Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kanit Ngowsiri, Ph.D.
HEALTH PROMOTION CONCEPT THEORY AND
STRATEGY
Oct 21, 2016
แนวคด ทฤษฎ และกลยทธ การสรางเสรมสขภาพ
วตถประสงค
1. บอกความหมายของการสรางเสรมสขภาพได
2. อธบายแนวคด ทฤษฎ เกยวกบการสรางเสรม
สขภาพได
4. บอกกลยทธ และรปแบบของการสรางเสรม
สขภาพได
HEALTH (WHO)
“Health is a state of complete physical,
mental and social well-being, and not merely
the absence of disease"
ภาวะทแสดงใหเหนถงความสมบรณท งรางกาย จตใจ สงคม
ทด และรสกเปนสข ทไมใชหมายถงเพยงแตปราศจากโรคเทาน น
สขภาพ นอกจากหมายถง ภาวะทมความสมบรณท งรางกาย จตใจ
และสงคม แลวยงงรวม ถงตองม “จตวญญาณ” ดดวย (บวร งามศรอดม, 2544)
พฤศจกายน 2529 ประชมนานาชาตเร อง
“การสงเสรมสขภาพ” (Health Promotion)
ณ กรงออตตาวา แคนนาดา
ประกาศ “กฎบตรออตตาวาเพอการสงเสรมสขภาพ”
Ottawa Charter for Health Promotion
“กระบวนการของการเพมสมรรถนะใหคนมความสามารถในการควบคมปจจย ทเปนตวก าหนดสขภาพ และเปนผลใหบคคลมสขภาพด สามารถควบคมพฤตกรรมของตนเองใหเหมาะสม รวมถงการปรบสงแวดลอมใหเออตอการมสขภาพทด
Pender’s Health Promotion Theory ทฤษฎการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร
“Health Promotion” : การสงเสรมสขภาพ
เปนการกระตนใหบคคลเปลยนแปลงพฤตกรรม เพอยกระดบ
สขภาพไปสการมสขภาพด มความผาสกสงสดเทาทเปนไปได
มเปาหมายทการมคณภาพชวตทดข น
“Disease Prevention” : การปองกนโรค
เปนการมงใหบคคลปฏบตพฤตกรรมเพอหลกเลยงการเจบปวย
หรอเสยงตอการเปนโรค.....เทาน น
สรางสขภาพ ใชงบประมาณนอยกวา ซอมสขภาพ
Health in the River of Life
ความเชอมโยงและพลวตรทเก ยวกบสขภาพ
ทมา :http://wops.moph.go.th/ops/thp/thp/index.php
พฤตกรรมสขภาพ
http://advisor.anamai.moph.go.th/main.php
การสรางเสรมสขภาพองครวม holistic health promotion
กระบวนการสนบสนนหรอกระตนใหบคคล ครอบครว ชมชน
และสงคม
เพมขดความสามารถและรบผดชอบในการดแลตนเองโดย
การควบคมปจจยทเปนตวก าหนดสขภาพ และจดการสงแวดลอม
เพอปรบปรง แกไข และพฒนาสขภาพใหเกดดลยภาพ
มความสมบรณท งดานรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณ
อยางตอเนองตลอดเวลา
ท าใหเกดความผาสก มคณภาพชวตทดข น และสามารถ
ประกอบกจกรรมประจ าวนไดอยางเตมขดความสามารถ
องคประกอบของสขภาพ 5 ดาน (เลว คกแนนและเชอรรฟฟ)
สขภาพกาย (Physical health) เกยวของกบภาวะของรางกาย
สขภาพอารมณ (Emotional health) ความรสกทมตอตนเอง
และตอคนอน ความเขาใจอารมณของตนเองและรจก
วธการเผชญปญหาในชวตประจ าวน
สขภาพสตปญญา (Intellectual health) กระตนใหเกดการ
ตดสนใจทางสขภาพ
สขภาพสงคม (Social health) เปนความสามารถในการกระท า
บทบาทหนาทตางๆ ในชวตอยางมประสทธภาพและนา
พงพอใจ
สขภาพจตวญญาณ (Spiritual health) เปนความรสกวา
พฤตกรรมและคณคาพนฐานสอดคลองกน ความ
เลอมใสศรทธา ความสงบภายในจตใจ ความเจรญ
เตบโตและพฒนาการของชวต
สขภาพสงคม ( Social health) เปนความสามารถทจะมปฏสมพนธท ดกบคนอนและสงแวดลอมได พงพอใจในสมพนธภาพทดกบบคคล
สขภาพจต (Mental health) เปนความสามารถทจะเรยนรและเตบโตอยางมสตปญญา
สขภาพอารมณ (Emotional health) เปนความสามารถทจะควบคมอารมณเพอใหมความรสกทจะแสดงออกไดอยางสบายใจและเหมาะสม
สขภาพจตวญญาณ (Spiritual health) เปนความเชอในพลงแหงการรวมตว (unity force) ซงจะมาจากบคคลสบคคล โดยมแนวคดแหงความศรทธาเปนหลก
องคประกอบของสขภาพ 4 ดาน (กรนเบรกและคณะ)
สรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ( Build Healthy Public Policy)
สรางสงแวดลอมทเอ อตอสขภาพ (Create Supportive Environments)
เสรมสรางกจกรรมชมชนทเขมแขง (Strengthen Community Action)
พฒนาทกษะสวนบคคล (Develop Personal Skills)
ปรบเปลยนบรการสขภาพ (Reorient Health Services)
กลยทธการสรางเสรมสขภาพใน กฎบตรออตตาวา
ด าเนนการไปดวยกน
สรางความรความเขาใจอยางกวางขวาง
เกดการสนบสนน การมสวนรวม จากชมชน และย งยน
Ottawa Charter For Health Promotion
1.
3.
2.
4.
5.
กฎบตรกรงเทพ เพอการสงเสรมสขภาพโลก
1. ใหชแนะใหการสงเสรมสขภาพอยบนพนฐานสทธมนษยชน
2. ใหก าหนดนโยบาย แนวทางการปฏบต โครงสรางพนฐานท
เก ยวของอยางย งยน ในการจดการปจจยทมผลกระทบตอสขภาพ
3. ใหสรางศกยภาพในการสงเสรมสขภาพท ง 5 ดาน
- พฒนานโยบาย - ภาวะผน า
- การด าเนนงานเพอการสงเสรมสขภาพ - องคความรทางสขภาพและการวจย
- ความรอบรทางดานสขภาพ
4. สรางพนธมตรดานสขภาพท งภาครฐ เอกชน องคกรฯสาธารณะ
5. การใชมาตรการทางกฎหมายเพอคมครองความปลอดภยและ
สงเสรมใหประชาชนทกคนมโอกาสเขาถงการมสขภาพทด”
แนวคดพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ
1. ดานความรบผดชอบตอสขภาพ (health responsibility)
2. ดานการปฏบตกจกรรมทางกายและการออกก าลงกาย
(physical activity and exercise)
3. ดานโภชนาการ (nutrition)
4. ดานความสมพนธระหวางบคคล (interpersonal relations or
interpersonal support)
5. การพฒนาทางจตวญญาณ (self actualization or spiritual
growth)
6. การจดการกบความเครยด (stress management)
การรบรประโยชน ของการปฏบต
การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรม
การรบรความสามารถของตนเอง
อทธพลระหวางบคคล (ครอบครว เพอน ทมสขภาพ
บรรทดฐาน ตวแบบ )
อทธพลจากสถานการณ
ความรสกทมตอพฤตกรรม
ปจจยสวนบคคล - ชววทยา - จตวทยา - สงคม วฒนธรรม
พฤตกรรมทเก ยวของ
ความมงม นทจะ ปฏบตพฤตกรรม
พฤตกรรม สงเสรมสขภาพ
ความจ าเปนและทางเลอกอนทเกดขน
(Pender, N.J.,Murdaugh, C.L. & Parsons,M.A.,2006:50)
ลกษณะเฉพาะและ ประสบการณของ
บคคล
ความคดและอารมณ ตอพฤตกรรม
พฤตกรรมผลลพธ
Health Promotion Model
ใชประสบการณทประสบความส าเรจ
mastery experiences
โดยการใชตวแบบ
vicarious experience
การใชค าพดชกจง
verbal persuasion
การกระตนทางอารมณ
emotional arousal
ความคาดหวงในความสามารถของตน
Efficacy Expectation
การปฏบต พฤตกรรม
More Powerful
Less Powerful
Self Efficacy Theory (Bandura , 1987)
ทฤษฎความเชอม นในความสามารถของตน
การรบรความ สามารถของ
ตนเอง
ความคาดหวงในผลลพธ
สง ต า
สง มแนวโนม
ทจะท าแนนอน มแนวโนม ทจะไมท า
ต า มแนวโนม ทจะไมท า
มแนวโนม ทจะไมท าแนนอน
ความสมพนธระหวาง การรบรความสามารถของตนเอง + ความคาดหวงในผลลพธ ทม ตอพฤตกรรม และ สภาวะทางอารมณ
Emotional Support : ใหความพอใจ หวงใย ยอมรบนบถอ
Instrumental Support : เครองมอ แรงงาน เงน
Information Support : ขอมลขาวสาร
Appraisal Support : ใหการประเมนผล ขอมลปอนกลบ
บอกใหทราบผลดทผรบไดปฏบตพฤตกรรม
Social Support แรงสนบสนนทางสงคม ( House, 1986 )
**กลมปฐมภม : บคคลในครอบครว ญาตพนอง เพอนบาน
**กลมทตยภม : เพอนรวมงาน แพทย พยาบาล คร พระ อสม.
Stages of Change ข นตอนการปรบเปลยนพฤตกรรม
กอนช งใจ
ช งใจ
เตรยมพรอม
ปฏบต
คงพฤตกรรม
ไมสน ไมรบร
เอะ
เอาละ เร มละนะ
ลองท าด ท าจนเปนนสย
การสงเสรมสขภาพ ตองคดวา
“ อะไรสราง หรอ ท าลายสขภาพ ”
และ
“ การสรางหรอท าลายสขภาพเกดขนทไหน”
ยทธศาสตรการสงเสรมสขภาพ
“ การพฒนาทกษะสวนบคคล ”
สถานท (setting)
: สถานท /บรเวณไหน บาน โรงเรยน โรงงาน โรงพยาบาล วด
กลมประชากร (population) : ประชากรเปาหมายทประสบปญหาสขภาพ เดก หญงต งครรภ
ผใชแรงงาน ผสงอาย
ปญหาสขภาพ (health issue) : ตวการทท าลายสขภาพ โรคเรอรง บหร สรา ยาเสพตด
โรคเอดส อบตเหต
รปแบบการด าเนนการสงเสรมสขภาพ
QUESTION ?