havacılık

A grubu alma ruhsat

A

aciliyet / urgency/immediacy

ing license group a Havaalanlar Yer Hizmetleri Ynetmelii (SHY-22) hkmlerine uygun olarak havaalanlarnda, 5inci maddede belirtilen hizmet trlerinin tamam veya en az yolcu trafik, yk kontrol ve haberleme, ramp, kargo ve posta, uak temizlik, birim ykleme gerelerinin kontrol iin en az uluslararas trafie ak havaalannda tekilatlanarak hava tayclarna yer hizmeti yapmak zere yetkilendirilmi zel hukuk tzel kiilerine her bir hizmet tr iin verilecek alma belgeleri. absorpsiyon / absorption Bir kat veya svnn znme ya da bileik oluturarak ktlesinde molekllerin kimyasal veya fiziksel tecridi.

A grubu alma ruhsat / work-

ADS-C Anlamas / ADS-C Agree-

Hava arac veya dier aralar ile ilerindeki ya da civarndaki insanlarn gvenlii ile ilgili durumu belirtmek iin kullanlan ifade. ment ADS-C veri raporlama koullarnn (rnein; hava trafik hizmetlerinin salanmasnda ADS-cnin kullanlmasna dair daha nce mutabk kalnd zere; hava trafik hizmetleri nitesi tarafndan ihtiya duyulan veri ve ADS-C raporlarnn skl) tesis edildii bir raporlama plan. Krmata; olduka sert; kum, akl, veya krmata gibi imento veya bitm ile kartrlarak beton, har sva veya asfalt elde edilen doal kaya materyali.

adsorpsiyon / adsorption Molekllerin bir kat veya sv yzeyinde tutunmas. agrega / aggregate

acil durum / emergency

acil durum plan / emergency plan

Hava meydannda, normal hizmet ak dnda, personel, ara, gere ve malzeme kullanm, takviyesi, ilgili kurum ve kurulularla ibirlii ve koordinasyonu gerektiren, gvenlik, kaza-krm, yahut kurtarma ile ilgili her trl durum.

phases phe hali, alarm hali ve tehlike hali anlamnda kullanlan genel terim.

acil durum safhalar / emergency

Hava meydannda her trl acil durumda, bu duruma uygun olarak, ara, gere ve personel kullanmn ve takviyesini, ilgili kurum ve kurulularla ibirliinin koordinesini dzenleyen ve ICAO ek-14 ve SHY14Aya gre hazrlanan plan.

AIM hizmeti / AIM service Uluslararas hava seyrseferinin emniyet, dzen, kalite ve etkinliini artrmak iin ihtiya duyulan havaclk bilgi/verilerini ve haberleme akn salamak amacyla AIM memurlar/personelince verilen hizmet. AIP dzeltmeleri / AIP amendment AIPde yer alan bilgilerde yaplan kalc deiiklik.156

gate Birim arl 2600 kg/m3ten daha byk olan agrega.

ar agrega / heavyweight aggre-

ULATIRMA ve HABERLEME TERMLER SZL

HAVAYOLU

terimleri

AIP eki / AIP supplement AIPde yer alan kalc bilgilere ek zellii tayan, 3 ay veya daha uzun sreli geici deiiklikler ile uzun metin ve grafiklerden oluan ksa sreli bilgiler. AIRMET bilgisi / AIRMET infor-

ln salayan sistem.

aldis (sinyal) lambas

mation Alak irtifa hava arac uularnn gvenliini olumsuz etkileyebilecek ve ilgili uu bilgi blgesindeki (FIR) ve onun alt blgesindeki alak irtifa uular iin yaynlanm hava tahmin raporunda nceden bulunmayan belirli yol boyu hava durumu olaylarnn ortaya kmasyla ya da beklenmesiyle ilgili olarak bir meteoroloji nbeti ofisi (MWO) tarafndan yaynlanan hava durum bilgisi.

akrobatik uu / acrobatic flight Bir hava aracnn genel durumunda istenilerek yaplan manevralarla meydana getirilen ani deiiklik, normal d bir olay veya hzndaki anormal deiikliklerle yaplan uu. aktif NOTAM / active NOTAM aktif yol-noktas / active way point Seyrsefer kolayl salamak amacyla belirlenmi yol noktas.

akkanlatrc / plasticizer Betonda ayn kvamn veya ilenebilirliin daha az su ile elde edilmesini salayan kimyasal katk malzemesi.

Gn ve saate gre aktif hale gelen NOTAM.

AIS birimi / AIS unit

Normal fonksiyonlu bir uan yere, suya ya da bir engele doru yapt uu.

air starter arac / air starter

Hava seyrseferinin emniyet, dzen, kalite ve etkinliini artrmak iin ihtiya duyulan havaclk bilgi/verilerinin salanmas, hazrlanmas, formatlanmas, yaynlanmas ve arivlenmesi faaliyetlerinin yrtld AIM hizmet birimi.

alarm hali / alert phase Bir hava aracnn ve iinde bulunan kimselerin gvenlii ile ilgili kayg duyulan, belirsizliin mevcut olduu, endie edilen durum. alarm hizmeti / alerting serviceArama-kurtarma almalar iin kurulan nite tarafndan verilen hizmet.

akaryakt hidrant arac / dis-

ak kontrol / flow control Sektrler aras bilgi aknn kontro157

penser Apron zerinde bulunan akaryakt ikmal deposu ile irtibat bulunan yakt piti/valfi ile uak arasnda yakt dolum ilemini gerekletiren ve zerinde pompa, saya, mikro filtre, dolum hortumlar gibi donanmlar bulunan ara.

alalma hz ayarlamalar / de-

aldis (sinyal) lambas / aldis

(signalling) lamp Kule operatr ile uak pilotu arasndaki iletiimi salayan sistemlerin devre d kalmas durumunda, mors kodlar ile haberlemeyi sala-

scend speed adjustments Meydan var zamann belirlemek amacyla yaplan hz azaltma hesaplamalar.


mak zere, kontrol kulesinde, sinyal lambas (aldis) bulundurulur. Sinyal lambas; krmz-yeil-beyaz renkte sinyal verebilmektedir.aletli (uu) meteorolojik koullar

aletli (uu) meteorolojik koullar / instrument(flight) meteo-

aletli ini sistemi / instrument landing system (ILS) Yaklama ilemi boyunca pilota dikey ve yatay rehberlik yapan ve elektronik cihazlardan oluan hassas aletli yaklama sistemi. aletli meteorolojik artlar /

rological conditions Grerek meteorolojik koullar iin belirtilen en dk deerlerden daha az olan gr, buluttan uzaklk ve tavan terimleriyle aklanan meteorolojik koullar.

A) Hassas olmayan yaklama pisti. Direkt bir yaklama iin yeterli olan, en azndan istikamet bilgisi salayan grsel yardmclarn ve bir grsel olmayan yardmcnn hizmet verdii bir aletli pist. B) Hassas yaklama pisti, kategori I. Karar yksekliinin en az 60 m (200 ft) olduu ve gr mesafesinin en az 800 m veya pist gr mesafesinin en az 550 m olduu operasyonlar iin ngrlen, ILS ve/veya MLS ve grsel yardmclar ile hizmet veren bir aletli pist C) Hassas yaklama pisti, kategori II. Karar yksekliinin 60 mden (200

aletli pist / unstrument runvay

instrument meteorological conditions Grerek meteorolojik artlar [VMC] iin tespit edilen asgari deerlerden daha aa olan gr, bulutlardan olan mesafe ve tavan olarak ifade edilen meteorolojik artlar.

ft) az olduu, fakat 30 mden (100 ft) az olmad ve pist gr mesafesinin en az 300 m olduu operasyonlar iin ngrlen, ILS ve/veya MLS ve grsel yardmclar ile hizmet veren bir aletli pist D) Hassas yaklama pisti, kategori III. a- Karar yksekliinin 30 mden (100 ft) az olduu, veya hibir karar yksekliinin bulunmad ve pist gr mesafesinin en az 175 m olduu operasyonlar iin ngrlen, b- Karar yksekliinin 15 mden (50 ft) az olduu, veya hibir karar yksekliinin bulunmad ve pist gr mesafesinin 175 mden az olduu, fakat 50 mden az olmad operasyonlar iin ngrlen, c- Hibir karar yksekliinin ve hibir pist gr mesafesi snrlamasnn bulunmad operasyonlar iin ngrlen, pist yzeyine doru ve pist yzeyi boyunca ILS ve/veya MLS ile hizmet veren bir aletli pist.

aletli uu kurallar / instrument

flight rules Aletli meteorolojik artlar altnda uuun idaresini salayan kurallar btn.

aletli uu sresi / instrument

aletli yaklama usul / instrument approach procedure Ua ilk yaklama fiksinden veya tanmlanm geli yolunun bandan iniin tamamlanaca bir noktaya getiren, ayet ini tamamlanamayacaksa bir bekleme noktasna158

flight time Pilotun baka bir harici referans noktas almakszn yalnzca aletleri referans alarak bir hava aracn uurduu sre.


HAVAYOLU

terimleri

getiren veya belirli bir ykseklie trmandran, mnialardan koruyarak uu aletlerinin yardmyla yaplan daha nceden belirlenmi manevralar serisi.

anlald

aletli yaklama ve uygulamalar / practice instrument approach

instrument approach way point Yaklama prosedrleri tanmnda kullanlabilen pozisyon fiksleri, ilk yaklama yol noktas ve son yaklama yol noktas gibi deerlendirilmektedir.

aletli yaklama yol noktas /

VFR ve/ veya IFR uaklar tarafndan pilot eitimi veya profesyonel anlamda gsteriler amacyla yaplan aletli yaklama uygulamalar.

alkali karbonat reaksiyonu / alkali -carbonate reaction Kalsitik kireta, dolomitik kireta veya kalsit, kil ieren ince taneli dolomitik kireta agregalarndan oluan karbonat reaksiyonu. alkali silika reaksiyonu / alkali

altimetre / altimetre

-silica reaction Genellikle imentodan kaynaklanan alkali oksitlerle (NA2O, K2O) reaktif silika formlar ieren agregalar arasnda oluan, betonda genleme etkisi yaratan kimyasal bir reaksiyon. Hava basncn (havann arln) len bir eit madeni barometre.

aletsiz pist / non-instrument

alevlenme noktas / ignition degree Standart bir kapta hazrlanan bitml malzemenin belirli bir hzla stlmas esnasnda bir alevcik yardm ile tesbit edilen alevlenme anndaki suhuneti. alc uluslararas NOTAM ofisi /client nof Bir NOTAM ileme birimi tarafndan salanan hizmetlere abone olan herhangi bir uluslararas NOTAM ofisi.

runway Grerek yaklama prosedrleri kullanlarak hava aralarnn operasyonlar iin ngrlen bir pist.

alt-st ilemi / bottom-up process D iaret ve komutlarla aktivite kontrol yapmak. alt-st yaklama / bottom-up

li- aggregate reaction Portland imentosundan veya baz agrega bileimlerinden gelen alkalilerle beton veya har arasndaki kimyasal reaksiyon.159

alkali agrega reaksiyonu / alka-

ana pist(ler) / primary runway(s) artlar msait olduunda dierlerine nazaran kullanlmas tercih edilen pist(ler). analog sinyal / analog signal anlald / rogerSon mesajnzn tamamn aldm anlamnda kullanlan ifade.

alvyon / alluvium Akarsular tarafndan tanan kil, kum, akl gibi ktle paralarnn, suyun ak hznn azalmas sonucu elverili yerlere birikmesiyle meydana gelen tortular.Genlii, zamanla deien srekli sinyaller.

approach Tek bir bileim nedeniyle balayan ya da her bir tekrarnda artarak devam eden bir problem ya da frsat iin hazrlanan zel bilimsel yaklama.


anlama mektubu

anlama mektubu / letter of agreement Komu hava trafik kontrol niteleri arasnda, kontrol sorumluluunun devri konusunda yaplan anlama. anten / antennaRadyo frekans enerjisini bir hzme ierisine odaklayan elektromekanik cihaz.

apron kart / apron identification card lkemiz havalimanlarnda, Devlet Hava Meydanlar letmesinin personele salad, terminal ve bro girii iin kullanlan manyetik kart. apron taksi yolu / apron taxiway

apron ynetim hizmeti / apron

Apron zerinde, aprona gei iin kullanlan taksi yolu sisteminin bir ksm.

antrasit / anthracite

antrepo / entrepot-warehouse

Bir kara hava alannda hava aralarnn yolcu, posta ve kargo indirme bindirme, yakt ikmali, bakm ve park etme amalarna ynelik tanmlanm alan.

apron / apron

Gmrk gzetimi altnda bulunan eyann konulmas amacyla hava meydan ierisinde veya dnda bulunan ve kuruluunda aranlacak koullar ve nitelikleri ynetmelikle belirlenen yer.

Yksek karbon ierikli kmr.

ara bekleme pozisyonu / intermediate holding position Aralarn ve taksi yapan hava aralarnn durup, havaalan kontrol kulesi tarafndan bu ynde bir talimat verildiinde, ilerlemesine izin verilene kadar beklemeleri iin trafik kontrol amal ngrlen belirli bir yer. ara yaklama blm / intermediate approach segment Aletli yaklama usulnn ara ve son yaklama fiksi veya noktas arasnda kalan blm.

management service Apron zerindeki hava aralar ve tatlarn etkinlik ve hareketlerini dzenlemeyi salayan hizmet.

arama / search Gayri kanuni eylem yapmak zere kullanlabilecek silah, patlayc ve benzeri maddelerin; yolcu, bagaj ve dier eyalar ile havaclk faaliyetlerinde kullanlan materyallerde tespiti iin ulusal mevzuat ereve160

ara yol bekleme pozisyonu / road-holding position Aralarn beklemeleri iin gerekebilecek, tayin edilmi bir yer.


HAVAYOLU

terimleri

aratrma / investigation Yaanan yasad bir olay veya olumsuzluklar nedeniyle, uluslararas standart ve tavsiyeler acsndan yaplmas gereken ve yaanan aksaklk, zafiyet ve sorumluluun kaynann nedenlerini ortaya koymak iin yaplan ilem. arazi engeline doru kontroll uu / controlled flight into terrainNormal fonksiyonlu bir uan yere, suya ya da bir engele doru yapt uu.

sinde gvenlik birimleri tarafndan fiziki, teknik veya dier arama yntemi ile yaplan uygulama.

anma

asgari alma irtifa / minimum reception altitude Bir kavak noktasnn tanmlanabilecei en dk irtifa. asgari bekleme irtifa / minimum

arka lob / back lobe Bir antenin arkasna yaylan enerjinin lobu. artrma / augmentation

area Hava meydannda, yolcu ve kabin bagajlarnn son kontrol edildii nokta ile uak arasnda kalan blge.

arndrlm (steril) alan / steril

asgari katedi irtifa / minimum crossing altitude Asgari yol IFR irtifa (MEA) daha yksek olan bir yola doru ilerleyen bir hava aracnn belirli fiksleri katetmesi gereken asgari irtifa.

holding altitude Bir bekleme paterni iin seyrsefer ve iletiim sinyal kapsamas ve mania ama gereksinimlerini salayan en dk irtifa.

Temel uydu bilgisi ile birlikte sistemin performansnn artmas.

asgari sektr irtifa / minimum sector altitude Acil durum artlarnda kullanlabilecek, bir radyo seyrsefer yardmcs merkez olmak zere 46 km(25NM) yar apl bir sektr iinde kalan sahada bulunan tm manialardan asgari 300 m (1000 feet) ykseklik salayan en dk irtifa. asgari seyrsefer performans artnamesi / minimum navigationperformance specification MNPS dizaynl hava sahasnda operasyon yapabilmesi maksadyla, bir uan minimum seyrsefer performans kabiliyetine sahip olmas iin gerekli olan standartlarn bir dzenlemesi.

asfalt / asphalt

asgari alalma irtifa / minimum

Ana maddesi katran olan ve yollarn kaplanmasnda kullanlan karm.

161

descend altitude Elektronik szl hatt bilgisinin salanmad standart alet yaklama prosedr uygulamalarnda, son yaklamada veya turlu yaklama srasnda alalmaya msaade edilen, deniz seviyesi zerinde feet cinsinden ifade edilen en dk irtifa.

asgari yakt / minimum fuel Bir uan kabul edilebilir bir miktarda gecikmeli veya gecikmesiz olarak var yerine ulamas iin gerekli olan yakt miktar.

anma / abrasion Beton yzeyinde srtnmeye bal olarak gelien ypranma.


system harmonisation nitelerdeki standart uygulamalarla, sistem performansnn karlatrlarak aralarndaki uyumun belirlenmesi.

ataletsel seyrsefer sistemi / inertial navigation system Geni kapsaml seyrsefer iin bilgisayar destekli bir uak sistemi. ATC sistemi uyumluluu / ATC

ama sahas / clearway zerinde bir uan belirli bir ykseklie kadar ilk trmannn bir blmn gerekletirebilecei uygun bir alan olarak seilmi veya hazrlanm, ilgili otoritenin kontrol altnda bulunan, yerde veya su zerinde belirlenmi dikdrtgen bir saha.

ama sahas

atterberg limitleri / atterberg limits Likit, plastik atterberg limitleri ve bzlme limitler arasndaki snr su ierikleri. Avrupa Hava Seyrsefer Emniyeti Tekilat (EUROCONTROL)/ European Organisation for the Safety of Air Navigation Avrupa seyrsefer emniyetini salamak zere kurulan ve Trkiyenin de yesi olduu ok uluslu organizasyon.

Avrupa Hava Trafik Ynetim Sistemi / European Air Traffic Man-

ATM alma pozisyonlar iin temel gereksinimler / core require-

ATS yolu / ATS route

ments for ATM working positions alma pozisyonu geliimi iin metotlar ve aralar.

SID, STAR, havayolu, tavsiyeli yol ve kontrolsz yollar da dahil olmak zere gerektiinde trafik akn ynlendirmek iin oluturulmu yollar.

Navigation Overlay Service GPS, GLONASS, 3 ynl haberleme salayan uydu ve yerden referans salayan istasyon sistemlerinin kullanm ile, Avrupa sahasnda kullanm ve kapasite artnn salanmas.

Agency EASE, 15 Temmuz 2002 tarihinde hizmete geen, Avrupa Hava Sahas ile ilgili bir emniyet kurumu.

Avrupa Havaclk Emniyeti Otoritesi / European Aviation Safety

agement System ECAC yesi lkelerin hava trafik sistemlerini egdml hale getirerek, ini-kalk zamanlarndaki gecikmeleri azaltmak, tercih edilen uu profilleri ile uu emniyeti, lke gvenlii, evresel etkiler gibi konularda minimum tahditleri planlamak.

Avrupa Kresel Seyrsefer Kaplama Hizmeti / European Global

Avrupa Sivil Havaclk Konferans / European Civil Aviation

Conference 1955ten beri faaliyetlerine devam162


HAVAYOLU

terimleri

eden ve amac, Avrupa hava tamaclk sisteminin glendirilmesi, gvenli ve etkili geliiminin devam ettirilmesi olan uluslararas bir organizasyon.

ayrma / separation

ayrma minimumu / separation minima Hava trafik kontrol usullerinin uygulanmasna ynelik, uaklar arasndaki minimum uzunlamasna, yanlamasna veya dikey mesafeler. ayrlm paralel operasyonlar /

Uaklarn seviye ve pozisyon olarak birbirlerine tehlike tekil etmeyecek ekilde belli kriterler gz nne alnarak uurulmalar.

den nce, girdii srada ya da hemen sonrasnda, uan getii ve gemesinin beklendii ilk rapor noktas.

bagaj arabas

azaltlm dikey ayrma minimas onay / reduced vertical sepa-

cal seperation minima exit point Bir hava aracnn RVSM (azaltlm dikey ayrma minimumu) sahasndan k noktas.

minimum Hava sahas kapasitesinin artrlmas amacyla, uu seviyesi 29000 feet ile 41000 feet dahil arasnda ,2000 feet olan dikey ayrmann 1000 feet olarak azaltlmas.

azaltlm dikey ayrma minimas / reduced vertical seperation

segregated parallel operations Bir pistin yalnzca yaklamalar iin ve dierinin yalnzca kalklar iin kullanld, paralel veya paralele yakn aletli pistlerde e zamanl yaplan operasyonlar.

azami kalk arl / maximum take off weight Hava aracnn uua elverililik sertifikasnda, uu el kitabnda veya dier resmi kaytlarda belirtilen kalka elverili azami arl.

ration minima approval lgili devlet otoritesi tarafndan belirli kriterler gz nne alnarak, bir uan RVSM onaynn verilmesi ilemi.

azaltlm dikey ayrma minimas k noktas / reduced verti-

163

cal seperation minima entry point Avrupa RVSM hava sahasna girme-

azaltlm dikey ayrma minimas giri noktas / reduced verti-

bagaj / baggage ICAOya gre operatrn izniyle, uakta tanan ya da uaa yklenen yolcu ve mrettebatn kiisel eyalar. bagaj arabas / cart

b grubu alma ruhsat / working license group b Havaalanlar yer hizmetleri ynetmelii (SHY-22) hkmlerine uygun olarak havaalanlarnda 5inci maddede belirtilen hizmet trlerinin tamamn veya bir ksmn kendileri iin yapacak hava tayclarna her bir hizmet tr iin verilecek alma belgeleri.

B

Uak ve terminal arasnda bagaj, kargo ve posta naklinde kullanlan motorlu aralarla ekilen tama arac.


bagaj ayrma alan (utalt)

bagaj ayrma alan (utalt) /chute

bagaj depo alan / baggage-stor-

baggage control and hand held metal detector operator Sertifikal Meydan Emniyet ube Mdrl personeli veya ilgili kurum/kurulu sertifikal zel gvenlik personeli.

bagaj kontrol ve el tipi metal arama dedektr operatr /

age area Gvenlik kontrolnden geen ve check-ine verilen bagajn hava aracna tanmak zere bekletilmesi amacyla depo edildii alan ile yanl ynlendirilmi bagajn, ilgili yere nakledilene kadar, yolcu ya da grevliler tarafndan talep olunana ya da baka bir trl elden kartlana kadar bekletilebilecei alan/alanlar.

Bagajlarn ilgili uaklara yklenmek zere tasnif edildii alan.

re, birlikte veya ayr yaplmak zere hava aracnn muayenesi, revizyonu, para deiimi, onarm, arza veya hasar giderimi.

bakm k / end of maintenance

baml paralel yaklamalar /

bamsz paralel yaklamalar /

dependent parallel approaches Birbirine komu, uzatlm pist merkez hatlar zerinde uan uaklar arasnda radar ayrma minimalarnn nasl olacann tarif edildii paralel veya paralele yakn aletli pistlere yaplan e zamanl yaklamalar.

bakm kuruluu el kitab / maintenance organization handbook EASA part-145/ SHY-145 gerei, bakm yetki sertifikas sahibinin sorumluluk ve faaliyetlerinin akland otorite onayl dokman.

bakm kuruluu / maintenance organization SHY 145-01e uygun olarak bakm yapmak zere yetkilendirilmi kamu kurum ve kurulular ile gerek ve tzel kiilere ait iletmeler.

Bakm yaplan hava arac veya kompenentinin bakm kuruluu tarafndan yeniden hizmete hazr hale getirilmesi.

band geirgen filtre / band pass filter Ayarland frekans aralndaki frekanslarn geiine izin veren, araln dndaki freakanslarn gemesini engelleyen elektronik filtre. band genilii (radyo haberlemesinde) / bandwidth

bakm / maintenance Uu cesi kontrol hari olmak ze-

independent parallel approaches Birbirine komu uzatlm pist merkez hatlar zerinde uan uaklar arasnda radar ayrma minimalarnn nasl olacann tarif edilmedii paralel veya paralele yakn aletli pistlere e zamanl yaplan yaklamalar.

Radyo haberlemesinde; belirli bir aralktaki iletiim yaplabildii en yksek ve en dk frekanslar arasndaki fark ifade eder. Birimi hertzdir. Bilgisayar haberlemesinde; bir iletiim ortamnn tayabilecei bilgi miktarn ifade eder. Birimi bit/ sndir.164

band genilii (bilgisayar haberlemesinde) / bandwidth


HAVAYOLU

terimleri

banket / shoulder Kaplama ile bitiiindeki yzey arasnda gei salayacak ekilde hazrlanm, kaplamann kenarna bitiik bir alan. banket kapasitesi / inbank ca-

gnderilen sembol says. 1 baud=1 sembol/sn.bekleme usul

Belli bir mesafeden ksa bir k hatt gibi grlebilecek ekilde, yakn aralklarla yan yana sralanm veya daha fazla havaclk yer .

baret / barette

pacity Bir su yatanda banketleri amadan tanan debi.

bazalt / basalt Yerkabuunun atlaklarndan dar kan erimi lavlarn souyup katlamasyla oluan volkanik br kaya tr. bekleme fiksi / holding fix

basl haberleme / printed com-

Standart atmosferdeki basncn karl olan ve irtifa olarak belirtilen atmosfer basnc.

basn irtifas / pressure altitude

munication Tm mesajlarn datmlarnn yapld devre terminallerinde yer alan, devaml ya da otomatik olarak basl kayt imkan salayan haberleme sistemi.

bekleme noktas / standby point Acil durumun eidine gre kurtarma ve yangnla mcadele ekiplerinin daha etkin olabilmeleri iin hazr bulunduklar blgeler. bekleme noktas (uak iin) /holding point Pisti ihlal etmeden kalk iin taksi yapan uan bekleyebilecei tanmlanm bir saha.

Uan bekleme yaparken pozisyonunu belirleyip srdrmek iin referans olarak kulland, pilota seyrsefer yardmclar ya da yerde grsel bir referansla tanmlanabilinen belirli bir nokta.

balang noktas / datum

bataklk toprai / bog soil

Baka miktarlarn hesaplanmasna ynelik bir referans veya esas niteliinde olabilecek herhangi bir miktar veya miktarlar seti.

batimetrik / bathymetricVeri

Turba zerine szlm toprak tabakas, veya bataklk altnda kalan bataklk bitkisi ile rtl toprak zemin. Suyun derinlii ile ilikili. haberlemelerinde saniyede

bekleme usul / holding procedure Bir uan sonraki ATC msaadesini beklerken belirlenmi bir hava sahasnda tutulmas iin nceden belirlenmi manevra.

baud / baud

165


bekleme yeri

bekleme yeri / holding bay

belirlenmi RNAV rotas / designated RNAV route Bir VOR/DME seyrsefer cihaz kapsamndaki geerli dk ve yksek irtifa deerlerini temel alan saha seyrsefer rotas. belirsizlik safhas / uncertainty

beklenmedik olay plan / contingency plan Havaalannda, operasyon veya zel harekt gerektiren acil durumlarda, gvenlik glerinin ve grev verilen ilgili dier birimlerin kullanlmasn dzenleyen ve eitli davranlar ihtiva eden plan.

Uaklarn verimli yzey hareketini kolaylatrmak zere uaklarn bekletilebilecei veya yanndan geebilecei, iaretlenmi bir alan.

dart kr koullarnda saklanm (20 C 2C kirece doygun su ierisinde), 28 gnlk silindir (15 cm ap, 30 cm ykseklik) veya kp (15 cm kenarl) numuneler zerinde llr.

beton karm oran / cocnrete mix ratio 1 m3 yerine yerletirilmi beton ierisine girecek olan malzemelerin kg cinsinden miktarlar.

beton dizayn / concrete design Dkm yaplacak beton ile ilgili tm tasarmlar.

bentonit / bentonite Aluminyum ve magnezyumca zengin volkanik kl , tf ve lavlarn kimyasal ayrmas ile veya bozulmasyla olumu ok kk kristallere sahip kil minerallerinden (balca montmorillonit) oluan ve arlkl olarak kolloidal silis yapda, yumuak, gzenekli ve kolayca ekil verilebilir ak bir kaya.

phase Bir hava arac ve iindekilerin gvenlii konusunda belirsizliin mevcut olduu durum.

beton karma suyu / concrete mixing water Kuru haldeki imento ve agregay plastik, ilenebilir bir ktle haline getirmeye yarayan sv. beton kr / curing of concrete

beton suyunun yzeye kmas (kusma) / bleeding

Beton yerletirildikten sonra veya beton rnlerinin imalatndan sonra oluabilecek su kaybn engellemek ve hidratasyon reaksiyonlarnn uygun ekilde ve zamanda gereklemesini salamak iin yaplan iler. Deme betonu dklnce, st yzeyindeki suyun buharlamaya balayarak betonu terk edip havaya karmas ve bu suyun yerine betonun bnyesindeki suyun yukar, st yze doru gelmesi.

beton / concrete Kum, akl ya da krmata, imento, su ve gerektiinde katk maddeleri kullanlarak elde edilen yap malzemesi.compressive strenght Betonun basn mukavemeti stan-

beyan edilen mesafeler - heliportlar / declared distances - heliports

beton basn dayanm / concrete

A) Mevcut kalk mesafesi (TODAH). Son yaklama ve kalk kousu uzunluu art kalk tamamlama166


HAVAYOLU

terimleri

lar iin helikopterler iin mevcut ve elverili beyan edilen helikopter ama sahasnn (varsa) uzunluu B) Reddedilmi mevcut kalk mesafesi (RTODAH). Reddedilmi bir kalk tamamlamalar iin performans snf 1de iletilen helikopterler iin mevcut ve elverili beyan edilen son yaklama ve kalk alannn uzunluu. C) Mevcut ini mesafesi (LDAH). Son yaklama ve kalk alannn uzunluu art ini manevrasn belirli bir ykseklikten tamamlayabilmeleri iin helikopterler iin mevcut ve elverili beyan edilen herhangi bir ek alan.

birleik ayrma

binder / binder Asfaltn balayc tabakas.

(POST) Postann havayolu ile nakliyesinin kendi hesabna yaplmas iin szkonusu postann gndericisi olup, yetkili bir posta kurumu / idaresi ile alr.

bilinen sevkiyat (gnderici) posta iin / known consignor

bilgi grntleme sistemi / data

bilgi ynetimi / information management Gncelletirilmi bilginin ilgili birimlere zamannda datlmas. bilgisayar esasl eitim / comput-

display system lenmi verinin gsterimine olanak salayan elektronik ve/veya elektromekanik sistem.

birim arlk deneyi / unit weight test Hacmi bilinen birim arlk kaplar ve tart ile yaplan deney. birim ykleme aralar (uldler)

/ unit load devices (ulds) Bir uan snrlama (emniyet) sistemiyle dorudan arabirim grevi gren ve IATA ULD Teknik Kurulu tarafndan tescillenmi aralar.

birincil gzetim radar / primary

167

(CARGO) Malzemenin havayolu ile nakliyesinin kendi hesabna yaplmas iin sz konusu malzemenin gndericisidir ve yetkili bir acente ile ya da bu dokmanda yer alan kriterlere uygun bir hava taycs ile i kurar.

bilinen sevkiyat (gnderici)kargo iin / known consignor

er based training Bilgisayar alma ortamnda interaktif yntemlerle (interaktif cevaplama, konu anlatm gibi) renciye zgr bireysel alma ritmini kullandrarak bilgi ve yetenek kazandrlmas.

birincil plot bilgisi / primary plot

surveillance radar Bir vericiden yaylan EM dalgalarn, nesneye arpp geri dnmesi, bu sre iin gereken zamandan yola klarak nesnenin mesafesi ve antenin o andaki konumu ile nesnenin ynnn hesapland bir radar sistemi. information Bir uan radardaki pozisyonun belirlenmesi.

birleik / combined

birleik ayrma / composite sepa-

Genelde radar grnt ve izleri iin kullanlan birincil ve ikincil gzetim radar verilerinden yararlanlan bir radar mesaj. ration Uaklar, birleik yol sistemi ile uy-


gulanan ayrma minimalarn (yatay/dikey) azaltarak ayrma yntemi.birleik plot

bomba tehdidi / bomb threat

birleik plot / combined plot

birleik VOR ve TACAN / combined VOR and TACAN VOR, TACAN ve DME seyrsefer yardmc cihazlarnn birlikte bulunduu bir seyrsefer yardmc sitesi. birletirilmi/konsolide kargo

Birincil ve ikincil gzetim radar bilgilerinin bir radar grnts zerinde birletirilmesi.

bo uu / ferry flight

/ combined/consalidated cargo Farkl kiiler tarafndan tarifeli bir hava taycsnn dnda baka bir kiiyle hava yolu ile tanmas iin anlama yaplm birden ok farkl gnderilerin tek bir pakette birletirilmesi.

boluk oran / void ratio Belirli bir gzenekli ortam rneindeki boluk hacminin kat parack hacmine oran. blgesel hava tamacl / regional air transportation Koltuk kapasitesi en az yirmi en fazla doksan dokuz olan uaklar ile i veya d hatlarda yaplan ticari hava tamacl. bulut tavan / ceiling

Bir uan yolcu ve yk tamakszn uurulmas.

Herhangi bir ekilde renilen, yerdeki veya uu halindeki hava aracn veya hava meydann, sivil havaclk tesisini ya da ahsi bir alan, patlatma sonucu tehlikeli bir duruma sokacak bir patlayc, baka bir madde veya aletle ilgili, doru veya yanl bilgi.

bit / bit

bit hata oran / bit error rate

bitm / bitumen

Yetkili makamlar tarafndan bomba tehdidine kar uygulanmak zere, acil durum plannn harekete geirilmesi iin verilen alarm durumu ile hava aracnda veya herhangi bir sivil havaclk tesisinde, pheli bir cismin bulunmas zerine ilan edilen durum.

bomba alarm / bomb alert

Keskin bir koku, alev ve koyu duman kararak yanan, karbon ve hidrojen bakmndan ok zengin doal yakt maddelerinin genel ad.

Bir rnekteki bit hatalarnn says rnekteki bitlerin toplam saysna blnmesiyle elde edilen ortalama.

kili dzende her bir rakama (0 veya 1) bit denir.

boluk suyu / pore water Kaya atlaklar arasnda bulunan su.

buzlanma zme / de-icing Uaklarn yzeylerinde oluan buzun ve karn temizlenmesi ilemi.168

buzlanma / icing Herhangi bir yerde hava scaklnn 0 derecenin altna dmesi sonucu, deiik yzeylerde bulunan suyun donarak tabaka ya da tabakalar oluturulmas.

20.000 feetin [6000 m] altnda ve gkyznn yarsndan fazlasn kaplayan bulutlarn en alt tabakasnn tabannn yeryz ve su yzeyi zerinden ykseklii.


HAVAYOLU

terimleri

co-mat

Buz giderici/buz nleyici ilemden gemek zere bir uan park etmesine ynelik bir i alan ve iki veya daha fazla mobil buz giderici/nleyici ekipmann manevralarna ynelik d alan kapsayan bir alan.

buzlanma zme / buz nleme alan / de-icing/anti-icing pad

C

c grubu alma ruhsat / work-

bzlme / shrinkage (contraction) Deney numunesinin herhangi bir dorultudaki boyutunda, hzlandrlm belirli kuruma artlar altnda, arlka doygun halden dengeli arlk ve boyut durumuna geiinde kuruma nedeniyle oluan deiim. bzlme limiti / shrinkage limit

btnlk (havaclk verileri) / integrity (aeronautical data) Bir havaclk bilgisinin ve onun deerinin, oluumundan veya resmi olarak deitirilmesinden bu yana kaybolmadna veya deitirilmediine ilikin bir gvence derecesi.

buzlanmay nleme / anti-icing Uaklarn yzeylerinde buz ve kar olumasn engelleme ilemi.

cari uu plan / current flight

ing license group c Havaalanlar Yer Hizmetleri Ynetmelii (SHY-22) hkmlerine uygun olarak 5inci maddede belirtilen hizmet trlerinden, temsil, gzetim ve ynetim, uak zel gvenlik hizmet ve denetimi, ikram servis ile uu operasyon hizmetini yapmak zere yetkilendirilmi zel hukuk tzel kiilerine her bir hizmet tr iin verilecek alma belgeleri. plan ayet varsa bir takm deiikler yaplm ve ilave talimatlarla oluturulmu uu plan.

bypass sistemi / by-pass system BHS de tanan bagajlarn %100 bagaj tarama sisteminde, normalde uramas gereken cihazlara uramak yerine ayn seviyede veya farkl seviyede dier cihazlara ynlendirilmesini salayan ilem prosedr. byte / byteBir anlam ifade eden en kk saysal veri kmesi. Bir byte 8 bitten oluur.

Daha fazla su kaybnn zeminin hacminde bir azalmaya neden olmad kouldaki su ierii. Yzde olarak ifade edilir.

check-in / check-in Havaalan terminallerinde, havayolu veya yer hizmet kurulu grevlilerinin, yolcularn bilet, bagaj ilemi ve kontrollerini yapmalar. check-in kontuar / check-incounter Terminallerde yolcularn check-in ilemlerinin yapld, donanml masalar.

co-mail / co-mail Havayolu taycs irketinin kendi istasyonlar a iinde naklettii postalar iin kullanlan ksaltma.

check-in salonlar / check-in halls Terminallerde check-in kontuarlarnn toplu halde bulunduu blmler.

169

co-mat / co-mat Havayolu taycs irketinin kendi istasyonlar a iinde naklettii malzemeler iin kullanlan ksaltma.


course / course Yoldaki uaklar iin tasarlanm uu yolu, ILS hattnda ise pisti karlayc yol anlamnda kullanlan terim.

course

akma zmlenmesi / conflict resolution Potansiyel tehlike tekil eden trafikler arasnda uygun ayrma minimumlarnn uygulanmasyla yaplan zmleme. akma ikaz / conflict alertOtomatik radar fonksiyonu olarak radar hedefleri arasnda mevcut minimalarn altna inilebilecei ynnde verilen ikaz.

akl / gravel Akarsular ve dalgalar olmak zere d glerle anakayadan kopartlan, srklenmeleri srasnda eitli biimler alan paral, krkl ta paras.

atlak / crack Doal sebepler, trafik etkisi, ya da alttaki bir tabakadan yansma sebebiyle kaplama iinde meydana gelen ayrlma. eki demiri / tow- barUak ile uak itme/ekme arac arasna taklarak uan itilmesi ve ekilmesi ilemlerinde kullanlan tehizat.

kt uaklarn yakn geme durumlarnn risk snflandrmas.

eyrek ember / quadrant Merkezinde seyrsefer yardmcs olan, saat ynnde manyetik kuzeyden itibaren 4 dilime ayrlm bir daireyi ifade eder. Bunlar srasyla: KD (Kuzeydou eyrei ) 000-089, GD (Gneydou eyrei ) 090-179, GB (Gneybat eyrei ) 180-269, KB (Kuzeybat eyrei ) 270-359. ift-motor hava aralar iin yedek yol boyu havaalan /ETOPS (extended-range twin-engine operation performance standards) enroute alternate Yol boyu ETOPS operasyanlar esnasnda hava aracnn motor arzas ya da dier anormal durumlar ya da acil durum koullarnda inebilecei uygun / elverili yedek meydan.

alma a varl / network

amur zemin / mud ground

entity nternet ortamnda bilgi transferi, yol bilgi deiiklikleri ve ynetim protokolleri operasyonu sorumluluunu kapsayan bilgisayar tabanl almalarn fonksiyonel bir ksm. Zemin emniyet gerilmesi 0 kg/cm olan bataklk, organik zeminler.

imento / cement

arpma riski / risk of collision

Ciddi arpma risklerinin ortayaULATIRMA ve HABERLEME TERMLER SZL

ok dk frekans / very low frequency 3 ile 30 mhz arasndaki frekans aral.170

Ana hammaddeleri kalkerli kil olan ve mineral paralarn (kum, akl, tula vs.) Yaptrmada kullanlan bir malzeme.

HAVAYOLU

terimleri

deitirme noktas

ok yksek frekans / very high

oklu haberleme / conference

oklu kanal izleme / multi chan-

oklu radar izleme / multi radar

nel tracking(MCT) Radarlardan gelen ham bilgileri ileyerek plot bilgisine dntren sistem.

communications veya daha fazla merkezin ayn anda ve direkt olarak konuma yapabildikleri haberleme kolayl.

frequency 30 ile 300 mhz arasndaki frekans aral.

datm zaman / delivery time Kontrolr tarafndan gnderilen mesajn uu ekibinin eline gemesi iin geen sre. dahili test ekipman / built n testequipment Srekli temel zerinde izleme yapabilmek iin doru operasyonu salayan elektronik ekipmandaki isel kontrol birimleri.

D

kme deneyi / slump test

tracking (MRY) MCTden gelen radar plot bilgisini iz bilgiye dntrerek kontrolrlerin nndeki displaylere ve FDPye aktaran sistem. Beton kvamn belirlemek iin yaplan deney.

dansite oran / density ratio Younluk oran.

kme konisi / concrete mix ratio Betonun ilenebilme zelliinin tayin edilmesi iin gerekli kvamn llmesi iin yaplan deney.

zm nerisi / resolution advisory TCAS cihaz tarafndan uaklarn arpma riskine kar, pilota sunulan zm nerisi.

degradasyon / degradation Atmosferik, hidrolik, biyolojik ve dier faaliyetler sonucunda kayalarn, sarp kayalklarn, yeryz katmanlarnn ve akarsu yataklarnn anmas ve ayrmas.

de/anti icing arac / de/anti icing vehicle Buzlanmay zc/nleyici kimyasal maddelerin uaklara uygulanmas iin kullanlan zel donanml ara.

dayankllk / durability Yap malzemelerinin ve yaplarn ilemlerini uzun yllar boyu bozulmadan yerine getirmeleri.

171

deitirme noktas / change over point Birhava yolunda seyir halindeki hava aracnn arkasnda kalan seyrsefer yardmc cihaznn kapsama alanndan kp zerine doru utuu seyrsefer yardmc cihaznn kapsama alanna girdiini gsteren, haritalarda ilenmi noktalar.


Demiryollar Limanlar Havaalanlar naat Genel Mdrl

Demiryollar Limanlar Havaalanlar naat Genel Mdrl

Denetim alma Grubu / Auditing Workgroup Hava meydanlarnda faaliyette bulunan kurum/kurulu personeline MSHGP erevesinde sivil havaclk gvenliinin uygulanp uygulanmadn denetleme, inceleme, test ve aratrma yapmak zere, EADUKun koordinesinde ve onaylamasyla oluturulan komisyon. deniz mili / nautical mile derece eitimi / rating training Hava trafik kontrolrnn derece alabilmesi iin verilen eitim.Havaclkta kullanlan, 1852 m. uzunlua eit lm birimi.

/ General Directorate of Railways Ports and Airports Construction 3344 sayl Ulatrma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakkndaki Kanunun 9. Maddesi erevesinde devlete yaptrlacak demiryollar, limanlar, barnaklar ve bunlarla ilgili tehizat ve tesislerin, ky koruma yaplar, ky yap ve tesislerinin ve hava meydanlarnn ve Bakanlar Kurulunca yapmnn stlenilmesine karar verilen ehir ii rayl ulam sistemleri, metrolar ve bunlarla ilgili tesislerin alakal kurulularla ibirlii yaparak plan ve programlarn hazrlamak, gerekletirilmesi iin gerekli tedbirleri almak ve imkanlar salamak, aratrma, ett, istikaf, proje, keif, artname ve inaatlar ile bakm ve onarmlarn yapmak veya yaptrmak, yapm tamamlananlar ilgili kurululara devretmek, yaplm olanlarn bakm ve onarmlarnn organizasyonu iin esaslar hazrlamakla grevli kurulu.

derecelendirme / rating Hava trafik kontrolrne kontrol nitesinin bir veya birden fazla blmnde alabilmesi iin , her yl periyodik snavlarla otorite tarafndan verilen yeterlilik belgesi.

devam edin / go ahead Bir sebepten dolay konumas durdurulan kont./pilota devam etmesini istediimizde sylenen sz.

destilasyon / distillation Asfaltn damtlmas.

derz dolgusu / joint sealant Derz kesme ileminden sonra sra derzlerin esnek bir malzeme ile doldurulmas ilemi.

devaml krmz k / continous red light Uutaki hava arac iin dier hava aracna yol ver ve tur atmaya devam et, yerdeki hava arac iin ise dur anlamna gelen iaret. devaml yeil k / continous

devir modu / circuit mode Tahsis edilen iletim yolunun kullanlmasna olanak veren haberleme ann konfigrasyonu. devir modu kanal / circuit modechannel Havaclk Mobil Uydu Hizmetinde C kanal ikili ses ya da bilgi haberlemesi salamak iin kullanlr. nk herhangi verilen bir kanal sadece bir ynde trafik geirebilir. C kanallar biri st hat dieri alt hat olmak zere ift olarak tahsis edilir.172

green light Uutaki hava arac iin ini serbest, yerdeki hava arac iin kalk serbest anlamna gelen iaret.


HAVAYOLU

terimleri

direkt yaklama

devir zaman / release time

devlet emniyet program / state safety programme Emniyetin gelitirilmesini hedefleyen entegre bir mevzuat ve faaliyetler grubu. Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Mdrl / StateAirports Authority Havaalanlarnn iletilmesi ve hava seyrsefer hizmetlerinin salanmasndan sorumlu kurulu.

Bir uan dier bir hava trafik kontrolr yada nitenin kontrolne devredilecei zaman.

dikey ini/kalk yapan hava arac / vertical take-off and landing

dikey sapma / vertical deviation

dinamik yk tama yzeyi /

devlet ua / state aircraft

devreden nite / transferring unit Bir hava aracna, uu gzergh boyunca, hava trafik kontrol hizmeti salayacak dier bir niteye hava trafik kontrol hizmeti salama sorumluluunu transfer eden hava trafik kontrol nitesi.

Devletin askeri, gvenlik ve gmrk hizmetlerinde kulland hava arac.

d hat uular / international flights Zorunlu iniler dnda, lke snrlar dnda bir veya daha fazla lkeye yaplan seferler. d marker / outer marker

direkt ini / straight-in landing Bir aletli yaklamay tamamlamak iin takip edilen son yaklama korsuyla 30 derecelik bir a limiti iinde ayn hizadaki piste yaplan ini .

dinlemede kaln / stand by Pilot veya kontrolr tarafndan ok ksa bir sre iin dinlemede kalnmasn, beklenmesini ifade etmek iin kullanlan sz.

dynamic load-bearing surface zerine acil durum halinde bir konma gerekletiren bir helikopter tarafndan oluturulan ykleri tayabilecek bir yzey.

Bir uan dikey profilde aa veya yukar doru yapt kanma hareketi.

aircraft Kalk ve ini iin ok ksa pistleri veya kk sahalar kullanarak dikey trmanma ve/veya alalma yapabilen hava arac.

dikey ayrma / vertical separation

Pist sonundan 5-7 mil uzakla yerletirilen seyrsefer yardmc cihaz. Hava aralar arasnda deiik irtifa ya da uu seviyeleri tahsis edilmek suretiyle salanan ayrma. [ICAO] hava aralar arasnda dikey mesafe birimleri ile ifade edilen ayrma.

direkt yaklama / straight- in approach Son yaklamann, kaide dn olmadan balad, direkt ini mini-

direkt uu / direct flight ki fix, nokta ya da seyrsefer yardmcs arasnda rota uuu.

direkt transit yolcular / direct transit passengers Vardklar uakla ksa bir aradan sonra ayn uak ve ayn uu numaras ile seyahatlerine devam eden yolcular.

173


dispersivite / dispersivity Gzenekli bir matrisin kendi ierisinden geen bir izleyicinin yaylmasna neden olma zellii. diyabaz / diabase

mumlaryla tamamlanmas gerekli olmayan bir aletli yaklama.dispersivite

dorudan radar veri eriimi /

diyorit / diorite

DME ayrmas / DME separation Hava aralar arasnda DME cihazndan alnan mesafe bilgisine dayal olarak yaplan ayrma. doal dolgu zemin / natural filling

Gri, koyu gri renkli, iri ve ince taneli minerallerden oluan, andezin, biyotit, hornblend ve piroksin ile kuvars ieren i pskrk magmatik kaya.

Klinopiroksen, ojit, olivin, magnetit ve ilmenit ieren, yeil renkli ve anma dayanm yksek bir kaya.

dorula(mak), teyit ettirmek /

doruluk / accuracy

verify Bir bilgiyi teyit ettirmek amacyla istekte bulunmak.

direct access radar data RDP sisteminin bir paras olan MRTlerde bir sorun olduunda MCTden gelen radar plot bilgilerinin kontrolrlerin nndeki dispaylere annda ve kesintisiz getirilmesini salayan bir balant ekli.

Silisli ktlelerin, kayalarn, doal etkenlerle paralanarak ufalanmasndan oluan, deniz kys, dere yata vb. yerlerde ok bulunan ufak, sert tanecikler.

doal kum / natural sand

ground Zemin emniyet gerilmesi 0,1-0,6 kg/ cm olan zemin.

doldurulmu uu plan / filled flight plan Pilot veya irket temsilcisi tarafndan uutan nce ATS nitesine verilmek zere doldurulan uula ilgili ayrntlar ieren plan. dolgu zemin / filling ground dolly / dolly Traktrler ile ekilen ve apronda konteyner ve palet tamaclnda kullanlan, seviyesi fazla yksek olmayan kk tekerlekli tama arac.Suni olarak sktrlmam zeminler.

ngrlen veya llen deer ile gerek deer arasndaki uygunluk derecesi.

doal sralama / natural sequence

doal zemin / natural ground Arazinin hafriyatnnn yaplmam ve kotlanmam, hali hazrdaki vaziyeti, dokunulmam ve bozulmam zemin.

Hava trafik kontrolr planlamasnda, uaklarn bir pozisyon noktas zerine tahmini geli sreleri gz nne alnarak yaplan uu sralamas.

don dayanm / frost resistance Agregann don ve zlmelerde ufalanmaya kar dayankllnn belirlenmesine ve deien hava artlarnda agregann gsterecei dayanmn tesbitine ynelik deney. dosyalanm uu plan / filedflight plan Pilot ya da onun yasal temsilcisi tarafndan ATS nitesinde doldurulan,174


HAVAYOLU

terimleri

sonradan yaplm iermeyen plan.

dozaj / dosage

cyclic redundancy check Veri kayb veya deiikliine kar bir gvence seviyesi salayan verinin dijital olarak ifade edilmesine uygulanan matematiksel bir algoritma

dngsel artklk kontrol /

Ayarlama, dzenleme.

deiiklikleri

dk nokta / low point

Dk gr artlarnda hava trafik akn ve emniyetini salayan operasyonlarn btn.eitim kuruluu

Hidrant boru hattnn en dk noktas.

drenaj / drain

dry-lease / dry-lease SHT 120.95e gre; dry-lease, bir hava aracnn, kiracnn iletme ruhsat altnda iletildii kira anlamas

Tanka alnan yaktta atmosferik olaylar nedeniyle oluan serbest suyun sistemden alnmas.

E

eilme-gerilme dayanm / flex-

durum gstergesi / attitude display indicator Uaklarn uzunlamasna ve yanlamasna rotasyonunun uu cihazlarndan takip edilebilmesini salayan gsterge. dk frekans / low frequency

durma uzants / stopway Vazgeilen bir kalk halinde uan durdurulabilecei uygun bir alan olarak hazrlanm, mevcut kalk pistinin sonunda ve yerde bulunan belirli bir dikdrtgen saha.

eim mesafesi / slant range Uutaki bir uakla yer cihaz (radar, DME) arasndaki gerek direkt mesafe. eitim belgesi / training certifi-

ural-tensile strength noktadan yklenen basit kiri ile betonun eilme gerilme dayanmnn belirlenmesini kapsayan deney.

dktilite / ductility Standart kalpta bitmn ekilerek uzamas. dk gr operasyonlar / lowvisibility operations

30 ve 300 khz arasndaki frekans aral.

eitim alma grubu / training working group Hava Meydanlarnda faaliyette bulunan kurum/kurulu personeline MSHGEP erevesinde eitim veren, eitimleri takip eden EADUKun koordinesinde ve onaylamasyla oluturulan komisyon. eitim el kitab / training manual Eitimlerde kullanlan dokman. eitim kuruluu / training insti-

cate Eitim talimat kapsamnda eitime katlanlara verilen sertifika veya katlm belgesi.

tution Eitim talimatna gre havaclk kurulular veya gerek kiilere eitim

175


eitimci / trainer Gerek kiilere eitim talimat kapsamnda eitim verecek ve SHGM tarafndan yetkilendirilmi kii. eitimci eitmeni / trainer of

vermek zere SHGM tarafndan yetkilendirilmi kurulu.eitimci

eitimcinin eitimi sertifikas / training of trainer certification Eitim verilebilirliiyle ilgili Milli Eitim Bakanl veya Yksekretim Kurumlar veya Milli Eitim Bakanlndan onayl kurulular tarafndan verilen belge.

trainers Gerek kiilere veya eitimcilere eitim talimat kapsamnda eitim verecek ve Genel Mdrlk tarafndan yetkilendirilmi kii.

elastisite modl / modulus of

Gvenlik kontrol noktalarnda veya gerekli grlen dier yerlerde, yolcu ve personelin geilerinde gvenlik taramasnn blgesel yaplabilmesi amacyla sadece metale duyarl olan dedektr. elasticity Statik hesaplamada bir gerilimin, ksalma ya da eilme miktarna blnmesi ile bulunan deer.

ekip kaynak ynetimi / crew resource management letiim, durumsal farkndalk, problem zme, karar verme, takm almasyla ve bu alanlarn her birinin yol at alt disiplinlerle beraber olan geni bir bilgi, beceri, davran ihtiva eden ifade. ekipman kapasitesi / equipmentcapacity ATC sistemleri tarafndan tanabilir en fazla trafik says.

elek analizi / sieve analysis Laboratuvar lekli bir eneli krcda verilen malzeme karmnn parack boyutunun kltlmesi ve kltlen paracklarn eleklerden geirilerek parack boyut dalmnn hesaplanmas.detic height) Sz konusu noktann iinden elipsoit d dikme boyunca llen, referans elipsoit ile ilgili ykseklik.

elipsoit ykseklik (geodetik ykseklik) / ellipsoid height (geo-

emniyet / safety

el bagaj / cabin baggage

el kitaplar / manuals Ulusal ve uluslararas havaclk kurallar ve mevzuatlar esas alnarak hazrlanan, operasyonu tanmlayan kapsaml dokmanlar. el tipi metal arama dedektr /hand-held metal detector

Bir hava aracnn kabin blmnde tanan bagaj.

emniyet program / safety programme Emniyet dzeyini artrmay amalayan birletirilmi dzenleme ve faaliyetler btn.176

emniyet ikaz / safety alert ATC tarafndan, kontrol altndaki uaklara yaynlanan bir emniyet ikaz.

nsan veya maddi varlklarn zarara urama olaslnn kabul edilebilir bir dzeye indirilmesinin ve bu dzey veya altnda kalclnn salanmasnn srekli bir tehlike tanmlama ve risk ynetim sreci yoluyla saland durum.


HAVAYOLU

terimleri

emniyet riski / safety risk

emniyet sahas / safety area Hava seyrsefer amal gerekli olanlar dnda, manialardan arndrlm olan FATOyu evreleyen bir heliport zerinde bulunan ve kazaen FATOdan sapan helikopterlerin hasar grme riskini azaltmay amalayan belirli bir alan. emniyet ynetim sistemi / safetymanagement system Emniyet ynetimi iin gerekli organizasyonel yap, izlenebilirlik, politika ve yntemlere ilikin sistematik yaklam.

Emniyet ile ilgili bir tehlike sonucunun, ngrlebilen en kt durum referans alnarak tahmin edilen gerekleme olasl ve iddetinin birleimi.

ADS-B veri iletimi iin 1. 041667 mbit/s modlasyon oran ile 978 mhz frekansnda alan bir yayn veri hatt.Federal Havaclk daresi

evrensel zaman koordinasyonu

/ universal time coordinated Saniye artyla ayarlanan ve sivil havaclkta temel alnan otomatik zaman lei.

F

farkl kresel konumlandrma sistemi / differential global position-

en son tahsis edilen irtifa / last

engellenmi / blocked

esas dn / base turn

Radyo yaynlarnn bozulduu ya da engellendii durumlarda kullanlan terim. lk yaklama safhas boyunca uzaklama ba, (outbound track) sonu ile ara ya da son yaklama safhas arasnda hava arac tarafndan pist dorultusunu karlamak amacyla yaplan dn yntemi.

assigned altitude ATC tarafndan tahsis edilen ve pilot tarafndan anlald belirtilen en son irtifa veya uu seviyesi.

farkl kresel seyrsefer uydu sistemi / differential global naviga-

ing system Kresel pozisyonlama sisteminin zm doruluunu gelitirmek iin kullanlan bir teknik. tion satellite system Bir veya daha fazla bilinen noktadaki pozisyon hatalarnn belirlenmesi ve pozisyon doruluu iin bir baka sistemden alnan bilgilerin iletilmesini amalayan bir sistem.

fasilite / facility

universal access transceiver177

eik / threshold Pistin ini iin kullanlacak blmnn balangc. evrensel eriim alc/vericisi /

Federal Havaclk daresi / Federal Aviation Administration Sorumluluu sivil havaclk gvenlii olan kurum, Amerikan hkmetinin bir paras olarak 1958 ylnda kurulmu olup fonksiyonlar; ulusal savunma gereklerini ve gvenlii gz nne alarak sivil havacln dzenlenmesi, yeni teknolojiler kullanarak havacln gelitirilmesi, siULATIRMA ve HABERLEME TERMLER SZL

zel bir ama iin yaplm bina, ekipman veya niteler.

vil ve askeri uaklarn kontrolnn ortak bir sistemde yaplmas, ulusal hava sahas sistemi konusunda yaplan aratrmalar ve ticari uzay tamaclnn dzenlenmesi olarak sralanabilir.filler

transponder cevap sinyalinin beklenen sreden daha nce alcya gelmesi olay.

filler / filler

filo / fleet letmecinin kendi mal veya kiralad tm hava aralarnn adet ve tip olarak ifadesi.

200 mm altnda kalan malzeme (asfalt iin )

final / final Aletli veya grerek yaklama yapan bir uan ini iin pisti karlad hat. finier / finisher fork lift / fork lift Yklerin istiflenmesinde ve ksa mesafe tamalarnda kullanlan, yk kaldrma/indirme, ayrca tama zelliine sahip olan zel donanml ara. foseptik arac / septic tankAsfaltn son ilemini yapan makine.

gai / gai Granlometrisi ile dier koullar belli olan doal kum, doal akl veya krmata ile az miktarda balayc ince malzemeden oluan dolgu malzemesi. garbling / garblingBirbirine yakn azimut ve mesafede bulunan hedeflerden alnan transponder cevap sinyallerinin i ie girmesi durumu.

gabro / gabbro Amfibol, piroksen ve az miktarda olivin gibi mineraller ieren silika oran dk, i pskrk magmatik kaya.

G

Uaklardan fosseptiin boaltlarak gtrlmesi iin kullanlan zel donanml ara.

gaz beton (gzenekli beton) /

frenleme (iyi, orta, zayf, hi) / breaking action (good, fair, poor or nil) Pilota havaalan hareket sahas stndeki frenleme derecesini, koullarn belirten rapor. FRUIT / false replies from undesired

gece / night

interrogator transmissions Bir uan birden fazla anten tarafndan sorgulanmas durumunda, baka bir sorgulama nedeniyleULATIRMA ve HABERLEME TERMLER SZL

gecikme / delay Merkezi ak ynetim birimi (CFMU) tarafndan belirlenen kalk zaman178

ICAOya gre; akam alacakaranlnn bitimi ile sabahn balangc arasndaki saatler veya otorite tarafndan belirlenmi gn batm ile gn doumu arasndaki zaman dilimi.

aerated concrete nce ve silisli bir agrega ve inorganik bir balayc ile hazrlanan karmn, gzenek oluturucu bir madde katlarak hafifletilmesi yolu ile elde edilen hafif beton.

HAVAYOLU

terimleri

ile operatrn talep ettii ilk kalk zaman arasndaki fark.

genel hava trafii

gei izi mesafesi / cross track

gecikme nedenleri / causes of

geerli (cari) uu plan / current

geici s / temporaray base

flight plan Mteakip msaadelerle yaplan deiiklikleri de ieren uu plan.

delay Gecikmeye sebep olan unsurlarn tm.

gei sresi (k) / switch-over

geici s sresi / temporary base time Geici slerde, her bir uucu ekip yesi iin 7 gnden ok 30 gnden az sre ile kalmal olan grev sresi. geirimlilik katsays / coefficient of transmissivity Birim hidrolik eim altnda bir akiferin birim geniliinden suyun transfer edilme hz.

Ana s veya slerin dnda, uu harektnn devamll iin, uucu ekip yesinin uu grev sresinin balayp sona erdii ve uucu ekip yesine, ortakln uygun konaklama tesisi ve iae imkan salamakla ykml olduu, uucu ekiplerin geici bir sre kalaca, ortaklk tarafndan belirlenen yurt ii ve/veya yurt dndaki yerleim merkezi.

gei(intikal) irtifas / transition

vanced-surface movement guidance and control system Havaalan operasyonel gr seviyesi iinde tm hava koullarnda, gerekli emniyet seviyesini de tekil ederek, beyan edilen yer hareket orannn srdrlebilmesi iin uak ve aralarn kontrol ile gzetim ve klavuzluk salayan bir sistem.

gelimi yzey hareketleri rehberlik ve kontrol sistemi / ad-

altitude Bu irtifa ve altnda hava aralarnn irtifalara gre kontrol edildii irtifa.

time (light) Belirli bir ynde llen fiili k younluunun, k yzde 25lik veya zeri younluklarda altrld durumlarda, bir g kayna deiiklii srasnda %50den dmesi ve tekrar %50ye ulamas iin gereken sre.

distance stenilen rotann havayolunun sana ve soluna olan dikey mesafesi.

geirimsiz formasyon / aquiclude Birbiriyle balantl boluklar bulunmayan ve bu nedenle su alp veremeyen formasyon.

gei eitimi / transition training Belirli simlasyon metotlaryla, temel eitim esnasnda teorik bilgi ve anlama yeteneklerinin pratik uygulamalarla gerekletirilmesi.

gemi zeri heliport / shipboard heliport Gemi zerinde zel olarak helikopter operasyonlar iin tasarlanm veya zel olarak bu i iin tasarlanmam olup geminin bir helikopteri tayabilecek bir alannn uygun hale getirilmesiyle oluturulan heliport. genel hava trafii / general airtraffic ICAO kural ve uygulamalarnn tm uular kapsamas.

179


genel havaclk

genel havaclk / general aviation

genleme derzi / expansion joint

geodetik balang noktas /

Beton tam krn aldktan sonra ortam scaklna bal olarak genlemesi ya da ekmesi ile betonda istenmeyen atlamalar olumasn engellemek iin betonun yapsna gre ortalama 30 metre aralklarda braklan derzler.

cret karl veya kiralama yolu ile yaplan tarifeli ve tarifesiz hava tamaclk faaliyetleri dnda eitim ve sportif amal faaliyetler, hava taksi, vb. tm sivil havaclk faaliyetleri.

Hava trafik ynetimi (ATM) fonksiyonlarn desteklemek amacyla belirlenmi operasyonel muhabere gerekliliklerinin tanm.

gerekli seyrsefer performans/ required navigation performance

Tanmlanm bir hava sahas iinde seyrsefer faaliyeti iin gereken performans gereklilikleri.

gerekli seyrsefer performans tipi / required navigation performance type

geoid / geoid Ktalar boyunca kesintisiz olarak uzanan, dzeltilmemi ortalama deniz seviyesi (MSL) ile akan, dnyann yer ekimi alanndaki eit potansiyelli yzey.Geoidin, matematiksel referans elipsoidinin zerindeki (pozitif) veya altndaki (negatif) mesafesi.

geodetic datum Kresel referans sistemi/erevesi bakmndan yerel referans sisteminin yerinin ve ynnn tanmlanmas iin gerekli minimum parametreler seti.

Bir uuu bitiren ve akabinde ykn tmyle deitirmesini mteakip baka bir uuu gerekletiren bir uak. flight

gidi dn uuu / turnround

Tm uu sresince, uularn asgari %95 orannda arzu edilen pozisyondan deniz mili olarak uulmas gereken mesafeyi belirten deer.

gidi meydan / destination aerodrome

geoid dalgalanma / geoid undulation

giri/k verileri sistemi /input/output data system

gerek ini zaman / actual time of arrival Bir uan kesin olarak ini yapt, gerek ini zaman. gerekli muhabere performans /required communication performance

gerek hava hz / true air speed Younluk ve s etkileri de hesap edilerek, bir uan gerek hava sratini ifade eden bir terim.

Aletli yaklama sisteminin bir paras olup piste gre dikey olarak gvenli bir szl as ile yaklamay salar.

glide path / glide path/slope

Bu sistem, hava trafik kontrol ilemlerinin yapsal modelinin 4 bileeninden biri olup ayrca bilgi ve cevaplamann seiminden sorumludur.

Bir uu iin belirtilmi ini meydan.


180

HAVAYOLU

terimleri

gsterge srati sapma uyumazl

grerek meydan kontrol derecesi / visual aerodrome control

gnays / gneiss Magmatik veya tortul kayalarn yksek scaklkta blgesel bakalama uramasndan dolay meydana gelen metamorfik kaya. gnderici / consignorrettii veya sahip olduu mallar havayolu ile tatmak isteyen ve bu amaca uygun ekilde paketleyen kii veya kurulu.

gr ve kan / see and avoid

grerek bekleme / visual holding

visual meteorological conditions Gr, bulutlardan mesafe ve tavan olarak ifade edilen deerlerin ilan edilen asgari limitlerin zerinde olduu bir durum.181

grerek meteorolojik artlar /

Havadan kolayca seilebilen belirlenmi bir corafi fix zerinde yaplan bekleme.

Meteorolojik koullar uygun olduunda, IFR veya VFR olarak uan pilotlardan , dier trafikten kanmak iin manevra yapmalarnn ve dier trafii takip etmelerinin (izlemelerinin) talep edilmesi.

grerek yaklama / visual approach Aletle yaklama ynteminin bir blm ya da tm tamamlanmadnda IFR uan hava aracnn araziyi (yere nazaran grsel referanslarla) grerek gerekletirdii yaklama. gr as / bore sight gr/ryet / visibility Atmosferik artlara gre tayin olunan ve mesafe birimleri ile ifade edilen, gndzleri klandrlmam geceleri klandrlm belirli cisimleri grp tehis etme kabiliyeti. gsterge hz / indicated air speed Hava srati gstergesinden okunan dzeltilmemi hz. gsterge srati sapma uyumazl / indicated air speed deviaBir antenden yaynlanan elektromanyetik dalgann kapsama alan.

grerek uu kurallar / visual flight rules Ak hava koullarnda, bir uan yeri grerek seyrseferine devam etmesine izin verilen kurallar.

rating Aletli ini, kalk usulleri bulunmayan ve yaklama kontrol hizmetinin verilmedii ya da bir baka hava trafik kontrol nitesi tarafndan da bu hizmetin salanmad, sadece grerek artlardaki trafiklere hizmet veren havaalanlarnda alan hava trafik kontrolrlerinin sahip olmas gereken derece.

tion non-conformancy Uularn tahmini gsterge sratleri arasnda farklar olutuu durum veULATIRMA ve HABERLEME TERMLER SZL

Agrega tanelerinin byklklerine gre gsterdikleri tane dalm oranna verilen isim.

port system-sensor Radar istasyonlarnda yaplan mekanik durumu da ieren performans lmleri.

bu farkn gsterge srati limitlerini amas.gzetim analiz destek sistemi-sensr

gzetim analiz destek sistemisensr / surveillance analysis sup-

gradasyon / gradation

gn doumu ve gn batm / sunset and sunrise Otoritelerce karklklarn nlenmesi amacyla belirlenmi gndoumu ve gn batm zamanlar. gvenli kargo binas / secured

ve kontrolr mdahaleleriyle gncelletirilen uu bilgisi.

granit / granite Feldspat, plajiyoklas ve kuvars ile az miktarda mika, hornblend ve piroksen ieren, sert, kristal yapl, taneli grnl, asidik magmatik kaya. granlometri / gradingKum, akl, krmata gibi yap malzemelerinin elek analizleri sonucunda tane dalmlarnn belirlenmesi.

granlometri erisi / grain size

grup / battery

gn / day

Ayn topluluk zerinde standardize edilmi testlerin btn. 00.01 UTC ile 24.00 UTC arasndaki sre.

curve Kum, akl, krmata gibi yap malzemelerinin elek analizleri sonucunda tane dalmlarnn belirlenmesi sonucunda izilen grafiksel eri.

security (aviation security) Sivil havacl, yasa d mdahale eylemlerden korumay ngren nlemler ile insan ve ara-gere kaynaklarnn birleimi.

gvenlik (havaclk gvenlii) /

cargo facility Hava kargosunun hava aracna yklenmeden nce muhafaza edildii ve bu dokmanda belirlenmi zelliklere uygun tesis edilmi, gvenli hava tamacl yaplmasna imkn salayan binalar.

gvenlik alarm durumu / secu-

gncel uu pozisyonu / current flight position En son alglayc verilerini temel alan x, y, z koordinatlarnda uuun son pozisyonunu temsil eder. gncel uu verisi / current flightdata Son yaplan uu plan deiiklikleri

gvenlik cihaz / security equipment Sivil Havaclk ve tesislerine yneltilebilecek herhangi bir yasa d mdahale amal fiilin nlenmesi ya da tespitinde tek olarak ya da sistemin bir paras olarak kullanlan ve kullanm ihtisas gerektiren cihazlar. gvenlik denetisi / security auditor Milli Sivil Havaclk Gvenlii Kali182

gvenlik birimleri / security units Hava meydannda gvenlii salamakla dorudan grevlendirilen birimler.

rity alert phase MSHGPnn 17. ekinin 7. maddesinde belirtilen derecelendirmeleri gerektiren hali.


HAVAYOLU

terimleri

gvenlik denetlemesi / security audit MSHGPnda yer alan hususlarn etkinliinin ve uygulanrlnn grlmesi amacyla kontrol edilmesi ve deerlendirilmesi ilemi olup, yetkili otorite adna yaplan ilem. gvenlik incelemesi / security

te Kontrol Programnda belirtilen uyumluluk takip faaliyetlerini yrtmek zere grevlendirilen yetkili personel.

gvenlik yasak blgesi

gvenlik tahditli alan / security

gvenlik kontrol / security check Yasad eylem gerekletirmek iin kullanlabilecek silah, patlayc madde ve benzeri maddelerin tespit edilmesi iin alnan tedbirler. gvenlik kurulu / security board gvenlik onayl acente (kurulu) / security approved agentHava kargosu tamak iin yetki belgesi alm olan kargo acentelar ile hava meydan ii veya dndaki kargo terminalleri, antrepo, depo, vb. yerleri kapsayan ifade. Milli Sivil Havaclk Gvenlik Kurulu.

gvenlik komisyonu / security commission Hava meydan gvenlik komisyonu.

inspection Detayl olarak yaplacak bir alma ile daha nceden bildirmek koulu ile hava meydan, havayolu tayclar ve gvenlikle alakal tm birimlerin yasa d mdahale eylemlerine kar aldklar gvenlik tedbirlerinin etkinliini grmek ve mevcut gereklerin yerine getirilmesini salamak amacyla yaplan ilem.

gvenlik tatbikat / security exercise Tam kapsaml bir gvenlik tatbikat, farkl tr acil durumlarla ba edebilmek iin bir muhtemel harekt plannn yeterliliinin salanmas amacyla yasa d mdahale tekil edecek bir eylemin senaryo dahilinde uygulanmasdr. Ksmi bir gvenlik tatbikat ise, farkl tr acil durumlarla ba edebilmek iin, haberleme sistemi gibi muhtemel harekt plannn elemanlar veya unsurlarnn yant verebilme yeterliliinin salanmas amacyla, yasa d mdahale tekil edecek bir eylemin senaryo edilmesidir.table MSHGPnn 17. ekinin 7. maddesinde belirtilen gvenlik alarm durumlarnn ilannda 9. maddede belirtilen tedbirler ile hava meydan gvenlik alarm durumu planndaki tedbirleri gsterir tablo.

restricted area stenilen rotann havayolunun sana ve soluna olan dikey mesafesi.

gvenlik tehdit seviyesi durum tablosu / security threat level state

183

gvenlik yasak blgesi / security forbidden zone Gvenlik maksadyla giri ve klar yasaklanan veya kontrol altnda tutulan bina, tesis ve hava meydannn dier blmleri.

gvenlik testi / security test MSHGPda yer alan hususlarn tamamnn veya bir blmnn yasa d mdahele tekil edecek senaryo ve sanal olaylarla test edilmesi ilemi.


gvenlik ynetimi

gyrosuz yaklama / no gyro approach Uan kontrolrn istedii rotada uuunu, gyrosundaki sorundan dolay tutturamayacan ifade eder. Bu durumda kontrolr radarda ua izleyerek saa/sola dn veya dn durdur ifadeleri ile ua uygun rotaya oturtur.

gvenlik ynetimi / security management Gvenlik hizmetleri ve mekanizmalarnn oluturulmas ve kontrol, gvenlikle ilgili bilgilerin datm ve gvenlik olaylarnn rapor edilmesi gibi fonksiyonlar.

hafta / week Birbirini takip eden 7 gn. hangar / hangar

gate Birim arl 1200 kg/m3 amayan agrega. Hava meydanlarnda uaklarn bakm ve onarmlarnn yaplmas veya muhafaza edilmesi amacyla kullanlan genellikle byk yapl binalar. Mineral esasl bir balayc, har kumu, su ve gerektiinde katk maddelerinin uygun oranlarda karmlar ile oluturulan bir yap malzemesi.

hafif agrega / lightweight aggre-

har / mortar (mixture)

H

haberleme merkezi / com-centre

haberleme ynetim birimi / communication management unit Hava-yer ya da dier yer alma alar arasnda bilgi transferine olanak salayan birim. hacim modl / bulk modulus

Kendisine bal haberleme istasyonlarnn mesaj trafiini ynlendirmekle sorumlu haberleme merkezi.

hareket PAT(pist-apron-taksi yolu) sahas / movement area

hareket sahas / movement area

hadise / incident

Basn yklemesine maruz kalan bir malzemenin hacmindeki azalmay tarif eden elastik bir zellik. letme gvenliini olumsuz etkileyen ya da etkileyebilecek, bir hava aracnn kullanlmasyla ilikili, kazadan (accident) farkl olarak ortaya kan durum.

harekete dayal deerlendirme lekleri / behaviour anchored

Bir havaalannn, manevra sahasndan ve apron(lar)dan oluan, hava aralarnn kalk, inii ve taksi yapmas iin kullanlacak blm.

(runway-apron-taxiway) Hava aralar ve bunlarn faaliyetleri ile ilgili ara ve gerelerin hareket ve park edilmesinde kullanlan asfalt, beton ve toprak yapdaki pist, apron ve taksi yollar ile yakn evresi.

rating scales zel ynleri temsil eden kme iinde, hareketli ynlere odaklanma performans lmnde kullanlan lekler.184


HAVAYOLU

terimleri

hava yer haberlemesi

hassas aletli yaklama usul /

procedure Yatay yol gsterme/yardm imkan verip dikey yol gsterme/yardm imkan vermeyen aletli yaklama usul.

hassas olmayan aletli yaklama usul / non-precision approach

precision approach procedure Operasyon kategorisine gre tanmlanan minimalar ile hassas yatay ve dikey yol gsterme/yardm imkan veren aletli yaklama usul.

hassas yaklamasz pist / non

hassas-kod / precision -code

precision approach runway ILS/MLS gibi hassas yaklama seyrsefer yardmclar olmayan pist.

hasta/engelli/yal nakil arac

hassas tesis / critical facility

hassas yaklama / precision approach

Hasar grdnde hava meydan fonksiyonlarnn ciddi ekilde aksamasna yol aacak olan ve hava meydan iinde veya hava meydanyla direkt balantl bulunan tesis ve yerler. Yerde kurulan elektronik cihazlarla desteklenen aletli yaklama sistemi.

hassas yaklama kategorisi / precision approach category Bir standart alet alalma uygulamasnda uak, 60 m (200 feet) karar yksekliine kadar alalabilmektedir. hassas yaklama pisti / precisionapproach runway Bknz. Aletli pist runway)

hat bakm / line maintenance Hava aracnn /hava arac parasnn onaylanm standartlara uygun olarak hangar gerektirmeyen bakm, onarm, para deitirme ve hasar giderme ilemlerinin yaplmas. hata / error llen deer ile fiziksel deer arasndaki meydana gelen farkllk. hatal grnt / false plotUan gerek pozisyonundan farkl bir pozisyonda radarda grnmesi.

/ ambulift Yolcu merdivenini kullanamayan hareket kabiliyeti kstl, hasta, yal ve engelli yolcularn uaktan ini ve uaa binii ile pat sahasnda hava arac-terminal/terminal-hava arac arasnda nakli iin kullanlan ykselme/alalma zelliine de sahip zel donanml ara.

Kresel konumlandrma (GPS) sisteminde Amerikan Ordusunun ve yetkilendirilmi kullanclarn kullanm iin geerli olan kod.

hassas yaklama radar / preci-

(instrument

185

sion approach radar Son yaklama hatt boyunca uan teorik olarak belirlenmi son yaklama hattna gre yatay ve dikey ynde sapmalar ile pist eiine gre pozisyonunu belirleyen radar.

hatal iz / false track Radar sistemindeki teknik konulardan kaynaklanan yanllk.

hava yer haberlemesi / air ground communication Hava aralar ile uaklarla yer istasyonlar veya merkezler arasndaki iki ynl haberleme.


hava arac

hava arac / aircraft

hava arac bakm alan / aircraft maintenance area Uaklarn bakm amacyla hava meydan dahilinde tahsis olunmu apronlar, hangarlar, bina ve atlyeleri, ara park yerlerini ve bunlara balanan yollar da kapsayan tm yer saha ve tesisleri. hava arac bakm lisans / airc-

Sabit yzeyler zerinde bir takm aerodinamik reaksiyonlarla havada tutunabilen, havadan ar, motor gcyle ileyen ara.

hava arac iletiim yneltme ve raporlama sistemi / aircraft com-

Uak tanmlanmas, uak tipi, uak ekipmanlar ile ilgili bilgiler.

hava arac bilgileri / aircraft data

raft maintenance licence eriinde belirtilen herhangi bir hava arac temel kategori ve hava arac tipi iin, bilgi ve bakm deneyimi olarak bu ynetmeliin gereksinimlerini karlayan personelin niteliini gsteren belge.

hava arac ileticisi / aircraft operator 2920 sayl Kanun ile buna bal Ynetmelik, Genelge ve Talimatlar erevesinde faaliyet gsteren, Ulatrma Bakanl tarafndan onayl geerli ruhsat veya sertifikaya sahip gerek veya tzel kiiler ile yabanc sivil hava arac siciline kaytl hava aralarn ileten gerek veya tzel kiiler. hava arac kategorisi / aircraft

munications addressing and reporting system Radyo veya uydu vastasyla hava aralar ile yer istasyonlar arasnda ksa ve nispeten basit mesajlarn iletilmesini salayan dijital veri balant sistemi.

hava arac ar ad / aircraft

hava arac gvenlik aramas / aircraft security search Yasakl maddelere kar hava aracnn i ve dnn derinlemesine, ok ayrntl aranmas.

call-sign Hava-yer muhaberesinde hava aracnn tanmlanmas iin kullanlan isim.

hava arac tantm / aircraft

hava arac tipi / aircraft type

identification Havayer haberlemesinde bir hava aracnn ar sinyali veya yerde hava trafik hizmet haberlemesi yapan bir hava aracnn tanmlanmas iin belirlenmi bir harf veya rakam grubu. Hava aralarnn uygun ICAO hava arac tantcs ile ya da ICAO tantclarnn mevcut olmad yerlerde ak lisanla tanmlanmas.

category Uak, helikopter, planr ve serbest balon gibi belirli temel zelliklere gre hava aracnn snflandrlmas.

hava arac gvenlik kontrol / aircraft security check Hava aracnn, yolcularn eriebilecekleri i ksmnn ve uak alt (hold) blmnn pheli nesneler, silah, patlayc ve dier tehlikeli maddelere kar aranmas.ULATIRMA ve HABERLEME TERMLER SZL

hava arac yer kazas / aircraft

land collision Hava aracnn uu harekt dnda bakm, onarm, arza giderilme186

HAVAYOLU

terimleri

si, yerde altrlmas, yer aralar veya insan gc ile yer deitirilmesi esnasnda ara arpmalar veya yangn, tabi afetler ve dier sebeplerle hasara uramas veya arzalanmas ile sonulanan olaylar.

eden, yer cihazlarndan bamsz olarak alan SSR transponder sinyallerinden yararlanan bir uak sistemi.hava sahas yaps

hava aracnn ATC msaadesi dna kmas / aircraft out of

hava ara kazas / airplane acci-

187

avoidance system Pilotlara, transponderle donatlm uaklarla olas bir arpmay ikaz

hava arpmalarndan korunma sistemi / airborne collision

dent Uu harekt esnasnda, kiilerin tali nedenlerle ve/veya kendi kendini veya birbirlerini yaralamalar veya uu ekibi ve yolcular iin ayrlan yerler dnda saklanarak kaak seyahat edenlerin yaralanmalar hari olmak zere, hava arac iinde veya hava aracndan kopan paralarda dahil olmak zere hava aracnn herhangi bir parasnn arpmasyla veya hava basncna maruz kalmak suretiyle ok ar derecede yaralanmas, motor ve aksesuarlarda meydana gelen arza ve hafif hasarlar hari olmak zere hava aracnn fiziksel yapsnn veya performansnn ve uu karakteristiinin menfi ynde etkilendii ve bunlarn deitirilmesi veya tamirini gerektirecek derecede hasar ve arzalanmas, hava aracnn kaybolmas veya enkaza ulalamayacak bir yere dmesi ile sonulanan olaylar.

ATC permission Bir hava aracnn kontrol salayan ATC nitesinin veya hava trafik hizmetlerinin tanmlad zel koullara uymamas durumu.

Betondaki kapal agrega boluklar haricinde mevcut hava hacminin beton hacmine orannn yzdesel ifadesi.

hava ierii / air content

hava kargosu / air cargo

hava personelini ikaz yayn / notice to airmen publication 28 gnde bir yaynlanan, ncelikle pilotlar iin hazrlanm, uu emniyetini ilgilendiren gncel NOTAM bilgilerini ve havaclk ile ilgili dier ilave bilgileri ieren yaynlar. hava sahas / airspacellendirme parametreleri ile tanmlanm hacimli bir alan.

Havadan tanan ykler, transit mallar, kuryeler, posta malzemeleri, diplomatik posta, fabrika rnleri, yolcusuz bagajlar ve cenazeler.

hava sahas kapasitesi / airspace capacity Uaklar arasndaki ayrma minimalar ve emniyet standartlar, saha seyrseferi direkt rotalar ve dier faktrler gz ard edilmeden, hava trafik kontrol sektrlerindeki trafik art kapasitesinin belirlenmesi. hava sahas sorumluluk blgesi/ air space responsibility zone Teknik ekipmanlarn kullanm sayesinde, havaclkla ilgili hizmet salanabilecek hava sahas.

hava sahas yaps / airspace structure Uuun belli bir aamasnda, uu


hava seyrsefer niteleri / air navigation facilities Hava seyrsefer amal kullanlan; ini sahas, klar, meteoroloji ekipmanlar, muhabere cihazlar, elektrik / elektronik btn donanmlar. hava seyrsefer hizmet salayc / air navigation service providerHava seyrsefer hizmetlerini salamaktan sorumlu kamu kuruluu DHM Genel Mdrldr.

hava savunma tehis blgesi / air defence identification zone Ulusal gvenlik amacyla; uaklarn kontrol, tehis ve tanmlama yaplabilmesi iin belirlenmi, yeryznden yukar doru uzanan hava sahas blm.

emniyetinin salanmas amacyla tasarlanan hava sahas blm.hava savunma tehis blgesi

netimi) artlarnn koordine edilmesi amacyla, dnya belirli sayda ICAO hava seyrsefer blgesine ayrlmtr. Bu blgeler kendi ilerindeki zel durumlar (trafik younluu, sosyo-ekonomik, teknolojik faktrler vb.) gz nne alnarak snflandrlmtr.

hava seyrsefer hizmeti / air navigation service Uluslararas hava seyrseferinin emniyet, dzenlilik ve etkinlik konularnda salad hizmeti tanmlamak iin kullanlan genel bir terim. hava seyrsefer hizmetleri iin belirlenmi yntemler / proce-

hava tahmini / weather/meteorological forecast Belirli bir zaman ya da sre iin ve belirli bir blge ya da hava sahas blm iinde beklenen meteorolojik koullar ieren rapor. hava taksi / air taxi /hover taxi

hava srkleyici / air entrainerair entraining Beton iinde ok kk boyutlu ve eit dalan hava kabarcklar oluturarak betonun geirimsizliini ve dona kar direncini ve ilenebilirliini artran katk malzemesi.

hava taraf / airside

hava seyrsefer komisyonu / air navigation commission Prensip olarak hava seyrseferinde uluslararas standardizasyonun salanmas amacyla kendi sorumluluunda almalar yapan komisyon.gation plan Uluslararas ATM(Hava Trafik Y-

dures for air navigation services ICAO tarafndan belirlenmi hava trafik hizmetleri konusunda yaynlanm yntemler.

hava trafii / air traffic

Hava meydannda, pistleri, taksi yollarn, apronlar ve bunlara bitiik sahalar ve belirli durumlarda dorudan uu faaliyeti amacyla kullanlan bina ve yaplar veya bunlarn baz ksmlar ve bu blmlerin hepsine giriin kontroll olduu yerler. Bir meydann manevra sahasnda hareket eden hava aralar ile uutaki hava aralarn tamam.

Bir helikopterin yerden yaklak 100 feet ykseklie kadar gerekleen uuu.

hava seyrsefer plan / air navi-

hava trafik ak ynetimi / air traffic flow management Emniyetli, dzenli ve hzl bir hava trafik akna katk salamak ama188


HAVAYOLU

terimleri

cyla mmkn olduu lde ATC kapasitesinden yararlanarak, trafik saysnn ilgili ATS otoritesince bildirilen kapasitelerle uygunluunun salanmas amacyla verilen hizmet. centre ATC sistemlerinin yeterlilii ve havaalan kapasitelerine uygun olarak, trafik aknn belirlenen saha ve zamanlarda idaresinin saland merkez. tronics personnel Hava trafik ynetimi dahilinde bulunan haberleme, seyrsefer, radar ve bilgi ilem sistemlerinin altrlmas ve bakmndan sorumlu olarak lisansl ve bu lisansa ilenmi derece veya derecelere verdii yetkiler dahilinde dorudan hizmet veren personel.

hava trafik kontrol

hava trafik hizmeti / air traffic

hava trafik ak ynetimi merkezi / air traffic flow management

hava trafik hizmetleri haberlemesi / air traffic services communi-

service Uu bilgi hizmeti, ikaz hizmeti, hava trafik tavsiye hizmeti ve hava trafik kontrol hizmeti (saha kontrol hizmeti, yaklama kontrol hizmeti, meydan kontrol hizmeti) iin kullanlan genel bir terim. cation Uu emniyetini etkileyebilecek faktrlerin, meteorolojik bilgilerin, pozisyon raporlarnn iletilmesi.

hava trafik emniyeti elektronik personeli / air traffic safety elec-

hava trafik hizmetleri hava sahalar / air traffic services airspace

hava trafik hizmetleri rapor ofisi / air traffic services reporting

Alfabetik sraya gre dzenlenmi, ierisinde zellikli uularn operasyon yapabildii, zellikli hava trafik hizmetlerinin ve uu kurallarnn uyguland hudutlar belirlenmi hava sahalar.

189

hava trafik hizmet yolu / air traffic service route inde, hava trafik hizmetinin saland, trafiin ak iin dizayn edilmi havayolu, tavsiyeli yol, kontroll/ kontrolsz yol, geli/gidi yollar vb. kategorilere ayrlan yollar.

hava trafik kontrol / air traffic control Hava trafiine hzl, emniyetli ve dzenli bir ak salamak iin ilgili otorite tarafndan verilen hizmet.

air traffic services unit Hava trafik kontrol nitesi, uu bilgi merkezi veya hava trafik hizmetleri rapor ofisi hizmetlerinin verildii birim.

hava trafik hizmetleri nitesi /

office Hava trafik hizmetleri ile ilgili raporlarla uu ncesi yaynlanan planlar almak zere tesis edilmi nite.


hava trafik kontrol hizmeti

hava trafik kontrol hizmeti / air

traffic control service Hava aralar ile hava aralar arasnda, manevra sahasnda hava aralar ile manialar arasnda arpmalar nlemek, hzl ve dzenli bir trafik ak salayarak muhafaza etmek amacyla verilen hizmet.

ngilizce yeterlilik testi / pro-

hava trafik kontrol merkezi / air

hava trafik kontrol msaadesi /

traffic control centre Corafi olarak ayrlm blgelerde, hava trafik kontrol hizmeti veren nite.

hava trafik kontrol sistemlerinin btnlemesi / integration of

air traffic control clearance Bir hava trafik kontrol nitesi tarafndan hava aralarnn belirlenmi zel durumlar iin verilen onay. ATC systems Hava trafik kontrol sistemlerinden st dzey yarar salamak iin tm meydan ve havalimanlarnda ayn tip seyrsefer yardmc cihaz ve elektronik altyapsnn kullanlmas.

hava trafik kontrolr / air traffic controller Hava trafik kontrolr lisansna haiz ve bu lisansa hizmet salayc kurulu tarafndan ilenmi derece veya derecelerin verdii yetkiler dahilinde dorudan hava trafik kontrol hizmeti veren kii. hava trafik kontrolr eitiminin temel ierii / common corecontent of at ATCO training Avrupa Sivil Havaclk Konferans Sahas iin yaratlan bu projeler; eitim rnekleri, testler ve performans konularn iermektedir.

ficiency test in english language for ATCOS Hava trafik kontrolrlerinin, ICAO standartlarna uygun olarak ngilizce yeterliliklerini tespit amacyla tasarlanm test.

hava trafik kontrolr lisans /

hava trafik kontrol talepleri / air traffic control requests Pilotun, hava trafik kontrol nitesinden uan seyrseferi ile ilgili talepleri.air traffic control instructions Pilota kontrolr tarafndan uygulamas iin verilen talimatlar.

hava trafik kontrol talimatlar /

hava trafik kontrol radar bikn sistemi / air traffic control

air traffic controller license Temel hava trafik eitimini tamamlayan bir aday hava trafik kontrolrnn yeterlilik dzeyini tespit etmek amacyla yaplan snav sonucunda baarl olanlara verilen yeterlilik belgesi.

hava trafik kontrol nitesi / air

hava trafik kontrolrleri iin

traffic control unit Saha kontrol merkezi, yaklama kontrol nitesi ve meydan kontrol kulesi iin kullanlan genel bir terim.

hava trafik kontrolnn karmakl / air traffic control com-

radar beacon system Sorgulama metodu ile alan (alc/ verici ve transponder olmas gerekir) gzlem radar sistemi. plexity Hava trafiindeki younluk veya hava sahas karmakl sebebiy190


HAVAYOLU

terimleri

le hava trafiinin kontrol yknn artmas.

hava trafik kontrolnn koordinasyonu / air traffic control

hava trafik tavsiye hizmeti / air

hava trafik ynetimi / air traffic management Operasyonlarn tm safhalar srasnda, uaklarn gvenli ve etkin hareketlerini salamak iin gerekli olan fonksiyonlarnn (hava trafik hizmetleri, hava sahas ynetimi ve hava trafik ak ynetimi) bir araya gelmesi.management radar tracker and server system Eurocontroln zel sektre gelitirdii radar data ileme sistemi (HWSW).

traffic advisory service Uuun ve uan manevralarnn emniyetli bir ekilde yaplabilmesi iin pilota verilen tavsiye/ bilgi hizmeti.

coordination ATC niteleri, kontrolrler veya ilgili otorite arasnda koordinasyonun salanmas.

havayolu / airway Koridor formatnda oluturulmu kontroll saha veya bu sahann bir blm.

havaalan

havayolu iletme ruhsat / air operator certificate Havayolu iletmecilerine ticari uu yapabilmeleri iin SHGM tarafndan verilen belge. havayolu konimentosu / airway

havayolu taycs / air carrier

bill Bir noktadan baka bir noktaya hava tamas ile gnderilen kargoyu ve bu kargonun tayc, gnderici ve alcsn, hangi artlarda bu kargonun tandn, tama deerini; deerli kargo, canl hayvan, cenaze, tehlikeli madde veya bozulabilir kargonun tama eklini; igal ettii hacim ve arln belirleyen, dzenleyen bir hava tama senedi. Yerli ve yabanc tescilli tm hava tayclar.

hava trafik ynetimi radar takip ve sunucu sistemi / air traffic

hava transit rotas / air transit route Helikopterlerin havadaki transit hareketi iin oluturulmu, yzeydeki belirli bir yol. hava yer haberlemesi / air-

havaalan / airport/aerodrome Btn ya da bir blm iinde hava aralarnn; ini, kalk ve yer hareketlerini gerekletirebilmeleri iin karada veya suda oluturulmu, (bina, tesis ve tehizatla donatlm), tanmlanm saha.

ground communication Hava aralar ile yer yzeyinde bulunan istasyonlar ya da merkezler arasndaki iki ynl haberleme.ULATIRMA ve HABERLEME TERMLER SZL

191

havaalan aydnlatmas

havaalan aydnlatmas / airport

havaalan bikn / aerodrome

havaalan gzlem radar / air-

beacon Bir meydann yerinin havadan grlebilmesi amacyla kulenin zerine tesis edilmi, her yne k verebilen lamba.

lighting Bir hava alanna yerletirilmi, farkl aydnlatma sistemlerinin tm.

kamu kurum ve kurulular ile gerek ve zel tzel kiiler.

havaalan kapasitesi / airport

havaalan gvenlik alarm durumu plan / airport security alert

airport security plans Hava meydannda kullanlan, hava meydan gvenlik program, acil durum plan, muhtemel harekt tarz plan, havaclk iletmeleri gvenlik planlar.

havaalan gvenlik planlar /

phase plan MSHGPnn 17. eki dorultusunda Mlki dare Amirliince hazrlanmas gereken plan.

port surveillance radar 10 NM yarapl (18 km) bir alan ierisinde ini, kalk ve gei blgesindeki uaklara operasyonel hizmet vermek iin kullanlan radar.

havaalan kareli haritas / airport grid map Havaalan, referans noktas merkez olmak zere 8 km yarapl alan iinde yangn sndrme aralarnn herhangi bir noktaya ksa srede ulamasn salamak iin, numaralandrlp havaalannn karelere ayrlm haritas. havaalan kullanclar / airport

capacity Havaalan ileticileri tarafndan, belirlenmi bir zaman dilimi ierisinde hizmet verilebilecek uak saysnn, teknik altyap ve pist kapasitesi faktrleri esas alnarak belirlenmesi.

airport security programme Havaalan snrlar ierisinde, srekli, yeterli ve istenilen seviyede gvenliin salanabilmesi amacyla, mevcut personel, ara, gere ve tehizatn salanmasn belirleyen ve bu konudaki tm faaliyetlerin akn dzenleyen talimat.

havaalan gvenlik program /

havaalan rakm / aerodrome elevation ni alannn en yksek noktasnn rakm.

users Hizmet retmek iin havaalan tesis ve kolaylklar ile altyapsn kullanan kamu kurum ve kurulular ile gerek ve zel tzel kiiler.

havaalan referans noktas / aerodrome reference point Bir havaalannn tayin edilmi corafi konumu. havaalan sertifikas / aerodrome

havaalan iletmecisi / airportoperator Havaalan iletiminden

sorumlu

havaalan tantma levhas / aerodrome identification sign Havaalannn havadan tannmas192

certificate Bir havaalannn iletimi iin ilgili otorite tarafndan geerli mevzuat erevesinde dzenlenen bir sertifika.


HAVAYOLU

terimleri

na yardmc olacak, bir havaalanna yerletirilen bir levha.

havaalan terminal iletme ruhsat / airport terminal operation

havaalan terminali / airport

havaalan trafii / airport traffic

terminal Uan geli ve gidi hizmetleri iin kullanlan tm binalar.

permit SHGM tarafndan havaalan terminellerinin alp faaliyet gsterebilmesi iin verilen izin.

kamu kurum ve kurulular ile gerek ve zel tzel kiiler.havaclk bilgi yayn

havaalan/hava trafik sistemleri ara birimi / airport/air traffic

havaclara duyuru / notice to

systems interface ECACin havaalanlar stratejisi hedeflerine ulamak iin uygulad bir program.

havaalan trafik younluu /

Havaalan trafii aadakilerin bir veya ikisini kapsar; A) Uak hareketleri. B) Havaalanna gelen ya da havaalanndan giden yolcular ve yk (kargo, posta,bagaj).

havaalan yapmcs / airportconstructor Havaalan yapmndan

aerodrome traffic density A) Hafif: Trafiin en youn olduu saatlik ortalama hareket saysnn pist bana 15den fazla olmad veya tipik olarak 20 toplam havaalan hareketinden az olduu durumlarda. B) Orta: Trafiin en youn olduu saatlik ortalama hareket saysnn pist bana srasna gre 16 ile 25 arasnda olduu veya tipik olarak 20 ile 35 toplam havaalan hareketi olduu durumlarda. C) iddetli: Trafiin en youn olduu saatlik ortalama hareket saysnn pist bana srasna gre 26 veya daha fazla olduu veya tipik olarak 35 toplam havaalan hareketinden fazla olduu durumlarda. sorumlu

havaclk bilgi hizmeti / aeronautical nformation service Hava seyrseferinin gvenilirlii, etkinlii ve dzenli ak konularndaki bilgilerin topland nite. havaclk iletiim a / aeronautical telecommunication network Havaclk haberlemelerinin iletiim a zerinden internet araclyla yaplmas.

airmen Herhangi bir havaclk hizmeti, kolayl, uygulamalar ve tehlike durumlarnn olumas veya deimesiyle ilgili bilgileri ieren bilgi notu.

Bir NOTAM zellii tamayan ya da AIPye alnacak zellii olmayan, ancak hava seyrseferi uu emniyeti, teknik, idari ve hukuki konulardan oluan bilgileri ieren uyar yaynlar. aeronautical information circular

Yer yznde belirli bir noktay iaret etmek zere, srekli veya faslal olarak, tm azimutlarda grlebilen bir havaclk yer . beacon

havaclk bikn / aeronautical

havaclk bilgi genelgeleri /

havaclk bilgi yayn / aeronautical information publication

193

Bir devlet ya da onun yetkilendirdii


Havaclk verilerinin birletirilmesi, ayrtrlmas ve formatlanmasndan ortaya kan bilgiler. information

kurulu tarafndan yaynlanan ve o lkedeki hava seyrseferi ile ilgili bilgileri ieren yayn.havaclk bilgisi

havaclk bilgisi / aeronautical

havaclk mesaj ileme sistemi

havaclk emniyeti / aviationsafety

havaclk haberleme istasyonu

/ aeronautical telecommunication station Havaclk haberleme hizmetinde kullanlan istasyon.

Yerdeki ve havadaki trafiklerin gvenilirliliini salamak iin yaynlanm tm uygulamalar.

/ aeronautical message handling system X.400 Tabanl IP Protokolne bal yeni haberleme sistemi olup, Hava trafik mesajlarnn alveriinde ye lkelerin uluslararas COMCENTREleri (Haberleme Merkezleri) arasnda AMHS ve TCP-IP kullanm.

rulularn grev eklini belirlemek amacyla hazrlanan plan.

havaclk haritas / aeronautical

havaclk iletmesi / airline op-

havaclk iletmesi/iletmeci gvenlik plan / administrator

erator Bir hava arac iletmesiyle (etkinlii) uraan ya da uramay kabul eden kii, rgt ya da ticari kurulu. Ticari amala cret karlnda hava aralaryla yolcu ve yk tayan gerek ve tzel kiiler.

chart Havaclk amal kullanlan; hava sahasn, havayollarn, havaalanlarn, seyrsefer yardmclarn, tehlikeli/yasak tahditli sahalar vb. gsteren havaclk haritas.

(route) service AMSS iletiim imkanlaryla uu gvenliinin ve dzenli aknn salanmasna ynelik kurulmas planlanan gelimi bir hizmet. tion service Uluslararas havaclk haberleme sistemi iinde, noktadan-noktaya (yerden-yere) yaplan haberleme hizmet

Documents

havacılık