Hai Mươi Năm Văn Học Miền Bắc 1954-1975

HUNH I TNG

2

HAI MI NM VN HC MIN BC 1954 - 1975

3

*

HAI MI NM VN HC MIN BC 1954 1975

Tp V

Mc Lc . 3 Li Ta ...... 5 Chng th hai: Vn hc Min Bc t nm 1954 ..... 9 Tit Chn: Tun bo Vn v Vn hc .. 9 1) Nguyn Cng Hoan (1903-1973) ....... 11 2) T Hanh (1921-2009) . 24

HUNH I TNG

4

Tit Mi: Tp ch Vn ngh Qun i ... 31 1) Vn Phc (1926-2012) .... 32 2) Nguyn Trng Onh (1929-1993) .. 37 3) Nguyn Thi (1928-1968) ..... 43 4) Lu Trng Dng (1930- ) . 65 5) H Phng (1931- ) ..... 72 6) Nguyn Ngc (1932- ) ..... 80 Tit Mi Mt: Tp ch v nhng nh vn khc . 84 a) Cc tp ch chuyn ngnh ... 84 b) Cc nh vn khc 87 1.- L Thc (1891-1975) ...... 88 2.- Thin Chiu (1898-1974) .. 97 3.- Nam Hng (1899-1966) .... 103 4.- Trn Vn Gip (1902-1973) 105 5.- Nam Xng (1905-1958) .... 112 6.- Khng Hu Dng (1907-2005) . 115 7.- Trn Vn Giu (1911-2010) .... 123 8.- Nguyn Huy Tng (1912-1960) . 137 9.- Xun Thy (1912-1985) .......... 147 10.- Vn Tn (1913-1988) .... 152 11.- Hc Phi (1915- ) ..... 159 12.- Nguyn Xun Huy (1915-2000) .... 163 13.- Phm Huy Thng (1916-1988) .. 173 14.- H Dznh (1916-1991) ...... 178 15.- Minh Hu (1916-2003) ... 193 16.- V Khiu (1916- ) ...... 199 17.- Bi Vn Nguyn (1918-2003) ....... 215 18.- Nguyn nh (1918-1975) .... 218 19.- Hong Nh Mai (1919- ) .... 220 20.- Lu Quang Thun (1921-1981) ..... 233 21.- Hong Tu (1921-1999) .... 241 22.- Chu Vn (1922-1994) .... 244 23.- Xun Min (1922- ) ........ 253 24.- Trn Hu Thung (1923-1999) ... 257


5

25.- Nng Quc Chn (1923-2002) ...... 262 26.- inh Gia Khnh (1924-2003) 267 27.- Nh Ca (1926- ) .... 270 28.- Cao Huy nh (1927-1975) ... 273 29.- Trn nh Hu (1927-1995) ... 288 30.- Yn Thao (1927- ) .. 304 31.- H n (1928- ) .... 310 32.- Ng Y Linh (1929-1978) ... 314 33.- Xun Thiu (1930-2007) ....... 317 34.- Nguyn Ch Trung (1930- ) ..... 339 35.- Nguyn Minh Chu (1930-1989) .. 345 36.- Nguyn Xun Khnh (1933- ) 367 37.- Duy Khn (1934-1993) . 371 38.- Phm Ngc Cnh (1934- ) .. 377 39.- Ma Vn Khng (1936- ) ..... 383 40.- Triu Bn (1938-2003) . 395 41.- Bi Minh Quc (1940- ) ..... 410 42.- Dng Th Xun Qu (1941-1969) ... 416 43.- Phm Tin Dut (1941-2007) 429 44.- Xun Qunh (1942-1988) . 434 45.- L Lu (1942- ) .. 443 46. - Lu Quang V (1948-1988) ..... 465 47.- Trn ng Khoa (1958- ) ....... 471 Tit Mi Hai: Nhng nh vn min Nam tp kt .... 485 1) Hunh Vn Ngh (1914-1977) . 486 2) Hunh L (1914-1993) . 502 3) Bo nh Giang (1919-2005) ... 506 4) Nguyn Vit Lm (1919-2013) .... 513 5) V Qung (1920-2007) .... 519 6) Phm Tng Hnh (1920-2013) ... 527 7) Nguyn Vn Bng (1921-2001) ... 542 8) L nh K (1923-2009) .. 548 9) Mai Vn To (1924-2002) .... 552 10) o Xun Qu (1924-2007) ...... 559

HUNH I TNG

6

11) on Gii (1925-1989) .. 575 12) Xun Tm (1930-2012) .... 597 13) V Trn Nh (1931-2002) .. 603 14) Nguyn Quang Sng (1932 - ) . 611 15) Trn Thanh Giao (1932- ) ... 618 16) Thu Bn (1935-2003) . 637 17) Anh c (1935- ) .... 654 18) inh Quang Nh (1935- ) . 679 19) L Anh Xun (1940-1968) ..... 687 20) Chu Cm Phong (1941-1971) . 698 21) Dip Minh Tuyn (1941-1997) ...... 702 Chng th ba: Tng kt 20 nm Vn hc min Bc ... 709 Ph lc Bng tra tc gi 733


7

*

Li Ta

y l tp sch cui cng trong b Hai Mi Nm Vn Hc Min Bc 1945-1954, gm nhng nh vn ch trng, cng tc vi cc tp ch Vn hay Vn Hc ca Hi Nh vn Vit Nam, n l tin thn ca tun bo Vn Ngh sau ny.

K tip l nhng nh vn xy dng tp ch Vn Ngh Qun i Nhn dn trong thi k u.

Tip theo trnh by nhng nh vn khc, c th h cng tc vi nhng tp ch trc Cch mng thng Tm nm 1945, cng c th h cng tc vi tp ch ca Hi Nh vn Vit Nam, hay Vn Ngh Qun i Nhn dn hoc cc tp ch chuyn ngnh, cha c ni n, nay cp ti trong tp sch ny

Cui cng trnh by nhng nh vn thnh danh trong 9 nm khng chin Nam b, sau nm 1954 tp kt ra Bc, hoc theo gia nh tp kt ra Bc ri tr thnh vn ngh s, a s h i tr v Nam tham gia chin u, ln ln chin trng, vo sanh ra t h ghi li nhng cm xc tng tri, vn th a h n vn dn, tr thnh nh vn, vn h va hin thc thm ng tnh, h nhp vo dng vn ch thc ch ngha hin thc x hi ch ngha.

HUNH I TNG

8

Ca Vn Thnh thnh danh t nhng Nm 1940, nm 1954, ng tp kt ra Bc, sau 1975 ng tr v Nam, Xun V tp kt, nhng hi chnh. Hai nh vn ny, chng ti trnh by trong Vn Hc Min Nam 1954-1975, nn khng trnh by trong nhng nh vn tp kt. c bit Trn Vn Giu ra Bc trc 1954, nn chng ti trnh by trong phn Cc nh vn khc. Hong T Nguyn tham gia vo t tro Nhn Vn - Giai Phm, nn ng c cp ti Tp III.

V d nhin khng th trnh khi, mt s nh vn b thiu st, khng c cp n, chng ti hy vng c c thng tin, ti liu b khuyt sau ny.

Son gi. Louisville, ngy 20 thng 7 nm 2013


9

*

Chng th hai: Vn hc Min Bc t nm 1954

Tit Chn: Tun bo Vn v Vn hc

Chng ta bit rng trc khi xy ra phong tro Nhn Vn - Giai Phm, vn ngh s min Bc c Hi vn ngh Vit Nam c thnh lp do i hi vn ngh ton quc ln th nht, c t chc vo cc ngy 23, 24, 25 thng 7 nm 1948 ti Vit Bc, Nguyn Tun c bu lm Tng Th k, ng u Hi. Tp ch Vn ngh l c quan ngn lun ca Hi.

Nm 1956, xy ra phong tro Nhn Vn Giai Phm, ng mun chn chnh hng ng vn ngh s, nn t chc i hi ton quc ln th hai t ngy 20 n 28 thng 2 nm 1957, thnh lp Hi Lin hip Vn hc Ngh thut Vit Nam. Theo t chc ny, Hi Nh vn Vit Nam c thnh lp ngy 4 thng 4 nm 1957 ti H Ni.

Ngy 25 v 26 thng 4 nm 1957, Ban Chp hnh Hi quyt nh thnh lp tun bo Vn, do Ch tch Hi Nguyn Cng Hoan lm Ch nhim, Nguyn Tun ph t Ch nhim, Nguyn Hng Th k ta son v cc y vin bin tp l T M, T Hanh.

HUNH I TNG

10

Tun bo Vn s 1 pht hnh ngy 10 thng 5 nm 1957, sau Nguyn Hng, Nguyn Tun c nhng bi vit tranh lun vi Th Ton, Hng Chng vit trn tp ch Hc tp ca ng, tip theo Vn ng nhng bi ca Phng Qun, Hong, Cm, Trn Dn v s 36 pht hnh ngy 10 thng 1 nm 1958, ng bi ng bnh vi ca Phan Khi. Sau s ny, tun bo Vn b ng ca theo lnh ca y Ban nhn dn thnh ph H Ni.

Sau Hi Nh vn Vit Nam bu li Ban chp hnh. Theo t chc mi, ng u Hi l Tng Th k, Nguyn nh Thi c bu vo chc v ny, ng cng c y nhim lm Th k to son tun bo Vn hc, n l tin thn ca tun bo Vn ngh ngy nay.

Ti liu tham kho:

- V NVGP T gc ca L Hoi Nguyn Web: diendan.org


11

1) Nguyn Cng Hoan

Nguyn Cng Hoan (1903-1977)

Nguyn Cng Hoan sinh ngy 6 thng 3 nm 1903 ti lng Xun Cu, tng Xun Cu, huyn Vn Giang, ph Thun Thnh, tnh Bc Ninh nay thuc x Ngha Tr, huyn Vn Giang, tnh Hng Yn. ng sinh trong mt gia nh quan li xut thn Nho hc tht th. Trong gia nh, t nh Nguyn Cng Hoan c nghe v thuc rt nhiu cu th, cu i v nhng giai thoi c tnh cht tro lng, chm bim, kch tng lp quan li. iu nh hng mnh m n phong cch vn chng ca ng sau ny. ng c ba ngi em trai u tham gia hot ng cch mng v gi cng v quan trng l Nguyn Cng Miu (tc L Vn Lng) y vin B Chnh tr, Nguyn Cng Bng nguyn Ph Tng Gim c Nha Cng an v Nguyn Cng M nguyn Tng Gim c u tin ca Nha bnh dn hc v.

Nm 1926, ng tt nghip cao ng s phm, lm ngh dy hc nhiu ni nh Hi Dng, Lo Cai, Nam nh ... cho n khi Cch mng thng Tm n ra. Nguyn Cng Hoan vit vn t sm, tc

HUNH I TNG

12

phm u tay Kip hng nhan (vit nm 1920, c Tn th im xut bn nm 1923) l mt ng gp cho nn vn xui Vit Nam bng ch Quc ng.

Sau Cch mng thng Tm, ng gi chc Gim c kim duyt bo ch Bc B, kim Gim c S Tuyn truyn Bc B. Sau ng gia nhp V quc qun, lm bin tp vin bo V quc qun, gim c trng Vn ha qun nhn, ch nhim v bin tp t Qun nhn hc bo. ng l ng vin ng Lao ng Vit Nam t nm 1948. Nm 1951 ng lm vic Tri tu th ca ngnh gio dc, bin son sch gio khoa v sch S Vit Nam hin i t Php thuc n nm 1950 dng cho lp 7 h 9 nm. ng cng vit bi cho bo Gio dc nhn dn, c quan ngn lun u tin ca B Quc gia gio dc lc by gi.

Nm 1936, truyn di Tt la lng ca ng c Trn Hu Trang chuyn th thnh v ci lng ni ting Lan v ip.

T sau nm 1954, ng tr li ngh vn vi cng v Ch tch Hi nh vn Vit Nam (kha u tin 1957-1958), y vin Ban Thng v trong Ban Chp hnh Hi nh vn Vit Nam cc kha sau . ng cng l y vin Ban chp hnh Hi lin hip Vn hc ngh thut Vit Nam.

Nm 1957, ng l ch nhim tun bo Vn tin thn ca tun bo Vn hc, sau ny l Vn ngh.

Nguyn Cng Hoan mt ti H Ni ngy 6 thng 6 nm 1977, th 74 tui

Nm 1996, Nguyn Cng Hoan c truy tng Gii thng H Ch Minh v Vn hc ngh thut.

Tc phm:


13

- Tt la lng (truyn di, 1933) - L ngc cnh vng (tiu thuyt, 1934) - C lm cng (tiu thuyt, 1936) - Bc ng cng (tiu thuyt, 1938) - Ci th ln (tiu thuyt, 1939) - Tranh ti tranh sng (truyn di, 1956) - Ngi cp rng hm xay la ngc Cn Ln 1930 (1960) - Hn canh hn c (truyn di, 1961) - ng rc c (tiu thuyt, 1963) - i vit vn ca ti (hi k, 1971) - Tuyn tp Nguyn Cng Hoan (3 tp, Nxb. Vn hc, 1983 - 1986)

Trch vn:

o kp mi

Mi by gi ti, ba ngn n in ca rp tung An Lc bt ln. Ci trng dng nghing chn tng bt u rung nhng hi inh i.

Hiu trng y, c mt nhp, ko di cho n tn tm gi, c khi tm gi mi lm, l lc khai din.

Thnh thong, thng b con va nn tng tng, va u oi gic:

- Cc ng cc b, ly v vo m xem, gn n gi ri.

l n mi my ng nh, my b v em, c dp vng ch, ra y "x giao" vi nhau.

Cc ng, ng no ng ny tc chi tht mt, hoc gi ci lc bng dy thp un, b vai nhau, vt chn cho khoeo, ng trc

HUNH I TNG

14

ci bng qung co giy vng dn trn mt lip, tp nh vn quc ng.

Cc b th o cnh cc la mc ra ngoi o cnh cc vi, k cho l tr a chy tung tng, a b lm ngm, ngi gn hng nc, phn nn b ch nghit hoc ni chuyn chng bc tnh. Rt t ngi ly v vo coi ht.

Ting trng vn lm inh tai.

Trong ci bung hp ngay cnh ca, c l t v b cn con, trc ci bn sn ba bn tp v, b ch ngi th mt, v vch ra cho con b.

Khng cn g bun bng cnh hng.

Trong rp, t by gi ri tr i, ba chic qut ty, buc du vo mt dy ko, bt u hot ng. Gh cc hng, lc c c mt vi ngi ngi. Ngn gi nhn to khng phy c ti nhng dy gh cui cng, cao lu u, dy gh hng nm xu m ngi ngi, m c gn bn chc. Trong khi ch, khn gi ci to, ni ln, nh by, hoc ci nhau.

Nhng bng mt hi chung rung mnh. n pha trong sn khu bt ln, lm r nhng mnh sn bong trn lp vi mn mng bao nhiu, th lm m ci phong cnh v i by nhiu.

Trng, kn, nh, thanh la, tung ra nhng ting gt gng.

Bng mt ci u bng th ra ngoi mn sn khu, ng ngc nhn. Mt nhp ci dn hng gh bt. Mt hi chung rung ngn na. Chic mn t t ct kt cun ln tng nc: Cnh triu nh.


15

Ngi ta sut. Ngi ta ht im. Nhng cui rp, vn ci to, ni ln, vn nh by, ci nhau.

Vai vua gy g, ngi trn cao, trc ci phng sn thu, vut b ui nga lm bc rm mm, nhn hai dy b quan, ht nhng cu khng ai nghe r. B quan nghim chnh, thnh thong s nm ru anh em rut vi ru ca vua, mt lic ngang lic dc, ra v trnh trng.

Ri mt anh nh mm, qun o thm, qu gia sn khu, bng trn u ci a by bn chic chn khng. Vua gi tay mi. B quan su ngi, th bn ngi ng dy, mi ngi cm mt chn, vch ru, k tay vo mm, ht cn, ri li ngi xung.

Vua ci kha kh, phn:

- Giui! Giui qu i mc m thi!

Ri c bn kp ht ng dy, i bi tu m. Ting kn a cao, ging ht hng hn vang nhp, n theo vi iu b ma may. hng gh di, ting n o hi du.

Bng anh nh mm ban ny, trong bung tr chy ra, ht h ht hi. Anh vp vo mt vai quan, ng ln tng pho. Ting v tay ran nh trng pho, thng cho anh kp ht pha tr m.

Ng xong, anh kp ng pht dy, ng tht ngay, xo nm ngn tay ln trn cho kiu nh binh. Ngi ta li ci.

Vua ni ging Si Gn, phn hi:

- Chi m bay gii ging lm giy, thng kia?

HUNH I TNG

16

- D, thm cp, thm cp, ch nguy, ch nguy! Qun nc Phin ko n Lm Truy, cch kinh k c ba ki l mt!

- i! i!

Vua qut vy, ri vi chic nm g, p chan cht:

- i! i! Nu giy, kh d chng kh d, nguy tai th nguy tai! Cuc ching tranh nu c ko di, ta e na mc mai dng kh. ny, b quang!

- D.

Ri vua g lng, lc u, lc c, ht:

- Qung Phing Lm Truy ko ti, lm giua ti li gp bui giang nang, trm truyn cho ging gi b quang, xem ai c ti c gang ra gip nc, h!

Va dt li, hai anh kp mm nhn thn, ngi ngoi cng, ban ny tr khc khng c nh chn, vi ng c dy, xn o thu, xc li m, ri ma may, un o, lm b ging sng, ci nga, vn t, nhy xe p. Ngi xem ht ci rm rm. Hai anh li nhy xe p, vn t, ci nga, ging sng mt lt na, ng c vo nhau, ng nghing nga, cho n tn lc ting ci ngt. Ri trong rp im phng phc. Mt lung gi, qua ch i tiu, m mi cng, lt vo ca t v, lm cho c rp thy thoang thong lung khng kh hng hng. Nhng khng ai n, ngi ta chm ch nhn v nghe hai anh kp ng phnh pho gi li anh hng rm. Anh bn phi vn c ni:

- c ti ph t!

Anh bn tri, ngoc mm tip:


17

- Li c m t ph!

Ri c hai anh ng thanh va ht va gi tay:

- Xin Thnh thng ng lo.

on li cng vnh vo tr vo ngc mnh:

- c ti... ph t!

Dt li, hi v tay sao m vang v lu th!

Thng b bn nc v lc rang lch qua cc ch ngi rao hng. Trn sn khu, vn din ra nhng iu b v nhng cu pha tr nhm nh. Hai ba ng qun o ty ngi trn hng nht, th di, ri ng dy ra v. Nhng hng cui cng mi lc mt thm ngi, m cng ch ng hng y.

Nhn khu gh nht, gh nh, khch vng tanh tanh, ng ch gnh ht lo lng.

ngoi ng, bn tm cuc vui bui ti vn i li rm rp. Nhng my ai qua rp An Lc, nghe ting kn, ting nh, chu lic mt vo trong, xem o kp o m ru ria, din nhng tr g.

My nm nay, t ngi thch nghe ht tung c.

*&*

Gnh An Lc dn i u my thng, nay li mi v, thu ch c.

Ngay t bui sng, ca rp, ngi qua ng v n u cng phi trng thy mt ci cng kt bng l da, gi thm nhng cnh nhn ci hoa rm bt. Trn cng, hng chc chic c Php, Nam

HUNH I TNG

18

bay tu tt. Trn tng, mt ming vi trng cng thng, c dn mt dng ch trang kim:

o kp mi! Bn rp chn chnh! o kp mi!

Ri n nm gi chiu, lc mt tri x, trc nh ht, by chic xe cao su chc sn c v ng.

Mt lt, by chic xe thong th bc mt tin i. Xe u, mt ci bin dn giy , c ch vit ln:

i din tch ht mi! Lu L bnh Phin - Bn rp mi chn chnh! o kp mi!

Ngi trong xe, mt thng b con gi thng hai cnh, nn vo mt chic trng ci, v mt thng na, nh thanh la, thnh thong phng m, thi bi kn ty ra trn.

Xe th nh, bn ti t, ngi ko nh ngi pht di sn xe, hai ngi thi kn v so, ln nhau trn m, v ngi nh n ngi ch mui, giang hai cng ly thng bng.

Xe th ba, mt c tiu th mt tot, mt trng, m , vi mt con b tc xo. Hai ngi cng o gm, giy Tu.

Xe th t, ba ng ngi kp i vo lng nhau, mt ng thng ban, mt ng trung ban, mt ng h ban, cng m cnh, o thu, ng th mt , ng th ru di, ng th mi hin, tai bp.

Xe th nm, th su cng vy. Cng nhng ng trng ra pht Thi s.

Xe th by, th mt c xu, nhng tn thi, mt phn m hng, mi , r lch, chic o cng ln, trng tc anh ch, nh mt bi th


19

tht lut.

on xe qung co mi lm v o kp mi, i diu ht ph ny sang ph khc. Mt tri cha ln. Ngn cy ng yn. Bng rm mi ln c na ng bn tri. Bn o kp phi phi di nh nng nng nh thiu. Trn mt phn mt vi ngi, m hi lm tm, ri rng rng nh git. H ly qut che nng v phy. Song, tri ny m h c m o y, ai mng y, i rong ph, th d h c c kho gi ly b mt ti tnh, nhng ai chng on c ci cnh ng thng ca kip o kp ht tung!

*&*

Ti hm y, cng mi by gi, su ngn n in lm sng trng c ca rp An Lc. Thng b con li khua trng rm rm.

Cc ng bp, cc b v em vn x giao, i li nhn nhp. Nhng trc ci bng giy , c nhiu ng sang trng ng c, v qua ci l hng bn v, thnh thong mt vi ci tay trng nut th vo xa tin.

tm gi, trong rp nhiu khch. Trn dy gh hng nht, c chng hai chc ngi. Hng nh ng hn. Hng ba ng hn na. Hng nm xu cng ng hn.

Ngi ta th xem rp An Lc chn chnh. Ngi ta th xem ti o kp mi. Ngi ta th xem tch ht mi.

Nhng ri ngi ta lc u vi nhau. Vn ci mn l sn c che sn khu khng c kn. Vn ci u bng trc ng ra. V sau mt hi chung rung, th ci mn y cng vn ct kt cun dn ln tng nc: Cnh triu nh.

Sau mt vi ting im, ting sut, hng gh di cui cng, cao lu

HUNH I TNG

20

u, h vn ci to, ni ln, nh by, ci nhau.

Trc ci phng sn thy v, vai vua, mt mi phng phi, khng eo ru, ngi trn ngai cao, mt lic bn phi bn tri, c v oai v, nhn hai dy b quan, v ht nhng cu khng ai nghe r.

Ri mt anh mm trng, qun o , qu gia sn khu, bng trn u ci a by su chic chn khng. Vua gi tay mi. B quan su ngi, th c su ngi u nhc chn, vch ru, nga c ra ung ru bng khng kh. Anh mm trng cm chic nm g, ri vo chn mt lt ru na. B quan li ung mt tun na v ku say. Lc y, anh mm trng ng dy nhn mt vai quan ang lo o. Anh lt tay vo nm ru ca hn, ri qut vo mm mnh. Th l anh say in cung, mt trn ngc ln, chnh chong, s song, ng bn kia, gii bn n, mi mi vo c bung tr.

Tri i! Ngi ta ci, ngi ta v tay, tng n v rp.

Vua ci kha kh, phn:

- Giui! Giui qu i mc m thi!

Ri bi tu m theo ging kn, hng hn vang nhp.

Bng anh mm trng ban ny, ht h ht hi chy ra. Anh vp vo mt vai quan, ng ln tng pho. Ting ci li vang ng. Ng xong, anh ng pht dy, ngay nh tng g, xo nm ngn tay ln trn cho kiu nh binh. Ngi ta li ci.

Vua ni ging Si Gn, phn hi:

- Chi m bay gii ging lm giy, thng kia?

- D, thm cp, thm cp, ch nguy, ch nguy! Qun nc Phin


21

ko n Lm Truy, cch kinh k c ba ki l mt!

- i! i!

Vua qut vy, ri vi chic nm g, p chan cht:

- i i! Nu giy, kh d chng kh d, nguy tai th nguy tai! Cuc ching tranh nu c ko di, ta e na mc mai dng kh. ny, b quang!

- D.

Vua ht:

- Qung Phing Lm Truy ko ti, lm giua ti li gp bui giang nang, trm truyn cho ging gi b quang, xem ai c ti c gang ra gip nc, h!

Hai anh kp ngi ngoi, mt anh mt en, ru , phun ph ph t thi dng n mi, mt anh mt trng, ru v bng mc, lanh l xn o, xc m, ma may, un o, lm b ging sng, ci nga, vn t, nhy xe p. Ting ci li vang lng.

Anh bn phi lc u lc c, ni:

- c ti ph t!

Anh bn tri vn c, phng pho tip:

- Li c m t ph!

Ri c hai anh cng gi tay v cng ht:

- Xin Thnh thng ng lo.

HUNH I TNG

22

on li cng vnh vo tr vo ngc mnh:

- c ti... ph t!

Trn hng gh u, ngi ta nhn mt, bn tn:

- Nhm qu. Ta phi la ri.

- Phi, h ni lo, ch chn chnh ci cc kh g. Vn bi tr y, c o kp mi m vn ht tch c, th c khc trc t no?

Mt ngi tinh mt, mm ci, tr ln sn khu ni:

- Cc ngi th nhn k xem bn kp ny l mi hay c. Ci anh ln trc ngi kia, th by gi b b ru ra v ngi y. Ci anh ngi bn ny by gi vn m khc o khc v v mt khc. V c mt vi thng kp kh hoc con o n, m nhng ln l mi, l chn chnh, th chng mnh ch mc mt ln l cng!

Ri cng tht vng, r nhau ra.

*&*

T hm sau tr i, chiu no cng vy, c nm gi, bn o kp ban An Lc li m mng, phn sp, ru ria, ngi tr tro trn xe cao su, i diu qua cc ph phi nng ci i ht tung cn ngc ngoi.

Nhng nhng ngi xem din qua mt ti, h u chn ngn. Nghe ting trng kn c ng m , h cng bit rng gnh ht cn sng , song, chng ai mun xem ti nay, trong rp, bn vua quan tr h y h m o vi nhau nhng tr g!

(Ph Thng Bn Nguyt San s 13 ngy 1-12-1937)


23

Trn Bch khoa ton th m Wikipedia c nhn xt v Nguyn Cng Hoan:

...Ni n Nguyn Cng Hoan trc ht l ni n mt bc thy truyn ngn trong vn hc Vit Nam hin i. Th gii truyn ngn Nguyn Cng Hoan a dng, phong ph nh mt "bch khoa th", mt "tn tr i" m c trng l x hi phong kin ca thc dn Vit Nam na u th k 20. Truyn ngn Nguyn Cng Hoan c nhiu nt gn vi truyn ci dn gian, tip thu c truyn thng lc quan ca nhn dn mun dng ting ci nh mt "v kh ca ngi mnh" tng tin ci lc hu, ci xu xa vo d vng... Truyn ngn Nguyn Cng Hoan vi c im ca n nng cao kh nng nhn thc v khm ph cc hin tng x hi phc tp... Chng ta c quyn t ho v Nguyn Cng Hoan v coi ng l bc thy truyn ngn... Nguyn Cng Hoan l nh vn c cng khai ph, m ng cho ch ngha hin thc trong vn hc Vit Nam thi k hin i... Nguyn Cng Hoan t ph vo nhng thnh tr, khun kh ca gio hun v tip nhn, tun theo mt ch ngha khch quan lch s khi miu t hin thc. Gii nghin cu vn hc khi bn n s hnh thnh ch ngha hin thc trong vn hc Vit Nam u nht tr nh gi cao vai tr, v tr ca Nguyn Cng Hoan, ngi c nhng tc phm c coi l "c in" trong nn vn hc hin i."

Ti liu tham kho:

- Nguyn Cng Hoan Web: vi.wikipedia.org

- Nguyn Cng Hoan Web: vnthuquan.net

HUNH I TNG

24

2) T Hanh

T Hanh - Trn T Hanh (1921 - 2009)

T Hanh tn tht l Trn T Hanh sinh ngy 20 thng 6 nm 1921 ti lng ng Yn, ph Bnh Sn; nay l x Bnh Dng, huyn Bnh Sn, tnh Qung Ngi.

Cha ng l Trn Tt T, lm ngh dy hc v lm thuc. ng c bn anh em, trong ngi em t l nhc s Trn Th Bo.

Thu nh, ng hc trng lng, trng huyn. Nm 15 tui, ng ra hc ti trng Khi nh tc Quc Hc Hu.

Sn tnh ham thch th, li c thi s Huy Cn hng dn, nn T Hanh bt u sng tc. Nm 1938, 17 tui, ng vit bi th u tin: Nhng ngy ngh hc.

Sau , ng tip tc sng tc, ri tp hp thnh tp th Nghn ngo. Nm 1939, tp th ny c gii khuyn khch ca T Lc vn on.


25

Nm 1941, T Hanh v th ca ng "Qu hng", "Li con ng qu", "Vu v", "Ao c" c Hoi Thanh v Hoi Chn gii thiu trong cun Thi nhn Vit Nam xut bn nm 1942.

Thng 8 nm 1945, T Hanh tham gia Vit Minh, tham gia cng tc vn ha, gio dc Hu, Nng; v l y vin gio dc trong y ban lm thi thnh ph Nng, sau khi Cch mng thng Tm thnh cng,

T nm 1949 cho n nm 1954, ng trong Ban ph trch Chi hi Vn ngh Lin khu V.

Sau Hip nh Genve, 1954, ng tp kt ra Bc, cng tc Hi Vn ngh. Nm 1957, Hi nh vn Vit Nam thnh lp, T Hanh tham gia Ban Bin tp tun bo Vn ca Hi, v nhiu nm, ng cn l y vin chp hnh v Ban thng v ca hi.

Nm 1966, ng c tng Gii thng H Ch Minh v vn hc ngh thut t I.

Vo nhng nm 1980, ng b au mt v mt ng m dn. T ng bnh lit ging lc m lc tnh. ng qua i vo lc 12 gi ngy 16 thng 07 nm 2009 ti H Ni sau nhiu nm chng chi vi cn bnh xut huyt no, hng th 88 tui.

Tc phm:

- Nghn ngo (1939) - Hoa nin (1945)

- Lng min Nam (1956) - Chuyn em b ci ra ng tin (1960) - Hai na yu thng (1967) - Khc ca mi (1967) - i sut bi ca (1970)

HUNH I TNG

26

- Cu chuyn qu hng (1973) - Theo nhp thng ngy (1974) - Gia nhng ngy xun (1976) - Con ng v dng sng (1980) - Bi ca s sng - Tuyn tp T Hanh (tp I-1987) - Th T Hanh (1989) - Vn xa (1992) - Gia anh v em (1992) - Em ch anh (1993) - Tuyn tp T Hanh (tp II-1997)

Trch th:

Ao c

Anh l k say m nhng nht nht, Khng hiu gim em li n cho anh L khng yu, l mt k v tnh; Anh tc qu em lng ao c l;

Nu em cht chc l anh c th T mi tnh lng l qu su thm; Anh tm ni em ngh gic ngn nm Ngi in di, su nh cy liu r.

Anh khng ung, khng n, khng ng, Anh khc than, than khc n bao gi Nc mt anh ly li c nm m, Nh tng git xung thn em lnh-l

Ri anh cht, anh cht su cht ho; Linh-hn anh tht thu di hn em. -V u kia, ci i m


27

Chc em chng nghi ng tnh anh na ....

Bo

Cn bo nghing m Cy gy cnh bay l

Ta nm tay em Cng nhau qua ng cho khi ng Cn bo tnh lu ri Hng cy xanh thm li Nhng em xa xi

V cn bo lng ta thi mi

Ci Nhn

Tng Nguyn Thnh Long

Mt anh khng c nh xa Nhn m b ng, nhn tra bng hong Nhn mai nh th xun sang Nhn chiu nh th thu chong c cy.

Anh nhn em cng i thay Ci mi hi mm, ci my hi cong Mt em xa nc h trong Anh nhn i lc ng vng sng ri.

Ni sao ht c em i Anh khng th bt cuc i ng yn Em khng th mi l em Du anh cn mi ci nhn nh xa.

HUNH I TNG

28

6-1979

Cm Thng

Nm trong c mt chiu man mc Nghe gi xun thi qut hn cy Thi bnh xanh ngt tng my L phi sc bic, i gy mng o Chiu trm mc, dng chiu lng l Dy bng cao m v oan trang Thn nghim ng thng lm tn Hn vui ng gia nhp nhng bao la Ny khng kht da ta, da t Mch cm thng ngy ngt tm can Gic quan m rng dm ngn Nghe nh c mc bng hong khp thn Ging sui ngn trong tay si ni Trong chn m bi ri dm ng Ngt ngo i mt a hng Bng hoa t n gia vn lng ti Gi thanh thot. t i! c bit? Ta khng bun t bit, sinh ly Tao phng y bui ra i n khi ta cht l khi tr v.

H Ni - Hu 43 (ng Thanh nin s Tt 1944, Si Gn)

Cnh ng Bao La

Cnh ng bao la Gii ra xa xa

Hng tre tha tht,


29

Lng ta tht tha.

Pht ph trong gi Hng v thm tho Ca bui h; Em i! c r...

Em trng m du Cao hn m la Nh anh cao hn Em na ci u.

ng i th nh B c th xanh Tri cao th thanh; Em i! c r...

Anh mang trong lng

C mt cnh ng Anh nghe nng n Bao mi tnh qu...

ng qu ngt tnh: Lng anh ngt xanh:

Ka i chim ht Em i! yu anh...

Chic R May

Thu b nhiu hm ti b chi, Cm thng ng ng m ti ngi V bn chic r mi thm c Nh tm lng thm ca m ti.

HUNH I TNG

30

L th ch ri si con con Nhng ci kim h, ht nt mn Tin tn dnh trong l nh: Vi lnh gi ghm my khoanh trn.

Lng l bn tay lng l a p tng ming v m con th: Nhng mong i m, i con mi Gn gi nhau cng mi ch tha...

M i! chic o con rch. Con bit lm sao tr li nh m v gim? Con thy lnh Gi la ni nh thm vo da.

Trong Thi Nhn Vit Nam Hoi Thanh v Hoi Chn nhn xt v th ca T Hanh:

T Hanh l mt ngi tinh lm, T Hanh ghi c i nt rt thn tnh v cnh sinh hot chn qu hng. Ngi nghe thy c c nhng iu khng hnh sc, khng thanh m nh mnh hn lng, trn cnh bum ging, nh ting ht ca hng ng quyn r, con ng qu nho nh. Th T Hanh a ta vo mt th gii rt gn gi...

Ti liu tham kho:

- T Hanh Web: vi.wikipedia.org - T Hanh Web: poem.tkaraoke.com


31

Tit Mi: Tp ch Vn ngh Qun i

Thng Ging nm 1957, tp ch Vn ngh Qun i ra i, nhng cho n thng 5 nm 1957, tp ch ny mi chnh thc ra mt c gi khp ni.

Tp ch c 76 trang kh 19 x 27 cm, ra hng thng. Ta son ti s 4 L Nam H Ni.

Ban bin tp u tin: Ch bin Vn Phc, Th k ta son Thanh Tnh, V Cao, Lu Trng Dng, Minh Giang, T Bch Hong, ha s Mai Vn Hin, Nguyn Khi, Hu Mai, V T Nam, Nguyn Ngc, H Mu Nhai, nhc s Nhun, Nguyn Trng Onh, H Phng, V Sc, Nguyn Ngc Tn (Nguyn Thi), Ng Thng, Xun Thim, T Hu Thin.

HUNH I TNG

32

S 760 thng 11 nm 2012

1.- Vn Phc

Vn Phc - Trn Vn Phc (1926-2012)


33

Vn Phc tn tht l Trn Vn Phc sinh nm 1926, ti Yn M, tnh Hng Yn.

Nm 1945, ng tham gia Khi ngha thng Tm, chim chnh quyn huyn Yn M tnh Hng Yn.

Cch mng thng Tm thnh cng, theo n v Gii phng qun ca tng Vng Tha V, Vn Phc chnh thc gia nhp Qun i Nhn dn Vit Nam. Nhn thy cht vn trong ngi lnh Vn Phc rt r, qun i iu ng sang bo Khu Hai khng chin. Chnh y khu l Vn Tin Dng ngh nh bo Xun Thy dy ngh bo thm cho Vn Phc v sau ng v lm t bo Lin khu Ba. Ri t lu sau Vn Phc sang lm Ch nhim chnh tr mt trn Ty Tin...

Nm 1949 khi qun i thnh lp mt s n v ch lc, Vn Phc sau khi hon thnh kha hc u tin trng Nguyn i Quc c iu ng v lm Ch nhim Chnh tr Trung on Sng L, tham gia gii phng Cao Bc Lng, mt chin dch ln u tin ca qun i ta...

Nm 1954, Vn Phc tham gia i hnh s on 312 trc tip tn cng tp on c im in Bin Ph. Sau chin thng in Bin v tip qun Th . Nm 1955, Vn Phc c c lm Ch nhim u tin Tp ch Vn ngh Qun i, v sau l Tng bin tp bo Qun i Nhn dn.

ng tham gia i hi thnh lp Hi Nh vn VN nm 1957, vi t cch l hi vin sng lp, ri cm bt gn 60 nm. Vi bt danh Trn Hng Nam, ng vit tc phm Khng cn con ng no khc vit v cuc i n tng Nguyn Th nh trong khng chin chng M. Nm 2007, ng ra mt cng chng Tuyn tp Vn Phc.

Nm 1964, sau 10 nm ha bnh c sng cng gia nh trn min Bc, ng ly tn mi Tm Trn, bt u chng ng 11 nm cm

HUNH I TNG

34

sng ngoi mt trn. ng cn k nhng nhn vt lch s ln: Nguyn Ch Thanh, Phm Hng, Hong Vn Thi, Nguyn Th nh... Vi t cch l Chnh vn phng Qun y min, B th ring ca i tng Nguyn Ch Thanh, ri Ch nhim Cc Chnh tr Qun gii phng, Chnh y Qun on 232 trong chin dch H Ch Minh lch s, ng l ngi c mt khp cc chin trng Nam b cho n ngy t nc hon ton gii phng...

Ngy ton thng tr v, ng c phong qun hm Thiu tng Qun i Nhn dn Vit Nam, gi trng trch l Ph Ch nhim Tng cc Chnh tr Qun i Nhn dn Vit Nam.

Sau ng chuyn sang ngnh vn ha, lm Th trng ri B trng B Vn ha khi t nc bc vo i mi (1986 1990). Thi lm B trng B Vn ha, ng bt u khi thng li l hi vn ha nh mt di sn, mt sn chi dn gian c bit gp phn gi gn bn sc dn tc.

ng l y vin Ban Chp hnh Trung ng ng Cng sn Vit Nam kha V, kha VI.

i biu Quc hi kha VIII - X (1986 2002), Ph Trng ban i ngoi ca Quc hi cc kha VIII (1986 1990), kha IX (1992 1997)

y vin on ch tch Lin hip cc t chc hu ngh Vit Nam vi cc nc; Ch tch nhm Ngh s hu ngh Vit Nht,

Ph B th ng on Mt trn T quc Vit Nam.

y vin Thng v Hi Cu Chin binh Vit Nam, Ch tch Hi Cu Chin binh H Ni.


35

Hn na th k cng hin cho cch mng, nm 1997, ng vinh d c Nh nc tng thng Hun chng c lp hng Nht, hun chng Qun cng hng nht, hun chng Qun cng gii phng hng nh, hun chng Khng chin hng nht, hun chng Chin thng hng nht, hun chng Chin s v vang hng nht, nh, ba; hun chng Chin s gii phng hng nht, nh, ba; hun chng Qun k quyt thng v nhiu huy chng khc v Huy hiu 60 nm tui ng v 65 nm tui ng

Trn Vn Phc t trn ngy 29 thng 8 nm 2012 ti Bnh vin Qun y 108 H Ni, hng th 86 tui.

Tc phm:

- Trong khi la (1947) - Khng cn ng no khc (1966) - T ma thu y (1981) - Hot ng vn ho trong cc lc lng v trang (1982) - Mt ma xun rc r (1985) - My vn cp bch v Vn ho ngh thut (1985) - S nghip Vn ho trong chng ng trc mt (1988) - T ngi nh s 4 (2005) - Vn Phc tuyn tp(2007)

Trch vn:

c nhiu cuc tin a kn o v cm ng din ra ngay to son tp ch Vn Ngh Qun i ti ngi nh s 4 L Nam - H Ni nh vi nh vn Thanh Giang, Thu Bn,... c i B. trc chng ti. C l khng bao gi ti qun c ci m a tin cc anh Nguyn Ngc v Nguyn Ngc Tn (Nguyn Thi) cng mt s din vin vn cng qun i ln ng. y l nhm i chin trng u tin ca cn b Tng cc Chnh tr, ca nhng ngi lm bo vit vn v lm ngh thut trong Qun i. m , trng

HUNH I TNG

36

to sng c vng i Xun Mai vng lng. Ti v anh Chnh Hu ngi vi cc bn rt lu, rt khuya di chn i trc gi chia tay. Cc bn thng ti mt nn c gic ti v...

Nh vn Ng Vnh Bnh, Tng bin tp tp ch Vn ngh Qun i, vit v Tng Tm Trn nh vn Vn Phc T ma thu y :

Vn nghip ca Vn Phc khng s nhng c nhiu nhng trang cm ng, mang m du n mt thi cng nh du n ring ca ng - mt cn b chnh tr, mt v tng, mt nh qun l vn ho vit vn.

Vit v ng, ti cng khng vit v mt vin tng tng tham gia Ty tin, tng c mt in Bin Ph, tng vt bin, rng v trc tip ch huy mt cnh qun trong chin dch H Ch Minh lch s ( l phn cng vic ca cc nh s hc qun s) m ti mun vit v mt con ngi tr tui qu x L Thng Kit, huyn Yn M, tnh Hng Yn 19 tui xp bt nghin tng qun ri va cm sng va cm bt lm bo, vit vn sut hn 60 nm khng ngh; mt ngi ch huy cao nht mt ban bin tp ca mt t tp ch vn chng c vn hiu, c uy tn vi nhng tn tui: Thanh Tnh, V Cao, T Bch Hong, H Phng, Hu Mai, Nguyn Ngc, Nguyn Khi, Nguyn Thi, Mai Vn Hin, Phng Qun, Nhun, Huy Ton...nhiu ti nng nhng cng y c tnh.

Ti liu tham kho:

- Trn Vn Phc Web: vi.wikipedia.org - Trn Vn Phc Web: vanvn.net


37

2.- Nguyn Trng Onh

Nguyn Trng Onh (1929-1993)

Nguyn Trng Onh sinh ngy 1.11.1929 ti x Nghi Long, huyn Nghi Lc, tnh Ngh An.

ng xut thn trong mt gia nh nng dn, l hc sinh trung hc tham gia cch mng thng Tm. ng nhp ng vo bin ch ca i on ch lc 304, tham gia chin u trn nhiu chin trng min Bc.

Nm 1955, ng c iu v tri sng tc vit truyn anh hng tng cc Chnh tr. Nm 1957, ng cng tc ti ban bin tp tp ch Vn ngh Qun i.

Trong nhng ngy khng chin chng M, ng trc tip c mt trn nhng trn a pho khu IV.

Nm 1967, Nguyn Trng Onh vo Nam chin u chin trng Ty Nguyn, sau lm bin tp vin tp ch Vn ngh qun gii phng, ri gi chc Tng bin tp ca Tp ch ny.

HUNH I TNG

38

Nm 1975, ng cng n v tham gia chin dch H Ch Minh tip qun Si Gn. Bc Nam thng nht, ng tr ra H Ni tip tc cng vic sng tc.

Gii thng Hi Nh vn (1977) v Gii thng Vn hc B Quc phng (1984) cho tiu thuyt t trng.

Nguyn Trng Onh mt ngy 24 thng 12 nm 1993, ti H Ni, th 64 tui.

Nm 2001, ng c truy tng Gii thng Nh nc v Vn hc Ngh thut cho cc tc phm: t trng, Ngy p nht.

Tc phm:

- Thm hng bn ma (th, 1961) - Ngy p nht (th, 1974) - Li ngi cm sng (th, 1977) - Nht k chin u (k s, 1977) - t trng (tiu thuyt - tp 1, 1979) - t trng (tp 2, 1984)

Trch vn:

Vi k nim v H Mu Nhai

Nm 1955 khi ti v Tng cc Chnh tr d tri vit u tin ca qun i th c tn H Mu Nhai. Anh l mt trong s nhng ngi vit u tin ca tp ch Vn ngh Qun i cng vi cc anh Thanh Tnh, V Cao, T Bch Hong, H Phng, Nguyn Khi v.v

Anh Nhai cng t ni nh anh T Bch Hong. Lc chng ti thng thy anh xut hin nh mt tri vin, khng bit g v anh.


39

Mi n sau ny, khi d hi ra, chng ti mi bit anh vn qu Thi Bnh, nhng hot ng cch mng v tham gia khng chin Nam B, tng l cn b lnh o vn ngh cng lp vii cc anh Bo nh Giang, Rum Bo Vit, Bch Lm, v.v..

Lc lm bin tp cng vi ti, c hm nhn c th ti, anh Nhai ni:

- trong Nam, hi trc ngi ta gi tao l thi s H Mu Nhai ch! Ni ri anh ci h h (ci ging ci rt hin v rt quen thuc i vi anh). Cng t y tr i, chng ti mi bit l trc y anh cng c lm th.

Anh Nhai c mt s ch v phong tro vn hc t hi (nht l i vi min Nam) V vy, nhng ln c i phng vin, anh cng nh anh Nguyn Ngc Tn, thng xung cc n v min Nam quen thuc nh 330, 338, 305.

Thi k khng chin chng M, tp ch Vn ngh Qun i c mc bi t min Nam do cc tc gi chin trng vit gi ra, anh Nhai thng ph trch mc .

Thi k my bay M nh ra min Bc, anh em Vn ngh Qun i ta i cc chin trng, nht l vng t khu 4 tr vo. Ngi i xa nht lc by gi l anh H Mu Nhai. C ln anh i dc theo sng Bn Hi, ln mi tn n bin phng C Bai...

Do , anh i cng tc nhiu, li c nhiu chuyn ring trong gia nh. C mt ln anh v, trong b tm. Anh nh ti v nh a chu Trc Bch v Hon Kim ln cho anh gp (ti c ngh rng anh bun v chuyn gia nh). Lc u anh khng ni g, nhng sau thy anh lu bu:

- Khng cho i th ra ngoi, khng trong qun i na!

HUNH I TNG

40

V sau ti mi bit r chuyn, ch l anh xin i vo Nam nhng anh Thanh Tnh phn mun gi ngi, phn cng do kin cp trn th no , nn ni vi anh:

- Cp trn cn nghin cu.

n sau ny, ti c i Nam, khi vo Ty Nguyn, sau vo Nam B th c tin anh Nhai ra ngoi qun i ph trch nh xut bn Gii Phng. Thi k ny, anh lun lin lc vi y ban thng nht min Nam.

Cc anh Nguyn Trung Thnh (Nguyn Ngc), Thu Bn, Anh c, Phm T Dng Hng Ly, Nam H, Giang Nam, cho in tc phm rt nhiu tc gi tr. Ti c bit trong b phn chng ti (Vn ngh Qun Gii phng B2) cc anh in cho: Vn L, Trn Mnh Ho, V Trn Nh, Thanh Giang, v.v.. Ngoi ra, Nh xut bn Gii Phng m anh Nhai l tng bin tp cho in rt nhiu tc gi khc ca min Nam. iu ng qu ca Nh xut bn ny l nng nhng anh em tr, mc du cha phi l nhng tc gi quen bit.

Trch th:

Qu Bc

Thuyn xui xui mi dng sng Dng sng qu Bc nc trong i b Xn xao sng c con nghe m m cu h Ngh An: "Qu ta ngt ma Nam n "Ngon khoai ch R, thm cam X oi..."

ng sang qu Bc y ri Con nng giang nh chy di u thn


41

Nh xa Bc vn cn Mi tranh nho nh, np vn thn yu Bc i, nh Bc cng ngho Qu hng Bc cng nh nhiu qu hng Ch v Bc rng tnh thng Cho nn nng p mi phng trn v.

ngi cun ch ngng xe Khn vung ym trng ln gi lng ngi tm nc qu hng Thy sng thm rng thy ng thm xinh

Ti nh chim nh gia rng Bc nh nng p si hng ban mai Li u m ni ht li Mi tranh cn mi du Ngi thn yu

Ra v bi ma nhn theo Thuyn ai ln R nc triu dng dng t vui t c anh hng Ta vui ta sng gia lng qu hng.

1959

Trng

Nh Trung thu nm trc

m trng ng gia o

Ngy i ngn dm t

m gp mt ngi yu

Vi vng hn mi tc

Tnh dy thnh chim bao!

Em i tnh c mt

HUNH I TNG

42

M ma trng c nhiu

T thu c mt trng

C bao nhiu hn c

m nay li m rm

Ta qun nhau sao c

Xa xi ng hnh qun

Lng em nh y nc

m mt nh trng rm

Di theo anh mi bc

(9 1956)

Trong bi Nh th x Ngh v nhng ng ngng, nh vn Khng Minh D vit v nh th Nguyn Trng Onh:

i vi ti, "t trng" l cun tiu thuyt sng ng nht vit v chin tranh Vit Nam - cuc chin tranh v quc v i ca dn tc ta trong th k XX. N phn nh gn nh trn tri hin thc chin trng min Nam ni chung v c bit l vng Bn Ct, C Chi m cha cun tiu thuyt no vt tri.

Ti liu tham kho:

- Nguyn Trng Onh Web: vannghequandoi.com.vn - Nguyn Trng Onh Web: phuly.edu.vn


43

3.- Nguyn Thi

Nguyn Thi - Nguyn Hong Ca (1928-1968)

Nguyn Thi (1928-1968) tn khai sinh l Nguyn Hong Ca (bt danh khc l Nguyn Ngc Tn), qu huyn Hi Hu, tnh Nam nh. Nh vn Nguyn Thi xut thn trong mt gia nh nh ngho, cha lm hng s, m bun bn vt. Tuy hon cnh kh khn, nhng ng vn ham hc. Nm ln 10 tui, ng m ci cha phi sng nh vo anh em, h hng.

Nm 1943, mt ngi anh a ng vo Si Gn. Nm 1945, ng tham gia cch mng v sau gia nhp lc lng v trang. Nguyn Thi va cm sng chin u, va hng hi tham gia hot ng vn ngh (v tranh, son bi ht, sng tc iu ma,...).

Cch mng thng Tm n ra, ng tham gia cch mng ti Si Gn. Trong khng chin chng Php, ng lm cng tc tuyn hun, i trng vn cng qun khu min ng Nam B. u nm 1955, ng tp kt ra Bc, lm i trng i Vn cng s on 330. n nm

HUNH I TNG

44

1956, ng chuyn v Tp ch Vn ngh Qun i. Nm 1962, ng tr li chin trng min Nam, tham gia chng M trong lc lng Vn ngh gii phng. Trong cuc tn cng Tt Mu Thn (1968), ng i theo mt n v pho binh ca Qun gii phng nh chim Si Gn, t trn ti chin trng. Nm , ng va trn 40 tui.

Hn 6 nm cng tc tin tuyn ln, nh vn Nguyn Thi c mt hu ht cc chin trng ng bng Nam B.

Nm 2000 ng c Nh nc truy tng Gii thng H Ch Minh v Vn hc - Ngh thut.

Ngy 12-12-2011, nh vn Nguyn Thi c Nh nc truy tng danh hiu Anh hng lc lng v trang nhn dn.

Tc phm:

- Trng sng (truyn ngn, 1960) - i bn (truyn ngn, 1962) - Ngi m cm sng (truyn k, 1965) - Truyn v k (1969)

Trch vn:

M vng nh

Nng ng ngn. Gi ngoi sng Hu vn thi vo lng lng. my ngy lin sng no cng ma, tri oi v c mu khi thuc. Nng ln lm cho tri cao trong xanh. Lp o ct ph quanh mnh c khoai lang b bom ht vung vi trn vng by gi kh trng v ng nh di nng. Quanh mi chi, sau nhng hi rung chuyn ca n i bc, nhng ht ma cui cng cn bm li chp chi nh nhng ht trai.


45

Con B li leo ln ngn da. N ng hn ln mt b l, dm ra xa. Gi v nng trn cao lm mt n long lanh t. N lng nghe nhng m thanh di li t pha trc mt. Ting bom n, ting rt ca my bay phn lc, ting my chy ngoi sng, ting tri chuyn ko di... tt c u dy ln ri chm i ngay trong khong khng bao la ca bui ban tra. N ang ch nhng ting n r hn. l nhng ting sng trng thng m u cho mt trn nh, nghe chc nh ting chy nn t, rt quen thuc ca ch em. , nhng ting y sao mi cha ni ln.

m hm kia m gh v nh mt ln. Nc ma ng di cm m nh nhng git m hi lc m ng trn ry khoai. M m ly thng em nh, tm chong ca m ng v mt con B mt lnh. Thng em thiu thiu ng, m lt t i m hm ly n nht y tht lng v bng sng, ri li i. Trc khi ra sn, m vut tc con B, dn:

- nh nu cm ng cht nc ko b phng nghen! Mai m v.

Con B nghe ting m phng qua ci mng trc nh ri mt i trong ting i bc rn r v ting ma. N ngh, ci cu trn nn m nhy qua mng i cho l.

Sng nay m li i qua nh. M ngi xung cng vi cc c du kch. Ting m gi dy ln t xa. Ch em con B ang li hi li khoai di bp, ko nhau chy ra. M cy mi xung, treo trn bn tm cho ch em n chm bnh , a dm d d vo ci bng ca thng Hin ang ci trung chng ngng, ri li bi i gp. Cc c du kch ta sng vo vai, l hai ci tay v ngc o bt bn, t, v tay hoan h ch em con B. Ch em con B v tay hoan h li m v cc c, ci thuyn y l ngy trang, l nh u sng, tri khut sau lm cy te tua v n i bc cn st li nhng cnh hoa dnh dnh trng mut. Tng cun nc xoy do mi dm bi nng tay ca m in li trn mt rch. Con B ch nghe ting sng n. T sng ti gi

HUNH I TNG

46

n leo ln my ln. Bn a em ng di nhng tin ch. Thng Hin vn ci trung, ng dng chn, nghing c, dm. Con Anh ln hn mt cht, bt chc ch, leo ln cy bnh bt m rch, nga ci c rm nng v ci cm nh nm cau nhng ln. Con Thanh cao hn con Anh mt u, nhm tc chp ui b ca n kp nhng sau gy, n ang rn sc bng thng em t v ch tay ln ci bng ch cao tt tp trn ngn da nh mt con chim, d em...

Con B nhn v pha . Ni trc y c nhng m vng ca cc ry khoai, nhng ng vin xanh ca nhng vn cy m n bit rt r c nhng cy bi vn tr bng trng, nhng m ma ty nh l, nhng hng da xim vi tay ng tri v nhng rng mng cu tru qu. Bom n gic xa i tt c. By gi, trong tn ri , ch c thy nc gc chung nh th B Mi nhn hot nh mt li dao lp la trong nng bn cnh ci bng chung cu en a ca n dn v. Xa hn na l ln sng ci, my nh tng tng ni v ra ang s mnh xung .

Lt na, sng s n hng , n bit vy. l mt trn ca m v cc c. Con B tng n nhiu ln, mi ln c giao lin trn huyn chy n nh n a gim th ha tc ra cho m. Khi i, n hay mang theo ci thng. Dc ng v n s lm nhng c khoai bom ht vung vi trn vng hoc nho vo nhng m ma tru pht ra t bn hng nh my ch go, hng ly y thng ti v un mui cho em. Nhng iu thch th hn ht l trong nhng chuyn i ny n c gh vo coi trng hc. N hay ging i mt trn vo say sa nhn ci ming cng trn vo ca c gio dy hc tr ht. Thnh thong c li v ln bng nhng ch cng thit trn tra nh chnh bn tay ca c vy. Con B khng bit ch. N cha c i hc v cn mc em. N ngh n ci trng hc nh mt tr chi m c gio chnh l n, cn m hc sinh kia l n em n nh. Con B cha kp c i hc, th trng b gic t tri. By gi, ng trn cy da, nhn xung ci dy xanh bic ca vn chui nh trng, mt con B b ngt ra tng khc mu vng


47

a. Trong nh nng chi chang, n nhn thy nhng ch trn vo mu phn trng t chp chi bay ln. C gio ht hay cng i du kch ri, by gi c cng i theo hng . M sao sng vn cha n?

- Thy m cha ch Hai?

n em nhng c ln nhn ch bng nhng i mt thm mun nh chnh ch chng mc ra i cnh m bay ln vy.

- Cha! - Mt con B vn khng ri nhng dng phn trng k l.

Con Thanh m thng em tut xung n u gi, hi:

- Chng no dm thy?

- Mt cht na thy m heng ch?

Con B vn nhn v pha lp hc, khng tr li em. Thng Hin p bng vo gc da, ci ming ngng lu ca n ri ln nh ch n gi c m v trn ngn da m cha kp xung vi n vy.

- M dn sao Hin? - Con B qut.

- Hin khng ngm nc m...

- M dn chng no m i nh gic th khng c i m kia m!

T nh bn, bng c ting ngi hi vi ra:

- a no i m my , B?

- Thng Hin ni i!

HUNH I TNG

48

l b Su H hng xm, ch em con B vn gi l b ni. Ting b xen vi ting nc ti o o:

- i, i, i... Nhc n hoi n nhy mi ri lm sao. Ni trn mc sng n ch d dng g. T ry a no cn i l tao nh nghe khng! Leo chi cho em chng mt vy B.

- Con dm m m...

- N i nh gic, bit u m dm?

Con B ci ngc ng trn ngn:

- Ni , b n dy lang ca ni ka.

Hui... b... ! , con ui n i ri. Lt m con v ni nu khoai n nghen ni!

- Cha m my!

Thng nh vy, bao gi cu chuyn ca l tr bn kia cng lm cho b lo bn ny ln ting. B lo tay c lm, ming c ry. Cn l tr th c vic lm theo chng, bi nhng li ry ca b lo thng thng u l nhng li khen. S vic quen thuc nh hai nh c dng ln chung mt ci sn v i chung cy cu mng trc ca.

Con Thanh l em k con B. N vn t ni. Khi no mun t ra vng li th n hay i lm mt vic g . Nghe b Su ni, n xc thng em nh ln, li thng Hin ri li ku con Anh trn cy bnh bt xung. Khi c bn a gom li thnh mt chm th c chm li nhng c ln dm ch. Trc mt thng Hin, ngi m hin ra nh bng mt ca nhng tu da ang ung a qua li trn thn cy, ri nh c php tin, ci hnh nh lung linh vui mt y bng bin


49

ngay vo ci ming trn vo ca n, mang theo v ngt ca nhng ci bnh, mi thm ca nhng tri chui m b con Tam Ngi vn dnh cho ch em n, gi cho ngi m trn ng t mt trn tr v. Con Anh th mong m qua mu vng lp lnh ca nhng cc n bc trong ti m. l th chi m m n vn dy n tp m. Ci ting m mt, hai, ba quen thuc y gi y nh ang vang ln trn ngn da ri c m mi trong ci l x bng tai nh xu ca n.

Con B cng khng mong m v. N leo ln ngn da nh thng ngy n vn leo. Vic quen thuc nh cy da vn mc trc nh n t lu lm. Khi n mi ni c ting "da" th cy da cao nghu gp ba nc nh n v thn cy da sn si nhng vt n ngang dc ca thng Ty. Tuy nhng vt thng thm en nhng m n c th k ra tng vt mt thuc lng nh k chuyn i xa ca mnh. Ln u tin n t ci bng rm nng vo gc da mun leo ln th b Su la rm ln, nhng m n khng ry m ch ci. Nh mt con cc k xinh xn, va tp leo va nghnh c v m to i mt en nhnh nhn ln ngn da cao vi vi. N leo ln c mt lc ri li tut xung. Cho ti mt hm, n ng ln c mt b l, hoa mt nhn ra xa. C t c tri, t bi chui ti cy cu tre, ci g cng lm n reo ln hi m. Hm n hi nhng tri da kh ling xung. Nghe ting da ri lch bch ngi m ngng tay, t trong bp dm ra, ngh rng con mnh c th nh cy c. T , ngi m vc sng i cng tc nhiu hn, con B bng ht em ny ti em khc. Cy da xem ra chng ln hn bao nhiu so vi n. Ngy ngy n leo ln , nh mt tr chi bo tin nhng ni b my bay bn cho c bc xung hm. N hay ng say sa nhn v pha trng hc, ni c nhng hng ch trn vo mu phn trng bay ln. ng trn , n cn nhn thy c nhng ni ba m n ang nh gic. Di mt n, con , xm ch, rng trm bu, bi chui, tt c t tri Tam Ngi u nh xu, thit ng, in nh m v cc c cc ch ngi ln xp t ra nh vy. Cng nh ch em n tng ly gch vn bn cha ng Bn v xy hm

HUNH I TNG

50

np v bin con mng trc ca thnh con sng Hu th xung l tre.

T pha ln sng, bng mt vng khi cun ln. Con B nhm chn ln dm. M nh ri chng. Ngi m hin ra trong mt n, u tin ch l mt chm en nh xu m n va nhn ra di mt rng cy no , m khi k l.

- M sp v heng ch Hai?

- Thy m ri heng ch Hai?

Con B khng tr li em, mt n khng ri m khi lc cng bc cao. M c nhn thy n khng? i mt n m to. Gi ngoi sng thi vo ci ming ang h trn ca n mt ri.

- Thy m khng ch Hai? Ch Hai khng ni m...

Nghe em hi nh nh, con B cng tin mnh nhn thy m tht. Dng nh m ang xung phong, chp tay kia chi lu n, lng m vn chong tm vi nha t nc ma nh bui m m gh v nh. Bng dng g m con B mt lnh. Cm gic lm cho n nh n bn tay ca m. Bn tay nh nhn hay thc lt vo bng thng Hin. m m, mi ln m i chin u v, bn tay y vn r ln trn ch em n, lm n chong m mt dy. N bt la ln: - M ! My c ang chy theo m ! M thi tu hut ! M ngot na. M ngot tao nghen! - N nhn nhy ci hp mt, hm rng chut trng trng lp l sau m tc la xa - Hin i, Hin , m biu em khng c li sng nghen! M biu con Thanh quy bt cho em n ri lt na m v nghen! ! M chi lu n !... Ri...

- M khng ku em ha ch Hai?


51

- Con Anh h?

- a.

- M khng ni vi my.

Ci ui tc nh ui vt xim ca con Anh lc lia:

- M c ni m...

- Ai biu my ginh n vi em. a no khng ngoan m khng thm v vi. , m rt ti n ! M ang leo cy i , thy cha? , m cm c na thy cha? M bn ng , thy cha?

Bn a em h ming nh bn con chim non:

- Khng thy m...

- Em khng thy m...

B Su ang ti tru li phi nheo mt dm ln:

- My thy m my thit hay chi, B?

- Con thy thit ni !

- Tr nh by gi mt c ng sao thit m. - Tay lm ming ni, b lo lm nh my gc tru chnh l l chu mnh vy. - y ra i c bui ch gang tc g ha? Lm sao m by dm thy? ni n ang nh gic th ng c dm n, my nghe khng B?

- D ...

Ting d nh ting reo lm cho thng Hin leo ln c mt

HUNH I TNG

52

khc nht nh khng xung. Bt u t trong m khi con B va khm ph ra , by gi hnh nh ngi m li hin ra trc mt l tr, cao ln sng sng nh mt m my. Nhng bui tra vo ma ny, Tam Ngi hay c nhng m my mu ni nh vy. Chng cun cun bay qua u con B, ta bng xung n em n di, v vng vng ln vi ting gm g ca my bay phn lc nh c ting m t trn hi n nu cm c nh ng cht nc khng? Cho n lc m khi tan i, m my cng bay qua mt, ch cn li mt ln vng sng v sc ca ln sng ci, con B li thy m hin ra ngay gia ln sng y. i mt m na nh gin g n, na nh thng n, mun m ly n, m s bng thng em nh, con Thanh s c t do li xung rch ngp ln, thng Hin s c m cho cm cy cc-bin. Con Anh li c tp m n. Nhng m cha v. Hay l m v ri m cn np li, bit u mt cht na, t trn ngn da, m s d, l u ra, tc tai dnh y snh t, ri m tt c my a vo lng.

Trn nh vn cha xy ra bi v sau khi m khi tan i th ci nc chung cu ht nh th B Mi vn cn. Trn ln sng, thp thong thy mu xanh hoc vin di hng ca nhng con my tri qua li. Trong m vn ca khu trng hc, mu vng a c che mt bi bng my hi ny bay ngang. Con B tut xung. n em tng nh ch n mang lun c m xung theo. Nhng khi con ch tut xung ti t m khng thy m, l em li dm ngc ln. Dng nh m cng vi trn chin u hi ny bin mt vo trong nhng tri da xanh bic . Con B hiu n em, n gom tt c li, ni:

- By gi chi i hc, nghen! a no hc gii mai mt m cho i hc thit.

Thng Hin nhy tng tng, nhm tc vng hoe trn m ca n php phng nh ang th:


53

- Em hc gii nghen ch, m cho em bn chc ng!

Con Anh gi ci cm nm cau ra:

- Em hc gii hn n, em c i hc trc.

- cho i ht. - Con B gt u vi c ba a.

n em tranh nhau ngi vo mt ch. Con B kp li tc, th ng qun xung, ly ci nn ca m i ln u. N c bt chc ci dng i khoan thai, mt ngn tay mc vo quai nn ca c gio khi c bc vo lp. n em cng lm y ht m hc tr, ng c dy ci hc hc cho c. Hnh nh ngi m bin mt trong mt l tr. By gi th chc ngi m hon ton yn tm i nh gic xa.

Con B treo nn ln, mt tnh kh, n b mt nhnh trm bu lm thc. Bng en th c sn tm bng khu hiu ng Su v t thng tin treo bn gc da trc ng. Con B cha bit ch, nhng cc c du kch dy n nh vn thuc lng nhng dng khu hiu . My a em chng hai tay ngi dm ch. Ging nh c gio, con ch a mt nhn m hc tr ca mnh, cng vi i mt t c th nh ln nhng vt sng t ho v thng minh. N nhng chn ln, bn tay trn tra cm cnh trm bu nhp nhp trn tm bng mt cch chm ch. n em h ming dm theo tay ch nh ch s hng ch s chui tt vo ming mt a no , mt c phn mnh. Con B nh vn tng ting:

- I m im, t im tim huyn tm, m y my ng M, m a ma huyn m, anh anh sc nh... Tm M m nh, tm ngy m dit! Bt u heng!

n em lu ru nh vn theo. Thng Hin ngng lu, ni khng kp hai a ln. Con Anh ngoe ngoy bao gi cng ginh phn c

HUNH I TNG

54

xong trc. N ngi gia con Thanh v thng Hin, gn trn nh mt c khoai, hai m nng nnh ng da mn ngot qua ngot li. Con Thanh ngi cao hn em mt ci u. N nhn con Anh bng i mt nghing nghing khng thm chp. N c hng lng mi di v nhn ci g th nhn thit lu. Ti ngy n tha thi nh, k t ngy n bit phn bit c ting my bay cc loi v ting n ca n i bc xa gn gi em, thay cho con B chy i ha tc. N ngi , hin du, m to i mt nhn tm bng, va c va mn m mi tc mai, mc du mt tay cn m thng em nh trc bng v bn cnh n, con Anh lun lun ngoe ngoy thc vo ngi. Thng em nh nhn vo ming ba a ln ri cng bi b la ln ri rt y nh trong cuc ny phi c mt n vy.

Bn kia, thy l tr t li chi lp hc, b Su t ni khoai ln bp. B va chm la, va ca k ni, lm nh l tr lc no cng ngi chung quanh b: - Con m by , hi bng tui by n cn ci trung leo cau mn, c khoai u m n...

Ngoi kia gi mt ri nh ngi a vng. Bng l da u a trn u l tr. Ting bom n v ting i bc dy ln ri tan bin i ngay, chng khng th ln lt c ci khng gian vn p ny. Ging nh vn ngng nghu ca tr con li vang ln, tng nh ci lp hc b gic tn ph kia c di v y, di gc da mt m ny. cng l ni ng Su, ni nhng chiu khng ma, hay ra ngi ng lp(1) v ni th cho l tr nghe. Cng l ni cc c du kch, mi ln bao bt tr v, hay ngi nn li kim im v n bnh. Cng chnh ni qua mi ngy gc da li mang thm nhng vt thng mi v bom n M. Thng tch chng cht khp thn da khng sao m c. Nhiu vt xoy su, m toang hoc ngay trn nhng vt thm en v n Ty c. Cng chnh , khi gic chy ri, khi bom va tan, mu chy xm ca thuc n cn m trn ng xm, ch em con B li r nhau ra moi u n ghim quanh gc da dnh cho ng Mi qun gii. Bng l da li ve vut trn lng l tr, cng nh t bao nm nay n che mt


55

khong t trc ng nh. Vo ma ny, c mi bui tra tri tnh ro, cy da li nh va c tm gi, cao ln vi vi. Nhng tu da r ngi nh tc chi vn ln hong nng. Nhng vt nc ma loang l kh dn, thn da st so li mang nguyn mu rm nng ca da ngi.

- T im tim huyn tm.. M m dit!

Dit M ngy, nghen!

Hng ch trng lung linh trong nng. Lc treo tm bng ln, ngi dn Tam Ngi chng ai ngh rng y li thnh mt lp hc. Ngy ngy, chen vo gia nhng t bom v i bc, l tr chi li tr chi . V cng vn bi hc , mi ngy, nhng cp mt trn vo ca chng li m ra thm nhng hiu bit ngy th k l mi. Khi th b Su va ry va bng(1) sang mt r khoai lp hc n cho no bng, v m lp hc vng nh. Khi th ang gia bui hc, thng Hin pht ln ting chi nghe quen thuc: " thng M", ging ngng lu ca n lm cho l tr ci um ln. Khi th con Thanh pht hin thy bc Hai huyn y ng np bn kia rch nhn sang ch em n thit lu, ri bc ci. Khi th con B t cm thy mnh l c gio tht. C gio c nn i u, c bao bng cm tay, nhng c gio cn phi ni chuyn g vi hc tr na ch? N nghing u, ngm ngh, ci tm tm, vnh mi trn hi cong ln:

- Tm M m nh l nh m nh gic vy, heng! Ti by chu khng?

- Chu m. - Con Thanh gt u, nhn tc cht ui b ca n sau gy chp ln mt ci, thng em nh lin nu ngay ly, cho vo ming.

- Hin cng chu. Hin i vi m heng ch?

HUNH I TNG

56

Thng Hin va toan nhm dy th b con Anh m ly ci bng trn: - Tao i mang n cho m bn chc ng, khng cho my i!

- M ca em m...

- M ca tao ch ca my hi no?

Thng nh cng g, con Anh cng m cht, mt hai a l lng.

Nu ngi m tr v, v nu c th em n con ra trn c, trng hp ny chc l m s cho chng theo. Nhng l tr khng cn bit iu . Trong cuc ginh nhau ny, a no cng inh ninh rng mnh sp c m sng theo m ra mt trn tht. Bi v i vi chng xem ra chng c g cn tr: con ng t ging Tam Ngi vn rng ri, sch mt, ngy ngy n i bc gic khot su tng mng trn nhng cng khng cn c chng chy qua chy li, m chng cng vn i trn t nh ra mt trn, ri li t mt trn tr v. Cn bu tri Tam Ngi ca chng th ngay c trong hi bom n hay trong gic ng cng vn xanh bic, mnh mng. , b Su bn kia li phi ln ting. Con B can em bng cch nh vn tht ln ln. Con Anh s ch c ht nn vi bung thng Hin ra. Thng Hin ang khc nh nh a, ming cng i ra ting nh vn rt gn. Lp hc li tip tc. Thng nh vy, ngi m hin v trong lng l tr rt nhanh, chen vo gia lp hc, ht nh mt bng xung vt bi xung ri li vt bi i trn con rch trc ca. Dng nh m v rt d dng v m ra i cng tht nh nhng. L tr quen vi hnh nh y n ni chng bao gi chng c ngh i m nh. Chng ginh nhau ngi m cng nh tng ginh nhau bu tri Tam Ngi ny l ca chng, con sng Hu nhn ra ngt mt kia cng l ca chng. Ngi m nm trong nhng ci quen thuc y. M i nh v cm thy khng bao gi vng nh. Mt m my cun cun bay ngang cng c th d dng thay th


57

m. Ngn da cao vt, nhn c rt xa lm cho ngi m vng nh ha gn li. Tr chi nhn m d em ca con B cng sinh ra t .

- Tm M m nh! anh anh sc nh! a no nh vn r c ch nh thit to mai mt m cho i hc.

- Em m - Thng Hin nhm dy.

- anh anh c nh!

Con Anh quay ngot li:

- anh anh sc nh, ch! Mai khng cho n i hc nghen ch Hai?

Con B chng nhng khng gt u m li cn qut li con Anh, lng my n cong ln:

- My ngoe ngoy vy khng cho my i. Bt my nh gi em tao i!

Lp tc hai tay con Anh lc lia:

- Em ging m, ch Hai cho em i m... Em khng nh m...

- My ging m hi no?

- M ni m ging em m...

- My ging m hay m ging my?

- Em ging m ci mi con mo m. - Ri n nga c, mun khc gi ci mi con mo ln - anh anh sc nh... m khng cho ngi ta i m...

HUNH I TNG

58

Con Thanh ni:

- Em ging m ci mt to, heng ch Hai?

- Em cng ging m ci tc na -Thng Hin by gi cng ni kp, tay n cm chm tc trn u li ln. M vn xoa u n v k rng hi nh m i , tc m cng vng hoe, cng cng, in nh n vy.

Con B khng vi can n em. Chnh n cng cm thy mnh ging m. C gio trng lng m n ang c bt chc bng bin ngay i cng vi ci tay ang g nhp ca c. Trc mt n, hnh nh ngi m hin ra r rng nh c th m chm ly c. N ni:

- Ti by ginh nhau, tao biu m khng cho a no i ht. Ngi yn nghen!

N nhn n em khng chp ri ly tay gt m tc la xa trn trn nh kiu ngi ln gt m hi sau mt vic lm vt v. Mi ln v, m cng hay nhn n v n em n nh vy, trn m cng m nc ma v m cng a tay gt ngang nh vy. N dng nhnh trm bu xung gc da v ngh nh m va dng cy sng cc-bin vo gc ct. N vt hai vt o v hai ng qun nh kiu nc ma trn ng v ht vo ngi n. Chm chm bn tay, n gii vo bng mi a mt ci, ni:

- Cho mi a mt ci bnh n... -Ri bn ln, vnh mi trn hi cong ln, n ni tip - Tao cng ging m, heng!

Con Thanh gt u. Thng Hin dm lom lom vo tay ch tm xem cn c ci g na khng. Con Anh lc u:

- Ch Hai khng ging m m...


59

- Sao khng ging?

- Khng phi bnh, m...

Con B ngot ngi i:

- My ni tao khng ging, lt m v tao khng chia bnh cho my na. Ri, ai biu my ni tao khng ging m.

Con Anh khc:

- Khng... ging thit m...

- mt mnh my ging ht, nghen!

Lp tc con nh nn ngay.

Lp hc rn ln v ngi m ri li tip tc. Bng da hi ng sang mt bn. Sng Hu mnh mng thnh thong li thi vo Tam Ngi nhng cn gi bin. Trong gi nghe nh c ting ht. Mi c mui ln vi mi bom na-pan t nhng xm cn cng theo vo. Nhng con vng mu ph sa hin ra vi nng nhp nh nh nhng ln sng. Trn u nhng ngn sng y, ng xm tri di cng vi nhng bng tre, bng da v bng tr con qua li. Nh nhng ng gi Tam Ngi thng ni, sau ny min Nam gii phng, bt c bn M, nm cho mi thng mt ci xng, hn cho chng mt thi gian phi lp cho ht nhng h bom, h n i bc chng gy ra trn ming t sinh si ny.

- T im tim huyn tm M m nh!...

Nh con chim bin ln u tin dang cnh lt mnh trn sng, con B cng ang mun tm hiu ngha ln lao ca mt bin tri ra sau hng ch . N ngh phi ni thm vi n em nhng g na ch?

HUNH I TNG

60

N thng cy da trc ng, v hng ngy n leo ln nhn m -C phi ni nh vy khng? - N thng m lm, v thng M cha chu cht ht nn m cn phi i nh chng, m vng nh hoi nn c thng m hoi.

Lp hc kt thc v b Su ku tt c sang n khoai. Gc da cn , tm bng khu hiu cng cn treo , ngy mai hoc ch mt lt na, con B s gom n em li y. Bi hc u tin s vang ln, nu chn nhng ngi qua li. Chc chn hnh nh ngi m s li tr v trong mt l tr, m s chen vo lp hc, vi v m khoan thai, chm bnh mang trn u sng, i mt to long lanh ca m s nhn n con nh mun m cht tng a vo lng.

R khoai gn ht, con B cha kp ni ngh thng m ca mnh vi n em th t pha B Mi, bng sng n r ln, bt u l nhng ting sng trng nghe chc nch. B chu ko c ra sn. Khng gian lng hn li, nhng cho ting sng di v mi lc mt cng. L tr ng dm ch. Con B nghing tai, vnh mi cong cong ca n hi ng y ri thnh lnh m to:

- M nh ri!

Lp tc n leo ln ngn da. B Su can khng kp. B lng cng gom my a nh ri cng ng nhng ln, ch tin n. Khi che mt ci chung cu bt B Mi, ch cn ci nc nh th nhn hot m ln gia m khi nh mt ci inh.

- ng m nh r ...

Con B tht ln lanh lnh, r hn. ng l m ri! M ang bn, ang t ln nhng ng la kia. Ln sng ci b khi che mt mt khc. Cnh ng cnh en li.

- M t bt r ...


61

Sng nh n rt hn. Ting sng ln dn dp nghe lng lng. C xm ra, nhng ln ngn da. Ting reo ca con B bay xung, ln vo trong ting dn dp ca b Su, ting bi xung vi v trn rch v ting gi con i i ca cc b bn xm ch. m khi lc cng bc cao. , con B li nhn thy mt chm en vt thong qua trong m khi. T y n xa lm, con sng Hu ch nhn thy nh mt ln nh vng rc, nhng bit u ci chm en en y chng phi l mt con ngi? C ai ci li vi n khng phi l m u!

- M xung phong ri nghen! Tin ln m... ... ... - Ting n ko di, vng vng. Chc m chy vo trong m khi ri. Cc c du kch ang chy theo m. C Th, c gio ci trng lng b gic t ang chy ln, mt cht bi phn trng cn vng trn vai o. Sng n r hn.

Ting sng qun ta xung phong... Con B tt xung di gc th n em sn sng. Thng Hin m tiu lin, con Anh vc sng my, con Thanh eo "b ", thng em nh cm c. Nhnh trm bu vn dng sn gc da, con B cm ly, l cy cc-bin.

Nng chiu vin quanh m khi, ht ra chung quanh nhng tia la rc. Bt u t vch l sau nh, l tr xung phong vt qua b mng np sau gc da trc ng, n sng v pha trc tht d di.

Sng hm sau, gia lc my bay ang qun o, c mt ngi n b vc sng, tay cm l ngy trang, bc vo trong xm. Ting ci i trc, con ngi i sau, c xm len theo bng cy nghe chuyn chin u ca m. M vt tm chong ln vai, trao sng cho con B, cy sng c treo chm bnh , ri m ly my a con. i vi bc, m li dng tr li c bc. C xm ai cng mun hi thm m mt cu. Ting m ko di trn ng xm. Thng nh trn tay m

HUNH I TNG

62

bi b, cy nhng ming bn kh dnh trn o m. L tr chy theo m nh l g con.

Con Anh chy lon ton ln trc chn m nh s my a kia s tranh ht phn m ca mnh. N ni:

- Con thy m xung phong m...

- Con cng thy m na... - Thng Hin ni theo.

- Thy lm sao? - Ngi m hi.

- Thy m vy n...

N chm hai chn, nhy ti mt bc nh kiu m n vn nhy qua b mng trc ca.

Thy thng Hin c m hi, con Anh vi nu ly o m:

- Con c lt cy a heng m, m i nh gic cho con, khng phi cho thng Hin heng m?

Thng Hin vi nu ly tay m nh nh u:

- On... ... t ay a, cho on na heng m?

Ngi m ci xoa m tc trn m ca n con:

- a, cho ht my a.

B Su bng ln ting, b ang nhc r khoai trn gc bp xung: - N ang vi tao, m m by v cho n l con c con vc om sm vy?


63

Ngi m ci ngt, mi m thong vt tru ti. M xc lun thng Hin ln mt tay na, ht vo m n, ri c hai tay bng hai a con, m bc nh nhng qua cy cu mng trc ca vo nh i thng xung bp. l m Nguyn Th t, ngi anh hng ca qun i chng ta.

Bt B Mi b san bng. Trng hc lp tc c dng li. Ti hm , m t bo con:

- Lt m i mn xung, ngy mai con B dt em v trong B Mi, ch gch vn trn bt v xy hm np ngoi trng mi vi cc bn. Trng lm xong, m cho ch em bay i hc ht.

Con B va ra chn vo. N c nguyn hai ng qun ang x d dang, m to mt nh hai ming c, dm m. n mui t ngoi sn theo vo vy quanh khun mt n, vo ve trc ci ming h trn ca n. B dng n ta nh ang ht. Bi ht m n tng ng nghe mt cch rt say sa khi gh ngang lp hc, mi ln cm th ha tc ra mt trn cho m, tr v.

- M cho con i hc thit nghen!

N tht ln ging, x m tc ca m xung lng, va chi va tn mn tt li tng bm mt. Cho n lc m ru xong thng em ng, tc m thnh mt bm di, trng l hoc, ging ht nh c gio sp ti ca n vy.

Ri mt bui sng, con B dt n em i hc, mi ci i vi n u va quen thuc, va b ng. Vn c gio du kch, nim ao c mai sau ca n , mt tay cm nn, mt tay m bao bng. Vn gian lp hc m ch em n va gp sc lm ra. C gio k chuyn nh gic tht l m. Trn bn c by gi c thm mt cy sng chin li phm tht mi. Mi ln my bay ti bn ph xm, c dn l tr ra hm np, bn tay y phn trng ca c chong sng theo

HUNH I TNG

64

my bay. Bui tra, tri trong, ch em con B li c c dn ra ch cho thy cy da trc ng nh mnh. Gi ny, m li vng nh. xa ch thy gi bin lm cho nhng tu da kh u a, ging ht nh m ang ng vut tc nhn ch em n.

(6-1966)

Trong bi Nh vn: Nguyn Thi (Nguyn Ngc Tn), o Th Mai Ngc c nhn xt:Qua nhng tc phm ca ng, ngi c d dng nhn thy Nguyn Thi c s kt hp hi ho gia sng chin u sng tc. ng to c s hi ho gia chiu su ca hin thc vi tm cao ca l tng v thm m. Nguyn Thi hnh thnh c mt phong cch ngh thut c o: phong cch dn gian giu tnh hin i, sc so m vn rt tr tnh; nhn vt c trnh by trong nhng mi quan h phc tp v trong s vn ng, pht trin; chi tit chn lc hm cha chiu su trit l; li k chuyn t nhin nh chnh cuc sng vy.

Ti liu tham kho:

- Nguyn Thi Web: vi.wikipedia.org - Nguyn Thi Blog: tranhuythuan.wordpress.com


65

4.- Lu Trng Dng

Lu Trng Dng Lu Quang Ly (1930- )

Lu Trng Dng tn tht l Lu Quang Ly, sinh ngy 5 thng 5 nm 1930. Qu qun: phng Ho Thun, qun Hi Chn, Nng. ng cn c cc bt danh khc: Trn Hng Dng, Trn Th S. L em rut ca kch tc gia Lu Quang Thun.

Trong thp nin (19)40, ng c ra H Ni, hc Trng Bi, sau Cch mng thng Tm ng tham gia kh ng chi n. Trc ngy ton quc khng chin thng 12/1946, theo li ku gi ca on th, chng thanh nin Lu Quang Ly tr v qu hng lm cn b tuyn truyn xung phong Qung Nam - Nng.

Mt thi gian ngn sau , theo th gi ca tng Cao Vn Khnh, vn l thy gio c t hi hc Hu, ng i b t Qung Nam vo Qung Ngi gia nhp qun i, ng vo nm th 17 ngy sinh ca mnh: 5/5/1947. K t ngy , ng gn b i mnh vi s nghip vn hc ca t nc, "tr thnh nh th ca nhn dn, nh th ca anh b i C H", nh ng nghip, bn b v bn c vn thng ni v ng.

HUNH I TNG

66

ng tri qua cc cng tc: phng vin mt trn bo V quc qun Lin khu V, Th k to son bo Qun i nhn dn Lin khu V, Ph trng tiu ban Vn ngh Qun i Lin khu V, bin tp vin tp ch Vn ngh qun i,

Trng on Ngh thut Qun tnh nguyn Vit Nam Lo, Ph trng phng Pht thanh Qun Gii phng min Nam. Ph trng tiu ban Vn ngh min Nam Trung B, U vin thng v Hi Vn ngh Gii phng min Nam Trung B, Ph ch tch thng trc, B th ng on Hi Vn ngh Qung Nam- Nng, Tng th k Hi Vn ngh TP Nng.

Nm 1954, ng tp kt ra Bc, tham gia bin tp bo Vn ngh Qun i. Hi vin Hi nh vn Vit Nam nm 1957. ng vin ng Cng sn Vit Nam.

Lu Trng Dng ot c cc gii thng:

- Gii thng loi A Cuc thi th min Nam Trung B 1948 vi Bi ca t tc - Gii thng vn hc Phm Vn ng, min Nam Trung B 1950-1951 (tp Th ca ngi lnh) - Gii thng loi A tnh Qung Nam- Nng (30 nm khng chin 1945-1975) - Gii thng vn hc loi A tnh Qung Nam- Nng (10 nm xy dng ha bnh, 1975-1985) - Gi thng ca UBND TP Nng (tiu thuyt Con ng st v hnh, truyn phim Ba anh em khc mu da, 1998-2000) - Gii thng y ban Ton quc Lin hip cc Hi VHNT Vit Nam nm 2001 (tp th Bi ca ngi Nng)

Tc phm:


67

- Tp th ca ngi lnh (th, 1949) - Nhng ngi ng yu nht (th, 1960) - Tnh nguyn (th, - Ni nh mu xanh (th, 1975) - Trn nh ni Thnh ta ht (th, 1983) - Bi th v chim hi u (th, 1988) - H i tm thin ng (tiu thuyt, 1988) - Th tng anh b i C H (th, 1990,1994, 2003) - Bi ca ngi Nng (th, 2000) - Tuyn tp th Lu Trng Dng (2001) - Con ng st v tnh (tiu thuyt, 2001) - Lu Trng Dng - Th vi tui th (th, 2003) - Cht ri li sng (tiu thuyt, 2003) - B chnh n m ci (truyn va, 2003) - Sng v l tng (k s, 2004) - Lu Trng Dng (truyn v k, 2006)

Trch th:

Ni vi ngi yu

Anh yu em v sao khng bit r Ch bit yu em anh thy yu i Nh chim bay th ht kh tri Nh rung la ung dng nc ngt Em: hy vng, em l m c L nim au, ni kh, ngun vui Tri tim anh trong ngc em ri Tim khng th ri em m sng c V nu ta u thai sang kip khc Anh chc rng anh s li yu em

Khi anh ng canh cho T quc bnh yn Sung sng thy em gn lin t nc

HUNH I TNG

68

Khi anh m hi ti tt t V ngy mai - anh hiu cng v em Tm hn anh nh la mi bng ln Trn thm rng, tay thm di thm vng...

Anh yu em nh yu s sng Khng bn khon em p t hay nhiu V l gin n: t bui anh yu Trong mng, trong i em u p nht Anh khng ch yu tri xanh trong mt M cn yu nng rm trn tay Nh hng yu vt so di lng my Nh vn thch np cm di bng bnh

Anh yu em khng h suy tnh Nh k i bun tnh vn tnh li Cng thng em t thu nh m ci Nh anh t ngy th vng m Cng nh em, khng tin ti, danh v Cng nh em, anh ch c tm lng Ta cn ngho, nhng lm ch ni sng i vn p v ni au sinh n Anh cha th mua mt mn qu rt nh Song c th cho em khi c, bn tay Vi tnh yu, ta s dng lu i Cy hnh phc ti m hi s ln...

Em, em i, trn ng di l tng Ta cm tay nhau: vui sng no hn? D anh hay em ng xung na ng Trong tim bn ta vn cng i ti!...

(H Ni, ngy ci: 9-1-1961)


69

Mu sc

Anh c ngy no trong sch: Mu tm l mu nh nhung... T ba i ta xa cch: Mu no cng nh cng mong!

Mu hu trng nhc o em Mu hng ti nhc mi em Liu xanh di nhc tc em mu c cng nhc em...

Qu hng bao nhiu mu sc Nh em: thng by nhiu mu Nh nhn i mt thm su Anh thy mu tri sc bin...

(Ni rng Thanh Ha, ma thu 1960)

Giao tha ny, Bu u

Gi Nguyn Trung Thnh

Giao tha ny, Bu u Bu nh? Gia rng Ty Nguyn hng v bng x nu M i khuya nghe th Tt Bc H? Hay Bu mt lng ven bin rng m Qung Ngi tri y sao hi vng n giao tha ch ting pho mng xun? Hay Bu v xm c Tam Quan n ming da thm m tnh c nc? Hay l Bu ang cng dn ni uc Thiu hng ro p chin lc thnh tro? Bu u, u gia lc giao tha

HUNH I TNG

70

Nam - Bc gi nhau dt do tng nh ! c th Bu m tng chng nghe r Chnh mnh ang tm s vi mnh: " i nhng xm lng rp bng da xanh p ta mi nm khng chin n cy c cng thit tha, tru mn n kh tri cng m bc, thng yu!...

Ln gia cm th: k diu bao nhiu Em gi nh thnh anh hng git gic Lng ta , di ma bom x xc Gii phng ri cuc sng hi xun. Mi lng xm n s, mi khun mt bnh thng u cha mt bn trng ca bt tuyt". Phi, Bu i: du nghn trang tiu thuyt Vit say m cha ni c mt phn Bi anh hng l tp th nhn dn Bi T quc ta v cng v i!...

Tri H Ni vn xanh nh bui y Hai a mnh i ch Tt bn nhau Nhng nm nay t la t khoe mu o nhum xanh sn sng chin u Ngi lnh phng khng n giao tha trn mm pho Nhn tri sao tng thy c min Nam

Phn mnh th thng trc Ngh An Ra trn a lm th cng chin s. Mnh mong mi nhng vn th chng M S hnh qun bn pho sut ng di V trong tng vin n dit my bay


71

C cht hn mnh ho trong thuc n Mi khi gp mt ngi quen bit c Bu ni gim mnh gi li thng Tri tim mnh vn p gia qu hng D mnh sng ni no trn tri t. Cha trc tip ra chin trng git gic Bt mnh cm nguyn gp mt mi chng Vi triu mi chng nhn hot cm hn Ca na nc anh hng ang rc

Thi Bu nh, giao tha ang ti ; D u ta vn ng k nhau Bc cng Nam ch mt chin ho

(1966)

Nh vn Xun Thiu vit v nh th Lu Trng Dng: Lu Trng Dng l nh th qun i. Th hi th ca chin s, vui ci vui chin s, thng cm c c m ca chin s

Ti liu tham kho:

- Lu Trng Dng Web: thivien.net - Lu Trng Dng Web: baomoi.com

HUNH I TNG

72

5.- H Phng

H Phng - Nguyn Th Xng (1931- )

Nh vn H Phng tn tht l Nguyn Th Xng, sinh nm 1931 ti H ng, H Ni.

H Phng l nh vn trng thnh t Chin s Quyt t ca Th su mi ngy m khi la bo v tng tc t thing ling ca cha ng, gm chn qun xm lc cho c nc bc vo cuc trng k khng chin. Trc tip tham gia nhiu chin dch ln sut nhng nm chng Php trong i hnh ca i on qun ch lc u tin ca Qun i l i on 308, sau ny l S on Qun Tin phong Anh hng, t ngi lnh ln Chnh tr vin i i.

Nm 1948, H Phng bt u vit nhng truyn ngn u tay v b i, lc y ng mi 17 tui.

Nm 1949, ng ph trch mt trong nhng t bo u tin ca Qun i l bo Qun Tin phong ca i on 308.


73

T nm 1955 ng v Tng cc Chnh tr, l thnh vin tham gia thnh lp tp ch Vn ngh Qun i

Nm 1957, nh vn H Phng tng gi chc Ph tng bin tp tp ch Vn ngh Qun i.

Nm 1990 ng c phong qun hm Thiu tng. Hin nay ng ang l ch nhim hi vn ngh s X oi.

H Phng nhn c cc gii thng vn hc:

- Gii thng truyn ngn bo Vn ngh 1958 cho tc phm C non.

- Gii thng vn hc Th 1983 cho tc phm Nhng tm cao.

- Gii thng Hi Nh vn Vit Nam B cng an vi tc phm Yu tinh nm 2001. - Gii thng UBTQ Lin hip cc hi VHNT Vit Nam vi tc phm Ngn du nm 2003. - Gii thng Nh nc v Vn hc - Ngh thut nm 2000. - Gii thng H Ch Minh v Vn hc - Ngh thut nm 2012 cho cc tc phm Ngn du, Nhng cnh rng l .

Tc phm:

- V t (Truyn, 1955) - Vi mu chuyn v in Bin Ph (Truyn, 1956) - L c chun thm (Truyn, 1957) - Th nh (Truyn ngn, 1948) - C non (Truyn ngn, 1960) - Trn bin ln (Truyn ngn, 1964) - Nhm thng qun th m bn (Truyn, 1965) - Chng ti Cn C (K s, 1966) - Kan Lch (Tiu thuyt, 1967)

HUNH I TNG

74

- Khi c mt mt tri (Truyn, 1972) - Nhng tm cao (Tiu thuyt, 2 tp, 1975) - Pha ty mt trn (Truyn ngn, k 1978) - Bin gi (Tiu thuyt, 1980) - Cm Sa (Truyn ngn, 1980) - Bnh minh (Tiu thuyt, 1981) - Mt tri m sng (Tiu thuyt , 1985) - S phn l d 3 Si Gn (K, 1971) - Anh l ai (Tiu thuyt, 1992) - C non (Tuyn truyn ngn, 1989) - Di l c v vang ca ng (Ghi chp, 1964) - i on ng bng (K s in chung 1989) - ng trm (Truyn ngn, 1992) - Cnh ng pha Ty (Tiu thuyt, 1994) - Chn tri xa (Tiu thuyt, 1985) - Hu tr li ma xun (Truyn ngn) - Ni rng yn tnh (Truyn, k in chung, 1981) - Yu tinh (Tiu thuyt 2001) - Ngn du (Tiu thuyt 2002) - Nhng cnh rng l (Tiu thuyt 2005) - Cha v con (Tiu thuyt 2007)

Trch vn:

C Non

Ngy hm , mm c lm tm xanh khp cc ngn i. Tuy cha n c nhng n b cng l r v khoan khai. Nhn em sch i nhng cha hc c, anh vn cn phi chy sut ngy tm c cho b n. m t tri li ma phn. m hm sau na li ma tip. Sng ngy th ba, Nhn la n b ra i.

C n b rng ln sung sng. Nhn cng phi ng dng li mt bc, hai mt sng rc ln. Qua c my m ma phn m c khu


75

i Con Cung thay i hn b mt. C non mc tua ta. Mt mu xanh non ngt ngo, thm ngt, tri ra mnh mng trn khp cc sn i.

"......" n b reo h. Chng nhy cn ln, x nhau chy. Con T cng mng ly rt ln ng ng, sa ng sa ty, hai chn trc chm ln, chm xung.

- Dng li! Gm c...gm!

Nhn kp chic ho vo nch bc loa ln ming, rn cao ngi, h vang ng c rng ni.

Con Nu ng li. C n dng theo. Ting gm c bt u tro ln nhng mt nong tm n ri khng l. Con Ba Bp vn phm n tc ung nht, c thc mi mm xung, i c t ln m gm. Bt mp n tro ra, nom n l ngon lnh. Con Hoa gn cng hng hc n khng km, mc d c b m tiu th rt yu iu "ci r cn lm i". G cng t bt vn sn bn cnh , mm va gau gu gm c, mt va lic sang lem lm.

M con ch Vng n ring mt ch cng con Cn. Cu Tn d hi chc chc li chy ti n tranh c ca m. Ch Vng li du dng nhng cho n v i kim mt bi khc.

Nhn ng ngy ngi nhn n b. Nhng ting nhai c ro ro ngon lnh, lin tip di vo lng anh nhng ting reo no nc. Anh tng nh nom thy n b ang t t bo ra, ln ln v ang sinh si ny n n n l l ngay trc mt anh.

......n b, sau mt ngy n no n, i rt thong th phn ph. Nhn vn i sau chng, nhng anh khng ci nh hi sng na. Anh va i va lm rm nguyn ra con Ba Bp. N l con n vt! N l con

HUNH I TNG

76

beo v!. Bo n trm ln nghn ln cng vy. N ph cng lao ca anh.

N khng thng anh mt t no gi l c. n ph hi sn xut ca nng trng...Chuyn ny bt n v, nht nh phi ! phl cho n mt trn nn thn th bn sau n mi cha. con khn nn..

H Php vn khoc chic chn trn th le xe, dng i Nhn u nh ng:

.......may cho n gp phi tay khng va. ng c ci phng ngay o bng ri chy theo. Thongcai ng bt kp n, v mng nh t mt ci, nhy pht ln lng cu cu v kp cht hai i li. Con Ba Bp cng cha chu, c lng ln nh ha r. ng c cu tit, mt tay cm ui n ko git li, mt tay c nh lng n m m, ng thi hai gt chnthc tht mnh vo lng cu cu. Cui cng con Ba bp nh phi chu thua. n phi ngoan ngon i theoong c v nh. Hin nay n ang gc cy bi sau vn. on bit l th no cng c ngi i tm b, nn ng c xch n i n.

Cm n c qu! may qu, khng c c th...Thoi chu xin c, chu v ko khuya ri!

- Hm ci !Vo ung hp nccho m bng ! Mt mi anh xanh xm c ri ny!_ ng c ko Nhn votong nh,vn to n ri sai c con du i un nc.

Mt lc sau, ng c a Nhn ra vn sau. Con Ba Bp y ri! Con n vt y ri!Ci mt n nhng nho sao m ght n th kia ch! Con vt cng nhn ra ch n, con mt n nh ln xanh lt,va c v mng, va c v s. n cui gm mt xng ra ci iu bit li lm ri y. Nhn ci nht cm mi n ko ln:

- H! Ba Bp y ? Gii! Gii lm! Gii lm con !


77

Con b ng im khng dm ho he, ng y, hai mt n chc chc li lic trm nhn mt ci d xt thi . Nhnmn mt don chc bucvo sng n,iii cm n ng c, ko ra cng. n i cung cc. Ra ti ng ci , gi rt ln o o. Tuy lnh cng mi, nhng cn gin ca Nhn bc ln nng rcc u ri.

- i, con heo v! Con khn nn ny! Chuyn ny my v s bit tay tao! Tao c phi ngi nhu nhc u c ch! My ph k lut ln ny l ln th my ? H? My ph c k hoch ca nng trng! My hng! Tao tng my n no th my ngoan c ch... H, con heo v, con khn nn!

Nhn va giong n i, va mng sa s. Anh mng khng cn tic li, mngiii tt c s tc gin v c bu nhit tnh ca mnh. Con Ba Bp vn c cung cc i, khng dm ni nng na ting. Nhng bng "khc". i qua con sui cn, n vp phi mt tng to: c hai chn trc n qu xung. Nhn ang hng h ni vi im bt. anh cung qut qu c hai u gi xung ng si , gh vai vo bng con Ba Bp n dy.

- Gii i, mt vi mi! My i vi ng th th h? gii i l gii!

Nhn rn nh chnh mnh va ng mt ci cht ing, Con Ba Bp ng dy c ri, nng vn cn au. Hnh nh n b tro mt githi phi. Ci chn phi ca n c git git ri co co xung t. N bci tp tnh. Rut gan Nhn nh xt mui. Anh vi "h"n li ri ngi thp xung nn bp ci chn au cho n. Anh qun tt c moi ti li ca n ri. Cn tc gin ca anh bay bin i u mt ht. Anh ch cn thy thng n v hn,ti nghip cho n, mi c ba no,li ng mt ci au qu. Th ny th, "ca thin li tr a", n li gy st i cho m xem.

- Kh cha con! Ai bo qung m chy i cho n kh th ny? c au lm khng?

HUNH I TNG

78

Hai bn tay anh xoa xoa, nn nn mi pht nng rc ln. Con Ba Bp c ng lim dim cp mt ri bng "" ln mt ting V bc i thng thng. N cm ng trc thi ca ch n y. N ve vy ci ui. Chn ncn au, nhng hnh n c i mnh bo , khe khon.

Con t li phng ln trc, ng i v li nghch chn i t.

Nhn v n doanh tri th ng h cng va ch iii hai gi. Mt chic lng bn p trn bn n. H Php vn cn khoc chn gi x x , ng g ng gt. Chc chc anh ta li ci u, p ci mi to v nh qu c chua xung mp bn. Khi nghe ting ng, anh mi chong dy:

- v y h? Tm thy n cha? Cm canh ngui ht c ri cn g!

Khi va t mnh nm, ko chic chn m hm ln trm kn u th Nhn li nghe thy r rm ngoi tri. Li ci ting m m, du du, ri ri. V m thanh y li c ting c non ang ua nhau ny mnh m l.

- Li ma ri, Thnh .

- , mai c ln mnh ra pht!

Ngoi tri ma mi lc mt mau hn. Hi lnh thm qua cc vch na, thm qua c gic ng. H Php bt gic quay sang:

- Ny Nhn! Hm nay c tranh th hc c t no khng th? Tng i, tng i. Nhn kh tr li trong gic ng ang du dng ko n.


79

Trong bi Nh vn H Phng - C vn xanh tc gi Trn V Long vit:

Ni n cuc i sng tc ca nh vn H Phng cng khng th khng nhc n mng ti vit v H Ni. Bi ng v cng gn b v yu mnh t ny. ng yu tng con ng, tng gc ph, yu nhng nt vn ha lch s ca mnh t vn hin. ng lng nghe tng ting guc, tng ting rao m, yu nhng bui sng ma thu, yu nhng ngi dn phu, tr thc, nhng em b H Ni. Vi ng H Ni ging nh mt thiu n duyn dng v quyn r. H Ni ca ng c nhiu thay i. Trong ci s thay i c c nim vui v ni bun khin ng trn tr, khin ng nhc but, tic nui. Chnh v l m nhiu ngi gi ng l nh vn ca H Ni.

Ti liu tham kho:

- H Phng Web: vi.wikipedia.org - H Phng Web: vuhuu.edu.vn

HUNH I TNG

80

6.- Nguyn Ngc

Nguyn Ngc Nguyn Vn Bu (1932- )

Nh vn Nguyn Ngc tn tht l Nguyn Vn Bu, sinh ngy 5 thng 9 nm 1932 qu x Bnh Triu huyn Thng Bnh, tnh Qung Nam. Nm 1950, khi ang hc trung hc chuyn khoa (nay l trung hc ph thng), ng gia nhp Qun i Nhn dn Vit Nam, ch yu hot ng Ty Nguyn chin trng chnh ca Lin khu V by gi. Sau mt thi gian n v chin u, ng chuyn sang lm phng vin bo Qun i nhn dn Lin khu V v ly bt danh Nguyn Ngc.

Sau Hip nh Genve, ng tp kt ra Bc v vit tiu thuyt t nc ng ln, k v cuc khng chin chng Php ca ngi Ba Na, tiu biu l anh hng Np v dn lng Kng-Hoa, da trn cu chuyn c tht ca anh hng inh Np. Tc phm khi xut bn c nhiu ngi yu thch v hm m. Sau ny cun truyn c dng thnh phim.

Nm 1962 ng tr li min Nam, ly b danh Nguyn Trung Thnh, hot ng khu V, l Ch tch chi hi Vn ngh gii phng min


81

Trung Trung B, ph trch Tp ch Vn ngh Qun gii phng ca qun khu V. Thi gian ny ng sng tc truyn Rng x nu.

Sau chin tranh, ng c thi gian lm Ph Tng th k Hi Nh vn Vit Nam, Tng bin tp bo Vn ngh. Trong thi k i mi v phong tro Ci M, ng c nhng i mi quan trng v ni dung t tng ca t bo v c coi l ngi c cng pht hin, nng nhiu nh vn tn tui sau ny nh Nguyn Huy Thip, Nguyn Ngc T, Phm Th Hoi... ng cng dnh nhiu tnh cm trn trng i vi cc nh vn khc nh Nguyn Thi, Nguyn Minh Chu, Nguyn Khi.

Tuy nhin, khong u thp nin 1990, bo Vn ngh mt s lnh o ng Cng sn chnh thc ph phn l "chch hng". Sau , Nguyn Ngc t chc Tng bin tp v ngh hu. Ngi k nhim ng l nh bo Hu Thnh.

Sau thi k lm bo, ng tham gia tch cc trong lnh vc vn ha, gio dc, gn gi bn sc vn ha dn tc v chn hng gio dc Vit Nam. ng dch mt s tc phm l lun vn hc nh khng ca li vit (Rolland Barthes), Ngh thut tiu thuyt (Milan Kundera), tc phm ca Jean-Paul Sartre, Jacques Dournes...

c xem l mt chuyn gia v Ty Nguyn, trong bui hi tho vo thng 4 nm 2009 v vn khai thc bauxite Vit Nam, ng cho bit kin cha ng tnh vi chnh sch ca chnh ph.

ng cng tng tham gia phong tro qun chng biu tnh phn i vic gy hn, xm lc ca Trung Quc Bin ng nm 2011 trong bi cnh c s ngn cm. Ngy 22 thng 8 nm 2011, i truyn hnh H Ni c lm mt chng trnh v s vic ny, trong c on pht thanh vin ni "mt s phn t phn ng tham gia biu tnh", ng thi khung hnh ang quay cnh Nguyn Ngc v hai tr thc khc l gio s Nguyn Hu Chi, tin s Nguyn Vn

HUNH I TNG

82

Khi. S vic ny lm ng bt bnh v gi th phn khng ln B th Thnh y H Ni.

Gn y, ng xin rt tn khi danh sch c Gii thng H Ch Minh nm 2011, mt gii thng cao qu ca Vit Nam, mt ng thi c nhiu ngi cho rng nhm phn i quy trnh bu chn bt hp l ca hi ng gii thng.

Tc phm:

- t nc ng ln - Ro cao - ng chng ta i - t Qung - Rng x nu - C mt ng mn trn bin ng - Ct chy

- Tn mn nh v qun (Vn Ngh Tp HCM, 2004) - Ngh dc ng (Vn Ngh Tp HCM, 2005) - Lng nghe cuc sng (Vn Ngh Tp HCM, 2006) - Bng i chn trn (Vn Ngh Tp HCM, 2008)

Trch vn:

i suy ngh nh v mt nhn cch ln (trch)

Thiu Chu quan nim Pht chnh l nhn dn !... S gii phng ca nhn dn, hnh phc ca nhn dn phi l mc ch cui cng, mi mi ca chng ta Nhn dn khng ch l mc ch ti thng ca l tng Pht gio m cn nht thit phi l ng lc duy nht, mnh nht c th ci to th Pht gio m Thiu Chu cho l b tha ha. Phi trao ci quyn ci to, lm trong sch li l tng cho Dn. Mt b my, mt c ch nh cch ni quen thuc


83

ngy nay b tha ha th khng bao gi c th t n ci to, t n chn hng li c. Ch c Nhn Dn mi lm c cng vic thanh o . V Nhn Dn ch c th lm c s nghip v i y khi h tht s c trao quyn Ngy ny nhn li, tht ng kinh ngc v t tng su sc v mnh m n dng y ca Thiu Chu v Nhn Dn, v mi quan h gia l tng Pht gio vi vai tr ca Nhn Dn tht s l mt t tng x hi c tm su v cao, rt ng ngy nay chng ta tip tc chim nghim. V cng l mt vn tht hin i, bi tnh thi s ca n hu nh vn cn nguyn trong cng cuc phn u gian nan ca chng ta ngy nay cho mt x hi tin b, dn ch, cng bng v vn minh.

Nguyn Hi Honh trong bi Nh vn ca nhn dn ng trn Vn ha Ngh An, c nhn nh v Nguyn Ngc nh sau: Cuc i v cc tc phm ca Nguyn Ngc chng t ng l nh vn chn chnh ca nhn dn, l ngi ly s gn b mu tht vi nhn dn, qun mnh phng s nhn dn, dng cm ni ln ting ni ca nhn dn lm nim vui duy nht ca mnh. Chnh v th ch ng vng chc t lu ca ng trong lng dn tc ta s chng bao gi c th b lay chuyn.

Ti liu tham kho:

- Nguyn Ngc Web: vi.wikipedia.org - Nguyn Ngc Web: vanhoanghean.vn

HUNH I TNG

84

Tit Mi Mt: Tp ch v nhng nh vn khc

a) Cc tp ch chuyn ngnh

Ngy 9-12-1956: Ch tch H Ch Minh k sc lnh v bo ch. Xc nh li nhng cm iu.

Ngy 24- 1- 1957 K hp th 6 Quc hi kha I thng qua cc Lut v quyn t do hi hp, Lut v quyn t do lp hi, Lut quyn t do bo ch...

Thng 9- 1957, trong k hp th 7 Quc hi kha I li thng qua Lut v quyn t do xut bn Cc lut ny mt mt th hin tinh thn t do t tng, vn hc ngh thut bo ch, tha nhn t do bo ch xut bn t nhn, nhng mt khc li c nhng iu cm k cc c quan quyn lc da vo hnh x vi nhng ngi mun m rng gii hn ca t do dn ch. Do vy, t min Bc khng c bo ch t nhn.

Cc tp ch tp trung vo cc c quan nh nc. C quan c nhiu tp ch nht l Vin Khoa X hi Vit Nam vi tr s chnh t ti H Ni, c tt c khng di 30 tp ch chuyn ngnh v lnh vc khoa hc x hi. Mi tp ch thuc mt vin chuyn ngnh hoc trung tm tng ng nh tp ch Nghin cu Lch s thuc Vin S hc, tp ch Chu M Ngy nay thuc Vin Nghin cu chu M, tp ch a l v Nhn vn thuc Trung tm a l v Nhn vn


85

Tp ch Nghin cu Lch s

Bo in bng nhiu th ting nht thuc v Bo nh Vit Nam ca Thng tn x Vit Nam, ra i nm 1954, xut bn hng thng.

c thi k bo in bng 10 th ting, trong gm ting Vit, Khme, Nga, Anh, Php, Trung (Hn, Hoa), Lo, c, Ty Ban Nha v Esperanto (Quc t ng).

HUNH I TNG

86

Bo nh Vit Nam

l nhng nt khi qut vn hc, bo ch min Bc sau nm 1954, chng ta c th tm hiu v vn hc min Bc t nm 1954 cho n nm 1975, cng l nn vn hc ca nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha, theo Cng sn ch ngha.

Ti liu tham kho:

- Nguyn Ngc Chnh Bo ch min Bc giai on 1954-1975 Blog: chinhhoiuc.blogspot.com


87

b) Cc nh vn khc

Mt s cc nh vn nu trn, h c cng tc trong cc tp ch cp ti, nhng nh vn sau y cng c bi ng trn tp ch, hoc c sch, truyn, thi ca xut bn, nhng cha c nu ra, do trong phn ny, chng ti s cp ti h.

Trong x hi chng ta ang sng, mi ngi u c th c tc ng h tng vi ngi khc. Cho nn mi nh vn, tc phm ca h d t d nhiu u c nh hng n x hi, ngc li x hi cng nh hng n i sng, n ngun cm hng ca tc gi.

Nhng nh vn lp trc, nhng cy vit trc t tro Nhn Vn Giai Phm, h sng tc t ngun cm hng chu nh hng vn hc Trung hoa hay vn hc Php, nhng nhng cy vit t sau t tro , h u phi vit theo ng li ch o ch ngha hin thc x hi ch ngha.

HUNH I TNG

88

1.- L Thc

L Thc (1891-1975)

ng sinh ngy 13 thng 4 nm 1891 x Lc Thin, huyn La Sn; nay l x Trung L, huyn c Th, tnh H Tnh.

Xut thn trong mt gia nh nh nho ngho, nn ng phi vt v ngay t thu nh (chn tru, ct c, ph gip m dt vi kim n). Mi n nm 14 tui (1905), ng mi theo cha vo Hu hc ch Hn. V n nm 1908, ng bt u hc thm ch Php.

Nm 1910, ng thi bng Tiu hc, c vo hc Quc Hc Hu. ng hc gii, mt nm ln hai lp, nn chng bao lu sau ng ly c bng Thnh Chung, c b lm tr gio ti Nha hc chnh Trung K.

Thng 8 nm 1917, ng xin i ra dy hc trng Php-Vit thnh ph Vinh (Ngh An). Nm sau (Mu Ng, 1918), nhn y


89

c khoa m khoa thi Hng, ng xin thi v Gii nguyn. y l khoa thi Hng cui cng ca triu Nguyn trn t Trung K.

Thi C nhn, nhng ng khng ra lm quan, m xin c hc thm. Thng 8 nm 1918, ng c tuyn vo hc trng Cao ng S phm ng Dng H Ni.

Nm 30 tui (1921), ng tt nghip vi bi lun vn c im cao nht c nhan l "L' Enseignement des caracteres chinois en Vietnam" (Vic dy ch Hn Vit Nam). Sau , ng c b n dy Php vn, Vit vn v Vit s trng Quc hc Vinh. Hai nm sau (1923), ng c b nhim lm Hiu trng trng Cao ng tiu hc Vinh; kim Thanh tra cc trng s hc, tiu hc trong tnh Ngh An.

Thng 9 nm 1927, Nha hc chnh ng Dng iu ng ng ra H Ni dy ting Vit ti trng Trung hc Albert Sarraut (nay l Trng Trung hc Ph thng Trn Ph qun Hon Kim, H Ni).

Thng 9 nm 1935, ng i n dy ti trng Trung hc Bo h (cn gi l trng Bi, nay l Trng Trung hc ph thng Chu Vn An, H Ni).

Thng 9 nm 1938, ng c c lm c hc cc trng th x Lng Sn. Cui nm 1940, ng c chuyn v dy trng Trung hc o Duy T (Thanh Ha). Thng 5 nm 1943, ng b Nh nc bo h cch chc v c lng yu nc.

Sau Cch mng thng Tm (1945), L Thc tham gia Hi ng c vn gio dc.

Thng 12 nm 1946, cuc khng chin ton quc bng n, ng c c gi chc Ch tch U ban tng gia sn xut tnh Thanh Ha.

HUNH I TNG

90

Trong nm , con trai c ca ng l L Thiu Huy hy sinh Thakkhet (Lo).

Nm 1950, ng c bu vo y ban trung ng Hi Lin hip quc dn Vit Nam. Thng 3 nm 1951, ng c bu vo Ban Chp hnh U ban Mt Trn Lin-Vit ton quc.

Sau cuc khng chin chng Php (1954), ng lm cn b Nha Gio dc Ph thng, sau chuyn sang Ban Tu th thuc B Gio dc (H Ni). y, ng lm cng tc phin dch, hiu nh, ch thch, gii thiu cc tc phm Hn-Nm chn lc bc trung hc v i hc.

Thng 2 nm 1957, ng i sang lm trong Ban ph trch ngnh Bo tn Bo tng thuc B Vn ha, gp phn quan trng trong vic pht hin, su tm hin vt, v xy dng Th vin Hn Nm. n thng 6 nm 1963, ng c v ngh hu tui 72 tui.

L Thc mt ngy 1 thng 10 nm 1975 (t Mo), th 85 tui.

Tc phm:

- Truyn c Nguyn Du (vit chung vi Phan S Bng, 1924) - S nghip thi vn ca Uy Vin tng cng Nguyn Cng Tr (Nh in L Vn Tn, H Ni, 1928) - Hn vn tn gio khoa th (Sch gio khoa mi v Hn vn, ng bin son vi Nguyn Hit Chi, xut bn vo nhng nm 1928-1930)

- Vn th Nguyn Khuyn (son chung, 1957) - Th vn Nguyn Thng Hin (son chung, 1959) - H s di tch Nguyn Tri (sch t liu i hc S phm, 1960)

- Nin biu Vit Nam (1963) - Nhn xt mt s di tch v hin vt gc v thi Ty Sn (1964)


91

- Th ch Hn Nguyn Du (son chung, Nxb Vn hc, 1965). - Bn i chiu nin hiu Trung Quc vi nin hiu Vit Nam v nm dng lch (sch ti liu i hc S phm I, 1967).

Trch vn:

C nhn thng v ngi ta vi ci cy, vn chng tc l ci hoa, s nghip tc l ci qu, cy c mnh th hoa mi p qu mi tt. Nhng nhng cy hoa p cha hn c qu tt, m nhng cy qu tt cha hn c hoa p. Cng nh nhng ngi vn chng hay, cha chc s nghip tt, m nhng ngi lm nn s nghip tt, cha hn vn chng hay. Nh c Nguyn Cng Tr th mi tht l hon ton. S nghip lng ly m vn chng li tuyt vi, nht l vn Nm ca c th li cng c sc lm. C ch dng nhng ting ngi ta thng c, thng nghe, ni ra tc l thnh vn, khng nn nt chm gt nh cc nh vn s khc. Li vn ca c va nh nhng, va cht phc, trng vo khng thy g l cao k, m c ln nghe rt th v, trng vo khng c g lm thm thy, m c ln tht di do, li khng chi chut m hay, vn khng trau di m lch, thit l c tr nht gia.

Trong Quc vn ta, giai nhn kit tc cng nhiu, song thng thin v li vn su cm, ging vn nh vn ht, nh quyn ku, rng hay th tht l hay, nghe ra ngm ng nut cay th no. Li vn y phn nhiu l nhng li chn i, ght i, c ln lm hn mt ci lng nguyn vng v ci ch tin th ca ngi ta. Vn ca c Nguyn Cng Tr th khc th, tuy rng c ra i, gp lm

Documents

Hai Mươi Năm Văn Học Miền Bắc 1954-1975