HMP30-1

การเปรยบเทยบการจดการในนโยบายประกนและนโยบายรบจานาขาว

Comparative Analysis of Management of Rice Price Guarantee Policy and Rice Pledging Policy

พรเทพ พมพวง (Porntep Poompaung)* ดร.พรสทธ คานวณศลป (Dr.Peerasit Kamnuansilpa)**

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคนาเสนอเปรยบเทยบการจดการในนโยบายประกนและนโยบายรบจานาขาว

ผวจยไดขอมลจากเจาหนาทธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) เจาหนาทกรมการคาภายในจงหวด

เจาหนาทสงเสรมการเกษตร องคการคลงสนคา (อคส.) และองคการตลาดเพอการเกษตร (อตก.) และโรงส ในจงหวด

กาแพงเพชร จงหวดบรรมย และจงหวดเชยงใหม รวมจานวน 47 ราย

ผลการศกษาพบวา การจดการในนโยบายประกนและนโยบายรบจานาขาวมการตางกมขนตอนในการบรหาร

จดการ 3 ขนตอนเหมอนกนคอ 1) ขนตอนการเตรยมการ 2) ขนตอนการดาเนนการ และ 3) ขนตอนการจายเงนใหแกเกษตรกร

ในแตละขนตอนมความแตกตางกนเพยงเลกนอย เมอวเคราะหหาขอผดพลาดทอาจเกดจากความบกพรองในการบรหาร

จดการพบวา นโยบายประกนราคาขาวมความผดพลาดคลาดเคลอนในการจายเงนใหแกเกษตรกร เนองจากการโกหก

หลอกลวงจานวนเนอทการทานาของเกษตรกรชาวนา หรอการสวมสทธของเจาของทดนทไมไดทานาจรงแตใหชาวนาเชาทา

นา สวนนโยบายจานาขาวมโอกาสผดพลาดในการสวมสทธของเจาของโรงสทอาจนาขาวทตนเองซอในราคาถกจากสทธของ

ชาวนาหรอซอขาวประเทศเพอนบานมาสวมสทธขายใหแกรฐในขนตอนการขายขาวของโรงสใหแกรฐ

ABSTRACT

This research had the objective to conduct a comparative analysis of the management of the rice price guarantee

policy and the rice pledging policy. The researchers obtained data from the Bank for Agriculture and Agricultural Cooperatives

(BAAC), and from provincial staff of the Department of Internal Commerce, agricultural extension officers, staff of the Public

Warehouse Organization (PWO) and staff of the Organization of Agricultural Markets, and rice mills in Kampaengphet,

Buriram and Chiang Mai Provinces. A total of 47 persons provided data.

This study found that the management of the rice price guarantee policy and the rice pledging policy involved three

different stages of management as follows: (1) Preparation; (2) Implementation; and (3) Disbursement of funds to farmers.

During each stage, the processes varied only slightly. When analyzing risk for errors in management, this study found that there

was some vulnerability for errors to occur in disbursing funds to farmers under the rice price guarantee scheme. The errors

occur as a result of falsification of the amount of acreage of the rice paddy, or through subrogation of the rice field owner who

subleased farming to share croppers. Regarding the rice pledging policy, there is also risk for subrogation by the owner of the

rice mill who procures rice at an artificially low price based on farmers' rights, or purchases rice from a neighboring country and

re-sells that to the government for a profit.

คาสาคญ: นโยบายประกนราคาขาว นโยบายการจานาขาว

Key Words: Rice price guarantee policy, rice pledging policy

*นกศกษา หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน **รองศาสตราจารย สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน

1619

HMP30-2

บทนา

นโยบายการแทรกแซงราคาสนคาเกษตรใน

รปของโครงการรบจานาของไทยเรมมาตงแตปการ

เพาะปลก 2524/25 ซงเปนชวงทราคาขาวในประเทศ

คอนขางตกตา รฐบาลตองชวยเหลอชาวนาทประสบ

ปญหาราคาขาวตกตาจากภาวะขาวลนตลาดในชวงฤด

การเกบเกยวทมผลผลตออกสตลาดพรอมกน โดย

ดาเนนโครงการรบจานา ซงเปนมาตรการเสรมเพอ

ชะลอปรมาณขาวเปลอกทออกสตลาด วธการคอ ให

ชาวนานาขาวเปลอกมาจานาไวกบรฐบาลในชวงฤด

การเกบเกยวทมผลผลตออกสตลาดพรอมๆ กนเปน

จานวนมาก จนเมอขาวในตลาดมราคาสงขนกคอยนา

เงนมาไถถอนขาวเปลอกออกไปเพอนาไปขาย พรอม

จายดอกเบยใหแกรฐบาล ซงคดดอกเบยในอตราทตา

เพอชวยเหลอเกษตรกร แตหากไมมาไถถอนในเวลาท

กาหนดขาวเปลอกทนามาจานากจะตกเปนของรฐซง

จะนาออกจาหนายตอไป (ธญญา, 2554)

ตอมาในป พ.ศ. 2543 นโยบายจานาขาว

ดงกลาวไดถกปรบเปลยนเจตนารมณหรอเปาหมาย

ของนโยบาย จากเดมทเปนมาตรการชะลอปรมาณ

ขาวเปลอกทออกสตลาดและรกษาระดบราคาเทานน

มาเปนการแทรกแซงกลไกตลาดโดยขยายโครงการให

ใหญขน และกาหนดราคารบจานาใหสงกวาราคาตลาด

หลงจากนน โครงการรบจานาสนคาเกษตรกเกดขน

อยางตอเนอง เนองจากเปนเครองมอในการแกปญหา

ร า ค า ต ก ต า ท เ ก ษ ต ร ก ร พ ง พ อ ใ จ น อ ก จ า ก น

ผลประโยชนจากการดาเนนโครงการยงอาจเปน

แรงจงใจใหรฐบาลทกยคทกสมยตองดาเนนการ

โดยเฉพาะอยางยงการกาหนดราคารบจานาใหสง และ

ปรมาณการรบจานา (Quota) ทเพมขนเรอย ๆ เพอหวง

ผลประโยชนทางการเมองของพรรคการเมองมากกวา

ผลประโยชนทางเศรษฐกจของประเทศ (อมาภรณ,

2553)

ในป พ.ศ. 2552 คณะกรรมการนโยบายขาว

แหงชาตไดมมตเ หนชอบหลกเกณฑและวธการ

ดาเนนการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาวนาป ป

ผลต 2552/53 มเปาหมายและพนทดาเนนการประกน

ราคาขาวเปลอกหอมมะล (รวม กข. 15) ตนละ 15,300

บาท ปรมาณครวเรอนละไมเกน 14 ตน ขาวเปลอก

หอมจงหวด ตนละ 14,300 บาท ปรมาณครวเรอนละ

ไมเกน 16 ตน ขาวเปลอกเจา ตนละ 10,000 บาท

ปรมาณ ครวเรอนละไมเกน 25 ตน ขาวเปลอก

ปทมธานตนละ 10,000 บาท ปรมาณครวเรอนละไม

เกน 25 ตน และขาวเปลอกเหนยวตนละ 9,500 บาท

ปรมาณครวเรอนละไมเกน 16 ตน ทงนราคาของการ

ประกนรายไดจากการขายขาวเปลอกมการกาหนด

ราคา ณ ความชนไมเกน 15% (ดรณ, 2552) โดยมการ

ใหขนทะเบยนเกษตรกรกบกรมสงเสรมการเกษตร

แ ล ะ จด ทาสญ ญ าป ร ะ กน ร าค ากบ ธน า ค า ร เ พ อ

การเกษตรและสหกรณกรการเกษตรสาขาในพนทท

เปนภมลาเนา (ตามทะเบยนบาน) ของเกษตรกร (กฤต

พงศ, 2553) สาหรบเกษตรกรททาการเพาะปลกขาวคน

ละจงหวดทเปนภมลาเนาและมความจาเปนไมสามารถ

เดนทางไปทาสญญาประกนราคาทจงหวดทเปน

ภมลาเนาได อนโลมใหเกษตรกรทาสญญาประกน

ราย ไดกบ ธน าคา ร เ พอ การ เ กษต รแ ละ สห กร ณ

การเกษตรสาขาในพนทเพาะปลกไดตามความจาเปน

เปนราย ๆ ไป ซงระยะเวลาในการดาเนนโครงการ

ตงแตเดอนกรกฎาคม 2552 - กรกฎาคม 2553

อยางไรกตาม จากการทรฐบาลไดกาหนด

นโยบายการประกนราคาผลตผลทางการเกษตร ซง

เ ป น น โ ย บ า ย ท เ ก ษ ต ร ก ร จบ ต า ม อ ง ม า ก ท ส ด

(ARAYANEWSPAPER, 2555) สงสาคญคอ มคาถาม

เกดขนวาระบบดงกลาวจะสามารถแกปญหาการรบ

จานาพชผลการเกษตรเดมไดหรอไม ซงรฐบาลไดให

ความมนใจวา นโยบายการประกนราคาผลตผลทาง

การเกษตร จะเปนแนวทางปองกนการสวมสทธ

(Dailynews, 2555) และเกษตรกรไดรบประโยชนอยาง

แทจรง หากมองถงความแตกตางระหวางการประกน

ราคากบการจานาพชผลการเกษตร ถอไดวาท ง 2

ระบบมความแตกตางกนอยางมาก

1620

HMP30-3

ในปการผลต 2554/55 รฐบาลไดนานโยบาย

และโครงการรบจานาขาวเปลอกนาป กลบมา

ดาเนนการเพอเปนการกระตนเศรษฐกจของประเทศ

และยกระดบความเปนอยของเกษตรกร ทงนไมจากด

ปรมาณขาวเปลอกทรบจานา และมการปรบเปลยน

วธดาเนนการรบจานาจากเดมทใหรบจานาตากวาราคา

ตลาด ไปเปนการรบจานาเทากบราคาตลาดและตอมา

ยงไดยกระดบราคาเปาหมายทสงกวาราคาตลาด ซงแม

นโยบายดงกลาวจะเปนการชวยเหลอเกษตรกรใหม

รายไดมากขนจากการทานาเพอใหไดรบผลตอบแทนท

เหมาะสม โดยใหองคการคลงสนคา (อคส.) และ

องคการตลาดเพอเกษตรกร (อ.ต.ก.) รบฝากและออก

ใบประทวนโดยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ

การเกษตร (ธ.ก.ส.) (ธนศกด, 2546) รบจานาใบ

ประทวนท อคส. และอ.ต.ก. ออกใหแก เกษตรกรและ

สถาบนเกษตรกรทไมมยงฉางของตนเอง ระยะเวลารบ

จานา ตงแตวนท 7 ตลาคม 2554 - 28 กมภาพนธ 2555

สวนภาคใต ต งแตวนท 1 กมภาพนธ 2555 - 31

พฤษภาคม 2555:ซงถอวาเปนชวงทผลผลตออกส

ตลาดมาก มการกาหนดระยะเวลาไถถอน 4 เดอน นบ

ถดจากเดอนทจานา ผเขารวมโครงการตองมหนงสอ

รบรองเกษตรกรจากกรมสงเสรมการเกษตรซงผานการ

ทาประชาคม และเกษตรกรลงชอรบรองตวเอง พรอม

ทงเจาหนาทกรมสงเสรมการเกษตร และปลดองคกร

ปกครองสวนทองถน หรอปลดเทศบาลตาบล หรอผท

ไดรบมอบหมายลงชอรบรองดวย เปนขาวเปลอกท

เกษตรกรเพาะปลกเองในปการผลต 2554/2555 เปน

ลกคาธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

ราคารบจานาขาวเปลอกนาป ปการผลต 2544/2555

ตนละ 15,000 บาท ณ ความชนไมเกน 15%

อยางไรกตาม ปญหาของการจดการใน

โครงการประกนราคาขาวและโครงการรบจานาขาวก

ยงคงเกดปญหาในการดาเนนงานทปจจบนมการวภาค

วจารณในหลากหลายแงมม ดงน น จงเปนประเดน

สาคญทควรมการเปรยบเทยบการจดการในโครงการ

ประกนราคาขาวและโครงการรบจานาขาวเพอใหเหน

ถงสภาพปญหาของการดาเนนงานและแนวทางในการ

พฒนาการดาเนนงานเพอใหชาวนาไทยไดรบการ

ชวยเหลออยางแทจรง

วตถประสงค

จากความเปนมาในการดาเนนงานโครงการ

ประกนราคาขาวและโครงการรบจานาขาวขางตน

ผ วจย มความประสงค ท จะทาการว เคราะหการ

เปรยบเทยบการจดการในนโยบายประกนและนโยบาย

รบจานาขาว รวมท งสภาพและปญหาในการบรหาร

จดการโครงการทพบในทงสองนโยบาย

วธการศกษา

เพอตอบสนองใหเปนไปตามวตถประสงค

ของการศกษา ผวจยไดทาการวจยโดยเกบขอมลใน

จงหวดกาแพงเพชร จงหวดบร รมย และจงหวด

เชยงใหม โดยการสมกลมตวอยางแบบหลายขนตอน

(Multistage Sampling) และทาการเกบขอมลโดยใช

แบบสอบถามจาก เจาหนาทธนาคารเพอการเกษตร

และสหกรณการเกษตร (ธกส.) เจาหนาทกรมการคา

ภายในจงหวด เจาหนาทสงเสรมการเกษตร องคการ

คลงสนคา (อคส.) และองคการตลาดเพอการเกษตร

(อตก.) และโรงส รวมจานวน 47 ราย โดยใชระยะเวลา

ในการเกบขอมลตงแต 15 มถนายน 2555 ถงวนท 20

กรกฎาคม 2555

วธการวเคราะหขอมล เปนการวเคราะห

ขอมลโดยใชวธสถตเชงพรรณนาจากแบบสอบถามท

ไดท งหมดแลวนามาตรวจสอบความถกตองของการ

ตอบแบบสอบถาม ทาคมอลงรหส และนาไปวเคราะห

คานวณโดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางคอมพวเตอร

เพอหาจานวน รอยละ คาเฉลยเลขคณต สวนเบยงเบน

มาตรฐาน เพอนาไปอธบายลกษณะพนฐานทวไปของ

กลมตวอยางททาการศกษาเปรยบเทยบการจดการใน

โครงการประกนราคาขาวและโครงการรบจานาขาว

ผลการศกษา

1621

HMP30-4

กอนทจะนาเสนอผลของการศกษาวจย และ

ตอบวตถประสงคในการวจย ผวจยจะกลาวถงลกษณะ

ของผใหขอมลตามตารางท 1 แสดงใหเหนวา สวน

ใหญรอยละ 57 เปนเพศชาย และเปนเพศหญง คดเปน

รอยละ 43 สวนใหญมอายระหวาง 20-30 ป รอยละ 30

และมระดบการศกษาระดบปรญญาตรขนไป รอยละ

89 (ดตวเลขในตารางท 1)

ตารางท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม (n = 47)

ตวแปร จานวน รอยละ

เพศ

ชาย 27 57.45

หญง 20 42.55

อาย (ป)

20 – 30 14 29.79

31 – 40 9 19.15

41 – 50 12 25.53

51 – 60 12 25.53

ระดบการศกษา

ตากวาปรญญาตร 5 10.64

ปรญญาตรขนไป 42 89.36

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบการจดการใน

โครงการประกนราคาขาวและโครงการรบจานาขาว

พบวา เจาหนาทธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ

การเกษตร (ธกส.) เจาหนาทกรมการคาภายในจงหวด

เจาหนาทสงเสรมการเกษตร องคการคลงสนคา

(อคส.) และองคการตลาดเพอการเกษตร (อตก.) และ

โรงส พบวา สามารถเปรยบเทยบการจดการใน

โครงการประกนราคาขาวและโครงการรบจานาขาวใน

3 ดาน ไดดงน 1) ขนตอนการเตรยมการเพอดาเนนงาน

ตา มโ ค รง ก าร 2) ข น ต อน การ ดา เ นน งา น แ ล ะ

3) ขนตอนการจายเงนใหแกเกษตรกรโดยมประเดน

เปรยบดงตอไปน

ประเดนแรกทจะตองเปรยบเทยบคอการ

เตรยมการเ พอนานโยบายไปสการปฏบต ซงเปน

ขนตอนแรกของการแปลงนโยบายไปสการปฏบต

ขอมลทเกบไดจากงานภาคสนามชใหเหนวาท งสอง

นโยบายมการเตรยมการคลายคลงกนมากกลาวคอ ใน

ทงสองนโยบายรฐบาลจะตองมการประกาศการรบขน

ทะเบยนเกษตรกรผปลกขาวนาป ในการประกนราคา

ขาวนนเกษตรกรจะตอง จดทาสญญาประกนราคา โดย

ผานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

ในชวงเดอนสงหาคม - พฤศจกายน 2552 โดยม

ระยะเวลาใชสทธประกนราคา ต งแตเดอนตลาคม

2552 - กมภาพนธ 2553 ยกเวนภาคใตทมการประกน

ราคาผลผลตในชวงเดอนกมภาพนธ - พฤษภาคม 2553

หลงจากนนจะมการประกาศเกณฑราคากลางอางอง

โดยคณะอนกรรมการกาหนดเกณฑราคากลางอางอง

โครงการการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว เปนผ

กาหนดและประกาศเกณฑราคากลางอางอง ต งแต

เดอนตลาคม 2552 - กมภาพนธ 2553 ระยะเวลา

โครงการ ตงแตเดอนกรกฎาคม 2552 - กรกฎาคม 2553

หลงจากนนกรมสงเสรมการเกษตรและจดใหมการ

ประชมประชาคม เ พอรบรองการผลตขาวของ

เ ก ษ ต ร ก ร โ ด ย ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ร ะ ดบ ตา บ ล ซ ง

ประกอบดวย ปลดองคกรปกครองสวนทองถน กานน

ผใหญบาน เกษตรตาบล และ (ธ.ก.ส.) ภายใตการ

กากบดของกระทรวงมหาดไทยและกระทรวงเกษตร

หลงจากน น จะใหเกษตรกรผ เขารวมโครงการ

(ธ.ก.ส.) เปนผจดทาสญญาประกนรายได ในกรณทม

เหตอนสมควรตองทบทวนการผลตของเกษตรกร

คณะกรรมการระดบตาบล อาจจะพจารณาจดใหมการ

ประชมและหรอสมสอบการผลตอกครงหนงกได

เมอเสรจสนกระบวนการขนทะเบยนแลวจะ

มการประกาศเกณฑกลางอางองราคาขาวเปลอกของ

ทองตลาดโดยคณะอนกรรมการกาหนดเกณฑราคา

กลางอางองขาวเปลอกจากราคาตลาด รฐจะจายเงน

ชดเชยสวนตางราคาขาวใหครบตามราคาขาวทประกน

แกชาวนา ตามทไดขนทะเบยนเกษตรกรไว สวน

1622

HMP30-5

นโยบายจานาขาวน นมการเตรยมการระยะเวลา

ดาเนนการรบจานาทอยในชวงวนท 7 ตลาคม 2554 ถง

วนท 29 กมภาพนธ 2555 (ภาคใต 1 กมภาพนธ ถง

วนท 31 กรกฎาคม 2555) รฐกาหนดระยะเวลาไถถอน

ไว 4 เดอน นบถดจากเดอนทรบจานา สวนการขน

ทะเบยนนนไมแตกตางกนมากนกสงทมหลกเกณฑ

เพมเตมคอ โครงการจานาขาวจะตองมการเตรยมการ

เพอจะรบจานาเฉพาะใบประทวนและให (อ.ค.ส.) และ

(อ.ต.ก.) รบสมครโรงสและตลาดกลางโดยโรงสและ

ตลาดกลางท เขารวมโครงการ จะตองไดรบการ

เหนชอบจากคณะอนกรรมการระดบจงหวดพจารณา

อนมต เ พอเปนจดรบฝากขาวเปลอกและจายใบ

ประทวนใหเกษตรทนาขาวเปลอกมาจานา และอาจ

พจารณาใหมการรบจานายงฉางเฉพาะในพนททมยง

ฉางเกบรกษาและมการดและไดมาตรฐานและเปนยง

ฉางทไมเคยมปญหาสรางความเสยหายใหภาครฐมา

กอนเทาน นโดยเปนไปตามหลกเกณฑและมตของ

คณะอนกรรมการกากบดและการรบจานาขาว

ในสวนข นตอนทสอง เ ปนข นตอนการ

ดาเนนงาน เกษตรกรจะตองไปขอใบรบรองการปลก

ขาวจากสานกงานเกษตรอาเภอ เพอเปนหลกฐาน

สาคญยนยนการปลกขาว ซงการขอรบเงนประกนราคา

ขาวเกษตรจะตองมการประชมประชาคมหมบานเพอ

กาหนดหวงระยะเวลาในการขายขาวออกสตลาด ซง

การขายขาวโดยวธนจะตององราคาในทองตลาดเปน

เกณฑในการขอรบเงนสวนตางจากรฐบาล สวนการ

จานาขาวนน เมอเกษตรกรไดใบรบรองการปลกขาว

แลว เกษตรกรจะตองนาขาวไปสงมอบยงโรงสทรวม

โครงการ หรอ จดรบจานาทรฐกาหนด โดยในขนตอน

การสงมอบขาวน จะมการตรวจสอบน าหนกขาว วด

ปรมาณความชนกอน หลงจากน นทางองคการ

คลงสนคาจงจะออกใบประทวนใหกบเกษตรกร เพอ

นาไปทาสญญาและรบเงนตอไป

ขนตอนสดทายคอขนตอนการรบเงนของ

โครงการประกนราคาขาวน น เมอเกษตรกรไดแจง

ความประสงคเขารวมโครงการประกนราคาขาวกบรฐ

แลวนน เมอถงระยะเวลาใชสทธการประกนราคาขาว

ทางธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรจะ

จายเงนชดเชยสวนตางตามราคาตลาด โดยการจายเงน

เขาบญชธนาคารใหเกษตรกรตามทรบขนทะเบยนไว

การจายเงนไมไดสนใจถงผลผลตของเกษตรกรทองถน

สวนนโยบายจานาขาวน นหลงจากขนทะเบยน

เหมอนกนกบโครงการประกนราคาขาวแลวชาวนา

ตองเกบเกยวผลผลต แลวนาไปจานา ณ โรงสทเขารวม

โครงการ เพอวดคาปรมาณความชนและชงน าหนก

ปรมาณขาวทงหมด หลงจากนนจะออกใบประทวนให

ชาวนา เพอนาใบประทวนไปขนเงนกบธนาคาร

การเกษตรเพอสหกรณการเกษตร โดยธนาคารจะ

จายเงนใหกบเกษตรกรชาวนา ผานบญชธนาคาร

ภายใน 3 วนและจายครงเดยวทงหมดตามปรมาณขาว

ซงตางกบการประกนราคาทจะจายเฉพาะสวนตาง

ระหวางราคาประกนกบราคาอางองในตลาด

เมอวเคราะหหาจดออนและขอรวไหลหรอ

จดออนทเกดขนในนโยบายท งสองพบวาท งสอง

นโยบายตางมจดออนทในดานการบรหารจดการและ

ตางกตองการการควบคมตรวจสอบอยางเขมงวด

กลาวคอในนโยบายประกนราคาขาวจะพบปญหาใน

การทจรตคอรปชนทเกดขนในขนตอนการขนทะเบยน

เกษตรกรซงสวนใหญเปนการโกงหรอขาดความ

ซอสตยของเกษตรกรชาวนาซงพบคอนขางบอย

นอกจากนนในบางราย (ซงเปนสวนนอยเทานน) จะม

การรวมมอกบเจาหนาทรฐในการแจงหลกฐานการทา

นาทเปนเทจไมตรงตามความจรง ทาใหรฐตองสญเสย

งบประมาณในการจายคาชดเชยเปนจานวนมากทงท

ไมมการทานาจรงหรอตากวาความเปนจรงแตมการ

แจงทดนททานามากกวาความเปนจรง แตในสวนของ

นโยบายจานาขาวนนปญหาการทจรตจะเกดจากการ

สวมสทธของเกษตรกรโดยพอคาคนกลางหรอโดย

โรงสดวยการนาขาวคณภาพตาหรอนาขาวจากประเทศ

เพอนบานมาสวมสทธหรอเวยนเทยนขาวในโกดงเกบ

ขาวทาใหรฐสญเสยงบประมาณดงกลาวเปนเงน

1623

HMP30-6

จานวนมาก โอกาสทจะทจรตคอรปชนอนเปนผลมา

จากการบรหารจดการทด จงเกดขนในทงสองนโยบาย

บทวจารณ

การเปรยบเทยบการจดการในโครงการ

ประกนราคาขาวและโครงการรบจานาขาว แสดงให

เหนวาการบรหารจดการและการดาเนนโครงการของ

รฐบาลทง 2 แบบ มลกษณะทเหมอนกน คอ การพยง

ราคาหรอประกนราคาขนตาใหแกเกษตรกร เพอชวย

ใหมรายไดเพมขน กลาวคอ มการกาหนดราคาขนตา

ไว โดยราคาทกาหนดไวในนโยบายทงสองตางสงกวา

ราคาตลาด แตความแตกตางอยตรงวธดาเนนการ

กลาวคอ เนองจากผลกระทบทเกดจากโครงการรบ

จานาท งในดานปรมาณสตอกขาวของรฐทมอยเปน

จานวนมาก หรอการทรฐไดเขาไปแทรกแซงกลไก

ตลาดขาวจนรฐเปนผซอขาวเปลอกรายใหญในตลาด

ปญหาความสญเสยในชวงระหวางการเกบขาวใน

สตอกซงไดเกดเปนตนทนตอการบรหารการจดเกบ

อยางมาก ตลอดจนปญหาเรอง การทจรตในระบบ

และขนตอนการรบจานา ทาใหเปนทหวาดเกรงกนวา

ในระยะยาว แลวปญหาดงกลาวจะสงผลกระทบตอ

กลไกตลาดขาวแลเศรษฐกจขาวไทยทงระบบ ทาให

น าย อ ภ สท ธ เ วชชา ช วะ ซ ง เ ป น ป ร ะ ธา น

คณะกรรมการนโยบายขาวแหงชาต ไดเสนอขอ

ปรบเปลยนนโยบายจากโครงการรบจานาขาวเปลอก

มาเปนโครงการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว

สาหรบฤดกาลผลตป 2552/53 โครงการประกนรายได

เปนโครงการทรฐใหหลกประกนรายไดขนต าแก

เกษตรกรผปลกขาวในฤดกาลผลตหนงๆ ทงนรฐจะ

เปนผกาหนดราคาเปาหมายทเกษตรกรควรจะไดรบ

พรอมกบจานวนขาวสงสดทเกษตรกรจะใชสทธได

ตามหลกการของการประกนรายไดขนต า ท งน

เกษตรกรจะตองมาลงทะเบยนกบกรมสงเสรม

การเกษตร เมอกรมสงเสรมการเกษตรตรวจสอบโดย

การทาประชาพจารณวาเกษตรกรทมาขอรบลงทะ

เบยนนน มตวตนอยจรงพรอมกบมอาชพทานา กจะสง

รายชอทตรวจสอบแลวพรอมขนาดพนทของเกษตรกร

แตละรายใหกบ ธ.ก.ส. เพอใชเปนหลกในการจายเงน

ชดเชยทงน ในการดาเนนงาน ไดกาหนดใหจดทาการ

ขนทะเบยนเกษตรกรในชวง ระหวางเดอน กรกฎาคม

2552-ตลาคม 2552 สวนการใชสทธในการรบเงน

ประกนใหเกษตรกรสามารถเรมการใชสทธไดตงแต

วนท 1 พฤศจกายน 2552 ไปจนถงสน เดอนกมภาพนธ

ยกเวนเกษตรกรในภาคใต พรอมกบกาหนดปรมาณ

และราคา ประกนรายไดจากการขายขาวเปลอก ณ

ความชนไมเกน 15% (สถาบนคลงสมองและคณะ,

2555)

โครงการการประกนรายไดเกษตรกรผปลก

ขาวทไดกลาวถงน ไดสรปถงขอดและขอจากดของ

โครงการไวดงน

ในดานขอด ถอเปนนโยบายทเออและ

สนบสนนตอกลไกตลาดทงนเพราะรฐไมไดเขาไปม

บทบาทเปนผซอผขายในตลาดเหมอนกบโครงการรบ

จานา เกษตรกรสามารถทราบลวงหนากอนการ

เพาะปลกวาจะขายผลผลตไดในราคาใดซงจะชวยใน

การตดสนใจวาจะเลอกปลกขาวหรอไมอยางไร

รฐบาลไมตองรบภาระในการเกบสตอกและระบาย

ขาวสาร สรางความเขมแขงใหเกษตรกรในการเรยนร

ระบบตลาดและตดสนใจจาหนายขาว เปนการ

ชวยเหลอรายไดขนต าใหกบเกษตรกรทกรายทมา

ลงทะเบยนโดยถวนหนา เพราะเกษตรกรทมาขน

ทะเบยนขอรบการประกนราคาไวจะไดรบเงนชดเชย

สวนตางภายใตเงอนไขของจานวนขาวตามจานวน

สงสดทรฐประกาศไวลวงหนา เปนการสรางความเปน

ธรรมใหญกบเกษตรกรผปลกขาวเปนการแกปญหา

การสวมสทธในกรณของการรบจานา การทจรตท

เกยวของกบการเกบขาวไวในยงฉาง รวมถงการทจรต

ในโครงการของหนวยงานทเกยวของซง เปนผลพลอย

ไดจากการปรบเปลยนนโยบายตามมา ในขณะเดยวกน

การทใหเกษตรกรชาวนาสา มารถนาขาวไปขายใน

ตลาดไดจะเปนการสนบสนนใหกลไกตลาดทระดบ

1624

HMP30-7

ฟารม โดยเฉพาะตลาดกลางสามารถพฒนาตอไปได

ซงตางจาก นโยบายรบจานา

เนองจากโครงการประกนรายไดฯจะตองม

การจดทะเบยนเกษตรกรผ ปลกขาว รวมถงการ

ตรวจสอบพนทเพาะปลกและพนธทปลกซงจะตองม

การตรวจสอบทเขมขนเพอการปองกนการแจงเทจและ

รวมถงการสวมสทธ การทเกษตรกรทปลกขาวพนธ

เบ าป ะ ปน เ ขาม าร วมโ ค รง ก าร ดวย ซงจ ะ สร าง

ผลกระทบตอคณภาพขาวหากมจานวนเกษตรกรผปลก

ขาวพนธเบาทไมผาน การรบรองจากกรมการขาว

จานวนมากเขามาในระบบการจดทะเบยน ทงนรฐและ

ผเกยวของในการดาเนนการจดทะเบยนจะตองเขมงวด

ตอการรบจดทะเบยน และจะตองไมจดทะเบยนรวม

เอาเกษตรกรทปลกขาวพนธเบาเขามาในโครงการ การ

ใชขอมลผลผลตขาวเฉลยเพอใชในการคานวณปรมาณ

ผลผลตขาว ตามขนาดของ พน ท เพาะปลกของ

เกษตรกรกอนนาไปคานวณเปนมลคา เพอการจาย

คาชดเชยจะมความแตกตางกนไปตามแตละพนท ซง

ห า ก ก าร คา น ว ณ เ พอ จด ทาขอ ม ล ดง ก ล า ว ข า ด

หลกเกณฑทดพอแลวจะทาให มการรองเรยนเกดขน

ตลอดเวลา โครงการประกนรายไดฯไมไดมการดง

อปทานสวนเกนออกจากตลาด สงผลใหราคาจาหนาย

ในตลาดในชวง ตนฤดลดต าลงมาก หรอกรณท

เกษตรกรนาผลผลตออกจาหนายในปรมาณพรอมๆกน

จะทาใหราคา ตลาดลดตาลงมากในทนท ซงรฐจะตอง

รบภาระชดเชยสวนตางราคาสง กวาทคาดการณไว

และ นอกจากนการทคณะรฐมนตรไดมมตให

เกษตรกรใชสทธขอรบคาชดเชย สวนตางไดทนท

หลงจากวนทาสญญาประกนรายไดกบ ธ.ก.ส. โดยไม

คานงถงวาเกษตรกรจะไดเกบเกยวขาวแลวหรอยงจะ

ทาใหการโดยไมคานงถงวาเกษตรกรจะไดเกบเกยว

ขาวแลวหรอยง จะทาใหการ พฒนารปแบบของการ

ประกนรายไดทไดกลาวถงนไปสการสรางเปนกลไก

ในการประกนความเสยงเนอง จากความผนผวนของ

ราคา (put option) ทาไดยากลาบากขน เพราะในกรณ

ของ put option เกษตรกรจะใชสทธไดนบตงแตวนท

เกบเกยวพชผลเปนตนไป

โครงการประกนรายไดเกษตรกรผปลกขาว

จดไดวาเปนนวตกรรมทางนโยบายใหม โดยรฐบาลม

ความต งใจ ทจะพฒนากลไกตลาดขาวเปลอกให

กลบคนมา พรอมๆกบการใหหลกประกนกบชาวนาใน

การขายขาว นบวาไดเปนจดเปลยนท สาคญสาหรบ

นโยบายดานราคาขาวของประเทศไทย ซงผลสมฤทธ

ของนโยบายจะเปนอยางไรยง ยงไมมขอมลการ

ประเมนทพอจะนามากลาวในทนได จงคงเปนเรองท

จะตองเฝามองกนตอไป อยางไรกตาม ไดม

ขอเสนอแนะในกลมนกวชาการวา เมอรฐไดพฒนา

กลไกตลาดและราคาใหมประสทธภาพแลวควรจะได

เรงพฒนาระบบหลกประกนความเสยงจากความผน

ผวนของราคา (put option) ซงเปนหลกประกนวา

ชาวนาจะลดความเสยหายจากราคาขาวในตลาดท

ตกตากวาทควรและหลกประกนภยพชผลเกษตร (crop

insurance) ซงเปนหลกประกนความเสยหายทเกดจาก

ภยธรรมชาต ไปพรอมๆกบการเรงพฒนาตลาดซอขาย

ประกนความเสยงในภาคการเกษตรทงในดานการผลต

และดานนราคาใหเกดขนเพอเปนทางเลอกใหกบ

เกษตรกร ทจะลดความเ สยงจากปจจยดงกลาว

โครงการรบจานาจะใชการจานาสนคาไวกบรฐบาล

และไถถอนคนไปเมอถงเวลาการไถถอน ในสวนท

ไมไดไถถอนไปกถอวารฐบาลรบซอสนคานนไปโดย

ปรยายตามราคาทกาหนดไว สวนโครงการประกน

ราคาขาวน นรฐบาลไมตองเขาไปยงเกยวกบสนคา

เพยงแตจายเงนชดเชยในสวนตางระหวางราคาประกน

กบราคาตลาดเทานน และรฐบาลกไมไดเปนเจาของ

ผลตผลทางการเกษตรแตอยางใด นโยบายดงกลาวแม

จะมเหตผลสาคญเชงนโยบายวาเพอยกระดบรายได

ของเกษตรกรทปลกขาวใหสงขนจาก ทเปนอย แต

นโยบายดงกลาวกลบเปนทเกรงกนวาจะสงผลกระทบ

ตอกลไกการตลาดขาวเปลอกและตลาดสงออกขาว

ของไทย อยางทไมเคยเกดขนมากอน

1625

HMP30-8

หลงจากทรฐบาลไดประกาศโครงการรบ

จานาโดยยกระดบราคาจานาขาวเปลอกเจาขนเปนตน

ละ 15,000 บาท และขาวหอมมะลเปนตนละ 20,000

บาท ซงเปนระดบราคาทสงขนจากระดบราคา ภายใต

โครงการประกนรายไดถงรอยละ 50 และสงกวาระดบ

ราคาตลาดเกอบหนงเทาตว การยกระดบราคาสงขน

จากระดบราคาตลาดทาใหเกษตรกรทนาขาวมาจานา

ไมมาไถถอนคนขาวเปลอกทจานาไว และการทเปดรบ

จานาโดยไมจากดจานวนทาใหมผนาขาวมาจานาไวกบ

รฐในปรมาณมากอยางทไมเคยเกด ขนมากอนเชนกน

กลาวไดวาโครงการรบจานาไดสงผลใหรฐเปนผซอ

รายใหญในตลาดขาวเปลอกและไดตดทอนบทบาท

ของ กลไกตลาดกลางขาวเปลอกของเอกชนและของ

สหกรณการเกษตรทไดเคยพฒนาปรบปรงกนไวใน

อดตตองเลกกจการ ไปในอดต ตลาดกลางขาวเปลอก

จดเปนกลไกทสาคญในการสรางอานาจการตอรองทาง

การตลาดใหกบเกษตรกรทง ขนาดเลกและขนาดใหญ

ทนาผลผลตมาซอขายในตลาด ทงนจะมการซอขายกน

ตามคณภาพของขาว ขาวทมคณภาพดกจะไดราคาท

สงขน ขาวทมคณภาพรองลงมากจะไดราคาลดหลนลงมา

ในขณะทโรงสกจะสงตวแทนมา คอยรบซอขาวท

ตลาดกลางตามชนดและคณภาพของขาวทตนเอง

ตองการ ทงนจะมการแขงขนกนในการใหราคาขาว

โดยเฉพาะขาวทมคณภาพดมความชนตากอใหเกด

ราคาอางองในแหลงตางๆซงเกษตรกรจะอาศยราคา

อางองดงกลาว ในการตดสนใจวาจะผลตอยางไรและ

จะขายผลผลตออกเมอไร

ในขณะทโครงการรบจานาทถอปฏบตใน

ปจจบน กลบสรางอานาจทางการตลาดใหกบโรงสแต

ฝายเดยว ทงน เพรา ะโครงการรบจานาไดใหโรงสท

เขารวมโครงการเปนจดรบจานาใบประทวนสนคา

ขาวเปลอกทาใหบทบาททางการตลาดของโรงสจาก

การเปนผแปรรปขาวเปลอกเปนขาวสารไดปรบตว

ไปสการเปนจดรบเกบขาวใหกบรฐและเปนจดในการ

ออกใบประทวนสนคาขาวเปลอก เพราะเมอเกษตรกร

นาขาวมาทโรงส โรงสจะทาหนาทชงน าหนก และวด

ความชน ซงเกษตรกรไมมทางเลอกและไมมอานาจใน

การตอรองเมอนาขาวมายงจดรบจานาวาโรงสจะชง

น าหนกและวดความชนใหกบตนอยางยตธรรมหรอไม

นอกจากนโรงสยงเปนผทาหนาทรบจางฝากขาวภายใต

โครงการ รบจานา รวมถงการเปนผรบจางสขาวใหกบ

ภาครฐ เปนตน ทงนยงไมรวมถงการทจรตจากการ

สวมสทธ การหมนเวยนขาวไปขายดงทเคยเกดขนใน

อดต ปรากฏการณดงกลาวเปนเครองสะทอนวา ภายใต

โครงการรบจานากลไกในการแยกคณภาพของ

ขาวเปลอก ดงทตลาดเคยทางานใหกบสงคมกาลงขาด

หายไป ทงนเพราะรฐจานาขาวขาวเปลอกตางคณภาพ

และตางพนธในราคา เดยวกนคอ 15,000 บาท (ยกเวน

ขาวปทมธาน 1 ขาวขาวดอกมะล 105 และขาวเหนยว

ทมาประกาศแยกราคาไว ตางหาก) ซงหากดาเนน

นโยบายดงกลาวตอเนองกนไปจะสงผลอยางสาคญตอ

คณภาพขาวไทยตามมาโดยเฉพาะในพนทเพาะปลก

ขาวในเขตทมชลประทาน เกษตรกรจะมงไปสการ

ปลกขาวทมอายสน ซงขาวดงกลาวสวนใหญเปนขาว

คณภาพตาเพราะเกษตรกรมงหวงทจะปลกขาวใหได

สามครงในรอบป แทนการปลกขาวพนธทมคณภาพ

ซงปลกได เพยงปละสองครง นอกจากนเกษตรกรยง

เรงเกบเกยวกอนกาหนดทขาวจะสกไดเวลาเกบเกยว

เพราะรอหรอไมรอก สามารถขายขาวไดราคาในระดบ

ราคาจานาเหมอนกนอกดานหนง การเปนผรบซอราย

ใหญของรฐในตลาดขาวเปลอกในระดบราคาสงของ

รฐ ไดสงผลตอตลาดสงออกขาวไทยตามมา เพราะ

สตอกขาวทอยในมอของรฐในขณะนมปรมาณมาก

จดไดวาเปนลาดบหนงของกลม อาเซยน และเปน

อนดบ 3 รองจากจนและอนเดย ทงๆทประเทศไทยม

ประชากรเพยง 68 ลานคน การเกบขาวไวใน สตอก

จานวนมากไมเปนผลดตอประเทศไทยเพราะ

ประการแรกเมอตดสนใจจะระบายขาวออก

จะสงผลกระทบตอ ระดบราคาขาวในตลาดสงออก

โดยระดบราคาในตลาดขาวโลกจะตกลงมาทนท

ประการทสองการเกบขาวในระยะเวลาท

ยาวนานขนไวในสตอกจานวนมากยอมนามาซงตนทน

1626

HMP30-9

ในการจดเกบและหากมการบรหารจดการไมดดวย

แลวจะทาใหขาวทจดเกบไวเสอมคณภาพ และจะ

ระบายออกยากยงขน คงไมมใครอยากซอขาวทเสอม

คณภาพไป รบประทาน

ประการทสามหากจะตองระบายออกจาก

สตอกเพอใหเกดการหมนเวยนของขาวรฐคงจะตอง

ระบายออก ในระดบราคาขาดทนและคงจะตองเปน

ขอมลใหสงคมไดคดกนวาสงคมจะยอมใหขาดทนได

ในระดบใด

โครงการรบจานาทรฐกาลงใชเปนเครองมอ

เพอสรางกระแสประชานยมอยในขณะนนนกาลงจะ

เปนเครองบนทอนตลาดท งในประเทศและตลาด

สงออกของขาวไทย ผลกระทบดงกลาวจะมความ

รนแรงมากขนหากนโยบายดงกลาวยงไดรบการสาน

ตออยางตอเนองไปโดย ไมคานงถงขอทกทวงทมอย

เปนระยะจากกลมประชาคมตางๆและนโยบายดงกลาว

กาลงเพมความสญเสยกบอตสาหกรรมขาวไทยตามมา

ทางออกทจะชวยกนลดความสญเสยทจะเกดขนก คอ

การทรฐควรลดขนาดของโครงการรบจานาลงไป

พรอมๆกบการจากดปรมาณและวงเงนทจะรบจานาใน

แตละรายรวมถงการเรงสรางความรวมมอกบผสงออก

ใหเปนทมเดยวกนคอทมประเทศไทย ถาเหนวา

โครงสรางของตลาดสงออกยงไมเปนตลาดทแขงขนท

ดพอรฐกควรจะหากลไกไปยกระดบหรอพฒนาตลาด

สงออกใหเปนตลาดทสรางอานาจในการแขงขน

เกดขนเพอเปนระบบทดในอนาคตแทนทจะมาเรงลด

บทบาทตลาดสงออกของตนเอง เพราะการม

สมมตฐานในทางทผดวา รฐจะทาไดดกวาเอกชนเมอ

ตลาดสงออกถกผลกดนใหเปลยนไปอยในมอของรฐ

แลว อนาคตขาวไทยในตลาดสงออกก คงจะสญเสย

เอกลกษณและชอเสยงของขาวไทยตามไปดวย

ดงน น เมอมหลกการทเหมอนกนจงทาให

ผลกระทบทเกดขนจากการดาเนนงานทงสองระบบไม

แตกตาง กลาวคอ ผซอสนคาเกษตรตางกมรายจายเพอ

ซอสนคา ผขายสนคาเกษตรหรอเกษตรกรกจะไดรบ

รายไดจากการขายสนคา สวนรฐบาลกมการใช

งบประมาณในการแทรกแซงราคาในทง 2 ระบบ แต

ตางกนในเรองคาใชจายในการบรหารจดการ ไดแก คา

จดเกบ คาแปรสภาพ คาเสอมคณภาพ คาใชจายเพอ

ระบายผลผลต รวมถงการอนเกดจากการขาดทนจาก

การขายผลผลต โครงการรบจานาจะมภาระคาใชจายท

ตามมาและภาระรบความเสยงทมากกวาโครงการ

ประกนราคา แตชาวนากจะมรายไดจากนโยบายจานา

ขาวมากกวานโยบายประกนราคาขาว หากมการ

ขาดทนของรฐกจะเปนกาไรของชาวนาทตางกบ

นโยบายประกนราคาขาวทท งรฐและชาวนาตางเสย

ผลประโยชนทควรจะพงไดจากราคาขาวทถกกดไวให

ตากวาความเปนจรง

สรป

ขาวมความสาคญตอเศรษฐกจและสงคมไทย

เพราะขาวเปนทงพชอาหารและพชเศรษฐกจสงออก

ทนารายได เขาประเทศจานวนมากในแตละป การปลก

ขาวของไทยเปนทงวถชวตและการคา จากครวเรอน

เกษตรประมาณ 6.2 ลานครวเรอน ในจานวนนมไมตา

กวา 4.2 ลานครวเรอนหรอรอยละ 60 ประกอบอาชพ

ในการทานา และมการใชทดนกวารอยละ 50ของทดน

การเกษตรไปในการเพาะปลกขาว นอกจากกจกรรม

ในดานการผลตขาวแลว ในภาคสวนของ เศรษฐกจ

การคายงประกอบดวยกจกรรมการตลาด การแปรป

การเกบรกษา และการสงออก ซงเชอมโยงเปนหวงโซ

อปทานของอตสาหกรรมขาวไทยไปจนถงตลาด

สงออก

ในปจจบนขาวทเคยเปนพชเศรษฐกจของ

ประเทศกาลงจะถกผลกดนใหกลายเปนพชการเมอง

การกาหนด นโยบายเ ร องขาวในป จ จบนไดใ ห

ความสาคญกบการแทรกแซงกลไกตลาดภายใต

โครงการรบจานาในระดบราคาทสง กวาระดบราคา

ตลาดอยางมากและรบจานาแบบไมจากดจานวนจน

สงผลใหรฐเปนผซอและผรวบรวมขาวรายใหญใน

ตลาดขาวเปลอกในขณะน และรวมถงการเปนผสตอก

ขาวรายใหญในตลาดขาวสารอกดวย ประมาณวานบ

1627

HMP30-10

แตไดเรมโครงการฯไดมจานาสตอกขาวสารอยในการ

ครอบครองของรฐไมนอยกวา 10.8 ลานตนขาวสาร

ขาวจานวนนยงไมนบรวมขาวในสตอกเกาทมคางอย

เดมอกประมาณ 2 ลานตน การดาเนนนโยบายรบจานา

ขาวของรฐแมในดานหนงจะมความประสงคเพอเพม

รายไดใหกบเกษตรกร แตในอกดานหนงของนโยบาย

ดงกลาวกาลงไดรบการวพากษวจารณกนอยางมากวา

เปนนโยบายทถอยหางจากหลก ธรรมาภบาลทดทรฐ

พงจะพฒนาใหเกดขนในระบบของการผลตและการคา

ขาวของไทย เพราะแนวนโยบายทถอปฏบตในขณะน

ไดมการกลาวกนวารฐกาลงเปนผสรางอานาจผกขาด

ใหกบธรกจบางกลม ซงจะ นามาซงความดอย

ประสทธภาพทางการตลาดและอาจขยายตวไปสการ

สญเสยความสามารถในการแขงขนของขาวไทยใน

ตลาดสงออกตามมา

นอกจากนหากเทยบกบบทบาทของภาครฐ

ในอดตทพยายามสนบสนนและพฒนาโครงสรางทาง

การตลาดเพอขจดซงปญหาการผกขาดในระบบ ดงเชน

ในกรณของการพฒนาตลาดสงออกขาวในอดต ภาครฐ

เปนผสนบสนน ผลกดนใหเกดกาพฒนาขยายตวของ

ภาคเอกชนในตลาดสงออกขาวไทย เพอขยายตลาด

การคาขาวของไทยไปส ภมภาคตางๆของโลก สงผล

ใหประเทศไทยเปนผสงออกอนดบหนงของโลกมาก

วาทศวรรษทผานมา อยางไรกตาม ในสถานการณ

ปจจบนกลบพบวามตของความรวมมอกนเพอสราง

ผลประโยชนทางเศรษฐกจ ของประเทศเรมมบรบท

จากด ท งนในมมหนงมการกลาวอางวา ทผานมา

โครงสรางการสงออกขาวของไทยมลกษณะ ไป

ในทางกงผกขาด ผประกอบการในตลาดการคาขาวกด

ราคารบซอขาวในระดบไรนา เหตเพราะขายขาว

สงออกไดในราคาตาและควรสรางกลมใหมขนมาทา

หนาทแทน ในอกมมหนงเหนวาการทาหนาทของผ

สงออกเปนไปตามกลไกตลาดเพราะผสงออกมผแขงท

มตนทนตากระจายอยในภมภาคตาง ๆ จานวนมาก

สวนเหลอมทผสงออกไดจากการคาขาวมจานวนนอย

แตผสงออกไดอาศยการสงออกในปรมาณมากกพอจะ

ผลกดนใหเกดการสงออกขาวได การขาดความ

ไววางใจซงกนและกนอยางมากระหวางภาครฐกบ

เอกชนในแนวทางการพฒนาตลาดสงออกขาวไทย

ขณะนไดสงผลกระทบตอปรมาณสงออกขาวสารของ

ไทย เพราะภาครฐมสตอกขาวอยในการครอบครอง

เปนจานวนมาก ในขณะทพอคาผสงออกไมสามารถ

จดหาผลผลตขาวเพอการสงออกได ปรมาณการ

สงออกขาวไทยใน รอบ 7 เดอนทผานมา จากเดอน

มกราคมถง 6 สงหาคม 2555 มจานวนเพยง 4.05 ลาน

ตนซงลดลงถงรอยละ 46 หากเทยบกบปรมาณสงออก

ในชวงเวลาเดยวกนเมอปทผานมา สถานการณดงกลาว

นอกจากจะสงผลกระทบตอการ หดตวของตลาด

สงออกขาวไทยทมมาแตเดมแลว ยงเปนการสนบสนน

ใหประเทศคแขงทางการคาไดเขามาทดแทน ตลาด

การคาขาวของไทย ความเคลอบแคลงสงสยทเกดขน

ในสงคมอาจตงเปนคาถามไดวา “เหตใดภาครฐจงไม

รวมมอกบภาคเอกชนเพอผลกดนขาวสวนเกนใน

สตอกของประเทศทมอยจานวนมากใหกระจายไปส

ตลาดตางประเทศ?” เพอรกษาไวซง ตลาดสงออกขาว

ของไทย อกท งยงเปนแนวทางในการชวยลดความ

สญเสยทจะเกดขน ทงในกรณจากการเสอม คณภาพ

ของขาวในสตอกทถกเกบไวเปนเวลานานและการ

ประหยดตนทนของการดาเนนโครงการฯ ทงน มการ

ประมาณกนวาในขณะนรฐอาจจะตองขาดทนเปน

มลคาไมนอยกวา 100,000 ลานบาท อกทง แนวโนม

ของราคาขาว ในตลาดตางประเทศยงมสญญาณบง

บอกถงทศทางของราคาขาวขาลง เนองจากจะมผผลต

รายใหมโดยเฉพาะประเทศ ในลาตนอเมรกา และ

รวมถงการเพมศกยภาพการผลตและการสงออกของ

ประเทศพมา ซงเคยเปนผสงออกรายใหญ ในตลาดขาว

เมอชวงทศวรรษ พ.ศ. 2500 จากคาถาม และขอสงเกต

ทได นบไดวาเปนชองวางของความรและควรทจะ

เรงหาขอเทจจรงเพอสรางความเขาใจใหกบสงคม

จากผลของการศก ษาผ วจยพบวาท ง 2

นโยบายตางกมความเสยงจากการบรหารทละหลวม

หรอไมเขมงวดของเจาหนาทของรฐเชนกน แตผลท

1628

HMP30-11

เกดขนตามมาอาจจะไมเหมอนกนกลาวคอ นโยบายรบ

จานาขาวจะทาใหขาวเกอบทกเมลดของเกษตรกรวง

เขามาสโครงการจานาของรฐบาล เมอเปนเชนน

ปรมาณขาวทเขาโครงการจานากจะสงกวาขาวทเขาส

ตลาดในปจจบน และจะทาใหรฐบาลกลายมาเปนผ

ผกขาดซอขาวรายเดยวของประเทศโดยไมไดต งใจ

ดงนน เมอรฐบาลเปนเจาของขาวจานวนมหาศาล จง

ควรหาทางในการขายขาวท งหมดออกไปขายใน

ตลาดโลก แต ทผานมารฐบาลไทยยงไม มความ

เชยวชาญทางการคาระหวางประเทศจงทาใหรฐมความ

เสยงตอการขาดทน ทจะตองขายขาวจานวนมากใน

ราคาถกกวาราคาทซอมา นอกจากน การกกเกบสตอก

ขาวในปรมาณมาก ราคาตลาดกอาจจะสงขนในชวง

ตนๆ แตเมอไหรกตามทรฐบาลปลอยสตอกขาวออกมา

ราคาขาวกจะตกลง หรอถาไมปลอยออกมาภายใน 1-2

ป ขาวกจะเสอมคณภาพ ดงนน หากตองการหลกเลยง

ความสญเสยในกรณน ต งแต ปท 2-3 เปนตนไป

รฐบาลกจะตองปลอยสตอกขาวเกาออกมาทก ๆ ป ใน

ปรมาณทสอดคลองกบความตองการของตลาดในกรณ

น ถงแมวารฐบาลจะสามารถนาขาวรนใหมไปเกบ

เปนสตอกทดแทนของทปลอยออกมาได แตการเกบ

สตอกกจะไมชวยยกระดบราคาอกตอไป เวนแต

รฐบาลจะใชวธเพมปรมาณสตอกใหมไปเรอย ๆ หรอ

ขายขาวในตางประเทศใหไดมากขน

เอกสารอางอง

หนงสอพมพกรงเทพธรกจ. 2555. อนาคตขาวไทยใน

ตลาดสงออก ปท 25 ฉบบท 8706

กฤตพงศ คงอย. 2553. การประเมนผลโครงการประกน

รายไดเกษตรกรผปลกขาวตามนโยบายรฐาล

อาเภอหนองโดน จงหวดสระบร. สารนพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขาวชารฐประศาสน

ศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

ดรณ ขนโท. 2552. การประเมนผลโครงการรบจานาขา

เปลอก จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธ ปรญญา

มหาบณฑต สาขารฐประศาสนศาสตร.

เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธนศกด ชาเจรญ. 2546. การประเมนโครงการพกชาระ

หนและลดภาระหนใหแกเกษตรกรรายยอย

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรการเกษตร

จงหวดชลบร. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขานโยบายสาธารณะ. ชลบร:

มหาวทยาลยบรพา

ธญญา รงชาญชย. 2554 ศกษาเรอง แนวทางการ

พฒนาการดาเนนงานโครงการรบจานวนขา

เปลอกในจงหวดกาแพงเพชร. วทยานพนธ

การศกษาหลกสตรปรญญารฐ

ประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาการ

ปกครองทองถน มหาวทยาลยราชภฏ

กาแพงเพชร.

อมาภรณ แตงวบลย. 2553. ความคดเหนของเกษตรกร

ตอโครงการประกนรายไดเกษตรกรผปลก

ขาวนาป อาเภอวาปปทม จงหวด

มหาสารคาม. รายงานการศกษาอสระ

ปรญญาเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

เศรษฐศาสตร คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยขอนแกน.

สถาบนคลงสมองของชาต (สคช.) รวมกบ สานกงาน

กองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และ

สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

สาขาเกษตรศาสตรและชววทยา. 2555.

เสวนาเวทประชาคมขาวไทย อนาคตตลาด

สงออกขาวไทยจะกาวไปอยางไร. วนท 11

กนยายน 2555 ณ หองประชมลลาวด

โรงแรมรามาการเดน ถนนวภาวดรงสต

กรงเทพมหานคร

ARAYA.NEWSPAPER. 2555. นโยบายรบจานาขาว. คน

เมอ 2 ธนวาคม 2555, จาก

http://www.arayanewspaper.com/content %A7-

4-1057-30430-1.html

1629

HMP30-12

Dailynews. 2555. ปองกนการสวมสทธรบจานาขาว. คน

เ ม อ 1 ธ น ว า ค ม 2 5 5 5 ,

จากhttp://www.dailynews.co.th/thailand/16532

10ฯ

/thailand/1653210

1630