Historia administracji - zagadnienia egzaminacyjne · administracji kraju (dzielnicy w dobie rozdrobnienia ), wymiarze sprawiedliwości i zużytkowaniu danin w naturze. Ten typ bezpośredniego

Willy Presents...

Historia administracji- zagadnienia

egzaminacyjne

Gliwice

© Copyright by [email protected] Historia administracji – zagadnienia egzaminacyjne________________________________________________________________________________________________

2

Pomoce do egzaminu z Historii Administracji

Dr A. Drogoń

1) Wykaz podręczników:

a) Michał Sczaniecki: Powszechna historia państwa i prawa, PWN, Warszawa 1994,

b) Juliusz Bardach, Bogusław Leśniodorski, Michał Pietrzak: Historia ustroju i prawa polskiego,

c) Hubert Izdebski: Historia administracji.

2) Wykaz rozdziałów:

a) Michał Sczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa PWN, Warszawa 1994:

20, 21, 55, 56, 96, 116, 136, 137, 170, 177, 192, 202, 215, 222, 224, 227, 228, 229, 233, 239, 240,242, 262, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 292, 293, 301, 350, 366, 378, 381, 408, 410, 431, 443, 445,452, 466, 474, 475, 478, 486, 517, 518, 519, 529.

b) Juliusz Bardach, Bogusław Leśniodorski, Michał Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego:

część 1)

7, 49, 55, 56, 57, 58, 59, 103, 104, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 258, 259, 260, 345, 349,350.

część 2)

18, 19, 20, 21, 32, 53, 56, 62, 63, 76, 77, 78, 79, 80, 125, 126.

część 3)

2, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60,61, 62.


3

3) Wykaz pytań egzaminacyjnych z historii administracji:

a) Pytania i odpowiedzi szczegółowe:

1. Jakim celom służyły stałe objazdy kraju przez panującego (wędrujący monarcha ) ?

odp. Służyło to centralizacji władzy w rękach monarchy, który w ten sposób uczestniczył bezpośrednio wadministracji kraju (dzielnicy w dobie rozdrobnienia ), wymiarze sprawiedliwości i zużytkowaniu daninw naturze. Ten typ bezpośredniego zarządu był charakterystyczny dla Europy wczesnośredniowiecznej iwykształcił formę „wędrującego monarchy” tzw. (rex ambulans ).

2. Wyjaśnij termin princeps ?

odp. Był to Książe zwierzchni, który zachowywał uprawnienia ogólnopaństwowe. Prowadził politykęzagraniczną, sprawował naczelne dowództwo nad siłami zbrojnymi w razie wojny, powoływałarcybiskupa gnieźnieńskiego i biskupów, mianował komesów głównych grodów również w dzielnicachpozostałych książąt (zasada senioratu ).

3. Kogo w dawnej Polsce nazywano mianem komorników ?

odp. Ogół dworzan określano mianem komorników, a zajmujących wyższe stanowiska nazywanokomesami.

4. Kto to był Komes ?

odp. Komesami nazywano wyższych urzędników państwowych rekrutujących się z rodzinmożnowładczych, które w praktyce monopolizowały piastowanie urzędów. Z tytułem komesa łączononazwę związaną z jego siedzibą. Polskim określeniem komesa była najpierw forma „pan” (od żupan – żpan– pan ).

5. Kto zastępował panującego w zarządzie państwem oraz sprawowaniu sądów (XI- XII wieku )?

odp. Panującego w zarządzie państwem (w różnych dziedzinach ) oraz sprawowaniu sądów zastępowałkomes nadworny (comes palatinus ). Szczególną wagę miała jego funkcja dowodzenia wojskiem, wzwiązku z czym po pewnym czasie przyjęła się dla niego dawna słowiańska nazwa wojewody.

6. W której dzielnicy Polski Piastowskiej powstał wysoki urząd marszałka ?

odp. Wysoki urząd marszałka – dawnego zastępcy koniuszego – podkoniego powstał na Śląsku, zdobywałon sobie uprawnienia w zarządzie dworem tam zwłaszcza, gdzie nie było urzędu komornika.

7. Od którego wieku występuje w źródłach urząd kanclerza ?

odp. Urząd kanclerza występuje w źródłach od początku XII wieku. Kanclerz prowadził korespondencjewładcy, oraz sprawował piecze nad pieczęcią królewską którą uwierzytelniał dokumenty przedstawianemonarsze – przez zainteresowanych odbiorców.

8. Jakie funkcje od XIII wieku pełnili notariusze ?

odp. Notariusze byli fachowymi pisarzami, przygotowującymi na potrzeby kancelarii formularze idokumenty. Notariusze pracowali pod kierunkiem protonotariusza, późniejszego podkanclerzego.

9. Do kogo należał w dawnej Polsce zarząd nad skarbcem i archiwum ?


4

odp. Wspólny zarząd nad skarbcem i archiwum należał do skarbnika. Skarbnik czuwał nad skarbemmonarszym, gdzie znajdowały się kosztowności, klejnoty oraz dokumenty, które otrzymywał panujący.

10. Jak nazywali się urzędnicy lokalni zajmujący przed rozbiciem dzielnicowym najwyższe stanowisko ?

odp. Spośród urzędników lokalnych przed rozbiciem dzielnicowym najwyższe stanowisko zajmowalinamiestnicy prowincjonalni.

11. Od którego wieku zaczęły rozwijać się kasztelanie ?

odp. Kasztelanie zaczęły rozwijać się od XI wieku, co było wyrazem sprawności organizacji państwowej.Nazwa kasztelanie pochodzi od łacińskiego (castellum ).

12. Jak nazywano od XII wieku Komesa grodowego ?

odp. Od XII wieku nazywano go kasztelanem, sprawował administracje gospodarczą i sądownictwo wpowierzonym mu okręgu. Jednym z ważniejszych jego zadań było ściąganie danin w naturze, a takżeświadczeń od podległej grodowi ludności służebnej.

13. Jakie dzielnice nazywano ziemią ?

odp. Dzielnice która w drodze połączenia przestała być osobnym księstwem, ale zachowała sejmik iosobną organizacje urzędniczą, bez urzędu wojewody nazywano ziemią (terra ).

14. Kto wprowadził w Polsce urząd Starosty ?

odp. W Polsce urząd Starosty wprowadził Wacław II na wzór Czech, starosta (capitanei ) jako namiestnikposiadał pełną władze administracyjną i wojskową.

15. Od czyjej rady była uzależniona nominacja królewska na urzędy ziemskie ( począwszy od czasówJagiełły ) ?

odp. Nominacja królewska była uzależniona od rady szlachty tej ziemi, w której urząd zawakował, akandydat mógł pochodzić tylko z pośród posesjonatów tej ziemi. Prowadziło to do tego, że urzędnicyziemscy reprezentowali miejscowych panów i szlachtę.

16. Do kogo należały (od 1422 roku ) ustawowo decyzje w sprawie bicia monety ?

odp. Funkcje rady nie były prawnie unormowane, ale w praktyce miała ona wpływ w ważniejszychsprawach państwa, jak polityka zagraniczna, wojna i pokój, obsadzanie urzędów. Od 1422 roku należało todo kompetencji Rady Królewskiej.

17. W którym wieku pojawiły się w Polsce województwa ?

odp. Województwa pojawiły się w XV wieku, zaczęto tak nazywać ziemie które zachowały pełnąhierarchię urzędników łącznie z urzędem wojewody.

18. W którym województwie w Koronie nie było w ogóle kasztelani ?

odp. Ruś Halicka po nadaniu prawa polskiego (1434 ) utworzyła województwo ruskie, w skład któregoweszły cztery ziemie: halicka, lwowska, przemyska, sanocka, każda z własną hierarchią ziemską. Było tojedyne województwo, gdzie kasztelanii nie było w ogóle.

19. Kto stał na czele rady panów województwa ?


5

odp. Na czele rady panów stał wojewoda.

20. Kto ustanawiał (od przywilejów nieszawskich ) taksy na wyroby rzemieślnicze w miastach ?

odp. Od przywilejów nieszawskich ustanawianie taks (cenników ) na wyroby rzemieślnicze w miastach,należało to do kompetencji wojewody, a gdzie go nie było do kasztelana.

21. Kto w XIV wieku, przejął sadownictwo w sprawach granic posiadłości ?

odp. Przejął je podkomorzy. Który w razie pospolitego ruszenia sprawdzał czy jakiś rycerz samowolnie niezmienił chorągwi.

22. Wymień urzędy, które w dawnej Polsce nazywano dygnitarskimi ?

odp. Urzędy które w danej Polsce nazywano dygnitarskimi (dignitates ), to urząd: wojewody, kasztelana,podkomorzego i sędziego ziemskiego.

23. Wymień niższe urzędy ziemskie, które miały charakter urzędów honorowych ?

odp. Urzędy które w dawnej Polsce, były traktowane jako niższe urzędy ziemskie (officia ), przyjmujączarazem charakter urzędów honorowych to urzędy: stolnika, podstolego, cześnika, podczaszego, łowczegoi miecznika.

24. Jaką funkcje pełnili burgrabiowie ?

odp. Byli oni stałymi urzędnikami odpowiedzialnymi za zamki (grody ), będąc przy tympodporządkowanym starostom.

25. Kiedy pojawił się w Polsce podział na powiaty ?

odp. W drugiej połowie XV wieku. Utworzenie powiatów wiązało się z wcześniejszym utworzeniemsądów ziemskich. Z czasem powiat zaczął stawać się okręgiem administracyjnym.

26. Na jakie dwie kategorie dzielono urzędy centralne ?

odp. Dzielono je na koronne i nadworne, lecz rozróżnienie to miało znaczenie jedynie w zakresienomenklatury. Pojęć „koronny” i „nadworny” nie należy utożsamiać z państwowymi i dworskimi, ponieważnie dokonano jeszcze wówczas takiego podziału.

27. W którym wieku zanikły urzędy kanclerzy ziemskich ?

odp. Urzędy kanclerzy ziemskich zanikły w pierwszej połowie XV wieku.

28. Kto od XV wieku był głównym rachmistrzem państwa (prowadził rachunki skarbowe ) ?

odp. Od XV wieku głównym rachmistrzem państwa był podskarbi nadworny, prowadził rachunkiskarbowe.

29. Wyjaśnij termin „incompatibilitas” ?

odp. Termin incompatibilitas oznaczał zakaz łączenia urzędów ziemskich. Niektórych urzędów ziemskichnie wolno było łączyć, w ten sposób szlachta chciała zapobiec kumulacji urzędów. W praktyce jednak nierazten zakaz nie był przestrzegany.

30. Jak nazywano dygnitarzy koronnych i nadwornych, którzy weszli do Senatu ?


6

odp. Dygnitarzy koronnych i nadwornych, którzy weszli do senatu nazywano ministrami. Byli to marszałekwielki koronny i marszałek nadworny koronny, kanclerz i podkanclerzy koronni oraz podskarbi koronny.Analogiczne urzędy istniały w Wielkim Księstwie.

31. W którym roku po raz pierwszy ustanowiono hetmana koronnego ?

odp. Po raz pierwszy ustanowiono hetmana koronnego w 1503 roku, był on dowódcą wojsk zaciężnych,podlegał mu dowódca obrony potocznej na Rusi.

32. Jak nazywał się zastępca hetmana koronnego ?

odp. Zastępcą hetmana koronnego był hetman polny, który wyłonił się z dowódcy obrony potocznej.

33. Na jaki okres powoływano od 1581 roku hetmanów ?

odp. Od 1581 roku hetmanów powoływano właściwie dożywotnio.

34. Kim byli regimentarze ?

odp. Byli oni tymczasowymi zastępcami hetmanów, mianowani byli przez króla w przypadku brakuhetmana, lub niemożności pełnienia przez nich swoich obowiązków.

35. Jak nazywał się nowy urząd, powstały na początku XVI wieku ( od 1569 osoby pełniące ten urządwchodziły do senatu z głosem doradczym ) ?

odp. Był to urząd referendarza, było ich dwóch jeden duchowny i jeden świecki.

36. W którym roku została wydana konstytucja ustalająca porządek starszeństwa urzędów ?

odp. W 1611 roku została wydana konstytucja ustalająca porządek starszeństwa urzędów. Wyznaczając pourzędach senatorskich – kolejno miejsca podkomorzemu, staroście, chorążemu, sędziemu ziemskiemu,stolnikowi, podczaszemu, podsędkowi, podstolemu, cześnikowi, łowczemu, wojskiemu, pisarzowi,miecznikowi. Odtąd przestrzegano awansowania z jednego urzędu na drugi zgodnie z ich hierarchią.

37. Jaki organ wprowadził po raz pierwszy w Polsce, w roku 1768 budżet ?

odp. Po raz pierwszy w Polsce, w roku 1768 budżet, czyli zestawienie preliminowanych dochodów iwydatków państwowych na określony czas, a uchwalanych przez sejm, wprowadziła Komisja skarbowa.

38. Jak nazywało się pierwsze kolegialnie zorganizowane ministerstwo oświaty publicznej, powołane w1773 roku ?

odp. Pierwszym kolegialnym zorganizowanym ministerstwem oświaty publicznej, powołanym w 1773 rokuByła to Komisja Edukacji Narodowej wspólna dla Korony i Litwy.

39. Jak nazywały się pierwsze w Koronie i Litwie organy, które na mocy ustawy z 1775 roku, podjęłynowoczesne zadania opieki społecznej ?

odp. Były to komisje szpitalne, prowadziły m.in. domy starców, przytułki, pięć lat później zastąpionezostały w tych działaniach z powodu braku funduszy, przez komisje dobrego porządku.

40. Z ilu członków składała się Rada Nieustająca ?


7

odp. Składała się z 36 członków, powoływana była przez sejm co 2 lata, W połowie mieli to byćreprezentanci senatu, w połowie – ogółu szlachty, przewodniczył jej król, który miał prawo dwóch głosóww razie równości zdań.

41. Jak nazywał się organ, który na mocy Konstytucji 3 maja stał na czele administracji ?

odp. Organem, który na mocy Konstytucji 3 maja stał na czele administracji była Straż Praw, jakonajwyższa władza wykonawcza.

42. Jak nazywały się kolegialne zorganizowane ministerstwa, podległe Straży Praw ?

odp. Kolegialne zorganizowane ministerstwa, podległe Straży Praw to: Komisje Policji (dla miast),Wojska, Skarbu, oraz Edukacji Narodowej. Przewodniczącymi komisji byli ministrowie nie wchodzącydo Straży Praw.

43. Jaki organ miał sprawować nadzór nad miastami, według konstytucji majowej?

odp. Organem który miał sprawować nadzór nad miastami, wg konstytucji majowej była komisja policji.Do jej kompetencji według ustawy należały nie tylko sprawy bezpieczeństwa i „spokojności”, tj. policjaporządkowa, lecz także sprawy „wygody publicznej”, czyli szeroko pojęta administracją.

44. Do kogo należały od 1789 roku sprawy terytorialne ziem i województw ?

odp. Od 1789 roku sprawy terytorialne ziem i województw należały do komisji porządkowych i cywilno-wojskowych, mających charakter organów samorządowych. Komisarzy tych komisji wybierano nasejmikach co dwa lata. Zajmowały się zaopatrywaniem wojska w ogólnym tego znaczeniu, kontrolowałyruch ludności, wydawały paszporty.

45. Kto zniósł urzędy starostów ?

odp. Urzędy starostów zniósł Sejm Wielki.

46. Jak nazywał się urząd powołany w lipcu 1794 roku przez Radę Najwyższą Narodową ?

odp. Urząd powołany w lipcu 1794 roku przez Radę Najwyższą Narodową był urząd dozorcy, który stałna czele dozoru.

47. W którym roku został wydany w Księstwie Warszawskim dekret o „organizacji ministrów” ?

odp. W 1808 roku został wydany w Księstwie Warszawskim dekret o „organizacji ministrów”. Podmiotemdekretu był minister, a nie ministerstwo jako ciało kolegialne. Podporządkowanie urzędników ministrowi,dobór, nadzór na nimi, prawo napominania i coroczna ocena sprawowania – zostały uregulowane wpierwszych artykułach dekretu.

48. Jaki organ Księstwa Warszawskiego posiadał kompetencje w zakresie „administracji ogólnokrajowegogospodarstwa, zakładowego porządku i oświecenia” ?

odp. Było to Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, sprawy gospodarcze przeszły z ministra skarbu naministra spraw wewnętrznych.

49. Jak nazywał się organ, który w Księstwie Warszawskim zastąpił dawną Komisje Edukacji Narodowej ?

odp. Dyrekcja Edukacyjna, która swoja działalność opierała na miejscowych towarzystwach dlautrzymania szkół i na dozorach szkolnych, w których skład wchodzili: dziedzic, miejscowy proboszcz,burmistrz lub wójt i 1 do 2 chłopów lub mieszczan.


8

50. Jaki organ został powołany w 1808 roku dla kontroli finansowej administracji ?

odp. W 1808 roku dla kontroli finansowej administracji powołano Kolegialną Izbę Obrachunkową.

51. Na jakie jednostki administracji terytorialnej podzielono Księstwo Warszawskie ?

odp. Księstwo Warszawskie podzielono na wzór Francji Napoleońskiej na departamenty i powiaty. Naczele departamentu postawiono prefekta, powiatami kierowali podprefekci.

52. Komu podlegała administracja oraz policja porządkowa i polityczna w departamentach KsięstwaWarszawskiego ?

odp. Administracja oraz policja porządkowa i polityczna w departamentach Księstwa Warszawskiegopodlegała prefektom.

53. Kto sprawował nadzór nad działalnością prefektów i podprefektów ?

odp. Nadzór nad działalnością prefektów i podprefektów sprawował osobiście Minister SprawWewnętrznych, obowiązani byli jednak spełniać polecenia wszystkich ministrów.

54. Jakimi jednostkami zarządzali w Księstwie Warszawskim prezydenci municypalni ?

odp. W Księstwie Warszawskim prezydenci municypalni zarządzali głównymi miastami tj. Warszawą,Poznaniem, Toruniem, Kaliszem, Krakowem, Lublinem i Sandomierzem. Prezydenci municypalnipochodzili z nominacji Króla.

55. Kto mianował burmistrzów i ławników w Księstwie Warszawskim ?

odp. Burmistrzów i ławników w Księstwie Warszawskim mianował Minister Spraw Wewnętrznych.

56. Gdzie funkcjonowała od 1811 r. Szkoła Prawa i Nauk Administracyjnych ?

odp. Od 1811 roku Szkoła Prawa i Nauk Administracyjnych funkcjonowała w Warszawie.

57. Do czyich kompetencji należały w Księstwie Warszawskim odwołania w pierwszej instancji odzarządzeń prefektów i podprefektów ?

odp. W Księstwie Warszawskim odwołania w pierwszej instancji od zarządzeń prefektów i podprefektówkierowano do rad prefekturalnych. Składały się one z 3 do 5 radców mianowanych przez króla.

58. Jakie rady wchodziły w skład samorządu Księstwa Warszawskiego ?

odp. W skład samorządu Księstwa Warszawskiego wchodziły następujące rady: municypalne (większychmiast ) - miejskie i wiejskie, departamentalne, powiatowe, handlowe, lekarskie, dozory szkolne.

59. Jak nazywał się organ samorządowy Księstwa Warszawskiego w skład którego wchodzili dziedzic,proboszcz, burmistrz lub wójt oraz 1 do 2 chłopów ?

odp. Organem samorządowym Księstwa Warszawskiego w skład którego wchodzili: dziedzic, proboszcz,burmistrz lub wójt oraz 1 do 2 chłopów był dozór szkolny.

60. Kto mianował radców rad departamentalnych i powiatowych ?

odp. Radców rad departamentalnych i powiatowych mianował Król, spośród kandydatów przedstawionychw podwójnej liczbie przez sejmiki .


9

61. Jak nazywał się centralny organ władzy i administracji Królestwa Kongresowego ?

odp. Centralnym organem władzy i administracji Królestwa Kongresowego była Rada Stanu, składała się zzgromadzenia ogólnego i rady administracyjnej. Zgromadzenie ogólne posiadało w zasadzie te samekompetencje co Rada Stanu w Księstwie.

62. W którym roku usankcjonowano w Królestwie Polskim, postanowieniem królewskim sądownictwoadministracyjne ?

odp. W 1817 roku usankcjonowano w Królestwie Polskim, postanowieniem królewskim sadownictwoadministracyjne. Pierwszą instancją była Komisja Wojewódzka. Rada Stanu przestała być sądemkasacyjnym.

63. Jaki urząd zlikwidowano w 1826 roku czyniąc tym samym Radę Administracyjną najwyższym organemrządowym ?

odp. W 1826 roku zlikwidowano Urząd Namiestnika Królewskiego, czyniąc tym samym RadęAdministracyjną najwyższym organem rządowym.

64. Do jakich organów należał zarząd kraju w okresie Królestwa ?

odp. Zarząd kraju w okresie Królestwa należał do Komisji rządowych, podporządkowanych RadzieAdministracyjnej.

65. Jaka zasada charakteryzowała administrację Królestwa: a) jednoosobowość, b) kolegialność ?

odp. Administrację Królestwa charakteryzowała zasada kolegialności niepełnej zresztą, gdyż łączonej zjednoosobowym kierownictwem ministra nad pracami komisji.

66. W czyim ręku spoczywał zarząd w ośmiu województwach Królestwa ?

odp. Zarząd w ośmiu województwach Królestwa spoczywał w rękach kolegialnych komisjiwojewódzkich, które w różnych częściach kraju, jak w województwie mazowieckim rozwinęły intensywnądziałalność ekonomiczną i społeczną przez popieranie dawnych i zakładanie nowych miast i osad,rozbudowę przemysłu i handlu, komunikacji.

67. W którym roku, po raz trzeci w historii ziem polskich, powołano Rade Stanu ?

odp. Radę Stanu zlikwidowano w 1841 roku. Po raz trzeci w historii ziem polskich, powołano Rade Stanu wroku 1861. Złożona była jak w latach (1815-1830 ) – z Rady Administracyjnej i Ogólnego Zgromadzenia orozległych kompetencjach. Weszła ona w miejsce Zgromadzenia Ogólnego Warszawskich DepartamentówSenatu Rządzącego, które uległy likwidacji.

68. Jakie zadania mieli wypełniać komisarze pełnomocni oraz delegaci w powiatach na mocy dekretu R.Traugutta z 27.12.1863 roku ?

odp. Komisarze pełnomocni mieli zadbać o bezwzględną realizację dekretów uwłaszczeniowych w kraju,delegaci powiatowi mieli rozbudować sądownictwo doraźne z prawem wymiaru kary śmierci włącznie, wrazie zmuszania chłopów do pańszczyzny „drogą administracyjną, sądową lub jakim bądź innymsposobem”.

69. Na jaki okres był wybierany Wydział Krajowy w Galicji ?


10

odp. Wydział Krajowy w Galicji był wybierany na okres 6 lat. Wydział Krajowy był organemprzygotowawczym i wykonawczym Sejmu, sprawował również kontrole nad organami samorządowymi.Należała do niego reprezentacja kraju wobec rządu, gdy namiestnik był reprezentantem cesarza wobec kraju.

70. Jaki organ w Galicji był „szczególną instytucją samorządową” ?

odp. Szczególną instytucją samorządową w Galicji była rada szkolna krajowa. Na jej czele stalnamiestnik. Rada bezpośrednio i poprzez podległe jej rady szkolne okręgowe (w zasadzie w powiatach ) igminne kierowała całością szkolnictwa poza uniwersytetami, które podlegały bezpośrednio MinisterstwuOświaty w Wiedniu.

71. Do kogo należała kontrola nad Radą Szkolną Krajową w Galicji ?

odp. Kontrola nad Radą Szkolną Krajową w Galicji należała do Sejmu Krajowego.

72. Jak nazywał się organ, który od 1874 roku stał na czele Królestwa Polskiego ?

odp. Po powstaniu listopadowym przywrócono urząd namiestnika królewskiego, przekształcony w urządgenerał- gubernatora, na wzór zarządu krajowego, istniejącego w Cesarstwie.

73. Jak nazywały się główne jednostki zarządu lokalnego we wszystkich zaborach w drugiej połowie XIXwieku ?

odp. Głównymi jednostkami zarządu lokalnego we wszystkich zaborach w drugiej połowie XIX wieku byłypowiaty z naczelnikami (Królestwo ) i starostami (Prusy i Galicja ).

74. Kto stał na czele rejencji ?

odp. Na czele rejencji, czyli drugiej z rzędu jednostki zarządu terytorialnego w Prusach, stał nadprezydentrejencji.

75. Przykładami jakiego rodzaju samorządu są izby przemysłowo- handlowe, izby rolnicze, izbyrzemieślnicze ?

odp. Izby przemysłowo- handlowe, izby rolnicze, izby rzemieślnicze są to organy samorządugospodarczego.

- Samorząd terytorialny – miał charakter powszechny, obejmował on bowiem wszystkichobywateli zamieszkałych na terenie danej jednostki podziału administracyjnego (gminy, miasta,powiaty ),

- Samorząd gospodarczy – izby przemysłowo- handlowe, izby rolnicze, izby rzemieślnicze –obejmował tylko osoby czynne w określonych gałęziach gospodarki,

- Samorząd zawodowy – osoby wykonujące określone zawody, które wymagały określonychspecjalnych kwalifikacji i zwane były potocznie wolnymi, jak izby lekarskie, rady adwokackie,izby aptekarskie.

76. Kto był reprezentantem społeczeństwa prowincji i kierownikiem spraw bieżących w wydzialeprowincjonalnym ?

odp. Reprezentantem społeczeństwa prowincji i kierownikiem spraw bieżących w wydzialeprowincjonalnym był dyrektor krajowy (Landesdirektor ).

77. W ilu krajach Koronnych Austrii istniał samorząd powiatowy ?


11

odp. W czterech krajach Koronnych Austrii istniał samorząd powiatowy (Czechach, Galicji, Tyrolu, Styrii). Składał się z rady powiatowej i wydziału powiatowego.

78. Na jakim szczeblu samorządu działały zwierzchności gminne i kto wchodził w ich skład ?

odp. Na szczeblu podstawowym rad gminnych działały zwierzchności gminne, w ich skład wchodził wójt iprzysiężni.

79. Jak nazywany był w Królestwie starszy gromadzki, będący organem wykonawczym gromady ?

odp. Starszy gromadzki, będący organem wykonawczym gromady nazywany był sołtysem.

80. Jaki organ kierował w pierwszych latach pierwszej wojny światowej, z ramienia władz okupacyjnychwszystkimi gałęziami administracji w Królestwie Polskim ?

odp. W pierwszych latach pierwszej wojny światowej, z ramienia władz okupacyjnych wszystkimigałęziami administracji w Królestwie Polskim kierował Zarząd Cywilny Generalnego Gubernatorstwa.Niemiecki w Warszawie i Austriacki w Lublinie.

81. Kiedy odbyły się w czasie pierwszej wojny światowej, pierwsze wybory do rad miejskichWarszawy, Lublina i innych miast Królestwa ?

odp. Pierwsze wybory do rad miejskich Warszawy, Lublina i innych miast Królestwa odbyły się w drugiejpołowie 1916 roku. Miało to skłonić Polaków do zaistnienia w organach samorządu terytorialnego. Czynneprawo wyborcze przysługiwało mężczyznom po ukończeniu 25 lat życia, bierne po ukończeniu 30 lat.

82. Jak nazywał się organ, który na mocy dekretu z 22.11.1922 roku skupił w swym ręku najwyższą władzęw państwie ?

odp. Na mocy dekretu z 22.11.1922 roku o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej,najwyższą władzę w państwie skupił w swym ręku Urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa (JózefPiłsudski ). Sprawować ją miał do chwili zwołania Sejmu Ustawodawczego. Tymczasowy NaczelnikPaństwa zajmował jednocześnie stanowisko Naczelnego Dowódcy Wojsk Polskich.

83. Jak nazywał się organ administracji, który w marcu 1919 roku zastąpił Komisje Rządzącą dla Galicji,Śląska Cieszyńskiego, Spisza i Orawy ?

odp. Organem administracji, który w marcu 1919 roku zastąpił Komisje Rządzącą dla Galicji, ŚląskaCieszyńskiego, Spisza i Orawy był Generalny Delegat Rządu na okres dwóch lat, jako organadministracyjny, o bardzo szerokich kompetencjach.

84. Przez jaki okres istniał osobny urząd ministra byłej dzielnicy pruskiej ?

odp. Władze w wyzwolonej Wielkopolsce sprawował Komisariat Naczelnej Rady Ludowej. Jego prawicowapolityka, przesycona nieufnością do Naczelnika Państwa i lewicowych ugrupowań Sejmu Ustawodawczego,spowodowała chęć zachowania odrębności prawno- ustrojowych ziem byłego zaboru pruskiego. Wyrazemtego było to, że przez okres trzech lat istniał osobny urząd ministra byłej dzielnicy pruskiej.

85. Na czym polega władztwo administracyjne ?

odp. Władztwo administracyjne polega na możliwości stosowania przymusu do realizacji podejmowanychdecyzji, przybierających najczęściej formę aktów administracyjnych.

86. Jakie organy stanowiły w II Rzeczypospolitej administrację centralną ?


12

odp. W II Rzeczypospolitej administracje centralną stanowili poszczególni ministrowie, rada ministrów ipremier.

87. Na jakie dwa piony dzieliły się terytorialne organy administracji rządowej ?

odp. Terytorialne organy administracji rządowej dzieliły się na pion administracji ogólnej, nazywanej teżpolityczną i specjalnej.

88. Jakie funkcje realizowała administracja ogólna ?

odp. Administracja ogólna realizowała zadania należące do resortu spraw wewnętrznych.

89. Czym zajmowała się administracja specjalna ?

odp. Administracja specjalna zajmowała się realizowaniem zadań wszystkich resortów, z wyjątkiem zadańministerstwa spraw wewnętrznych.

90. Na jakie jednostki podzielono państwo Polskie w okresie dwudziestolecia międzywojennego dlarealizacji celów administracji ogólnej ?

odp. Państwo Polskie w okresie dwudziestolecia międzywojennego dla realizacji celów administracjiogólnej podzielono na województwa, te zaś na powiaty składające się z gmin miejskich i wiejskich.

91. Ile województw istniało w Polsce w 1939 roku ?

odp. W Polsce w 1939 roku istniało 16 województw i jedno miasto wydzielone Warszawa. 264 powiaty (wtym 23 grodzkie, nazywane też miejskimi ), 611 gmin miejskich i 3195 gmin wiejskich.

92. Jaki organ stał na czele administracji ogólnej w Warszawie ?

odp. Na czele administracji ogólnej w Warszawie stał Komisarz Rządu.

93. Jakie organy wykonywały funkcje administracji ogólnej w gminach ?

odp. W gminach miejskich i wiejskich nie istniały odrębne organy administracji ogólnej. Jej funkcjewykonywały organy wykonawcze samorządu terytorialnego.

94. Jakie resorty posiadały w okresie międzywojennym w Polsce administrację terytorialną specjalną ?

odp. Resorty Spraw Wojskowych, Sprawiedliwości, Skarbu, Poczt i Telegrafów, do 1932r. Reform Rolnych,a częściowo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Przemysłu i Handlu, Komunikacji, OpiekiSpołecznej posiadały w okresie międzywojennym w Polsce administrację terytorialną specjalną. Podziałkraju dla celu administracji specjalnej nie pokrywał się z podziałem dokonanym dla celów administracjiogólnej.

95. Na jakiej zasadzie zbudowane były organy administracji rządowej (ogólnej jak i specjalnej ) w okresie IIRzeczypospolitej ?

odp. W okresie II Rzeczypospolitej na zasadzie hierarchiczno- instancyjnej zbudowane były organyadministracji rządowej (ogólnej jak i specjalnej ). Z której wynikało podporządkowanie organów niższychwyższym, wyrażające się w zależności osobowej i służbowej oraz obowiązku wykonywania ich poleceń.

96. Jak nazywa się grupa przepisów normujących organizację aparatu administracyjnego państwa ?


13

odp. Grupą przepisów normujących organizację aparatu administracyjnego państwa jest ustrojowe prawoadministracyjne.

97. Jak nazywa się grupa przepisów normujących formy działania i tryb funkcjonowania organówadministracyjnych ?

odp. Grupa przepisów normujących formy działania i tryb funkcjonowania organów administracyjnych jestproceduralne prawo administracyjne.

98. Na czym polegały funkcje administracyjne Rady Ministrów ?

odp. Funkcje administracyjne Rady Ministrów polegały na uzgadnianiu działalności administracyjnejministrów, rozpatrywaniu sprawozdań poszczególnych ministrów, zatwierdzaniu statutów organizacyjnychministerstw. Uprawnienia administracyjne realizowała Rada Ministrów przez wydawanie zarządzeń,podejmowanie uchwał, wydawanie aktów administracyjnych.

99. Kto wchodził w skład Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów ?

odp. W skład Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów , który opracowywał gospodarczy programdziałalności rządu, wchodzili ministrowie resortów gospodarczych.

100. Jakie uprawnienia w zakresie administracji uzyskał Prezes Rady Ministrów ?

odp. Prezes Rady Ministrów uzyskał uprawnienia w zakresie ogólnego kierownictwa, nadzoru w sprawachpersonalnych całej administracji. Wzrosły też jego uprawnienia koordynacyjne w stosunku do działalnościadministracyjnej ministrów.

101. W którym roku Rada Ministrów w Polsce międzywojennej ustaliła jednolite zasady organizacjiministerstw ?

odp. W 1926 roku Rada Ministrów w Polsce międzywojennej ustaliła jednolite zasady organizacjiministerstw. Zmierzały one do wzmocnienia samodzielności i odpowiedzialności urzędnikówministerialnych.

102. Kto stal na czele departamentów ministerialnych ?

odp. Na czele departamentów ministerialnych stali dyrektorzy, departamenty dzieliły się na wydziałykierowane przez naczelników.

103. Jak nazywał się organ kierujący wydziałami departamentów ?

odp. Organem kierującym wydziałami departamentów byli naczelnicy.

104. Ile ministerstw istniało w 1932 roku ?

odp. W 1932 roku istniało w Polsce 11 ministerstw. Były to resorty: Spraw Wewnętrznych, SprawZagranicznych, Sprawiedliwości, Spraw Wojskowych, Skarbu, Wyznań Religijnych i OświeceniaPublicznego, Rolnictwa i Reform Rolnych, Przemysłu i Handlu, Komunikacji, Opieki Społecznej, Poczt iTelegrafów.

105. Komu były podporządkowane urzędy centralne zgodnie z zasadami konstytucji marcowej ?

odp. Urzędy centralne zgodnie z zasadami konstytucji marcowej, były podporządkowane konkretnemuministrowi, który był odpowiedzialny za jego działalność przed sejmem. Należały do nich m.in. Główny


14

Urząd Statystyczny, Dyrekcja Monopoli Państwowych, Główny Urząd Miar, Główny Inspektor Pracy,Państwowy Instytut Geologiczny.

106. Jaki był tryb powoływania wojewody w II Rzeczypospolitej ?

odp. Wojewoda był powoływany przez prezydenta na wniosek ministra spraw wewnętrznych, zatwierdzonyprzez Rade Ministrów. Pod względem osobowym podlegał ministrowi spraw wewnętrznych. W zakresiesłużbowym jego zwierzchnikami byli odpowiedni ministrowie, zależnie od załatwianej sprawy.

107. Na czym polegała dwojaka działalność wojewody, jako organu administracji wojewódzkiej wokresie międzywojennym ?

odp. Dwojaka działalność wojewody, jako organu administracji wojewódzkiej w okresie międzywojennympolegała na tym, że był on po pierwsze przedstawicielem rządu, reprezentując go na terenie województwa.Po drugie był szefem administracji ogólnej i specjalnej zespolonej z ogólną.

108. Komu podlegała policja państwowa na obszarze województwa w II RP ?

odp. Policja państwowa na obszarze województwa w II Rzeczypospolitej podlegała wojewodzie, na którymspoczywał obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i spokoju publicznego.

109. Na jakie jednostki dzielił się Urząd Wojewódzki w II RP ?

odp. Urząd Wojewódzki w II Rzeczypospolitej dzielił się na wydziały i oddziały.

110. Kto wchodził w skład Rady Wojewódzkiej w okresie międzywojennym ?

odp. W skład Rady Wojewódzkiej w okresie międzywojennym wchodzili wojewoda, który przewodniczyłjej z urzędu i członkowie delegowani przez organy samorządu powiatowego. Rada wyrażała opinie nażądanie wojewody.

111. Od którego roku szefem administracji stolicy był Komisarz Rządu Miasta Stołecznego Warszawy ?

odp. Od 1919 roku szefem administracji stolicy był Komisarz Rządu Miasta Stołecznego Warszawy. Łączyłon w swym ręku funkcje organów pierwszej i drugiej instancji.

112. W którym roku podzielono Warszawę na starostwa grodzkie ?

odp. Warszawę na starostwa grodzkie podzielono w 1928 roku. Administrację ogólną w tych jednostkachsprawowali starostowie grodzcy jako organy administracyjne I instancji.

113. Kto wchodził w skład Śląskiej Rady Wojewódzkiej ?

odp. W skład Śląskiej Rady Wojewódzkiej wchodzili wojewoda, wicewojewoda i 5 członków wybranychprzez Sejm Śląski. Pełniła ona funkcje kolegialnego organu wojewódzkiego współdziałającego z wojewodąw sprawowaniu administracji.

114. Kto wybierał członków Śląskiej Rady Wojewódzkiej ?

odp. Członków Śląskiej Rady Wojewódzkiej wybierał Sejm Śląski. Pełniła ona funkcje kolegialnego organuwojewódzkiego współdziałającego z wojewodą w sprawowaniu administracji.

115. Komu pod względem osobowym i służbowym podlegał starosta ?


15

odp. Starosta pod względem osobowym i służbowym podlegał wojewodzie, ale wybierany był przezMinistra Spraw Wewnętrznych. Był on przedstawicielem rządu i szefem administracji ogólnej i działówzespolonych z administracją ogólną. Głównym jego obowiązkiem było zapewnienie bezpieczeństwa ispokoju publicznego.

116. Kto sprawował administrację w miastach wydzielonych liczących powyżej 75-tyś mieszkańców (od1932 roku ) ?

odp. Administrację w miastach wydzielonych liczących powyżej 75-tyś mieszkańców (od 1932 roku )sprawował starosta grodzki. Przysługiwały mu te same uprawnienia co starostom powiatowym.

117. Kto kierował administracją powiatu miejskiego w Gdyni od 1932 roku ?

odp. Administracją powiatu miejskiego w Gdyni od 1932 roku kierował Komisarz Rządu.

118. Kto mógł wprowadzić w Polsce (do 1935 roku ) stan wyjątkowy ?

odp. W Polsce (do 1935 roku ) stan wyjątkowy mogła wprowadzić Rada Ministrów za zgodą Prezydenta, aod 1935 roku stan wyjątkowy wprowadzał bezpośrednio Prezydent.

119. Komu podlegał faktycznie pion służby śledczej w II RP ?

odp. Formalnie pion służby śledczej podlegał formalnie organom wymiaru sprawiedliwości. Jednakfaktycznie pion ten w II Rzeczypospolitej podlegał naczelnikom wydziałów bezpieczeństwa (późniejspołeczno-politycznych ) w urzędach wojewódzkich.

120. W którym roku w Polsce międzywojennej nastąpiło znaczne rozszerzenie uprawnień Policji ?

odp. W 1934 roku nastąpiło znaczne rozszerzenie uprawnień Policji, związane było to ze śmiercią ministraspraw wewnętrznych Bronisława Pierackiego. Rozporządzenie prezydenta przewidywało umieszczenie osóbzagrażających bezpieczeństwu w obozie odosobnienia. Decyzje o zatrzymaniu i skierowaniu do obozuwydawały organy administracji ogólnej na wniosek policji.

121. Według jakiego systemu zostało uregulowane wydawanie czasopism w II RP ?

odp. Wydawanie czasopism w II RP zostało uregulowane wg systemu zgłoszeniowego. Każdy kto chciałzałożyć czasopismo, zobowiązany był złożyć odpowiednią deklaracje organom administracji ogólnejpierwszej instancji. W deklaracji, poza szeregiem danych informacyjnych, musiało być podane nazwisko iadres redaktora odpowiedzialnego.

122. Na jakich zasadach opierał się w II RP system kontroli nad treścią druków ?

odp. System kontroli nad treścią druków opierał się na zasadach kontroli represyjnej. Polegał on napoddawaniu publikacji kontroli dopiero po ich wydrukowaniu oraz stosowaniu represji w wypadkunaruszenia za ich pośrednictwem przepisów materialnego prawa karnego.

123. Kto zarządzał konfiskatę czasopism w II RP ?

odp. Głównym środkiem represyjnym w II RP w stosunku do publikacji, była konfiskata lub zajęcie, mającecharakter tymczasowej konfiskaty, a przy czasopismach ponadto ich zawieszenie. Konfiskatę czasopism wII RP zarządzał organ pierwszej instancji administracji ogólnej lub prokurator. Podlegały onezatwierdzeniu przez Sądy Okręgowe. Zawieszenie czasopisma orzekał Sąd Okręgowy na wniosek organu Iinstancji lub prokuratora.

124. Jakie rodzaje stowarzyszeń rozróżniało prawo o stowarzyszeniach z 1932 roku ?


16

odp. Prawo o stowarzyszeniach z 1932 roku rozróżniało: a) zwykłe, b) zarejestrowane, c) wyższejużyteczności. Stowarzyszenie zwykłe do swej legalizacji wymagało zgłoszenia, zarejestrowane- wpisu dorejestru. W przypadku stowarzyszeń wyższej użyteczności powstanie ich było uzależnione od decyzji RadyMinistrów.

125. W jakich okolicznościach organy administracyjne mogło wydać zakaz odbywania zgromadzeńpublicznych (zgodnie z ustawa o zgromadzeniach z 1932 roku ) ?

odp. Ustawa ta dzieliła zgromadzenia na publiczne i niepubliczne. Zgromadzenia niepubliczne niewymagały zezwoleń. W przypadku zgromadzeń publicznych organy mogły wydać zakaz odbyciazgromadzenia w przypadku zaistnienia zagrożenia bezpieczeństwa, spokoju publicznego i porządkupublicznego.

126. W którym roku w okresie międzywojennym przeprowadzono pełną unifikacje i reorganizacjesystemu szkolnego ?

odp. W 1932 roku przeprowadzono pełną unifikacje i reorganizacje systemu szkolnego. Ze względu nastopień nauczania szkoły, podzielono na: a) szkoły powszechne, b) średnie, c) wyższe. Z punktu widzeniaźródeł finansowania wyodrębniono szkoły: a) publiczne - utrzymywane przez państwo i samorząd, b)prywatne.

127. W jakich latach w II Rzeczypospolitej podjęto ustawy o szkołach wyższych, określając zakres ichautonomii ?

odp. W latach 1920 i 1933 w II RP podjęto ustawy o szkołach wyższych, określając zakres ich autonomii.Organami władz akademickich były: ogólne zebranie profesorów, senat akademicki, rektor, rada wydziału idziekan. Nadzór nad działalnością szkół wyższych sprawował minister WRiOP.

128. W którym roku został zawarty przez Polskę (II RP ) ze Stolicą Apostolską konkordat ?

odp. Konkordat został zawarty przez Polskę ze Stolicą Apostolską w roku 1925. Konkordat zapewniałKościołowi swobodne wykonywanie władzy duchownej i jurysdykcji, administrację sprawamiwewnętrznymi i zarząd majątkiem. Potwierdzał jego wewnętrzny podział na trzy obrządki: łaciński,greckokatolicki i ormiański.

129. Kiedy nastąpiło w II RP dostosowanie granic prowincji kościelnych i diecezji do granic państwa ?

odp. W 1925 roku nastąpiło w II RP dostosowanie granic prowincji kościelnych i diecezji do granicpaństwa.

130. Kto sprawował w Polsce w okresie międzywojennym administracje w sprawach wyznaniowych naobszarze województw ?

odp. Administracje w sprawach wyznaniowych na obszarze województw sprawował wojewoda, natomiastadministracje w sprawach wyznaniowych na obszarze kraju sprawował minister wyznań religijnych ioświecenia publicznego.

131. W którym roku w II RP przeprowadzono reformę walutową ?

odp. W 1924 roku w II RP przeprowadzono reformę walutową.

132. Kiedy powołano w Polsce Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych ?


17

odp. W 1932 roku powołano Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych. Zostało stworzone z dwóchpionów: a) administracji rolnej na czele z ministrem rolnictwa, b) administracji reform rolnych z GłównymUrzędem Ziemskim.

133. Jakie znaczenie dla organizacji samorządu terytorialnego w II Rzeczypospolitej miały regulacjeustawowe z 1933 roku ?

odp. Jednolite przepisy normujące organizacje samorządu terytorialnego wydane zostały w 1933 roku.Zmierzały one do zwiększenia zależności samorządu od organów administracji rządowej.

134. W jakim trybie wybierano w Polsce międzywojennej rady gminne w gminach wiejskich ?

odp. W gminach wiejskich organem uchwalającym była pochodząca z wyborów pośrednich i jawnychrada gminna. Organem wykonawczym był zarząd gminny, składający się z wójta i ławników wybieranychprzez rade.

135. Od kiedy w Polsce wprowadzono gminy zbiorcze ?

odp. Ustawa z 1933 roku wprowadziła gminne zbiorczą składająca się z gromad, określając jednocześnie ichsamorząd. Organami uchwalającymi samorządu gromadzkiego były, zależnie od wielkości gromady, radagromadzka lub zebranie gromadzkie, a organem wykonawczym sołtys.

136. Kto wchodził w skład zarządów gmin miejskich ?

odp. W gminach miejskich organem uchwalającym była pochodząca z wyborów powszechnych radamiejska. Organem wykonawczym był zarząd miejski złożony w miastach wydzielonych z prezydentamiasta i ławników, a w pozostałych miastach składał się z burmistrza i ławników.

137. Jaki był skład wydziałów powiatowych w II Rzeczypospolitej ?

odp. W powiatach organami uchwalającymi były rady powiatowe (do 1933r. sejmiki ), pochodzące zwyborów pośrednich i jawnych, a organami wykonawczymi wydziały powiatowe. W skład wydziałówpowiatowych (organów wykonawczych ) w II RP wchodziło 6 członków wybieranych przez radępowiatową pod przewodnictwem starosty.

138. Jakich województw dotyczyła w szczególności ustawa z 1922 roku ?

odp. Samorząd stopnia wojewódzkiego nie został powołany do życia, mimo wydania już w 1922 rokuUstawy o zasadach powszechnego samorządu wojewódzkiego, ustawa dotyczyła w szczególnościwojewództw: lwowskiego, tarnopolskiego, stanisławowskiego, głównie z powodu obaw przedopanowaniem go w województwach wschodnich przez Ukraińców i Białorusinów.

139. Wymień organy utrzymanego w województwach poznańskim i pomorskim samorząduwojewódzkiego ?

odp. Organami utrzymanego z czasów zaboru pruskiego w województwach poznańskim i pomorskimsamorządu wojewódzkiego były: sejmik wojewódzki, wydział wojewódzki oraz starosta krajowy.

140. Od którego roku Warszawa stanowiła jednostkę samorządu gminnego, powiatowego iwojewódzkiego ?

odp. Od 1938 roku Warszawa stanowiła jednostkę samorządu gminnego, powiatowego i wojewódzkiego.Funkcje uchwałodawcze pełniła rada miejska a wykonawcze zarząd miejski.

141. Jaki zakres działania obejmowały kompetencje samorządu terytorialnego w II RP ?


18

odp. Kompetencje samorządu w II RP obejmowały własny i poruczony zakres działania. Własny zakressamorządu obejmował sprawy gospodarcze, kulturalne, oświatowe, zdrowia publicznego, związane zzaspokajaniem lokalnych potrzeb mieszkańców, o ile nie zostały przekazane organom administracjirządowej czy samorządu gospodarczego. W ramach poruczonego zakresu działania samorządy wykonywałyzadania określone przez odpowiednie ustawy i rozporządzenia Rady Ministrów.

142. Jaką ilość różnorodnych czynności i funkcji administracyjnych wykonywały organy samorządu ?

odp. Ilość różnorodnych czynności i funkcji administracyjnych wykonywanych przez organy samorządu w1932 roku kształtowała się w okolicy 500 czynności. Było to zależne od stopnia samorządu.

143. Na jakie części dzielił się samorząd gospodarczy w II Rzeczypospolitej w zależności od rodzajuwytwórczości ?

odp. Samorząd gospodarczy w II RP dzielił się w zależności od rodzaju wytwórczości na: przemysłowo-handlowy, rzemieślniczy i rolniczy. Samorząd posiadał władztwo administracyjne, co nadawało mucharakter publicznoprawny.

144. Jaki mechanizm umożliwiał wpływ organów administracji państwowej na działalność IzbSamorządu Gospodarczego ?

odp. Szczegółową organizacje i zakres działania Izb określały akty ustawodawcze, zarządzenia opowoływaniu Izb oraz statuty zatwierdzane przez właściwych ministrów. Do organów Izb wchodzilirównież obok radców wybieranych przez same Izby, także radcy mianowani przez właściwych ministrów,co zapewniało wpływ organom administracji państwowej na działalność Izb.

145. W którym roku wydano w II Rzeczypospolitej przepisy jednolite normujące ogólne postępowanieadministracyjne ?

odp. W 1928 roku wydano przepisy jednolite normujące: a) ogólne postępowanie administracyjne, b)postępowanie przymusowe w administracji, c) postępowanie karno-administracyjne.

146. Przepisy jakiej ustawy zawierały pragmatykę służbową funkcjonariuszy państwowych ?

odp. Przepisy Ustawy o państwowej służbie cywilnej z 1922 roku zawierały pragmatykę służbowąfunkcjonariuszy państwowych. Podlegał jej ogół funkcjonariuszy państwowych z wyłączeniem sędziów iprokuratorów, nauczycieli, profesorów szkół akademickich, pracowników przedsiębiorstw i monopolipaństwowych. Pragmatykę służbową tych grup pracowników regulowały odrębne przepisy oparte jednak napodobnych zasadach.

147. Jaki procent wojewodów w Polsce stanowili w 1937 roku byli oficerowie ?

odp. W 1937 roku 75% wojewodów stanowili byli oficerowie.

148. Jakie organy sprawowały kontrolę zewnętrzną w II Rzeczypospolitej ?

odp. Kontrola administracji w II RP występowała w dwóch formach: a) kontroli wewnętrznej, b) kontrolizewnętrznej. Organami kontroli zewnętrznej były organy niezależne od administracji publicznej.Wśród jej rodzajów wyodrębniono kontrolę parlamentarną wykonywaną przez sejm i senat, kontrolęsądową sprawowaną przez sądy administracyjne i powszechne, kontrolę finansową realizowaną przezNajwyższą Izbę Kontroli.

149. Jak nazywał się powołany w 1922 roku Sąd Administracyjny ?


19

odp. Wykonując nakazy konstytucji w 1922 roku powołano Najwyższy Trybunał Administracyjny, którymiał sprawować sądownictwo administracyjne.

150. Na jakie izby dzielił się powołany w 1922 roku Najwyższy Trybunał Administracyjny ?

odp. Powołany w 1922 roku Najwyższy Trybunał Administracyjny składał się z pierwszego prezesa,prezesów i sędziów mianowanych przez prezydenta. Dzielił się na dwie izby: a) ogólnoadministracyjną, b)skarbową.

151. Jaki organizm polityczno-administracyjny został utworzony dekretem Kanclerza Rzeszy z12.10.1939 roku. Z administracji okupowanych ziem polskich ?

odp. Dekretem Kanclerza Rzeszy z 12.10.1939 roku zostało utworzone Generalne Gubernatorstwo. GGbyło specyficznym tworem, fikcją prawną mającą stanowić osłonę niemieckiej okupacji. GG nie byłoczęścią Rzeszy jak tereny wcielone, pozostawało pod zwierzchnią władzą Rzeszy. Posiadało osobowośćprawną pod względem majątkowym i własny system monetarny.

152. Jakie ziemie zostały dodatkowo włączone do Rzeszy 01 sierpnia 1941 roku po inwazji Niemiec naZSRR ?

odp. Pierwszego sierpnia 1941 roku po inwazji Niemiec na ZSRR włączono do Rzeszy okręg białostockiobejmujący ponad 31 tys. km2 i ok. 1 mln 600 tys. ludności.

153. Na jakie okręgi podzielono pod względem administracyjnym terytorium wcielone do Rzeszy ?

odp. Terytorium wcielone do Rzeszy podzielono pod względem administracyjnym na okręgi: Gdańsk-PrusyZachodnie (Reichsgau Danzig-Westpreussen ) i Kraj Warty (Reichsgau Wartheland lub Warthegau ).Dzieliły się one na rejencje.

154. Jaką jednostkę administracyjną utworzyły władze niemieckie na ziemiach polskich wcielonych doRzeszy w marcu 1941 roku ?

odp. W marcu 1941 roku utworzono odrębną prowincję górnośląską z siedzibą władz w Katowicach.

155. Na jakie dystrykty podzielono Generalne Gubernatorstwo ?

odp. Pod względem administracyjnym Generalne Gubernatorstwo zostało podzielone na cztery dystrykty: a)krakowski, b) radomski, c) lubelski, d) warszawski. W 1941r. przyłączono do GG piąty dystrykt podnazwą Galicji z siedzibą władz we Lwowie. Dystrykty dzieliły się na powiaty wiejskie i miejskie.

156. Kto stał na czele dystryktów Generalnego Gubernatorstwa ?

odp. Na czele administracji dystryktu stali szefowie dystryktu, którzy od 1941 roku nosili tytułygubernatorów. Gubernatorzy dystryktów podlegali pod względem personalnym i rzeczowym generalnemugubernatorowi. Gubernatorowi podlegał z kolei urząd szefa dystryktu i dowódca SS i policji. Administracjąpowiatów kierowali starostowie powiatowi i starostowie miejscy.

157. Ile milionów obywateli polskich znalazło się w granicach ZSRR po anektowaniu części państwapolskiego ?

odp. W wyniku radzieckiej aneksji wschodnie obszary Polski 200000 km2, w tym 13 mln jej obywateliznalazło się w granicach ZSRR. W 13-stu milionach znajdowało się: 5 mln Polaków, 5 mln Ukraińców,2mln Białorusinów i 1 mln Żydów.


20

158. Komu na mocy układu z 10.10.1939 roku ZSRR przekazało zachodnią część województwawileńskiego z Wilnem ?

odp. ZSRR uwzględniając pretensje Litwy do Wileńszczyzny odstąpił jej w układzie podpisanym10.10.1939 roku, zachodnią część woj. wileńskiego z Wilnem w zamian za wyrażenie zgody na zawarcieukładu o wzajemnej pomocy i udostępnienie Armii Radzieckiej baz wojskowych na jej terytorium. Obszarten wynosił 6880 km2 i liczył ok. pół miliona mieszkańców.

159. Jakie konsekwencje dla ludności polskiej miały decyzje Rady Najwyższej Związku Sowieckiego z29.11.1939 roku ?

odp. Konsekwencją uchwały inkorporacyjnej było rozporządzenie Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z29.11.1939 roku nadające wszystkim mieszkańcom zachodnich obwodów Ukrainy i Białorusi, znajdującymsię na ich obszarze obywatelstwo radzieckie. Podlegali oni odtąd formalnie wszystkim przepisomustawodawstwa radzieckiego. Wydane im zostały radzieckie dowody tożsamości. Na mężczyznrozciągnięto obowiązek służby wojskowej w Armii Czerwonej.

160. Jaki organ powołano 13.11.1939 roku do czuwania nad sprawami kraju i dla kontaktów zorganizacjami podziemnymi ?

odp. Organem który powołano 13.11.1939 roku do czuwania nad sprawami kraju i dla kontaktów zorganizacjami podziemnymi był Komitet Ministrów dla Spraw Kraju.

161. Jak nazywał się w Cesarstwie Rzymskim najwyższy organ centralny (od czasów Dioklecjana) ?

odp. Najwyższym organem centralnym od czasów Dioklecjana był Św. Konsystorz, który miał charakternajwyższej rady cesarskiej i najwyższego sądu. W skład konsystorza wchodzili najwyżsi urzędnicy,kierujący określonymi resortami zarządu państwa (np. skarbem, sądownictwem ). Z konsystorzem związanabyła szeroko rozbudowana kancelaria.

162. Kto stał za czasów pryncypatu w Rzymie na czele prowincji ?

odp. Za czasów pryncypatu Cesarstwo Rzymskie dzieliło się na prowincje pod zarządem urzędnikównoszących tytuły legatów, prezesów, prefektów lub rektorów. Prowincje dzieliły się na okręgi (civitas ).

163. Jak nazywał się najwyższy urząd w monarchii Merowingów ?

odp. Najwyższym urzędem w monarchii Merowingów był urząd majordoma, który był urzędem ocharakterze wszechwładnym. Jego odpowiednikiem na gruncie rosyjskim był dworski (dworecki ). Urządten stał się dziedziczny i utrzymał się aż do Pepina Małego, który jako majordom przybrał sam koronękrólewską.

164. Wymień organy 4 stopniowego systemu podziału państwa rzymskiego za Konstantyna ?

odp. Konstantyn wprowadził czwarty stopień do dotychczasowego 3-stopniowego ustroju (diecezja,prowincja, okręg – civitas ). Czwartym stopniem były prefektury jako organy nadrzędne nad diecezjami.Wcześniejszy 3-stopniowy podział ukształtowany został przez Dioklecjana.

165. Kim byli missi dominici w monarchii frankońskiej ?

odp. Cały kraj podzielono na pewną liczbę okręgów inspekcyjnych (missatica ), w których wysłannicykrólewscy (missi dominici ) wykonywali w regularnych odstępach czasu kontrolę. Byli to więc urzędnicykrólewscy o uprawnieniach kontrolnych. Występowali oni we dwójkę, zazwyczaj jeden hrabia i jedenbiskup. Odwiedzali poszczególne hrabstwa, zbierali skargi, czuwali nad stosowaniem prawa i zdawaliraporty ze swych inspekcji.


21

166. Jak nazywały się hrabstwa położone w strefach nadgranicznych monarchii frankońskiej ?

odp. Hrabstwa położone w strefach nadgranicznych monarchii frankońskiej nazywano marchiami(margrabstwami ). Zarządzający nimi margrabiowie mieli poważniejsze od zwykłych hrabiów uprawnienia,w szczególności wojskowe.

167. Czym zajmowali się w monarchii frankońskiej prewoci ?

odp. Król aby wzmocnić swoją pozycję wobec hrabiów wprowadził urząd prewota. Prewoci mieli zajmowaćsię czynnościami skarbowymi (ściąganiem dochodów królewskich ) w jednostkach administracyjnychzwanych okręgami prewotalnymi.

168. Jak nazywały się w monarchii frankońskiej jednostki zarządu lokalnego składające się z kilkuokręgów prewotalnych ?

odp. Król (Filip August od końca XII w ) chcąc ograniczyć poczynania prewotów i wzmocnić nad nimikontrolę wprowadził inspektorów tzw. baliwatów. Z początku byli oni urzędnikami wędrownymi. Wpóźniejszym okresie utworzono dla nich nowe jednostki zarządu lokalnego tzw. Baliwaty (bailliage ).Baliwaty składały się z kilku okręgów prewotalnych. Baliwatom wprowadzonym w północnej Francji,odpowiadały we Francji południowej okręgi zwane seneszaliami.

169. Czym były elekcje-okręgi we Francji ?

odp. We Francji elekcje-okręgi były to okręgi skarbowe. Każda elekcja składała się z jednej diecezjikościelnej i podlegała trzem elektom, wybieranym po jednym z każdego stanu przez Stany Generalne.

170. Kto wprowadził na gruncie niemieckim urząd palatynów ?

odp. Na gruncie niemieckim urząd palatynów wprowadził Cesarz Otton I. Palatyni mieli za zadaniesprawować nadzór nad księstwami szczepowymi oraz pilnować interesów króla na ich terenie.

171. Czym były palacje ?

odp. Palacje były ośrodkami zarządu dóbr koronnych. Tam koncentrowało się życie państwowe i tamwznoszono odpowiednie pomieszczenia dla dworu (zamki i kaplice pałacowe ). Palacja takie znajdowały sięnp. w Kwedlinburgu, Magdeburgu, Akwizgranie.

172. Jaką rolę pełnił w Anglii do połowy XIII wieku Wielki justycjariusz ?

odp. Wielki justycjariusz był głównym pomocnikiem i zastępcą króla. Gdy zaczął zagrażać władzykrólewskiej, zniesiono go, a znaczną część jego uprawnień przeniesiono na kanclerza.

173. Jak nazywał się faktyczny naczelnik hrabstwa w Anglii, mianowany przez króla ?

odp. Hrabstwa były nadawane nominalnie jako lenno wybitnym wasalom. Nosili oni tytuł hrabiów (earl ) iprzenosili go dziedzicznie na swoich potomków. Tytuł hrabiego nie dawał jednak większej władzy, bowiemfaktycznie naczelnikiem hrabstwa był nominowany przez króla urzędnik, wicehrabia, zwany szeryfem.

174. Na jakie jednostki dzieliły się w Anglii hrabstwa ?

odp. Pod względem terytorialnym Anglia od podboju dzieliła się na hrabstwa (shire ). Hrabstwa z koleidzieliły się na setnie. Podział ten, nawiązujący do tradycji anglosaskiej, utrzymał się w głównym zrębie podzień dzisiejszy.

175. Jak nazywał się na gruncie Rusi, w okresie patrymonialnym, najwyższy urzędnik nadworny ?


22

odp. Najwyższym urzędnikiem nadwornym, o największym znaczeniu był dworski (dworecki,odpowiednik frankońskiego majordoma ), zarządzający całym gospodarstwem książęcym.

176. Jaką role pełnili na Rusi urzędnicy zwani posadnikami (wołostielami ) ?

odp. Zarząd lokalny spoczywał w rękach urzędników książęcych rezydujących w grodach. Zwali się oniposadnikami albo wołostielami i łączyli w swym ręku funkcje sądowe, wojskowe i skarbowe.

177. Jak nazywały się organy centralne tworzone w Rosji z końcem 15 wieku. Powoływane dozałatwiania spraw państwowych ?

odp. Organami powoływanymi do załatwiania spraw państwowych były tzw. prikazy. Np. prikaz skarbowy,prikaz dworski, prikaz dla spraw stosunków z innymi państwami itd. Na czele prikazów stali bojarzy zdiakami i poddiakami jako personelem pomocniczym.

178. Jak nazywał się organ samorządu ziemskiego w Rosji w skład którego wchodzili: starosta ziemski,ziemski diak oraz przysięgli ?

odp. Samorząd ziemski sprawowały organy samorządowe, które miały nie tylko uprawnienia sądowe, alerównież skarbowe, gospodarcze i policyjne. Organem samorządu ziemskiego była ziemska izba, w składktórej wchodzili starosta ziemski, ziemski diak i przysięgli (w liczbie 8 -10) wybierani przez ludność.

179. Z jakich urzędników wywodzili się sekretarze stanu w absolutnej Francji ?

odp. Sekretarze stanu wywodzili się ze skromnych notariuszy kancelarii królewskiej. W XV wiekuczterech z pośród nich zaczęto wyróżniać jako sekretarzy do spraw finansowych (secretaires des finances ).W XVI wieku na wskutek wzrostu ich autorytetu uniezależnili się oni od kanclerza i zostalipodporządkowani bezpośrednio królowi z tytułem sekretarzy stanu.

180. Jak nazywał się organ będący we Francji od czasów Colberta centralnym organem administracjifinansów ?

odp. Od czasów Colberta (1665r. ) centralnym organem administracji finansów był Generalny kontrolerfinansów. Zakres jego władzy obejmował nie tylko sprawy finansowe (budżet, podatki, pożyczki itp.), alei roboty publiczne, rolnictwo, handel oraz przemysł. Był on więc prawdziwym ministrem „gospodarkinarodowej”, mającym możliwość realizowania ówczesnej polityki merkantylnej.

181. Kto wchodził w skład francuskiego ministeriatu w dobie feudalnej monarchii absolutnej ?

odp. W dobie monarchii absolutnej we Francji w skład ministeriatu wchodzili: kanclerz, czterechsekretarzy stanu oraz generalny kontroler finansów.

182. Czym zajmowała się we Francji Rada Depesz ?

odp. Rada Depesz (Conseil des Depeches ) obradowała pod przewodnictwem króla z udziałem wszystkichministrów członków Rady Stanu i właściwych ministrów. Przedmiotem jej obrad były sprawy zarząduwewnętrznego, w szczególności zapewnienie współdziałania między sekretarzami, pomiędzy którymirozdzielona była administracja wewnętrzna.

183. Jaką rolę pełnili we Francji od końca XV wieku gubernatorzy ?

odp. W końcu XV wieku głównym organem lokalnym stali się gubernatorzy. Pierwotnie mianowani jakodowódcy wojskowi w prowincjach granicznych, stali się z biegiem lat przedstawicielami króla wprowincji i z czasem przejęli rozległą władzę. Rekrutowali się z pośród arystokracji.


23

184. Jak nazywał się organ wprowadzony we Francji w połowie XVII wieku, jako urząd komisaryczny ?

odp. Organem wprowadzonym we Francji w połowie XVII wieku, jako urząd komisaryczny, był urządintendenta. Intendenci sprawowali władzę w okręgach generalnych (generalites ) pierwotnie stworzonychtylko dla administracji skarbowej. Nominowani przez króla w Radzie, intendenci nie podlegali niczyjejkontroli lokalnej i podporządkowani byli bezpośrednio Radzie Królewskiej. Od ich decyzji również możnabyło się odwoływać tylko do Rady.

185. Kto był nominalnie kanclerzem w I Rzeszy ?

odp. Nominalnie mianowanym kanclerzem w I Rzeszy był Arcybiskup Moguncki, a później mianowanyprzez niego wicekanclerz. W 18 wieku funkcja ta przeszła faktycznie na austriackiego kanclerzanadwornego.

186. Kiedy w Prusach doszło po raz pierwszy do wyodrębnienia kolegialnych organów zwanychministerstwami ?

odp. W Prusach po raz pierwszy doszło do wyodrębnienia kolegialnych organów zwanych ministerstwamiza panowania Fryderyka Wilhelma I (1713-1740 ). Organy te to: a) Generalne Dyrektorium(Generaldirektorium ), b) Ministerstwo Gabinetowe (Kabinettsdirektorium ), c) MinisterstwoSprawiedliwości (Justizministerium ).

187. Kto stał na czele powiatu pruskiego ?

odp. Na czele powiatu (Kreise-powiat ) pruskiego stał landrat (radca ziemski ), nominowany przez królaspośród kandydatów przedstawionych przez szlachtę. Osobliwością więc było tu to, że landrat był zarazemurzędnikiem państwowym, podporządkowanym kamerze i organem stanowym jako przedstawicielinteresów klasowych szlachty, wybrany przez nią i spośród niej na sejmiku powiatowym.

188. Za jakiego władcy „racjonalizacja absolutyzmu” osiągnęła w Prusach poziom szczytowy ?

odp. Racjonalizacja absolutyzmu osiągnęła poziom szczytowy za panowania Fryderyka II. Wszechwładzamonarchii absolutnej wkraczała „dla dobra poddanych” w najdrobniejsze szczegóły ich życia, poddałakontroli policyjnej wszystkie ich poczynania. Z tego powodu państwo pruskie stało się wzorem państwapolicyjnego.

189. Który władca austriacki przeprowadził w 1782 roku reformę samorządową ?

odp. Reformę samorządową w 1782 roku przeprowadził Józef II (1765-1790 ). Zapędy reformatorskieJózefa II szły jeszcze dalej niż reformy podjęte w Prusach. Miasta posiadały po reformie dość szerokisamorząd z wybieralnymi organami, wydziałem miejskim, magistratem i burmistrzami. Cały kraj zostałpodzielony na gubernie na czele z gubernatorami. Gubernie dzieliły się natomiast na cyrkuły (Kreise ), a naich czele stali starostowie obwodowi (Kreishauptmann ). Sprawowali oni nadzór nad miastami i dominiami.

190. Ilu sekretarzy stanu wchodziło w skład Rady Królewskiej (Tajnej Rady ) w Anglii doby absolutnej ?

odp. Rada Królewska została zreformowana przez Henryka 8-go. Przybierając nazwę Tajnej Rady (PrivyCouncil ) i stając się po reformie głównym narzędziem absolutyzmu królewskiego. Radę mianował król, wskład jej wchodzili tacy dygnitarze, jak Lord Kanclerz, Kanclerz Szachownicy itp., oraz nowo kreowaniSekretarze Stanu. W Anglii Sekretarzy Stanu było tylko dwóch, a nie czterech jak we Francji.

191. W którym roku powstał w Rosji Senat Rządzący ?

odp. Senat Rządzący, utworzony w został w 1711 roku, był organem doradczym cesarza i sprawowałzastępczo rządy w czasie jego nieobecności. Organizacja Senatu ulegała częstym zmianom. Pierwotnie


24

liczył 9 osób, później (1716 ) w skład Senatu powołano prezesów nowo utworzonych kolegiów.Kompetencje Senatu, pierwotnie były bardzo wszechstronne, z czasem ograniczone zostały do kontroli nadadministracją i do roli sądu najwyższego.

192. Jakie organy wprowadził w Rosji Piotr I w miejsce zlikwidowanych prikazów ?

odp. Piotr I w miejsce zlikwidowanych prikazów wprowadził kolegia w liczbie 10. Liczba kolegiówpóźniej wzrosła. Podział kompetencji między nimi opierał się na kryterium rzeczowym, istniało więc np.kolegium do spraw zagranicznych, wojskowych, do spraw dochodów państwowych itp. Na czelekolegium stal prezes. Każde kolegium miało swoją kancelarię. Jak sama nazwa wskazuje były to organykolegialne, tzn. wszystkie sprawy były wspólnie omawiane i rozstrzygane większością głosów.

193. Jaką funkcję pełnili w czasach Piotra I w Rosji insprawnicy ?

odp. Insprawnicy za czasów Piotra I stali na czele powiatów. Byli oni wybierani na te stanowisko przezszlachtę.

194. Na ile departamentów podzielono Francję w dobie konstytuanty ?

odp. Francję podzielono w dobie konstytuanty na 83 departamenty. Kryterium podziału stanowiły względygospodarcze i geograficzne - z pominięciem tradycyjnych podziałów historycznych. Zerwanie z tradycjąhistoryczną wyrażało się także i w samych nazwach nadanych nowym departamentom. Tworzono je odwłaściwości fizjograficznych terenu, jak np. od nazw rzek (departament Mozy, Sekwany), a żadna nazwadepartamentu nie nawiązywała do historycznej nazwy prowincji.

195. Komu powierzono, w wyniku reformy administracyjnej z 1789 roku, we Francji całą administracjęlokalną ?

odp. Nowością po przeprowadzonej reformie było powierzenie całej administracji obieralnymsamorządowym organom. Brak więc było w administracji lokalnej elementów biurokratycznych, tzn.odrębnych, nominowanych urzędników państwowych. Na poszczególnych szczeblach obywatele wybieraliwieloosobowe rady: municypalne w gminach (3 - 21 osób ), dystryktowe (12 osób ) i departamentalne(36 osób ). Rady wybierały z swego gremium merów w gminach, a dyrektoriaty w dystryktach (4 osoby ) iw departamentach (8 osób ).

196. Na jakich dwóch zasadach oparł swą reformę administracji Napoleon I ?

odp. Napoleon I zerwał z kolegialnością i obieralnością organów administracyjnych. Na wszystkichszczeblach wprowadził urzędników nominowanych, odpowiedzialnych przed swoimi przełożonymi i wkażdej chwili przez nich odwołalnych. Na miejsce dawnej skrajnej decentralizacji wprowadzony zostałsystem temu przeciwstawny - skrajnego centralizmu i biurokratyzmu. Napoleon I oparł się więc swojąreformę na: a) skrajnym centralizmie, b) skrajnym biurokratyzmie.

197. Kto stal na czele okręgu we Francji po reformach Napoleona I ?

odp. Po reformach Napoleona I na czele okręgu (arrondissements ) stał podprefekt, któregozwierzchnikiem był prefekt stojący na czele departamentu, na czele gminy stał mer. Reforma Napoleona Idoprowadziła do daleko idącego zespolenia administracji.

198. Która konstytucja Francuska powołała po raz pierwszy Radę Stanu ?

odp. Po raz pierwszy Radę Stanu powołała Konstytucja Konsularna z 1799 roku. Rada Stanu składała sięz członków nominowanych przez pierwszego konsula (cesarza). Do jej zadań należało opracowywanieprojektów ustawodawczych, które przedstawiał pierwszy konsul. Ponadto Rada Stanu wykonywałasądownictwo administracyjne.


25

199. Jak nazywał się organ, który pełnił we Francji rolę Najwyższego Trybunału Administracyjnego (od1799 roku ) ?

odp. W 1799 roku Konstytucja Konsularna powołała Radę Stanu jako ciało doradcze przy bokupierwszego konsula i najwyższy sąd administracyjny. Rada Stanu podlegała z kolei w 19 wieku różnymreformom. Ostatecznie ustaliła się jej kompetencja i organizacja w sposób następujący: a) była organemopiniodawczym co do projektów ustawodawczych, b) była władzą administracyjną, zobowiązaną dowypowiadania opinii co do rozporządzeń wykonawczych, tj. projektów dekretów i postanowień prezydentalub ministrów; przez obligatoryjny udział w przygotowywaniu dekretów Rada Stanu uzyskała decydującywpływ na kierunek i treść interpretacji ustawy przez władzę wykonawczą, c) od 1799 była najwyższymtrybunałem administracyjnym.

200. Jak nazywali się urzędnicy biorący wynagrodzenie w organach samorządu miejskiego w Prusach poreformie z 1808 roku ?

odp. Samorząd miejski uregulowała ustawa z 1808 roku. Organem samorządu były pochodzące z wyborówrady miejskie w liczbie 24 - 102 osób. Rady miejskie wybierały magistraty, składające się z członkówpracujących honorowo, oraz urzędników biorących wynagrodzenie. Do wynagradzanych należeliburmistrz oraz syndycy miejscy. Samorząd podlegał dość ścisłej kontroli państwowej.

201. Ilu stopniowe sądownictwo administracyjne wprowadzono w Prusach (w 1883 roku ) ?

odp. W Prusach w 1833r. zostało wprowadzone III stopniowe sądownictwo administracyjne. Sądempierwszej instancji był wydział powiatowy, sądem drugiej instancji wydział obwodowy. Na czele jakosąd administracyjny trzeciej instancji stanął Najwyższy Trybunał Administracyjny w Berlinie. Był onnie tylko sądem kasacyjnym, ale rozstrzygał sprawy również merytorycznie. Pruskie sądownictwoadministracyjne uchodziło za wzorcowe w Europie.

202. Sądownictwo administracyjne jakiego kraju uchodziło za wzorcowe w Europie (od końca XIXwieku) ?

odp. Pruskie sądownictwo administracyjne uchodziło za wzorcowe w Europie od końca XIX wieku. Byłoono III stopniowe, gdzie: a) wydział powiatowy był sądem I instancji, b) wydział obwodowy był sądem IIinstancji, c) sądem III instancji był Najwyższy Trybunał Administracyjny.

203. Ilu stopniowy aparat administracyjny ustalił się w krajach koronnych monarchii Habsburskiej od1867 roku ?

odp. Od 1867 roku ustalił się III stopniowy aparat administracyjny: ministrowie - namiestnictwo - powiat.Równocześnie powstał III stopniowy aparat władz samorządowych: kraj - powiat - gmina. Samorządpowiatowy istniał tylko w 4 krajach austriackich, m. in. w Galicji.

204. Jakie organy były organami samorządu gminy autonomicznej Galicji ?

odp. Organami samorządu gminy była rada gminna i zwierzchność gminna. W miastach organamisamorządu były rady miejskie z organem wykonawczym, w którego skład wchodził również burmistrz,w większych miastach prezydent. Organami samorządu powiatowego były rada powiatowa zmarszałkiem powiatowym na czele i wydział powiatowy.

205. Jakie reformy samorządowe w Anglii przeprowadzono w 1888 roku ?

odp. W 1888 roku zreformowano gruntownie samorząd hrabstw, pozbawiono sędziów pokoju, którzynadal rekrutowali się głównie z ziemiaństwa, władzy administracyjnej i przekazano ją wybieralnym radomhrabstwa. Zreformowano tez podział na hrabstwa datujący się od XII wieku, przez wprowadzenie tzw.hrabstw administracyjnych, których nowe granice nie pokrywały się z granicami dawnych hrabstw.


26

206. Kto mianuje Sekretarzy Stanu w USA ?

odp. Sekretarze Stanu byli i są mianowani przez prezydenta za zgodą Senatu i są przed nim wyłącznieodpowiedzialni. Nie mogą być członkami żadnej z izby Kongresu, co odpowiada postulatowi rozgraniczeniasfery poszczególnych władz. Ministrowie - Sekretarze Stanu są doradcami prezydenta.

207. Kto i kiedy zorganizował w USA Biuro Prezydenta ?

odp. Po raz pierwszy Biuro Prezydenta zorganizował Roosevelt w 1939 roku. Podyktowane to byłokoniecznością stworzenia u jego boku specjalnego urzędu jako organu pomocniczego. Główną przyczynąbyło przeciążenie pracą prezydenta wynikające z wzrostu spraw którymi zaczął się zajmować. Wpóźniejszych latach ulegnie ono rozbudowie. Z Biura Prezydenta wyłonią się: Gabinet Prezydenta (WhiteHouse Office), Biuro Budżetowe, Biuro Doradców Ekonomicznych i in.

208. Kto ukształtował organizację zarządu lokalnego poszczególnych stanów w USA ?

odp. Organizację zarządu lokalnego kształtowały poszczególne stany w ramach swoich kompetencji.Stąd wielka ich różnorodność. Administracja lokalna ma z reguły charakter samorządowy, zbliżony do formsamorządu angielskiego. Urzędnicy są podobnie jak sędziowie wybierani. Na niższym szczeblu w wielustanach istnieją gminy (township ) z własnymi organami samorządowymi. Na czele miast stoją zwykleburmistrz (Mayor ) i rada miejska. Na wyższym szczeblu znajdują się hrabstwa. W niektórych istnieją radysamorządowe, nie ma ich natomiast w stanach południowych, gdzie urzędnicy powoływani są w drodzewyborów w ograniczonym zakresie.

209. Jakie znaczenie dla sposobu działania administracji w Rosji miała reforma ziemska z 1864 roku ?

odp. Reforma ziemska z 1864 roku powołała organy samorządu tzw. ziemstwa, w guberniach ipowiatach. Rzeczą charakterystyczną jest to, że samorząd ziemski, mimo wysoce niedemokratycznegocharakteru, odegrał dodatnią rolę w życiu wewnętrznym Rosji, np. w dziedzinie rozwoju szkolnictwa ipodniesienia lokalnej gospodarki. Nowy system mimo swych braków okazał się po prostu lepszy oddawnych rządów policyjnych, sprawowanych przez urzędników carskich. Zaznaczyć jednak trzeba, żesamorząd ziemski nie został wprowadzony we wszystkich guberniach (np. na terenie Królestwa Polskiego).

210. W którym roku w Rosji przeprowadzono reformę miejską ?

odp. Reformę miejską przeprowadzono w Rosji w 1870 roku. Wprowadzony ustawą samorząd miejskiopierał się na wybieralnych dumach miejskich, które wybierały ze swego grona zarząd miejski (2- 6członków ) oraz prezydenta będącego równocześnie przewodniczącym dumy. Kompetencja organówmiejskich ograniczała się do lokalnych spraw gospodarczych.


27

Zapytania, komentarze, prośby , opinie, glosy, nowelizacje i interpeleacje poselskiew sprawie niniejszego dokumentu proszę kierować na wyżej podany adres tj. [email protected]. Wszystkim którzy stwierdzą iż powyższe opracowanie w istotny sposóbułatwi im przygotowanie się do egzaminu z Historii administracji, życzę powodzenia naegzaminie.

Willy

Documents

Historia administracji - zagadnienia egzaminacyjne · administracji kraju (dzielnicy w dobie rozdrobnienia ), wymiarze sprawiedliwości i zużytkowaniu danin w naturze. Ten typ bezpośredniego