Dr. Ömer KORKUT

1

HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ

HAKLARIN KAZANILMASI HAKKIN KAZANILMASI: Hakkın kazanılmasından amaç, bir hakkın bir kişinin malvarlığı veya şahıs varlığı çevresine girmesidir. Bu da çeşitli şekillerde olur

ASLEN KAZANMA Önceden hiçbir kimseye ait olamayan bir hakkın bir kişi tarafından ilk olarak elde edilmesine denir. ÖRNEK: 1. Gölde veya denizde balık avlayan kişinin, tuttuğu balık üzerindeki mülkiyeti kazanması, 2. Başkasına ait bir taşınır (sahiplenme) veya taşınmaz malda (işgal) mülkiyeti zamanaşımı ile kazanılması, 3. Bilim adamının eseri üzerindeki telif hakkı, 4. Ana babanın çocuğu üzerindeki velayet hakkı,

DEVREN KAZANMA Bir hakkın bir kişiden bir başkasına tüm kapsamı ile geçmesidir. Hakkın en sık ve normal kazanılması hallerinden biridir.

DEVREN KAZANMANIN KAPSAMI

1. Cüzi İntikal Bir kimsenin sahip olduğu haklardan birinin veya bir kaçının bir başkasına devridir. 2. Külli İntikal bir kimsenin sahip olduğu hak ve borçlardan oluşan malvarlığı, tüm aktif ve pasifi ile bir bütün olarak bir başka kişiye devredilmektedir. Devralan kişiye "küllî halef’’, bu devir işlemine de "küllî halefiyet" denilmektedir. ÖRNEK: 1- Miras (Bütün malvarlığı+alacaklar ve borçlar) 2- Ticarî işletmenin devri (Bina+Depo+Arazi+Alacaklar+Marka+İşletme

adı+Ticaret unvanı+Kiracılık hakkı+Müşteri çevresi)

TESİSEN KAZANMA Bir hakkın devri söz konusu olmaksızın, bir kimsenin, sahip olduğu bir hakka dayanarak, bir başkasına yeni bir hak sağlamasıdır. “Tesisen iktisap" veya “Tesisen kazanma” olarak ifade edilir. Burada, yeni ortaya çıkan hak sahipliğine rağmen önceki hak sahibi hakkını kaybetmez, hak sahipliğini devam ettirir. ÖRNEK: Sınırlı ayni hak tesisi - (A) maliki olduğu bir taşınmazı üzerinde komşusu (B)'nin yararına bir geçit hakkı - Alacaklısı (C) lehine de bir ipotek hakkı tesis etmesi - Kaynak hakkı, intifa hakkı, oturma hakkı tesisi gibi.

HAKLARIN KAYBEDİLMESİ

Nisbî kayıp. Bir hak, bir kişiden başka bir kişiye geçtiği zaman, yeni hak sahibi hakkı kazanırken, eski hak sahibi de hakkı kaybetmektedir.

Mutlak kayıp. Hakkın tamamen ortadan kalkması şeklinde ortaya çıkar. ÖRNEK: Bir malın yanması, Bir malın yok olması, Özel mülkiyete konu olan bir taşınmazın kamulaştırılması, Bir haktan feragat edilmesi,

Dr. Ömer KORKUT

2

HAKLARI KAZANDIRAN VE KAYBETTİREN ETKENLER

Dr. Ömer KORKUT

3

HAKLARI KAZANDIRAN VE KAYBETTİREN ETKENLER

HUKUKİ OLAY: Hukuk düzeninin sonuç bağladığı olaylar.

TÜRLERİ 1-İnsan iradesine dayanan hukukî olaylar (HUKUKİ FİİLLER) 2-İnsan iradesine dayanmayan hukukî olaylar

HUKUKİ FİİL: Hukuk düzeni tarafından kendilerine hukukî sonuç bağlanmış olan insan eylemlerine "hukukî fiil"

Hukuka Uygun Fiiller: hukuk düzenini bozmayan ve hukukî sonuç doğuran insan eylem veya fiilleridir. 1. Duygu Açıklamaları 2. Bilgi Açıklamaları (Makbuz verilmesi, Ayıbın ihbarı,

İkrar, Alacağın temlikinin ihbarı) 3. İrade Açıklamaları

a. Maddi Fiil (İşleme, İkametgah, Define bulunması, zilyetliğin kazanılması)

b. Hukuki İşlem Benzeri (İhtar, borçluya ek süre verme, sözleşmeden dönme)

c. Hukuki İşlem

Hukuka Aykırı Fiiller: Hukuk düzenin onaylamadığı ve kendilerine hukukî sonuç bağladığı insan eylem ve davranışlarıdır.

TÜRLERİ

1- Sözleşmeden doğan borca aykırılık 2- Haksız fiil HAKSIZ FİİLİN ŞARTLARI 1-Hukuka aykırılık 2-Kusur 3-Zarar 4-Uygun illiyet bağı

HUKUKİ İŞLEM: Bir hukuki sonuç elde etmek, bir hakkı veya hukuki bir ilişkiyi yaratmak, değiştirmek veya ortadan kaldırmak üzere yapılan irade açıklaması.

Geçerlilik Şartları: 1-İşlem Ehliyeti 2-Sözleşme Serbestisi Sınırları 3-Özel Geçerlilik Şartları TÜRLERİ 1-Tek Taraflı Hukuki İşlem 2-Sözleşmeler 3-Kararlar 4-Müşterek Hukuki İşlemler