Historia Sprawdzian 03.01.2014

1. Wojna trzydziestoletniaa. 8 listopada 1620 r. – bitwa pod Białą Górą

2. Barok i rokokoa. Barok

i. Celem wielu artystów było upowszechnienie katolicyzmu oraz pozyskanie wiernych (okres konrreformacji)

ii.3. Monarchia absolutna we Francji

a. Henryk IV – pierwszy władca z dynastii Burbonówi. Dążył do wzmocnienia władzy królewskiej

ii. Przyznał takie same prawa protestantom co katolikomiii. Ukrócił samowolę możnowładcówiv. Ograniczył rolę Stanów Generalnych (instytucji doradczej

reprezentującej społeczeństwo)b. 1610 r. – zabójstwo Henryka IV i objęcie tronu przez Ludwika XIIIc. 1624 r. – powołanie na stanowisko pierwszego ministra kardynała

Armanda Richelieu, który:i. Dbał on o interesy państwa

ii. Dążył do wzmocnienia władzy monarchy za wszelką cenęiii. Radę królewską zastąpił rządem, w którym jako pierwszy minister

pełnił najważniejszą funkcjęiv. Powołał sprawnie działającą dyplomacjęv. Rozbudował francuską armię i flotę (sukcesy militarne)

d. Richelieu mianował odpowiadających wyłącznie przed władcą intendentów, którzy przejęli obowiązki gubernatorów prowincji

e. Silne rządy Armanda Richelieu przyczyniły się do powstania monarchii absolutnej

i. To oznaczało, iż do monarchy należała najwyższa władza:1. Ustawodawcza2. Wykonawcza3. Sądownicza

f. 1643 r. – śmierć Ludwika XIII i objęcie tronu przez jego małoletniego wówczas syna Ludwika XIV

i. Rządy Ludwika XIV należały do jednych z najdłuższych w historii (rządził 72 lata)

ii. 1661 r. objął pełnię władzy (przedtem w jego imieniu rządziła matka i kard. Jules Mazarin)

iii. Nazywano go Królem Słońca, ze względu na ogromną władzę, jaką skupił w swoich rękach (był przekonany, że jest najważniejszą osobą we Francji)

iv. Uważał, zgodnie z zasadą „Państwo to ja”, że jego decyzje są wolą całego narodu

v. Nie liczył się z głosem przedstawicieli poszczególnych grup społecznych

vi. Nie zwoływał Stanów Generalnych

vii. Rozbudował służby policyjne, aby skutecznie zwalczały opozycję. Nie posłusznych wtrącał do więzień, z których najsłynniejszym była paryska twierdza – Bastylia

viii. 1685 r. – odwołanie Edyktu nantejskiego1. Miało na celu pozbycie się przeciwników2. W wyniku tej decyzji monarchy kraj musiało opuścić kilkaset

tysięcy hugenotów (często zamożnych i wykształconych)ix. Zreformował armię, której taktyki oraz sposób organizacji przez długie

lata były wzorem dla innych państw. To spowodowało, że wojsko zaczęło odnosić wiele sukcesów na wojnach w drugiej połowie XVII wieku

g. Rozwój gospodarczyi. Jean Baptiste Colbert

1. Objął wysoki urząd intendenta2. Później stał się generalnym kontrolerem finansów3. Uważał, że kraj może się wzbogacić, jeżeli eksport przewyższy

import4. Popierał produkcję francuskich artykułów5. Nakładał wysokie opłaty celne, aby ograniczyć import towarów

z zagranicy6. Wspieranie rozwoju rodzimego przemysłu i handlu7. Wspomagał finansowo zakładanie manufaktur i budowanie

dróg8. Przyczynił się do powstania ogromnej floty (umożliwienie

przywożenia surowców z zamorskich kolonii)9. Sprowadzał zagranicznych fachowców i zniechęcał francuskich

specjalistów do opuszczania kraju10. Wspierał rodziny wielodzietne11. Zgadzał się z twierdzeniem, że bogactwo kraju zależy od liczby

ludnościii. Colbert jest twórcą merkantylizmu:

1. Utrudniano wywóz surowców z Francjia. Dzięki temu produkcja odbywała się w większości w

kraju2. Wspierano eksport towarów

a. Środki na zakup metali szlachetnych3. Ograniczono import produktów rzemieślniczych

a. Towary francuskie nie musiały konkurować z innymi4. Popierano import surowców do Francji

a. Wystarczająca ilość surowców dla manufakturiii. Zasady merkantylizmu – źródłem bogactwa państwa miał być

rozwinięty przemysł i eksport, posiadanie szlachetnych kruszców, a także liczba ludności

h. Rozkwit kulturyi. Francja stała się głównym ośrodkiem kultury i sztuki ówczesnej

Europy1. W Paryżu działały 3 akademie naukowe

ii. Wybitni ludzie kultury (aktorzy, pisarze, komediopisarze itp.)1. Molier:

a. „Skąpiec”

b. „Świętoszek”c. „Chory z urojenia”

2. Pierre Corneille:a. „Cyd”

3. Jean Baptiste Racinea. „Fedra”

iii. Najokazalszą budowlą był Wersal – od 1682 r. siedziba Króla Słońcai. Ludwik XIV zmarł w 1715 r. i pozostawił po sobie duże i dobrze

zorganizowane państwo – monarchię absolutną4. Angielska monarchia parlamentarna

a. Parlament angielski podzielony na dwie izby:i. Izba Lordów

1. Wielcy właściciele ziemscy2. Biskupi

ii. Izba Gmin1. Średnia szlachta2. Bogate mieszczaństwo

b. Rządy w XVI w. sprawowali władcy z dynastii Tudorów:i. Henryk VIII

ii. Elżbieta Iiii. Zmniejszenie się znaczenia parlamentu (za ich panowania)iv. Parlamentarzyści zajmowali się głównie:

1. Ustalaniem nowych podatków2. Wspieraniem monarchy w wyjątkowych sytuacjach

v. 1603 r. – śmierć Elżbiety I i przejęcie władzy przez Jakuba I (dynastia Stuartów)

c. Karol I (następny monarcha):i. Nie brał pod uwagę zdania parlamentu

ii. Prowadził liczne wojnyiii. Obciążał kraj wielkimi wydatkami na działania wojenneiv. Nakładał nowe podatki i liczne kary pieniężnev. Jego działania wzbudzały niezadowolenie wśród społeczeństwa

d. Podział szlachtyi. Gentry – nowa szlachta

1. Dochody z:a. Rolnictwab. Handluc. Manufakturd. Transakcji bankowych

2. Sprzeciwiała się przyznawaniu przez króla monopoli w różnych dziedzinach gospodarki

ii. Nobility – stara szlachtae. Karol I z powodu niechęci do parlamentu przestał zwoływać jego posiedzeniaf. Konflikty na tle religijnym dodatkowo komplikowały trudną sytuacje w Anglii

i. Anglikom nie odpowiadało poparcie króla dla katolikówii. Kalwiniści (zwani purytanami) uważali, że Kościół anglikański za

bardzo upodobnił się do katolickiegoiii. Purytanie stali się najbardziej znaczącą opozycją dla Karola I

g. Nieudolne rządy Karola I doprowadziły do zerwania unii szkocko-angielskiej, wybuchu walk, a wkrótce także i wojny domowej

i. 1640 r. – władca zwołał posiedzenie parlamentu, aby opanować sytuacje w kraju

ii. Nieudana próba uchwalenia podatków na działania wojenne doprowadziła do zerwania parlamentu

iii. Rok później (1641 r.) parlament zebrał się ponownie, tym razem nie pozwalając na zerwanie obrad przez Karola I, i uchwalił projekt reform, które miały na celu ograniczenie władzy króla

iv. Karol I w odwecie podjął nieudaną próbę aresztowania parlamentarzystów, a następnego dnia opuścił Londyn i zaczął przygotowywać się do wojny domowej

h. 1642 r. – wybuch wojny domowej i podział społeczeństwa na dwa wrogie sobie obozy:

i. Rojaliści – zwolennicy królaii. Wojska parlamentu

i. Z początku wojska władcy odnosiły sukcesy, lecz później za sprawą dowódcy wojsk parlamentu (Olivera Cromwella), sytuacja zaczęła się zmieniać

i. Cromwell utworzył oddziały zwane Armią Nowego Wzoru:1. Awans za zasługi żołnierzy, a nie uprzywilejowane

pochodzenie2. Dyscyplina i równość

ii. 1645 r. – bitwa pod Naseby – zwycięstwo wojsk Cromwella nad siłami rojalistów.

iii. Karol I po porażce uciekł do Szkocji, gdzie został uwięziony, lecz parlament angielski postanowił go wykupić i osądzić

iv. Styczeń 1649 r. – publiczna egzekucja (poprzez ścięcie) Karola I, oskarżonego o tyranię i zdradę narodu

v. 19 maja 1649 r. – Anglia ogłoszona republiką1. Rządy sprawowane przez parlament złożony z przedstawicieli

społeczeństwa oraz mianowani przez niego urzędnicy i ministrowie

2. Zlikwidowano Izbę Lordów3. Zrezygnowano z władzy królewskiej

j. Wystąpienie przeciwko Anglii Szkotów i Irlandczykówi. Przejęcie władzy przez Olivera Cromwella, cieszącego się dużym

poparciem społeczeństwa1. Pokonał sąsiadów, a zdobyte ziemie rozdał swoim oficerom

ii. Reformy Cromwella:1. 1651 r. – uchwalenie Aktu nawigacyjnego

a. Towary można przywozić do kraju tylko na statkach angielskich lub należących do państw, skąd pochodziły importowane artykuły.

b. Szybki rozwój floty brytyjskiej i handlu kolonialnegoiii. 1653 r. – Oliver Cromwell ogłosił siebie lordem protektorem

1. Rozwiązał parlament2. Zaczął sprawować władzę dyktatorską

iv. Poprzez swoje surowe rządy, oparte na potężnej armii, stopniowo tracił poparcie mieszczaństwa i nowej szlachty (gentry)

v. 1658 r. – śmierć Cromwella

k. W obawie przed następcami Cromwella mieszczanie i gentry zwrócili się do, przebywającego na wygnaniu, Karola II Stuarta (syna Karola I) z prośbą o objęcie tronu Anglii

i. 1660 r. – koronacja Karola II Stuarta – koniec republiki oraz restauracja (powrót do) monarchii

ii. Nowy ustrój zakładał, iż król musiał rządzić państwem w porozumieniu z parlamentem

iii. Karol II, choć sam popierał katolików, wyraził zgodę na ogłoszenie ustaw, na mocy których tylko anglikanie mogli pełnić funkcje państwowe

l. 1679 r. – uchwalenie Habeas Corpus Act – przepisów chroniących przed wzmocnieniem władzy przez króla oraz gwarantujących Anglikom nietykalność osobistą

m. Kolejny władca – Jakub II – nie był już tak ugodowy jak poprzednik.i. Podjął próby przywrócenia w Anglii katolicyzmu, nie biorąc przy tym

pod uwagę stanowiska parlamentuii. Te starania króla doprowadziły do jego detronizacji (1688 r.), a na jego

miejsce wybrano pochodzącego z Holandii protestanta Wilhelma Orańskiego (zmianę rządów nazwano „chwalebną rewolucją”, ze względu na to, że zrobiono w sposób pokojowy)

n. 1689 r. – parlament angielski wydał „Deklarację praw narodu angielskiego”i. Określono w niej kompetencje monarchy i parlamentarzystów

ii. Odtąd o finansach i armii decydowali członkowie obu izb parlamentarnych

o. Od tego czasu Anglia przekształciła się w monarchię parlamentarną – król pełnił rolę reprezentacyjną, a parlament ustawodawczą.