Građansko vanparnično i izvršno procesno pravo

POJAM I BITNA OBILJEZJA VANPARNICNOG POSTUPKA

Vanparnicni postupak je postupak gdje sva nacela u parnicnom postupku dolaze do drugacijeg znacaja i smisla.On je nesporan postupak i vise je izrazen pravni poredak jer ih zeli kanalisati u odredjenom pravcu.Vise je vrsta VP a najznacajnija podjela je na –statusne,- statusne imovinske (najvazniji ostavinski postupak)- imovinske i dr. Nacelo dispozitivnosti-u VP se mogu pokrenuti tuzbe i po sl.duznosti a ne kao kod PP koji se iskljucivo pokrece na zahtjev stranke. Najvece razlike izmedju PP i VP su dosle kod statusnih, jer je pravni poredak drustva i drzave zainteresovan za ishod ovakvih postupaka.(oduzimanje poslovne sposobnosti, oduzimanje roditeljskog prava, produzenje roditeljskog prava..) Nije izradjen po principu suprostavljenih stranaka u postupku.Stranke je najbolje nazvati ucesnicima u postupku.Kod imovinskih VP razlike nisu toliko vidljive. U VP forma gubi na svojoj strogosti.U VP sve odluke nisu podobne materijalnom pravosnaznoscu-u PP ne moze se 2 puta odlucivati o istoj stvari ne bis in idem, u VP se moze ponovo odlucivati( smjestaj bolesne osobe u ustanovu...kad osoba ozdravi ponovo se odlucuje..)Subjekti VP su stranke i sud. Sud odredjuje predmet u VP imajuci u vidu da li treba odluciti o odredjenom statusu. Okoncanje VP za razliku od PP koji moze da se okonca u svakoj fazi jer stranka je ta koja odlucuje, u VP odlucuje sud-nacelo sudskog upravljanja postupkom. U VP nacelo kontradiktornosti nije izrazeno. U VP sud donosi odluke samo u obliku RJESENJA. Odluke su najcesce deklaratorne i konstitutivne.. VP je nesporan postupak gdje sud rjesava pravna pitanja a ne cinjenicna. VP sud pokrece po sluzbenoj duznosti, osim u VP proglasenje nestalih i umrlih lica za dokazivanje smrti. Vp se ne obrazlazu detaljno.

ODUZIMANJE I VRACANJE POSLOVNE SPOSOBNOSTIPoslovna sposobnost je sposobnost da se svojim izjavama volje sticu prava i obaveze da se preduzimaju pravne radnje. Poslovna sposobnost se stice punoljetstvom sa navrsenih 18 godina, kao i stupanjem u brak sa navrsenih 16 godina. Lica do 14 god su potpuno poslovno nesposobna. Lica od 14-18 godina su ograniceno poslovno sposobna. Ona mogu preuzimati radnje i pravne poslove od manjeg znacaja a za poslove od veceg znacaja potrebna je saglasnost organa starateljstav, roditelja ukoliko zakonom nije drugacije dredjeno. Licu ce biti oduzeta poslovna sposobnost ako uslijed dusevne bolesti ( sizofrenija, paranoja..), dusevne zaostalosti ( debili, imbecili, idioti) i sl. Nije sposobno za normalno rasudjivanje.Sud ce djelimicno oduzeti poslovnu sposobnost takodje zbog dusevne zaostalosti koje i nisu velikog intenziteta i trajanja da bi se licu potpuno oduzela posl. Sposobnost.Ovaj postupak se pokrece na prijedlog organa starateljstva, javnog tuzioca, bracnog druga, djeteta , roditelja...Za vodjenje postupka nadlezan je sud na cijem podrucju lice kojem se oduzia ili vraca posl. Sposobnost ima prebivaliste. Prijedlog za pokretanje postupka treba da sadrzi cinjenice i dokaze na kojima se te cinjenice utvrdjuju.Postupak o oduzimanju i vracanju posl.spos. je hitan postupak.Lice prema kojem se vodi postupak mora pregledati vjestak medicinske struke uz prisustvo sudije.Sud donosi rjesenje o oduzimanju posl. Sposobnosti. Zalba se moze izjaviti protiv rjesenja od strane lica koja su ucestvovala u postupku u roku od 3 dana od prijea rjesenja i ona ne zadrzava izvrsenje rjesenja.Vracanje posl. Spos. Kad prestanu razlozi zbog kojih je oduzeto, sud ce po sl. Duznosti pokrenuti postupak ili na prijedlog lica.Troskove postupka snosi predlagac.

PROGLASENJE NESTALIH LICA UMRLIM I DOKAZIVANJE SMRTI?Uslovi za proglasenje lica,umrlim:

- Lice o cijem zivotu za poslednjih pet godina nije bilo nikakvih vijesti, - lice od cijeg rodjenja je proteklo 60 god.-lice koje je nestalo u brodolomu ili nekoj drugoj nesreci a o njemu nije bilo nikakvih vijesti u poslednjih 6 mjeseci od dana prestanka takve opasnosti, lice koje je u toku rata nestalo protekom godinu dana nije bilo o njemu nikakvih vijesti.

Prijedlog za pokretanje postupka-moze podnijeti svako lice i fizicko i pravno.Prijedlog treba da sadrzi naziv suda, ime i prezime lica koje se predlaze da se proglasi umrlim, datum rodjenja, poslednje prebivaliste kao i podaci predlagaca .Prvostepeni postupak se sastoji iz 3 stadijuma. U prvom se po prijemu prijedloga sud provjerava da li su ispunjeni svi uslovi i retpostavke za vodjenje postupka. Moze saslusati predlagace, a ako sud ocijeni da nisu ispunjeni uslovi za pokretanje postupka donijece rjesenje kojim ce prijedlog odbaciti. Drugi stadijum-kad su ispunjeni uslovi sud ce objaviti u Sluzbenom Glasniku da je postupak pokrenut. Pozvace nestalo lice da se javi ili bilo ko ko ima neke informacije vezane za nestalo lice.Treci stadijum- pocinje poslije isteka oglasnog roka, ako nema tragova i dalje o nestalom sud ce donijeti rjesenje o proglasenju lica ya umrlog i naznaciti vrijeme ili dan smrti i to onaj kad je lice nestalo.Predlagac snosi troskove postupka.

UREĐENJE MEĐA

Pod uređenjem međa se podrazumijeva obnavljanje ili ispravljanje međa kada su međašnji znaci uništeni, oštećeni ili pomjereni.Susjedi ne mogu sporazumno da utvrde granicu. Postupak se pokreće prijedlogom koji može podnijeti svaki od vlasnika odnosno korisnika susjednih zemljišta.U cilju sporazumnog rješenja, sud prvo zakazuje ročište u sudu na koje poziva sve učesnike. Ukoliko sporazumno uređenje međa ne uspije, sud zakazuje ročište na licu mjesta. Na njega poziva i vještaka geodetske struke a po potrebi i svjedoke. Nedolazak predlagača nije

smetnja ako održavanje ročišta predloži bilo koji od učesnika. U suprotnom će se smatrati da je prijedlog povučen.Način uređenja međa može biti 1. Na osnovu jačeg prava, ako među učesnicima postoji spor čija vrijednost ne prelazi vrijednost spora male vrijednosti u parničnom postupku (ako prelazi, a stranke se ne slažu da se međa bez obzira na vrijednost spora uredi po jačem pravu, stranke se upućuju na parnicu).2. Na osnovu posljednjeg mirnog posjeda, ako spor nije moguće riješiti na osnovu jačeg prava; 3. Ako spor nije moguće riješiti na osnovu posljednjeg mirnog posjeda, riješiće se po pravičnosti, tako što će se sporna međašnja površina podijeliti. U rješenju sud opisuje graničnu liniju između zemljišta, a sastavni dio rješenja je i skica.

IZVRSNI POSTUPAK

POJAM I KARAKTERISTIKE IZVRSNOG POSTUPKA

Nase pravo se mora realizovati –kako je zakonodavac rekao I prinudnim putem bez upotrebe sile I to u sudskoj presudi. U njoj se nalaze stranci da se u u toj I toj stvati, do tog I tog datuma izvrsi, a ako ne prisilnim putem ce se u sklad dovesti normativno I pravno jer nije bilo drugog nacina.Nacela koja predstavljaju specifikum IP suNacelo strogog formalnog legaliteta- u IP organ koji ima mogucnost da upotrijebi siluNacelo socijalnosti koje nije prisutno ni u jednom drugom postupku a ono podrazumijeva da se nece provesti rjesenje za stvari koje su potrebne duzniku kao osnovne za egzistenciju njega I njegove porodice.Sredstva izvrsenja na pokretnim stvarima u IP su popis, namirenje stvari.Dvije vrste prenosa su I to prenos radi naplate I prenos umjesto isplate.Zakonom o izvrsnom postupku se uredjuje postupak po kojem sudpvi u RS prinudno sprovode ostvarivanje potrazivanja na osnovu izvrsnih I vjerodostojnih isprava ako posebnim zakonom nije drugacije odredjeno.Postupak se pokrece prijedlogom trazioca izvrsenja a sud je duzan da postupa hitno.Postupak vodi sudija pojedinac a odluke u IP sud donosi u obliku rjesenja ili zakljucka..Prigovor I zalba kao redovni pravni lijekovi se mogu izjaviti 8 dana od dana dostavljanja o zalbi odlucuje drugostepeni sud I zalba ne zaustavlja izvrsenje.

OPSTE PROCESNE PRETPOSTAVKE –NISAM NASLA NIGDJE

PODOBNOST IZVRSNE ISPRAVE ZA IZVRSENJESud odredjuje izvrsenje samo na osnovu izvrsne ili vjerodostojne isprave. Izvrsne isprave su -izvrsna odluka sudova I izvrsno sudsko poravnanje, -izvrsna odluka donesena u upravnom postupku I poravnanje u upravnom postupku ako glasi na ispunjenje novcane obaveze,-izvrsna notarska isprava I dr.isprava koja je zakonom odredjena kao izvrsna isprava.Izvrsna isprava je podobna za izvrsenje ako su u njoj naznaceni trazilac izvrsenja I izvrsenik , te predmet, vrsta, obim I ispunjenja obaveze.Ako u iyvrsnoj ispravi nije odredjen rok za dobrovoljno ispunjenje obaveze, taj rok se odredjuje rjesenjem o izvrsenju.

ODLUKE U IZVRSNOM POSTUPKUOdluke u IP sud donosi u obliku rjesenja ili zakljucka. U rjesenju o izvrsenju moraju biti naznaceni izvrsna odnosno vjerodostojna isprava na osnovu koje se izvrsenje odredjuje, trazilac I izvrsenik, potrazivanje koje se ostvaruje, sredstvo I predmet izvrsenja te drugi podaci neophodni za sprovodjenje rjesenja.Rjesennje mora da sadrzi pouku o pravnom lijeku koji strankama stoji na raspolaganju

PROTIVIZVRSENJERazlozi za protivizvrsenje:Nakon sto je izvrsenje vec sprovedeno izvrsenik moze u istom postupku zatraziti od suda da nalozi traziocu izvrsenja da mu vrati ono sto je izvrsenjem dobio I to – ako je izvrsna isprava pravosnazno ukinuta, preinacena, ponistena , stavljena van snage, - ako jerjesenje o izvrsenju pravosnazno ukinuto ili preinaceno, -ako je tokom postupka namirio traziocu odredjeni novcani iznos,.. Na osnovu pravosnaznog I izvrsnog rjesenja kojim je traziocu izvrsenja nalozeno da vrati ono sto je izvrsenjem dobio sud ce na prijedlog izvrsenika donijeti rjesenje o protivizvrsenju.

SREDSTVA IZVRSENJA NA POKRETNIM STVARIMAMjesna nadleznost - za odlucivanje o prijedlogu za izvrsenje radi predaje jedne ili vise odredjenih stvari nadlezan je sud na cijem se podrucju nalaze stvari. Sudski izvrsilac oduzima te stvari od izvrsenika I predaje ih uz potvrsu traziocu izvrsenja. Izvrsenje ce se sprovesti I kad se stvar nalazi kod treceg lica.Ako stvari nisu nadjene ni kod izvrsenika ni kod treceg lica sud ce u istom postupku procijeniti vrijednost tih stvari I rjesenjem naloziti izvrseniku da u odredjenom roku isplati traziocu izvrsenja iznos te vrijednosti.

SREDSTVA IZVRSENJA NA NOVCANOM PoTRAZIVANJU DUZNIKAIzvrsenje radi ostvarivanja novcanog potrazivanja odredjuje se I provodi u obimu koji je potreban za namirenje tog potrazivanja

ZABRANA POTRAZIVANJA

PRENOS POTRAZIVANJAZapljenjeno potrazivanje prenosi se na trazioca izvrsenja u skladu sa njegovim prijedlogom radi naplate ili umjesto isplate.Trazilac izvrsenja je duzan vec u izvrsnom prijedlogu zatraziti da se potrazivanje na njega prenese. O vrsti prenosa sud odlucuje rjesenjem o izvrsenju.U rjesenju o izvrsenju ili u posebnom rjesenju o prenosu pozvace se izvrsenikov duznik da duzni iznos polozi kod suda uplatom na odredjeni racun I da o tome obavijesti sud.Ako je vise trazilaca izvrsenja podnijelo prijedlog za prenos u razne dane, sud ce prenijeti potrazivanje na trazioca izvrsenja koji je prvi podnio prijedlog, a ako je vise trazilaca izvrsenja podnijelo prijedlog istog dana, potrazivanje ce se prenijeti na trazioca potrazivanja cije je potrazivanje najvece.

PRENOS POTRAZIVANJA RADI NAPLATEPrenosom potrazivanja radi naplate ovlascuje se trazilac izvrsenja da trazi od izvrsenikova duznika isplatu iznosa naznacenog u rjesenju o izvrsenju ili u posebnom rjesnju o prenosu ako je taj iznos dospio , da obavlja sve radnje koje su potrebne radi ocuvanja I ostvarenja prenesenog potrazivanja I da se koristi pravima u vezi sa zalogom koji je dat ya obezbjedjenje tog potrazivanja. Prenosom potrazivanja radi naplate tuzilac nije ovlasten na teret izvrsenika zakljuciti poravnanje, izvrsenikovu duzniku oprostiti dug ili prenesenim potrazivanjem raspolagati , ten i sa izvrsenikovim duznikom sklopiti ugovor da odluku o potrazivanju ako je ona sporna donese arbitraza.Traziocu izvrsenja na koga je preneseno potrazivanje radi naplate izvrsenikov duznik moze istaknuti samo prigovore koje bi mogao istaknuti izvrseniku.

PRENOS POTRAZIVANJA RADI NAPLATE SREDSTVA IZVRSENJA NA NEKRETNIN AMA Mjesno nadlezan je sud na cijem se podrucju nalazi nekretnina.Izvrsenje radi ispraznjenja I predaje nepokretnosti sprovodi se tako da sudski izvrsilac nakon sto udalji lica I ukloni stvari s te nepokretnosti, predaje nepokretnost u posjed trazioca izvrsenja. Ispraznjenju I predaji nepokretnosti se moze pristupiti nakon isteka 8 dana od dana dostave rjesenja ako prigovor nije izjavljen .Ako je potrebno sud ce protiv lica koje ometaju sprovodjenje izvrsenja izreci novcanu kaznu.