DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELERDE BÜTÇE VE MUHASEBE EĞİTİM

PROGRAMITÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA DÖNER

SERMAYELİ İŞLETMELER VE FİNANSAL RAPORLAMA

PROF. DR. NECDET SAĞLAM

Anadolu Üniversitesi

İİBF

Öğretim Üyesi

ANTALYA

18-21 ARALIK 2014

SUNUŞ İÇERİĞİ TARİHÇE VE DÖNER SERMAYELİ

İŞLETMELRİNİN ÖZELLİKLERİ

DSİ BÜYÜKLÜKLERİ

ULUSLARARASI UYGULAMALAR

ABD

KANADA

DSİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI

MEVCUT SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

FİNANSAL RAPORLAMA

DÖNER SERMAYE KAVRAMI

İşletme, insan ihtiyaçlarının karşılanması için mal

ve/veya hizmet üretiminin gerçekleştirildiği, iktisadi

birimdir.

Döner sermaye işletmesi ise, sürekli bir amacın elde

edilmesi için genel veya özel bütçeden bir miktar

paranın, azaltılmamak şartı ile bir işletmeye verilmesi

suretiyle kurulan kamu işletmesidir.

Eski tabirle mütedavil sermayedir.

TANIM: İşletme / Döner Sermaye

• Bir dönemde üretilen, alınan ve pazara

sürülen, tükenen veya şekil değiştiren

sermaye unsurlarına döner sermaye denir.

• Bir başka deyişle, işletme sermayesi,

işletmenin bir faaliyet dönemi içinde paraya

çevrilebilir varlıkları toplamıdır.

TANIMİşletme / Döner Sermaye

• Bir faaliyet döneminde bu sermaye unsurları, çeşitli

üretim işlemlerinden geçerler, pazarlama çabalarına

konu olurlar, bu yolla satılan mal veya hizmetlerin

karşılığı ödetilip, paraya çevrilinceye kadar sürekli

bir akım halindedirler.

• Döner sermaye unsurları; mamuller, yarı mamuller,

hammaddeler, yardımcı maddeler, banka ve kasadaki

paralar, kısa süreli (vadesi bir yıldan az) alacaklar,

alacak senetleri, peşin ödenmiş giderler vb. gibi

kalemlerden oluşur.

TANIMKamu Sektöründe Döner Sermaye

• Kamu sektöründe döner sermaye terimi, bağlı

oldukları genel veya katma bütçeli kuruluşların

yapısı içinde yer alıp, genel mali yönetimin dışında

tutulan, kendilerine ait yönetim şekli bulunan, ticari

nitelikte mal- hizmet üretip, bunları kar amacıyla

satan işletmelere verilen isim niteliğinde

kullanılmaktadır.

TANIMKamu Sektöründe Döner Sermaye

Kamu döner sermayeli işletmelere döner sermaye

olarak; para, mamul, yarı mamul ve hammadde gibi

döner sermaye unsurları ile bina, makine, döşeme ve

demirbaş gibi sabit sermaye unsurları da verilmekte

veya her iki tür sermaye de tahsis edilegelmektedir.

Kamu sektöründeki döner sermaye kavramı, işletme

sektöründeki döner sermaye kavramından çok daha

geniş kapsamlı olmaktadır.

Döner Sermayeli İşletme Tanımı

Genel Bütçeli Daireler ile Özel Bütçeli İdarelerinkanunlarla verilen temel ve sürekli kamu görevinebağlı olarak ortaya çıkan, piyasada fiyatı bulunanve genel idare ilkelerine göre yönetilmesi mümkünolmayan mal ve hizmet üretimine ilişkinfaaliyetleri sürdürebilmek için oluşturulan ve bağlıoldukları idareden ayrı kişilikleri olmayanbirimlerdir .

TARİHÇE Cumhuriyet döneminde ilk döner sermaye 1925 tarihli

bazı ziraat kuruluşlarına ve ziraat okullarına döner

sermaye verilmesine ilişkin 549 sayılı “Ziraat

Müesseselerine Sabit Sermaye Vaz’ına Dair Kanun” dur.

27.1.1927 tarih ve 968 sayılı “Milli Matbaa Tahsisatının

Mütedavil Sermaye Halinde İstimaline Dair Kanun” kabul

edilmiştir.

Sonraki yılarda Döner Sermaye İşletmeleri (DSI) özellikle

1960 sonrası artarak günümüzdeki sayılara ulaşmıştır.

TARİHÇE

Döner sermaye sistemi Türk mali

sistemine gerçek anlamıyla, 1927

yılında 1050 sayılı Muhasebe-i

Umumiye Kanunu’nun 49 uncu

maddesi ile girmiştir.

TARİHÇE Sonraki yılarda Döner Sermaye İşletmeleri özellikle

1960 sonrası artarak günümüzdeki sayılara

ulaşmıştır.

Söz konusu maddenin yerini tutmak üzere dahasonraki yıllarda;

Özel kanunla,(915) Kuruluş kanunlarına konulanhükümler ile,(448) 3046 sayılı BakanlıklarınKuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 40 vegeçici 2 inci maddesine dayanarak, döner sermayeliişletmeler kurulmuştur.

5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu

Döner sermayeli işletmelerin yasal dayanağı 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu iken, anılan yasa 0.12.2003 tarihli 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 81. maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır.

5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun Geçici 11’inci maddesinde, kamu idarelerinde kurulmuş döner sermayeli işletmelerin 31.12.2010 tarihine kadar yeniden yapılandırılacağı, döner sermayeli işletmeler yeniden yapılandırılıncaya kadar bunların bütçelerinin hazırlanması, uygulanması, sonuçlandırılması ve muhasebesi ile kontrol ve denetiminin Maliye Bakanlığınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirleneceği hükme bağlanmış olup bu hükme istinaden “Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği” 1.5.2007 tarih ve 26509 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

13

DS İşletme Kurulma Amaçları

Devletin temel hizmetlerinin veya kamugörevlerinin yürütülmesi sırasında bir ihtiyaçolarak ortaya çıkan döner sermayeli işletmeler,ticari ve endüstriyel hizmetlerin de bir yan faaliyetolarak yürütebilmesi amacına dayanmaktadır,

Ana Amacı;

Ortaya çıkacak kapasite fazlasının değerlendirilmesinde döner sermaye yönetiminin temelamaçları şunlardır;

a-Belli bir talebin karşılanması,b-Devlete ek gelir sağlaması,c-Ekonomide boş bir kapasiteninkullanılması,

Özel Amaça-Daha fazla idari ve mali özerklik,b-Özel imkan ve ayrıcalıklar sağlamak,c-Giderlerde serbestlik

DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER: KURULUŞ GEREKÇELERİ VE FAYDA

• Kamu Hizmetindeki Boş Kapasiteyi

Değerlendirmek

• Ekonomideki Talebi Karşılamak

• Devlete Ek Gelir Sağlamak

• Daha Fazla İdari ve Mali Özerklik

• Personele Yeni Gelir İmkanları

Oluşturmak

• Yerinden Yönetim Avantajı İle

Yönetimde Kolaylık

• Toplumsal Fayda Sağlamak

DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELERİN FAYDALARI

Bu işletmeler, ilk bakışta dağınık ve etkisiz gibigörünürlerse de tamamı göz önündebulundurulduğunda;

1-toplam harcama, 2-yatırım, 3- üretim,4-iş gücü, bakımından ekonomide etkili bir güç

durumuna geldikleri anlaşılacaktır.

EKONOMİK FAYDALARI

Genel ve özel bütçeli idarelerin temel (asli)görevlerini yürütürken ortaya çıkan atıl kapasiteyideğerlendirerek üretebilecekleri nitelikte mal vehizmetlerini ekonomiye kazandırmak ve böylecekamusal verimlilik ve etkinliğe de katkıdabulunmak suretiyle ekonomik fayda sağlamak.

Ekonomide Boş Kapasiteyi Doldurmak Kamu ekonomisindeki boş kapasiteyi döner

sermayeli işletmelerle doldurarak hem üretimhem de çalışma imkanları yaratmak suretiylebazı kişilere iş imkanları sunmak ve onlarınekonomiye katkılarını sağlamak açısındanyararlıdır.

Devlete Ek Gelir Sağlamak

Elde etikleri gayrisafi gelirler üzerinden 5234sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesine göre%15’e kadar pay almak,

Yıl sonu karlarının Hazineye aktarılması,

TOPLUMSAL FAYDALARI

Bu işletmelerin ekonomik faydalarından çoktoplumsal faydaları daha fazla yarar sağlamaktadır.

Tarımsal kurumlarda; Türk çiftçisine modern tarımyöntemlerini öğretmek ve önderlik yapmak suretiyleonların yaptığı işlerin verimliliğinin arttırılmasınakatkıda bulunurlar.

Orta ve Yüksek Öğretimde eğitimin tatbikiolarak yapılmasında gerekli malzemelerin teminedilmesi suretiyle eğitimin kalitesininyükseltilmesine katkıda bulunur.

Sağlık kurumlarında, kişilerin tedavilerininyapılmasında gerekli olan madde ve malze-melerin kolaylıkla sağlanması yanındadoktorlara katkı payı adı altında ek ücretverilmesi onları daha fazla araştırmayayöneltme açısından faydalı olmaktadır.

MALİ YAPILARISermaye Kaynakları:-Kuruluş aşamasında bütçeye konulanödeneklerden,-İşletmece elde edilen karlardan,-Hazinece verilen menkul ve gayrimenkultahsislerinden-Özel ve tüzel kişilerce yapılan bağış veyardımlardan, oluşmaktadır.

DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER: ÖZELLİKLERDöner sermaye işletmelerinin genel özellikleri:

• Ana kuruluş olan genel bütçeli, katma bütçeli veya

özel bütçeli idare ve kurumlara bağlı olarak, kanunla

veya kanuna dayalı mevzuatla kurulurlar.

• Genellikle tüzel bir kişiliğe sahip değildirler.

• Sermayeleri bağlı olduğu genel, katma ve özel bütçeli

idarenin verdiği tahsisler, işletme karları, sabit

değerler, bağış ve yardımlardan oluşur.

• İşletme bütçesi yıllık olarak hazırlanır. Bağlı

bulunduğu kuruluşun onayından sonra yürürlüğe

girer.

DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER: ÖZELLİKLERİ

• İşletmelerin denetimi çok başlıdır. Denetim, bağlı

olduğu kuruluşun denetim birimleri, Maliye Bakanlığı

ve Sayıştay’ca yapılır.

• Bu işletmeler, kamu kurumlarının esas görevleri

yanında, ülkenin ihtiyaçlarının değişik yöntemlerle

giderilmesi amacıyla kurulmuşlardır.

• Döner sermaye işletmelerinin yapıları KİT’ler gibi kamu

teşebbüsü özelliği göstermemekte, devlet teşkilatı içinde

farklı bir yapı sergilemektedir.

• Bu kuruluşlar genel bütçe yönetiminin dışında yer alıp,

bütçenin genellik ve birlik uygulamalarına aykırılık

teşkil ederler.

DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER: ÖZELLİKLER• KİT’ler, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet

göstermek, karlılık ve verimlilik ilkelerine göre

çalışmak, sermaye birikimini arttırmak ve yatırım

kaynağı yaratmaktır. Bu kuruluşlar açısından kamu

hizmetlerini yürütmek ikinci planda kalmaktadır.

• Kamu döner sermayeli işletmeler de ise; kamu hizmeti

birinci planda gelmektedir.

• Diğer bir ifade ile döner sermayeli işletmeler, devletin

temel görevini yürütürken, bu görevleri aksatmadan,

bir yan faaliyet olarak ticari, sınai ve kültürel faaliyette

bulunurlar.

TEŞKİLAT VE YÖNETİM YAPILARI Kültür ve Turizm Bakanlığı,

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, hariç hiç birisinin tüzel kişiliği yoktur.

-Yönetim Kurulu, -Merkez Müdürü,-İşletme Müdürü, -Genel Sekreterlik vb. birimler şeklinde

örgütlenebilmektedirler.

Bunun sonucu olarak da karar organları bağlı olunankurumlara göre farklılık göstermektedir.

Merkez teşkilatı olan döner sermayeli işletmeler olabildiği gibihem merkez hem de taşra teşkilatı olan döner sermayeliişletmeler bulunmaktadır.

DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİNİN SINIFLANDIRILMASI

Döner sermayeli işletmelerinin çeşitli şeklerde ayırıma tabii tutmak mümkündür. Örneğin;

Çalışma alanlarına göre:

Döner sermayeli işletmeler genellikle eğitim, sağlık ve tarım alanlarında faaliyet göstermektedirler.

Cezaevleri döner sermaye işletmeleri

- Sağlık Tesisleri Döner Sermaye İşletmeleri

Eğitim Merkezleri Döner Sermaye İşletmeleri

27

DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİNİN SINIFLANDIRILMASI

Şahsiyetlerine göre:

Tüzel kişiliği olanlar:

Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü Döner sermaye İşletmeleri

Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmeleri

Yalova Kaplıcaları Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmeleri

Tüzel Kişiliği Olmayanlar:

28

DÖNER SERMAYE İŞLETMELERİNİN SINIFLANDIRILMASI

Döner sermayeli işletmeleri çalışma alanlarına veşahsiyetlerine göre sınıflandırmanın yanı sıra, bağlıoldukları bütçeler açısından da ayırıma tabi tutabiliriz.

Genel Bütçeli Kuruluşlara Bağlı Döner Sermaye İşletmeleri

Katma Bütçeli Kuruluşlara Bağlı Döner Sermaye İşletmeleri

Özel Bütçeli Kuruluşlara Bağlı Döner Sermaye İşletmeleri

29

GELİRLERİ

1. Faaliyet gelirleri,

2. Faiz gelirleri,

3. Bağış ve yardımlar,

4. Diğer gelirler, oluşmaktadır.

GİDERLERİ

İşletmelerin kurulmasına dayanakolan mevzuatlarda belirlenen genelçerçeveye bağlı olarak hangi türgiderlerin yapılabileceği dönersermaye yönetmelikleri ilebelirlenmektedir.

İşletmeler yönetmeliklerdebelirlenen gider kalemleri dışındaherhangi bir harcama yapamazlar.

Döner Sermaye Büyüklükleri

32

Döner Sermaye Büyüklükleri

33

BÜTÇELERİ Döner Sermayeli İşletmeler, yıllık faaliyetlerini

yürütmek için bağlı oldukları Genel ve Özel bütçedenayrı olarak bir bütçe yapmaktadırlar.

Bütçe hazırlanmasının dayanağı, kurulmasına imkanveren kanunlarıdır.

İşletmenin yetkili organlarınca yıllık olarakhazırlanmakta ve bağlı olunan kurum veya kuruluşlarınyetkili organlarınca onaylandıktan sonra son şeklinialmakta ve uygulamaya konulmaktadır.

Bütçeler şekil ve muhteva olarak, klasik bütçemodelinin basit şekli esas alınmakla birlikte işletmedenişletmeye de farklılık gösterebilmektedir.

Meclis denetimine tabi değildir.

MUHASEBE SİSTEMLERİDöner sermayeli işletmeler sırasıyla aşağıdaki yönetmelikleri uygulamışlardır.

15.02.1968 gün ve 12827 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Döner Sermaye Muhasebesi Hesap Yönetmeliği”,

13.06.1999 gün ve 23724 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Döner Sermayeli İşletmeler Muhasebe Yönetmeliği”,

01.05.2007 gün ve 26509 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Döner Sermayeli İşletmeler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği”

DENETİMLERİ

Bağlı Olunan İdarenin Denetimi: İşletmenin bağlı bulunduğu Bakanlık ve Genel Müdürlüklerin denetim elemanlarınca

Maliye Bakanlığının Denetimi;1-Denetim Elemanlarınca;

Maliye MüfettişleriMuhasebat KontrolörleriMuhasebe Denetmenleri

2-Muhasebat Genel Müdürlüğünce YapılanDenetim;

Genel ve özel bütçeli idarelere bağlı dönersermayeli işletmelerin bir yıllık faaliyetlerineilişkin düzenledikleri Yönetim Dönemi Hesabı(Bilanço, gelir tablosu ve ekleri ile mizanları)Muhasebat Genel Müdürlüğü Döner Sermayeve Fonlar İnceleme Şubesine gelmektedir.

2-Muhasebat Genel Müdürlüğünce Yapılan Denetim;

Yıl sonu hesapları bu şube tarafındanincelenmekte, hata ve noksanlıklar giderilerek, oyıla ilişkin konsolide bilanço ve gelir tablolarıçıkarılarak döner sermayeli işletmelerin maliboyutlarının görülmesi sağlanmakta ayrıcayükümlülüklerinin zamanında yerine getirilipgetirilmediği denetlenmektedir.

Yine aynı Genel Müdürlüğe bağlı Döner Sermayemevzuat Şubesince de, döner sermayelikuruluşların mevzuata ilişkin sorunlarına cevapverilmekte, uygulama birliği sağlanmaktadır.

III- SAYIŞTAY VE YASAMA DENETİMİ 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 4 üncü maddesininin 1 inci

fıkrasının (a) bendinde; Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumları, mahallî idareleri ve diğer kamu idarelerini,

b) bendinde ise (a) bendinde sayılan idarelere bağlı veya bu idarelerin kurdukları veya doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak ortak oldukları her çeşit idare, kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketleri, denetleyebileceği belirtilmekte

Sayıştayın görevleri başlıklı 5 inci maddenin 1 inci fıkrasının (b) bendinde de Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin; gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığını denetleyeceği belirtilmiştir.

Döner sermayeli işletmelerde 5018 sayılı Kanuna ekli 1 ve 2 sayılı cetvellerde yer alan idarelere bağlı olarak kurulmuş olduğundan Sayıştay denetimine tabidir.

C- Saymanın Denetimi

Saymanların büyük çoğunluğunun;

1-Bağlı olunan birimlerin kadrolarında yer alması, 2-Çoğunlukla vekaletle görev ifa etmesi, 3-Muhasebe ve mevzuat bilgilerinin zayıf olması,nedenleriyle etkili bir denetim yapılmamaktadır.

IV- HAZİNEYE KATKILARI

Döner Sermayeli İşletmeler, yapmış olduklarıticari işler ile elde ettikleri gelirler dolayısıylaödedikleri vergiler dışında, aylık gayrisafihasılatları üzerinden ödedikleri Hazine hissesi ilemevzuatları gereği yıl sonu karlarının Hazineyeaktarılması suretiyle Hazineye katkısağlamaktadırlar. 2010 yılı sonu itibariyle1.052.milyon TL hazine hissesi,103 milyon TL yılsonu karı olarak hazineye katkı sağlanmıştır.

4- Yıl Sonu Karları ve Hazine Payı Katkısı

a) Yıl Sonu Karları; Mevzuatlarındaki hükümler gereğince, yıl

sonu karlarını Hazineye aktaracak olan işletmelerce elde edilen Karlar,

b) Hazine Payı;İşletmelerin aylık gayrisafi hasılatından

Bakanlıkça 5234 sayılı kanun çerçevesindebelirlenen oranlarda Hazine hissesialınmaktadır.

Aylık Gayrisafi Gelir Üzerinden Hazine Hissesi Alınması Uygulaması

Döner Sermayeli İşletmelerin aylık gayrisafihasılatının belli bir oranının bütçeye iratkaydedilmesi uygulamasına 1975 yılında BütçeKanun’ un 40 ıncı maddesi hükmü ile başlanmıştır.

1975 ve daha sonraki yıllarda Bütçe Kanunlarınakonulan hükümlerle, işletmelerin aylık gayrisafihasılatının % değişik oranlarda kısmının genelbütçeye gelir kaydedilmesi uygulamasına devamedilmiştir.

DÜNYADA DÖNER SERMAYELER

44

TARİHÇE (DÜNYADA) Döner sermaye 18. yüzyılda Amerika ve Kanada gibi

ülkelerde rastlanmaktadır.

ABD’de Federal ve eyalet hükümetleri döner sermaye işletmesi kurabilmektedirler.

1800’lerde Amerika’da donanmada döner sermaye işletmeleri kurulmuş ve 1949 yılında Ulusal Güvenlik yasası değiştirilerek Donanma Savunma Bölümü Döner Sermayesi kurulmuştur.

1991 yılında ise savunma faaliyetleri işletme fonu kurulmuştur. Bu fon 1996’da askeriye, donanma, hava kuvvetleri ve savunma olarak 4 fona dönüşmüştür. 1999’da 5 bir fon olan savunma sermaye fonu kurulmuştur.

ABD’DE DÖNERSERMAYE

İŞLETMELERİ

ABD’de bu kuruluşlar, bir yıl sınırlaması olmadan kendi kaynaklarını yaratan ve devam ettiren kuruluşlardır.

Ülke genelinde yerel idareler tarafından özellikle, içme suyu ve atık su, çevre projeleri, askeri projeler, üniversitelerde bu tür döner sermayelere rastlanmaktadır.

Ayrıca birde projelere kredi sağlayan bir fon tipi de mevcuttur.

Bu kuruluşlar, özel sektör ve serbest piyasa ekonomisi kurallarına göre faaliyetlerini sürdürmektedir.

Özel sektörün personel yönetimi tekniklerini kullanmakta ve faaliyete dayalı maliyet muhasebesi yönteminikullanmaktadırlar.

Bu da bu kuruluşların daha etkin ve verimli yönetilmelerini sağlamaktadır. Bu kuruluşlar bütçe kararlarında ve yönetim sistemlerinde serbest piyasa kurallarını kabul ederek başarılıolmaktadırlar.

Bu kuruluşlar önemli katma değerler yaratmaktadır. Fonun genelde iş yaptığı kuruluşlar donanma, hava kuvvetleri, ordu vb. dir.

ABD’DE DÖNERSERMAYE

İŞLETMELERİ

Bu kuruluşlarda direkt ve endirekt maliyetler, genel

yönetim giderleri yaratılan mamul veya hizmet maliyetine

dağıtılarak, birim maliyet esası kullanılır.

Bu kuruluşlarda toplam çıktılar toplam üretimlere

bölünerek birim maliyet bulunur. Hedef birim maliyetler

vardır ve bu maliyetlere ulaşılmaya çalışılır.

Bütçeler yapılırken iki yıl önceden çalışmalar başlar ve

hedef maliyetler belirtilirler. Tahmine dayalı yapılan bütçe

hedefleri tutturulmaya çalışılır. Maliyet dağıtım

merkezleri oluşturularak gider dağıtımları yapılır.

ABD’DE DÖNERSERMAYE

İŞLETMELERİ

Kuruluşların muhasebesi ve faaliyetleri kongre yasasına göredenetlenir. Fonlar, Mali denetim düzenlemelerine göre Muhasebat, Bütçe ve Yönetim Birimi ve Hazine tarafından denetlenir. Burada devlet muhasebe denetim standartlarıuygulanır. (http://www.gao.gov. )

Muhasebe sisteminde sistematik bir kod sistemi vardır. Bölüm kodu, yıl kodu, faaliyet sınıfı vb gibi…

Fonda Yönetim ve Standart Dokuman Otomasyon Sistemi(FASTDATA) kullanılmaktadır.

Fonda sivil personel çalıştırılmakta ve buna uygun düzenlemeler vardır. Personel ödüllendirme (nakit) sistemi vardır.

ABD’DE DÖNERSERMAYE

İŞLETMELERİNİN DENETİMİ

İlgili yasalara göre yönetim kontrol

sistemi uygulanır.

İç kontrol standartlarına göre iç

kontrol sistemi kullanılır.

ABD’DE DÖNERSERMAYE

İŞLETMELERİN DENETİMİ

ABD DENETİM TİPLERİ

Mali denetim

Önceleyici denetim

Varlıkların denetimi

Mali bilgilerin uygunluk denetimi

Sözleşme Denetimleri

Sözleşmelere uygunluk denetimi

Ürün ve hizmetlerin uygunluğu konusunda fiziksel

deliler

•Sözleşme makamının sözleşme faaliyetlerine

uygunluğunun denetimi

ABD DENETİM TİPLERİ

Performans Denetimi

Kurumun misyon ve hedeflerine, ilgili standartlara göre performansının denetimi

Kurumun misyon ve hedefleri ve ilgili yasalara göre faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesi

Düşük performans nedenleri, öneri ve iyileştirmeler

Bilgi İşlem Verilerinin Denetimi

Bilgi işlem verilerine ulaşılarak kontrol

Verilerin bütünlüğü ve örneklem

•Sonuçlarını güvenirliğinin manüel çift giriş vb.

ABD’DE DÖNER SERMAYEDE ETİK

Kamu yönetiminde etik, kamu görevlilerinin, karar alırken ve kamu hizmetlerini yürütürken uymaları gereken tarafsızlık, dürüstlük, adalet, saydamlık ve hesap verebilirlik gibi bir takım ahlaki değerler ve ilkeler bütününe denir.

Bu değer ve ilkeleri benimseyen, karar ve işlemlerinde uygulayan yönetime, ETİK YÖNETİM denir.

Amerika’da kamu yönetiminde çalışanlar bu kurallara uygun hareket etmektedirler.

KANADA DA DÖNER SERMAYE KURULUŞU

Kanada’da Hazine Müsteşarlığından izin alınarak özel

sektör prensipleriyle işleyen döner sermayeler kurulabilir.

Bir döner sermaye mal ve hizmet sunumu yapan

işletmelerdir. Kendi kendine yetebilen mal ve hizmet

sunuşu yapan bu kuruluşlar için başlangıçta bir sermaye

konur.

Sadece belirli kuruluşlar döner sermaye kullanabilir

KURULUŞ KRİTERLERİ

Hazine Müsteşarlığı bir kamu kurumunun döner sermaye

kurabilmesi için bazı kriterler geliştirmiştir.

Hazine Müsteşarlığı döner sermayeler için bir kılavuz

hazırlamıştır.

Kanada döner sermaye kılavuzda aşağıdaki başlıklar

yer almıştır.

1.000 Önsöz

2.000 Döner sermaye nedir?

3.000 Döner sermayenin finansmanı

4.000 Döner sermaye kurulması

5.000 Mali tablolar

6.000 Özellik arz eden işlemler ve hesaplar

7000 İhtisas konuları

8000 Ekler

Kriterler Açıklancak konular

Döner sermayenin amacı İşin detaylarıTüm mali açıklama

Sermaye varlıklarıFaaliyetlerde verimlilik artışı Özerk hizmet sunmaTicarileştirmeye geçişKamu yararı

Görev İstikrarlı bir görev ya da sürekli çalışma,Programın amaçları

Müşteriler Tanımlanabilir müşteriler ve faaliyetler (iç ve hükümete dış)Mal ve hizmetler öncelikle belirli kişilerin veya grupların kim veya nasıl sunacaklarFırsat maliyeti , Pazar araştırması

Finansman kaynakları Birimin katkısıSübvansiyonlar (türleri ve gerekçesi )

Telif ve lisans ücretleri gibiVarlığın elden çıkarılmasından gelirler

Gelirler ve giderler Gelirler ve giderler maliyet ve fiyatlandırma yapıları kurulmuşTam maliyet

Düşük maliyet ve optimum

kaynak kullanımı

Hükümet ve kullanıcılar için kaynağı için en iyi şekilde kullanmaZorunlu hizmet veya tekel konumlarını performans göstergeleri, fiyat ve hacim varyans analizi örneğin içinde maliyetleri kontrol

İyi iş uygulamaları optimizasyonu

Müşteri odaklı ortamında mevcut ve gelecekteki ihtiyaçlarını karşılamak için gelir iyi yönetimi Strateji, iş planının projeksiyonlarıKapasite olarak iş planında belirtilen nakit ihtiyaçlarını karşılamak içinMaliyetlerin Tam açıklama Açık hesap yönetiminakit yönetimi

Büyüklük bir işlemin idari ve muhasebe büyüklüğü

Kaynak gereksinimleri

DÖNER SERMAYE KURULUŞU

Döner sermaye kuruluşunda temel bir çerçeve

belgenin yanı sıra bir iş planının da hazırlanması

gerekir.

Diğer bir ifadeyle ilgili kuruluşun bir iş planı

hazırlayarak başvuruyu yapması gerekir.

İş planı, kamu kuruluşunun kurulu veya kurmayı

düşündüğü döner sermayedeki yapacağı iş ile

ilgili düşüncelerinin, hedeflerinin, planlarının yer

aldığı bir dokümandır.

Bu doküman, kamu kuruluşuna, döner

sermayede iş kurma ve işletme sürecinde yol

gösterici bir rehberdir.

• Yönetici Özeti

•Açıklamalar

•Varsayımlar

•Çalışma ortamı

•Performans göstergeleri ve hedefler

•İş Analizi

•Sektör Analizi

•Pazarlama Planı

•Raporlamalar

•Zamanlama tablosu

DÖNER SERMAYE İŞ PLANINDA

Mali plan ve performans ölçüm raporları KURUCU

KURUM TARAFINDAN sunulmalıdır.

Yeni girilen sektörün analizi yapılır. Sektördeki gelişmeler, gelecekteki büyümeler, karlılık vb. verilebilir.

İŞ PLANINDA ÇALIŞMA ALANIYLA İLGİLİ

TANIMLAMALAR YAPILIR

Müşteriler / müşterilerin: mal veya hizmet her ana alan için müşterileri tanımlamak.

Gerekli mesleki beceri ve uzmanlıkları belirtmek:

Ortakları / paydaşları tanımlamak:

Pazar profili: Aynı sektörde faaliyet gösteren diğer kuruluşlarla tanımlamak. projeksiyonlar yapmak,

büyüme hedefleri koymak.

İŞ PLANINDA ÇALIŞMA ALANIYLA İLGİLİ

TANIMLAMALAR YAPILIR

Yer: Potansiyel avantajları veya birimin yer

dezavantajları tanımlamak.

Düzenleyici çerçeve: mevzuat,

Hükümet politikaları ve faaliyetler: Hükümet

politikaları ve işlemleri açıklayın.

Ekonomik perspektif: Enflasyon oranı, faiz oranları,

döviz kurları vb. faktörleri açıklayın.

Diğer: Planın daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacağını düşünülen yönler.

Kurulacak İşletmenin Amacı, stratejileri ve eylem planları

Amaç: Önümüzdeki üç ila beş yıl içinde her önemli iş alanları

için belirli hedefleri belirleme ve strateji planlama.

Stratejiler: seçilen stratejileri açıklanır ve nasıl hedeflerine

ulaşılacak açıklar..

o Pazarlama stratejisi:

o Mali strateji:

o Varlıklara ait stratejiler:

o İnsan kaynakları stratejisi:

Faaliyet planları: Faaliyet planları operasyon, pazarlama,

yönetim ve insan kaynakları için iş planına dahil edilmelidir.

KANADA: PERFORMANS

GÖSTERGELERİ

Önlemler veya hedefler: performans tedbirleri her stratejik amaç için ayrı ayrı açıklanır. Finansal projeksiyonlar açıklanır.

Göstergeler: Performans göstergeleri yapılacak işler için kalitatif ve kantitatif temel hedeflerine karşı performansını ölçmek için kullanılır. Performans göstergeleri, nicel ve nitel olarak.

İzleme: Hazine Müsteşarlığındaki program analisti en az yılda performans ölçüm raporu inceleyerek birim izleyecektir.

KANADA: MALİ TABLOLAR Döner sermayenin mali tablolardan bilanço, mali

durumunu gösterir ve dipnotlarda detaylı açıklamalar

yer alır.

Mali tabloların içeriği genellikle mali bilgiler, işlemler

ve olayların sonuçlarını temsille sınırlıdır.

KANADA: BİLANÇO Bilanço varlıkları, yükümlülükleri ve hesap dönemi

sonunda döner sermaye finansal pozisyonu sunar ve kullanıcıların belirli bir tarihte DÖNER SERMAYENİN DURUMUNU değerlendirmeye yardımcı olur.

Bilançoda aşağıda açıklanmaktadır:

Dönen Varlıklar

Uzun vadeli varlıklar

Kısa Vadeli Yükümlülükler

Uzun Vadeli Yükümlülükler

Özkaynaklardan oluşur.

KANADA: FAALİYET

TABLOSU Bu tablonun amacı gelirleri, giderleri ve net gelir

veya döner sermaye faaliyet sonucunu göstermektir.

Yıl içindeki faaliyet sonuçlarını ggösterir.

KANADA: NAKİT AKIM TABLOSU Nakit Akım Tablosu, döner sermaye işletmesinde

belli bir dönemde nakit hareketlerini açıklayan bir tablodur. Bu tablo, belli bir dönemde hangi kaynaklardan ne kadar nakit sağlandığını ve nerelere ne kadar nakit harcandığını gösterir. Nakit akım tabloları işletmenin nakit yönetimini ve politikasını ifade eder. Tabloda;

İşletme faaliyetleri

Yatırım faaliyetleri

Finansman faaliyetlerinden nakit hareketleri gösterilir.

KANADA: DENETİM Kanada Sayıştayı ve diğer ilgili birimler döner

sermayeleri denetlerler..

DÖNER SERMAYELİ İŞLETEMLERDE FİNANSAL RAPORLAMA

71

ULUSLARARASI KAMU

MUHASEBE STANDARTLARI IPSAS 1 – MALİ TABLOLARIN SUNULMASI

IPSAS 2 – NAKİT AKIŞ TABLOLARI

IPSAS 3 – MUHASEBE POLİTİKALARI, MUHASEBE TAHMİNLERİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER VE HATALAR

IPSAS 4 – DÖVİZ KURLARINDAKİ DEĞİŞİMİN ETKİLERİ

IPSAS 5 – BORÇLANMA MALİYETLERİ

IPSAS 6– KONSOLİDE VE BİREYSEL MALİ TABLOLAR

IPSAS 7 – İŞTİRAKLERDEKİ YATIRIMLAR

IPSAS 8 – İŞ ORTAKLIKLARINDAKİ PAYLAR

IPSAS 9 – HASILAT

IPSAS 10 – YÜKSEK ENFLASYONLU ÜLKELERDE FİNANSAL RAPORLAMA

IPSAS 11 – İNŞAAT SÖZLEŞMELERİ

IPSAS 12 – STOKLAR

IPSAS 13 – KİRALAMA İŞLEMLERİ

IPSAS 14 – RAPORLAMA TARİHİNDEN SONRAKİ İŞLEMLERİ

IPSAS 15 – FİNANSAL ARAÇLAR: AÇIKLAMALAR VE SUNUM

IPSAS 16 – YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER

ULUSLARARASI KAMU

MUHASEBE STANDARTLARI

IPSAS 17 – MADDİ DURAN VARLIKLAR

IPSAS 18 – BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA

IPSAS 19 – KARŞILIKLAR, KOŞULLU BORÇLAR VE KOŞULLU VARLIKLAR

IPSAS 20 – İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI

IPSAS 21 – MADDİ OLMAYAN VARLIKLARDA DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ

IPSAS 22 – GENEL KAMU SEKTÖRÜNE AİT FİNANSAL BİLGİLERİN RAPORLANMASI

IPSAS 23 – KARŞILIK GEREKTİRMEYEN İŞLEMLERDEN ELDE EDİLEN GELİR (VERGİLER VE TRANSFERLER)

ULUSLARARASI KAMU

MUHASEBE STANDARTLARI

IPSAS 24 - BÜTÇE BİLGİLERİNİN FİNANSAL TABLOLARDA SUNUMU

IPSAS 25 – ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR

IPSAS 26 – MADDİ VARLIKLARIN DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ

ULUSLARARASI KAMU

MUHASEBE STANDARTLARI

Türk Devlet Muhasebesi Standartları(Yayınlananlar)

76

01 Numaralı DMS Mali Tabloların Sunulması 2008

02 Numaralı DMS Nakit Akış Tablosu 2008

03 Numaralı DMSMuhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminindeki Değişiklikler Ve Hatalar 2008

04 Numaralı DMS Dövizle Yapılan İşlemler ve Döviz Kurlarındaki Değişimin Etkileri 2008

05 Numaralı DMS Borçlanma Maliyetleri 2009

06 Numaralı DMS Konsolide ve Bireysel Mali Tablolar 2009

07 Numaralı DMS İştiraklerdeki Yatırımlar 2010

08 Numaralı DMS Ortak Girişimlerdeki Paylar 2010

09 Numaralı DMS Bedel Karşılığında Yapılan Faaliyetlerden Elde Edilen Gelirler 2010

10 Numaralı DMS Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Mali Raporlama 2013

11 Numaralı DMS İnşaat Sözleşmeleri 2012

12 Numaralı DMS Stoklar 2010

13 Numaralı DMS Kiralamalar 2010

14 Numaralı DMS Raporlama Tarihinden Sonraki Olaylar 2010

16 Numaralı DMS Yatırım Amaçlı Varlıklar 2010

17 Numaralı DMS Maddi Duran Varlıklar 2010

18 Numaralı DMS Bölümsel Raporlama 2012

19 Numaralı DMS Karşılıklar, Koşullu Yükümlülükler ve Koşullu Varlıklar 2011

20 Numaralı DMS İlişkili Taraf Açıklamaları 2013

21 Numaralı DMS Nakit Üretmeyen Varlıklarda Değer düşüklüğü 2011

22 Numaralı DMS Genel Yönetime İlişkin Mali Bilgilerin Açıklanması 2011

31 Numaralı DMS Maddi Olmayan Duran Varlıklar 2011

32 Numaralı DMS Hizmet İmtiyaz Sözleşmeleri 2014

1996 yılından itibaren 1050 sayılı Muhasebe-iUmumiye Kanununun Ek-9’uncu maddesi,

2003 Mali Yılı Bütçe Kanununun 51’incimaddesinin (o) bendinin verdiği yetki ileHazine hissesi alınması uygulamasında tahsilatesasına geçilmiştir.

5234 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesi,Hazine hissesinin dayanak maddesi olmuştur.(Yürürlükte bulunan hüküm)

DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER BÜTÇE VE MUHASEBE YÖNETMELİĞİ

Amaç ve kapsamGenel yönetim kapsamındaki kamu idarelerine bağlıolarak kurulmuş olan döner Sermayeli işletmelerin iş veişlemleri ilbütçelerininhazırlanması,uygulanması,sonuçlandırılması vemuhasebesi ile kontrol ve denetimine ilişkin usul veesasları düzenlemektir.

DayanakBu Yönetmelik, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı KamuMalî Yönetimi ve Kontrol Kanununun geçici 11 incimaddesi ile 13/12/1983 tarihli ve 178 sayılı MaliyeBakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHKnin 11inci maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Genel Yönetim Muhasebesi

Genel yönetim muhasebesinde

kayıtlar iki farklı yöntem ile tutulabilir;

“Nakit Esaslı Muhasebe”,

“Tahakkuk Esaslı Muhasebe”

DEVLET MUHASEBESİ

Nakit ve Tahakkuk Esası5018 sayılı KMYKK ‘nun 51. Maddesinde :

Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi

MADDE 51.- Kamu gelir ve giderleri tahakkuk ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterilir.

Bütçe gelirleri tahsil edildiği, bütçe giderleri ise ödendiği yılda muhasebeleştirilir.

...

MADDE GEREKÇESİ (MADDE 51):

Maddede, Tahakkuk Esaslı Muhasebe Sisteminin gereği olarak gelir ve giderlerin tahakkuk ettirildikleri yılın hesaplarında gösterilmesi, Bütçe işlemlerinin ise nakit esasında muhasebeleştirilmesi hüküm altına alınmış; ayrıca.........

Nakit ve Tahakkuk EsasıGelirler ve Bütçe Gelirleri;

Gelirler Hesabına tahakkuk esasında ve GFS’e uygun olarak tahakkukeden gelirler kaydedilir.

Bütçe Gelirleri Hesabına nakit esasında Bütçe Kanunlarında bütçe geliriolarak tanımlanan gelirler kaydedilir.

Giderler ve Bütçe Giderleri Hesabı;

Giderler Hesabına tahakkuk esasında ve GFS’e uygun olarak tahakkukeden giderler kaydedilir.

Bütçe Giderleri Hesabına nakit esasında Bütçe Kanunlarında bütçe gideriolarak tanımlanan giderler kaydedilir.

Nakit ve Tahakkuk Esası

Nakit ve Tahakkuk EsasıYANSITMA TEKNİĞİ

Tahakkuk esasına dayalı muhasebe sistemi ile nakit esasına dayalı bütçe

sisteminin uyumlaştırılması ve tahakkuk esasında muhasebe raporları ve nakit

esasında bütçe raporları üretilebilmesi için “ yansıtma tekniği ” kullanılmıştır.

Böylece bütçe kanunlarının gelir ve gider kabul ettiği işlemler bütçe geliri ve bütçe

gideri hesaplarına kaydedilmekte ve yansıtma hesapları kullanılarak; genel kabul

görmüş muhasebe ilkelerine göre gelir ve gider kabul edilen işlemler gelir ve gider

hesaplarına yansıtılmakta, gelir ve gider olarak kabul edilmeyen işlemler ise ilgili

varlık veya yükümlülük hesaplarına yansıtılmaktadır

Gider yansıtma İşlemleri

Gelir yansıtma İşlemleri

Diğer yansıtma İşlemleriBütçeleştirilecek Borçlar yansıtma İşlemleri

Kişilerden Alacaklar Hesabı işlemleri

Ters yansıtma işlemleri vb.

Nakit ve Tahakkuk Esası

830 BÜTÇE GİDERLERİ 100.000

100 KASA HESABI 100.000

630 GİDERLER HESABI 100.000

835 GİDER YANSITMA 100.000

830 BÜTÇE GİDERLERİ 100.000

100 KASA HESABI 100.000

254 TAŞITLAR HESABI 100.000

835 GİDER YANSITMA 100.000

Tüketim Malzemesi Alımı (Yakıt Alımı) Varlık Alımı (Taşıt alımı)

NAKİT ESASI

YANSITMA HESAPLARI

TAHAKKUK ESASI

Nakit ve Tahakkuk

100 KASA HESABI 100.000

800 BÜTÇE GELİRLERİ 100.000

805 GELİR YANSITMA H. 100.000

600 GELİRLER HESABI 100.000

100 KASA HESABI 100.000

800 BÜTÇE GELİRLERİ 100.000

805 GELİR YANSITMA H. 100.000

254 TAŞITLAR HESABI 100.000

Vergi Dışı Gelir (Şartname Geliri) Sermaye Geliri (Taşıt Satışı)

NAKİT ESASI

YANSITMA HESAPLARI

TAHAKKUK ESASI

VERGİ DIŞI GELİR SERMAYE GELİRİ

KAYIT ÖNCELİĞİ

Personel Gideri Ödemesi

KAYIT ÖNCELİĞİ

KURUMSAL SINIFLANDIRMA ANAHTARI

İDARİ YAPI VE HİYERARŞİK KADEME

I II III IV

Bakanlık veya

Bütçe Türü

İşletmenin Bağlı

Olduğu Birim

İşletmenin

Kurulduğu İlİşletme Kodu

- Bakanlıklar ile Eşdeğer Kurumlar 01-37

- Yükseköğretim Kurumları 38

- Diğer Özel Bütçeli Kurumlar 40

I. Düzey Genel bütçeli kamu idarelerine bağlı döner sermayeli işletmelerde, işletmelerin bağlı olduğu bakanlıklar ve anayasal

olarak eşdeğer idareler kodları; yüksek öğretim kurumlarına bağlı döner sermayeli işletmelerde "38"; diğer özel

bütçeli idarelere bağlı döner sermayeli işletmelerde "40" kodu kullanılacaktır.

II. DüzeyGenel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine bağlı döner sermayeli işletmelerde, işletmelerin bağlı olduğu I. düzeyde

tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu birimin genel bütçe kodu; özel bütçeli idarelere bağlı döner

sermayeli işletmelerde, özel bütçeli idarenin özel bütçe kurumsal kodu kullanılacaktır.

III. Düzey İşletmenin kurulduğu ilin il plaka kodu kullanılacaktır.

IV. DüzeyAynı il sınırlarında kurulan işletmelere "1"den başlayan ve ardışık olarak verilen kod kullanılacaktır. Üniversitelerde

işletmeyi oluşturan ve hesapları ayrı tutulan birimlerce 1'den başlayan ve ardışık olarak verilen kod kullanılabilir.

V. Düzey İşletmelerin bölümlerinin (üniversitelerde birimlerin bölümlerinin) bütçe uygulamaları ve faaliyetleri ayrı olarak

izlenmek isteniyorsa bölüm bazında beşinci düzey olarak kod açılacaktır.

BÜTÇE GELİRLERİNİN EKONOMİK SINIFLANDIRMA TABLOSU (İKİNCİ DÜZEY)

KODUAÇIKLAMA

I II

03 Mal ve Hizmet Gelirleri

03 01 Sağlık Hizmeti Gelirleri

03 02 Orman Gelirleri

03 03 Tarım ve Hayvancılık Gelirleri

03 04 Mesleki Eğitim Gelirleri

03 05 Belgelendirme ve İzin Verme Gelirleri

03 06 Baskı, Matbaa ve Darphane Gelirleri

03 07 Barınma ve Konaklama Gelirleri

03 08 İmal, Yenileştirme, Bakım, Onarım ve Kurtarma Gelirleri

03 09 Proje, Araştırma ve Danışmanlık Gelirleri

03 10 Eğitim ve Danışmanlık Gelirleri

03 11 Sınav, Ölçme ve Değerlendirme Gelirleri

03 12 Muayene, Ölçüm, Kontrol ve Denetim Gelirleri

03 13 Tasfiye Edilecek Eşya ve Hurda Satış Gelirleri

03 99 Diğer Mal ve Hizmet Gelirleri

04 Alınan Bağış ve Yardımlar

04 01 Yurtdışından Alınan Bağış ve Yardımlar

04 02 Bağlı Olunan İdareden Alınan Bağış ve Yardımlar

04 03 Diğer İdarelerden Alınan Bağış ve Yardımlar

04 04 Kurumlardan ve Kişilerden Alınan Bağış ve Yardımlar

04 05 Proje Yardımları

BÜTÇE GELİRLERİNİN EKONOMİK SINIFLANDIRMA TABLOSU (İKİNCİ

DÜZEY)

KODUAÇIKLAMA

I II

06 Sermaye Gelirleri

06 01 Taşınmaz Satış Gelirleri

06 02 Taşınır Satış Gelirleri

06 03 Menkul Kıymet ve Varlık Satış Gelirleri

08 Verilen Borçlardan Kaynaklanan Alacaklardan Tahsilat

08 01 Diğer İşletmelere Verilen Borçlardan Kaynaklanan Alacaklardan Tahsilat

09 Diğer Gelirler

09 01 Faiz Gelirleri

09 02 Alınan Paylar

09 03 Para Cezaları

09 04 Kira Gelirleri

09 09 Diğer Çeşitli Gelirler

06 Sermaye Gelirleri

06 01 Taşınmaz Satış Gelirleri

06 02 Taşınır Satış Gelirleri

06 03 Menkul Kıymet ve Varlık Satış Gelirleri

08 Verilen Borçlardan Kaynaklanan Alacaklardan Tahsilat

08 01 Diğer İşletmelere Verilen Borçlardan Kaynaklanan Alacaklardan Tahsilat

09 Diğer Gelirler

09 01 Faiz Gelirleri

09 02 Alınan Paylar

BÜTÇE GİDERLERİNİN FONKSİYONEL SINIFLANDIRMA TABLOSU (İKİNCİ DÜZEY)

KODUAÇIKLAMA

I II

01 GENEL KAMU HİZMETLERİ

01 03 Genel Hizmetler

01 04 Temel Araştırma Hizmetleri

01 06 Genel Nitelikli Transferlere İlişkin Hizmetler

01 08 Genel Kamu Hizmetlerine İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

01 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Genel Kamu Hizmetleri

02 SAVUNMA HİZMETLERİ

02 08 Savunmaya İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

02 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Savunma Hizmetleri

03 KAMU DÜZENİ VE GÜVENLİK HİZMETLERİ

03 01 Güvenlik Hizmetleri

03 08 Kamu Düzeni ve Güvenliğe İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

03 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Kamu Düzeni ve Güvenlik Hizmetleri

04 EKONOMİK İŞLER VE HİZMETLER

04 01 Genel Ekonomik İşler ve Hizmetler

04 02 Tarım, Ormancılık, Balıkçılık ve Avcılık Hizmetleri

04 03 Yakıt ve Enerji Hizmetleri

04 04 Madencilik, İmalat ve İnşaat Hizmetleri

04 05 Ulaştırma Hizmetleri

04 06 İletişim Hizmetleri

04 07 Diğer Endüstriler

04 08 Ekonomik Faaliyetlere İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

04 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Ekonomik İşler ve Hizmetler

05 ÇEVRE KORUMA HİZMETLERİ

05 01 Atık Yönetimi Hizmetleri

05 02 Atık Su Yönetimi Hizmetleri

05 03 Kirliliğin Azaltılması Hizmetleri

05 04 Doğal Ortamın ve Bio Çeşitliliğin Korunması

05 08 Çevre Korumaya İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

05 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Çevre Koruma Hizmetleri

06 İSKAN VE TOPLUM REFAHI HİZMETLERİ

06 01 İskan İşleri ve Hizmetleri

06 02 Toplum Refahı Hizmetleri

06 03 Su Temini İşleri ve Hizmetleri

06 08 İskan ve Toplum Refahına İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

06 09 Sınıflandırmaya Girmeyen İskan ve Toplum Refahı Hizmetleri

07 SAĞLIK HİZMETLERİ

07 01 Tıbbi Ürünler, Cihaz ve Ekipmanlara İlişkin İşler ve Hizmetler

07 02 Ayakta Yürütülen Tedavi Hizmetleri

07 03 Hastane İşleri ve Hizmetleri

07 04 Halk Sağlığı Hizmetleri

07 08 Sağlık Hizmetlerine İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

07 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Sağlık Hizmetleri

08 DİNLENME, KÜLTÜR VE DİN HİZMETLERİ

08 01 Dinlenme ve Spor Hizmetleri

08 02 Kültür Hizmetleri

08 03 Yayın ve Yayım Hizmetleri

08 08 Dinlenme Kültür ve Din Hizmetlerine İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

08 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Dinlenme, Kültür ve Din Hizmetleri

09 EĞİTİM HİZMETLERİ

09 01 Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Hizmetleri

09 02 Ortaöğretim Hizmetleri

09 03 Ortaöğretim Sonrası Mesleki Eğitim Hizmetleri

09 04 Yükseköğretim Hizmetleri

09 05 Seviyeye Göre Sınıflandırılamayan Eğitim Hizmetleri

09 06 Eğitime Yardımcı Hizmetler

09 08 Eğitime İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

09 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Eğitim Hizmetleri

10 SOSYAL GÜVENLİK VE SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ

10 01 Hastalık ve Malullük Yardım Hizmetleri

10 02 Yaşlılık Yardımı Hizmetleri

10 04 Aile ve Çocuk Yardımı Hizmetleri

10 08 Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardımlara İlişkin Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri

10 09 Sınıflandırmaya Girmeyen Sosyal Güvenlik ve Sosyal Yardım Hizmetleri

MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Muhasebe temel kavramları, evrensel kavramlar olup muhasebe ilke ve

kurallarına dayandığı zemini oluşturur. Temel kavramlar ilke ve kurallarla beraber, muhasebe uygulamalarına yön veren disiplinin esası olup, muhasebe bilgileri bu esasa göre üretilir. Muhasebe temel kavramları şunlardır:

1. Kişilik Kavramı

2. Süreklilik Kavramı

3. Dönemsellik Kavramı

4. Parayla Ölçülme Kavramı

5. Maliyet Esası Kavramı

6. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı

7. Tutarlılık Kavramı

8. Tam Açıklama Kavramı

9. ihtiyatlılık Kavramı

10. Önemlilik Kavramı

11. Özün Önceliği Kavramı

12. Sosyal Sorumluluk Kavramı

•

FİNNASAL TABLO DÜZENLEME İLKELERİ BİLANÇO İLKELERİ

Bilanço ilkelerinin amacı, sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait karı işletmede bırakan sahip ve hissedarlar ile alacaklıların İşletmeye sağladıkları kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıt, hesap ve tablolarının anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve gösterilmesi yoluyla belli bir tarihte İşletmenin mali durumunu açıklıkla ve ilgililer için gerçeğe uygun olarak yansıtılmasıdır.

Bilanço ilkeleri; varlıklar, yabancı kaynaklar ve özkaynaklaritibarıyla üç grupta toplanmaktadır:

•

FİNNASAL TABLO DÜZENLEME İLKELERİ BİLANÇO İLKELERİ

A) Varlıklara ilişkin ilkeler

İşletmenin bir yıl ya da normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüştürülebilecek varlıkları, bilançoda Dönen Varlıklar grubu içinde gösterilir.

İşletmenin bir yıl ya da normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşemeyen hizmetlerinden bir hesap döneminden daha uzun süre yararlanılan uzun vadeli varlıkları, bilançoda Duran Varlıklar grubu içinde gösterilir.

Bilançoda varlıkları, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek için, varlıklardaki değer düşüklüklerini göstererek karşılıkların ayrılması zorunludur.

Dönen varlıklar grubu içinde yer alan menkul kıymetler, alacaklar, stoklar ve diğer dönen varlıklar içindeki ilgili kalemler için, yapılacak değerleme sonucu, gerekli durumlarda uygun karşılıklar ayrılır.

FİNNASAL TABLO DÜZENLEME İLKELERİ BİLANÇO İLKELERİ

A) Varlıklara ilişkin ilkeler

Gelecek dönemlere ait olarak önceden ödenen giderler ile cari dönemde tahakkuk eden ancak gelecek dönemlerde tahsil edilecek olan gelirler, kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir.

Bilançoda duran varlıklar grubunda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan duran varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan amortismanların birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.

Duran varlıklar grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.

Bilançonun dönen ve duran varlıklar grubunda yer alan alacaklar, menkul kıymetler, bağlı menkul kıymetler ve diğer ilgili hesaplardan ve yükümlülüklerden İşletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilişkili bulunduğu bağlı ortaklıklara, iştiraklere, personele, kuruculara ve mütevellilere ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir.

Tutarları kesinlikle saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz. Bu tür alacaklar dipnot ya da eklerinde gösterilir.

Verilen rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatların özellikleri ve kapsamları bilanço dipnot ya da eklerinde açıkça belirtilmelidir.

FİNNASAL TABLO DÜZENLEME İLKELERİ BİLANÇO İLKELERİ

B) Yabancı Kaynaklara ilişkin ilkeler

İşletmenin bir yıl ya da normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelen borçları, bilançoda kısa vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir.

İşletmenin bir yıl ya da normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelmemiş borçları, bilançoda uzun vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir.

İşletmenin bilinen ancak tutarları uygun olarak tahmin edilemeyen durumları da bilançonun dipnotlarında açık olarak belirtilmelidir.

Tutarları kesinlikle saptanamayanların veya durumları tartışmalı olanları da içermek üzere, İşletmenin bilinen ve tutarları uygun olarak tahmin edilebilen bütün yabancı kaynakları kayıt ve tespit edilmeli, bilançoda gösterilmelidir.

Gelecek dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen hasılat ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde ödenecek olan giderler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir.

Bilançonun kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar gruplarında yer alan borçlar, alınan avanslar ve diğer ilgili hesaplardan İşletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilişkili bulunduğu iktisadi işletmelere, iştiraklere, personele, kuruculara ve mütevellilere ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir.

FİNNASAL TABLO DÜZENLEME İLKELERİ BİLANÇO İLKELERİ

C) Özkaynaklara ilişkin ilkeler

Özkaynaklar, işletme sahip ve ortakları tarafından işletmeye konan sermaye ile, geçmiş yıl gelirleri (zararları), özel fonlar, sermaye yedekleri, karşılıklar ve dönem karı veya zararından oluşur. Sermaye yedekleri yeniden değerleme değer artış fonu ile yedek niteliğindeki karşılıklardan oluşur.

Özkaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem net zararı, özkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.

İşletmenin ortakları tarafından özkaynakların devam ettirilmesi ve korunması gerekir. İşletmede herhangi bir zararın ortaya çıkması herhangi bir nedenle özkaynaklarda meydana gelen azalmalar, hem dönemsel hem de kümülatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.

Özkaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem zararı, öz kaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.

Özkaynaklar; ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kar yedekleri, geçmiş yıl karları (zararları) ve dönem net kar (zarar)’ndan oluşur.

FİNNASAL TABLO DÜZENLEME İLKELERİ GELİR TABLOSU İLKELERİ

Gelir tablosu ilkelerinin amacı, satışlar, gelirler, giderler, maliyetler, kâr ve zararlara ait hesapların belli dönemlere ait faaliyet sonuçlarını doğru olarak göstermelerini sağlamaktır.

Gerçekleşmemiş gelirler ve satışlar gerçekleşmiş gibi ya da gerçekleşenler gerçek tutarından fazla ya da az gösterilmemelidir.

Belli bir dönemin gelirleri ve satışları bunları elde etmek için yapılan maliyet ve giderler ile karşılaştırılmalıdır.

Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır.

Maliyetler, maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ile diğer gider grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır.

Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip gelir ve giderler meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir.

Karşılıklar, isletmenin gelirini keyfi şekilde azaltmak ya da bir döneme ait gelir-gider farkını diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır.

TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ Hesap Sınıfları

1. DÖNEN VARLIKLAR 2. DURAN VARLIKLAR3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 5. ÖZKAYNAKLAR6. GELİR TABLOSU HESAPLARI 7. MALİYET HESAPLARI8.9. NAZIM HESAPLAR

TEKDÜZEN HESAP ÇERÇEVESİ

BİLANÇO

AKTİFLER PASİFLER

1 Dönen Varlıklar

(100-199 nolu hesaplar)

3 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (300-399)

2 Duran Varlıklar

(200–299 nolu hesaplar)

4 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (400-499)

5 Özkaynaklar

(500-599)

Hesap çerçevesinin 1 ve 2 nolu hesap sınıfları bilançonun aktif kısmını; 3,4 ve 5 nolu sınıfları ise pasif kısmını oluştururlar.

6 GELİR TABLOSU HESAPLARI

GİDER HESAPLARI GELİR HESAPLARI

610. SATIŞTAN İADELER 600. YURTİÇİ SATIŞLAR

611. SATIŞ İSKONTOLARI 601. YURTDIŞI SATIŞLAR

612. DİĞER İNDİRİMLER 602. DİĞER GELİRLER

620. SATILAN MAMÜLLER MALİYETİ 640. İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ

621. SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 641. BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ

622. SATILAN HİZMET MALİYETİ 642. FAİZ GELİRLERİ

623. DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ 643. KOMİSYON GELİRLERİ

630. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 644. KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR

631. PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARI

632. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 646 KAMBİYO VE BORSA DEĞER ARTIŞ KARLARI

652. REESKONT FAİZ GİDERLERİ 648- ENFLASYON DÜZELTMESİ KARLARI

653. KOMİSYON GİDERLERİ 649. DİĞER GELİR VE KÂRLAR

654. KARŞILIK GİDERLERİ 671. ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KÂRLARI

655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARI 679. DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR

656 KAMBİYO VE BORSA DEĞ. AZALIŞ ZARARLARI

657. REESKONT FAİZ GİDERLERİ

658- ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI

659. DİĞER GİDER VE ZARARLAR

660. KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ

661. UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ

680. ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI

681. ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI

689. DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR

106

Muhasebe: İşletmelerin dilidir.

Bir işletmenin mali performansı ve mali yapısı ancaksağlıklı muhasebe işlemleri sonucu oluşan mali tablolar iledeğerlendirilebilir.

Dolayısı ile; gelir ve gideri oluşturan tüm kalemler ilgilihesap koduna uygun olarak doğru bir şekilde vezamanında kayıt altına alınmalıdır.

İşletme Bütçeleri

107

Bütçe: Bir mali yılda gelir ve gider tahminlerinin yapıldığı mali tablolardır.

Bütçenin Fonksiyonları;-Yönetim fonksiyonu,-Kontrol fonksiyonu,-Planlama fonksiyonu,

Temel Bütçe İlkesi; gelir ve giderin denk olmasıdır.

Gelir Gider Dengesi

Finansal Sürdürülebilirlik İçin Temel İlke

108

Gelir = Gider

Bu dengenin sağlanması, mali sorunların sağlıklı tespit edilmesi ve alınacak tedbirlerle çözülmesi ile mümkün olacaktır.

İŞLETMELERİNDE GELİR VE GİDER KALEMLERİ

GELİR KALEMLERİ

Fonksiyonu gereği Sağlık İşletmelerin temel gelirkaynağı sağlık hizmet üretiminden elde edilen gelirlerolup, ana fonksiyonunu yerine getirirken işletmecilikgereği oluşan diğer gelirlerde mevcuttur.

GELİR KALEMLERİ Hizmet Üretim Gelirleri

(Muayene, Ameliyat, Yatak, Laboratuar, Görüntülüme, İlaç, Medikal Malzeme vb.)

Kurumlar Arası Karşılıksız Kaynak Aktarımından Doğan Gelirler

Kurumlar Arası Bedelli Malzeme Devrinden Kaynaklanan Gelirler

Merkezden Gönderilen Yardımlar

GELİR KALEMLERİ• Şartlı Bağışlar

• Teminat Gelirleri

• İhale Şartname Satış Gelirleri

• Kira Gelirleri

• Maddi Duran Varlık Satış Gelirleri

• Faiz Gelirleri

• Eğitim, Sertifika, Kalibrasyon vb. diğer hizmet gelirleri.

GİDER KALEMLERİ1- YATIRIM GİDERLERİ

• Makine, Teçhizat ve Demirbaş Alımları

• Bina Bakım Onarım Giderleri (Malzeme Dahil)

• Tıbbi Cihaz Onarım Giderleri (Malzeme Dahil)

• Bilgisayar Bakım Onarım Giderleri (Malzeme Dahil)

• İnşaat Maliyet Giderleri

• Arsa, Taşıt, Lisanslı Yazılım Programı vb. Diğer edinimlere ait giderler.

GİDER KALEMLERİ

2- İLAÇ, MEDİKAL VE LABORATUAR MALZEME GİDERLERİ

İlaç Giderleri (Aşı,Serum Dahil Her Türlü İlaçlar

Biyokimyasal ve Gaz içeren Maddeler

Tıbbi Malzeme Giderleri (Tıbbi Sarf Malzeme, Protez-Ortez vb.

Laboratuar Malzeme Giderleri (Tetkik KİT’ leri ve lam,lamel,pipet gibi her türlü laboratuar sarf malzemeleri)

GİDER KALEMLERİ3- HİZMET ALIM GİDERLERİ - 1

• Temizlik Hizmet Alım Gideri (Personelli)

• Yemek Hizmet Alım Gideri (Personelli)

• Güvenlik Hizmet Alım Gideri (Personelli)

• V.H.K.İ.(Hasta Kayıt-Kabul) Hizmet Alım Gideri (Personelli)

• Hastane Otomasyon Hizmet Alım Gideri

• Bakım-Onarım Hizmet Alım Gideri (Personelli)

GİDER KALEMLERİ3- HİZMET ALIM GİDERLERİ - 2

• Görüntüleme Hizmet Alım Gideri

• Laboratuar Hizmet Alım Gideri

• Araç Kiralama Hizmet Alım Gideri

• Sterilizasyon Hizmet Alım Gideri (Personelli)

• Çamaşır Yıkama Hizmet Alım Gideri (Personelli)

• Fizik Tedavi, KVC, Tıbbi Atık Taşıma vb. Diğer Tıbbi Hizmet Alım Giderleri

GİDER KALEMLERİ4- PERSONEL GİDERLERİ

Ek Ödeme Gideri

Kadrolu İşçi veya Sözleşmeli Memurlara Ödenen Maaş Gideri

Nöbet Ücret Giderleri

Yolluk Giderleri

GİDER KALEMLERİ5- DİĞER İŞLETME GİDERLERİ

• Elektrik-Su Gideri

• Yakacak ve Akaryakıt Yağ Gideri

• Kırtasiye, Tekstil Malzeme vb. Tüketim Amaçlı Malzeme Giderleri

• Ulaştırma-Haberleşme Giderleri

• Kira Giderleri

• Taşıma-Ardiye, Müşavir Firma ve Bilirkişi, İcra Ödemeleri gibi Diğer Giderler.

GİDER KALEMLERİ6- VERGİ GİDERLERİ (KANUNİ YÜKÜMLÜLÜKLER)

Ödenecek Hazine Payı

Ödenecek SHÇEK Payı

Sağlık Bakanlığı Merkez Hissesi

Mesleki Zorunlu Sigorta Primleri

Damga Pulu Kesintisi Gibi diğer vergi ödemeleri