HHÓÓA HA HỌỌC LIPIDC LIPID

BS. HOBS. HOÀÀNG HING HIẾẾU NGU NGỌỌCC

MMỤỤC TIÊUC TIÊU

NÊU ĐƯNÊU ĐƯỢỢC TC TÍÍNH CHNH CHẤẤT CT CỦỦA LIPIDA LIPID

PHÂN BIPHÂN BIỆỆT ĐƯT ĐƯỢỢC CC CÁÁC LOC LOẠẠI LIPID VI LIPID VỀỀTHTHÀÀNH PHNH PHẦẦN HN HÓÓA HA HỌỌC VC VÀÀ CHCHỨỨC NĂNGC NĂNG

PHÂN TPHÂN TÍÍCH ĐƯCH ĐƯỢỢC ĐC ĐẶẶC ĐIC ĐIỂỂM CM CẤẤU TU TẠẠO, O, PHÂN LOPHÂN LOẠẠI ACID BI ACID BÉÉOO

ĐĐẶẶC ĐIC ĐIỂỂM CHUNG VM CHUNG VỀỀ LIPIDLIPIDNHNHÓÓM CM CÁÁC HC HỢỢP CHP CHẤẤT HT HỮỮU CƠU CƠ, C, CẤẤU TU TẠẠO O ĐA DĐA DẠẠNGNGKHÔNG TAN HOKHÔNG TAN HOẶẶC C ÍÍT TAN TRONG NƯT TAN TRONG NƯỚỚC C (DUNG MÔI PHÂN C(DUNG MÔI PHÂN CỰỰC)C)DDỄỄ TAN TRONG DUNG MÔI HTAN TRONG DUNG MÔI HỮỮU CƠ U CƠ (KHÔNG PHÂN C(KHÔNG PHÂN CỰỰC)C)

DDỰỰ TRTRỮỮ NĂNG LƯ NĂNG LƯỢỢNGNGTHTHÀÀNH PHNH PHẦẦN VN VẬẬT CHT CHẤẤT CT CỦỦA MA MÀÀNG SINH NG SINH HHỌỌCCVAI TRÒ SINH HVAI TRÒ SINH HỌỌC QUAN TRC QUAN TRỌỌNGNG

ĐĐẶẶC ĐIC ĐIỂỂM CHUNG VM CHUNG VỀỀ LIPIDLIPID

HAI THHAI THÀÀNH PHNH PHẦẦN CHN CHÍÍNH: ALCOL VNH: ALCOL VÀÀ ACID ACID BBÉÉOOCCÓÓ THTHỂỂ KKẾẾT HT HỢỢP VP VỚỚI GLUCID I GLUCID (GLYCOLIPID); PROTEIN (LIPOPROTEIN)(GLYCOLIPID); PROTEIN (LIPOPROTEIN)

ĐĐẶẶC ĐIC ĐIỂỂM CHUNG VM CHUNG VỀỀ LIPIDLIPID

PHÂN LOPHÂN LOẠẠII

LIPID THLIPID THỦỦY PHÂN ĐƯY PHÂN ĐƯỢỢC C (LIPID TH(LIPID THẬẬT, LIPID XT, LIPID XÀÀPHÒNG HPHÒNG HÓÓA)A)

LIPID KHÔNG THLIPID KHÔNG THỦỦY PHÂN ĐƯY PHÂN ĐƯỢỢC C (LIPOID, (LIPOID, LIPID KHÔNG XLIPID KHÔNG XÀÀ PHÒNG HPHÒNG HÓÓA)A)

CCÓÓ CHCHỨỨAA LIÊN KLIÊN KẾẾTT ESTERESTERLIPID THULIPID THUẦẦNN

–– THTHÀÀNH PHNH PHẦẦN: C, H, ON: C, H, O–– VD: GLYCERID, CERID, STERIDVD: GLYCERID, CERID, STERID……

LIPID TLIPID TẠẠPP

–– THTHÀÀNH PHNH PHẦẦN: C, H, O, P, N, SN: C, H, O, P, N, S……–– PHOSPHATID, SPHINGOLIPID, GLYCOLIPID, PHOSPHATID, SPHINGOLIPID, GLYCOLIPID,

SULFATIDSULFATID……

LIPID THLIPID THỦỦY PHÂN ĐƯY PHÂN ĐƯỢỢCC

LIPID KHÔNG THLIPID KHÔNG THỦỦY PHÂN ĐƯY PHÂN ĐƯỢỢCC

–– KHÔNG CHKHÔNG CHỨỨA LIÊN KA LIÊN KẾẾT ESTER (VD: ACID BT ESTER (VD: ACID BÉÉO O TTỰỰ DO)DO)

–– ALCOL MALCOL MẠẠCH DCH DÀÀI, BI, BẬẬC CAOC CAO–– ALCOL VÒNG (STEROL) VALCOL VÒNG (STEROL) VÀÀ DDẪẪN XUN XUẤẤT (MUT (MUỐỐI I

MMẬẬT, ACID MT, ACID MẬẬT, HORMON SINH DT, HORMON SINH DỤỤC)C)–– VITAMIN TAN TRONG MVITAMIN TAN TRONG MỠỠ–– TERPENTERPEN

THEO VAI TRÒ, CHTHEO VAI TRÒ, CHỨỨC NĂNG CC NĂNG CỦỦA LIPID A LIPID

LIPID DLIPID DỰỰ TRTRỮỮ ••TRIACYLGLYCEROL TRIACYLGLYCEROL

LIPID MLIPID MÀÀNG NG

•• PHOSPHOLIPIDPHOSPHOLIPID•• GLYCEROPHOSPHOLIPIDGLYCEROPHOSPHOLIPID•• SPHINGOLIPIDSPHINGOLIPID•• GLYCOLIPIDGLYCOLIPID•• SPHINGOLIPIDSPHINGOLIPID•• CHOLESTEROLCHOLESTEROL

LIPID CLIPID CÓÓ HOHOẠẠT T TTÍÍNH SINH HNH SINH HỌỌCC

•• HORMON HORMON •• STEROIDSTEROID•• EICOSANOIDEICOSANOID•• PHOSPHATIDYL INOSITOLPHOSPHATIDYL INOSITOL•• VITAMIN A, D, E, KVITAMIN A, D, E, K•• QUINONQUINON

ACID BACID BÉÉOO

ĐĐẶẶC ĐIC ĐIỂỂM CHUNGM CHUNG

LLÀÀ ACID HACID HỮỮUU CƠ MONOCARBOXYL CƠ MONOCARBOXYL: : R R –– COOHCOOH

ỞỞ DDẠẠNG TNG TỰỰ DO, DDO, DẠẠNG LIÊN KNG LIÊN KẾẾT ESTER T ESTER HOHOẶẶC AMIDC AMIDTRONG TTRONG TỰỰ NHIÊN: SNHIÊN: SỐỐ CARBON CHCARBON CHẴẴNN

ĐĐẶẶC ĐIC ĐIỂỂM CHUNGM CHUNG

VAI TRÒ QUAN TRVAI TRÒ QUAN TRỌỌNG TRONG CHUYNG TRONG CHUYỂỂN N HHÓÓA CƠ THA CƠ THỂỂMÔI TRƯMÔI TRƯỜỜNG pH SINH LÝ: DNG pH SINH LÝ: DẠẠNG ION ÂMNG ION ÂMDDẠẠNG TNG TỰỰ DO VDO VÀÀ ION ÂM: ION ÂM: ÍÍT/KHÔNG BAO T/KHÔNG BAO GIGIỜỜ TTỒỒN TN TẠẠI TRONG TI TRONG TẾẾ BBÀÀO CƠ THO CƠ THỂỂSSỐỐNG NG LUÔN LUÔN ỞỞ DDẠẠNG KNG KẾẾT HT HỢỢPP

DANH PHDANH PHÁÁP(*)P(*)1. 1. TÊN THÔNG THƯTÊN THÔNG THƯỜỜNG NG 2. TÊN H2. TÊN HỆỆ THTHỐỐNG.NG.

TÊN MTÊN MẠẠCH CARBON + CH CARBON + OICOICBÃO HÒA (NBÃO HÒA (NỐỐI ĐƠNI ĐƠN): +): +ANOICANOICKHÔNG BÃO HÒA (NKHÔNG BÃO HÒA (NỐỐI ĐÔII ĐÔI): ): ++ENOICENOIC

CC1515HH3131COOHCOOH–– acid acid palmiticpalmitic ((têntên thôngthông thưthườờngng))–– acid acid hexadecanoichexadecanoic ((têntên hhệệ ththốốngng))

CC1818HH3333COOHCOOH–– acid oleic (acid oleic (têntên thôngthông thưthườờngng))–– acid acid octadecenoicoctadecenoic ((têntên hhệệ ththốốngng))

CCÁÁCH ĐCH ĐÁÁNH SNH SỐỐ CARBON CCARBON CỦỦA A ACID BACID BÉÉOO

1. THEO CH1. THEO CHỮỮ SSỐỐ: 1, 2, : 1, 2, …….n:.n:-- C1: CARBON CC1: CARBON CỦỦA NHA NHÓÓM COOHM COOH-- CnCn: CARBON CU: CARBON CUỐỐI CI CÙÙNGNG

2. THEO CH2. THEO CHỮỮ HY LHY LẠẠP: P: -- CCɑɑ : CARBON C: CARBON CỦỦA NHA NHÓÓM M --CHCH22-- SSÁÁT NHT NHÓÓM COOHM COOH-- CCωω: CARBON CU: CARBON CUỐỐI CI CÙÙNG NG -- ĐĐỘỘ DDÀÀI ACID BI ACID BÉÉO: KÝ HIO: KÝ HIỆỆU BU BẰẰNG SNG SỐỐ NGUYÊN TNGUYÊN TỬỬ

CARBONCARBON-- SSỐỐ LIÊN KLIÊN KẾẾT ĐÔIT ĐÔI: KÝ HI: KÝ HIỆỆU SU SỐỐ, SAU D, SAU DẤẤU U ““::””-- VVỊỊ TRTRÍÍ LIÊN KLIÊN KẾẾT ĐÔIT ĐÔI: KÝ HI: KÝ HIỆỆU U ΔΔ TRONG NGOTRONG NGOẶẶC ĐƠNC ĐƠN

VVÍÍ DDỤỤACID PALMITIC 16:0ACID PALMITIC 16:0ACID OLEIC 18:1 (ACID OLEIC 18:1 (ΔΔ99))ACID LINOLEIC 18:2 (ACID LINOLEIC 18:2 (ΔΔ9,129,12))BUTYRIC ACID BUTYRIC ACID -- 4:0 4:0 LINOLENIC ACID LINOLENIC ACID -- 18:3 (18:3 (ΔΔ9,12,159,12,15) ) ARACHIDONIC ACID ARACHIDONIC ACID -- 20:4 (20:4 (ΔΔ5,8,11,145,8,11,14) ) EICOSAPENTAENOIC ACID EICOSAPENTAENOIC ACID -- 20:5 (20:5 (ΔΔ5,8,11,14,175,8,11,14,17) ) DOCOSAHEXAENOIC ACID DOCOSAHEXAENOIC ACID -- 22:6 (22:6 (ΔΔ4,7,10,13,16,194,7,10,13,16,19) )

PHÂN LOPHÂN LOẠẠI ACID BI ACID BÉÉOO

–– MMẠẠCH NGCH NGẮẮN HON HOẶẶC TRUNG BÌNH (4 C TRUNG BÌNH (4 –– 14C)14C)–– MMẠẠCH DCH DÀÀI (> 16C)I (> 16C)–– MMẠẠCH RCH RẤẤT DT DÀÀI (>22C)I (>22C)–– ACID BACID BÉÉO KHÔNG NOO KHÔNG NO–– PROSTAGLADIN (PG); THROMBOXAN; PROSTAGLADIN (PG); THROMBOXAN;

LEUCOTRIENLEUCOTRIEN

MMẠẠCH NGCH NGẮẮN HON HOẶẶC TRUNG BÌNH (4 C TRUNG BÌNH (4 –– 14C)14C)

ACID BACID BÉÉO NOO NOKHKHÓÓ HÒA TANHÒA TANKHÔNG THAM GIA VKHÔNG THAM GIA VÀÀO CO CẤẤU TRU TRÚÚC C MMÀÀNG TNG TẾẾ BBÀÀO, BO, BÀÀO QUANO QUANTTẠẠO NĂNG LƯO NĂNG LƯỢỢNGNG

MMẠẠCH DCH DÀÀI (> 16C)I (> 16C)THƯTHƯỜỜNG GNG GẶẶP: 16, 18, 20CP: 16, 18, 20CDDẠẠNG NO (BÃO HÒA)NG NO (BÃO HÒA)DDẠẠNG KHÔNG NO (KHÔNG BÃO HÒA)NG KHÔNG NO (KHÔNG BÃO HÒA)DDẠẠNG MNG MẠẠCH VÒNG (PROGTAGLANDIN)CH VÒNG (PROGTAGLANDIN)TTẠẠO NĂNG LƯO NĂNG LƯỢỢNGNGDDỰỰ TRTRỮỮ NĂNG LƯ NĂNG LƯỢỢNGNGTHAM GIA VTHAM GIA VÀÀO CO CẤẤU TRU TRÚÚC MC MÀÀNG TNG TẾẾ BBÀÀO, BO, BÀÀO O QUANQUAN

MMẠẠCH RCH RẤẤT DT DÀÀI (>22C)I (>22C)KHKHÓÓ TAN VÌ MTAN VÌ MẠẠCH CARBON KCH CARBON KỴỴ NƯ NƯỚỚC RC RẤẤT T DDÀÀIITHTHÀÀNH PHNH PHẦẦN CN CẤẤU TU TẠẠO MO MÀÀNG SINH HNG SINH HỌỌC C BBỀỀNNDHA DHA –– docosahexaenoicdocosahexaenoic acid 22:7 (acid 22:7 (ΔΔ6, 4, 7, 10, 6, 4, 7, 10,

13, 16, 1913, 16, 19))

ACID BACID BÉÉO KHÔNG NOO KHÔNG NO18 18 –– 20C20CCHIA LCHIA LÀÀM 2 LOM 2 LOẠẠI DI DỰỰA THEO SA THEO SỐỐ LIÊN KLIÊN KẾẾT T ĐÔIĐÔI::

–– MMỘỘT LIÊN KT LIÊN KẾẾT ĐÔI T ĐÔI (AB (AB KHÔNG NO ĐƠNKHÔNG NO ĐƠN))–– NHINHIỀỀU LIÊN KU LIÊN KẾẾT ĐÔIT ĐÔI (AB KHÔNG NO K(AB KHÔNG NO KÉÉP)P)1 LIÊN K1 LIÊN KẾẾT ĐÔIT ĐÔI: : ΔΔ99NHNHỮỮNG LIÊN KNG LIÊN KẾẾT ĐÔI KHT ĐÔI KHÁÁC: C: ΔΔ12, 12, ΔΔ15.15.TTẤẤT CT CẢẢ Đ ĐỀỀU U ỞỞ DDẠẠNG ĐNG ĐỒỒNG PHÂN CIS,NG PHÂN CIS, ĐIĐIỂỂM NM NÓÓNG CHNG CHẢẢY THY THẤẤP HƠN DP HƠN DẠẠNG NO.NG NO.

CCÁÁC HC HỌỌ ACID BACID BÉÉO KHÔNG NOO KHÔNG NO

HHỌỌ VVÍÍ DDỤỤ

ωω7 hay n7 hay n--77 PalmitoleicPalmitoleic 16:1,9 16:1,9

ωω9 hay n9 hay n--99 Oleic 18:1,9 Oleic 18:1,9

ωω6 hay n6 hay n--6 6 LinoleicLinoleic 18:2, 9, 12 18:2, 9, 12

ωω3 hay n3 hay n--3 3 LinolenicLinolenic 18:3, 9, 12, 15 18:3, 9, 12, 15

HHỌỌ ACID BACID BÉÉO nO n--3: 3: EPA EPA –– eicosapentenoiceicosapentenoic acid C20:5acid C20:5DHA DHA –– docosahexaenoicdocosahexaenoic acid C22:6acid C22:6PhPháátt tritriểểnn ttếế bbààoo nãonão ởở ththờờii kkỳỳ đđầầuu ccủủaa

ququáá trtrììnhnh sinhsinh trưtrưởởngng ởở trtrẻẻ emem..

NhNhóómm acid acid eicosanoiceicosanoic::ttừừ acid acid arachidonicarachidonic 20:4 (20:4 (ΔΔ5, 8, 11, 145, 8, 11, 14))titiềềnn chchấấtt ccủủaa nhinhiềềuu chchấấtt ccóó hohoạạtt ttíínhnhsinhsinh hhọọcc rrấấtt đađa ddạạngng (prostaglandin, (prostaglandin, thromboxanethromboxane, , leucotrienleucotrien))

Break 10 minBreak 10 min

NHNHÓÓM ACID EICOSANOICM ACID EICOSANOIC

GGỒỒM:M:1.1. PROSTANOIDS VPROSTANOIDS VÀÀ LEUKOTRIENES (LEUKOTRIENES (LTsLTs))2.2. LIPOXINS (LIPOXINS (LXsLXs))PROSTANOIDS:PROSTANOIDS:-- PROSTAGLANDIN (PGs)PROSTAGLANDIN (PGs)-- PROSTACYCLINS (PROSTACYCLINS (PGIsPGIs))-- THROMBOXANES (THROMBOXANES (TXsTXs))

PROSTAGLADIN (PG)PROSTAGLADIN (PG)

MÔ ĐMÔ ĐỘỘNG VNG VẬẬT CT CÓÓ XƯƠNG S XƯƠNG SỐỐNGNGVAI TRÒ SINH HVAI TRÒ SINH HỌỌC PHC PHỨỨC TC TẠẠP,P, ĐA D ĐA DẠẠNG NG TTÙÙY LOY LOẠẠI, TI, TÙÙY ĐY ĐỐỐI TƯI TƯỢỢNG.NG.NHƯ NHƯ 1 LO1 LOẠẠI NI NỘỘI TII TIẾẾT TT TỐỐ, CH, CHẤẤT THÔNG T THÔNG TIN THTIN THỨỨ HAIHAIHHẠẠ HUYHUYẾẾT T ÁÁP, KP, KÍÍCH THCH THÍÍCH CO CƠ TRƠNCH CO CƠ TRƠN, , ĐIĐIỀỀU HÒA CHUYU HÒA CHUYỂỂN HN HÓÓA A v.vv.v……..

PHÂN LOPHÂN LOẠẠI PROSTAGLADINSI PROSTAGLADINS

PHÂN NHPHÂN NHÓÓM TAN TRONG ETHER M TAN TRONG ETHER –– PGEPGE: : –– C9 CC9 CÓÓ NHNHÓÓM CHM CHỨỨC CETONC CETON

–– HOHOẠẠT HT HÓÓA ADENYLCYSLASE TRONG TA ADENYLCYSLASE TRONG TỔỔNG HNG HỢỢP AMP P AMP VÒNGVÒNG

PHÂN NHPHÂN NHÓÓM TAN TRONG ĐM TAN TRONG ĐỆỆM PHOSPHAT M PHOSPHAT ––PGFPGF–– C9 CC9 CÓÓ NHNHÓÓM CHM CHỨỨC ALCOLC ALCOL

–– KKÍÍCH THCH THÍÍCH CO CƠ TRƠNCH CO CƠ TRƠN

THROMBOXANSTHROMBOXANS

ĐĐẦẦU TIÊN ĐƯU TIÊN ĐƯỢỢC TC TÁÁCH TCH TỪỪ TITIỂỂU CU CẦẦUUTHAM GIA CHTHAM GIA CHỦỦ YYẾẾU VU VÀÀO QUO QUÁÁ TRÌNH TRÌNH ĐÔNG MĐÔNG MÁÁUU

LEUKOTRIENESLEUKOTRIENES

ĐĐẦẦU TIÊN ĐƯU TIÊN ĐƯỢỢC TC TÁÁCH TCH TỪỪ BBẠẠCH CH CCẦẦUUNHNHÓÓM CHM CHẤẤT VT VẬẬN CHUYN CHUYỂỂN TN TÍÍN N HIHIỆỆU SINH HU SINH HỌỌC PHC PHỔỔ RRỘỘNGNG

TTÍÍNH CHNH CHẤẤT VT VẬẬT LÝT LÝ

PHPHỤỤ THUTHUỘỘC VC VÀÀO CHIO CHIỀỀU DU DÀÀI VI VÀÀ Đ ĐỘỘNO CNO CỦỦA MA MẠẠCH CARBON ACID BCH CARBON ACID BÉÉOO

AB NO CAB NO CÓÓ 12 12 –– 24C 24C ỞỞ DDẠẠNG RNG RẮẮN N (NHI(NHIỆỆT ĐT ĐỘỘ PHÒNG) TRONG KHI AB PHÒNG) TRONG KHI AB KHÔNG NO KHÔNG NO ỞỞ DDẠẠNG LNG LỎỎNG.NG.

MMẠẠCH CCH CÀÀNG DNG DÀÀI CI CÀÀNG KHNG KHÓÓ TAN TAN TRONG NƯTRONG NƯỚỚCCMMẠẠCH CCH CÀÀNG DNG DÀÀI NHII NHIỆỆT ĐT ĐỘỘ NNÓÓNG NG CHCHẢẢY CY CÀÀNG TĂNGNG TĂNG

TTÍÍNH CHNH CHẤẤT VT VẬẬT LÝT LÝ

TTÍÍNH CHNH CHẤẤT HT HÓÓA HA HỌỌCC

PHPHẢẢN N ỨỨNG TNG TẠẠO XO XÀÀ PHÒNG PHÒNG (PH(PHẢẢN N ỨỨNG TRUNG HÒA)NG TRUNG HÒA)PHPHẢẢN N ỨỨNG KHNG KHỬỬPHPHẢẢN N ỨỨNG TNG TẠẠO ESTERO ESTERPHPHẢẢN N ỨỨNG OXY HNG OXY HÓÓAAPHPHÁÁN N ỨỨNG HALOGEN HNG HALOGEN HÓÓAA

VAI TRÒ SINH HVAI TRÒ SINH HỌỌC ACID BC ACID BÉÉOO

NHNHÓÓM CARBOXYL THAM GIA TM CARBOXYL THAM GIA TẠẠO LIÊN KO LIÊN KẾẾT T ESTER HOESTER HOẶẶC AMID VC AMID VỚỚI NHI NHỮỮNG CHNG CHẤẤT KHT KHÁÁCC

MMẠẠCH HYDROCARBON QUYCH HYDROCARBON QUYẾẾT ĐT ĐỊỊNH:NH:

–– TTÍÍNH KNH KỴỴ NƯ NƯỚỚCC

–– XÂY DXÂY DỰỰNG MNG MÀÀNGNG

–– CCÁÁCH NHICH NHIỆỆTT..

DDỰỰ TRTRỮỮ VVÀÀ TTẠẠO O NĂNG LƯNĂNG LƯỢỢNG NG (M(MẠẠCH C)CH C)

GLYCERID (ACYLGLYCEROL)GLYCERID (ACYLGLYCEROL)

CCẤẤU TU TẠẠOO

ESTER CESTER CỦỦAA GLYCEROL VGLYCEROL VÀÀ ACID BACID BÉÉOOBAO GBAO GỒỒMM::––αα MONOGLYCERID MONOGLYCERID ––ββ MONOGLYCERIDMONOGLYCERID––αααα DIGLYCERID DIGLYCERID -- αβαβ DIGLYCERIDDIGLYCERID––TRIGLYCERIDTRIGLYCERID

TTÍÍNH CHNH CHẤẤT VT VẬẬT LÝT LÝ

TTÍÍNH CHNH CHẤẤTT HHÓÓA HA HỌỌCC

DDẠẠNG DNG DỰỰ TRTRỮỮ ACID BACID BÉÉO TRONG SINH VO TRONG SINH VẬẬTTLLÀÀ TRIESTERS CTRIESTERS CỦỦA AB VA AB VÀÀ GLYCEROLGLYCEROLCÔNG THCÔNG THỨỨC CC CẤẤU TU TẠẠOO

TRIACYLGLYCEROLSTRIACYLGLYCEROLS

H2C – O – C – R1

HC – O – C – R2

H2C – O – C – R3

=O

=O

=O

R1, R2, R3 LR1, R2, R3 LÀÀ GGỐỐC C HYDROCARBON CHYDROCARBON CỦỦA ACID BA ACID BÉÉOOĐA PHĐA PHẦẦN TN TỪỪ NHNHỮỮNG ACID BNG ACID BÉÉO O KHKHÁÁC NHAUC NHAUDDẦẦU: TRIGLYCERID CU: TRIGLYCERID CỦỦA AB BA AB BÁÁN N BÃO HÒABÃO HÒAMMỠỠ: TRIGLYCERID C: TRIGLYCERID CỦỦA AB BÃO A AB BÃO HÒAHÒA

H2C – O – C – R1

HC – O – C – R2

H2C – O – C – R3=

O=

O

=O

(a) ACID BÉO BÃO HÒA

(b) ACID BÉO BÁN BÃO HÒA

(c) CẤU TRÚC TINH THỂ CỦA ACID BÉO BÃO HÒA

(d) CẤU TRÚC TINH THỂ CỦA ACID BÉO BÁN BÃO HÒA

CCẤẤU TRU TRÚÚC BÃO HÒA KC BÃO HÒA KẾẾT HT HỢỢP CHP CHẶẶT VT VỚỚI I NHAU TNHAU TẠẠO THO THÀÀNH CNH CẤẤU TRU TRÚÚC BC BÁÁN TINH N TINH THTHỂỂ CCÓÓ HÌNH DHÌNH DẠẠNG NHNG NHẤẤT ĐT ĐỊỊNHNHCCẤẤU TRU TRÚÚC BC BÁÁN BÃO HÒA THÌ KN BÃO HÒA THÌ KẾẾT HT HỢỢP P LLỎỎNG LNG LẺẺO NÊN KHÔNG CO NÊN KHÔNG CÓÓ CCẤẤU TRU TRÚÚC C NHNHẤẤT ĐT ĐỊỊNHNH

TRIACYLGLYCEROLSTRIACYLGLYCEROLS

DDỰỰ TRTRỮỮ NĂNG LƯ NĂNG LƯỢỢNG (*)NG (*)TTẠẠO NHIO NHIỆỆTTCCÁÁCH NHICH NHIỆỆTTTTẠẠO CHO CHẤẤT ĐT ĐỆỆM ĐM ĐỂỂ CHE CHCHE CHỞỞ CCÁÁC C CƠ QUAN NCƠ QUAN NỘỘI TI TẠẠNG BÊN TRONG NG BÊN TRONG KHKHỎỎI NHI NHỮỮNG TNG TÁÁC NHÂN CƠ HC NHÂN CƠ HỌỌCC

DỰ TRỮ NĂNG LƯỢNG ?– NGUYÊN TỬ CARBON Ở DẠNG TỐI GIẢN HOÀN

TOÀN → TẠO NĂNG LƯỢNG TỐI ĐA TRONG QUÁ TRÌNH OXY HÓA

– TÍNH KỴ NƯỚC, KHÔNG HYDRAT HÓA → DỰTRỮ LƯỢNG LỚN MÀ KHÔNG THÊM KHỐI LƯỢNG NƯỚC

TRIACYLGLYCEROLSTRIACYLGLYCEROLS

PHOSPHATIDPHOSPHATID

ĐĐẶẶC ĐIC ĐIỂỂM CHUNGM CHUNG

LIPID XLIPID XÀÀ PHÒNG HPHÒNG HÓÓA ĐƯA ĐƯỢỢCCLIPID TLIPID TẠẠPPLLÀÀ DDẪẪNN XUXUẤẤTT CCỦỦAA acidacid L L –– phosphatidicphosphatidic

ACID BÉOPO3-

ACID BÉO

GLYCEROL

R

NHINHIỀỀUU LOLOẠẠII PHOSPHATID:PHOSPHATID:

–– PhosphatidylPhosphatidyl ethanolaminethanolamin ((cephalincephalin))–– PhosphatidylPhosphatidyl cholincholin ((lecithinlecithin))–– PhosphatidylPhosphatidyl serinserin–– PhosphatidylPhosphatidyl inositolinositol ((InositidInositid))–– PhosphatidylPhosphatidyl glycerolglycerol–– DiphosphatidylDiphosphatidyl glycerolglycerol ((cardiolipincardiolipin))–– PlasmalogenPlasmalogen

PHOSPHATIDPHOSPHATIDTTÍÍNH CHNH CHẤẤTT LƯ LƯỠỠNGNG CCỰỰCC

PHPHẦẦNN KHÔNG PHÂN CKHÔNG PHÂN CỰỰCC : G: GLYCEROL LYCEROL ĐƯĐƯỢỢCC ESTER HESTER HÓÓA VA VỚỚII 2 PHÂN T2 PHÂN TỬỬ ACID ACID BBÉÉOOPHPHẦẦN PHÂN CN PHÂN CỰỰCC : ACID PHOSPHORIC : ACID PHOSPHORIC –– BASE NITƠBASE NITƠ

TTÍÍNH CHNH CHẤẤT PHOSPHATIDT PHOSPHATIDKHÔNG HÒA TAN TRONG NƯKHÔNG HÒA TAN TRONG NƯỚỚC NHƯNG C NHƯNG CHO DCHO DẠẠNG NG DUNG DDUNG DỊỊCH KEO GICH KEO GIẢẢ

DO TDO TÍÍNH CHNH CHẤẤT LƯT LƯỠỠNG CNG CỰỰC NÊN CC NÊN CÁÁC C PHOSPHOLIPID CPHOSPHOLIPID CÓÓ KHKHẢẢ NĂNG T NĂNG TẠẠO THO THÀÀNH NH HHẠẠT MICELT MICEL, L, LỚỚP MP MÀÀNG ĐÔING ĐÔI

LECITHIN TAN TRONG HLECITHIN TAN TRONG HẦẦU HU HẾẾT DUNG MÔI T DUNG MÔI CHCHẤẤT BT BÉÉO, O, TTỦỦA TRONG ACETONA TRONG ACETON

CEPHALIN TAN TRONG NHCEPHALIN TAN TRONG NHỮỮNG DUNG MÔI NG DUNG MÔI CHCHẤẤT BT BÉÉO, O, TTỦỦA TRONG ACETON VA TRONG ACETON VÀÀETHANOLETHANOL

TTÍÍNH CHNH CHẤẤT PHOSPHATIDT PHOSPHATID

HẠT MIXEN

•DƯỚI TÁC DỤNG CỦA CÁC PHOSPHOLIPASE A, B, C, DCÁC PHOSPHOLIPID DỄ DÀNG BỊ THỦY PHÂN

•PHOSPHOLIPASE DÙNG ĐỂ XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN CẤU TẠO CỦA PHOSPHOLIPID

VAI TRÒ SINH HVAI TRÒ SINH HỌỌCCPHOSPHATIDPHOSPHATID (LECITHIN) L(LECITHIN) LÀÀ THTHÀÀNH NH PHPHẦẦN CN CẤẤU TU TẠẠO CHO CHÍÍNH CNH CỦỦA MA MÀÀNG TNG TẾẾ BBÀÀO O (M(MÀÀNG ĐÔING ĐÔI))

ACID ARACHIDONIC ACID ARACHIDONIC TRONG THTRONG THÀÀNH NH PHPHẦẦN CN CÁÁC PHOSPHATID CC PHOSPHATID CẤẤU TU TẠẠO MO MÀÀNG NG CCÓÓ THTHỂỂ DDỄỄ DDÀÀNG TNG TÁÁCH RA THCH RA THÀÀNH DNH DẠẠNG NG PHOSPHOLIPASE TƯƠNG PHOSPHOLIPASE TƯƠNG ỨỨNGNG

LECITHINLECITHIN GIGIỮỮ VAI TRÒ QUAN TRVAI TRÒ QUAN TRỌỌNG NG TRONG VITRONG VIỆỆC HÌNH THC HÌNH THÀÀNH CNH CÁÁC PHC PHỨỨC HC HỢỢP P LIPOPROTEIN HUYLIPOPROTEIN HUYẾẾT TƯƠNGT TƯƠNG, V, VẬẬN N CHUYCHUYỂỂN CN CÁÁC LIPID GIC LIPID GIỮỮA GAN VA GAN VÀÀ MÔMÔ

DIPALMITYL LECITHINDIPALMITYL LECITHIN: L: LÀÀM CHO 2 LM CHO 2 LÁÁMMÀÀNG PHNG PHỔỔI KHÔNG BI KHÔNG BỊỊ DDÍÍNH LNH LẠẠI.I.

VAI TRÒ SINH HVAI TRÒ SINH HỌỌCC

CEPHALINCEPHALIN: G: GIAI ĐOIAI ĐOẠẠN TN TẠẠO O THROMBOPLASTIN CTHROMBOPLASTIN CỦỦA QUA QUÁÁ TRÌNH ĐÔNG TRÌNH ĐÔNG MMÁÁU, NGUU, NGUỒỒN CUNG CN CUNG CẤẤP ACID P ACID PHOSPHORIC ĐPHOSPHORIC ĐỂỂ TTẠẠO TO TẾẾ BBÀÀO MO MỚỚI.I.

PHOSPHATIDYL INOSITOL PHOSPHATIDYL INOSITOL DIPHOSPHATDIPHOSPHAT: : TiTiỀỀNN CHCHẤẤT TT TẠẠO TO TÍÍN HIN HIỆỆU U THÔNG TIN NTHÔNG TIN NỘỘI BI BÀÀO, CHUYO, CHUYỂỂN HN HÓÓA CALCI.A CALCI.

VAI TRÒ SINH HVAI TRÒ SINH HỌỌCC

CERIDCERID

CERID (SCERID (SÁÁP THP THẬẬT)T)ESTER CESTER CỦỦA ACID BA ACID BÉÉO (NO VO (NO VÀÀ CHƯA NO CHƯA NO))THTHỂỂ RRẮẮN N ỞỞ NHINHIỆỆT ĐT ĐỘỘ THƯ THƯỜỜNGNGKHÔNG TAN TRONG NƯKHÔNG TAN TRONG NƯỚỚC, C, ÍÍT TAN TRONG T TAN TRONG RƯRƯỢỢU, TAN TRONG DUNG MÔI HU, TAN TRONG DUNG MÔI HỮỮU CƠU CƠ, , THTHỦỦY PHÂN TRONG MÔI TRƯY PHÂN TRONG MÔI TRƯỜỜNG KING KIỀỀMMCHCHẤẤT CHT CHỐỐNG THNG THẤẤM SINH HM SINH HỌỌCC

STERID (STERYL ESTER)STERID (STERYL ESTER)ESTER CESTER CỦỦA ALCOL VÒNG VA ALCOL VÒNG VÀÀ ACID BACID BÉÉOO

CHOLESTERIDCHOLESTERID (CHOLESTEROL ESTER) = (CHOLESTEROL ESTER) = ESTER CESTER CỦỦA CHOLESTEROL VA CHOLESTEROL VÀÀ ACID BACID BÉÉOO

SPHINGOLIPIDSPHINGOLIPID

SPHINGOLIPIDSPHINGOLIPIDLLÀÀ ESTER CESTER CỦỦAA AMINOALCOL SPHINGOSIN AMINOALCOL SPHINGOSIN VVÀÀ ACID BACID BÉÉOOGGỒỒMM::

1.1. SPHINGOPHOSPHATIDSPHINGOPHOSPHATID2.2. GLYCOSPHINGOLIPIDGLYCOSPHINGOLIPID

HHÓÓA HA HỌỌC LIPID (2)C LIPID (2)

THTHÀÀNH PHNH PHẦẦN LIPID CN LIPID CỦỦA MA MÀÀNG NG SINH HSINH HỌỌCC

GGồồmm 4 4 nhnhóómm chchíínhnh::1.1. GLYCEROPHOSPHOLIPIDSGLYCEROPHOSPHOLIPIDS2.2. SPHINGOLIPIDSSPHINGOLIPIDS3.3. GLYCOSPHINGOLIPIDSGLYCOSPHINGOLIPIDS4.4. GLYCOGLYCEROLIPIDSGLYCOGLYCEROLIPIDS

GLYCEROPHOSPHOLIPIDSGLYCEROPHOSPHOLIPIDS

BBẢẢN CHN CHẤẤT LT LÀÀ PHOSPHOLIPID PHOSPHOLIPID (PHOSPHATID)(PHOSPHATID)HAI ACID BHAI ACID BÉÉO GO GẮẮN N ỞỞ C1 VC1 VÀÀ C2 CC2 CỦỦA A GLYCEROL BGLYCEROL BẰẰNG LK ESTERNG LK ESTERMMỘỘT GT GỐỐC PHÂN CC PHÂN CỰỰC CAO HOC CAO HOẶẶC C MANG MANG ĐIĐIỆỆN TN TÍÍCHCH GGẮẮN N ỞỞ C3 BC3 BẰẰNG LK NG LK PHOSPHODIESTERPHOSPHODIESTER

C1: ACID BÉO BÃO HÒA C16 – C18C2: ACID BÉO BÁN BÃO HÒA C18 – C20THÀNH PHẦN THAY ĐỔI TÙY LOÀI VI SINH VẬT, TÙY LOẠI MÔ TRONG CƠ THỂ

GLYCEROPHOSPHOLIPIDSGLYCEROPHOSPHOLIPIDS

SPHINGOLIPIDSSPHINGOLIPIDS1 ĐẦU PHÂN CỰC VÀ 2 ĐẦU KHÔNG PHÂN CỰCKHÔNG CÓ GLYCEROL

X

Sphingosine

Acid béo

Ceramide

X

CERAMIDE LCERAMIDE LÀÀ CCẤẤU TRU TRÚÚC CC CỐỐT LÕI CT LÕI CỦỦA A TTẤẤT CT CẢẢ SPHINGOLIPIDSSPHINGOLIPIDSBA PHÂN NHBA PHÂN NHÓÓM SPHINGOLIPIDS:M SPHINGOLIPIDS:1.1. SPHINGOMYELINSPHINGOMYELIN2.2. GLYCOLIPIDS TRUNG TGLYCOLIPIDS TRUNG TÍÍNHNH3.3. GANGLIOSIDESGANGLIOSIDES

SPHINGOMYELINSPHINGOMYELIN

ĐĐẦẦU PHÂN CU PHÂN CỰỰC CC CÓÓ: PHOSPHOCHOLINE : PHOSPHOCHOLINE HOHOẶẶC PHOSPHOETHANOLAMINEC PHOSPHOETHANOLAMINECCÓÓ CCẤẤU TRU TRÚÚC TƯƠNG ĐC TƯƠNG ĐỒỒNG VNG VỚỚI I PHOSPHATIDYLCHOLINEPHOSPHATIDYLCHOLINE

SPHINGOMYELINSPHINGOMYELIN

GLYCOLIPIDS TRUNG TGLYCOLIPIDS TRUNG TÍÍNHNH

GlycosphingolipidsGlycosphingolipidsCerebrosidesCerebrosidesGlobosidesGlobosidesỞỞ pH = 7: trung hòa vpH = 7: trung hòa vềề đi điệện tn tííchchCCóó ởở mmààng bng bàào tương to tương tếế bbààoo

GangliosidesGangliosides

SPHINGOLIPIDS PHSPHINGOLIPIDS PHỨỨC TC TẠẠP NHP NHẤẤTTOLIGOSACCHARIDES OLIGOSACCHARIDES ỞỞ Đ ĐẦẦU PHÂN U PHÂN CCỰỰC C NN--ACETYLNEURAMINIC ACID ACETYLNEURAMINIC ACID (NEU5AC), M(NEU5AC), MỘỘT SIALIC ACID T SIALIC ACID ỞỞ ĐĐẦẦU TU TẬẬNN

NHNHỮỮNG BNG BỆỆNH DI TRUYNH DI TRUYỀỀN LIÊN QUAN ĐN LIÊN QUAN ĐẾẾN N CHUYCHUYỂỂN HN HÓÓA SPHINGOLIPIDA SPHINGOLIPID

BỆNH THIẾU ENZYM CHẤT TRUNG GIAN BỊTÍCH TỤ

TRIỆU CHỨNG

GM1 gangliosidosis

β – galactosidase GM1 ganglioside THIỂU NĂNG TÂM THẦN, BIẾN DẠNG XƯƠNG

Tay – Sachs β– N –AcetylhexosaminidaseA

GM2 gangliside THIỂU NĂNG TÂM THẦN, MÙ, YẾU CƠ

Fabry α– galactosidase A Trihexosylceramide SUY THẬN (NAM)

Gaucher β– glucosidase Glucosylceramide GAN LÁCH TO, THIỂU NĂNG TÂM THẦN

Niemann –Pick

Sphingomyelinase Sphingomyelin GAN LÁCH TO, THIỂU NĂNG TÂM THẦN, CHẾT SỚM

Krabbe β– galactosidase galactosylceramide THIỂU NĂNG TÂM THẦN MẤT MYELIN

STEROID VSTEROID VÀÀ DDẪẪN XUN XUẤẤTT

STEROID LSTEROID LÀÀ MMỘỘT NHT NHÓÓM LM LỚỚN TRONG N TRONG TTỰỰ NHIÊNNHIÊNCCÓÓ CHCHỨỨA NHÂN STERANA NHÂN STERANCCÁÁC STEROID QUAN TRC STEROID QUAN TRỌỌNG:NG:

CHOLESTEROL, ACID MCHOLESTEROL, ACID MẬẬT, MUT, MUỐỐI MI MẬẬTTVITAMIN DVITAMIN DHORMON STEROID (HORMON SINH HORMON STEROID (HORMON SINH DDỤỤC, HORMON VC, HORMON VỎỎ THƯ THƯỢỢNG THNG THẬẬN)N)

NHÂN STERANNHÂN STERAN

Cyclopentanoper hydrophenanthren

STEROLSTEROL

LLÀÀ DDẪẪN XUN XUẤẤT CT CỦỦA NHÂN STERAN A NHÂN STERAN PHPHẦẦN LN LỚỚN MN MẠẠCH NHCH NHÁÁNH NH ỞỞ C17 (TC17 (TỪỪ 5 5 ––10C)10C)

CHOLESTEROLCHOLESTEROL

- VÒNG CARBON ĐÁNH THEO KÝ TỰ A, B, C, D

- NHÓM OH Ở C3 LÀ ĐẦU PHÂN CỰC

- VAI TRÒ DỰ TRỮ VÀVẬN CHUYỂN BẰNG CÁCH KẾT HỢP VỚI ACID BÉO TẠO THÀNH STEROL ESTER

CHOLESTEROL

CHCHẤẤT TIÊU BIT TIÊU BIỂỂU CU CỦỦA CA CÁÁC STEROLC STEROL

CCÓÓ TRONG HTRONG HẦẦU HU HẾẾT TT TẾẾ BBÀÀO CƠ THO CƠ THỂỂ

KHÔNG TAN TRONG NƯKHÔNG TAN TRONG NƯỚỚC, ACID, KIC, ACID, KIỀỀMM

TAN TRONG ETE, CHLOROFORM, BANZEN, TAN TRONG ETE, CHLOROFORM, BANZEN, ALCOL NALCOL NÓÓNG, TAN 1 PHNG, TAN 1 PHẦẦN TRONG DUNG N TRONG DUNG DDỊỊCH CCH CÓÓ CHCHỨỨA MUA MUỐỐI MI MẬẬTT

CHOLESTEROLCHOLESTEROL

NHINHIỀỀU TRONG MÔ THU TRONG MÔ THẦẦN KINH, SN KINH, SỎỎI MI MẬẬT, THT, THỂỂVVÀÀNG CNG CỦỦA BUA BUỒỒNG TRNG TRỨỨNGNG

TRONG DTRONG DỊỊCH CƠ THCH CƠ THỂỂ, , ỞỞ DƯ DƯỚỚI DI DẠẠNG TNG TỰỰ DO HODO HOẶẶC C ESTER HESTER HÓÓA VA VỚỚI ACID BI ACID BÉÉO.O.

TITIỀỀN CHN CHẤẤT CT CỦỦA NHIA NHIỀỀU STEROID CU STEROID CÓÓ HHỌỌAT TAT TÍÍNH NH SINH HSINH HỌỌC QUAN TRC QUAN TRỌỌNG (ACID MNG (ACID MẬẬT, MUT, MUỐỐI MI MẬẬT, T, VITAMIN D, HORMON SINH DVITAMIN D, HORMON SINH DỤỤC, HORMON VC, HORMON VỎỎTHTHỰỰƠNG THƠNG THẬẬN)N)

CHOLESTEROLCHOLESTEROL

CCÁÁC STEROL KHC STEROL KHÁÁCC7 7 –– DEHYDROCHOLESTEROL CDEHYDROCHOLESTEROL CÓÓ NHINHIỀỀU U ỞỞDA, DDA, DẦẦU CU CÁÁ, L, LÀÀ TiTiỀỀNN CHCHẤẤT VITAMIN DT VITAMIN DERGOSTEROL: CERGOSTEROL: CÓÓ TRONG NTRONG NẤẤM MEN, LM MEN, LÚÚA A MMẠẠCHCH

7 – DEHYDROCHOLESTEROL

ERGOSTEROL

ACID MACID MẬẬT, MUT, MUỐỐI MI MẬẬTTLLÀÀ DDẪẪN XUN XUẤẤT CT CỦỦA ACID CHOLANIC (24C)A ACID CHOLANIC (24C)

TTÙÙY THEO VY THEO VỊỊ TRTRÍÍ CCỦỦA CA CÁÁC NHC NHÓÓM OH M OH ỞỞC3, C7 VC3, C7 VÀÀ C12 SC12 SẼẼ CCÓÓ CCÁÁC ACID MC ACID MẬẬT KHT KHÁÁC C NHAUNHAU

OH OH ỞỞ C3, C7, C12: ACID CHOLICC3, C7, C12: ACID CHOLICOH OH ỞỞ C3, C12: ACID DEOXYCHOLICC3, C12: ACID DEOXYCHOLICOH OH ỞỞ C3, C7: ACID CHENODEOXYCHOLICC3, C7: ACID CHENODEOXYCHOLICOH OH ỞỞ C3: ACID LITHOCHOLICC3: ACID LITHOCHOLIC

ACID MACID MẬẬT, MUT, MUỐỐI MI MẬẬTT

ACID CHOLICACID CHOLIC

HORMON STEROIDHORMON STEROID

DDẪẪN XUN XUẤẤT CHOLESTEROLT CHOLESTEROL18C: T18C: TẠẠO NÊN ESTROGENO NÊN ESTROGEN (PHENOL (PHENOL STEROID)STEROID)19C: T19C: TẠẠO NÊN CO NÊN CÁÁC ANDROGENC ANDROGEN (HORMON (HORMON SINH DSINH DỤỤC NAM)C NAM)20C: T20C: TẠẠO NÊN CORTICOIDO NÊN CORTICOID HAY HAY CORTICOSTEROIDCORTICOSTEROID

BREAK 10 MINBREAK 10 MIN

LIPOPROTEINLIPOPROTEIN

LIPID ĐƯLIPID ĐƯỢỢC VC VẬẬN CHUYN CHUYỂỂN BN BẰẰNG CNG CÁÁCH CH KKẾẾT HT HỢỢP VP VỚỚI PROTEIN TI PROTEIN TẠẠO THO THÀÀNH NH LIPOPROTEIN (LP) HUYLIPOPROTEIN (LP) HUYẾẾT TƯƠNGT TƯƠNG..

CCÁÁC PROTEIN KC PROTEIN KẾẾTT HHỢỢPP VVỚỚII LIPID LIPID TRONG LP GTRONG LP GỌỌII LLÀÀ APOPROTEIN APOPROTEIN (APOLIPOPROTEIN)(APOLIPOPROTEIN)

MMỘỘT ST SỐỐ HÌNH HÌNH ẢẢNH VNH VỀỀ CCẤẤU TU TẠẠO O CCỦỦA LIPOPROTEINA LIPOPROTEIN

CCÁÁC LOC LOẠẠI APOPROTEIN ĐI APOPROTEIN ĐỀỀU CU CÓÓ CCẤẤU TRU TRÚÚC C HÌNH CHÌNH CẦẦUUPHPHÁÁT HIT HIỆỆN ĐƯN ĐƯỢỢC QUA KC QUA KÍÍNH HINH HIỂỂN VI ĐIN VI ĐIỆỆN N TTỬỬ

APOPROTEINAPOPROTEIN

APOPROTEINAPOPROTEIN

1. TRÊN B1. TRÊN BỀỀ MMẶẶTT CCÁÁC PHÂN TC PHÂN TỬỬ LP, CLP, CÁÁC C APOPROTEIN APOPROTEIN ỔỔNN Đ ĐỊỊNHNH CCẤẤUU TRTRÚÚC CC CỦỦAA LP, LP, GIGIÚÚP LP PHÂN TP LP PHÂN TÁÁN, VN, VẬẬNN CHUYCHUYỂỂNN ĐƯ ĐƯỢỢCCTRONG MTRONG MÁÁUU

2. NH2. NHẬẬNN DIDIỆỆNN THTHỤỤ THTHỂỂ MMÀÀNG TNG TẾẾ BBÀÀOO

3.3. ĐI ĐIỀỀUU HÒA HHÒA HỌỌATAT TTÍÍNH CNH CÁÁC ENZYM THAM GIA C ENZYM THAM GIA CHUYCHUYỂỂNN HHÓÓA CA CỦỦAA CCÁÁC LPC LP

4. L4. LÀÀ PROTEIN CHUYPROTEIN CHUYỂỂNN VVẬẬNN, APOPROTEIN D, APOPROTEIN DỄỄDDÀÀNG TRAO ĐNG TRAO ĐỔỔII PHPHẦẦNN LIPID GILIPID GIỮỮAA CCÁÁC LPC LP

APOPROTEINAPOPROTEIN

VVÍÍ DDỤỤ::APO C APO C –– II: II:

HOHOẠẠT HT HÓÓA QUA QUÁÁ TRÌNH THTRÌNH THỦỦY PHÂN TG BY PHÂN TG BỞỞI I LIPOPROTEIN LIPASELIPOPROTEIN LIPASETHITHIẾẾU APO C U APO C –– II II →→ TĂNG TG M TĂNG TG MÁÁUU

APO E:APO E:LIÊN QUAN ĐLIÊN QUAN ĐẾẾN BN BỆỆNH ALZHEIMER KHI NH ALZHEIMER KHI ỞỞ DDẠẠNG ĐNG ĐỒỒNG NG HHỢỢP LP LẶẶNN

TrTrọọngng lưlượợngng phânphân ttửử ccủủaa ccáácc loloạạii apoproteinapoproteinhuyhuyếếtt tươngtương ngưngườờii

A – I28,300

A – II17,400

B – 48241,000

B – 100513,000

C – I7,000

C – II10,000

C –III 9,300

D35,000

E33,000

PHÂN LOPHÂN LOẠẠI APOPROTEINI APOPROTEIN

CHIA THEO HCHIA THEO HỌỌ, , ĐĐẶẶT THEO CHT THEO CHỮỮ CCÁÁI A, B, I A, B, C, D, EC, D, ETRONG CTRONG CÙÙNG 1 HNG 1 HỌỌ: N: NẾẾU CU CÓÓ THAY Đ THAY ĐỔỔI I CCẤẤU TRU TRÚÚC BC BẬẬC 1 THÌ THÊM SC 1 THÌ THÊM SỐỐ LA MÃ (I, LA MÃ (I, II, III)II, III)

APOPROTEIN AAPOPROTEIN A

GGỒỒM APO A M APO A –– I VI VÀÀ A A –– IIIIAPO A APO A –– I:I:–– CCÓÓ 6 6 ĐĐỒỒNG DNG DẠẠNG (ISOFORM)NG (ISOFORM)–– THTHÀÀNH PHNH PHẦẦN APO CHN APO CHÍÍNH CNH CỦỦA HDLA HDL–– GEN GEN ỞỞ NST 11NST 11

APOPROTEIN BAPOPROTEIN B

B B –– 4848–– TTỔỔNG HNG HỢỢP P ỞỞ RURUỘỘTT–– LLÀÀ APO CAPO CỦỦA CMA CM

B B –– 100100–– TTỔỔNG HNG HỢỢP P ỞỞ GANGAN–– THTHÀÀNH PHNH PHẦẦN CN CỦỦA CA CẢẢ 4 LO4 LOẠẠI LPI LP

APOPROTEIN CAPOPROTEIN C

GGỒỒM 3 ISOPROTEIN C M 3 ISOPROTEIN C –– I, C I, C –– II, C II, C –– III (C III (C –– III0, C III0, C –– III1, C III1, C –– III III2)2)KHI ĐKHI ĐÓÓI: I: ỞỞ TRONG HDLTRONG HDLKHI NO: KHI NO: ỞỞ TRONG CM, VLDLTRONG CM, VLDLAPO C APO C –– I : (+) LACT, (I : (+) LACT, (--) PHOSPHOLIPASE ) PHOSPHOLIPASE A2A2

TTỔỔNG HNG HỢỢP P ỞỞ GANGANCCÓÓ 3 D3 DẠẠNG:NG:–– E3: PHE3: PHỔỔ BIBIẾẾNN–– E4: CYSTEIN 112 ARGININE4: CYSTEIN 112 ARGININ–– E2: ARGININ 158 CYSTEINE2: ARGININ 158 CYSTEIN

CCÓÓ 6 KI6 KIỂỂU HÌNHU HÌNH

APOPROTEIN EAPOPROTEIN E

LIPOPROTEINLIPOPROTEIN

LIPOPROTEIN LLIPOPROTEIN LÀÀ Đ ĐẠẠII PHÂN TPHÂN TỬỬ PHPHỨỨCC HHỢỢPPHÌNH CHÌNH CẦẦUU, NH, NHỎỎ HƠN H HƠN HỒỒNGNG CCẦẦUU, ,

VVẬẬNN CHUYCHUYỂỂNN CCÁÁC LIPID HUYC LIPID HUYẾẾTT TƯƠNG K TƯƠNG KỴỴ NƯNƯỚỚCC, , ĐĐẶẶCC BIBIỆỆTT LLÀÀ CHOLESTEROL VCHOLESTEROL VÀÀTRIGLYCERID.TRIGLYCERID.

LP CLP CÓÓ CCẤẤUU TTẠẠOO 2 L2 LỚỚPP : LÕI TRUNG TÂM : LÕI TRUNG TÂM VVÀÀ ÁÁO BO BỀỀ MMẶẶTT

LÕILÕI : LIPID K: LIPID KỴỴ NƯ NƯỚỚCC (TG V(TG VÀÀ CE)CE)

ÁÁO BO BỀỀ MMẶẶTT : PROTEIN V: PROTEIN VÀÀ LIPID PHÂN CLIPID PHÂN CỰỰCC(C V(C VÀÀ PL)PL)

LIPOPROTEINLIPOPROTEIN

LIPOPROTEIN

PHÂN LOPHÂN LOẠẠII LIPOPROTEINLIPOPROTEIN

1.1. CHYLOMICRONCHYLOMICRON2.2. VLDLVLDL3.3. LDLLDL4.4. HDLHDL

CHYLOMICRONCHYLOMICRON

–– 750 750 –– 1000 nm, L1000 nm, LỚỚNN NHNHẤẤTT–– TTẠẠOO RA RA ỞỞ RURUỘỘTT–– VVẬẬN CHUYN CHUYỂỂN LIPID TRUNG TN LIPID TRUNG TÍÍNH VNH VỀỀ GANGAN–– THTHÀÀNH PHNH PHẦẦN LIPID CHN LIPID CHỦỦ YYẾẾU LU LÀÀ TRIGLYCERIDTRIGLYCERID

VLDLVLDL

VERY LOW DENSITY LIPOPROTEINVERY LOW DENSITY LIPOPROTEINVVẬẬN CHUYN CHUYỂỂN TG TN TG TỬỬ GAN TGAN TỚỚI MÔ I MÔ NGONGOẠẠI BIÊN (CÒN LI BIÊN (CÒN LẠẠI I CHOLESTEROL)CHOLESTEROL)

LDLLDL

LOW DENSITY LIPOPROTEINLOW DENSITY LIPOPROTEINCHUYCHUYỂỂN CHOLESTEROL VN CHOLESTEROL VỀỀ MÔMÔ

LOW DENSITY LIPOPROTEINLOW DENSITY LIPOPROTEIN

HDLHDL

HIGH DENSITY LIPOPROTEINHIGH DENSITY LIPOPROTEIN

KKÍÍCH THƯCH THƯỚỚC NHC NHỎỎ NHNHẤẤTT

CHUYCHUYỂỂN PHN PHẦẦN CHOLESTEROL DƯ N CHOLESTEROL DƯ THTHỪỪA TA TỪỪ MÔ NGMÔ NGỌỌAI BIÊN VAI BIÊN VỀỀGAN.GAN.

ĐĐặặcc điđiểểmm ccủủaa mmộộtt ssốố loloạạii lipoprotein lipoprotein huyhuyếếtttươngtương ngưngườờii

CM VLDL LDL HDL

Tỉ trọng < 0.95 0.95 – 1.006 1.019 – 1.063 1.063 – 1.210

Thành phần

Protein 2 8 22 40 – 45

Triacylglycerol 86 55 6 4

Cholesterol ester 3 12 42 12 – 20

PL 7 18 22 25 – 30

Apoprotein A-I, A-II, B-48, B-100, C-I, C-II, C-III

B-100, C-I, C-II, C-III, E

B-100 A-I, A-II, C-I, C-II, C-III, D, E

ApolipoproteinApolipoprotein LPLP PTLPTL NơiNơi ttổổngng hhợợpp ChChứứcc năngnăngA A ––II HDLHDL 28.00028.000 RURUỘỘT, GANT, GAN YYẾẾU TU TỐỐ HOHOẠẠT HT HÓÓA LCATA LCAT

THTHÀÀNH PHNH PHẦẦN CN CẤẤU TRU TRÚÚC HDLC HDL

AA--IIII HDLHDL 17.00017.000 RURUỘỘT, GANT, GAN THTHÀÀNH PHNH PHẦẦN CN CẤẤU TRU TRÚÚC HDLC HDL

AA--IVIV CM, HDLCM, HDL 46.00046.000 RURUỘỘTT KKẾẾT HT HỢỢP VP VỚỚI LIPOPROTEIN GII LIPOPROTEIN GIÀÀU TGU TGYYẾẾU TU TỐỐ HOHOẠẠT HT HÓÓA LCATA LCAT

BB--100100 LDL, VLDLLDL, VLDL 550.000550.000 GANGAN LIGANT CHO THLIGANT CHO THỤỤ THTHỂỂ LDLLDL

B B –– 4848 CMCM 260.000260.000 RURUỘỘT, GANT, GAN TTÁÁC DC DỤỤNG VNG VỚỚI THI THỤỤ THTHỂỂ NHNHẬẬN N ApoEApoE ỞỞ TTẾẾ BBÀÀO O GANGAN

C C –– II CM, VLDL, HDLCM, VLDL, HDL 76007600 GANGAN CHƯA RÕCHƯA RÕ

C C –– IIII VLDL, HDL, CMVLDL, HDL, CM 89168916 GANGAN KKÍÍCH THCH THÍÍCH TCH TỐỐ LIPOPROTEIN LIPASE NGOLIPOPROTEIN LIPASE NGOÀÀI I GANGAN

C C –– IIIIII VLDLD, HDL, CMVLDLD, HDL, CM 87508750 GANGAN ỨỨC CHC CHẾẾ SSỰỰ HHẤẤP THU HP THU HẠẠT MT MỠỠ

DD HDLHDL 20.00020.000 CHUYCHUYỂỂN HN HÓÓA CHOLESTEROLA CHOLESTEROL

EE CM, VLDL, HDLCM, VLDL, HDL 30.00030.000 GANGAN CHCHẤẤT KT KẾẾT NT NỐỐI VI VỚỚI THI THỤỤ THTHỂỂ CCỦỦA CM, THA CM, THỤỤ THTHỂỂLDLLDL

LCAT: LECITHIN CHOLESTEROL ACYLTRANSFERASE

LIPOPROTEIN GILIPOPROTEIN GIÚÚP NHP NHŨŨ TƯƠNG H TƯƠNG HÓÓA 5A 500 00 mg LƯmg LƯỢỢNG LIPID CƠ THNG LIPID CƠ THỂỂ HHẤẤP THU VP THU VÀÀO O TRONG 100 ml MTRONG 100 ml MÁÁU SAU ĂNU SAU ĂNTRONG 500 mg CTRONG 500 mg CÓÓ::–– 120 mg TG120 mg TG–– 220 mg CHOLESTEROL220 mg CHOLESTEROL–– 160 mg PHOSPHOLIPID160 mg PHOSPHOLIPID

VAI TRÒ LIPOPROTEINVAI TRÒ LIPOPROTEIN

VAI TRÒ LIPOPROTEINVAI TRÒ LIPOPROTEIN

TĂNG TTĂNG TÍÍNH HÒA TAN CNH HÒA TAN CỦỦA CA CÁÁC LIPID ĐC LIPID ĐỂỂLIPID DLIPID DỄỄ DDÀÀNG ĐƯNG ĐƯỢỢC VC VẬẬN CHUYN CHUYỂỂN TRONG N TRONG MMÁÁU GIU GIỮỮA CA CÁÁC MÔ.C MÔ.

CCÁÁC APOLIPOPROTEIN HOC APOLIPOPROTEIN HOẠẠT HT HÓÓA ENZYM; A ENZYM; CCÓÓ VAI TRÒ Đ VAI TRÒ ĐẶẶC HIC HIỆỆU ĐU ĐỐỐI VI VỚỚI THI THỂỂ NHNHẬẬN N LIPOPROTEIN CLIPOPROTEIN CỦỦA TA TẾẾ BBÀÀOO

TTÀÀI LII LIỆỆU THAM KHU THAM KHẢẢOO

HHóóaa sinhsinh y y hhọọccLehningerLehninger Principles of Biochemistry (4Principles of Biochemistry (4thth

edition)edition)HarperHarper’’s Biochemistry (24s Biochemistry (24thth edition)edition)Biochemistry 3Biochemistry 3rdrd edition (Mathews, Van edition (Mathews, Van HoldeHolde, Ahern), Ahern)

PhânPhân loloạạii lipid lipid theotheo vaivai tròtrò vvàà chchứứcc năngnăngHHệệ ththốốngng danhdanh phpháápp ccủủaa acid acid bbééooCCááchch đđáánhnh ssốố carboncarbonVaiVai tròtrò ccủủaa hhọọ acid acid bbééoo �� 33PhânPhân loloạạii PGPGTriacylglycerolTriacylglycerolPhosphatidPhosphatid: : ttíínhnh chchấấtt, , enzymenzym ththủủyy phânphân, , vaivaitròtrò sinhsinh hhọọccSphingolipidSphingolipid

ThThàànhnh phphầầnn lipid lipid ccủủaa mmààngng sinhsinh hhọọccCCấấuu trtrúúcc nhânnhân steransteranLipoprotein Lipoprotein –– ĐĐặặcc điđiểểmm ccủủaa apoproteinapoprotein–– ĐĐặặcc điđiểểmm ccủủaa ccáácc loloạạii lipoprotein lipoprotein huyhuyếếtt tươngtương