1

Pansinin mo ang mga bata sa larawan. Ano ang masasabi mo sa kanilang mga

kasuotan?

Saang bahagi ng mundo sila matatagpuan?

Sa modyul na ito matututuhan mo ang sumusunod :

* iba’t ibang bahagi ng mundo na tumatanggap ng iba’tibang tindi ng sikat

ng araw habang lumiligid sa mundo.

* paghahambing ng mga panahon sa iba’t ibang latitud ayon sa posisyon ng

mundo habang lumiligid sa araw.

ALAMIN MO

GRADE IV

BAKIT IBA-IBA ANG KLIMA AT PANAHON NG MUNDO?

2

Bago mo umpisahan ang modyul na ito, balik-aralin mo muna ang nakaraang aralin.

Sagutin ang mga pagsasanay sa ibaba. Isulat ang sagot sa kuwadernong sagutan.

A. Iguhit ang tamang posisyon ng mundo sa pag-ikot nito sa paligid sa araw.

B. Ibigay ang tamang salita na hinihingi ng bawat pangungusap sa ibaba.

_____ 1. Pagligid ng mundo sa araw.

_____ 2. Buwan kung saan isinasama ang sobrang araw.

_____ 3. Ito ay nagaganap minsan sa apat na taon.

_____ 4. Umaabot sa _____ na araw ang isang rebolusyon.

_____ 5. Nagaganap sa bilis na _____ km ang pag-ikot ng mundo.

C. Isulat ang Wasto kung ang pangungusap ay nagsasaad ng katotohanan at kung

mali ang isinasaad, iwasto ito.

_____ 1. Ang pagligid ng mundo sa araw ay tinatawag na rotasyon

_____ 2. Sa pagbabago ng panahon, kaagad na naaapektuhan ang temperatura.

_____ 3. Ang bahaging di-nasisikatan ng araw ay masasabi nating gabi. Gabi

sa bahaging di nasisikatan ng araw.

_____ 4. Tumataas ang temperatura ng mga bagay kung ito ay di nasisikatan

ng araw.

_____ 5. Nakahilig ng 53½ digri ang mundo habang umiikot sa araw.

PAGBALIK-ARALAN MO

3

Suriin mo ang larawan ng globo.

Suriing mabuti ang globo A at globo B. Ang globo B ay kabilang bahagi ng globo A.

may mga pahalang na guhit na makikita sa globo. Ang mga guhit na ito ay pawang nasa

isip lamang. Ang guhit sa gitna ay ang Ekwador.

Sa hilaga at timog ng ekwador ay may espesyal na guhit latitude. Mula sa ekwador

patungong hilaga, makikita ang Tropiko ng Kanser at Kabilugang Artiko. Mula sa

Ekwador papuntang hilaga, makikita naman ang Tropiko ng Kaprikornyo at Kabilugang

Antartiko.

PAG-ARALAN MO

Globo A

Globo B

4

Ano kaya ang kaugnayan ng mga espesyal na guhit na ito sa pagkakaiba-iba ng klima

sa mundo?

Tingnan mo naman ngayon ito.

Tingnan ang nakalarawan habang bumabasa. Ang mga pagitan ng mga guhit ay

sinusukat sa digri (°).

Mula sa Ekwador pataas sa Tropiko ng Kanser at mula sa Ekwador pababa sa Tropiko

ng Kaprikornyo ay may sukat na 0° hanggang 23½°. Ang bahaging ito ay sakop ng

Mababang Latitud. Tingnan ang larawan ng Globo A at B.

Mula sa Tropiko ng Kanser hanggang Kabilugang Arktiko sa hilaga at mula Tropiko

ng Kaprikornyo hanggang Kabilugang Antarktiko sa Timog ay 23½° hanggang 66½°.

Ang bahagi ito ng mundo ang Gitnang Latitud.

Mula Kabilugang Arktiko hanggang polong Hilaga at mula Kabilugang Antarktiko

hanggang polong Timog ay 66½° hanggang 90°. Ang bahaging ito ay Mataas ng Latitud.

KABILUGANG ARKTIKO

TROPIKO NG KANSER

EKWADOR

TROPIKO NG KAPRIKORNYO

KABILUGANG ANTARKTIKO66 66

66 66

23 23

23 23

0 0

90

90

mataasna

latitud

mataasna

latitud

mababanglatitud

gitnanglatitud

gitnanglatitud

Hilaga

Timog

5

Tingnan natin kung nauunawaan mo ang mga paliwanag na binasa. Kopyahin ang

drowing sa iyong kuwaderno.

Ilagay sa tamang guhit ang sumusunod.

- mababang latitud - Tropiko ng Kanser

- gitnang latitud - Tropiko ng Kaprikornyo

- mataas na latitud - Kabilugang Arktiko

- ekwador - Kabilugang Antarktiko

66 66

66 66

23 23

23 23

0 0

90

90

6

Upang higit mong mauunawaanang aralin, basahin ang sumusunod;

Sa pagligid ng mundo sa araw, may mga lugar sa mundo na tuwirang tumatanggap

ng sikat ng araw. Ang mga lugar na ito ay matatagpuan sa pagitan ng Tropiko ng Kanser

(23 ½° H latitud) at Tropiko ng Kaprikonyo (23 ½° T latitud). Ang bahaging ito ang

tinatawag na mababang latitud. Tinatawag din itong tropiko. Ang mga bansang

nasasakop ng mga espesyal na guhit na ito ay tinatawag na mga bansang tropical. Ang

mga bansang ito ay nakararanas ng dalawang panahon; tag-ulan at tag-araw.

Sa mga lugar naman na matatagpuan sa pagitan ng Tropiko ng Kanser 23 ½° at

Kabilugang Arktiko (66 ½° H latitud) at Tropiko ng Kaprekornyo (23 ½° T latitud) at

Kabilugang Antartiko (66 ½° T latitud), ang sikat ng araw ay pahilis. Ang mga bahging

ito ay ang gitnang latitud. Ang klima sa parteng ito ay temperate o katamtamang init at

lamig. Ang mga bansang nabibilang sa gitnang latitud ay may apat na panahon;

taglamig, tagsibol, tag-araw at taglagas.

Mula naman sa Kabilugang Artiko 66 ½° H latitud hanggang Polong Hilaga 90° H

latitud ay Kabilugang Antartiko 66 ½° T latitud, hanggang Polong Timog (90° T latitud)

ay ang mga Rehiyong Polar o Mataas na latitud. Labis ang lamig dito dahil nababalot ito

ng yelo o niyebe sa loob ng anim na buwan at dahil hindi gaanong nasisikatan ng araw.

Araw

Polong Hilaga

Polong Timog

Kabilugang Arktiko

Tropiko ng Kanser

Tropiko ng Kaprikornyo

Kabilugang Antarktiko

EKWADOR

7

Pag-aralan mo naman ang talahanayang ito.

MGA LATITUD KLIMA KINAROROONAN

MGA

HALIMBAWANG

BANSANG

NASASAKUPAN

Mababang Latitud

Mainit sa buong

taon

Klimang Tropikal

(may panahong

tag-init at tag-

ulan)

Mula 0° hanggang

23½°

Pilipinas, Indonesia,

Colombia

Gitnang Latitud May panahong

tagsibol,

tag-init,

taglagas at

taglamig

(Humigit

kumulang sa

tatlong buwan

ang tagal ng isang

panahon)

Mula 23½°

hanggang 66½°

Canada, Australia,

France, Argentina,

Namibia

Mataas na Latitud Lugar ng mga

polo.

Malamig na

malamig

May bahaging 6

na buwang gabi at

6 na buwang araw

Mula 66½°

hanggang 90½°

Alaska, Greenland,

Iceland

Batay sa talahanayan sagutin mo ang mga tanong.

1. Anong uri ng klima ang nararanasan sa mataas na latitud?

2. Anong mga bansa ang may ganitong klima?

3. Ano ang klimang nararanasan ng Pilipinas? Anong bahagi ng mundo ang

kinaroroonan ng Pilipinas?

8

4. Ilang uri ng panahon ang nararanasan sa mga gitnang latitud? Anu-ano ang mga

ito?

5. Ano-anong bansa ang nasa gitnang latitud?

Ano ang tinatamaan ng sikat ng araw kapag tag-init sa Hilagang hating globo at

taglamig sa Timog hating globo?

Ngayon, subukin mo ang iyong natutuhan. Gawin ang mga pagsasanay sa iyong

kuwadernong sagutan.

A. Lagyan ng angkop na pangalan ang mga patlang ng larawan.

SAGUTIN MO

66

66

23

23

0

5. __________

2. __________

4. __________

3. __________

1. __________

9

B. Punan ang patlang ng wastong sagot ayon sa isinasaad ng pangungusap sa bawat

bilang.

__________ 1. Ito ay matatagpuan sa pagitan ng 23½° sa hilaga at

timog ng ekwador.

__________ 2. Apat na uri ng klima ang nararanasan ng mga tao sa

bahaging ito ng mundo.

__________ 3. Dalawang uri ng klima ang mararanasan dito kung saan

matatagpuan ang Pilipinas.

__________ 4. Magniyebe sa lugar na ito at nasa 66½° hilaga.

__________ 5. Hindi nagpapakita ang araw sa lugar na ito sa timog sa

loob ng kalahating taon.

__________ 6. Ito ang lugar na may pinakamainit na sikat ng araw.

__________ 7. Ito ay nasa pagitan ng Tropiko ng Kanser at Tropiko ng

Kaprikornyo.

__________ 8. Ito ang linyang latitud na matatagpuan sa 23½° hilaga

ng ekwador.

__________ 9. Matatagpuan ang linyang latitud na ito sa 66½°

hilagang latitud .

__________ 10. Itinuturing itong espesyal na linyang latitud na nasa 0°

latitud.

C. Isulat ang K kung may katotohanan ang sinasabi at WK kung walang

katotohanan.

__________ 1. Diretsong natatamaan sa sinag ng araw ang mga lugar

na nasa mababang latitud.

__________ 2. Ang kabilugang Artiko ay nasa katimugang bahagi ng

mundo.

__________ 3. Dalawang uri ng panahon ang mga lugar sa pagitan ng

Tropiko ng Kanser at Kabilugang Artiko.

__________ 4. Sa gitnang latitude, mainit na mainit ang tag-init at

malamig na malamig ang taglamig.

__________ 5. Sanhi ng pagkaiba-iba ng panahon ng mga lugar sa

mundo ay ang pagkiling ng mundo sa aksis nito.

10

D. Tukuyin mo kung saang bahagi ng mundo matatagpuan ang mga sumusunod na

bansa. Isulat kung gitna, mataas o mababang latitud. Hanapin sa globo.

1. Canada = _____ 3. Thailand = _____ 5. Alaska = _____

2. Pilipinas = _____ 4. Australia = _____

Ang mga espesyal na latitud na iniuugnay sa klima ay ang mga sumusunod:

- Tropiko ng Kanser - Kabilugang Antartiko

- Tropiko ng Kaprikornyo - Kabilugang Arktiko

Ang gitnang latitud, mataas na latitud at mababang latitud ay bahagi ng mundo na

nakakaapekto sa klima at panahon ng isang lugar.

Ang apat na uri ng klima sa gitnang latitud ay ang taglamig, tag-init, taglagas at

tagsibol.

Tag-init at tag-ulan ang dalawang panahon sa mababang latitud.

Nag-iiba ang uri ng panahon sa mundo dahilan sa pagbabago ng posisyon ng mundo

habang lumiligid ito sa araw. Ang pagkiling nito sa aksis nang 23 ½ ang may kinalaman

dito.

TANDAAN MO

11

Sagutin mo ang katanungan ng may katapatan.

A. Kung ikaw ay bibigyang pagkakataon na makausap ang mga taong naninirahan sa

gitnang latitud o rehiyong temperate, anu-anong mga gawain sa rehiyong tropikal

o mababang latitud tulad ng Pilipinas ang iyong maipagmamalaki? (Gamitin ang

concept mapping).

B. Sagutin mo.

1. Masasabi mo bang mapalad ang Pilipinas sa pagiging isang bansa na matatagpuan

sa mababang latitude ng mundo? Bakit?

2. Kung hindi kaya nakakiling ang aksis ng mundo, ano kaya ang epekto nito?

ISAPUSO MO

Mga

Gawaing

Ipagmamalaki

12

C. Mahalaga bang pag-aralan ang pagbabagu-bago ng klima? Bakit? (Gamitin ang

Discussion Web)

Ngayon sukatin mo ang iyong natutuhan tungkol sa modyul na ito. Maaari mo

nang umpisahan ang pagsagot sa mga pagsasanay sa ibaba. Isulat sa kwadernong

sagutan ang iyong sagot.

A. Pillin ang wastong sagot at titik lamang ang isulat bilang sagot.

_______ 1. Umiikot ang mundo sa sariling _______.

a. latitud c. aksis

b. longhitud d. orbit

_______ 2. Nakahilig ang mundo nang _______ digri.

a. 23½ c. 365¼

b. 66½ d. 24

_______ 3. Ang Pilipinas ay nasa _______ latitud.

a. gitnang c. polong

b. mataas na d. mababang

_______ 4. 364¼ na araw ang pagligid ng mundo sa _______.

a. buwan c. orbit

b. araw d. constellation

PAGTATAYA

Oo

___________

___________

___________

___________

___________

___________

___________

___________

Hindi

___________

___________

___________

___________

___________

___________

___________

___________

Mahalaga

bang pag-

aralan ang

pagbabagu-

bago ng

klima?

Bakit?

13

_______ 5. _______ ang panahon sa pagitan ng Tropiko ng Kanser at

Kabilugang Artiko.

a. 2 c. 4

b. 3 d. 5

_______ 6. Ang magkabilang polo ng mundo ay _______.

a. napakalamig c. napakahangin

b. napainit d. mahalumigmig

_______ 7. Ang Tropiko ng Kaprikorniyo ay nasa _______ hatingglobo.

a. Hilagang c. Timog

b. Silangang d. Kanlurang

_______ 8. Karaniwang _______ ang temperatura sa mga lugar na mainit.

a. malamig c. mataas

b. mababa d. malayo

_______ 9. Kung ang bagay ay naiinitan tumataas ang ________ nito.

a. hangin c. temperatura

b. kalangitan d. kalupaan

_______ 10. Kung araw ang bahaging nasisikatan ng araw _______ naman ang

hindi nasisikatan

a. tanghali c. bukang liwayway

b. madaling araw d. gabi

B. Panuto: Isulat ang mataas na latitud, gitnang latitud at mababang latitud upang

matukoy ang kinalalagyan ng mga sumusunod na bansa. Gumamit ka

ng globo o mapa.

1. France = ____________________

2. Hawaii = ____________________

3. Argentina = ____________________

4. Colombia = ____________________

5. Iceland = ____________________

14

C. Pagmasdan at pag-aralang mabuti ang larawan ng globo at sagutin ang mga

katanungan.

1. Bahaging mas matagal na nasisikatan ng araw. _______________

2. Bahagi ng mundo na kung saan palihis ang sikat ng araw.

__________________

3. Bahaging sinisikatan lang ng araw sa loob ng kalahating taon.

__________________

4. Bahagi ng mundo na may katamtamang init. _________________

5. Pinakamainit na bahagi ng daigdig. __________________

D. Piliin ang angkop na salita sa loob ng panaklong na bubuo sa tamang diwa ng

bawat pangungusap.

1. Matatagpuan sa 23½° hilaga ng ekwador ang Tropiko ng (Kanser, Kaprikornyo)

2. Ang kabilugang (artiko, antartiko) an nasa 66½° timog sa gitnang latitud.

3. May (dalawa, apat) na panahon sa lugar ng gitnang latitud.

4. Ang (rehiyong temperate, rehiyong polar) ay hindi tinatamaan ng diretsong sikat

ng araw.

5. Tinatawag ding rehiyong tropikal ang (mataas, mababang) latitud.

E. Tama o Mali: Isulat ang Tama kung wasto ang isinasaad ng pangungusap at

kung hindi ay iwasto. Isulat ng sagot sa sagutang papel.

_____ 1. Hindi nagbabago ang klima sa iba’tibang lugar sa loob ng isang

taon.

_____ 2. Sa gitnang latitud ay may apat na panahon.

_____ 3. Ang sikat ng araw sa bahaging gitnang latitud ay pahilis.

_____ 4. Sa ekwador matatagpuan ang pinakamainit na lugar.

_____ 5. Sa bahaging Arktiko at Antarktiko hindi nakikita ang araw.

Kung nasagutan mo nang buong husay ang Pagtataya,

binabati kita. Maaari mo nang umpisahan ang

susunod na modyul.