W 2019 r. poprawiła się sytuacja dochodowa gospodarstw domowych, a dynamika zmian była wyższa niż w roku poprzednim

INFORMACJE SYGNALNE

29.05.2020 r.Sytuacja gospodarstw domowych w 2019 r. w świetle wyników badania budżetów gospodarstw domowych

W roku 2019 nastąpiła poprawa sytuacji materialnej gospodarstw domowych w Polsce. Gospodarstwa domowe osiągały wyższe dochody i w porównaniu z rokiem poprzednim również nieco więcej wydawały. Poziom przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na osobę w zaokrągleniu do 1 zł wyniósł w 2019 r. 1819 zł i był realnie wyższy o 5,0% od dochodu z roku 2018. Przeciętne miesięczne wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych osiągnęły w 2019 r. wartość 1252 zł i były realnie

wyższe o 3,1% od wydatków z 2018 roku. Wydatki na towary i usługi konsumpcyjne wyniosły 1201 zł i były realnie wyższe o 3,3% w stosunku do 2018 r.1

1 Ze względu na wprowadzenie od 2013 r. nowej klasyfikacji spożycia indywidualnego według celu, opartej na zharmonizowanej klasyfikacji COICOP dla wszystkich badań Europejskiego Systemu Statystycznego, wyniki dla okresu 2004–2019 podano w warunkach porównywalnych i do pozycji „wydatki” w latach 2004–2012 doliczono pozycję „składki na ubezpieczenie na życie”.

1

5,0%Realny wzrost przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na osobę w  gospodarstwach domowych w 2019 r.

Gospodarstwa domowe pracujących na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym dysponowały najwyższym przeciętnym miesięcznym dochodem rozporządzalnym na 1 osobę – 2174 zł oraz ponosiły największe przeciętne miesięczne wydatki na 1 osobę – 1472 zł

W latach 2004–2019 sytuacja materialna gospodarstw domowych systematycznie poprawiała się

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 20190

200400600800

100012001400160018002000

735 761 835929

1046 1114 1201 1235 1278 1299 1340 13861475

15981693

1819

702 697 751 816911 964 1005 1028 1059 1062 1079 1091 1132 1176 1187 1252

95.4%91.5%90.0%87.9%87.1%86.5%83.7%83.2%82.8%81.7%80.5%78.7%76.7%73.6%70.1%68.8%

Dochód rozporządzalny Wydatki Udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym

Wykres 1. Poziom przeciętnych miesięcznych dochodów i wydatków1 na 1 osobę w gospodarstwach domowych oraz udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym w latach 2004–2019

PLN

Dochody i wydatki

W 2019 roku nadal utrzymywało się relatywnie duże zróżnicowanie przeciętnych miesięcznych dochodów i wydatków pomiędzy różnymi grupami społeczno-ekonomicznymi gospodarstw domowych. Podobnie jak w latach poprzednich, najwyższy przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę w gospodarstwach domowych (2174 zł) oraz przeciętne miesięczne wydatki (1472 zł) na osobę wystąpiły w gospodarstwach osób pracujących na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym. W tej grupie gospodarstw domowych – w porównaniu do przeciętnej dla ogółu gospodarstw domowych w Polsce – zarówno dochód, jak i wydatki były wyższe, odpowiednio o 19,5% i o 17,6% (w 2018 r. odpowiednio o 18,8% i o 17,9%).

Najniższym przeciętnym miesięcznym dochodem rozporządzalnym na 1 osobę w 2019 r. dysponowały gospodarstwa domowe rencistów. Ich przeciętny dochód na 1 osobę wyniósł 1498 zł i był o 17,7% niższy od średniej ogólnopolskiej (w 2018 r. niższy o 20,0%). Najniższe przeciętne wydatki na 1 osobę odnotowano natomiast w gospodarstwach domowych rolników (914 zł) i były one o 27,0% niższe od średnich wydatków dla gospodarstw ogółem (w 2018 r. – niższe o 26,5%).

2

Najwyższy udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym odnotowano w gospodarstwach domowych rencistów, zaś najniższy w gospodarstwach domowych rolników

Ogółem pracownicy rolnicy pracujący na własny

rachunek

emeryci renciści0

400

800

1200

1600

2000

2400

1819 18321667

21741864

1498

1252 1236

914

1472 13641222

68.8% 67.4% 54.8% 67.7% 73.2% 81.6%

Dochód rozporządzalny Wydatki Udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym

Wykres 2. Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny i wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych oraz udział przeciętnych miesięcznych wydatków w dochodzie rozporządzalnym według grup społeczno-ekonomicznych w 2019 r.

PLN

W przypadku dochodów rozpiętość wskaźnika przeciętnych miesięcznych dochodów i wydatków według grup społeczno-ekonomicznych w odniesieniu do średniej krajowej wyniosła 37,2 p. proc. i w porównaniu do roku 2018 zmniejszyła się o 1,6 p. proc., zaś w przypadku wydatków pozostała na zbliżonym poziomie jak w roku 2018 i wyniosła 44,6 p. proc. (wzrost o 0,2 p. proc.).

Tak jak w latach poprzednich, najwyższy udział wydatków w dochodach (81,6%) i najniższą kwotę nadwyżki przeciętnych miesięcznych dochodów nad średnimi wydatkami (276 zł), odnotowano w gospodarstwach domowych rencistów. Najniższy udział wydatków w dochodach (54,8%) i największa średnia kwota nadwyżki dochodu nad wydatkami (753 zł) miały miejsce w gospodarstwach domowych rolników. W porównaniu z rokiem poprzednim udział wydatków w dochodach gospodarstw domowych ogółem spadł o 1,3 p. proc. (w 2018 r. o 3,5 p. proc.).

3

Sytuacja dochodowa gospodarstw domowych rolników uległa w 2019 r. poprawie w stosunku do roku 2018

pracownicy rolnicy pracujący na własny

rachunek

emeryci renciści70%

80%

90%

100%

110%

120%

130%

100.7%

91.6%

119.5%

102.4%

82.3%

98.7%

73.0%

117.6%

108.9%

97.6%

Dochód rozporządzalny Wydatki

Wykres 3. Wskaźnik przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego i wydatków na 1 osobę w gospodarstwach domowych według grup społeczno-ekonomicznych w odniesieniu do średniej krajowej w 2019 r.

Średnia krajowa = 100%

W roku 2019 wystąpił wzrost realnego przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego ogółem na osobę – o 5,0% (w 2018 r. wzrost o 4,3%) we wszystkich grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych. Najwyższy realny wzrost dochodów zanotowano w gospodarstwach domowych rencistów (o 7,8%) a najniższy w grupie rolników – o 3,5%, (w której w ubiegłym roku odnotowano spadek o 1,5%).

Na realny wzrost dochodu rozporządzalnego w grupie gospodarstw domowych rolników wpłynął przede wszystkim realny wzrost dochodów z indywidualnego gospodarstwa rolnego w stosunku do roku 2018 (o 2,1%).

W gospodarstwach domowych emerytów odnotowano najwyższy udział dochodów z głównego źródła utrzymania (83,8%), a w gospodarstwach domowych rolników – najniższy (65,7%).

Dochody z pracy najemnej

Dochody z pracy na własny rachunek

Dochody z gospodarstwa rolnego

Dochody ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych

w tym: z emerytur

z rent

Dochody z pozostałych świadczeń społecznych

w tym ze świadczenia wychowawczego

Inne dochody*

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

51.8%

9.1%

3.4%

24.8%

21.0%

3.2%

7.3%

4.8%

3.7%

Wykres 4. Struktura przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę w gospodarstwach domowych ogółem w 2019 r.

*Na kategorię "Inne dochody" składają się: dochody z własności, dochody z wynajmu nieruchomości oraz pozostałe dochody.

4

Różnice w strukturze przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę w gospodarstwach domowych w porównaniu z 2018 r. wyniosły od -0,8 p. proc. w przypadku dochodów z pracy najemnej do 0,5 p. proc. w przypadku emerytur.

5

Notowany od kilku lat wyraźny spadek zróżnicowania dochodów na osobę w gospodarstwach domowych, mierzony współczynnikiem Giniego, w 2018 r. został zahamowany i w 2019 przybrał tendencję rosnącą

W ujęciu realnym w 2019 r. wystąpił wzrost przeciętnych miesięcznych wydatków na 1 osobę w gospodarstwach domowych o 3,1% w porównaniu do poprzedniego roku

Malejące od 2014 r. zróżnicowanie dochodów na osobę w gospodarstwach domowych, mierzone współczynnikiem Giniego, w 2019 r. wyhamowało i wyniosło 0,301 (w 2018 r. – 0,299).

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 20190.280

0.300

0.320

0.340

0.360

0.344 0.3450.340

0.340 0.3390.336

0.3420.338

0.338 0.338

0.3260.322

0.304

0.298 0.299

0.301

0.331

0.3330.329

0.325

0.3150.312

0.3230.317 0.317

0.3120.306

0.303

0.288 0.2810.283

0.288

0.330

0.3360.331

0.341 0.3430.338

0.339 0.337

0.343

0.352

0.329

0.323

0.3050.302 0.300

0.298PolskaMiastoWieś

Wykres 5. Zróżnicowanie dochodów mierzone współczynnikiem Giniego dla Polski według miejsca zamieszkania w latach 2004–2019

We wszystkich grupach społeczno-ekonomicznych gospodarstw domowych wystąpił w 2019 r. realny wzrost przeciętnych miesięcznych wydatków na osobę w stosunku do roku 2018 (od 2,5% w grupie emerytów do 4,4% w grupie rencistów).

Wydatki na żywność i napoje bezalkoholowe miały, podobnie jak w latach poprzednich, najwyższy udział w strukturze wydatków ogółu gospodarstw domowych – 25,1%. Stanowiły one od 21,1% w gospodarstwach pracujących na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym do 31,7% w gospodarstwach rolników.

Drugą w kolejności istotną pozycję w wydatkach gospodarstw domowych stanowiły wydatki na użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii. Udział tego rodzaju wydatków w wydatkach ogółem wyniósł przeciętnie 18,0%. Najniższy był w gospodarstwach domowych rolników (13,9%), a najwyższy w gospodarstwach domowych rencistów (22,6%).

6

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 20190%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

27.8% 27.9% 26.9% 26.4% 25.4% 24.9% 24.6% 24.9% 24.9% 24.9% 24.4% 24.0% 24.2% 24.3% 24.8% 25.1%

20.1% 19.5% 19.6% 18.3% 18.8% 19.5% 20.1% 20.6% 20.2% 20.8% 20.1% 20.1% 19.6% 19.5% 18.3% 18.0%

Żywność i napoje bezalkoholowe Mieszkanie lub dom i nośniki energii

Wykres 6. Udział przeciętnych miesięcznych wydatków na 1 osobę na żywność i napoje bezalkoholowe oraz utrzymanie mieszkania lub domu i nośniki energii w całości wydatków gospodarstw domowych w latach 2004–2019

7

W 2019 r. odsetek gospodarstw domowych z przeciętnym miesięcznym dochodem co najmniej 2000 zł na osobę wyniósł 39,0% (w 2018 r. – 32,7%)

W gospodarstwach 20% osób znajdujących się w najlepszej sytuacji dochodowej skumulowanych było 38,3% dochodów całej badanej zbiorowości gospodarstw domowych, podczas gdy w gospodarstwach 20% osób pozostających w najgorszej sytuacji – 7,8%

W przypadku głównych grup towarów i usług konsumpcyjnych, między rokiem 2019 a 2018, zmiany udziału w strukturze wydatków ogółu gospodarstw domowych wyniosły od -0,8 p. proc. (transport) do +0,5 p. proc. (edukacja).

żywność i napoje bezalkoholowe

napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe

odzież i obuwie

użytkowanie mieszkania i nośniki energii

wyposażenie mieszkania i prowadzenie gosp. dom.

zdrowie

transport

łączność

rekreacja i kultura

edukacja

restauracje i hotele

pozostałe towary i usługi

wydatki pozostałe

kieszonkowe

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

25.1%

2.5%

4.8%

18.0%

5.6%

5.1%

9.7%

4.4%

6.6%

1.5%

4.9%

6.2%

4.0%

1.4%

Wykres 7. Struktura przeciętnych miesięcznych wydatków na 1 osobę w gospodarstwach domowych (w % wydatków ogółem) w 2019 r.

W 2019 r. 61,0% gospodarstw domowych dysponowało przeciętnym miesięcznym dochodem rozporządzalnym na osobę wynoszącym poniżej 2000 zł (67,3% w 2018 r.), 33,7% gospodarstw domowych miało dochód od 2000 do 4000 zł na osobę (28,3% w 2018 r.), 3,9% gospodarstw dysponowało dochodem od 4000 do 6000 zł na osobę (3,0% w 2018 r.), a 6000 zł lub więcej na osobę miało 1,4% gospodarstw domowych (1,2% w 2018 r.).

Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny 20% osób o najwyższych dochodach (V grupa kwintylowa) wyniósł 3491 zł i, podobnie jak w 2018 r., był 4,9 raza wyższy (w 2018 r. wyniósł 3277 zł) od analogicznego dochodu 20% osób uzyskujących najniższe dochody (I grupa kwintylowa.

W gospodarstwach 20% osób znajdujących się w najlepszej sytuacji dochodowej skumulowanych było 38,3% dochodów całej badanej zbiorowości gospodarstw domowych (w 2018 r. – 38,7%), natomiast w gospodarstwach 20% osób pozostających w najgorszej sytuacji – 7,8% (w 2018 r. – 7,9%). Różnica dochodów skumulowanych pomiędzy skrajnymi grupami kwintylowymi spadła o 0,3 p. proc. do 30,5 p. proc.

8

Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta był wyższy o 28,4% niż na wsi

Przeciętne miesięczne wydatki na osobę w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta były o 34,8% wyższe niż na wsi

Ogółem pierwsza druga trzecia czwarta piąta0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

1819

711

12371606

2060

3491

1252800 907

11101362

2083

68.8% 112.6% 73.3% 69.1% 66.1% 59.7%

Dochód rozporządzalny Wydatki Udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym

Wykres 8. Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny i wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych oraz udział przeciętnych miesięcznych wydatków w dochodzie rozporządzalnym według grup kwintylowych w 2019 r.

PLN

Przeciętne miesięczne wydatki na 1 osobę w V grupie kwintylowej były 2,6 raza wyższe niż w I grupie kwintylowej. Udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym w najwyższej grupie kwintylowej wyniósł 59,7%, a w najniższej – 112,6%. Jak w latach poprzednich, gospodarstwa najbiedniejsze nadal były zmuszone korzystać ze swoich oszczędności lub pożyczek, czy kredytów, i to nawet w nieco wyższym stopniu niż w roku 2018, w którym udział ten wyniósł 107,6%.

Czynnikiem silnie różnicującym dynamikę i strukturę dochodów oraz wydatków gospodarstw domowych jest miejsce zamieszkania.

Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta był wyższy o 28,4% niż na wsi (w 2018 r. o 29,9%). Różnice te wynikały z wysokości dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe, jak również związane były z większą liczbą osób wchodzących w skład gospodarstw domowych zamieszkujących wieś2. Podobnie wyglądała sytuacja w przypadku wydatków gospodarstw domowych. Wydatki na osobę w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta były o 34,8% wyższe niż na wsi (w 2018 r. o 34,5%).

Ogółem Miasta ogółem

Miasta poniżej20 tys.

Miasta20–99tys.

Miasta100–499

tys.

Miasta500 tys.

i większe

Wieś0

500

1000

1500

2000

2500

3000

18191991

1746 18362006

2481

1551

1252 13921198 1282 1416

1745

1033

68.8% 69.9% 68.6% 69.8% 70.6% 70.3% 66.6%

Dochód rozporządzalny Wydatki Udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym

Wykres 9. Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny i wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych oraz udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym według klasy miejscowości zamieszkania w 2019 r.

PLN

2 W 2019 r. przeciętna liczba osób w gospodarstwach domowych zamieszkujących miasta wynosiła 2,32, zaś w zamieszkujących wieś – 3,01.

9

Przyglądając się terytorialnemu zróżnicowaniu dochodu rozporządzalnego na osobę w 2019 roku zauważamy, że dochód wyższy od średniej krajowej wystąpił w województwach: mazowieckim, dolnośląskim, śląskim i pomorskim. Tak jak w roku poprzednim, zdecydowanie najwyższe przeciętne dochody na 1 osobę wykazywały gospodarstwa domowe z województwa mazowieckiego (2108 zł). Dochody te były wyższe o 15,9% niż przeciętny krajowy dochód na osobę. Ponownie najniższe dochody uzyskiwały gospodarstwa z województwa podkarpackiego (1471 zł) – o 19,1% poniżej średniej krajowej.

Rozpiętość pomiędzy najwyższym a najniższym przeciętnym dochodem na osobę w województwach, w odniesieniu do średniej krajowej, zmniejszyła się o 5,4 p. proc. w porównaniu z rokiem poprzednim i wyniosła 35,0 p. proc.

10

Najwyższym przeciętnym miesięcznym dochodem rozporządzalnym na 1 osobę dysponowały gospodarstwa domowe z województwa mazowieckiego – 2108 zł, zaś najniższym gospodarstwa domowe zamieszkujące województwo podkarpackie – 1471 zł

11

12

W przypadku wydatków przeciętne miesięczne wartości powyżej średniej dla Polski w 2019 r. odnotowano w województwach: mazowieckim, dolnośląskim, łódzkim, pomorskim, opolskim, śląskim i zachodniopomorskim.

Podobnie jak w roku poprzednim, najwyższe przeciętne miesięczne wydatki na osobę (1476 zł), odnotowano w województwie mazowieckim i były one wyższe od przeciętnej ogólnopolskiej o 17,9%. Najniższe przeciętne wydatki na 1 osobę wystąpiły w województwie warmińsko-mazurskim (1007 zł) i w porównaniu do średniej dla całego kraju były one mniejsze o 19,6%.

Rozpiętość pomiędzy najwyższymi a najniższymi średnimi wydatkami na osobę w województwach zmniejszyła się o 1,3 p. proc. w porównaniu do 2018 roku i wyniosła 37,5 p. proc.

13

Najwyższe przeciętne miesięczne wydatki na osobę ponosiły gospodarstwa domowe z województwa mazowieckiego – 1476 zł, zaś najniższe z województwa warmińsko-mazurskiego – 1007 zł

14

15

W 2019 r. dalszy spadek spożycia wielu podstawowych produktów żywnościowych takich jak: warzywa, ryby i owoce morza, mleko, mięso, pieczywo i produkty zbożowe, oleje i tłuszcze oraz wędliny i przetwory mięsne

Spożycie ilościowe żywności

W 2019 r. utrzymała się tendencja spadkowa spożycia wielu podstawowych artykułów żywnościowych. Spadek dotyczył zwłaszcza warzyw (o 3,9%), ryb i owoców morza (o 3,6%), mleka (o 2,4%), mięsa (o 2,3%), pieczywa i produktów zbożowych (o 2,2%, w tym pieczywa o 5,4%), olejów i tłuszczów (o 1,9%) oraz wędlin i przetworów mięsnych (o 1,5%). Najbardziej wzrosło natomiast spożycie serów i twarogów (o 2,3%) oraz owoców (o 1,1%). Na spadek poziomu spożycia mógł mieć wpływ wzrost wydatków na gastronomię, który w 2019 r. wyniósł 4,6%.

Poziom spożycia artykułów żywnościowych zależy w dużym stopniu od dochodów osiąganych przez gospodarstwa domowe. Wraz ze wzrostem ich zamożności, wyższy był poziom spożycia niektórych artykułów żywnościowych takich jak pieczywo i produkty zbożowe, mięso, warzywa, owoce, sery i twarogi oraz wody mineralne i źródlane.

pieczywoi prod. zbożowe

mięso warzywa owoce sery i twarogi cukier wody minaralnei źródlane (w l.)

0

2

4

6

8

10

5.0 4.6

6.6

2.6

0.7 0.8

4.35.7 5.2

8.5

5.2

1.2 0.7

7.5

2.9 2.83.02.5

I grupa kwintylowa V grupa kwintylowa w tym pieczywo w tym ziemniaki

Wykres 10. Przeciętne miesięczne spożycie wybranych artykułów żywnościowych na 1 osobę w gospodarstwach domowych według grup kwintylowych w 2019 r.

kg

Na poziom spożycia żywności wpływają także nawyki żywieniowe oraz dostępność i ceny produktów żywnościowych, wynikające z miejsca zamieszkania. Gospodarstwa domowe zamieszkujące tereny wiejskie charakteryzują się nieco innym modelem żywienia niż gospodarstwa domowe zamieszkujące miasta.

pieczywo i prod. zbożowe

mięso warzywa owoce sery i twarogi cukier wody minaralnei źródlane (w l.)

0

2

4

6

8

10

5.1 4.8

7.4

4.1

1.0 0.7

6.05.8 5.6

7.9

3.3

0.8 1.0

5.4

2.8 2.53.3 3.2

Miasto Wieś w tym pieczywo w tym ziemniaki

Wykres 11. Przeciętne miesięczne spożycie wybranych artykułów żywnościowych na 1 osobę w gospodarstwach domowych według miejsca zamieszkania w 2019 r.

kg

16

W 2019 r. wystąpił wysoki wzrost poziomu wyposażenia gospodarstw domowych w dobra trwałego użytkowania nowej generacji takie jak: zmywarka do naczyń, konsola do gier, smartfon. Dynamika tych zmian była jednak niższa niż w roku 2018

Wyposażenie w przedmioty trwałego użytkowania

W roku 2019 wystąpił wysoki wzrost poziomu wyposażenia gospodarstw domowych w zmywarkę do naczyń (o 10,2%), konsolę do gier (o 8,3%), smartfon (o 6,8%). W porównaniu z rokiem 2018 dynamika ta była jednak zauważalnie niższa, a dla części dóbr kierunek zmian uległ wręcz odwróceniu, skutkując spadkiem poziomu wyposażenia gospodarstw domowych w drukarkę (spadek o 4,9%, w 2018 r. wzrost o 10,9%), zestaw kina domowego (spadek o 1,6%, w 2018 r. wzrost o 13,0%).

Poziom wyposażenia gospodarstw domowych w przedmioty trwałego użytkowania zależy w dużym stopniu od ich sytuacji materialnej.

Gospodarstwa najbogatsze (V grupa kwintylowa) były znacznie lepiej wyposażone niż gospodarstwa najuboższe (I grupa kwintylowa). Podkreślić należy jednak, że różnice w stopniu wyposażenia pomiędzy V i I grupą kwintylową zmniejszyły się w stosunku do 2018 r., najbardziej – o 3,0 p. proc. – w przypadku zmywarki do naczyń i 1,4 p. proc. – urządzenia z dostępem do Internetu. Dla pozostałych dóbr zmiany były nieznaczne.

urządzeniez dostępemdo Internetu

smartfon telewizor plazmowy

lub LCD

zmywarka do naczyń

samochód osobowy

0%

20%

40%

60%

80%

100%83.2%

74.5%90.4%

32.8%

64.3%

89.2%80.3%

90.1%

50.9%

74.6%

I grupa kwintylowa V grupa kwintylowa

Wykres 12. Wyposażenie gospodarstw domowych w wybrane dobra trwałego użytkowania według grup kwintylowych w 2019 r.

Pod względem wyposażenia w sprzęt nowej generacji taki jak urządzenie z dostępem do Internetu3 czy smartfon4 lepiej wypadają gospodarstwa domowe zamieszkujące miasta niż gospodarstwa domowe mieszkające na wsi. W przypadku telewizora plazmowego lub LCD i zmywarki do naczyń wystąpiły niewielkie różnice, natomiast zdecydowanie większy odsetek gospodarstw domowych na wsi niż w mieście posiadał samochód osobowy, motocykl, skuter, motorower lub rower. W porównaniu z 2018 rokiem różnice w stopniu wyposażenia zmniejszyły się nieznacznie na korzyść wsi.

3 Kategoria ta obejmuje urządzenia umożliwiające połączenie z Internetem, niezależnie od rodzaju urządzenia i typu połączenia internetowego (np. komputer stacjonarny, laptop, tablet, telewizor, smartfon).4 Pomimo zaliczenia smartfonu do kategorii „Urządzenie z dostępem do Internetu”, prezentowany jest również poziom wyposażenia w sam smartfon, jako osobny rodzaj urządzenia, z uwagi na jego powszechność i różne zastosowania.

17

W 2019 roku sytuacja mieszkaniowa gospodarstw domowych nieznacznie się poprawiła. Przeciętne gospodarstwo domowe zajmowało mieszkanie o powierzchni 80,4 m2, składające się z 3 pokoi

Na wsi większy odsetek gospodarstw domowych posiadało samochód osobowy, motocykl, skuter, motorower lub rower, natomiast gospodarstwa domowe w miastach są lepiej wyposażone w sprzęt nowej generacjiurządzenie

z dostępem do Internetu

smartfon telewizor plazmowy

lub LCD

zmywarka do naczyń

samochód osobowy

0%

20%

40%

60%

80%

100%81.5%

73.9%91.1%

40.0%

62.8%77.5%

68.2%

93.1%

40.3%

78.1%

Miasto Wieś

Wykres 13. Wyposażenie gospodarstw domowych w wybrane dobra trwałego użytkowania według miejsca zamieszkania w 2019 r.

Warunki mieszkaniowe

Przeciętne gospodarstwo domowe w 2019 roku zajmowało mieszkanie o powierzchni 80,4 m2

(w 2018 r. 79,4 m2), składające się z 3 pokoi. Na jedną osobę w gospodarstwie przypadało średnio 28,7 m2 powierzchni użytkowej oraz 1 pokój (w 2018 r. – 28,4 m2 oraz 1 pokój).

Największą przeciętną powierzchnią użytkową mieszkań dysponowały gospodarstwa domowe rolników – 134,6 m2, zaś najmniejszą gospodarstwa domowe rencistów – 65,9 m2. W porównaniu do roku 2018 wystąpił nieznaczny wzrost powierzchni użytkowanego mieszkania w gospodarstwach domowych pracowników, rolników i emerytów, natomiast niewielki spadek w gospodarstwach domowych pracujących na własny rachunek oraz rencistów. Zmiany zawierały się w przedziale od 0,4 do 1,2 m2.

Największą powierzchnię użytkową na 1 osobę posiadały gospodarstwa domowe rencistów (40,3 m2) oraz emerytów (39,6 m2), co wiąże się z mniejszą liczbą osób w gospodarstwie domowym, zaś najmniejszą – gospodarstwa domowe pracowników (24,5 m2).

Wielkość mieszkań użytkowanych przez gospodarstwa domowe była też zróżnicowana ze względu na poziom dochodów gospodarstwa. W przypadku gospodarstw domowych o najwyższych dochodach (V grupa kwintylowa), zajmowana powierzchnia była nieznacznie mniejsza (78,8 m2) niż w gospodarstwach o najniższych dochodach (I grupa kwintylowa) – 84,7 m2, jednak ich członkowie dysponowali dużo większą powierzchnią przypadającą na 1 osobę (odpowiednio 37,0 m2 wobec 22,5 m2)5.

Systematycznie poprawia się wyposażenie mieszkań w instalacje techniczno-sanitarne. Mieszkania wyposażone w wodociąg zajmowało 99,8% gospodarstw domowych, 98,5% w ustęp spłukiwany i 98,2% w łazienkę.

Ponownie najlepiej wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne (poza wyposażeniem w gaz i centralne ogrzewanie) były mieszkania gospodarstw domowych pracujących na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym, a najsłabiej – gospodarstwa rencistów.

Mieszkania gospodarstw domowych mieszkających w miastach były nieco lepiej wyposażone w instalacje sanitarno-techniczne od gospodarstw zamieszkujących wieś, za wyjątkiem wyposażenia w gaz.

5 Przeciętna liczba osób w gospodarstwach należących do I grupy kwintylowej wynosiła 3,41, a w V grupie kwintylowej 2,07.

18

Mieszkania gospodarstw domowych mieszkających w miastach były nieco lepiej wyposażone w instalacje sanitarno-techniczne od gospodarstw zamieszkujących wieś, za wyjątkiem wyposażenia w gaz

Systematycznie poprawia się subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych

wodociąg ustęp spłukiwany

łazienka ciepła woda bieżąca

gaz centralne ogrzewanie

0%

20%

40%

60%

80%

100%99.9% 99.2% 98.8% 99.3%

87.1% 87.3%99.5% 97.1% 96.8% 97.5% 92.6%

85.1%

Miasto Wieś

Wykres 14. Wyposażenie mieszkań w wybrane instalacje techniczno-sanitarne według miejsca zamieszkania w 2019 r.

Istnieje wyraźna zależność między dochodami gospodarstwa a wyposażeniem mieszkania w instalacje techniczno-sanitarne, z wyjątkiem gazu, z którego najrzadziej korzystają najbogatsze gospodarstwa (V grupa kwintylowa). Najbardziej znacząca różnica w tym zakresie pomiędzy I i V grupą kwintylową na korzyść najbogatszych gospodarstw domowych dotyczyła wyposażenia w centralne ogrzewanie (11,7 p. proc.), łazienkę (4,7 p. proc.) oraz ustęp spłukiwany (4,2 p. proc.). Różnice te zmalały w stosunku do 2018 r.

wodociąg ustęp spłukiwany

łazienka ciepła woda bieżąca

gaz centralne ogrzewanie

0%

20%

40%

60%

80%

100%99.5% 95.6% 95.0% 96.1% 90.9%

78.8%

100.0% 99.8% 99.7% 99.8%

83.5%90.5%

pierwsza grupa kwintylowa piąta grupa kwintylowa

Wykres 15. Wyposażenie mieszkań w wybrane instalacje techniczno-sanitarne według grup kwintylowych w 2019 r.

Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych

19

Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych ulega systematycznej poprawie we wszystkich grupach społeczno-ekonomicznych. W 2019 r. nastąpił dalszy wzrost odsetka gospodarstw oceniających swoją sytuację materialną jako dobrą albo raczej dobrą (48,6% gospodarstw domowych ogółem wobec 44,0% w 2018 r.) oraz spadek odsetka gospodarstw postrzegających ją jako raczej złą albo złą (7,0% wobec 8,1% w 2018 r.). Najlepiej swoją sytuację materialną postrzegały gospodarstwa domowe pracujących na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym (73,4% ocen pozytywnych wobec 70,1% w 2018 r.), najgorzej zaś gospodarstwa domowe rencistów (22,4% ocen pozytywnych wobec 18,1% w 2018 r.).

renciści

emeryci

pracującyna własnyrachunek

rolnicy

pracownicy

Ogółem

0% 20% 40% 60% 80% 100%

20.3%

9.5%

2.1%

3.8%

3.7%

7.0%

57.3%

53.2%

24.5%

48.1%

40.3%

44.4%

22.4%

37.3%

73.4%

48.1%

56.0%

48.6%

dobra + raczej dobra przeciętna zła + raczej zła

Wykres 20.Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych według grup społeczno ekonomicznych w 2014 r.Wykres 16. Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych według

grup społeczno-ekonomicznych w 2019 r.

20

Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych w znacznym stopniu zależy od miejsca zamieszkania gospodarstwa domowego. Gospodarstwa mieszkające na wsi gorzej oceniały swoją sytuację materialną niż mieszkańcy miast, zwłaszcza tych największych o liczbie mieszkańców 500 tys. lub więcej, choć w obu przypadkach oceny te, w stosunku do roku 2018, znacząco się poprawiły. 57,0% gospodarstw domowych z miast liczących 500 tys. lub więcej mieszkańców i 44,3% mieszkańców wsi oceniało swoją sytuację materialną jako dobrą lub raczej dobrą (w 2018 r. było to odpowiednio 53,0% i 39,3%).

Wieś

Miasta 500 tys. lub większe

Miasta razem

Ogółem

0% 20% 40% 60% 80% 100%

7.5%

5.7%

6.8%

7.0%

48.2%

37.3%

42.6%

44.4%

44.3%

57.0%

50.6%

48.6%

dobra + raczej dobra przeciętna zła + raczej zła

Wykres 17. Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych według miejsca zamieszkania w 2019 r.

21

Opracowanie merytoryczne:Departament Badań SpołecznychZastępca Dyrektora Małgorzata ŻyraTel: 22 608 31 22

Rozpowszechnianie:Rzecznik Prasowy Prezesa GUSKarolina BanaszekTel: 695 255 011

Wydział Współpracy z MediamiTel: 22 608 34 91, 22 608 38 04e-mail: obslugaprasowa@stat.gov.pl

www.stat.gov.pl

@GUS_STAT

@GlownyUrzadStatystyczny

22

Powiązane opracowaniaBudżety gospodarstw domowych w 2018 r.

Sytuacja gospodarstw domowych w 2018 r. w świetle wyników badania budżetów gospodarstw domowych

Sytuacja materialna i dochodowa gospodarstw domowych emerytów i rencistów w 2016 r.

Sytuacja społeczno-ekonomiczna gospodarstw domowych w latach 2000-2015. Zróżnicowanie miasto-wieś

Temat dostępny w bazach danychBANK DANYCH LOKALNYCH gospodarstwa domowe

Badanie BGD - warunki materialne ludności według grup społeczno-ekonomicznych i wielkości gospodarstwa

Badanie BGD - warunki materialne ludności według klasy miejscowości zamieszkania

Badanie BGD - warunki materialne ludności według województw

Ważniejsze pojęcia dostępne w słownikuBudżet gospodarstwa domowego

Dochód do dyspozycji

Dochód rozporządzalny gospodarstwa domowego

Gospodarstwo domowe

Przychody gospodarstwa domowego netto

Rozchody gospodarstwa domowego netto

Spożycie artykułów żywnościowych w gospodarstwie domowym

Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych

Warunki mieszkaniowe

Wydatki gospodarstwa domowego

Wydatki na towary i usługi konsumpcyjne

Wyposażenie gospodarstw domowych