Univerzitet u Sarajevu

Prirodno – matematički fakultet

Odsjek za biologiju

Hodgkinov limfom

Seminarski rad

Student: Profesor:

Smajlović Dalila prof.dr. Naris Pojskić

Sarajevo, januar 2014.

Sadržaj

1. Uvod........................................................................................................................................2

2. Hodgkinov limfom..................................................................................................................3

2.1 Dijagnosticiranje...............................................................................................................6

2.2. Uzroci nastanka HL.........................................................................................................7

2.2.1. Genomske promjene.....................................................................................................8

2.2.2. Promjene sekvenci DNK kod Hodgkinovog limfoma..................................................9

2.2.3. Hromosomska nestabilnost.........................................................................................10

2.2.4. Hromosomske translokacije........................................................................................11

2.2.5. BCL2 u limfomima B-staničnog porijekla.................................................................11

2.2.6. BCL6 u limfomima B-staničnog porijekla................................................................12

2.2.7. MYC u limfomima B-staničnog porijekla..................................................................12

2.2.8. 9q34 u limfomima B-staničnog porijekla...................................................................12

2.2.9. p53 u limfomima B-staničnog porijekla....................................................................13

3. Zaključak...............................................................................................................................13

4. Literatura...............................................................................................................................14

1

1. Uvod

Limfni sistem je dio odbrambenog imunog sistema koji se sastoji od međusobno

povezanih limfnih sudova, limfnih čvorova i organa koji uključuju : koštanu srž, timus,

slezenu i krajnike. Ispunjen je bezbojnom tečnošću – limfom koja sadrži limfocite,

ćelije koje mogu razviti abnormalnosti zbog kojih dolazi do njihovog sakupljanja u

limfnim čvorovima te se formiraju tumori – limfomi. Ovaj tip tumora čini više od 3%

malignih bolesti koje se javljaju širom svijeta u dva oblika : Hodgkinov limfom i Non-

Hodgkinov limfom. 

Hodgkinov limfom predstavlja maligno oboljenje koje se javlja kao neoplastični

poremećaj porijeklom iz limfatičnog tkiva. Karakteriše ga prisustvo patognomoničnih

malignih Reed – Sternbergovih (RS) i Hodgkinovih ćelija (HS) u limfnom čvoru ili

tkivu čiji rast i bujanje dovode do bezbolnog progresivnog povećanja limfnih žlijezda.

To je relativno rijetko oboljenje čije incidencija je 3,6 – 5,7 na milion djece godišnje.

Rijetko se javlja prije pete godine života. Krivulja učestalosti u odnosu na dob ima

bimodalni karakter sa dva vrhunca javljanja : prvi između 15. i 30. godine a drugi

između 45. i 55. godine života.

Svi limfomi koji nemaju karakteristike Hodgkinovog, klasificiraju se kao Non-

Hodgkinovi koji se mogu podijeliti u 2 grupe, zavisno od brzine tumorskog rasta :

1. Indolentni (limfomi niskog gradusa) - tumorske ćelije se dijele i rastu sporo što

uzrokuje sporije postavljanje dijagnoze

2. Agresivni (limfomi srednjeg/visokog gradusa) – tumorske ćelije se dijele i rastu

brzo u organizmu

Non – Hodgkinov limfom spada u 10 najčešćih maligniteta. U Evropi se godišnje

dijagnosticira oko 94 000 ljudi koji boluju od ovog tipa limfoma umre 42 000 ljudi.

2

2. Hodgkinov limfom

Dakle Hodgkinov limfom je zloćudna tvorevina koja najčešće nastaje u limfnim

čvorovima. Javlja se češće u mladih odraslih osoba, a glavna karakteristika je pojava

manjeg broja tumorskih mononuklearnih i multinuklearnih Hodgkinovih ćelija (HS)

kao i klasičnih tzv. Reed-Sternbergovih ćelija (RS) okruženih s brojnim netumorskim,

upalnim ćelijama. Tumorske ćeije pripadaju B-ćelijskoj lozi. Danas su u upotrebi

dvije klasifikacije, RYE klasifikacija koja dijeli bolest na četiri podtipa : lifocitnu

predominaciju, nodularnu sklerozu, miješani celularitet i limfocitnu depleciju i REAL

klasifikacija koja razlikuje dva tipa : nodularni oblik limfocitne predominacije (NLPHL)

i klasični Hodgkinov limfom.

Klasični Hodgkinov limfom se dalje histološki dijeli u četiri podvrste: nodularnu

sklerozu (NSKHL), Hodgkinov limfom miješanog celulariteta (MCKHL), limfocitnu

depleciju (LDKHL) i limfocitima bogat (LRKHL). Tip II nodularne skleroze ima

značajno lošiju prognozu od tipa I.

NLPHL je monoklonalna neoplazma B-limfocita koju karakterizira nodularna ili

nodularno difuzna proliferacija limfocita, histiocita, epiteloidnih histiocita, te velikih

neoplastičnih tzv. LP ćelija. Obuhvaća 5% svih Hodgkin limfoma, a pretežno se javlja

kod muškaraca u dobi od 30 do 50 godina starosti.

Imunofenotipski LP ćelije u većini slučajeva su CD20, CD79a, CD57, BCL6 i CD45

pozitivne, a u više od 50% slučajeva eksprimiraju epitelni membranski antigen

(EMA). U pravilu ne eksprimiraju nCD15 i CD30, no u malom broju slučajeva

tumorske ćelije mogu biti CD30+. Većina LP ćelija okružena je CD3, PD1 i CD57

pozitivnim T limfocitima.

Slika 1. LP ćelija. Velike ćelije sa nepravilnom, multilobularnom jezgrom i oskudnom

citoplazmom

3

Klasični Hodgkinov limfom (KHL) je monoklonalna limfoidna neoplazma građena od

mononuklearnih i multinuklearnih Hodgkinovih ćelija, lakunarnih ćelija te RS ćelija

koje se nalaze u okruženju različitih vrsta netumorskih ćelija kao što su mali,

pretežno T limfociti, eozinofilni i neutrofilni granulociti, histiociti, plazma ćelije i

fibroblasti. U središtu svake jezgre nalazi se krupni eozinofilni nukleol okružen

svijetlim obrubom citoplazme (Slika 2.). Klasični HL čini 95% svih HL te pokazuje

bimodalnu distribuciju s najvišom incidencijom u periodu od 15. do 35. godine i

ponovnim rastom incidencije nakon 50. godine života.

Slika 2. Klasični Hodgkinov limfom. Reed-Sternbergove ćelije i mali limfociti.

Klasični Hodgkinov limfom se dijeli u 4 podvrste zavisno od reaktivnog infiltrata i

morfologije : NSKHL, MCKHL, LDKHL, LRKHL

NSKHL ili nodularna skleroza je najučestaliji tip klasičnog Hodgkinova limfoma

(70% svih oboljelih). Tipična je debela vezivna čahura te prisutnost tračaka

kolagenog veziva koje pregrađuju čvor i stvara nodule. U 80% slučajeva su

zahvaćeni medijastinalni limfni čvorovi. Proširena bolest se javlja u 54% slučajeva,

dok su slezena ili pluća zahvaćeni u 8-10% slučajeva, kosti u 5%, a koštana srž u 3%

slučajeva. Nodularna skleroza ima najbolju prognozu od svih podvrsta klasičnog HL,

a faktor koji negativno utječe na stopu preživljenja je masivna medijastinalna

proširenost bolesti, tj. tumorska masa veća od 7,5 centimetara u promjeru.

MCKHL ili HL miješanog celulariteta je obilježen klasičnim RS-ćelijama, kao i

mononuklearnim i multinuklearnim HS u okolišu mješovitog upalnog infiltrata

građenog od eozinofila, neutrofila, histiocita i plazma ćelija bez znakova fibroze. Ovaj

tip limfoma čini 20 do 25% svih KHL, a učestalije se javlja kod oboljelih od HIV

infekcije i u populacijama razvijenijih zemalja. Češće se dijagnosticira u već

4

uznapredovalom kliničkom stadiju. Najčešće su zahvaćeni periferni limfni čvorovi,

trećina bolesnika ima zahvaćenu i slezenu, dok su koštana srž, jetra i ostali organi

rjeđe zahvaćeni.

LRKHL ili Limfocitima bogat klasični HL karakteriše prisustvo RS ćelija i HS ćelija

nodularnih ili difuznih ćelijskih infiltrata kojima dominiraju mali limfociti, dok neutrofili i

eozinofili nisu prisutni ili su malobrojni. Limfocitima bogat klasični HL čini 5% svih

KHL. Tipično su zahvaćeni periferni limfni čvorovi, dok je širenje bolesti u

medijastinum izrazito rijetko.

LDKHL ili limfocitna deplecija je obilježena predominacijom, mnoštvom RS i ostalih

modificiranih tumorskih ćelija uz gubitak (depleciju) netumorskog infiltrata. Ovo je

najrjeđi podtip klasičnog Hodgkinova limfoma (manje od 1% ukupnog broja

slučajeva). Bolest je pri dijagnozi češće prisutna u već uznapredovalom stadiju (3. i

4. stadij prema Ann Arbor klasifikaciji) i praćena B-simptomima, no unatoč tome

terapijski učinci su podjednaki kao i u ostalim podtipovima klasičnog HL-a.

Stadij proširenosti bolesti se određuje prema „An Arbor“ klasifikaciji :

Stadij I : zahvaćena jedna regija limfnih čvorova ili jedan ekstralimfatični organ

ili mjesto

Stadij II : zahvaćene dvije ili više regija limfnih čvorova na istoj strani

dijafragme, ili zahvaćen jedan ekstralimfatični organ ili mjesto i jedna ili više

regija limfinih čvorova na istoj strani dijafragme

Stadij III : zahvaćene regije limfnih čvorova sa obje strane dijafragme koje

mogu biti propraćene zahvaćanjem slezene ili lokaliziranim zahvaćnjem

jednog ekstralimfatičnog organa ili mjesta ili oboje

Stadij IV : difuzno ili disemirano zahvaćanje jednog ili više ekstralimfatičnih

organa ili tkiva sa ili bez zahvaćanja limfnih čvorova.

Ukoliko bolesnik nema temperaturu, noćno znojenje, svrbež kože ili neobjašnjiv

gubitak težine u posljednjih 6 mjeseci, stadij se označava sa A, dok u slučajevima sa

jednim ili više navedenih simptoma stadij se označava sa B.

U stadijima I i IIA izlječenje se postiže kod 95 – 100 % oboljelih , u stadijima IIB i IIIA

kod 90-95% a u stadijima IIIB, IVA i IVB kod oko 80-90% oboljelih.

5

2.1 Dijagnosticiranje

Razvijanjem bolesti dolazi do povećanja čvorova na vratu kod 70 % slučajeva, u

pazuhu kod 20 % slučajeva i u preponama kod 10 %. Medijastinalni limfni čvorovi

zahhvaćeni su kod oko 60 % bolesnika što izaziva dugotrajan, suh i neproduktivan

kašalj koji se postepeno pogoršava. Kod abdominalne lokalizacije vodeći simptom je

nejasna bol u abdomenu, povremeno opstipacija, dijareja uz opće simptome koji

obuhvaćaju mršavljenje, noćno znojenje, povišenu tjelesnu temperaturu i svrbež

kože.

Ono što ukazuje na mogućnost da se radi o ovoj bolesti jeste povećana

sedimentacija eritrocita i laktat dehidrogenaza (LDH). U kliničkom slučaju

Hodgkinovog limfoma, tipa Sclerosis nodularis CS – IVA pri dijagnosticiranju

utvrđena je povećana sedimentacija eritrocita – 97/ 121mm ( referentna vrijednost 4-

12/20mm), te LDH 426 ( ref. vrijednost >241 U/L). Indicirano je učiniti serologiju na

EBV, redgensko snimanje grudnog koša, abdomena, zdjelice, PET, scintigrafiju

skeleta, punkciju i biopsiju koštane srži te EKG,EHO, testove plućne funkcije,

hormone štitnjače, LH, FSH.

Zatim, kod sumnje na ovaj tip limfoma radi se punkcija čvora uz citomorfološku

analizu nakon čega slijedi biopsija čvora uz patohistološku analizu kojom se

uspostavlja definitivna dijagnoza. Na slici 3. je prikazan pozitivan patohistološki

izvještaj koji ukazuje na prisustvo bolesti.

Slika 3. Patohistološki nalaz. Klasični Hodkginov limfom, tip nodularne skleroze.

6

2.2. Uzroci nastanka HL

Tačan uzrok Hodgkinovog limfoma nije poznat ali je ustanovljeno da se češće javlja

kod muškaraca, osoba sa oslabljenim imunitetom, onih koji uzimaju

imunosupersivne lijekove zbog presađivanja organa, osoba pozitivnih na Epstein –

Barr virus, HIV i još neke vrste virusa. HTLV-1 (humani T-limfotropni virus tipa I) i

Epstein barr virus  povećavaju rizik i od nastanka Non- Hodgkinovog limfoma. Osobe

koje rade ili su na neki drugi način izložene hemikalijama, kao što su pesticidi ili

đubriva, imaju veći rizik  da dobiju limfom.

Smatra se da cHL nastaje kao posljedica djelovanja okoline i genetskih faktora, pa

pored navedenih vanjskih faktora, zabilježena je i genetska povezanost sa HLA

(humani leukocitni antigen). Ekspresija gena u EBV Hodgkin Reed-Sternberg

ćelijama je ograničena na dva latentna membranska proteina (LMP1 i LMP2) i EBV

nuklearni antigen 1 (EBNA1). Istraživanja su pokazala veliku povezanost pojedinih

HLA alela sa EBV.

Slika 4. HLA frekvencije alela za HLA-A, HLA-B i HLA-DR alelima gdje se javlja

značajna razlika između kontrola i CHL bolesnika.

7

Dakle, u veliku vezu sa nastankom limfoma se dovodi Epstein – Barr virus koji

pripada rodu limfokriptovirusa čiji genom čini dvolnčana DNK sa terminalnim

ponavljajućim sekvencama. Replikuje se u jedru, ćeliju napušta lizom ili egzocitozom.

Ovaj virus je karakterističan po citopatogenom efektu na B limfocite. Nasuprot drugim

hepesrvirusima, Epstein – Barr virus ima jedinstven set gena aktivatora rasta koje

koristi za uspostavu latentne infekcije glavne ćelije – B limfocita koja utječe na

transformacije rasta. Rast latentno inficiranih B ćelija obično kontrolira imuni odgovor

domaćina, posebno T ćelije pa zbog toga velika većina ljudi ima mogućnost da u sebi

nosi ovaj virus u toku cijelog života bez ikakvog negativnog uticaja. Međutim, u nekim

okolnostima, kao što je već spomenuto, ovaj virus može izazvati tumore. (Sl.1.)

Slika 1. Povezanost Epstein – Barr virusa sa karcinomom

2.2.1. Genomske promjene

Genomska nestabilnost je karakteristično svojstvo malignih Hodgkin i Reed-

Sternberg (HRS) ćelija kod klasičnog Hodgkinovog limfoma, i limfocitnih i histocitnih

ćelija (LiH) kod Hodgkinovog limfoma koji se javlja kao nodularni oblik limfocitne

predominacije. Genomska nestabilnost može se klasificirati u 4 glavne kategorije:

izrazite mutacije DNK (nestabilnost mikrosatelita), numerička odstupanja

(nestabilnost hromosoma), strukturalna odstupanja (nestabilnost translokacija) te

8

stjecanja i gubici hromosomskih regija. Kod Hodgkinovog limfoma HRS i LiH ćelije

sadrže somatski mutirane preraspoređene gene imunoglobina, što ove ćelije

genetski karakterizira kao B ćelije germinalnog centra. One također pokazuju

mutacije onkogena i u nekim slučajevima mutacije gena potiskivača tumora (p52,

IKVa, CD98) ali ne pokazuju nestabilnost mikrosatelita.

Interes za genetiku Hodgkinovog limfoma porastao je od otkrivanja podatka da HRS i

LiH ćelije potječu iz germinalnog centra B ćelija. Upotrebom jednoćelijskog pristupa

na bazi PCR omogućena je detekcija preuređenih gena monoklonalnog

imunoglobina (Ig) koji nose somatske mutacije u varijabilnim regionima teških lanaca

pri čemu su praćene fundamentalne razlike između LiH i HRS ćelija. Kod LPLH, LiH

ćelije karakterizirane su prisustvom tekućih mutacija unutar preraspoređenih Ig gena.

Šablon somatskih mutacija kod HRS ćelija, s druge strane, indicira odsustvo aktivnog

hipermutacijskog procesa, ali su destruktivne mutacije opisane u približno 25%

slučajeva klasičnog Hodgkinovog Limfoma.

Kod ljudskih tumora, genetske promjene mogu se podijeliti u 4 glavne kategorije:

suptilne promjene DNK sekvenci uključujući nestabilnost mikrosatelita, nestabilnost

hromosoma, translokacije hromosoma i genske amplifikacije.

2.2.2. Promjene sekvenci DNK kod Hodgkinovog limfoma

Promjene DNK, ili mutacije koje utječu na jedan ili nekoliko baznih parova, su rijetke.

Analiza onkogena bcl-2 i n-ras kod HL pokazala je odsustvo ovakvih mutacija u

većini slučajeva. Somatske mutacije pronađene su u nekoliko slučajeva u genetskom

kodu kod IkBa ili IkBe. Ovi proteini negativno regulišu izražaje nuklearnog faktora

(NF)-kB kod ovog oboljenja. U rijetkim slučajevima, somatske mutacije su također

pronađene u genima koji kontroliraju apoptozu p53 i Fas/CD95. U HRS ćelijskim

nizovima dobijenim iz B ćelija, analiza sekvenci bcl-10.nije pokazala nikakve

mutacije, dok su mutacije nepoznatog značaja otkrivene u 5 regionu bcl-6 gena u

staničnom nizu kao i u primarnim slučajevima HL.

Opisane promjene u DNK sekvencama u tumor – supresorskim genima mogle bi biti

rezultat defektnog sistema za popravak neslaganja i greški, dakle mutacije koje su

primjećene kod Hodgkinovog limfoma mogle bi biti rezultat defektnog MMR (

mismatch repair) sistema. DNK MMR sistem kod ljudi je odgovoran za post-

replikativni MMR uključujući i proteine vezane za kvasce mutS i mutL. Kod ljudi,

9

defekti u MMR genima povezani su sa nekoliko tumora i hematološki zloćudnih

pojava koje pokazuju nestabilnost mikrosatelita (MSI). MSI je analiziran kod

hroničnog Hogdkinovog limfoma, pri čemu je korišten jednoćelijski pristup, i

dokazano je odsustvo ove vrste genetske nestabilnosti kod HRS ćelija. U skladu sa

ovima nalazima i njihovom GC B ćelijskom derivacijom, ustanovljeno je da HRS ćelije

ispoljavaju MMR proteine hMSH2 i hMLH1. Stoga se može zaključiti da su HRS ćelije

sposobne za MMR i ne posjeduju tzv. mutator fenotip, što objašnjava suptilne

promjene u sekvencama gena supresora tumora kod HL.

Postoji i moguća veza između hipermutacijske mašinerije i somatskih mutacija izvan

Ig genske regije. Hipermutacijska mašinerija je obično specifična za područje (Ig

geni), diferencijalno specifična (GC) i specifična za porijeklo (B ćelije). Kako su

zloćudne ćelije kod limfoma GC-derivirane B ćelije, koje nose Ig genetske mutacije,

ove su ćelije morale biti pod utjecajem hipermutacijske mašinerije u nekom trenutku

u svojoj diferencijaciji. I drugi geni osim Ig gena također mogu biti podložni ovom

procesu.

2.2.3. Hromosomska nestabilnost

Hromosomska nestabilnost je pojava numeričkih hromosomskih odstupanja

(odstupanja u broju hromosoma). MMR-sposobne multinuklearne Reed-Sternberg

ćelije često pokazuju jako abnormalan kariotip, uključujući pojave i nestanke

kompletnih hromosoma. Iako se klasična citogenetika koristila za analizu HRS ćelija

decenijama, postoji svega nekoliko stotina metafaza koje se mogu procjeniti.

Rezultati studija pokazali su veliku varijabilnost po pitanju procenata abnormalnih

metafaza (od 13 do 92%), što sugerira da većina je većina HRS ćelija diploidna. Ako

se posmatraju abnormalni kariotipovi kod HRS ćelija, češće dolazi do pojave

hromosoma, nego do gubitka, uz izuzetak hromosoma 13, 15, 22 i Y. U ostalim

slučajevima pojava novih hromosoma je pronađena za sve hromosome, a pojava

hromosoma 12 i X je pronađena u skoro svakom drugom slučaju HL.

Nasuprot klasičnom citogenetskom pristupu, studija FISH u kombinaciji sa

imunohistokemijom (FICTION) otkrila je da svi kariotipi HRS ćelija koji su analizirani

su pokazali odstupanja u broju hromosoma u hiper-diploidnom rasponu stoga se

može zaključiti da je nestabilnost hromosoma prepoznatljivo svojstvo kod zloćudnih

ćelija u HL.

10

Mehanizmi koji dovode do nestabilnosti hromosoma u HRS ćelijama još nisu jasni. 2

studije su pokazale da fuzija ćelija nije vjerovatno objašnjenje poliploidnost kod HRS.

2.2.4. Hromosomske translokacije

Jednostavan tip translokacija je čest kod leukemije i Non -Hodgkinovog limfoma.

Ovaj tip uključuje jasne translokacije koje su tipično vidljive kod neoplastičnih ćelija.

Zbog toga je moguće zaključiti da Hodgkinov limfom nema specifičnih jednostavnih

genetskih odstupanja koja su neophodna za zloćudne transformacije. Pojava

hromosoma sa kompleksnim markerima koja uključuje nekoliko hromosoma je česta.

Stoga je moguće da ove kompleksne izmjene maskiraju bitne jednostavne

translokacije.

Kod HRS i LiH ćelija, kompleksna strukturalna hromosomska odstupanja opisana su

u mnogim klasičnim citogenetskim studijama kao i u FISH analizi, i neka od ovih

odstupanja uočena su više puta. Među ovim odstupanjima koja se ponavljaju su

izmjene hromosoma 2p, 3q, 6q, 7q, 9p, 12p, 14p i 18q, koja su pronađena češće

nego što je očekivano. Nekoliko tački pucanja je uočeno kod HL, uključujući 3q27,

6q15, 7q22, 11q23, 14q23, ali translokacijski partneri još uvijek nisu utvrđeni. Nakon

što se nekoliko ovakvih izmjena opiše i kod HRS ćelijskih nizova, preciznija genetska

analiza ovih ćelijskih nizova korištenjem modernih molekularnih genetskih alatki

mogla bi pomoći pri identifikaciji patološki relevantnih gena.

2.2.5. BCL2 u limfomima B-staničnog porijekla

BCL-2 je onkogen, koji se nalazi na hromosomu 18 i kodira protein koji je sastavni

dio membrane endoplazmatskog retikuluma (ER), jezgrine ovojnice te vanjske

membrane mitohondrija. Proteini porodice BCL2 imaju centralnu ulogu u

antiapoptotskim mehanizmima. Proapoptotski i antiapoptotski proteini podijeljeni su u

skupine od BH1 do BH4. Antiapoptotski proteini (bcl2, bcl-xl i mcl1) sadrže sve četiri

BH domene od kojih BH1, BH2 i BH3 čine mjesto za vezanje BH3 domene.

Proapoptotski proteini (bax, bak i bok) sadržavaju BH1, BH2 i BH3 domenu.

Proapoptotski proteini bax i bak doprinose permeabilnosti mitohondrijske membrane

koja propušta apoptotske proteine i potiče apoptozu. Antiapoptotski proteini BCL2 i

11

bcl-xl spriječavaju aktivaciju bax i bak proteina i vezanje njihovih aktivnih formi za

ciljne ćelija. Reed-Sternberg stanice eksprimiraju BCL2 proteine, te omjer BCL2/bax

proteina zaustavlja apoptotski intrinzični put.

2.2.6. BCL6 u limfomima B-staničnog porijekla

BCL6 je transkripcijski faktor građen u obliku šesteročlanog cink prstena sa

specifičnom N-terminalnom domenom čija je zadaća modulacija START-ovisnog IL-4

B-staničnog odgovora. Translokacije i hipermutacije ovog gena su česte u difuznom

B-velikostaničnom limfomu (DBCL), nodularnoj predominaciji Hodgkinova limfoma,

folikularnom i Burkittovom limfomu, ali ne i u klasičnom Hodgkinovu limfomu. BCL6

spriječava završnu B-staničnu diferencijaciju blokirajući PRDM1 gen (Wlodarska i

sur.-2003). PRMD1 gen omogućije sazrijevanje B-stanice u plazma stanicu, koja

proizvodi protutijela važna za protuupalnu funkciju organizma. Pojačana ekspresija

BCL6 gena dovodi do značajne proliferacije nezrelih ćelija dok smanjena ekspresija

BCL6 i pojačana ekspresija PRMD1 dovode do razvoja odgovarajućih plazma ćelija.

2.2.7. MYC u limfomima B-staničnog porijekla

Lokus za gen MYC se nalazi na hromosomu 8. MYCregulira ekspresiju 15% svih

gena preko „enhancer box“ sekvenci (e-box) kao i regrutiranjem histonske

acetiltransferaze (HAT). To znači da osim uloge klasičnog transkripcijskog faktora,

MYC takoĎer djeluje na regulaciju kromatinske strukture preko histonske acetilacije.

Ekspresija MYC, NOTCH1 i IRF4 gena je prisutna u svim podtipovima klasičnog

Hodgkinova limfoma. MYC je ključni kontrolol 11 staničnog rasta i proliferacije;

NOTCH 1 je T-stanični transkripcijski faktor koji je eksprimiran i aktivan u Reed-

Sternbergovim i Hodgkinskim ćelijama te blokira izražaj B-staničnog fenotipa.

2.2.8. 9q34 u limfomima B-staničnog porijekla

NOTCH1 se nalazi na regiji 9q34. On pripada skupini NOTCH receptora kojoj

pripadaju ukupno četiri proteina (NOTCH1-4), čiji lokusi su smješteni na

hromosomskim regijama 9q34, 1p13-p11, 19p13.2-p13.1 i 6p21.3. NOTCH1 je u

najvećem broju prisutan na timocitima, u manjem broju na makrofazima i

prekursorskim ćelijama u koštanoj srži. NOTCH2 se nalazi na timocitima i B-ćelijama.

12

NOTCH3 je eksprimiran u različitim hematopoetskim ćelijama. NOTCH4 je većinom

prisutan na endotelnim ćelijama i u manjem broju na makrofazima (Kojika i Griffin-

2010). Aktivacija NOTCH signalnog puta u sazrijevanju krvnih ćelija povezana je s

preživljavanjem multipotentnih matičnih ćelija i zaštitom od apoptoze te formiranjem

eritrocitnih kolonija. Funkcija NOTCH-a je važna u preživljavanju timocita tokom

njihovog ranog ekspanzivnog rasta. U mijelopoezi NOTCH pomaže granulocitnu

diferencijaciju i reducira proliferaciju ćelija. NOTCH1 je transmembranski receptor koji

pomoću liganda JAGGED1 može imati onkogenu ulogu inducirajući proliferaciju ćelija

i inhibiranje apoptoze. U ćelijama Hodgkinova limfoma NOTCH1 se najčešće aktivira

vezanjem liganda sa susjedne ćelije pri čemu se prekida diferencijacija B-ćelija i

započinje aktivacija NFҡB puteva te inhibiranje apoptoze i induciranje proliferacije

malignih ćelija.

2.2.9. p53 u limfomima B-staničnog porijekla

Gen p53 (17p13.11) spada u porodicu tumor supresorskih gena pri čemu ima važnu

ulogu u kontroli staničnog ciklusa i održavanju genske stabilnosti. p53 stvara

tetramere koji se vežu za specifičnu sekvencu DNA, aktivirajući pritom transkripciju.

Gubitkom tumor supresorske aktivnosti (delecija ili mutacija gena p53) mutirani

proteini dobivaju onkogeni potencijal što rezultira nekontroliranim rastom tumorskih

ćelija. U KHL-u zabilježena je delecija hromosomske regije p53 u području egzona 4,

8, 9, 10 i 11 što je rezultira gubitkom transkripcijske aktivnosti proteina TP53 i

posljedično nekontroliranog staničnog ciklusa i apoptoze.

3. Zaključak

13

Neoplastične ćelije kod Hodkingovog limfoma su derivirane iz germinativnog centra B

ćelija, i nose somatski mutirane klonalno preraspoređene Ig gene. Hodgkin i Reed

Sternebergove ćelije i LiH ćelije su genski nestabilne. One pokazuju somatske

mutacije kod p53, IkBa i CD95, koje su uočljive sa promjenjivom učestalošću. One ne

pokazuju mutator fenotip. Tipično pokazuju kromosomsku nestabilnost unutar

hiperdiploidnog raspona i nose periodična nespecifična kompleksna ali ne i

jednostavna strukturalna kromosomska odstupanja, koja su raspoređena ne-

nasumično. Karakterizira ih genski nebalans u specifičnim hromosomskim regijama

gdje se dolazi do pojave (što sugerira amplifikaciju onkogena) i gubitaka (što sugerira

nestanak gena supresora tumora) hromosoma. S obzirom na ove rezultate, daljnje

studije korištenjem modernih molekularnih tehnika fokusirati će se na ove

kromosomske regije kako bi identificirale jasne puteve koji su uključeni u zloćudnu

transformaciju GC B ćelija.

Do sada, ni jedna primjena klasične citogenetike ni korištenje sofisticiranih tehnika

kao što su FISH, CGH i LOH analize nisu rezultirali u identifikaciji jednog ili više

konsistentnih odstupanja koja bi mogla podvući procese zloćudne transformacije.,

stoga se može nagađati da su kompleksna odstupanja koja se uočavaju kod HL

epifenomen, i razvijaju se sekundarno inicijalnim transformacijskim događajima u

toku progresije tumora. Nasuprot tome molekularne genetičke metode (kao npr

microarraz tehnologija) omogućiti će da se opišu i razumiju kompleksni šabloni

ekspresije gena date ćelije a s tim i procese zloćudne transformacije kod HL.

4. Literatura

14

1. Re, D., Zander, T.,Diehl, V. & Wolf, J., Genetic instability in Hodgkin's lymphoma, Department of Internal Medicine I, University Hospital Cologne, Germany, 2002.

2. Stipica, I., Genomska nestabilnost klasičnog Hodgkinova limfoma. Sveučilište u Zagrebu, 2013.

3. http://www.roche.ba/portal/roche-bosnia-ba/limfomi_

4. http://www.e-zdravlje.info/viewtopic.php?f=86&t=1582

5. http://www.cancerresearchuk.org/cancer-info/cancerstats/causes/infectiousagents/

epsteinbarrvirus/epsteinbarr-virus

6. http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0039986?

utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+plosone

%2FComputationalBiology+(PLoS+ONE+Alerts%3A+Computational+Biology)

7. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21596858

15