Oblačnost

Oblačnost

Oblačnost predstavlja ukupnost oblakakoji su uočljivi na nebu, posmatrano u određenom trenutku ili periodu. Izražava se u desetinama od 0 do 10 ili u procentima pokrivenosti neba oblacima. Oblačnost je jedna od najvažnijih klimatskih elemenata.

OblakOblak nastaje kondezacijom i sublimacijom vodene pare u slobodnoj atmosferi. Sastoje se iz sitnih kapljica vode i čestica leda. Da bi došlo do formiranja oblaka, vazduh mora da sadrži dovoljnu količinu vodene pare, da mu temperatura opada i da se u njemu nalaze kondenzaciona jezgra koja su neophodna za početak obrazovanja vodenih kapljica i ledenih kristala. Između oblaka i magle nema suštinskih razlika. Na primer, magla obrazovana na planinskim stranama za posmatrače iz nižih dolinskih predela je oblak.

Podela oblaka prema visiniPrema visini na kojoj se nalaze, oblaci se dele na visoke, srednje i niske oblake i oblake vertikalnog razvitka.

Visoki oblaci leže na visini od 6 do 14 km. U njih spadaju cirusi, cirokumulusi i cirostratusi. Srednji oblaci se nalaze na visini od 2 do 6 km. To su altokumulusi i altostratusi. Niski oblaci leže na visinama manjim od 2 km. To su: nimbostratusi, stratusi i stratokumulusi. U oblake vertikalnog razvitka spadaju kumulusi i kumulonimbusi. Njihova osnova leži na visini niskih oblaka, a vrhovi u nivou srednjih i visokih oblaka.

Klasifikacija oblakaOblaci se među sobom mnogo razlikuju po izgledu, visini, sastavu itd. Prvu klasifikaciju oblaka predložio je 1803. godine Englez L. Govard. On je sve oblake svrstao u četiri kategorije: perjaste, gomilaste, slojevite i kišne. Krajem XIX veka usvojena je međunarodna klasifikacija oblaka sa 10 osnovnih tipova:

1 Perjasti - Cirrus (Ci) 2 Perjasto-gomilasti - Cirrocumulus (Cc) 3 Perjasto-slojeviti - Cirrostratus (Cs) 4 Visoko-gomilasti - Altocumulus (Ac) 5 Visoko-slojeviti - Altostratus (As) 6 Slojevito-kišni - Nimbostratus (Ns) 7 Slojevito-gomilasti - Stratocumulus (Sc) 8 Slojeviti - Stratus (St) 9 Gomilasti - Cumulus (Cu) 10 Gomilasto-kišni - Cumulonimbus (Cb)

Cirrus

•Cirusi su najviši oblaci, •Baza im se nalazi visoko na 5-7 km, ponekad i na preko 10 km. •To su vlaknasti su oblaci, bele boje, •Prozirni su i gotovo ni malo ne smanjuju intenzitet sunca, •Pri zalasku sunca poprimaju nijanse žute i narandžaste boje.•Sastoje se od ledenih kristala•Ne daju padavine•Ukazuju na vrlo suv vazduh. •Nastaju raspadom cirokumulusa ili cirostratusa. •Mogu da izazovu i “halo” efekat sa suncem, tj. sunčevu koronu.

Cirrocumulus

•Vrlo visoki oblaci sa bazom izmedju 6-8 km, ponekad i višom od 10 km. •Vlaknasti su i u obliku povezanih traka, mreža ili saća. •Bele su boje, a pri zalasku sunca menjaju boju u žutu i narandžastu•prozirni su, tako da se kroz njih može videti sunce ili mesec. •Kao i cirusi, cirokumulusi su sastavljeni od ledenih kristala. •Ne daju padavine•Nastaju transformacijom ili skupljanjem cirusa, cirostratusa ili altokumulusa

Cirrostratus

•Cirostratusi su oblaci sa bazom na visini 6-7 km, a nekad i preko 10 km. •Mogu biti toliko tanki da se čak i ne vide, •Ako se vide potpuno su prozirni i ni malo ne zaklanjaju sunce. •Mogu prekriti deo neba ili čak celo nebo. •Mogu da stvore “halo” efekat (sunčevu koronu). •ne izlučuju padavine. •Vlaknaste su strukture i slojeviti. •Nastaju sabijanjem cirusa ili cirokumulusa ili raspadanjem altokumulusa, •a mogu da nastanu i u blizini kumulonimbusa, širenjem nakovnja.

Altocumulus

•Altokumulusi se najčesće javljuju u rano jutro ili kasno popodne. •Javljaju se uglavnom u talasastom obliku, •Sastavljeni su od različitih masa, ploča i na visini između 2500 m i 5000 m. •Poluprozirni su i delimično propuštaju sunčevu ili mesečevu svetlost. •Mogu biti sastavljeni od vodenih kapljica kad je toplo vremeili ledenih kristala pri hladnijem vremenu.

•Nastaju na više načina: transformacijom altostratusa, nimbostratusa, debljanjem cirostratusa, deljenjem stratokumulusa, pa čak i širenjem kumulusa i kumulonimbusa.

•Od padavina daju virgu (kišu koja ne pada do tla).

Altostratus

•Baza im se nalazi na visini 3-5 km, •Sive su boje, vlaknaste ili jednolične strukture, •Mogu da budu debeli i više stotina metara, pa čak i kilometara. •Uglavnom potpuno zaklanjaju sunce, mada se ponekad moze nazirati sunce. •Prekriva deo ili pak celo nebo. •Sastoji se od vodenih kapljica ili ledenih kristala. •Nastaje na više načina: dizanjem vazduha na dovoljno veliku visinu, debljanjem cirostratusa, ili stanjivanjem nimbostratusa. •Retko daje padavine, a one mogu biti u obliku slabe kiše, slabog snega ili virge.

Nimbostratus

•Tipični su za hladniju polovinu godine. •Uglavnom izlučuju kišu u kontinuitetu ili sneg u kontinuitetu, ledenu kišu, a retko može dati i sugradicu.

•Padavine koje daje mogu biti vrlo jake. •Baza ovih oblaka je između 700-2000 m, madaponekad ume da bude i znatno niže, naročito zimi, kad može stići do samog tla;

•debljina im je 2-6 km. •Potpuno su neprovidni tako da potpuno zaklanjaju sunce i mesec. •Sive su boje, sastoje se od vodenih kapljica, ledenih kristala, snežnih pahulja. •Nastaje na više načina: dizanjem vertikalnih slojeva vazduha na određenu visinu, debljanjem altostratusa, altokumulusa i stratokumulusa, širenjem kumulonimbusa i kumulusa.

Stratocumulus

•Karakteristični oblaci za letnje mesece, ali se javljaju i zimi. •Najčešći oblik pojave je u vidu formi talasa•Uglavnom su bele ili sive boje, ili u kombinaciji bele i sive boje. •Uglavnom su oblaci koji ne daju padavine, •Kad ih imaju to mogu biti samo padavine u obliku slabe kiše ili snega i virge•Baza stratokumulusa je na visini od 200-2000 m, debljina do 1 km, nekad i znatno manje i oni često najavljuju dolazak lošeg vremena.

•Stratokumulusi nisu prozirni, tako da obavezno zaklanjaju sunce ili mesec. •Nastaju na više nacina: zgušnjavanjem altokumulusa, transformacijom altostratusa ili nimbostratusa, konvekcijom u stratusu, a mogu nastati zgušnjavanjem ili širenjem kumulusa i širenjem kumulonimbus

Stratus

•To su niski oblaci, uglavnom im je baza na 300-600m visine, ali često i manje, •Nekad toliko nisko da su praktično pri samom tlu i tada ih nazivamo “magla”; •Debljine su 1-2 km.•Stratusi su česti na obalama, iznad mora, ali i u oblastima sa jakim isparenjima. •Kod nas su najčešći u hladnoj polovini godine, mada ih ima tokom cele godine.•Mogu biti providni, tako da sunčeva ili mesečeva svetlost skoro potpuno prolazikroz oblak, tako da su sunce i mesec jasno vidljivi.•Iz stratusa se mogu izlučivati padavine i to u obliku rominjave(sipeće) kiše ili snega – ove padavine su karakteristične za hladnu deo godine.•Nastaje na više načina i to: hlađenjem donjih prizemnijih delova atmosfere, dizanjem magle ili isparavanjem padavina, kao i spuštanjem stratokumulusa

Cumulus

•Ovo su oblaci karakteristični za toplu polovinu godine. •Kada su mali, to je znak lepog vremena. •To su najčešći oblaci u letnjem periodu. •Baza im se nalazi na visini 500-1700 m, •Debljina im je od nekoliko metara do nekoliko stotina metara. •Kada su razvijeni debljina dostiže i 2-3 km.•Kod većih kumulusa može doći i do pojave pljuska.•Često prate i kumulonimbuse, što je znak približavanja oluje. •Sastavljeni su od vodenih kapljica,•Kad se razvijaju u kumulonimbus onda ima delova koji su sastavljeni i od ledenih kristala.

•Kumulusi su uz kumulonimbuse jedini oblaci koji se razvijaju vertikalno. •Taj oblak nastaje u konvekciji vlažnog vazduha u nestabilnoj atmosferi, ali može nastati i u stabilnoj, kada ona ima samo jedan deo (sloj) nestabilan

Cumulonimbus

•To su oblaci koji kod nas se javljaju uglavnom u toplom periodu godinei po pravilu donose oluje sa grmljavinom.

•Javljaju se u toplim i sparnim danima, kada nema vetra i kada se isparavanje nagomilava i ide u vis.

•Kumulonimbusi su lako prepoznatljivi, izuzetno masivni oblaci. •Oni koji stvaraju oluje mogu biti jedno-, više- i superćelijskog oblika. •Kumulonimbusi se stvaraju uglavnom popodne i uveče, •Najčesće nastaju razvijanjem kumulusa, ali se ponekad mogu razvitii od altokumulusa i stratokumulusa.

•Kumulonimbus je sastavljen od 3 sloja: •u niskom sloju se sastoji od vodenih kapi,•u srednjem sloju od zamrznutih vodenih kapi, snežnih pahulja i grada, •dok se u najvišem sloju, takozvanom nakovnju, sastoji odisključivo ledenih kristala.

Kumuloninbus supercelijskogoblika

CumulonimbusBaza kumulonimbusa se nalazi na visini od 300-1300 m i znatno više; Debljina varira od nekoliko kilometara kod slaborazvijenih, pa sve do preko 15 km kod jako razvijenih.Kumulonimbus daje padavine u vidu pljuska kiše ilizimi ledene kiše, snega, krupe (ledena zrnca kojašušte dok padaju i odskakuju od podloge), koje krećuveoma naglo, a često dolazi i do pojave sugradice i grada. Gradonosni oblaci se prepoznaju po belom nakovnjuna vrhu oblaka. Iz kumulonimbusa se može razviti i tornado (uglavnom u višećelijskim i superćelijskimolujama) ili pijavica (uglavnom u jednoćelijskimolujama)

Osmatranje oblačnostine postoji nikakav instrument. Procenjuje se „od oka“, prostim osmatranjem neba. Ukoliko se na svodu ne uočavaju oblaci, onda je vreme vedro – oblačnost ima vrednost 0, ako je pokrivenost do pet desetina to je umereno oblačno, u slučaju celokupne pokrivenosti neba, govorimo o potpuno oblačnom vremenu. U slučaju kada su oblaci „razbacani“ po nebu, pristupa se njihovom vizuelnom grupisanju o određivanju oblačnosti.

Osmatranje oblačnosti

Osmatranje oblačnosti vrši se vizuelnona najvećem broju meteorološkihstanica i to u terminima 7, 14 i 21 čas po lokalnom vremenu. Srednje-dnevnaoblačnost dobija se kada se zbirvrednosti oblačnosti po terminimaosmatranja podeli na tri

TRAJANJE SUNČEVOG SJAJA

TRAJANJE SUNČEVOG SJAJA

Predstavlja važan klimatski elemenat od koga zavise temperature vode i vazduha, kao i sve ostale pojave koje su u bilo kakvoj vezi sa temperaturom.Trajanje sunčevog sjaja, takođe ima veliki značaj i za vegetaciju, pogotovo za asimilaciju, mada i u nekim drugim funkcijama kao što su: rast, cvetanje, klijanje...

TRAJANJE SUNČEVOG SJAJA

U zavisnosti je od geografske širine i nadmorske visine, kao i od reljefa tog lokalitetaIntenzitet kao i samo trajanje sunčevog sjaja na određenom lokalitetu zavisi od ugla pod kojim zraci padaju i od stepena oblačnosti

TRAJANJE SUNČEVOG SJAJA

Na različitim geografskim širinama su i različite dužine dana i noći... Takođe sunčevi zraci ne padaju svuda pod istim uglom.Sunce najduže obasjava one površine koje se nalaze na vidnom mestu, na nekom bregu ili većoj visini, dok manje sunčevih zraka dopire u uske doline ili na nižim nadmorskim visinama.

Karakteristični parametri trajanja sunčevog sjaja

dužina stvarnog trajanja sunčevog sjajau časovima u toku dana, meseca ili godine;potencijalno (moguće) trajanjesunčevog sjaja (pod pretpostavkom danema oblačnosti);relativno trajanje sunčevog sjaja - to jeodnos u % između stvarnog i potencijalnogtrajanja sunčevog sjaja;srednji broj časova sijanja sunca u tokudana.

Instrumenti za osmatranje i merenje stvarnog TSS

Posmatra se u meteorološkim stanicama pomoću heliografa.Dužina stvarnog trajanja sunčevog sjaja se određuje uz pomoć progoretina na heliografskojtraci...Vrednosti se izražavaju u časovima do tačnosti od desetine časa. Mesečni i godišnji proseci se mogu računati ukoliko je dovoljno dugo vođena evidencija.

Heliograf

Heliografske trake

potencijalno (moguće) trajanje sunčevog sjaja

To je ukupno trajanje sunčevog sjaja u časovima, ako bi Zemlja bila ravna i kada uopšte ne bi bilo oblaka. To je ukupan broj časova u kojima se Sunce u toku dana nalazi iznadhorizonta, tj. od izlaska do zalaska

Relativno TSS

Relativno trajanje sunčevog sjaja (r), računa se kao odnos između stvarnogtrajanja (a) i potencijalnog trajanja (b) sunčevog sjaja u određenomvremenskom periodu i izražava se u procentima, tj.:

%bar 100⋅=

Srednji broj časova sa SS

Srednji broj časova sa sunčevim sjajemu toku dana (N) predstavlja odnosizmeđu stvarnog broja časova sasunčevim sjajem (s) u određenommesecu i broja dana (m) istog meseca,

msN =

Kretanje vazdušnih masa

Razlika u pritisku vazduha između dvaregiona izaziva kretanje vazdušnih masaod regiona gde je pritisak viši, ka regionu sa manjim pritiskom. Osnovni razlog razlike u atmosferskom pritisku je neravnomerno zagrevanjepovršina okeana i kopna od sunca, naraznim širinama i pri različitim oblicimareljefa.

Kretanje vazdušnih masa

Podaci o prosečnim vrednostima vazdušnogpritiska nanose se na karte na mestimameteoroloških stanica. Na osnovu tih podataka crtaju se izobarne(sinoptičke) karte. Izobare predstavljaju linije koje spajaju tačkena karti sa istim barometarskim pritiskom. Sinoptičke karte pružaju opštu sliku o cirkulaciji vazdušnih masa u donjim slojevimaatmosfere iznad nekog područja.

Kretanje vazdušnih masa

Oblasti sa povišenim vazdušnimpritiskom nazivaju se anticikloni, sa umanjenim pritiskom su cikloni. Anticikloni i cikloni stalno se nalaze u kretanju, a izobare stalno menjaju svojoblik uslovljavajući pravac kretanjavazdušne mase i vlage u atmosferi.

Kretanje vazdušnih masaVazdušni tokovi, koji se formiraju u različitimgeografskim uslovima i zonama, imaju nizkarakteristika. Razlikuju se:arktički - hladan sa malim sadržajem vlage, formiranu zoni Arktika;polarni - vazduh srednjih širina, topliji i vlažan, dolazisa zapada i severozapada i donosi atmosferskepadavine koje su osnovni izvori hranjenja reka;tropski - topao i vlažan, dolazi u srednje širine izsuptropskih oblasti;ekvatorski - veoma topao i vlažan i ide od ekvatoraprema većim geografskim širinama.

Vazdušni tokovi mogu se formirati iznadmorskih površina i kopna. Svojstva im nisu identična i zato razlikujemomorske (vlažne) i kopnene (suve) vazdušnestruje.Veliki značaj u snabdevanju kopna vlagomimaju regioni povišenog pritiska nad morima i okeanima, na primer azorski maksimum. Odovog centra vlažne struje se prenose iznadkopna.

VetarVetar je veoma značajan klimatski element i veoma često se u izvesnim slučajevima smatra kao faktor koji određuje klimu područja. U suštini predstavlja jednu komponentu strujanja vazduha koja je posledica nejednakog rasporeda pritiska vazduha na određenom prostoru. Vetar prenosi karakteristične osobine one klime odakle duva.Ako dolazi sa mora i okeana, on donosi osobine morske klime,a ako duva iz dubokih kontinentalnih predela donosi osobine kontinentalne klime.U inženjerskoj praksi pod pojmom vetar podrazumeva se horizontalna komponenta kretanja vazduha, paralelna sa površinom zemlje. To je vektorska veličina koja ima pravac i intenzitet (jačinu – brzinu).

Globalni vetrovi

Delovi Zemlje oko ekvatora bivaju zagrevani od strane Sunca više od ostalih delova ZemljeTopao vazduh je lakši od hladnog i podizaće se sve dok ne dostigne visinu od oko 10km i prostiraće se na sever i na jug. Da zemlja ne rotira, vazduh bi stigao do severnog i južnog pola, a zatim se vratio nazad do ekvatora

Koriolisova silaUsled rotacije zemlje, svako kretanje na severnoj hemisferi je ISKRIVLJENO na desno, ako posmatramo sa naše pozicije na zemlji (na južnoj hemisferi se savija na levo). Ova očigledna sila savijanja poznata je pod nazivom Koriolisova sila. Koriolisova sila je vidljivi fenomen; npr. šine se na jednoj strani brže troše nego na drugoj, reka je znatno dublja na jednoj obali (o kojoj je obali rečzavisi od toga gde se nalazi reka, na severnoj hemisferi predmeti u pokretu savijaju se u desno). Na severnoj hemisferi vetar teži da rotira na stranu suprotnoj od kretanja kazaljke na časovniku kako se približava oblasti sa nižim pritiskom.

Kako Koriolisova sila utiče na stvaranje globalnih vetrova

Vazduh se diže sa ekvatora i pomera ka severu i jugu, i višim atmosferskim slojevima. Oko 30 stepeni geografske širine na obe hemisfere Koriolisova sila sprečava vazduh da se kreće dalje. Na ovoj geografskoj širini je oblast visokog pritiska, pošto vazduh počinje ponovo da se sleže. Kako se vazduh uzdiže sa ekvatora postoji oblast niskog pritiska na površini zemlje privlačeći vetar sa severa i juga. Na polovima preovladavaće visoki pritisak usled hlađenja vazduha. Vetrove koje smo razmatrali su globalni vetrovi i oni zavise uglavnom od temperaturnih razlika a sasvim malo od površine planete. Ovi vetrovi preovlađuju na visinama iznad 1000m i njihova brzina se meri meteorološkim balonima

VetroviPovršinski vetrovi su vetrovi na visinama do 100m gde njihova brzina i pravac u velikoj meri zavise od površine Zemlje. Vetar će znatno biti usporen u slučaju postojanja prepreka, a i njihov smer će se malo razlikovati od globalnih vetrova usled rotacije Zemlje. Kada govorimo o energiji vetra, mi obično govorimo o površinskim vetrovima, ali je vetar uvek suma kako globalnih tako i lokalnih uticaja. U određenim oblastima u određeno vreme lokalni vetrovi imaju znatno veću vrednost nego globalni pa zato razlikujemo više vrsta lokalnih vetrova.

Karakteristike vetra

Osnovne karakteristike vetra koje se mere na meteorološkim stanicama su pravac i brzinana standardnoj visini od 10m. Pravac vetra meri se pomoću vetrokaza u osam ili šesnaest pravaca kompasa.Pod pojmom pravac vetra podrazumeva se pravac iz kojeg vetar duva. Na primer, istočni vetar je onaj koji dolazi sa istoka i duva ka zapadu. Brzina vetra se iskazuje u m/s;km/čas; čvorovima, i u boforima.

Za konverziju vetra iz jedne jedinice u drugu koriste se sledeći odnosi:1 m s-1= 3.6 km h-1= 1.9 čvorova = 2.2 milje h-11 km h-1 = 0.278 ms-1 = 0.53 čvorova = 0.62 milje h-1Brzina vetra meri se pomoću anemometra. Za kontinualno beleženje karakteristika vetra koriste se razni tipovi anemometra.

Neke vrste anemometara koje se koriste za kontinualno beleženje karakteristika vetra:

Vetar

Rezultati merenja karakteristika vetra obično se pokazuju grafički u vidu tzv. ruže vetrova. Ruže vetrova prikazuju učestalost pojedinih pravaca u %, i odgovarajuće srednje brzine. Pri proračunu ruže vetrova uzima se ukupan broj svih pravaca i tišina, osmotrenih u tom periodu u standardnim terminima 7, 14 i 21 čas.

Real feel – “Čili faktor” -

Čili faktor» je pojava da je temperatura objektivno mnogo niža ako duva vetar. Postoje tablice na osnovu kojih se to izračunava. Radi se o tome da u hladnoj atmosferi ako je čovek dobro obučen oko njega se formira sloj toplog vazduha, kao posledica odavanja toplote samog tela, kao izolator. Vetar taj vazuh oduva, tako da brzo hladi organizam.

Pozitivno delovanje vetra

U velikim gradovima vetrovi su «čistači» zagađenog vazduha, koji nastaje kao posledica automobilskih izduvnih gasova ali i kao posledica različitih sagorevanja. Postoje gradovi u kojima nema ili je vrlo malo vetra tako da zbog povećanog smoga se proglašava «smog alarm» te zabranjuje kretanje putničkim vozilima npr u centru grada. To može da potraje danima. U takve gradove spada Berlin.

Negativno delovanje vetrova

Katastrofe koje bivaju izazvane velikom destruktivnom energijom.Velikeposledice po ljude mogu izazvati vjetrovi,naročito u zonama TORNADA,URAGANA

Vetrovi i njihova imena

Košava – duva sa Karpata – «čistač Beograda»Severac – duva iz panonske nizije iz Mađarske, sverenaVojvodina, hladan Jugo – vetar koji duva sa mora na kopno, donoseći kišu u Crnoj Gori Razvigor - je prolećni vetar koji «razvija goru»Bura – jak vetar koji duva sa kopna na mora – severna DalmacijaMonsunUraganTornadoPasatiAntipasatiFenVardarac

Košava

Košava је јugoistočni vetar, којi duva sa Karpata. Donosi suvo i hladno vreme i ima veliki uticaj na lokalni klimat. Najčešće duva tokom jeseni i zime. Udari vetra mogu dostizati brzinu i do 130 km/h, mada se prosečna brzina vetra kreće između 25 i 45 km/h. Оbično duva tri dana.Zabeležene su i tople košave.

Severac

Severac – duva iz panonske nizije iz Mađarske, sverna Vojvodina, hladan

JugoJugo je topao i vlažni vetar, koji se javlja uz oblačnoi kišovito vreme. Zbog njega na moru nastaju visoki talasi.Iako najčešće duva u hladnim delovima godine, može duvati i leti. Zimi jugo traje do devet dana, a ponekad i do tri nedelje sa prekidima. Leti u većini slučajeva ne traje duže od tri dana. Brzina vetra se kreće od 10 do 30 metara u sekundi i nikada ne krene da duva iznenada, već svoju punu snagu postiže tek nakon 24 do 36 sati, a olujnu jačinu uglavnom tokom trećeg dana. Češće i snažnije se pojavljuje na južnom delu Jadrana nego na severnom.

Razvigor

Razvigor - je prolećni topliji vetar koji «razvija goru»

BuraIstočna obala Jadrana i severo - zapadna strana Dinarskog planinskog sistema imaju cele godine, a naročito u njenom hladnijem delu, često jak i hladan vetar koji dolazi sa severo - istoka. Bura duž naše obale najčešće nastaje pri prodoru hladnog vazduha u Panonsku niziju i u druge oblasti severo -istočno od Dinarskog planinskog sistema. Ovaj planinski sistem predstavlja oštru prepreku za prodiranje hladnih vazdušnih masa u basen Jadranskog mora sa toplijomvazdušnom masom i nižim pritiskom. Nagomilavanje hladnog vazduha na istočnoj strani Dinarskih i planina dovodi do porasta pritiska u nižim visinama, i izdizanje hladnog vazduha na sve veću visinu. Kad ovaj dostigne visinu planinskog prevoja hladan vazduh počne da se prebacuje niz jugo - zapadne padine Dinarskih planina. Ovaj tip bure zove se anticiklonska bura.

Bura

Brzina bure znatno varira od mesta do mesta.Ona je najjača na delovima obale gde su strme planine neposredno uz obalu. Bura je manje izražena u oblastima gde su planine udaljene od obale prema unutrašnjosti. Međutim bura ponekad može dostići i orkansku brzinu od 50 - 60 m/s. U takvim situacijama ona razara krovove kuća, čupa stabla drveća, valja kamenje, potapa brodove, i svojom silom čini pravu pustoš.

MonsuniMonsuni zahvataju veliko prostranstvo kopna i okeana, tj. oni nastaju gde se velike vodene površine graniče sa velikim kopnenim površinama. Monsuni duvaju zimi sa kopna prema okeanu, jer je zimi kopno znatno hladnije od okeana i iznad kopna je viši vazdušni pritisak, tako da je horizontalni gradijent vazdušnog pritiska upravljen od kopna prema moru, odnosno okeanu.U toku letnje polovine godine okean je hladniji od kopna i gradijent vazdušnog pritiska je upravljen od okeana prema kopnu, te zato vetrovi duvaju od okeana prema kopnu. Pošto vazdušne mase pri ovim strujama prelaze znatna prostranstva, kako u dubinu kopna, tako i iznad okeana, to na pravac monsuna ima uticaja i devijacijska sila. Monsuni na severnoj polulopti skreću od svog prvobitnog pravca udesno, a na južnoj skreću ulevo.

Monsuni se obrazuju na obalama pojedinih okeana kako južne, tako i severne polulopte. Najizrazitiji monsuni obrazuju se iznad Indijskog okeana i južnog dela Azije. Onu u letnje vreme dolaze do Himalaja, a u toku zime polaze od Himalaja. Visina njihovog uticaja je 3 - 4 km. Letnji monsun, koji dolazi sa okeana je vlažan, i prouzrokuje u Indiji velike količine padavina. U periodu letnjeg monsuna u Indiji se izluči 75 - 88 % od godišnje sume padavina, a u Bombaju čak 96 %.Monsunski vetrovi su slabo razvijeni u oblasti ekvatora, gde je veliko dnevno kolebanje temperature, ali je malo godišnje kolebanje, kako temperature tako i vazdušnog pritiska. Za postanak monsunskih vetrova pogodnije su više geografske širine, naročito tamo gde nema jačih stalnih vetrova, kao što su pojasevi subtropski tišina, tj. granica između pasatskih i zapadnih vetrova.

UraganUragan je vetar - tropska oluja čija brzina duvanja prelazi 119 kilometara na čas.Formiraju se u Meksičkom zalivu a onda različitom žestinom pogađaju jugoistočni deo Sjedinjenih Američkih Država ali i karibske zemlje..Uragani imaju često veoma teke posledice. Zbog čestih i katastrofalnih posledica formirana je i američka baza za okeanska i atmosferska osmatranja, koja primenom savremenih tehnologija osmatra i upozorava stanovništvo.Sasvim je uobičajena pojava da se i više stotina hiljada ljudi privremeno iseljava iz oblasti kojima preti uragan.Sezona uragana u SAD traje od 1. juna do 30. novembra.

Safir-Simpsonova skala uragana

Kategorija 1 - vetar 119-153 km/h. Oštećuje: nepričvršćene kamp-prikolice, žbunje, drveće Kategorija 2 - vetar 153-177 km/h. Oštećuje: oštećuje strukture kuća (po neki crep), obara po neko veliko drveće, poplave u priobaljuKategorija 3 - vetar 178-209 km/h. Oštećuje: oštećuje strukture kuća (veća oštećenja), obara veliko drveće, veće poplave u priobaljuKategorija 4 - vetar 210-249 km/h. Oštećuje: ruši krovne konstrukcije, čupa drveće, žbunje, znake, poplave i masovna evakuacija 10 km uz obalu. Kategorija 5 - vetar snažniji od 249 km/h. Oštećuje: nosi krovove, zgrade se ruše, masovna evakuacija 15 km uz obalu

Tornado

Todnado je nasilna oluja, karakteristična po obrtanju oblaka u obliku levka. Reč"tornado" dolazi od španskog ili portugalskog glagola tornar, što znači "obrtati se". Tornada se formiraju u olujama širom sveta, najčešće uz obale američkog srednjeg zapada("Aleja tornada"), kao i na na jugu. Brojeći incidente, SAD pogađaju ovakve oluje češće nego bilo koju drugu zamlju.

TornadoTornado nastaje različitim fizičkim procesima u atmosferi, a za nastanak tornada je potrebno nekoliko uslova: nestabilnost atmosfere, mehanizmi podizanja i vlaga u srednjim i donjim delovima atmosfere. U blizini tla nestabilna vazdušna masa je topla i vlažna i relativno je hladnija u gornjim delovima atmosfere. Topli i vlažni delovi vazduha dižu se i sastaje sa hladnim i suvljim. Povećanjem vlage započinje jače kondenziranje u kapljice vode i tada se energija (toplina) otpušta u okolni vazduh, što je dovoljno da se uzlazno strujanje nastavi penjati. Strujanje toplog vazduha se u oblaku sudara sa ostalim strujanjim hladnijeg silaznog vazduha i tada oblakpočinje pokazivati vidljive rotacije koje se zbog sile teže pružaju do tla.Tornado nosi sve pred sobom, a zavisno o olujama kakvim nastaje može imati nezamislivu jačinu i trajati do sat vremena. U tom vremenu može razoriti celi grad.

PasatiPasati (španski pasati = prevoz, prevođenje;

jer su ti vetrovi bili povoljni za plovidbu jedrilica iz Evrope u Ameriku) su vetrovi koji nastaju tako što od pojaseva visokog vazdušnog pritiska između 20° i 40° severne i južne geografske širine, koji su pravilno razvijeni samo iznad okeana i to mnogo izrazitije na južnoj polulopti, vazdušne masestruje sa obe strane prema polutarskom pojasu niskog pritiska. Na severnoj poluloptise javljaju kao severoistočni i istočni vetar, a na južnoj polulopti kao jugoistočni i istočni vetar.

PasatiPasati imaju više meridijanski pravac duvanja na istočnim stranama okeana, dok je pri zapadnim stranama pravac više uporednički, naročito u letnjoj polovini godine odgovarajuće zemljine polukugle. To važi i za ceo Tihi okean i za južni deo Indijskog okeana. Ovaj sistem vetrova je znatno izmenjen u blizini velikih kontinenata, naročito u južnoj Aziji, usled velikih godišnjih kolebanja temperature i vazdušnog pritiska, kao i neposrednog dodira sa Indijskim okeanom, pa je ovde razvijen sistem monsunskih vetrova. Glavna karakteristika pasatskih vetrova je njihova postojanost i u pravcu i u jačini. Vetar u tim krajevima duva danima, nedeljama, pa i mesecima gotovo iz istog pravca i sa istom brzinom. Poremećaji su veoma retki u središnim delovima pasatskih pojase. Srednja brzina pasata u njegovim središnim delovima iznosi od 6 - 9 m/s, ali je nekim mesecima manja.

Antipasati

Antipasati su visinski vetrovi, koji duvaju od ekvatora prema polovima (Severnom i Južnom), i imaju suprotan smer kretanja od pasata. Visinske vazdušne struje skreću udesno od pravca gradijenta. Usled toga se na severnoj polulopti obrazuju jugozapadni visinski vetrovi, a na južnoj poluloptiseverozapadni. To su antipasati i oni duvaju na visini od 2.5 - 3 km, a iznad ekvatora na visinama većim od 5 km. Prema suptropskim širinama visina im se postepeno smanjuje, a brzina slabi.

Vardarac

Vardarac je vrsta vetra koja se javlja u dolini reke Vardar. Nastaje prodorom hladnog vazduha kroz nizije između Balkanskih i Rodopskih planina i duva dolinom Vardara u pravcu toplog Egejskog mora. Najviše se ispoljava na ušću reke Vardar u Egejsko more. Ima karakter maestrala. Vardarac je pretežno zimski vetar i njegova prosečna brzina iznosi oko 6 metara u sekundi.

Vetar

Od svih izvora alternativne energije u svetu najbrže rastu električne centralena vetar.

Zanimljivost

Dokazano je da vetar koji traje dugo, danima i nedeljama izaziva u većoj ili manjoj meri nervno rastrojstvo. U dolini reke Rone, u Francuskoj je poznat vetar koji duva oko tri meseca godišnje. Statistički je dokazano da se broj zločina u tom periodu rapidno povećava. Čak se na sudu kao olakšavajuća okolnost uzima da se zločin desio u doba godine kada duva