd1? Vd2? -tt1 -tt2 - .. -ttn HoaDon -Sohd -NgLap 29 3.2.2Loi thc th C 3 loi Loi thc th:*Loi thc th c bn (trc quan): Hng ha, s vt, ngun ti nguyn ca HT c tnh n nh cao, thng khng c thuc tnh thi gian (nu c t quan trng). V d: Mathang, Kho, BaiHat, PhongHoc, v.v *Loi thc th i Tng Ngoi (d nhn bit): Con ngi hay t chc. *Loi thc th nghip v (tru tng): Lun c thuc tnh thi gian, s lng thc th trong loi thc th tng trng theo thi gian rt nhanh. V d: HopDong, HoaDon, PhieuXuat, PhieuNhap, vv 005 l kha ca thc th 1 ha n, Sohd l kha ca loi thc th HoaDon? Ngi ta hay lm dng t: Sohd l kha ca thc th HoaDon? Phn bit kha v thuc tnh kha? 30 3.2.3Loi mi kt hp. Mi kt hp: Gia2thcthcquanhngnghavinhauto thnhmikthp.Gitrcamikthptnhtl cc gi tr kha ca thc th tham gia v c th c gi tr ring ca mi kt hp. Loi Mi kt hp: Gia2 LoithcthAvBcccthcthquan h ng ngha vi nhau to thnh loi mi kt hp AB (c thttnkhc).Thuctnhcaloimikthpt nht l cc thuc tnh kha ca cc loi thc th tham giangoiracncthuctnhringcaloimikt hp. Tnh Cht ca MKH: *Mimikthpchmangmtngnghaduynht. Gia 2thcthc nhiuquan h ng nghaphic nhiu MKH. *Vimtngngha(mtMKH)mtthcthcth khng quan h vi bt k thc th no, hoc quan h mt hoc quan h nhiu thc th khc. 1 Thc th nhn vin Mi kt hp? Ng ngha ? 1 Thc th phng ban Loi Mi kt Hp? Ng ngha? Kha ca Loi MKH? 005TrnVnA06/10/1970Nam 01Ti v 005, 01, G NhanVien PhongBan Thuoc -MSNV -MPB -CV MSNVHoTenNgSinhPhai 005Trn VnA06/10/1970Nam 006Ng Th B10/01/1980N 007Cao Tun01/12/1976Nam MPBTenPB 01TiV 02T Chc MSNV- HoTen- Ngsinh- Phai- MPB- TenPB- 31 3.2.4 Bn s ca loi thc th tham gia vo MKH. Bn s ca loi thc th tham gia vo MKH l: *(Min, Max), Min, Max e N. *Min: S th hin ti thiu ca thc th tham gia vo MKH. *Max: S th hin ti a ca thc th tham gia vo MKH. Nhn xt: *Min0, v nu min=0 th max=0. Vy hai loi thc th khng c quan h ng ngha. *Min>1 th Max>1. Qui c: *Min>1 ta ghi Min=1 *Max>1 ta ghi Max=n. Vd1: Vd 2: Vd3: 32 3.2.4 Bn s ca loi thc th tham gia vo MKH. Kh nng cp bn s: (0,1), (1,1), (0,n), (1,n) - Hai cp bn s gia hai loi thc th: *(0,1)-(0,1): Quan h mt-mt. *(0,1)-(0,n):Quanhmt-nhiu,quanhcon-cha.Chacthkhngcconhocnhiucon v conhoc khng bit cha hoc c mt cha duy nht. *(0,1)-(1,n):Quanhmt-nhiu,quanhcon-cha.Chacnhiuconvconhockhngbit cha hoc c mt cha duy nht. *(1,1)-(0,1):Quanhmt-mt,Mtsthcth bn phi khng tham gia MKH. *(1,1)-(1,1):Quanhmt-mt.Hailoithcth cth gom li mt loi, v loi thc th gom c 2 kha. *(1,1)-(0,n):Quanhmtnhiu,quanhcon-cha, cha c th khng c con v con phi c mt cha duy nht. *(1,1)-(1,n):Quanhmtnhiu,quanhcon-cha, mi cha u c con v con phi c mt cha duy nht. *(1,n)-(0,n) *(1,n)-(1,n)Nhiu_Nhiu*(0,n)-(0,n) Qui c: MatHang MaHgTenHgQuiCachnGi? AKemPS1Hp20.000? BngT BhKg15.000? CGo NtKg25.000? HoaDon SoHdNgayLap 0101/08/2010 0201/08/2010 0302/08/2010 CTHoaDon SoHdMaHgSLnGi? 01A3? 02A5? 02B10? 03A6? HoaDon SoHD- NgayLap- MatHang CTHoaDon -MaHg -TenHg -QuiCach -onGia? -SL -DonGia (1,2)(0,3) (1,n)(0,n) 33 3.2.5 Kha ca loi MKH. KhacaloiMKHcsuyratkhaca thc th tham gia vo mi kt hp, da vo cp bn s ca thc th tham gia vo MKH. ThuctnhringcaMKHkhngthamgiavo khacaMKHvphthucyvokha ca MKH. Khi ci t, sau khi chuyn cc loi thc th v ccloiMKHsangloiquanh,ngitagom cc loi quan h cng kha thnh mt loi quan h. Trnghp2,3,6,7:KhacaloithcthA trng vi kha ca loi MKH. Ngi ta gom loi thc th A v loi MKH thnh 1 loi quan h. Trng hp 1, 4, 5: C 2 kha. C 2 cch gom? Chn cch gom? L do? Sinh vin hy trnh by cc VD sau: VD 1? Trng 1? VD 2? Trng 2? VD 10? Trng 10? Loi MKH gia 2 loi thc th l MKH 2 ngi. Loi MKH gia 3 loi thc th l MKH 3 ngi. Xc nh kha caloi MKH 3 ngi? Vd cho 3 ngi? Trng hpCp Bn sthc th A Cp Bn sThc th B Khacaloi MKH 1(0,1)(0,1)2 Kha: Kha1 l kha loi thc th A, Kha 2 l kha loi thc th B 2(0,1)(0,n)1 Kha: l kha loi thc th A 3(0,1)(1,n)1 Kha: l kha loi thc th A 4(1,1)(0,1)2 Kha: Kha1 l kha loi thc th A, Kha 2 l kha loi thc th B 5(1,1)(1,1)2 Kha: Kha1 l kha loi thc th A, Kha 2 l kha loi thc th B 6(1,1)(0,n)1 Kha: l kha loi thc th A 7(1,1)(1,n)1 Kha: l kha loi thc th A 8(1,n)(0,n)1 Kha: L cc thuc tnh kha ca loi thc th A v kha ca loi thc thB . 9(1,n)(1,n)1 Kha: L cc thuc tnh kha ca loi thc th A v kha ca loi thc th B . 10(0,n)(0,n)1 Kha: L cc thuc tnh kha ca loi thc th A v kha ca loi thc th B . Xem thm 34 3.3 Cc nguyn tc khi xy dng m hnh thc th kt hp. Mi loi thc th khi xy dng phi m bo:i/ Phi c gi tr lu tr v khai thc ii/ Phi c t hai thc th tr ln (hai th hin). iii/ Tn ca loi thc th phi l danh t. iv/Mtloithcthclmr(nhnbit)bi cc yu t: *Tn gi. *Thuc tnh. *Mtvithhincth(viitng,vidng gi tr c th) v/Ccthuctnhtrongmtloithcthkhng c ph thuc ln nhau ngoi tr ph thuc y vo kha.vi/ Mi loi thc th phi m bo tnh c lp. vii/Miloithcththucmttrongccdanh mc sau: *Danhmcthngtincbn:Tnhnnhcao, khng c thuc tnh thi gian, nu ln s kin, s vt c bn, ngun ti nguyn ca HT. *Danhmcitngngoi:Conngihayt chc. *Danh mc cc nghip v: Lun c thuc tnh thi gian, danh mc cc i tng tru tng Cu hi: Hy nu cc v d cc loi thc th b vi phm cc nguyn tc (i ),(ii), (iii), (iv) lm r cch xy dng m hnh hn? V sao phi tha nguyn tc (v),(vi) cho v d? Hy nu 2 danh mc cc nghip v qun l cp bng ? Vd1? Nguyn tc I, Thc th Vd2? Nguyn tc II, Thc th Vd3? Nguyn tc III, Thc th Vd4? Nguyn tc IV, Thc th Vd5? Nguyn tc V, Thc th Vd6? Nguyn tc VI, Thc th Vd7? Nguyn tc VII, Thc th-Dm TT c bn Vd8? Nguyn tc VII, Thc th-Dm TTi tng ngoi. Vd9? Nguyn tc VII, Thc th-Dm TTcc nghip v 35 3.3 Cc nguyn tc khi xy dng m hnh thc th kt hp. Mimikthpkhixydngphim bo:i/Gia ccloithcthphicquan h ng ngha cn thit cho qun l. ii/Mi kt hp to ra phi c gi tr lu tr v khai thc. iii/Giahailoithcthcthcnhiu mikthp.Mimikthpchmang mt ng ngha duy nht. iv/Khacamikthpcsuyrat khacaccloithcththamgiavo mikthp,davobnscathc th tham gia vo mi kt hp. v/Thuc tnh ca mi kt hp t nht bao gmthuctnhkhacathcththam giavomikthp,ngoiracnc thuctnhringcamikthp,thuc tnhnykhngthamgiavokhaca mi kt hp. Vd10? Nguyn tc i, MKH

Vd11? Nguyn tc ii, MKH. Vd12? Nguyn tc iii, MKH Vd13? Nguyn tc iv, MKH Vd14? Nguyn tc v, MKH 36 3.4 Cc bc thc hin khixy dng m hnh thc th kt hp. (i) Nhn dng loi thc th c bn:*S kin, s vt, ngun ti nguyn ca HT *Tnh n nhcao, t cp nht, khng c thuc tnh thi gian *Khi xy dng xong phn mm, khch hng thng yu cu Cty nhp liu phn thng tin ny. V d: Mathang, Benh, Thuoc,Loi hng, MucLuong,Khuvuc, MonHoc.v.v... (ii) Nhn dng loi thc th i tng ngoi: *Con ngi hay t chc. *Khch hng, nh cung cp, nhn s trong cng vic, cc t chc lin quan. V d: Khoa, PhongBan, To, Nhom, Tinh_Tp, KhuVuc.v.v Vd1? Vd2? 37 3.4 Cc bc thc hin khixy dng m hnh thc th kt hp. (iii) Nhn dng loi thc th nghip v: *Loi thc th lin quan cc i tng tru tng, c lin quan ti cng vic, din ra hng ngy, hng gi. *Thng c thuc tnh thi gian. *Ccthngklinquantiktqu hotthngtheokhongthigian ca loi thc th ny. *V d: HoaDon, DonDatHang, PhieuKhambenh, ToaThuoc, v..v (iv) Kim tra tnh hp l ca loi thc th: *Danh t. *C tnh lu tr v khai thc. *C 2 th hin (2 dng d liu) tr ln. *Ccthuctnhkhngphthucln nhau, ngoi tr kha. Vd3? Vd4. 38 3.4 Cc bc thc hin khi xy dng m hnh thc th kt hp. (v) Xc nh cc mi kt hp bc 1: *Xcnh ng ngha gia cc loi thc th? *Xcnh cp bn s ca loi thc th tham gia vo loi MKH. *MKH phi c gi tr lu tr v khai thc. *Lpt hp cc MKH c th: +Loi thc th (i)-(i), (ii)-(ii), (iii)-(iii): Thng l MKH phn cp theoCha-Con hocbnh ng Mt-Mt. +Loi thc th (i)-(ii): Thng l MKH trc thuc, s hu,Cha-Con. +Loi thc th (i)-(iii): Thng l chi tit ca nghip v, Mkh Nhiu-Nhiu + Loi thc th (ii)-(iii):Thng l MKH s hu nghip v, MKh Cha-con. (vi) Xc nh mi kt hp bc 2 (mc sau). *MKH da trn mi kt hp bc 1 v cc loi thc th.*Xem MKH bc 1 nh l loi thc th th bc 2 xem xt nhbc 1. Vd5? Vd6? Vd7? Vd8? Vd9? Vd10? 39 3.5 M hnh Thc th kt hp m rng. 3.5.1 Loi Mi kt hp qui: *Lloimikthpgiahailoi thc th trng nhau. V d: *Mikthpquilmikt hp gia 2 thc th ca cng mt loi thc th. Vid:1Thcth->LA,Long An, QuanhngnghaLanggiengvi1thcth->HCM,HCh Minh,tothnhMKHLang gieng. Gi tr ca MKH lng ging l: LA, HCM. V d 1: Xc nh ng ngha ca cc loi MKH quy gia cc loi thc th sau: MnHc, ChanDua, NhaVien. V d 2:? 1 MKh hn th? Tinh_Tp Langgieng Ma_T_tp- Ten_Tp- Dt- Ds- (1,n) -? -? 40 3.5 M hnh Thc th kt hp m rng. 3.5.2 Loi mi kt hp nh ngha trn mt loi MKH khc. Loi MKH bc 1: Loi MKH gia cc loi thc th. * Loi MKH bc 1, 2 ngi: Loi MKH gia cc 2 loi thc th. * Loi MKH bc 1, 3 ngi: Loi MKH gia cc 3 loi thc th. Loi MKH bc 2: Loi Mkh gia loi MKH bc 1 vi cc loi thc th. Cp bn s ca loi MKH bc 1 tham gia vo MKHbc 2 ging nh loi thc th tham gia vo MKH bc 1. Biu din: MKH bc 1, 3 ngi MKHbc 2 Mikt hp bc n? Vd1: MKh bc 1, 3 ngi gia cc loi thc th: GV, Mon, Lop? Vd2: MKh bc 2gia cc loi thc th: GV, Mon, Lop? Nhn xt vd1, vd2? Vd3: MKh bc 2gia cc loi thc th: Phong, Lop, GV, Thu, ca, Mon? Vd4: MKh bc 2gia cc loi thc th: Tran, CauThu, PhuT? VD 5? SVa tnh hung? Vui ci: Anh Bnh,Anh Tho v c Vn t nm 1 ti nm 3 h chi thn vi nhau nh 3 ngi bn thn l MKH bc 1,3 ngi. Ti nm th 4, Anh Tho v c Vn hnh thnh MKHxc nh ring tc bit v viMKH xem anh Bnh nhngi bn chung. Anh Bnh thng hay ngm nga bi Mt ngi i vi mt ngi,mt ngi lng l AB ABC C (?,?) (?,?) (?,?) A AB ABC B C (?,?) (?,?) (?,?) (?,?) 41 3.5 M hnh Thc th kt hp m rng. 3.5.3Bn s ca mtloi MKH. Loi MKH thng thng c bn s l: [1,1..1]. Ngha l mi biu hin ca1loiMKHltngbiuhin ca cc loi thc th tham gia. LoiMKHmrngcbnsl: [1,1..1]. Ngha l 1 th hin ca MKH c th c nhiu gi tr mt thuc tnh ca 1 thc th no . V d: Bn s MKH Loi MKH khi chuyn thnh l quan h (hay loi quan h) th b vi phm DC1? Tm cch khc m hnh ny? L quan h xe vi phm dc1? khc phc? Vn gi 3 loi thc th trn hy iu chnh loi MKH c bn s[1,1..1]. Sv nu cc vd khc? SnMy Bnh xe (0,1)(0,1) (0,1) [1,1,2] 42 3.5 M hnh Thc th kt hp m rng. 3.5.4Chuyn bit ha v tng qut ha. V d: Khi ci t c chuyn thnh l quan h? Chuyn bit ha nhn vin ca trng H? Chuyn bit ha nhn vin ca nh my? SV t a cc vd v chuyn bit ha, ch cc thuc tnh TQH v CB? TQH CB1CB2 NhanVien ThuKyCanBo MSNV- HoTen- NgayS- Phi- Tm--TN 43 3.5 M hnh Thc th kt hp m rng. 3.5.5 Gia hai loi thc thcnhiuloiMKH, MiloiMKHcmt ng ngha duy nht. Tm cc loi MKH gia cc loi thc th sau: *vd1: KhachHang-PhieuGoiHang? *vd 2: NhanVien-Pban? *vd 3: Nhanvien-Dchi? SV xut cc vd? AB MKH1 MKH2 MKH3 (?,?) (?,?) (?,?) (?,?) (?,?) (?,?) 44 Bi c thm: Nhng kh khn khi xy dng m hnh QN DL (i) Xem l loi thc th hay l loi MKH. * S nhm ln l do tn gi. V d xem H l i tng qun l lc t, t t th n l loi thc th, nhng xem H l mi quan h ca khch hng, mt hng, gi mt hng vi ngay t c th th n l loi MKH. *Nhn theo nhn cc thnh phn l thuc tnh c lp th n l loi thc th, nhn theo duyn cc thnh phn l MKH ca cc loi thc th. Giy kt hn l nhn nhng kt hn li l duyn. nhn ch duyn.* S nhm ln thng do loi thc th c tnh tru tng cao, Tnh tru tng c nng ln do tnh cht c lp ca thi gian, thi im. V d: HoaDon, PhiuKB, GiyKS, SoHK. v.v

Vi d 1: Xem H l loi thc th? Vi d 2: M t loi MKH H? Nhn xt t vd1, vd2? Cc v d do SV trnh by? 45 (ii)Xemnlthuctnhcaloithcth hay loi thc.*Nhmlnldotngivloithc th c 1 thuc tnh trng tn vi tn ca loi thc th. Vd:Trecthuctnhlngykhm hay khng c thuc tnh ngykhm th cquanhngnghaviloithc thngykhm.Mckhcnhaul cch thc qun l: Loi thc th: Loi MKH: (iii)Loithcthngytntikhng c t nhin, nhng vn ng!. (iV) MKH bc 2 rt kh nhn bit!. Bi ton kh dn nu c bc 3,4 Vd1:XemPhongBanlloi thc th? Vd2:XemPhongBanlthuc tnhcaloithcthnhn vin?Nunhtrongloithc thnhnvinc2thuctnh l MPB, TenPB? Khinthuctnhcthquan h vi loi thc th khc ? Mt a b cn nh xem nh mtthuctnhcaloithc thgianh.Khinlnc nhngnhiuthuctnhring thaycMKHcnhnth phitchnraxemnhmt loi thc th?-Tch h? Kh khn SV? Tre MSTRe- HoTen- NgaySinh- NgyKhm- Tre NgayKHam MSTRe- HoTen- NgaySinh- -NgyKhm Co (1,n)(1,n) Bi c thm: Nhng kh khn khi xy dng m hnh QN DL 46 Chng 4: M hnh Quan h d liu 4.1 Khi nim: *Nhn thc DL mc logic. *M hnh logic DL. *Mc t chc DL sao cho gn gi vi ci t. 4.2 u im ca MH: *Gn gi vi ngi SD v s dng MHQHlMHbngDLrtthng dng trong i thng. *Rtdkhaithctheotruyvn ca Ngn ng: -i S vi t duyrt logic, tng minh v cht ch.-NgnngSQLgngivi Ngn ng t nhin v hu ht cc h qun tr u s dng. *DkimtraRBTV(ccquitc qun l) *D dng kim tra vic chun ha (Mc trng lp thng tin). Mi tng quan gia qu trnh nhn thc vi cc thnh phn HTTT? M hnh QH DL l kin ca mi tng quan g? Ti sao gi l mc t chc DL. Vd1: DL bng? Vd 2: ng dng ca cuc sng i vi cc php ton S: Chn, Chiu v Kt.Vn dng ti u ha truy vn s dng u tin ca cc php ton trong cuc sng i thng? Vd3: Vn dng vic ti u trong tuyn chn nhn s? Vd4: Nu 1 RBTV theo Ngn ng S. Nhc li dng chun? 47 4.3CcbcchuyntMHQNDLsangMH QH: 4.3.1Bc1:Chuynloithcththnh loi quan h: *Thuctnhcaloithcththnh thuc tnh ca loi QH. *Khacaloithcththnhkha ca loi QH.*Cc tnh hung c bit cn lu l loithcthtrongtrnghpchuynbit ha-Tng qut ha: (i). S thuc tnh mc Chuyn Bitn