Homer - Ilijada (Hr.)

8/20/2019 Homer - Ilijada (Hr.)

1/177

Homer

ILIJADA

BIBLIOTEKAKNJIŽESTVO

Knjiga23

PREDGOVOR

O GRAĐE I JEDINSTVO ILIJADA

Iija!a je e"#$i #"je%& Na#'ao je( "re'"o#'a%jamo( ) VIII #'oje*) #'are ere( neg!je ) gr+$imna#eo,inama ra#)'im "o o,aama -ae A.ije( "o #je%ero.a"a!nim njenim o,aama/ 'amo je

,io gra! Iij 0Troja1& Tamo je( $a$o #) #'ari Gri %jero%ai( i%io i "je#ni$ Iija!e( Homer&I. an'i+$og !o,a #a+)%ani #) nam i%o'o"i#i Homera( nji4 #e!am na ,roj)/ i "o%e#' o 'ome$a$o #) #e ) $a.i%anj) #'i4o%a na!me'ai Homer i "je#ni$ He#io!& I"a$( o "o%ije#noj i+no#'i

"je#ni$a Iija!e ne #a.najemo i. 'i4 ,iogra5ija go'o%o ni6'a& Na#'ae #) "o.no( i. )#meni4 "re!anja o Homer)7 rije+ je o egen!i( a ne o "o%ije#'i& He.io!( "je#ni$ "o)+ni4 #"je%(naj#'ariji gr+$i i e)ro"#$i "je#ni$ $oji nam je i $ao "o%ije#na i+no#' "o.na'( i%io je o$o 899&go!ine #'are ere/ ,io je "o #%oj "riii ma:i o! "je#ni$a Iija!e i nije ni$a!a #reo egen!arnogHomera&S)mnja ) i#'ori+no#' "je#ni$a Homera %eoma je "ri#)'na ) no%o%e$o%ne i#"i'i%anj) Iija!e&I.nije'o je '%r:enje !a Iija!) i nije i#"je%ao je!an "je#ni$& ; na)i o $njie%no#'i na#'ao je'a$o


2/177

$ona+nom .a).e*a i ra.aranj) gra!a&O%aj ra'ni "o'4%a' o,i+no na.i%amo 'rojan#$om %ojnom( ii( rije+j) manje #'arin#$om i manje

"je#ni+$om( 'rojan#$im ra'om& To !oa.i o')!a 6'o #) #'ari Heeni = an'i+$i Gri = gra! Iij.%ai i Trojom( a ije) o,a#' ) $ojoj #e gra! na4o!io Troa!om& I #am Homer ).ima o,aimena7 Iij i Troja( #amo je ) Homera "r%o ime +e6*e( ia$o #'ano%ni$e Iija na.i%a 'rojanima&

Heen#$e ra'ni$e( "a$( Homer na.i%a ra.nim "emen#$im imenima = -irmi!onima( na "rimjer 0ime Heeni je 'e$ $a#nije ).e'o $ao #$)"ni na.i% .a gr+$a "emena1& No naj+e6*eHomer ).ima( ) 6irem .na+enj)( $ao o.na$) #%i4 4eeni#'i+$i4 ra'ni$a "o! Trojom( na.i%eA4eji( Danaji i Argi%i&Po na#o%)( Iija!a ,i( !a$e( ,ia #"je% o 'rojan#$om ra')& I"a$( ne 're,a i "re!me' #"e%ao!re!i'i )e i mo!a 'o+nije> Pr%i #'i4o%i #"e%a( naime( ga#e7

Gnje% mi( ,oginjo "e%aj( A4ieja( Peeja #ina(.o#re*ni( 6'ono A4eje ) 'i#)*) )%ai ja!a&

A4iej 0ii A4i1 je "re!%o!ni$ "emena -irmi!onaa i ga%ni j)na$ ) gr+$oj %oj#i "o! Iije0Trojom1& ?na+i i o%o !a Iija!a i nije #"je% o 'rojan#$om ra') i ra.aranj) Iija( $a$o o,i+no$a.)jemo( na#o%om .a%e!eni> Da i ,i #"je% mo!a "rije 're,ai na.%a'i A4iei!om(

"je#mom o A4iej)>S%a$i "o$)6aj !a #4%a'imo )mje'ni+$o !jeo 're,ao ,i( na+eno( !a #e o#oni na !%a #)"ro'na

"o#')"$a=anai'i+$i i #in'e'i+$i( i 're,aa ,i i4 "rimjeni "o#')"no& @ij je( "ri 'om( !a #era.)mije !jeo $ao jeina/ #amo( o%aj ij je 'e6$o o#'%ari'i ) "o'")no#'i& a$ i 'amo g!jenam #e +ini !a je ra.)mije%anje !jea $ao jeine o#'%areno ) %ei$oj mjeri( 'e6$o je #ae'oi#$a.a'i re.)'a'& ;"ra%o .a'o( .a+ea( ')ma+enje !jea a$o "rima o,i$ 'a)'oogije=

"ona%janja !r)gim( naj+e6*e ne i je!na$o !o,rim rije+ima& Najje!no#'a%niji %i! 'a$%e'a)'oogije=+e#'o mao $ori#ne .a ra.)mije%anje )mje'ni+$e jeine=je#'e "re"ri+a%anje !jea&Jama+no( "re"ri+a%anje $ao !a nam #e name*e $a!a o e") ra.go%aramo( jer e"#$a ie#ma( ie"#$o #'%araa6'%o )o"*e 0o%o moe ,i'i i) "ro.i7 roman( na "rimjer1( regiji( "o !e5iniiji($njie%nom ro!) ) $ojem a)'or "ri"o%ije!a o "ro6im !oga:ajima& O')!a na# i "o$)6aji !a!jeo "re"ri+a )+e "one+em)& Vi!imo !a #%e nije ) "ri+i( !a #%) #a!raj !jea ne moemo

"re"ri+a'i& Pre"ri+a'i moemo( .a"ra%o( ni. .,i%anja i#"ri+ani4 ) !ije)( !a$e ne$)


3/177

Pri+ao je = ) j)na+$im e"#$im "je#mama #i+nim na6im naro!nim = o onome 6'o #e mnogogo!ina "rije ra'a .,io( o #amom ra') io !oga:ajima "o njego%om .a%r6e'$)&

Na o#no%i 'a$%i4 "je#ama na#'ai #) %e*i #"je%& Iija!a $oj) "o.najemo #amo je je!an o! nji4&Po%e#' o gr+$om %oj#$o%o:i O!i#ej)( $ome je( na$on .a).e*a gra!a( 're,ao jo6 !e#e' go!ina!a #e %ra'i na #%oj) ro!n) I'a$)( eni Peneo"i( i#"ri+ana je ) O!i#eji( #a+)%anom e") +ijim je

a)'orom 'a$o:er #ma'ran Homer& O "o%ra'$) j)na$a o! Troje ) !omo%in) i nji4o%im "o'onjim #)!,inama( "je%ai #) i !r)gi e"o%i 0Po%raa( Te#"ro'#$a "je#ma( Teegonija1( a ,io je i #"e%a $oji #) "ri"o%e!ai o .,i%anjima "rije "o+e'$a 'rojan#$og ra'a 0'a$%a je ,iaKi"ar#$a "je#ma1&S%i #"je% # 'emama i. $r)ga 'rojan#$i4 egen!i=o#im Iija!e i O!i#eje = i.g),jeni #)& ?namoi"a$ !a je ) !%a 'a$%a Vra'ii #mo #e( $ro. ra.go%or(i#4o!i6'e( "i'anj)7 6'o je "re!me' Iija!e( Trojan#$i ra' ii A4ieje% gnje%> Jama+no( o!re!i'i "re!me' nije i#'o 6'o i i.!%oji'i 5a,))& ; +em) je ra.i$a> Pre!me' #"e%a( njego%a 'ema0na.i% je gr+$og "orije$a1( ne o!re:)je #e o#%r'om na re!o#ije! $a.i%anja i ne o'$ri%a ni6'a o#'r)$')ri !jea&;.mimo na )m o%o7 A4ieje% gnje% ) 5a,)i !jea ima "re#)!n) )og)& Iija!a i "o+inje#'i4om7


4/177

i.a6o = 'o je( naj$ra*e re+eno( 'ema Iija!e& Re+eno je 'o i ) "r%im #'i4o%ima #"e%a&A4ieje%a( "a$( #r!,a o#no%ni je ii #re!i6nji mo'i% !jea& Ai 6'o je mo'i%> P#i4oo6$i ne$imomena' ii #i+an ne$i +im,eni$ $oji !je)je ) "ri$a.anom i$) ga%noga j)na$a> Kaemonaime7 ne .nam $oji #) njego%i mo'i%i( = a mi#imo7 ne .nam 6'o ga "o$re*e( "o'i+e !a 'o +ini&

; o#no%i a'in#$e( 'e$ #re!njo%je$o%ne rije+i mo'i%)# ei( .ai#'a( .na+enje


5/177

Ka! go%orimo o gra:i Iija!e ne mi#imo( !a$e( na gra:) i. i%o6a( $oj) o')!a ).ima #%a$i "i#a/ mi#imo na $njie%n) gra:)( na eemen'e %e* ranije o,ra:ene ) $njie%nom "re!anj)naro!a/ +a$ i na i.ra.e( 5orm)e( #$o"o%e rije+i( na+ine o"i#i%anja i $a.i%anja &?a i#"i'i%a+a Iija!e 'e6$o*e !oa.e o')!a 6'o nam j)na+$e "je#me #'ari4 Gr$a ni#)#"remjene& Ka$o #mo on!a !o6i !o #a.nanja !a je Homero% !)g ) gra:i 'a$o %ei$>

;"ore!nim "ro)+a%anjem na6e naro!ne ie#me( j)na+$i4 "je#ama ra.ni4 naro!a i Iija!e&A$o #e #a!a )"i'amo g!je ) Iija!i moemo o+e$i%a'i !a #e !re%na gra:a o#o,i'o ja#no oge!ana ra.mjerno maenom "ro#'or)( 'a$o !a i o%!je moemo $oj) rije+ o njoj re*i o#onjeni na#am 'e$#'( a$o *emo na*i o!go%or7 'amo g!je #e me:) j)!ima .,i%a ne6'o na'"riro!no( $ao) ,aji = na "rimjer( $a!a j)na$o%a $onji go%ore ii "rori+) 0#amo( o%i4


6/177

&&


7/177

6'o m) #e ijea( i!)* ). e:a( !o .a'ij$a "r)a(#%) m) je "reree on( i Toon na).na$ "a!ne) "ra4 i o,je r)$e !r)garima i#"r)i !ragim&S$o+i An'iima i #'ane # ramena m) or)je #%a+i'i &

Sene ranja%anja i "ogi,ije ) Iija!i +e#'o #) !o#i$ane ) "ore!,i& Te "ore!,e ni#) )%ije$( "ona6em o#je*aj)( ) #%em) "rimjerene 4eroj#$oj a'mo#5eri .,i%anja& Ai o#no%n) #%oj) )og)o#'%ar)j) %ro )#"je6no7 #'a%jaj) "re! na6e o+i i% "o$re' ,oraa( or)ja( ranjeni$a $oji "a!a(#amr'ni$a ) ro")7

Heen -eneaja )#re! o$o"a "ogo!i 'a!a) gr)!i #'rijeom( a j)'a o! njega #'rijea o!e'i&Ko 6'o na "ro#'ranom g)mn) ,o, rno$oa e'iii $a! je'i gra6a$ # 6iro$e o"a'e ima(%e'ar !)%a i .%i!i( a %eja+ ).ma4)je njome7'a$o #e gor$a #'rijea -eneaj)( #a%nom j)na$)(

#ino o! o$o"a o!,i i o!a nj !ae$o o!e'i&

= = ==

Ai ga( !o$ je ,eo( -erion #'igne i $o"jemrani ga i.me:) ")"$a i #'i!nog mje#'a( g!je Are#najj)*e m)$e .a+ea ja!niima .a!aje #mr'nim&T) ga $o"je "ro,o!e i "o! njim a!aman' #e #r)6i'e #e Praa'a "o+ne $o j)na $oga ) gori+o,ani ).ima #%je) i #iom "re$o %oje %)$)7'a$o #e ranjen mao a!aman' "ra*o( ne !)go(!o$ m) nije ,ie -erion "ri6o i $o"jei. 'ijea i.%)$o/ i mra$ "o o+ima onom #e ra.i&

;#"ore!,e #)( na!a#%e( a$o "o$re'ni( "rijeno#ni eemen'i i. na#ije:ene gra:e )#menog "je#ni6'%a& O!maraj) i "je%a+a( $oji i4 )no#i "o "o're,i ) "je#m)( $ao i #)6a'eje $oji i4mog) "ra'i'i #manjenom "anjom ii ) njima )i%a'i $ao ) !igre#ija& Pr)aj) o!)6$a )#enama ,oja i ona )#"ore!,e( "re!me'om ne$a$o "rimjerenije ra'ni+$om "o#)( $oja ,ore#i$aj) $ao "ro'i%ne %e'r)6ine 4)+no #)$o,jene ) $an)( g!je 're#) ii $r6e ,)$%e i ja#en/ 'e$ao !r.o%i'e a%o%e 6'o ) Torin) "ro%ae( ii #e o$o ),ijene $o6)'e ) gori $r%e( ii na %e"rana#rn) jer # i#'og "anin#$og i.%ora 4o*e !a "ije&

Ima on!a i "ri$a.a ,or,i( ),ijanja( g!je #e o$o o#no%ne #i$e ranja%anja = # "o!ro,noo!re:enim mje#'om g!je je or)je )!ario i $a$o #e $re*e = ja%jaj) )#"ore!,e i ra.me'ji%rije+i "o,je!ni$a na! 'ijeom ),ijenog ne"rija'eja7

I!omeneje%om r)$om Po#i!on "og),i njega#jajne m) .a#eni% o+i i ,ijea m) $ojena %e.a(

jer ni' #e moga6e na'rag "o%)*i( a ni'i )ma*i(nego $o )#"ra%ni $amen i !r%o 6'o i#'a %i#o$oon je ne"omi+no #'ajo( i $o"jem ga rani #re! gr)!i#meoni I!omenej 'e njego% o! me!i o$o"ra.,ije( 6'ono je "rije:e o! njega "ro"a#' o!,ijo(

a 'a!a m)$o .a.%e+i( a $o"je ) #re .a,i/#re #e 'r.ao( i %r4 $o"jani # njime&


8/177

Naj.a! e#'in) $o"ja #io%i'i Are# )'i6a(a I!omenej $i$ne i #ino "o4%ai #e,e7 Nije i #e o%!je )6)jao ) #)ro%o ra.me'anje mi#ao go'o%o 5io.o5#$a( a #%a$a$o

j)!#$a( 4)man)( re$i ,i#mo "ro'i% ra'a i njego%i4 #'ra4o'a )"erena> Ne moemo #e ne#je'imo $raja Iija!e7 #)ro%o#'i A4io%e "rema ),ijenome He$'or) i njego%og $ona+nog "o")6'anja "o! nae'om no%i4 o#je*aje( ) $oja #e #i%a "a'nja $ao #%eo"*a $o, #mr'nog+o%je$a i "re'%ara ) mi#ao( go'o%o 5io.o5#$)&?a#'a'i moramo( .ami#i'i #e& Nije i ) na%e!enim #'i4o%ima o -eneaj) i Pi#an!r) %e* !ano() maome( ) najmanjem o,im)( ono 6'o +ini %ei+in) #"e%a( Iija!e $ao jeine> A #%e 'o )gra:i na#ije:enoj( ) o,r'ima 5ormanomF @ijei je ') i%o'ni o$%ir j)na$a( ) ra#"on) o!#)ro%o#'i meg!an!ij#$og "o'%r:i%anja ra'ni$a="ja+$a6a !o mi#i o %rije!no#'ima i%jenja#mje6'enim ) )i%anja #a#%im mirno!o"#$a& Jama+no( #%e je ')( ) maenoj jeini o"i#a

"ogi,ije j)na$a na ,ojnom "oj)& ; 'a$%im o"i#ima #a!rano je +a$( mnogo %i6e no 6'o #mo!o #a!a .a"a.ii& Sre!i6njoj( i o#no%noj 'o+$i ) o"i#ima rne "ogi,ije( #'i4o%ima o ranja%anj)(

mje#') i "riro!i rane( "a!) #mr'no ranjenog j)na$a( "re'4o!i ) Iija!i +e#'o je!an o"re+ni ni.#'i4o%a ) $ojima #e $a.)je '$o je j)na$ 6'o gine( i o!a$e je( '$o m) je o'a ( $o maj$a( $o


9/177

ena& orm)a o+i'o( i 'o %eoma #'ara( !re%na&; )#menoj naro!noj "je#mi( ) naro!nim "re!anjima )o"*e( a "o#e,no onim ra.grana'im(i#"re"e'enim( ) me:).a%i#no#' !o%e!enim( ro!o#o% je o#no%ni na+in i!en'i5iiranja i$o%a&Ro!o#o% je i na+in o!re:i%anja geogra5#$e i $ronoo6$i "ri"a!no#'i i$a& Pr%o,i'na "o%ije#'(!a$e/ ona $oja nam o'$ri%a #%oj) #'arin) i 'ime 6'o "o%e#'i o "ore$) j)na$a( "emen#$i4

%o:a i $raje%a( ra!o %e.)je .a ,oan#'%a( $ao .a6'i'ni$e ii "re'$e7

Lo%) %i+nog j)na$a S$aman!rija( S'ro"i #ina(o6'rim "ogo!i $o"jem -eneaj( A'reje%a #ina$()ge!nog o%a( jer ga Ar'emi!a na)+i'i #ama#%a$) ga:a'i !i%ja+( 6'o 6)ma je 4rani ) gori&A m) #'reja+ia 'a!a Ar'emi!a nije "omoga&= = ==Te$'on #ina ere$a -erion "og),i j)na$()n)$a 4armonij)( %je6'a$a .a )me'ne !jeara.na jer ,ija6e on %eoma !rag A'eni Paa!i/

i Ae$#an!r) on je!na$o#'rane i6'e6 a:e( ja!) "o+e'$e( jer Troja #%ima na ne#re*) ,ija4)i njem) #amom( jer nije "o.na%o #):enje ,oje&

Pre!anja o 'rojan#$im o,i'ejima "re"i*) #e o%!je i "o%e.)j) ) egen!arn) "o%ije#' Troje&Ime S$aman!rije( $oje no#i 'rojan#$i ra'ni$ 0a ,io je 'o i !r)go ime He$'oro%og #inaA#'ijana$#a1 )")*)je na rije$) S$aman!ar ) ra%nii IOD Trojom& Ono .na+i7 6'i*eni$S$aman!ra( rije+nog ,oga $oji( ) Iija!i( %o!i ,or,) # ,e#nim A4iej& S"re'ni( "a$( )mje'ni$ i

,ro!ogra!i'ej ere$e o,ijeen je $ao +o%je$ $oji je 'rojan#$om $raje%i*) Pari!)=Ae$#an!r) i#'e#ao a:e !a $rene ) S"ar') i o'me -eneaje%) en)( ije") Heen)( 6'o je

"o%o! 'rojan#$om ra')&Porije$o( ro:enje i !je'inj#'%o( ,ogo%i .a6'i'nii i mirno!o"#$e %je6'ine j)na$a ) o%a$%im#'i4o%ima #'oje .a ijei nji4o% i%o'& e#' je i "one$i aneg!o'#$i eemen' # naga#$om naj),a%i( ,ra$)( ro:enj) !je'e'a7

Po'om "og),i #ina E#ije')( Di%o%i njeg)(A$a'oja j)na$a( 6'o .e' je ,io An4i#)(on naj#'arij) $*er m) Hi"o!amij) ).e .a j),)($oj) o! #ra o'a i go#"o:a %oja6e maj$a) $)*i( jer je je"o'om "re%a.i6a %r#nii #%oje(!jeima #%ojim i #rem( i #'oga je ).e .a en)

naj,oji %i'e. 6'ono ) 6iro$oj i%ja6e Troji&

Dre#) i O5e'ij) 'a!a E)rija( or)je #%)+e "a .a E#e"om $rene i Pe!a#om 6'o i4 naja!anim5a A,ar,areja ,e#"rije$ornom B)$oion)ro!i( a 'aj #in Laome!on') "ono#nom ,ija6e(

"r%oro:eni( a 'ajno ma'i ga ro!i&Pa#)*i o%e ) gori on nim5i o,j),) o#o,a(ona .a!e'inji i !%a ,i.ana na #%ije' !one#e&Ta!a o,ojii #nag) i ,ijee ra.go,i )!e#in -e$i#'eje% 'e im # ramena or)je #%)+e&

I ) "r%om i) !r)gom "rimjer) ja%jaj) #e mo'i%i 'i"i+ni .a ,aj$)/ !a naj,oji %i'e. ).ima .a


10/177

en) najje"6) $neginjia %e.ano je ) ,aj$ama .a #a%a:i%anje ra.ni4 "re"re$a $oje!jeomi+no #mi6ja i #am o'a De%oj+in& 0Vr#'a 'a$%e ,aj$e ,io je "o.na' Grima i. "ri+a oPeo"( $oji je #%ojom $ria'om .a"regom o#%ojio !r)g) Hi"o!amij)( $*er $raja Enomaja&1 I.

,aj$e i o,ra#a j)na+$og i%o'a je mo'i% = re$i #mo 'o %e* = !a %o!ena %ia ro!i j)na$e ,i.ane #mr'nome +o%je$)&

Name*e nam #e( i.no%a( "araea i.me:) mo'i%a #ae'o $a.anog ) geneao6$oj i!en'i5i$aiji$oja "re'4o!i "ogi,iji j)na$a i mo'i%a %anog ne #amo ) "re!anj) o ga%nom j)na$) Iija!e(A4iej)( nego i .a ijei $r)g "re!anja o 'rojan#$om ra')& Proro+an#'%o je( naime( "re'#$a.ao!a *e #in mor#$e ,oginje Te'i!e ,i'i mo*niji o! #%oga oa& S'oga ,ogo%i ne,a i mora( ,ra*a?e)# i Po#i!on( "re")#'e Te'i!) #mr'nome Peeja& O%aj je )gra,i i. %iin#$og $oa( je!nemje#e+ne no*i( i #a%a!a je& On!a #e #a%i nji4o%o %jen+anje( ) "ri#)#'%) #%i4 oim"ij#$i4

,ogo%a o#im Eri!a( ,oginje #%a:e&

O%a( )%rije:ena( ,ai na 'r"e.) ja,)$)& Na ja,)i je "i#ao7


11/177

jeini&?a $raje%ie Har"aionom ai i Pari!& Ai #e i #r!i7

?a ),ijenim ,orem ) !)6i #e ra#r!i Pari!( jer m) ) naro!) "a5agon#$om "rija'ej ,eja6e ga%ni(

i ) gnje%) .,og njega on me!na i.me'ne #'rije)&

Bora je #ino ra.gne%jen .,og #mr'i "rija'eja( #),ora( i #rja ) ,oj& Nije i 'o o"e'( )maome( ) .rn)( mo'i% A4ieje%a ,oi i gnje%a .,og Pa'ro$o%e #mr'i> A on!a #ije!e #'i4o%i$a$o Pari!o%a #'rijea( o!a"e'a ) ,ije#) .,og Har"aiono%e #mr'i( "oga:a r'%) "re!o!re:en!a )mre "o! Trojom7

Bija6e ne$i E)4enor( #in Poiji!a ga'ara( ,oga' i %ajan& a #%oj) ) Korin') imo je $)*)/a:om je #'igo ma!a .a #%oj) .na:a6e #)!,)(

jer m) je +e#'i'i #'ara Poiji! go%orio +e#'o

!a *e o! ,oe#'i #'ra6ne ) #%ome )mrije'i !om)(ii *e ga Trojani $o! a4ej#$i4 ),i'i a:a&S'oga #e $onio on i 'e6$e a4ej#$e $a.nei jo6 ,oe#'i j)'e( !a ne ,i ga ,ojea !)6a&

Njega "ogo!i Pari! "o! +ej)#' i )4o( i ,r.o!)6a i. njega i.e'i( i mr#$a ga "o$rije 'ama&

O%!je #mo o"e' #a#%im ,i.) je!nom& o! o#no%ni4 mo'i%a "ri+e o A4iej)& To je "re!#$a.anjeo "ogi,iji "o! Trojom i i.,or i.me:) !%ije #)!,ine7 je!ne $oja j)na$a +e$a $o! $)*e( !r)gena ,oji6')& I j)na$ o!a,ira !r)g)& Ai E)4enor) je i.,or a$6i no A4iej)( jer( E)4enor ,ira#amo i.me:) #"ore i ,one #mr'i ) !om) i j)na+$e "ogi,ije ) ra')( a A4i i.me:) #re'ne!)go%je+no#'i $raj ognji6'a i j)na+$e #a%e&-o'i%i i. #'ari4 4een#$i4 "re!anja( i. gra:e 6'o j) je Homer na#ije!io o! #'arije j)na+$e

"je#me( na4o!e #e 'a$o ) "regr6' ) o"i#ima ,or,e i "ogi,ije ra.ni4 j)na$a( 'rojan#$i4 ia4ej#$i4& -o'i%i #) +e#'o i#'i na o,je #'rane& To nam o'$ri%a !a i mo'i%i $oji #) "re#)!ni ne#amo .a ra.%oj "re!anja o A4iej) %e* i .a #'r)$')r) Iija!e $oj) "o.najemo imaj) o#no%) )

"re!anj) )#mene $njie%no#'i& Ta "o!)!arno#' mo'i%a name*e nam ) i#'o %rijeme i o#no%no "i'anje #%a$e in'er"re'aije Iija!e/ "i'anje o njenom je!in#'%) i njenom "je#ni$)( onome 6'o je on( i. #e,e( !o!ao "re!anj)&Pe%a Homer o !o,) $oga %i6e nema !o ) #je*anj)( a 'o *e re*i7 ) "re!anj) i j)na+$oj "je#mi&Pri"o%ije!anje Iija!e ijeo je ) !ae$oj "ro6o#'i( $oni #e ana4roni.ama( ) #'a%$) je

o,je$'i%no& Pje#ni$ i njego%i #)6a'eji o#'aj) i.%an "ri+e& Pje#ni$ #e ) "je#mi 'e$ #a#%imrije'$o oga#i o#o,no( i.ri+)*i #)!o%e ii )$a.)j)*i na "o!)!arno#'i ) "oja%ama& ini 'onaj+e6*e $ro. "ore!,e/ no i.ra. je ) "ore!,i "o!je!na$o o,je$'i%an& O')!a 4omer#$i "ore!,e!o:) $ao ne$e )o$%irene #i$e( ai i $ao "ri.ori i "ro!ori ) #%ije' !r)ga+iji o! onog min)og(4eroj#$o=meg!an!ij#$og( i. !o#'a !a%nog %remena&Ge!amo $ro. mnoga 4omer#$a )#"ore!,e i ) #%ije' o,i+ni4 j)!i7 na ,rige i "o#o%ene4eroj#$e( #$romne( "a i #i'ne& Tea$ ra!i nji%)/ "a#'ir ja%ja o%e ni. !oo%i/ ma'er #ena!%ija na! )"a$ano !ije'e/ !e+ari 4i'aj) $amenie i 'ojagama gone '%r!oga%o maggare i.

"o%r'nja$& ; o%a$%im "ore!,i no%iji "oge!i "je#ni$o%a %remena ne oga6a%aj) #e grom$o(name'ji%o ii #a#%im Ne)#)ga6eno #a #'arom 4eroj#$om 'ema'i$om #"e%a& ; njima $)a#mirena ia eemen'arno j)!#$oga( ,riga i na"or %e$o%i'i !a #e o"#'ane( o#ig)ra o,i'ej i

maa( #$)+ena .aje!nia& O!more na# 'a )#"ore!,e #re! o"i#a ,oje%a& A on!a na# i "re"a#'ira#"onom i ra.a"e'o6*) i.me:) #"o$ojne #%a$i!a6njie i "rije$e #)ro%o#'i ra'a/ o#o,i'o $a!a


12/177

#) +)!e#nom !o'egn)'a !o "or)ge( go'o%o $ari$a')re&Pa'ro$a $amenom .go!i 4ra,rog Ke,riona( #mr#$a m) +eone $o#'i( i.,ije o+i( 'e #e o%aj.a$o"ra i( .a o+ima 6'o #) #e na 'e "ro#)e( "a!ne # ,orni4 $oa =


13/177

"rimjere( na "ri+e i. !a%nina& )o je( %ei(

&&& i .a #a%) j)na$a i. #'ari4 %remena($a!a je $ojega o! nji4 #a%a!aa e#'o$a SRDNJI(a #) #e !arima oni i rije+ima #'i6a'i mogi&

Re$i ,i#mo( na o#no%i o%i4 #'i4o%a( !a je i "rije Iija!e ,io "ri+a( !a je ,io j)na+$i4 "je#ama ) $ojima #e ne$i %ei$i j)na$ naj)'io = "a i o!j)'io& Ii je o%o 6'o na%e!eni #'i4o%i$a.)j) i.mi#io "je#ni$ Iija!e( !a ,i )+inio )%jerji%ije eni$o%) ,e#je!)> Te6$o je ) 'o

"o%jero%a'i $a! je go'o%o ) #%a$om #'i4) Iija!e #a!rano ne6'o i. #'arog naro!nog "je#ni6'%ai njego%i4 ,e.,roj ")'a "ono%jeni4 mo'i%a& No jo6 je 'ee na*i 'o+no o,ja6njenje .a 'o $a$o

je na#'aa "ri+a o gnje%) j)na$a -eeagra( $oj)( $ao #'ari -oemo re*i i "je#mi o -eeagr)&Jer( j)na+$a "je#ma je( +ini #e( %i6e nego "ri"o%ije'$a( +)%aa i i.gra:i%aa Heen#$a "re!anja&

-eeagro%) "ri+)( "je#m)( moemo o#mo'ri'i #a !%a #'ajai6'a7 ) o$%ir) "re!anja( $ao !ionaro!nog ,aga/ i )n)'ar Iija!e( $ao #'r)$')rani eemen' o%og je!in#'%enog $njie%nogo#'%arenja& Pi'anje o "riro!i i mje#') "ri+e o -eeagr) ) #'arogr+$om 5o$or)( )

'ra!iionanoj )#menoj $njie%no#'i "re'4omer#$oj( 'e6$o !a moemo #a#%im ra#%ije'i'i&Po.najemo( i"a$( i !r)g)( 'i"oo6$i #%a$a$o #'arij) %arijan') "ri+e&O%a #'arija %arijan'a ga#i7 A'aj ro!i Eneji -eeagra& Ka!a #e na%r6i #e!am !ana o! ro:enja!je'e'a( !o:) S):aje& O!re!e !a *e !ije'e )mrije'i $a!a !ogori e"ania 6'o 'inja na ognji6')&

A'aj #%e +)je( "o%)+e je"aniama # ognji6'a( )ga#i je( #$oni ) 6$rinj)& Ne#'or i.ra#'e )ije"og j)na$a& No $a!a ) #%a:i o$o $oe $ai!on#$og %e"ra Ne#'or ),ije )ja$( A'aj #era.gnje%i( i.%)+e je"aniama i #'a%i je ) %a'r)& @e"ania !ogori i Ne#'or )mire&Re$i #mo !a je o%o #%a$a$o #'arija %arijan'a "ri+e o! one ) Iija!i> O!a$e 'o .namo> Pa )njoj ga%n) )og) ima ma:ija& Ži%o' $oji #e na4o!i i.%an j)na$a( ) ne$om "re!me')(i%o'inji( #$onjen na o#o,i'o( #$ro%i'o mje#'o( !re%ni je ma:ij#$i mo'i%& Po.na' nam je i.

%jero%anja i "ri"o%je!ne $njie%no#'i ra.ni4 naro!a& I. ,aj$e( "rije #%ega& I na6e ,aj$e "ri+aj)o .maj)( o Ba6=ei$)( +ija #e


14/177

) ne$) i%o'inj)( ) %)$a( na "rimjer& A $a!a %)$a ),ij)( i#$o+i i. %)$a i#ia( i. i#ie .e ( i..ea i.e'i #o$o( i. #o$oa go), ii %ra,aa& Pa 'e$ $a!a #e i o%a najmanja "'ia ),ije( )mire ine#a%a!i% .maj( #'ra6ni Ba6=ei$&Po#ma'rana #a #'ajai6'a jeine Iija!e( eni$o%a "ri+a o -eeagr) #'a%ja na# #'oga "re!#je!e*e "i'anje7 '$o je ) "ri+) )nio mo'i% gnje%a j)na$a -eeagra( SRDNJI $oja ga na%o!i

!a o!)#'ane o! ,oja i 'ime !onije'i 'e6$a #'ra!anja #%ome naro!)> Jer( ) #'arijoj %arijan'inema mo'i%a j)na$o%og "og),nog gnje%a( $ao ni o"#a!e gra!a( "o#an#'%a j)na$a !a #eo!j)'i( o,e*ani4 !aro%a&Pre! o%im "i'anjem #'ojimo = %aja "ri.na'i = neo!)+no& -o!a je "je#ni$ Iija!e "o.na%aone$) j)na+$) "je#m) o -eeagr) ) $ojoj je #'ari ma:ij#$i mo'i% I 6'o "o!ra.)mije%amo $a!a go%orimo o e"#$oj in'egraiji>In'egraionom "ri+om na.i%amo "ri+) $oj) "ri"o%ije!a ne$a o#o,a !jea 'a$o !a ona o#'a%ja!ojam #a#%im ne.a%i#nog )me'$a& Ona #e nao$o ni+im ne %e.)je .a .,i%anja i i$o%e !jea )$ome #'oji i mogi ,i#mo je #a#%im ije"o i "o#e,no i#"ri+a'i( ,a6 $ao i "ri+e i. Ti#)*) i je!neno*i& Paji%ije o#mo'rena in'egraij#$a "ri+a o'$ri%a nam #e( me:)'im( $ao ne6'o o! 'a$%i4

"ri+a #a#%im ra.i+ne( "o mje#') i )o.i ) jeini& Do$ #e "ri+e Hija!) i je!ne no*i #amo ni)($ao .rna na ,rojaniama( a %e.)je i4 ni' o$%irne "ri+e o Ce4ere.a!e 0ona #"a6a%a i%o'na#'a%jaj)*i 'e$ .a"o+e') "ri+) i. no*i ) no*&1( In'egraij#$a "ri+a #'oji $ao ne$i #'oer )!ije) ) $oje je )$o"jena & Ta )me'n)'a "ri+a "ri"o%ije!a( ) !r)gim "rii$ama i i$o%ima(#ae'ije i o"*eni'o ) i#'o %rijeme( o ga%nom j)na$) ii ga%nom "ro,em) !jea ) jeini&Ka$%a je on!a )oga o%a$%e "ri+e> Pr%o( in'egraij#$a "ri+a ima #nano o,je!inja%aj)*i($om"o.iij#$e !jeo%anje ) #$o") %ei$og e"#$og "ri"o%ije!anja& Dr)go( ma!a #'oji "remajeini $ao ne$i #ae'a$( $ao $%ri) "rema !)goj ni'i( in'egraij#$a "ri+a #'a%ja o#no%n)5a,)) !jea ) 6ire o$%ire( ) re! onoga 6'o #e ne !oga:a #amo je!nom o#o,i 0j)na$) A4iej)(na "rimjer1 i #amo njego%om( )#$om #%ije') %e* i #%a$ome +o%je$) )o"*e $a!a #e ) #i+nim

"rii$ama na:e&Pri+a o -eeagr) je in'egraij#$a "ri+a ) Iija!i& -o*no #re!#'%o .a #'r)$')riranje jeine i)#"o#'a%janje je!in#'%a na ra%ni "ri"o%ije!anja i ra%ni #mi#a& O')!a nam moe ,i'i mao%ano 0$a!a "o).!ana o!go%ora %%* nema1 !a i je "ri+a o -eeagr) #a!ra%aa mo'i% gnje%ai ranije( ) ne$oj o,ra!i $oja je "re'4o!ia Iija!i( ii ga nije #a!ra%aa& A$o je "je#ni$ Iija!e ina6ao #%oj) "ri+) o -eeagro%om gnje%) go'o%)( ) gra:i #'arije naro!ne "oe.ije( on je ') i'a$%) "ri+) "o'")no )gra!io ) #%oj #"je% o A4ieje%om gnje%)& Kao in'egraij#$a "ri+a(eni$o%a "ri"o%ije#' o -eeagro%om gnje%) )+%r6*)je je!in#'%o $oje ) "ri"o%ije!anje Iija!e)no#i mo'i% o A4ieje%om gnje%) i "r)a nam ja$) "o'%r!) !a je Iija!) morao )o,i+i'i je!an

"je#ni$( #a#'a%i'i je!an )mje'ni$ $oji je ge!ao na jein) !jea&Gra:a i. #'arijeg j)na+$og "je#ni6'%a nije ) Homero%oj Iija!i o#'aa '):a( $ao )$amarena&

Ja%ja #e( i#'ina( ) ,o$o%ima i ni.oiima( i #a ne$im ne)ga:eno#' i ne!o#je!no#'& I anai'i+ari#)( !a$e( !one$e ) "ra%)& Ai #) mnogo %i6e ) "ra%) )ni'ari( jer ge!aj) na onoga $oji je


15/177

)+inio !a 'a gra:a ne o#'ane nei%jena( !a #ra#') ) je!no = na "je#ni$a&Iia$ ne #mijemo ni o,manji%a'i #e,e( ni .a%ara%a'i !r)ge& S%a$i o!go%or na "i'anje !a i jeIija!a !jeo je!nog "je#ni$a( ii je "a$ na#'aa #a#'a%janjem( 6irenjem i "re$rajanjem #'ariji4

"je#ama( "o#')"no i na 'a$a% na+in !a je 'e6$o go%ori'i o je!nom a)'or)( ,i*e o!go%or "roi.i6ao i. o#o,nog )%jerenja( mo!a !o,ro )'emejenog( ai i"a$ )%jerenja i )%jerenja( a ne

i $ona+nog( #a#%im "o).!anog #a.nanja& Na6e je )%jerenje !a je je!an "je#ni$ morao !a'iIija!i njeno je!in#'%o& S'ojimo( !a$e( na #'ano%i6') )ni'araa& Ka$o ,rane #)"ro'no #'ajai6'eanai'i+ari> O#%rn)*emo #e na je!an o! +e#'o "o'e.ani4 arg)mena'a i#"i'i%a+a 'oga #mjera&; na6em i.,or) !ono#imo ) jeini 6e#nae#'o "je%anje Iija!e& To je "je#ma o Pa'ro$)( $oja.a%r6a%a "ogi,ijom o%oga j)na$a& ?a"o+inje "a$ mo,om Pa'ro$o%im !a m) A4iej !o")#'i!a "omogne A4ejima $oje #) Trojani 'e6$o "ri'i#i& Ai jo6 "rije nego 6'o Pa'ro$o( #a%)"a$an( .a"o+ne ra.go%or( A4iej m) #e o,ra*a( "i'a ga 6'o ga je 'a$o oja!ii7 !a nema

"rio"*i'i ne$) o6) %ije#'( !a ne$) ne#re*) ni#) !oja%ii ga#nii i. !omo%ine/ i%i #) jo6 iPa'ro$o%im i A4ieje% o'a& On!a 'e$ A4iej !o!aje

7

Ii nari+e6 'i .a Argejima o%!je 6'o gin)$o! a:a "ro#'rani4 !a ,i .a na#ije "a'ii #%oje>

Ono 6'o #e anai'i+arima +ini ne!o")#'i%o i ne#4%a'ji%o ) o%oj #eni je#' = 6'o A4iej i ne "i'aPa'ro$a o onome .,og +ega ga je ranije #am o'"o#ao& Ra.ma$ i.me:) i#"ri"o%e!ani4!oga:aja je( i#'ina( ) i.aganj) Iija!e %ei$& Pe' "je%anja ranije( ) je!anae#'om( A4iej je i.ogora( #je!e*i $o! #%oji4 a:a( ge!ao $a$o Ne#'or o!%o.i # ,oji6'a ranjenog -a4aona& Ka$onije ja#no %i!eo '$o je ranjeni$( A4iej o! Pa'ro$a Ne#'or) !a #e o 'ome ra#"i'a& Vra*aj)*i #e(Pa'ro$o #e namjeri na ranjenog E)ri"ia( $oga %o!i ) njego% 6a'or i o#'aje # njim !a ga "a.i&T) #mo Pa'ro$a i.g),ii i. %i!a& ; "e%anjem $oja #ije!e Trojani #e #%e %i6e "rimi+)a:ama& Te$ ) "e'nae#'om "je%anj) "ono%no je rije+ o Pa'ro$)& Jo6 )%ije$ je $o! E)ri"ia( )6a'or)& Trojani #) #e "ro,ii "re$o ,e!ema a4ej#$og 'a,ora i Pa'ro$a #a!a )ri A4iej)&Anai'i+ari naa.e !a je ne#4%a'ji%o $a$o A4iej moe( o!#)'no i $ao !a ne .na 6'o #e !oga:a(!a "i'a Pa'ro$a 6'o je ra.og njego%i4 #).a& Naro+i'o im je ne"ri4%a'ji%o 6'o A4iej i ne "i'a.a ranjenog -a4aona& Ka.)j) #'oga !a #e ') Iija!a "ro#'o ra.ama& ; na")6'anj) mo'i%a o-a4aon) %i!e i !o$a. !a "o+e'ni #'6i4o%i bVI& "je%anja "ri"a!aj) ne$oj #'aroj Pa'ro$iji(ne$oj "je#mi o Pa'ro$) $oja ,i( ) $ronoo6$om #ije!) !oga:aja "o! Trojom( "re'4o!ia +a$ i.,i%anjima o"i#anim ) "r%om "je%anj) Iija!e( #)$o,) A4ia i Agamemnona( !a$e( gnje% iK)gi&;ni'ari = a #a njima i mi = %i!e !r)ga+ije "o+e'a$ 6e#nae#'og "je%anja i .anemari%anje

mo'i%a o -a4aon)& Nije rije+ #amo o %ei$om ra.ma$) i.me:) je!anae#'og "je%anja( g!jePa'ro$a o!a.i !a i.%i!i je i ranjeni$ -a4aon( i "o+e'$a 6e#nae#'og& -o'i% o -a4aon) o+i'o je ) i.aganj) Iija!e #amo #"ore!an mo'i%( "omo*an( mogi ,i#mo re*i& -a4aon nije A4iej)ni "o +em) %aan& Samo je "o%o! !a A4iej o!a6ije Pa'ro$a i "re$o njega #a.na $oi$o #)A4eji ) ne%oji i 4o*e i )#$oro "r)i'i .a!o%ojenje A4ieje%oj o.ije:enoj +a#'i i "re$inja'iga !a im "omogne& Da je o%o #'%arno #mi#ao Pa'ro$o%og o!a#$a Ne#'or) %i!i #e %e* i.

"r%i4 rije+i $oje A4iej( ) je!anae#'om "je%anj)( $a.)je Pa'ro$)7

Di%ni -ene'ije% #ine( 'i j),im+e mojega #ra(mi#im( $ojenima "ri#')"i' mojim A4eji!a me moe( jer ne"o!no6ji%a goni i4 n)!a&

O%e #) nam rije+i #a#%im ra.)mji%e& ; !e%e'om "je%anj) A4iej je "o#an#'%) $oje je !o6o


16/177

!a ga "omiri # Agamemnonom re$ao !a *e #e ,ori'i #a 'rojanima #amo $a! o%i !o"r) !onjego%i4 a:a( !a$e $a!a "o'")no "ora.e A4eje& Sa!a( na "o+e'$) 6e#nae#'og "je%anja( o%aj'ren)'a$ %e* "re!#'oji( a -a4aon je #a#%im ne%aan&Anai'i+arima( jama+no( #me'a $oi$o na")6'anje mo'i%a o -a4aon) 'oi$o i A4ieje%onaga:anje .a6'o Pa'ro$o "roje%a #).e& Ra+%aj) #e o%!je ")'e%i in'er"re'aije& ?a

anai'i+ar#$o=gene'#$o ')ma+enje( 'o A4ieje%o naga:anje( na "o+e'$) 6e#nae#'og "je%anja( ")$a je ,e#mi#ia i o,ja6nji% je je!ino na#'an$om Iija!e i. ra.ni4 #'ariji4 "je#ama( "o#')"$om manje ii %i6e me4ani+$og "ri"ajanja& ; %i:enj) )ni'araa )"ra%o ) 'im #'i4o%imaei 'anana $ara$'eri#'i$a j)na$a A4ieja/ !a$a$o( na.na+ena #amo( ,e. "e#ni$o%og$omen'ara& Ai( 'o je o,je$'i%ni "o#')"a$ $a$a% je e"#$om "je#ni$) je!ino !o")6'en&O#mo'rimo i.,i.a7 6'o go%ori ) "riog !r)gog #4%a*anja& Po+e'a$ 6e#nae#'og "je%anja

"ri$a.)je )"a$anog Pa'ro$a& Pri.or !o#'a neo,i+an& Na! +ime #e Pa'ro$a ra#"a$ao> Na!.om #)!,inom #%oji4 #a"emeni$a& A nji4o%a je #'ra!anja i.a.%ao A4iej( o!)#'ajanjem o!

,oja& A4iej #e #a!a nije na! njima #aaio/ +e$a !a ga na $ojenima .amoe .a "omo*& S'oga#e Pa'ro$) i o,ra*a rije+ima7

C'o #i #e( Pa'ro$o( )#"a$o $o !e%oj+e )!o>

I gra!i #e !a ne .na 6'o je ).ro$ 'im #).ama& Bie ,i ra.)mji%e( %ei( #amo !a je $ome o! nji4!%ojie ro!i'ej )mro( 'amo ) !omo%ini& Samo # ne%jeriom( i re$i ,i#mo # nego!o%anjem!o!aje7

Ii nari+e6 'i .a Argejima o%!je 6'o gin)$o! a:a "ro#'rani4 !a ,i .a na#ije "a'ii #%oje>

jer mi#i na na#ije $oje #) njem) )+inii = $a!a m) je Agamemnon o!).eo Bri#eji!)& Nije i( )i#'in)( ) ra#"on o! #%ega ne$oi$o #'i4o%a = i.me:) onoga


17/177

Na o#no%i re+enoga +ini #e !a #mijemo( #)"ro6no anai'i+arima( .a$j)+i'i7 rije+i A4ieje%a na "o+e'$) 6e#nae#'og "je%anja Iija!e mog) #e +i'a'i $ao 5ina $ara$'eri#'i$a "ono#no="r$o#nog j)na$a&

?na A4iej .a6'o Pa'ro$o "a+e( a gra!i #e !a ne .na/ i "re,a)je Pa'ro$)( )%ijeno( 6'o #e

raaio na! #)!,inom A4ejaa& Jer oni #) je .a#)ii )%re!i%6i A4ieja&Iija!a je moraa ima'i #%oga "je#ni$a& O 'ome #%je!o+e ne #amo o#no%ni mo'i% oA4ieje%om=gnje%)( na $ome #'oji 5a,)a i $om"o.iija #"e%a( ii in'egraij#$a "ri+a o-eeagr)( )'$ana ) eni$o% go%or/ o%im mo*nim #re!#'%ima o,je!inja%anja )mje'ni+$og!jea "ri!r))je #e %ei$i ,roj "oje!ino#'i ) na+in) i.aganja& Je!an( i ni$a$o ne.na'an !io 'e


18/177

Po!je!na$o "o#')"no o'$ri%a +i'a'ej( o!no#no #)6aa Iija!e 0) o#mom( je!anae#'om i

"e'nae#'om "je%anj)1( ")ni #mi#ao o!)$e ?e)#o%e !a A4iej) "r)i .a!o%ojenje .a "re'r"jen) )%re!)& To je o!)$a $oja o!re:)je( na ra%ni ,oan#'%a( jeo$)"na .,i%anjaIija!e( "je#me o A4ieje%om gnje%)& No ) "r%om "je%anj) i#$a.ao je ') o!)$) ?e)# #amo

-IGO-( na,iranjem +ea& ?na$om 'e6$im i #'ra6nim( i#'ina( ai i neja#na .na+enja7

&&& i %je:a namign) mr$imo! 'oga go#"o!) ,og) am,ro#ij#$a "ro#"e #e $o#a# ,e#mr'ne ga%e( 'e #a% #e "o're#e %ei$i Oim"&

O%a$%a #m6ijena 'e4ni$a "o%e.i%anja( o,je!inja%anja i.).e'no o,imnog i #oenog #"e%a('e6$o !a #e moe "omiri'i #a #4%a*anjem anai'i+ara& Ne mog) je( re$o ,i #e( !o%ojnoo,ja#ni'i ni no%ija #a.nanja #'e+ena )"ore!nim i.)+a%anjem 'e4ni$e )#menog naro!nog

"je#ni6'%a& Po$re'ano je #'oga( ) no%ije %rijeme( i "i'anje je i )o"*e mog)*e %i!je'i ) Iija!i "roi.%o! +i#'o )#menog #'%araa6'%a( $a$o #e 'o o,i+no +ini& Nije i "je#ni$) Iija!e( ma

$oi$o !a je on na )#meno "je#ni6'%o o#onjena i i. 'oga "je#ni6'%a "oni$ao( i"a$ "o'"or) .a#'%aranje %ei$og e"a "r)ia i "i#meno#'> I o%!je "i'anja o#'aj)( a "re!oena rje6enja #)!o#'a o#o,na& Da')m na#'an$a Iija!e i gr+$og a5a,e'a na,i.) #) i "o!je!na$o #) mao

"rei.ni/ o')!a #e "re!no#' moe !a'i i je!nome i !r)gome& A$o #e( +a$( i "re'"o#'a%i'i !a jeIija!a na#'aa ) %remen) $a!a #e a5a,e' "o+eo 6ire )"o're,ja%a'i( nije a$o re*i i 'o $oi$o je

"i#meno#'i 're,ao #'a# i .a 6iro$) "rimjen) ) $njie%no#'i& Sama "a$ Iija!a o "i#meno#'i nego%ori( o#im je!nom mo!a( ) je!%a ra.)mji%oj a).ija& Ina+e( 4omer#$i #) j)!i ne"i#meni&

Nama je %ano je!no7 Iija!a( na#'aa ) .aran$e !)ge 'ra!iije )#mene j)na+$e "je#me( .na+i ine6'o no%o ) o!no#) na o%)7 "o o,im)( $om"o.iiji( )mje'ni+$im $%ai'e'ama& Anai'i+ar#$i

"ri#')" o'$ri%a ) 'e$#') Iija!e mnoge 'rago%e #'aroga( mnogo ,aga i. )#menog "je#ni6'%a#'ari4 Heena& ;ni'ari#'i+$e ge!anje 'ei o'$ri'i je!in#'%o )mje'ni+$og !jea i %ei$og

"je#ni$a #"e%a&;%jerii #mo #e7 Homero% #%ije' ,oga' je mo'i%ima na#e:enim i. naro!ni4 "re!anja #'%arani4$ro. !)ge %e$o%e& To "re!anje )a.i ) Iija!) i ) #'arijem( "r%o,i'nijem o,i$)( i a$o

"reina+eno( "riago:eno Homero%im )mje'ni+$im ije%ima i jeini njego%og #"e%a&D%ojan je i Homero% o!no# "rema #'arome mi')( !a$e "rema "ri+ama o ,ogo%ima $oji#%ije'om %a!aj) i j)!ima !ar)j) %i6e .a nego !o,ra& Ve* #) an'i+$i $ri'i+ari $a.i%ai !aHomer Oim"i#$e ,ogo%e "ri$a.)je $ao j)!e( # mnogim #'ra#'ima i manama/ i !a je(.a"ra%o( ,ogo%e )+inio j)!ima( a #mr'ne j)na$e ,ogo%ima& ; Iija!i #e( )i#'in)( i #%ije'

,ogo%a i #%ije' j)!i jo6 #oeniji i #oje%i'iji& Na Oim")( nji4o%om #'ani6')( ,ogo%i !oi#'a i%e $ao ne$a$%a 5ri%ona ari#'o$raija&

?ao$)"jeni #) ne #amo %ei$om "oi'i$om %e* i #i'nim( !%or#$im in'rigama ) $ojima ij),a%na igra moe ,i'i or)je 0%i!no je 'o ) #eni g!je Hera o,manj)je ?e)#a1& No %e* o! "r%i4 re!o%a #"e%a o%a #i$a #amo%ojni4 i 4iro%i'i4 ,oan#$i4 ari#'o$ra6a .a#jenjen je "re!#'a%om o naj%i6oj %oji %r4o%nog ,oga ?e)#a( o #)!,in#$im "re!o!re:enj) $ome #) "o!oni i #ami ,ogo%i& A on!a Homer o"i#)je i #'ra4 i #'ra4o"o6'o%anje j)!i "rema ,ogo%ima( $oji #) i %a!ari #%ije'a i goeme "riro!ne #ie& ; i#'o %rijeme( o"e'( Homero%i !i%= j)nai .naj) !a #e .a,ora%e( !a or)jem na#rn) i na #ame ,ogo%e( $a! ,oj ).a%ri&Bogo%i( na$ono6*) ii +a$ #ro!#'%om ,i#$i ne$om j)na$)( "emen)( gra!)( o!re:)j)*)!ji%o 'o$o%e .,i%anja ) Iija!i& A"oon i.a.i%a #%a:) i.me:) Agamemnona i A4ieja&Te'i!a namo ?e)#a !a o#%e'i A4ieja&

; ,oje%ima A5ro!i'a 6'i'i #ina Enej)( A"oon je "rija'ej 'rojan#$i4 ,oraa( Hera i He5e#' na#'rani A4ejaa& Pa i"a$( #%a .a $oja je i.nje!ria #%a:a i.me:) Agamemnona i A4ieja


19/177

o,ijeena #)( %e* ) "r%im #'i4o%ima #"e%a( $ao

"ra%o +o%je$o%o ja = 'o je( !a$e( ne6'o .a 'ijeo %e.ano( .a i%o' "o! o%im #)nem&Vi!no je !a #'aro 4een#$o %jero%anje( 4omer#$i %jero%anje ) "o#mr'n) #)!,in) +o%je$a( ima

je!an $orijen ) #ne%anj) i #no%i:enja& O#'aje( %jer)je 4omer#$i +o%je$( #en o! )mri4 j)!i&Jer( %i!imo je ) #n)& Ai i%o'a ) njoj nema( jer #en je ne!o!irna& ; #n) nam ).a)! "r)ar)$e/ ii ,i#mo je o,)jmi( a ona nam i.mi+e( ne#'aje& S'aro 4een#$o %jero%anje o%!je je( )

,i'i( reai#'i+$i )#mjereno& Ži%je'i .na+i ra!o%a'i i #'ra!a%a'i 0o%o !r)go %i6e1 "o! #)nem.emaj#$im& O! #)na #e o"ro#'i'i .na+i = )mrije'i&

Ne mog) #e o%!je ne #e'im je!ne aneg!o'e 6'o #) mi "ri+ae $oege( ar4eoo.i( Priar4eoo6$im i#$a"anjima o'%araj) #e i gro,o%i& o%je$ i. naro!a 'o ne %oi& Ne %aja #e& Ima') i "ra.no%ernoga #'ra4a i reigio.ni4 )'jeaja& O'%arai( !a$e( ar4eoo.i( ) .a,a+enom $raj)(g!je naro! o! 'oga .a.ire( gro,& A $a! ar4eoo.i gro, o'%araj)( +ine 'o oore.no( $o#')ro'$ri%aj) njeno = !a ,i ga )ge!ai $a$o je ,io #a4ranjen( # !aro%ima $oji #) m) "rioeni& I..nan#'%eni4 ra.oga( !a$e( ne i. o#je*ajno#'i ii o,.ira& Lei 'a$o $o#')r( $ao 6'o je mr'a%+o%je$ "ooen ,io( a ogrejao #)ne& E'o i #na6e ")'em( i. #ea& Snaga je ) njoj i .!ra%je&Pre! o'%orenim gro,om .a#'ane( .age!a #e( $o#')r) $ae7


20/177

#"je% $a$%a je( #)'imo( moga ,i'i ne$a #'ara "je#ma o #'ra6nome A4iej)& No a$o je( "rijeIija!e( 'a$%e "je#me )o"*e ,io me:) j)na+$im naro!nim "je#mama Heena( Homer joj!)g)je je!ino gra:) .a #%oj #"je%& Iija!i je on !ao !)4 i #mi#ao( i. #e,e i #%oga %remena&Iija!a !o#"ije%a !o #%oga "ra%oga %r4)na $a!a A4iej o!)#'aje o! o#%e'e na! mr'%im'ijeom& mr#$og ne"rija'eja i !aje ga na o'$)"e o)( #'arome Prijamo%a( $raj) Troje/ $a!a

#)#"regne i .a'omi ,ije#( ) je!nome #age!a i #%oj) i He$'oro%) #)!,in)( #%oj ,o .aPa'ro$om i ,o Trojanaa .a He$'orom/ $a!a( naj.a!( ) #e!om Prijamo%a i njego%oj ').i na!mr'%im #inom %i!i i #%og #e!oga oa ra#')enog na! #mr*) $oja *e i njega( A4ieja( )#$oro#)#'i*i& ?a"a+e ') A4iej& ?a+)!an "ri.or& Ai i%( +o%je+an#$i i %jeran i$)&

Nije #e ) o%om "a+) j)na$ %ei$a !)4a #amo.a,ora%io& ?naj) 4omer#$i j)nai( i oni naj%e*i(!a ")#'e #).)( i o! je!a i o! ja!i& Ne i%e 4omer#$i j)nai ) %i#o$oj #'ii.aiji( #ra %a.!a#'egn)'a( "anje na"regn)'e !a o! #e,e ne o!#')"e& Ima ) 'im j)naima #ia i%o'a& A ima )njima ne#"o i o! !jee( o! ma!o#'i +o%je+an#'%a( o! ra.,)jao#'i "riro!e&Rim#$i "je#ni$ Vergiije ).eo je i$ Trojani Eneje i. Iija!e i i#"je%ao Enei!a& Ai Vergiije%Eneja( $oji #'r"ji%o( #amo"rijegorne i go'o%o ,e.i+no %r6i #%oje #)!,in#$o "re!o!re:enje =.a!a'a$ o#ni%anja rim#$e !ra%e( ne #'ane ). rame A4iej) i He$'or)& Eneja je o! !r)gog

gra!i%a& Vi6e je o! i!eja i ra!i nji4( !o$ #) A4iej i He$'or i. i%o'a i .ara! i%o'a& I !o$ namVergiije%e Enei!e o$re*e o$o "ra%o na "oi'i$)( Iija!a na# #)o+a%a # ne+o%e6'%om i+o%je6'%o( #mr*) i j),a%j)&E"#$a O"6irno#' $a.i%anja i gomianje gra:e na#ije:ene i. #'ariji4 "je#ama moe g!e$a! !ana# na%e!e !a .a,ora%imo na ono "re#)!nije7 na j),a%& Pr%o je 'o j),a% 'jee#na( ")'ena =

"rema ro,injii Bri#eji!i& Na o%) j),a% #'a%io je mao a$en'a Homer& Nije 'o ,io ) !)4)4eroj#$og "je#ni6'%a& Ai )"ra%o 'a$o nenaga6ena( 'a j),a% "r)ia je "je#ni$) mog)*no#'gra!aije& Jer .a njom !oa.i !r)ga j),a%( %e*a i %re!nija = "rija'ej#$a( ona $oj) A4iejo#je*a "rema #a,ori i !r)g) Pa'ro$)& O%a j),a% "re%o!i A4ieje% gnje%( "o Pa'ro$o%oj#mr'i( ) #')"anj a$'i%an i #'ra6no ra.oran&

A na"o$on( ) .a%r6nom "je%anj) Iija!e( ja%ja #e i 're*a j),a%( o'%ara #e( go'o%o na"re+a(#%ije' no%i4 o#je*aje = .a #'ara ro!i'eja i .e4)!) #)!,in) $ra'$o%e$og +o%je$a )o"*e& Ona+ini $r)n) #"e%a( !ono#i )mire i ;TIHLA&To #) "ri j),a%i $oje +ine naj"o'")nije )n)'arnj) #'r)$')r) Iija!e& Pr%e !%ije( #e,i+ne !o#'a($re*) .o#re*ne #)$o,e( !ono#e #mr' i %o!e ) #mr'& ; 're*oj #'aj) rame ). rame #mr' i j),a%&; Iija!i = ne'$o je ije"o re$ao = oge!a #e je!an o! 'ren)'a$a $a!a +o%je$ 6iro$o o'%ara o+i!a o#mo'ri& #%oj) $ona+no#'& S'oga je i .a!nji #'i4 Iija!e7

Ta$o #) oni "ogre,i $onjomor) He$'ora ,ora&

-iron LACAR

I?BOR I? Homero%a Iija!a


21/177

Pje%anje PRVO Na#o%jena

K;GA( gnje%

Pr%o "je%anje Iija!e na6 i.,or !ono#i ) jeini& Ono o'%ara #"je% i njego% je $j)+&Pr%om rije+j) "r%oga #'i4a "je#ni$ je !ao #re!i6nji mo'i% Iija!e = #r!,)& Time )je!noo!re:)je i 'em) !jea& To je #r!,a naj,ojeg a4ej#$og j)na$a A4ieja # njenim $o,nim

"o#je!iama "o A4ieje%a #a"emeni$e& Po'om na# ,r.im $oraima )%o!i ) #)$o, n.me:)A4ieja i Agamemnona( ga%nog .a"o%je!ni$a a4ej#$i4 +e'a $oje !re ) o"#a!i Troj)&Agamemnon je )%re!io A"oono%og #%e*eni$a HRIS& O!,io je !a m) !a!e na o'$)"e $*erHri#eji!)( $oja je Agamemnon) "ri"aa i. ra'noga "ijena& Hri# moi A"oona !a ga o#%e'i&Bog #")6'a $)g) na a4ej#$i 'a,or& De#e'og !ana $)ge A4eji %e*aj)& Ga'ar Ka4an' o"ominjeAgamemnona !a o#o,o!i ro,inji)& Ka4an'a 4ra,ri na #o,o!n) rije+ A4iej& O.oje:eni

Agamemnon "rije'i !a *e( ) .amjen) .a Hri#eji!)( ).e'i #e,i ro,inji) Bri#eji!)( $oja je!o!ijejena A4iej)& O6're rije+i i.me:) A4ieja i Agamemnona/ #amo 6'o !o g)6anja ne !o:e&Boginja A'ena .a!ra'i A4ieja $oji na#r*e na Agamemnona& A4iej #e .a$inje !a ne*e#)!jeo%a'i ) ,oj)&Agamemnon %ra*a #%e*eni$) HRIS njego%) $*er& A4iej) o!).ima Bri#eji!)& Oja:en ignje%an( A4iej .a.i%a maj$)( mor#$) ,oi) Te'i!)& I6'e o! maj$e !a m) "ri,a%i.a!o%ojenje o! %r4o%nig ,oga( ?e)#a& K)ga "re#'aje& ?e)# 0Di%1 #$on je )!o%oji'iTe'i!inim mo,ama& Krije #%oj) o!)$) o! Here( #%oje ene& O%a je i"a$ na#)'i'i& Pre"ire #e#a ?e)#om& Pre#'ra%jen( njen #in( 4romi ,og %a're He5e#'( !o%ijaj) #e $a$o ,i #).,io ?e)#o%gnje%& ;#"ije%a na#mije6i ,ogo%e $oji #e go#'e na Oim")( "re,i%ai6') ,e#mr'ni$a&

K;GA& Gnje%

Po.i%anje -)#de& Agamemnon %rije:a #%e*eni$a HRIS

Gnje% mi( ,oginjo "e%aj( A4ieja( Peeja #ina.o#re*ni( 6'ono A4eje ) 'i#)*e )%ai ja!a!)6e "a$ mnogi4 j)na$a ja$i4 "o#a Ai!)(a nji4 )+ini'i #ame ,i'i "ja+$a .a "#inei jo6 go.,a .a "'ie = i 'a$o #e !i%o%a 4'ijenje

%r6ia =( o'$a! #e ono ) #%a:i ra.i6i ,iiA'reje% #in( j)naima %o:a( i !i%ni A4iej&T$o i o! ,ogo%a ra.!or i ,or,) me:) njima #'%ori>Di%o% i Le'in #in& On gnje%om "an) na $raja(#'ra6n) ,oe#' ,ai ) %oj#$)( 'e ginja4) ")i(.a'o 6'o je HRIS )%re!io( njego%a ?re+e(A'reje% #in& On #'i# !o ,r.i4 a4#j#$i4 a:a($*er o'$)"i'i( a goem je no#io o'$)"(Dre* ) r)$ama o%oro% %ijena e,a #'reja+ana .a'nom e.o( i #%) je a4ej#$i moio %oj#$)(a naj%i6e !%a %a!ara j)na$a A'ri!a7


22/177

ra.r)6i i #%ojoj !a $)*i %ra'i'i .!ra%iF-eni "a$ mi) %ra'i'i $*er i ).mi'e o'$)"#'ra4)j)*i o! !i%o%a #ina( e,a #'reja+aF <To m) "o%a!i6e !r)gi #%i A4eji !a 're,are o!a'i "o6') i o'$)"e "rimi'i #jajne&

Ai #e ne #%i!e 'o Agamemnon)( A'reje%a #in)(nego ga o'"remi gr),o i "ogr!ne !o!a!e rije+i7


23/177

ii ')ma+a #no%a = jer i #an !i%e nam 6aje ==ne$a nam $ae 6'o #e 'oi$o e,o A"oonra.gnje%i( !a #'o%oo%$i( !a .a%je') .amjera na6em(ne ,i o! janja!i miri# i $o.a ,irani4 $a$o4'io "rimi'i i 'a$o !a o! na# )$oni "omorF <

Ta$o im re+e i #je!ne( i me! njima )#'ane Ka4an'Te#'oro% #in( o! #%ij) 6'o naj,oje 'o$)je "'ie&On je "ri#)'an .nao !a %i!i( ,)!)*no#' i "ro6o#'(a4ej#$i a:ama on je "o! Iij ")' "o$ai'e


24/177

a +e#'i'o ne6'o ni' re+e ni' )ra!i i$a!FI #a! "or)$e ,oje Danaji o,ja%j)je6 o%!je(!a im #'reja+ 6'o ga:a !ae$o .a!aje ja!e6'o .a Hri#o%) $*er ne 4'e!o4 o'$)"e #jajne).e' ( jer %oim !a je $o! #e,e ) $)*i imam/

ona o! Ki'emne#'re( o! moje %erenie j),emeni je !raa( jer o! nje i$om nije ni #'a#omnimao gora( a nije ni )mom ni )mje'nom r)$om&Ai je i"a$ 4o*) !a %ra'im( a$o je ,oje/%oim !a %oj#$a #e #"a#e no "ro"a#' joj "re$a !a ")$ne&

Nego mi o!ma4 #"remaj'e !ar !a o#'ao ne ,i4 ja neo,!aren me! Argejem( jer nije 'o "ra%o&Ge!aj'e #%i( g!je mojega #a!a ne#'aje !araF <

Njem) o!go%ori na 'o ,r.onog !i%ni A4iej7

Lije"o( a$o mi !ar j)nai !a!) A4ejii mom )go!e #r) !a na$na!) !o#'ojn) imamFA$o ga ne ,)!) !ai( ja #am *) "o*i i ).e'7i '%oj i Ajan'o% i O!i#eje% ).e*) !ara$

"a ga o!%e#'i( a $ome ja !o:em( 'aj *e #e j)'i'FAi o 'ome *e i $a#nije rije+i na %rijeme(nego na more !i%no #a! a:) g)rnemo rn)(#$)"jajmo ,r.o %e#are( #'o%oo%$) me'nemo ) nj)i e"oi$) naj.a! Hri#o%) "enjemo $*er&Krmar #'arje6ina $oji ne$ ,)!e( i Ajan' ne$ %o!i

a:) ii !i%ni O!i#ej i I!omeneji 'i( Peeje% #ine( naj#'ra6niji o! #%i4 j)na$a(ne ,i ,oga ,rani+a )moio r'%o%a% r'%e& <

Njega "oge!a%a mr$o "rogo%ori Br.a A4iej7


25/177

nego #e( ,e#'i!ni+e( .a 'o,om !igo#mo !a #era!)je6( 'e,i %raa +a#' i -eneaj) "#e'o(me:) Trojane( 'o nema6 na )m) i ne 4aje6 .a 'o&Sa! %e* i meni "re'i6 o!).e'i !a *e6 mi !ara$(o$o njega #e mnogo )mori4( A4eji ga meni

!a!o6eF Ni$a! mi !ar # 'o,om ne .a"a!a je!na$( "o6'o A4eji gra! $oji na#ejen ra.ori'i 'roj#$i(nego naj'ei 'ere' ) ,)i Be#nog ,ojamoje o!%aj)je r)$e( a $a!a !o:e !io,a(!ar '%oj mnogo je %e*i( a ja #e a:ama %ra*am# ,oji6'a # !arom maenim( a miim( o! ra'a 'r)!an&A #a! i!em ) 'ij)( jer .ai#'a mnogo je ,oje$)*i #e %ra'i' ) a:a ).%ijeni4( ne mi#im %i6eo%!je %re:an ,ago i ,oga'#'%o 'e,i gomiam& <

Njem)( j)naima $raj Agamemnon o!go%ori na 'o7


26/177

a$o #i %ojan !a #)6a6( ,eor)$a "o#a me Hera je!na$o mi)j)*i o,a i .a %a# %o!e*i ,rig)& Nego "ro:i #e #%a:e i ma+a i. $ora ne %)i7Onoga rije+ima $ori ona$o $a$o i 're,a(

jer *) 'i $a.a'i o%o( i .ai#'a 'a$o i ,i*e&

Tri")' !o,i*e6 je!nom 'oi$o #jajni4 !aro%ara!i )%re!e o%e/ no "o#)6aj& "a #e ?a).!ajF <

Na 'o o!go%ori njoj.i A4iej ,r.onog o%o7


27/177

On im ) namjeri !o,roj "rogo%ori i $a.a o%o7


28/177

'%oja rna ,i $r%a "o $o"j) o!ma4 "o'e$aF <

O!i#ej o!%o!i Hri#eji!) nje.in) o)& Agamemnon nare:)je "o$ajne r6%e

Ta$o #e .a%a!e oni rije+ima "re$im i $i%ni(

i 'a! ra#")#'e .,or $o! a4ej#$i4 ,ro!o%a #a.%an&Peeji* +a!orj) i je!na$o#'ranim a:ama o!e(a # njim "o:e -ene'ije% #in i o#'aa !r),a&A'reji* 'a!a ,r.) na ")+in) "o'i#ne a:)(a nj) i.a,ere !%a!e#' %e#ara i #'o%o$) r'%)$ra .a ,oga( a $*er e"oi$) Hri#o%) #me#'i) a:)( $ojoj %o:a !o%i'ji%i ,ija6e O!i#ej&On!a #e o'i#n) oni i o'"o%i'i ")'em %o!enim&Po'om A'reji* %oj#i nare!i ne$a #e "ere(ona #e #'ane !a +i#'i i #a #e,e ,aa# ne+i#') more( ,i$o%e $a4) i $o.e A"oon) ,og) ==

")n) #'o%oo%$) on!a na a) 're"e'ji%og mora/ne,) #e !i.ao miri# o$o njega !im #e ).%ijo&

O! A4ieja ).imaj) Bri#eji!)

Ta$o #e 'r)!ii oni ) 'a,or)( a Agamemnonnije o!)#'o nego A4iej) #e*o #e "rije'nje&'e on Ta'i,ij) i E)ri,a') .a"o+ne .,ori' (#%ojim #)gama 4i'rim i %jernim ga#iima #%ojim7


29/177

'e im je "re!a( a oni $a a:ama a4ej#$i o!)(.a njima nera!o i:a6e ona&

Ta!a A4iej "roije #).)( #je!ne na #'rani o! #%oje !r)ine(

"ena#'oj ")+ini ). ,reg( na ,e#$rajno ge!aj)* more&

Ra.go%or # Te'i!a

Pr)aj)*i r)$e mnogo o%a$o naj%r)*e maj$)7

Ka.)j( ni6'a mi ne $rij ) !)6i( !a o,oje .namoF <;.!i6)*i 'e6$o ,r.onog #in "rogo%ori njoj.i7


30/177

Bri#eja $*er na !ar 6'o meni je !a6e A4eji&A 'i( a$o i moe6& .a6'i'i #%ojega #ina(Di%) o'i!i na Oim" i moi ga( a$o #i .,oromii '%orim i$a! )go!io njego%) #r)(

jer #am +e#'o +)o ) !%or) mojega oa

g!je #e 4%ai6 !a #i Kroniona # o,a$om 'amnim je!ina 'i me! ,o.ima #"a#ia o! "ro"a#'i gr!ne($a! #) ga ,ogo%i !r)gi Oim"jani 4'jei a #%je)7Hera( Po#i!on i ,oginja Paa!a # njima A'ena&A 'i( ,oginjo( !o:e i # Di%a o!re6i #%e.e

,r.o na 6iro$i Oim" "o.%a%6i #'or)$og ,oga($oga Brijarejem ,o.i( a j)!i #%e Egeonom.o%)( on je i o! #%oga oa jo6 #naniji #nagom&Pore! Kroniona on $a! #je!ne mo*an i !i+an(njega i ,o.i #e "re"a6e 'e ne %e.a6e Di%a&

Na 'o ga #e'i i( #e!n)%6i( $ojena .agri njem)

ne ,i i mo!a 4'io Troja ,)!e na "omo*ne$a #ije$) A4eje na $rme i4 a:ama gone*i (i #%i A4eji ne$a #e 'a$%a na#i'e $raja(a i A'reji*( #ini $raj Agamemnon( ne$ %i!i#%oj) gre4o') A4eji 6'o naj,ojem "o6') ne o!a& <

Njem) Te'i!a "o'om o!go%ori ij)*i #).e7


31/177

"o'om i HRIS $*i # moro"o%$e i#eT a:e& Nj) !o%i'ji%i #am O!i#ej o'ar) "o%e!e(miom je o) "re!a i "ro.,ori njem) o%a$o7


32/177

I a:a "o%ja6e ,r.o ni. %ao%e HiTe !aje&A $a! #) "ri#"jei %e*e ) 6iro$i a4ej#$i 'a,or(on!a oni ,reg) na Prine rn) i.%)$)a:) %i#o$o i %ei$e gre!e "o!me'n) o.!o(

"a #e a:ama 'a!a i +a!orj) ra.i:) #%ome&A on $raj #%oji4 ,ro!o%a $raj ,r.i4 #je!io #r!i'(Di%o% "o'oma$( Peeje% #ina$( Br.a A4iej/ni'i m) je !o #a%ne !o #$)"6'ine( ni'i je ) ra'i6ao( nego je #%oje i.je!ao j)"a+$o #re(),ojnog "o$i+ ejan ) !)6i i j)na+$og ,oja&

Te'i!a #e o,ra*a !i%)

Ka!a je na$on 'oga o#%an)a !%anae#'a .ora(on!a #e #%i na Oim" %ra'e %je+i'i ,o.i(#%e i4 je %o!io !i%e& A "or)$e #%ojega #inaTe'i!a #e'i #e 'a!a i ni+e i. %ao%a mor#$i4(rano #e ona ne,e#ima %ine na Oim"&Di%a gromoga#nog na:e g!je #je!i !ae$o o! !r)gi4na naj%i6oj %i#) mnogo%r4e oim"#$i gore(ona $raj njega #je!ne i je%iom $ojena njem).agri( a .a "o!%oja$ !e#niom "rimi i !i%)(Krono%o #in)( %a!ar)( o%a$o .,ori'i #'ane7


33/177

jer #e ne moe na'rag o,rianje moje !a ).me(#%e #e ne"re%arno %r6i $a! ga%om ja $imnem& <Ta$o re+e Kronion i %je:a namign) mr$imo! 'oga go#"o!) ,og) am,ro#ij#$a "ro#"e #e $o#a# ,e#mr'ne ga%e( 'e #a% #e "o're#e %ei$i Oim"&

Hera #e "re"ire # !i%om

Ta$o )go%ore oni i ra#'an) #e/ a ona) more !),o$o #$o+i #a #%e'og Oim"a #e'e%(a Di% ) #%oj o'i!e !%or& S%i )#'an) ,o.i

"re! #%ojim oem #a #je!aa #%oji4/ nije#e ni'$o njega )#)!io +e$a' ( no #%i m) "o:) na #)#re'&Po'om !i%e #je!ne na "rije#'oje( ai je Hera!o,ro "rimije'ia ,ia $a!a #e #%je'o%a # njimeTe'i!a #re,rni4 nog)( a $*i mor#$oga #'ara(

o!ma4 rije+ima gr!nim na @ro4no%a na"a!ne #ina7


34/177

Sa%ni 'a! r)$o'%ora go%ori'i #'ane im He5e#'(mioj maji Heri ,eor)$oj ee* )go!i'7


35/177

Pje#ni$ Iija!e re$ao je %e* ) e$#"o.iiji #"e%a 0) "e'om #'i4) "r%og "je%anja1 !a je A4ieje%gnje% i.a.%ao gro.n) "ogi,ij) A4ejaa i !a #e 'a$o = %r6ia ?e)#o%a %oja&

Na ")' 'e6$i4 i#"a6'anja ?e)# 0Di%1 #a!a( ) !r)gom "je%anj)( g)ra Agamemnona i #%e

A4eje& Da ,i o#%e'io A4ieja& ?e)# 6aje Agamemnon) Sna # %arji%im na!ama ) "o,je!)&San "o'i+e %oj#$o%o:) !a .ame'ne no%i ,oj = jer #a!a *e( $ona+no( .a).e'i Troj)& Ra!o#'an(Agamemnon #a.i%a ra'ni$e ) #$)"6'in)& Samo( %e* #e na%r6ie !e%e'a go!ina ,e.)#"je6neo"#a!e& Bor,eno#' ra'ni$a %aja i#$)6a'i/ mo!a je .aaria mao!)6no#g& Agamemnon #'oga

"o%jera%a #%oj "ra%i #an je!ino ga%arima& Ra'niima $ae !a m) je ?e)#( ) #n)( "or)+ione$a o!)#'ane o! o"#a!e( jer Troj) ne*e .a).e'i& Pre!ae !a #e o"#a!a o!ma4 !igne i !a$ren) $)*ama& Ra'nii m) "o%jer)j) i( ra.!ragani( "o4i'a !a o"reme ,ro!o%e .a o!a.a$&O!i#ej )#'a%ja i #mir)je naro!( na#'oji )#"o#'a%i'i re!& Da ,i 'o "o#'igao( mora )!arima !a)6)'$a i ,)$a+i Ter#i'a& O%aj r)i o6'rim rije+ima Agamemnona& Voj#i #e o,ra*aj) O!i#ej(#'ari Ne#'or i #am Agamemnon& Ona "ri#'aje na ,or,)& O$)"janje i $re'anje a4ej#$i4 +e'ao"i#)j) ra.%ijena )#"ore!,e = # ognjem( ja'ima "'ia( roje%ima m)4a( Ko.ara $oji $)"e i

$re*) $o.e& On!a #e "je#ni$ o,ra*a ,oginjama "je#me( -)#ama( !a ga na!a4n)& Sije!i "o"i#gr+$i4 #naga "o! Trojom( "o+e% o! oni4 i. Beoije( i $ra*i "o"i# 'rojan#$i4 #naga i#a%e.ni$a&I. !r)gog "je%anja o!a,rai #mo !%a o!om$a !o#'a "ro'i%na 'on#$om )#mereno6*)& Pr%orije+i Ter#i'a& ; njima #e gr),o( ai ne i ,e.ra.ono( oga6a%a o,i+an ")+anin( #i' Ga%ana i#ini$a $oji i na Ra.,oji6'e i%e ) #a#'i i a#'i& Na !r)gom mje#') !ono#imo re+eni "ore!,enn%ijena& T) #e !ojam ra'ni+$e #ie i 4eroj#$e %ei+ine gra!i !o#je!no = ma!a .a na6e o#je*anje

"one$a! i neo,i+nim #i$ama 0roj m)4a1 = a %r4)ni ) )#"ore!,i %oj#$o%o:e Agamemnona #goemim ,i$om #re! $r!a go%e!a ) "o$re')&

I& Ter#i'( Agamemnon i O!i#ej

Dr)gi #e!o6e #%i i na mje#'ima o#'an) #%ojim je!ini jo6 je Ter#i' na$a"ao ne6'o "ri$a"o(on je ne"ri#'ojne rije+i i mnoge ) #r) .nao(nao"a$e( ,e. mjere # %a!arima !a ,i #e #%a:o(

jer je 'raio +im ,i Argeje na#mija'i mogo&On je najr)niji ,io ) ijeoj "o! Iije %oj#i(

,ija6e $ri%onog i 6an'a% na je!n) nog)( a "e*a ,ija4) m) g)ra%a( jer #) na gr)!ima "ogn)'a ,ia&Cija'a ,ija6e m) ga%a i na njoj re4a%a $o#a&

On A4iej) i O!i#ej) najmri ,ija6e/ jer i4 gr:a6e o,a/ i 'a!a .agraje o"e'i Agamemnona !i%nog #'ane !a gr!i& A4eji#'ra6no #e Sr:a na nj i gnje% im o#%oji !)6)&On #e "ro!ere i Agamemnona #'ane !a r)i7


36/177

!a je o,a6$a !ri6 .a #e,e> Ne "rii+i 'e,i$oji #i %a!ar !a ) .o )%aj)je6 a4ej#$e ,ore&Po$ori( #"r!nje( me$)6i( a A4ej$e( a ne A4ejiFPo:imo # a:ama $)*i( a o%oga ")#'imo o%!jene$a "o$one %ari "o! Trojom( ne$a 'a! %i!i

je#mo i njem) mi na "omo*i ii m) ni#moFI #a! A4ieja on o! #e,e ,ojeg j)na$a

"ogr!a #'ra6no i o'e m) !ar( 'e #a!a ga !ri&A #e A4iej ne )me !a j)'i( e#'ina m) #)#'a(

jer ,i ga( A'reje% #ine( #a! "o#je!njom %re:oF <Agamemnona i.gr!i 'a$o( j)!ma "a#'ira(Ter#i'& A njem) 4i'ro "o4i'i !i%ni O!i#ej/mr$o "oge!a njega i 'e6$im ga na"a!ne rije+ima7


37/177

'a$o je # or)jem #inog ) nji4o%) $re'anj) ima#%)g!je ,i#'ao #jaj i ne,) $ro. e'ar #e !i.o&Kao $a! #'an) ja'a nei.,rojni4 $ria'i4 "'iag)#$e i !rao%i i !)go6ije a,)! oniLETATb "o A#ij#$om "oj)( Kai#'rij) o$oo %o!a(

o%)! i on)!a e'e i !i+e #e $riima #%ojim(). i$) #e*) 'a$o !a je$a i4 "o "oj) #'oji( =='a$o #e mnoga "emena o! a:a i o! +a!orara#") i#"re! S$aman!ra "o ra%nini( a ')'nja%a #'ra6nana#'a o! nji4o%i4 nog) i 'o"o'a $o"i'a ja$i4&-no6'%o i4 i#"re! S$aman!ra "o %je'nom #e i#$)"i "oj)$oi$o i6*a i %ije*a ) "roje'na %i!i #e !o,a&Kao 6'o #ini4 m)4a( $a! "roe'nji o#%an) !ani(roje%i g)#'i na%r%e ) #"rem) #'a!o%i'e $)*e(

"re")n) mije$a ) #):e( 'oi$i #e na "oj) ima "ro'i% Trojanaa A4eji !)go$o#i na:)(

#%i #e "omamio mamom !a #ome Trojane ) ,or,i&Kao 6'o .naj) Ko.ari ) ra#)'im #'a!ima $o.ea$o )+e $a! #%e #e "omije6aj) "a#)*i 'ra%)('a$o A4eje amo i onamo %oj%o!e nji4nere:a'i #'an) .a ,i'$)/ me:) njima $raj Agamemnono+ima #%ojim i ga%om na gromo%nog i+a6e Di%a(

"a#om na Arej ,oga( a gr)!ima na Po#i!ona&Kao 6'o ) $r!) ,i$ o! #%ij) #e go%e!a !r)gi4i#'i+e mnogo( jer je o! #$)"jene go%e!i %i6i('a$o Di% 'oga !ana A'reje%a )+ini'i #ina

Pje%anje TREE Na#o%jena

PRISEGE&

GLEDANJE S ,e!ema&-eg!an PARIDA i -eneaj

Goemom "o$re') a4ej#$e %oj#$e( $ojim #e !r)go "je%anje .a%r6io( ne #ije!i o+e$i%ani#)$o, na ,oji6')& Pje#ni$ Iija!e $ao !a #e o%!je "o%ino%ao .a$on) e"#$e re'ar!aije ra!nje&; 're*em "je%anj) %oj#$e #) #e #a#%im "ri$)+ie Troji& Ai( Trojani "re!a) !a #e ra' o$on+a!%o,ojem& Tre,a !a ga "o!jee Pari! 0Ae$#an!ar1( #in 'rojan#$og $raja( i #"ar'an#$i $raj-eneaj& Pari! je ra' "ro).ro+io( )gra,i%6i -eneaje%) en)( ije") Heen)& Trojan#$i$raje%i* #e ne "ri$a.)je $ao 4ra,ar ,ora& I.a.i%a a4ej#$e ra'ni$e( ai "re! -eneajemnaj"rije "o,jegne& Na meg!an *e i.a*i 'e$ "o6'o ga ,ra' He$'or nar)i& Pogo!,a ga#i7 a$oPari! "o,je!i( .a!ra' ije") Heen) a a4ej#$e %oj#$a *e !i*i o"#a!) i o'"o%i'i ) Gr+$)/ a$o(

"a$( "o,je!i -eneaj( ne$a m) ,)!e Heena( i #%a njena ,aga # $ojima j) je Pari! i. S"ar'e!o%eo& Voj#$e ra!o#no "ri#'aj) na o%o& Ve#nie ,ogo%a Iri!a( i #ama ,oginja( "rima j)!#$i i$ i o,a%je6'a%a Heen) o !%o,oj) $oji "re!#'oji& Heena 4i'a na ,e!em !a o!a'e "roma'ra

meg!an& Na $)i $o! S$ej#$e $a"ije %e* je #'ari 'rojan#$i $raj Prijam #a #%ojim #a%je'niima&Heena im $a.)je '$o #) naj,oji a4ej#$i j)nai( !oje( ) "oj)& Prijama "o.i%aj) !a )go%or i


38/177

"rimirje #$o"i #%e+ano( ). "rino6enje r'a%a& Pari! .a'im i.a.i na meg!an& -eneaj ga#a%a!a& Ai Pari!a #"a#a%a ,oginja j),a%i A5ro!i'a& O,a%ije Pari!a magom( "rene#e )njego%) $)*)( ) Troji( a #'ra6nim "rije'njama nagoni Heen) !a # Pari!om Dijei "o#'ej)( !o$ a4ej#$i .a"o%je!ni$ Agamemnon .a4'ije%a !a #e )go%or i.%r6i i Heena( # ,agom( i.r)+iGrima&

Dono#imo o!oma$ #a #enom ge!anja # ,e!ema& Pje#ni$ joj !aje %ei$) )%jerji%o#'& S je!ne #'rane "ri$a.)je ne#"o$oj#'%o i #e') %eroomne Heene( #)o+ene # %a#'i'om "ro6o6*) i.om $oje je !onijea 'rojanima i Grima/ a na !r)goj #'rani o"i#)je i !i%jenje #'ari4 ga%ara'rojin#$i4 .a je"o') Heenin( 'a$o %ei$) !a ne$a$o o"ra%!a%a #%a 'rojan#$a #'ra!anja&

I& Prijam #a #'arje6inama na $)i $o! S$ej#$i4 %ra'a&Pria.i Heeni 'e im "o$a.)je ga%ne a4ej#$e %oj%o!e

Iri!a ga#nia 'a!a ,eor)$oj Heeni !o:e "o!o,na .ao%i njenoj& An'enori*e%oj j),i Nj) Hei$aon#in An'enoro% ).e( a ona

Lao!i$a( o! $*eri Prijamo%i4 najje"6a ,ija6e&Heena Iri!a na:e ) #o,i( g!je %ei$o '$anje

"or5irn) !%o#'r)$o '$a6e i )njga )'$i%a6e ,or,e(6'o i4 $onjomore 'roji i me!or)4i A4jeji

o! Areje%i4 r)$) !o#a! "o!ne#o6e .,og nje&Bi.) nje ,r.onog Iri!a #'ane i re+e7


39/177

6'o .,og o%a$%e ene %e* o!a%no "o!no#e ja!e7o,i+jem ona %eoma na ,e#mr'ne ,oginje i+iF

Nego $a$%a je !a je( ) a:ama ne$a #e %ra'ii ne o#'a%ja nama i na6im "o'omima ao#'F <Ta$o rije$)( i Prijam "o.%a'i Heen) 'a!a7

Ga%om je nii o! Agamemnona A'reje%a #ina(

ai je gr)!ima on i "e*ima 6iri na "oge!& Njego%o or)je ima na .emji 4rano!a%noj ei&ai on #%)g!je $o o%an o,ia.i re!o%e j)!#$e/'aj mi #e naj%i6e +ini g)#'or)n) "o!o,an o%n)(6'ono $o o%an 4o!i $ro. #'a!o ,ijei4 o%aa& <Heena !i%o%a $*i( njem) o!go%ori o%o7


40/177

ja i4 o,oji) "rimi4 ) !om) #%om i )go#'i4('a$o im o%!je i$ i ja$) "ame' )"o.na4&A $a! #e #$)"e Trojani( i oni #')"e me:) nji4(6iro$im "e*ima nji4 -eneaj na!%i#i #'oje* (nego $a! #e!o6e o,a( )ge!niji ,ija6e O!i#ej&

A $a! #) #'ai "re! #%ima ra#"re!a'i rije+i i mi#i('a! je -eneaj 4i'ro go%orio( mao !o!)6e(ai %eoma .%on$o( ne ima6e o,ia' rje+ni$(ai m) "ri$a!an ,ija6e( #%e a$o je i ,io ma:i&A $a! #e !ie !a rije+ !o%i'ji%i ).me O!i#ej(#'a!e i ge!a6e !oje o,ori%6i "re!a #e "oge!(e.a ni "re! #o,om nije o$re'o( a ni o.a!a(nego ga !rao +%r#'o ) r)i $o !a je ne%je6'($a.o ,i #e na $oga na,re$)je i !a je )!a$/

ai $a! #nani ga# i. gr)!i i#")#'i #%oji4( "a m) rije+i "o'e$) "a4)jia "o!o,ne #njenim(nije!an #mr'ni$ 'a!a # O!i#ejem ne ,i #e "reo('a!a #e +)!ii ni#mo njego%) #'a#) 'oi$o& <& Tre*ega Ajan'a o"e' "rimije'i%6i "i'a6e #'ara7


41/177

Grima( ra' o$on+a&e'%r'o "je%anje .a"o+inje #enom na Oim")& Bogo%i !ono#e o!)$) !a Troja "ro"a!ne&Hera i A'ena 'o .a4'ije%aj) o! ?e)#a& O%aj "ri#'aje( ne%ojno& I"a$( na Herin .a4'je% 6ajeA'en) na ,oji6'e i.a.%a'i no%o $r%o"roi*e& 0Ta$o i#")nja%a i o,e*anje !ano A4ieje%oj maji(Te'i!i&1 A'ena "rimi i$ Lao!o$a i nago%ori Trojani Pan!ara( #a%noga #'rijea( !a ),ije

-eneaja i 'a$o #e "ro#a%i& Pan!ar o!a"ne #'rije)( no ona #amo rani -eneaja& ;go%or jera.%rgn)'i( "rimirje "o$%areno( %oj#$e #e #"remaj) !a )!are je!na na !r)g)& -eneaja ,r.oi.%i!i ije+ni$ -a4aon( #in ,oga A#$e"ija& Agamemnon ,o!ri i "o!,a!a %o:e( "o4%aama i

"o$)!e& Smo'r) %oj#$e .a%r6a%a $ore*i o6'ro j)na$a Diome!a& O%aj "rima "rije$or#).!rano( ,e. .amjer$i& Po+inje ,oj& Bogo%i "o!,a!aj) ,ore& O"i# "oje!ini4 meg!ana&I. +e'%r'og "je%anja o!a,rai #mo !%a o!om$a& Naj"rije #en) o!)+i%anja na Oim")& T)%i!imo $a$o #) ,ogo%i( ) Iija!i( .ai#'a "ri$a.ani # j)!#$im r'ama i #a,o#'ima& S%e imao,ijeje o,i'ej#$og #a%je'o%anja ) #jeni ne#onog ,ra$a ro!i'eja& ?a'im !ajemo #'i4o%eg!je #e nano%o o"i#)je $re'anje %oj#$e( naj%i6e )"ore:enja& Na o%ome o!om$)( a$o ga#'a%imo $raj #i+noga # $raja !r)gog "je%anja( a$o )o+a%amo )#'ajene( 'ra!iionane

"o#')"$e e"#$og $a.i%anja( ) $ome #) #ene %ojni+$i4 "o$re'a i #)$o,a +e#'e& ;je!no(

#)!jeo%anje ,ogo%a( $ra'$o na.na+eno ) 'ome o!om$)( o'$ri%a nam( .aje!no #a "r%imna%e!enim o!om$om( 'ra!iionan) )og) ,oan#'%a ) #'arogr+$om j)na+$om e")&

I& Bogo%i rje6a%aj) !a Troja "ro"a!ne

Ai ,ogo%i Se!e* $o! Di%a inja %e*e(#%i na .a'nome "o!)( a njima go#"o:a He,aToa# ne$'ar 'e oni $on!ir .a'nim je!an!r)gome na.!ra%jaj) i na gra! ge!a4) 'roj#$i&O!ma4 ge!a6e Krono%o #in !a na!rai Her)

"e$a% re+ma i mi#e*i na nj) "o+ne .,ori7


42/177

$ojim #e ra!e*i o.noji4> ;mori6e moji #e $onji%oj#$) $a! #$)"ja Prijam !a #'ra!a i njego%a !jea&Ra!i( a ne*emo 'e,i o!o,ri'i ,ogo%i !r)gi& <Veoma o.o%ojen Di% #a,ira+ o,a$a re+e7


43/177

Ko #in )$a%a Krona $a! ,i#'a%) "o6aje .%ije.!)!a ,ro!ara ii %ojniima 6iro$e %oj#$e.namenje ,i'i( a i. nje i.,ijaj) %arnie #ine7'a$%oj "o!o,na .%e.!i A'ena Paa!a 'a!ana .emj) #$o+i #re! %oj#$e( i #%a$i #e .a+)!i ,ora(

,io $onjomora 'roja i # na.)%$om ije"im A4ejaa&Ta!a je #)#je!) ne'$o o$ren)% #e re$ao o%o7


44/177

) #e!mo "je%anje&Diome! #e ,ori ,oje o! o#'ai4 j)na$a& Pan!ar ga rani #'rijeom& Ai on ),ija Pan!ara& Te6$oranja%a i Enej)( #ina ,oginje A5ro!i'e& Snai ga i 4ra,ri ,oia A'ena( 'e Diome! )!ara i na#ame ,ogo%e $oji #e ) ,oj )"i*)& Do$ A5ro!i'a .a$rij)je Enej)( Diome! je ranja%a ) r)$)&Iri!a o!%e.e A5ro!i') na Oim"& T) je 'je6i maj$a Diona& ai joj #e #mij) o#'ai ,ogo%i& Enej)

#"a#a%a A"oon& Diome! na%aj)je 'rire! i na #amog A"oona& I"a$ )#')$ne $a! ga o%ajo"omene !a #e ne gra!i je!na$ ,ogo%ima& Bog ra'a Are# ,ori na #'rani Trojanaa& O%i #inona%aj)j) i "o'i#$)j) A4eje& ;'o #e ) ,oj )mije6aj) Hera i A'ena& Hera #o$oi A4eje( A'ena i!aje Diome!a& S$o+i m) na ,ojna $oa& Ta$o naj,oji a4ej#$i ,ora e'i me:) ne"rija'eje na

,ornom $oima $ojima )"ra%ja ,oginja& Diome! ranja%a i #amog ,oga ra'a Are#& O%aj ,jeina Oim"( g!je m) %i!aj) rane& ?a njim ,oji6'e na")6'aj) Hera i A'ena&; na6em i.,or) !ajemo #a!a #en) Diome!o%og #)$o,a # Pan!ara( Enejom i #amomA5ro!i'om& Sena je i.a'$ana o! reai#'i+$i4 "oje!ino#'i #%oj#'%eni4 o"i#ima ranja%anja i

"ogi,ija ) Iija!i& Dr)gi o!oma$( ) $ome Sar"e!on( je!an o! 'rojan#$i4 #a%e.ni$a( $oriHe$'ora 'a$o:er je 'i"i+an .a 4omer#$i o"i#e ,oje%a& Ka!a #e ra'ni #)$o, nano%o ra#"am#a(

"je#ni$ o"e' "ri,jega%a )#"ore!,i !a ,i nam !o+arao ),ojno me'e&

I& Diome! ),ije Pan!ara i rani Enej) $amenom iA5ro!i')( $oja je !o6a !a "omogne #in)( rani ) r)$)

Do$ #) #e nji4 !%a 'a!a ') ra.go%arai 'a$o&ona #e !%ojia ,ie "rima$o6e # $onjima ,r.im&Pr%i #e o,ra'i onom Li$ono% ,i#'a%i #ina$7


45/177

#'ra6no %i+)*i& R)$om 'a! goem "ogra,e $amenTi!eje% #in( !a ne ,i ni !%a ga +o%je$a !iga($a$%i #) j)!i !ana#( a onaj njim .ama4ne a$oi njim .go!i Enej) ) ,e!ro( g!eno #e #'egne#%ija ) ,e!ro( a 'o #e i +a6iom na.i%a mje#'o(

#mr#$a +a6i) njem) i o,je m) "re'rgne ie/ra"a%i o!ere $amen Eneji $o)( a #amo

j)na$ na $ojena "a!ne( a $r)"nom )"re #e r)$omo 'e( i njem) #e rna "o o+ima ra.ije 'ama&Ta!a ,i "ogino ') j)naima %a!ar Eneja(ai ga !i%o%a $*i A5ro!i'a o"a.i o6'ro(ma'i $oja ga ne$a! An4i#) ro!i "a#'ir)7

o$o !ragoga #ina 'a! ,ijee o%ije r)$e( "a ga ,riji%o #jajnim omo'a "a6'em o! #'rijea!a ,i ga #"a#ia( !a ne ,i ,r.o'r$i Danajaa $ojigr)!i m) "ro,io me:) i 'a$o m) )'rno i%o'&

Ta$o A5ro!i'a #"a#e i. ,or,e #%ojega #ina(a #in Ka"aneje% !o,ro jo6 "am*a6e !ogo%or onaj$a$o ga gra'i ,ora Diome! na)+io ,ija6e7on #nano$o"i'ne #%oje .a)#'a%i $onje !ae$oo! ,ojne g)%e i $oom .a o,)$ Pri%ei ).!e(

"a Enejin $onjma e"ogri%im "o#$o+i 4i'ro'e i4 o! 'roja !ogna A4ejima # na.)%$om ije"im&Dragom !a!e i4 !r)g) Dei"i)( $oji m) o! #%i4naj!rai ,ija6e %r6nja$a( jer .nao je )go%e' m) ) #%em(a:ama "ro#'ranim !a i4 o!%e.e&

A "o'om #e j)na$) $oa #%oja "o"ne i ,i#'a%e "ri4%a'i ).!e(.a Diome!om "o'jera 'a! #nano$o"i'ne $onje)#'ro( a on "o'r+i .a Ki"ar$om # o$r)'nom me:)%i!e* !a je ,oan#'%o ,e. #nage i nije o! oni4

,oginja je!na 6'o )me !a )"ra%ja ,or,ama j)!#$im(i !a nije Enija ra.,igra!( a ni A'ena&A $a! je #'ign)( $ro. g)#') $ro. g)%) HiTe .a njom(on!a #e i.%ije #in j)na$a Ti!eja i nj)#$o+i%6i ) r)$) njen) i#"o! !ana "ogo!i o6'rim

$o"jem7 o!ma4 #e njoj ) $o) $o"je .a,o!e$ro. "a6' am,ro#ij#$i( 6'o ga Hari'e #a'$a6e #ame(i.na! !ana& A njoj.i "ro)ri am,ro#ij#$a $r%aI4or( $a$%a 'e+e ) iama ,aenom ,og)7

,ogo%i ne je!) $r)4a i r)menog ne "ij) %ina(.a'o nemaj) $r%i i ,e#mr'ni .o%) #e ,o.i&Ona %ri#ne %eoma( i #in joj "a!ne i. r)$)7ai ga ) r)$e e, A"oon ).me i 'amnom.a%ije magom( !a ne ,i ,r.o'r$i Danajaa$oji gr)!i m) me:) "ro,o i 'a$o m) )'rno i%o'&Ta!a ga#o%i'i ,ora Diome! .agraja na! njom7


46/177

B)!e6 i ) ra' #e mije6aa( 'i *e6 o! ra'a( mi#im(.gro.i'i #e( i a$o !ae$o o njem) +)je6F <

II& Sar"e!on $ori He$'ora& Are# o#o$oi Trojane&

Ta!a Sar"e!on #'ane !a gr!i He$'ora !i%nog7

Re+e !a *e6 gra! ,e. naro!a( ,e. "omo*ni$a

,rani'i #am # ,ra*om i .e'o%i #%ojimFAi #a! ni$oga o! nji4 ne mog) %i!je'i i na:emnego #%i #e "a6e $o "#i $a! o"a.e a%a(a mi #e ,ijemo ')( mi $oji #mo "omo*na %oj#$a(

jer #am "omo*ni$ i ja( i. !ae$e #'igo #am .emje(!ae$e Lea$efem one na %iro%i'om K#an'i&Ima o#'a%i4 j),) i # njome #in+i*a )!a(

a i goemo ,ago( .a $ojim )!i '$o nema/nego i$ij#$e o"e' #o$o ,ore i eim#am !a #e ,orim # j)na$om( a o%!je ni6'a ne imam6'o ,i mogi A4eji o!nd#' ii o!%e#'i&A 'i #'oji6 ,e. "o#a i !r)ge ne "o'i+e6 ,ore4ra,ro "o!no#i'i ,or,) i j),e #%oje 6'i'i'i&Samo anene !a %a# ne )4%a'e #%e4%a'ne .am$e(i !a ne "o#'ane'e !)6manima o%ina i "ijen(

,r.o *e oni %a6) mnogoj)!nom '%r:e ra.ori' &S%e 'o 're,a ima'i na )m)( !anj) i no*)($a!a %oj%o!e moi6 #'arje6ina #a%ni4 !ae$o(4ra,ro !a i#'raj)7 'ime o!,ai*e6 $aranje 'e6$oF <Ta$o re+e Sar"e!on( a He$'ora ) #re rani/o!ma4 # $oa ) or)j) na .emj) #$o+i&Sje!e*e #%)!a "o ijeoj "o %oj#i $o"jima o6'rim%i'a6e ,o!re*i na ,oj( na )a#an gonja6e "o$oj&On!a #e o$ren) oni i "rema A4ejima #'an)7ai .aje!no o#'an) #%i Argeji( ,e. #'ra4a&Kao 6'o %je'ar "e%i "o #%ije'om ra#')ra g)mn)($a! #e "6enia %eje( i $a!a Deme'ra "a%ao! "e%e o!%aja i'o( a %je'ar !)%a = o!o.!o

,ijee #e gomie "e%e "o .emji = 'a$o A4eje ,ijea "ra6ina "o$ri( $oi$o me:) njima $onji%ro 'o"o'a i "ra4 !o ,ron+anog %i'aj) ne,a(

jer #e "ome#a# o"e'7 %o.ar o$ren)6e $oa&R)$ama ja$im "o:) ) ,or,)( na#r'ji%a Are#rn) noj) #")#'i na ,or,) !a o,rani Troja(#%)!a o,ia.e*i i #%e i#")nj)j)*i $a$o m) e,o

,og A"oon # ma+em #a .a'nim nare!io ,ija6ene$a o4ra,ri Troja $a! Paa!e %i!e A'en)g!je #e "o%)$a( a ona "omo*nia ,ija6e Danaji&

CESTO Pje%anje


47/177

Na#o%jena

He$'or #e #a#'aje # An!roma4a

Kr%a%om "o$oj) na ,oji6') 6e#'o "je%anje #)"ro'#'a%ja #ene i. i%o'a ) gra!) Troji&

Ra'na #re*a #e o$ren)a& Trojani #) ) ne%oji& Vra+ Heen #a%je')je He$'ora !a #mio%aA'en)& He$'or 4ra,ri Trojane( "a o!a.i ) gra!& Tamo 'rojan#$e ene 're,a !a #e "omoeA'eni i o,re$n) joj r'%)& Na ,oji6') #e #)#re*) i$ij#$i %oj%o!a ga)$om i Diome!& Ai)mje#'o !a "o!ijee meg!an( oni #e !ar)j) 0i.mjenj)j) o"rem)1/ "re"o.nai #) #e i "o6')j)De!o%#$ .a%je'e "rija'ej#'%a& 0O%!je je )me'n)'a ije"a "ri+a o Beero5on'&1 Trojan#$e ene).aman o!a.e ) A'enin 4ram& He$'or 4i'a maji& Trai Pari!a i "ogr!ama ga nagoni !a "o:e) ,or,)& H'io ,i !a "o.!ra%i en) An!roma4) i #ina A#'ijana$'a& Ne .a'i+e i4 $o! $)*e( nego'e$ na S$ej#$oj $a"iji( "re! i.a.a$ na ,oji6'e& S)"r)nii ra.go%araj)( !je+a$ A#'ijana$' #e

"re"a!ne o! o+e%a $aige& Ra#'ana$& Pari! #re'ne He$'ora i o,a ,ra'a )re na ,oji6'e&D%ije #ene ")ne "emeni'i4 o#je*aja( %i'e6$i4 i o,i'ej#$i4( !ominiraj) 6e#'im "e%anjem $oje!ono#imo ) jeini& Je!na je #)#re' Ga)$a i Diome!a na ,oji6')& Ve* ) 'oj #eni .a4)$'ai ,oj(

o"i#an ) "e'om "je%anj)( )#'a%jen je i +)!e#no #miren& D%a ).or=j)na$a( o'menog %i'e6$og!ranja( !aj) "rimjer "o6'o%anja o,i'ej#$i4 o,%e.a i go#'o"rim#'%a& ; 'om #mirenj) ,or,e$ao !a je "ri"remjen #)6aa !a o$rene "oge! na .,i%anja ) Troji& T) Ra#"a$ane "o%or$eena( ,rini #in He$'or i( naj.a!( #)#re' He$'ora i An!roma4a( )no#e ) $a.i%anje .%)$o%eo,i'ej#$e 'o"ine( j),a%i i ')ge& Ra.go%or m)a i ene %e* je o"ro6'aj( $ao !a .a He$'ora

"o%ra'$a nema&

He$'or #e #a#'aje # An!roma4a

Trojani #e "o%a+e( jer A4eji na!%a:)j)

Sami A4eji i Troja ) $re6e%) o#'an) gro.nom(amo i onamo ,oj #e "o %oji6') "oma$ne +e#'o(

jer #) je!ni na !r)ge me!o$o%na ,aii $o"jai.me:) rije$e K#an'a i rije$e Simoen'a ima&Ajan'( #in Teamono%( 'a a4ej#$e o,rana( "r%i

'rojan#$) "ro,ije +e')/ = !r)garima #%je'o#' !one#e( jer on naj,ojega j)na$a "ogo!i 'ra+$og(%rog i ja$og A$aman'a( E)#or) #ina&Pr%i ga .go!i ) o,o! g)#'ogri%og njego%a Sama(

"a m) "ro,ije +eo i 6ija$ me!eni njem) "ro!re ) $o#' !),o$o( i 'ama m) "o$rije o+i&A$#ia( Te)'ran') #ina( ga#o%i'i ra'ni$ Diome!

"og),i/ on ) Ari.,i( ) ije"o #a.!ano gra!)(i%io # o,inim ,agom i j)!ima ,eja6e mio(

jer je #%e !o+e$i%o na ")') imaj)*i $)*)&Ai ni'$o njega o! ao#ne ne #"a#e #mr'i

#')"i%6i ) "omo* "re!a nj( no i%o' ).me Diome!njem) i ra'nom !r)g) Kae#ij)( $oji m) 'a!a


48/177

$oima )"ra%ja6e/ o,ojia "o! .emj) o!)&Dre#) i O5e'ij) 'a!a E)rija or)je #%)+e

"a .a E#e"om $rene i Pe!a#om 6'o i4 naja!anim5a A,ar,areja ,e#"rije$ornom B)$oion)ro!i( a 'aj #in Laome!on') "ono#nom ,ija6e(

"r%oro:ena( a 'ajno ma'i ga ro!i&Pa#)*i o%e ) gori on nim5i o,j),) o#o,a(ona .a!e'inji i !%a ,i.ana na #%ije' !one#e&Ta!a o,ojii #nag) i ,ijee ra.go,i )!e#in -e$i#'eje% 'e im # ramena or)je #%)+e&Smeoni ,ora Poi"e' A#'ijaa "og),i "o'om(a O!i#ej Pi!i'a i. Per$o'e ),ije $o"jemme!eni/ Te)$ar !i%nog "a$ #ma$ne Are'aona(A,er ,i#'a%im $o"jem An

'io4 )ni6'i i%o'

Ne#'oro% #in( a Ea' j)naima $raj Agamemnon7Ea' ) Pe!a#) #'rmom $raj .eeni4 i%ja6e aa$raj Sa'nioen'=%o!e( a Leji' ia$i .go!i$a!a je ,eo( = E)ri"i -ean'ij) or)je #%)+e&A!re#'a )4%a'i i%a ga#o%i'i ra'ni$ -eneaj(

jer #) m) 'r+e*i "o ra%nini ) #'ra4) o!,jegi $onji( "o6'o #) #e .a"ea ) gran) na me'ji$e ,)n$oa na r)!i "reomi% 'e #ami o'r+a6e ) gra!$)!a #) i !r)gi $onji ) #'ra4) o!,e*i .nai/#am #e i.%ai on # #'ajaa "ore! $o'a+a(ni$ #e iem #)r%a ) "ra6in)& Pri#')"i 'a!aA'reje% #in -eneaj # !)go#enim $o"jem ) r)i&On!a A!re#' njega .a $ojena "ri4%a'i moe*i 7


49/177


50/177


51/177

nago%ori'i 4ra,rog i +e#'i'og Beero5on'&Ona i.mi#i a i $raj) "ro.,ori Pre'o7


52/177

i ) e5ira i ima ) 6iro$oj i$ij#$oj .emji&Di+im #e 6'o #am o! ro!a o! 'oga i o! $r%i 'a$%e& <Re+e( = i gra'i ,ora Diome! ra!o#'an "o#'a'e ) 4rano!a%$) .emj) !)go#eno $o"je .a,o!e(

"o'om naro!nom re+e "a#'ir) rije+ima me!nim7


53/177

).me m) r)$)( #'ane GOVORITb i re$ne m) o%o7


54/177

me'n)i& S ee$om #%e A'eni "o!ign) r)$e(i 'a! "ri4%a'i "a6' Teana o,ra.a e"i4(

"a ga na $ojena ona e"o$o#oj me'ne A'eni(%ei$oj Di%o%oj *eri i.go%ori moi'%) o%)7


55/177

Ai $a! ,ogo%i meni 'oi$e nameni6e ja!e( ,ar !a #am on!a j),a j)na$a "o#'aa ,ojem($oji ,i o#e*o r)g i "rije$ore mnoge o! j)!iFAi #'ano%nog #ra ) o%oga nema ni #a!a(ni' *e ga $a#nije ,i'i( a 'o *e i#"a6'a'i( mi#im&

Nego( !jea #a! ):i i #je!ni na #'oi) o%)(De%ere( jer 'i je !)6) o#%ojia naj%e*a m)$a.,og mene $)je i ). 'o .,og Ae$#an!ro%a grije4a/na na# je !%oje Di% na%aio ao#n) #)!,)o nama !%oma i ) "o'om#'%) "je#me ,i'iF <

Njoj.i o!go%ori na 'o #jajno6emi %ei$i He$'or7

Ii je je'r%a e"or)4im "o6a i mo!a.ao%a i ) 4ram A'enin( g!je Trojan$e !r)gego#"e e"o$o#e 4o*e !a )mire ,oi) #'ra6n)> <He$'or) 4i'ra na 'o $j)+aria "ro.,ori o%o7


56/177

o%aj "o! gorom "a$om 6)mo%i'im i%ja6e ne$a!(ima "o! "a$ ) Te,i( a %a!ar Kii+anim ,ija6e/$*i njego%a "o:e .a He$'ora o,)+ena ) me!&Ona #e #)#re'ne # njime( a !a!ija i:a6e # njomeno#e*i na gr)!ima #ina ,e.a.enog( neja$o !ije'e(

j),ima He$'or) #ina( a e"oj "o!o,na .%e.!i/He$'or je njega na.i%o S$aman!rijem( !r)gi ga .%a4)A#'ijana$'om( jer je #am He$'or ,ranio Iij&He$'or #e #in) #%ome( $a! %i!e ga( *)'$e na#me'i(a An!roma4a #'ane $raj %ojna rone*i #).e(#'i#ne m) r)$) i o%a$o m) go%ori'i "o+ne7


57/177

To mi .a,ranj)je #re( jer na%i$a )%ije$ +e#'i' ,)!em i 4ra,ro #e ,orim me! "r%im 'rojanima #%ag!a(%ei$) 'e$)*i #a%) i o) i #amome #e,i&Jer ja !o,ro .na!em ) !)6i i) #r) #%ome7!o*i *e !an ) $oji i #%e'i *e "ro"a#'i Iij(

Prijam #am i naro! $raja %i+noga $o"j)&Ai ne aim ja 'oi$o 'rojan#$) #)!,)ni He$a,a #am) ni Prijama( na6eg %a!ara(nn ,ra*) 6'o i4 je mnogo i #%i #) !o,ri j)nai(ai *e ) "ra4 "a#'i o! r)$) j)'i4 $r%ni$a( ==$oi$o aim 'e,e( me!or)4i $a!a 'e $oji

"a+ne o!%e!e A4ejaa $a! ).me 'i !ana$ #o,o!e&Pa $a! mora!ne6 i%e*i ) Arg) '):in$ama '$a'i(i %o!) no#i' i. Hi"erije i -e#ei!e) m)i %ejoj i j)'oj( a n)!a 'e "rimora #ina(on!a *e $a.a' $ogo! $a!a %i!i 'e #).e g!je ije#7


58/177

Re+e #jajni He$'or i "o'om ).me #a .emje6em $onjore"ni( a !raga ) !%ore $rene m) j),a+e#'o #e o,.ir)*i .a njim i gro.ne ij)*i #).e&Br.o #'ie ) !%ore .a "rija.an gra:ene i%o'(a) !%ore %oj#$omore He$'ora i ') .a'e+e

#%oji4 !%or$inja mnogo i #%e i4 "o'a$ne na "a+&Ži% jo6 He$'or ,ija6e ) #%ome o"a$an !%or)(

jer #) mi#ie( ne*e i. ,oja #e %ra'i'i %i6eni'i A4ej#$om ,ije#) i !e#nii r)i )'e*i&

Pari! i He$'or #e %ra*aj) na %oji6'e

Nije ni Pari! o$e%o ) #%ome %i#o$om !%or)(nego #e or)jem #jajnim i #a%nom or)a me:)($ro. gra! "o'om "ro'r+i ) noge #e ).!aj)*i ,r.e&Kao 6'o "o#'aa $onj( $a! je+ma #e na.o,je %e.an(

ra#'rgne oga% i "ojem o!e'i( #%e 'o"o' ga #'oji( jer je o,i$o !a #e ) rei e"o'e$oj $)"a&gi.!a%( a ga%) !ri %i#o$o( na o,je m) #'ranegri%a ni. gre,ene "a!a( 'e #ija je"o'om i #nagom(

,r.o ga o!no#e noge na o,i+na mje#'a i "a6)7'a$o i Pari!( Prijamo% #in( # Pergama $)e#i:e ,i#'aj)*e


59/177

Heen& He$'or +ini $a$o m) je #a%je'o%ano& A4eji #) neo!)+ni& Naj.a! !rije,om o!re!eAjan'a( #ina Teamono%a( !a #e ,ori # He$'orom& -eg!an 'raje #%e !o .aa#$a #)na& Pa!ano* i ga#nii ra#'a%jaj) ,ore& J)nai o,!are je!an !r)goga = ma+em i #jajnim "oja#om&A4ej#$i ga%ari #e go#'e ) Agamemnono% 6a'or)& Ne#'or "re!ae "rimirje i )'%r:i%anje'a,ora $o! a:a& Trojani #a.i%aj) #$)"6'in)& Pari! "ri#'aje %ra'i Grima Heenin ,ago( ai ne

i Heen)& A4eji o!,ijaj) o%aj "rije!og $oji im "reno#e ga#nii( ai "ri#'aj) na "rimirje( !a#e #a4rane mr'%i& Sje!e*eg j)'ra $)"e i4 i #"aj)j) o,je .ara*ene #'rane& A4eji na+ine o"$o"i ,e!em !a )'%r!e #%oj 'a,or&I. #e!moga "je%anja !ono#imo !%a o!om$a& ; "r%ome #'ari #a'$ore$i Ne#'or( %je6'i

,e#e!ni$( na%o!i a4ej#$e j)na$e !a i.a:) na meg!an He$'or)& -aj#'or#'%o "je#ni$a Iija!e ) "ri$a.i%anj) j)!#$i4 'i"o%a %i!no je ) 'ome o!om$)& Dr)gi j# 'i"i+na #ena( #'ani eemen'!o,ro "o.na' 'e4nii )#menog "je#ni6'%a& S)ne je na #miraj)( #"rema #e %e+era ) A4ej#$om'a,or)( %ino #e $)")je i 'o+i( i go.,a 'raje ijee no*i&

Ai ne,om #e 'e6$o i .o#)'no "reme*e ?e)#o%a gromo%i&

I& Na Ne#'oro% "o.i% )#'aje !e%e' j)na$a !a #e "o,ij)&Ko$a "a!a na Ajan'a( Teamono%a #ina

Ta!a )#'ane Ne#'or i o%o Argejima re$ne7


60/177

I ja #e ,ora4 # onim( i #a%) mi !a!e A'ena('e ja naj%e*eg 'a!a i najja+eg ,ora "og),i4/%ei$ je eao na ') i "r)*o #e 'amo i amo&Ej !a #e Hari i !a je $o ne$a! #naga mi +ia&imo ,i # $ime meg!an !a !ijei #jajno6emi He$'orF

O! #%i4 A4ejaa me:) %ama ima j)na$a(a %a# ni je!an ne ei na meg!an He$'or) i.i*& <Ta$o i4 "re$ori #'ara( a !e%e' #e ,oraa !igne&Pr%i )#'ane o! #%i4 j)naima $raj Agamemnon(.a njim Ti!eje% #in Diome! )#'ane #nani(

"o'om Ajan'a o,a( !%a ja$a nae'a ,ije#na()#'an)( .a'im jo6 I!omenej i "ra'ia njego%

j)na$ -erion ,og) %oj#$omori Arej #i+an(.a njima )#'ane #in E)emono% #jajni E)ri"i(Toan'( An!remono% #in( i O!i#ej )#'ane !i%ni/#%i #) ejei oni # He$'orom ,ore #e !i%nim&

Njima $onjani$ Ne#'or "rogo%ori "ono%o o%o7


61/177

ai a$o %oi6 i He$'ora i .anjga #e #'ara6(on!a im je!na$) !aj o,ojii #nag) i #a%)F <Ta$o re$n)( i Ajan' ) #jajn) #e ) me! o,)+e(a $a! je or)je #%e na #%oje %e* na%)$o 'ijeo('a! #e "o)ri $o $a! goro#'a#ni Are# $ora+a/

$a! me! j)na$e 4i'a ) ,or,)( 6'o i4 Kronion) j)') )%ai mrnj) !)6og),n) ne$a #e ,ij)&Ta$o #e !ie Ajan'( goro#'a#ni a4ej#$i ,rani+7

"o!#me4 m) ,ija6e na i) mr$om i #'ra6nom( a on je6iro$im $ora$om #')"o !)go#enim %i'aj)* $o"jem&Ra!o#'i ,ija4) ")ni Argeji %i!e*i njega(a #'ra6no $ojena #%ima 'rojanima !r4'a'i #'an)&He$'or) #amom "o+ne ) gr)!ima )!ara' #re(ai #e nije %e* mogo "o%)*i ni'i #e #$oni' na'rag ) g)#') %oj#$)( jer #am je "o.%o na meg!an&

II& ;morne %oj#$e #e go#'e( a Di% ")a gromo%ima

Ta$o #) je!ni # !r)gim go%orii ,ogo%i ima&Ta!a #miri #e #)ne i "o#ao #%r6e A4eji&Go%e!a #'an) $a'i "o +a!orj)( %e+era'i "o+n)&Po'om a:e mnoge o! Lemna "ri#'an) # %inom(6'o i4 je E)nej #in Ije#ono% "o#ao ,io($oga # Ije#onom( j)!ma "a#'irom( Hi"#i"ia ro!i&A'reji*ima( Agamemnon) i -eneaj)o,a6$a "o6aje %ina na "o$on 'i#)*) mjera&I. 'i4 a:a A4eji !)go$o#i #'an) $)"o%a' %ino( je!ni .a me!( a !r)gi .a ,i#'a%o eje.o(

je!"i .a go%e:e $oe( a !r)gi .a go%e!a i%a( je!ni .a ro,je( a "o'om ,oga') #"remi6e go.,)&@ije) #e 'a!a no* A4eji !)go$o#i imago6*a( a) gra!) Trojani i "omo*nii&@ijee je no*i ne%oje #mi6jao "rem)!ri !i%egrmee #'ra6no& Be!o*a i #'ra4 o#%ajaj) j)!e7na .emj) e%a4) %ino i. $)"a( i ne #me!e ni'$o%ina "i'i !o$ nije #%emog)* i.i !i%)&Po'om .a#"e i )i%aj) !aro%e #an$a&

OS-O Pje%anje Na#o%jena

PREKIN;TA BITKA

?e)# .a,ranj)je #%im ,ogo%ima !a #e mije6aj) ) ,i'$)& On ,oji6'e "roma'ra # gore I!e& Sano%im j)'rom .a"o+inje no%a ,i'$a& ; "o!ne ?e)# #'a%ja na 'era.ije #)!,ine .ara*eni4#'rana& O!mjera%anje i.i:e "o%ojno "o Trojane& A4eji #e o#anjaj) na Diome!a& Trojani%jer)j) ) "o,je!) "o! o$rijem He$'oro%im& Boginja Hera je!na$o na#'oji ,ogo%i "re$ora+e?e)#o%) .a,ran)& ?a)! nago%ara Po#i!ona !a #e )mije6a ) ,oj& Agamemnona 4ra,ri& Ai

$a!a i #ama $rene !a "omogne A4ejima( ga#nia Iri!a o"ominje je o6'ro !a o!)#'ane o!


62/177

#%oje namjere& ?e)# !oa.i i #ao"*a%a #%oj) o!)$)7 A4eji *e i #je!e*eg !ana 'e6$o#'ra!a%a'i( i 'a$o *e ,i'i #%e !o$ He$'or ne ),ije Pa'ro$a i A4iej ne "o:e nano%o ) ,or,)&

No* "re$i!a nere6en) ,i'$)& He$'or # %oj#$om ogor)je na o'%orenom( ) ra%nii "o!Trojom&

I. Pre$in)6e Bi6$a o!a,rai #mo !%a $ra'$a o!om$a& Pr%o( "o.na') #en) $a$o ?e)# mjeri#)!,ine& 0O%a #ena je )6a i ) "o'onj) e)ro"#$) e"i$)( $ao #'ani eemen' o"i#a ,oje%a&1 I(!r)go( .a%r6ni "ri.or( g!je #e o"i#)j) ,e.,rojne %a're o$o $oji4 "ro%o!e no* Trojani& ; o,ao!om$a o'$ri%a nam #e ra#"on o! aegori+ne mi'#$e #i$e !o "ore!,i oi%jenog o"i#a(

"ro#'or $ojim %a!a maj#'or#'%o "je#ni$a Iija!e&

I& Di%o%a mjeria #)!,ine

Do$ je jo6 ,ia .ora i #%e'i #%anji%o !ana$(ga:aj) #'rijee #a #'rana o,ij)( i Pa!a4) ,ori/a +im #)ne #'ie na #re!in) ne,a( 'a! .a'na

ra6iri mjeria !i%e i !o !%ije "o#'a%i Kere "rej)'e #mr'i ) nji4 i je!n) nameii Ker)Troja $onje 6'o $ro'e/ A4eje me!or)4im !r)g)().e% #re!in) "o%)+e( A4ejima #)!,a #e nagne&Po'om na .emj) #"a!ne 4rano!a%$) a4ej#$e Kere('rojan#$a #)!,a #e )%i# $a ne,) 6iro$om !igne&Sam "a$ #'ra6no .agrmi # I!e i gromo%n) ,aim)nj) me:) A4eje( a oni $a! %i!e #%i #e)"a6e %ro( i #%e i4 o,).me ,e!o*a i #'ra4&

II& ; no*i na %oji6')

Troji ).!anje ")ni #an ijee )i%aj) no*i#%i ) %r#'ama ,ojnim( i mnoge im gora4 %a're&Kao na ne,) $a! #e .a,i#'aj) "re!i%ne .%ije.!eo$oo mje#ea #jajnog( ) e'er) $a! %je'ro%a nema&

"a #e "ro"ani "omoe #%i i !oine # njimai #%i %r4)ni( 'e "ra#ne # ne,e#a ,e#$ona+ni e'ar(.%ije.!e #e %i!e #%e( ) !)6i #e ra!)je "a#'ir/'a$o #) i.me:) a:a i K#an'o%i4 %ao%a #jaaognje%a 6'o #) i4 'roji "o! Iij#$im oii gra!om&

Ti#)*a ognje%a gora6e ')( a $raj #%a$og j)!i#je!io je "e!e#e' "ri #%je'o#'i ar$oga ognja&Konji ,ijei "ir # Kr)"ni$ $raj $oa .o,j)* #'aja4) on!je i 'a$o e"o'ron) +e$a4 ?or)&

Pje%anje DEVET Na#o%jena

Po#an#'%o A4iej& -OLBE

Do$ je .a%r6e'a$ o#mog "je%anja o#%ije'jen "o).!anjem i ra!o6*) Trojanaa( !e%e'o "o+inje

) #)mornom $on'ra#')&Agamemnon g),i 4ra,ro#'& O.,ijio "re!ae #'arje6inama A4ejaa o!)#'a'i o! o"#a!e Troje&


63/177

; %e*)( 'ome "rije!og) o!)+no #e "ro'i%e Diome! i #'arina Ne#'or& O%aj( na %e+eri )Agamemnono% 6a'or)( #a%je')je !a "o#an#'%o "o:e A4iej)& -o!a *e ga #miri'i i !o%e#'i )

,ojne re!o%e& Agamemnon je #"reman %ra'i'i A4iej) Bri#eji!) i !a!ne ,oga'e !aro%e& ; "o#an#'%o "oa.e O!i#ej( eni$ i Ajan'( #in Teamono%& A4iej i4 j),a.no !o+e$a& Po#ijeOBEDA .a#')"nii nago%araj) A4ieja !a #e o!j)'i& Ai A4iej na O!i#ej#% !i"oma'#$i go%or

).%ra*a "rije'njom !a *e o'"o%i'i ) !omo%in)& On!a ga nago%ara i eni$( njego% )+i'ej&Ajan' +ini i#'o( %ojni+$i o!#e+no i $ra'$o& A4iej $ae !a *e #e a'i'i or)ja 'e$ $a!a Trojani

"ro!r) !o ,ro!o%ja njego%i4 -irmi!onaa& eni$ o#'aje !a .ano*i ) A4ieje%om 6a'or)&O!i#ej i Ajan' #e %ra*aj) i "reno#e o#'aim A4ejima A4ieje% "or)$)& ?a%a!a #'ra4/ #amoDiome! 4ra,ri !r)go%e&D%a o!om$a i. !e%e'og "je%anja o'$ri*e nam %je6'in) "je#ni$a Iija!e ) #a#'a%janj) ,e#e!a

"rimjereni4 nara%i go%orni$a& Pr%i go%or je o6'ra Re"i$a A4ieja na rije+i O!i#eja& Dr)gio!oma$( i. ,e#e!e eni$a( A4ieje%og )+i'eja( #a!ri "ri+) o -eeagr)( o $ojoj je ,io rije+i) na6em "re!go%or)&

I& A4iej #a%je'e .a#')"ni$a i #%e !aro%e Agamemnono%e

o!,ija i $ae !a *e #)'ra o!,ro!i'i #%ojoj $)*i


64/177

Heene> Žene o! #%ij) o! #mr'ni4 .ar je!ini %oeA'reji*i> Jer '$o go! je ra.,ori'( +e#'i'(%oi #%oj) en) i "a.i( $o 6'o #am i jao! #ra %oio on) i a$o je $o"jem .a!o,i4&A #a! $a! mi je o'e i. r)$e i "re%ari mene(

ne$a me ne $)6a( !o,ro ga .nam( nago%ori' me ne*e& Nego( O!i#ej)( # 'o,om ne$ "regn i # %o:ama !r)gim$a$o *e ar$i oganj o! a:a )$oni'i ,r.i4&?ai#'a on ,e. #)!jeo%anja mog %e* )ra!i mnogo7

,e!em ogra!i on i i.%ana i#$o"a jara$(6iro$ i %ei$ jara$ i $oje "o,o!e o$o njeg(ai ne moe ni 'im %oj#$omor) He$'ora ja$ogo!,i'i& A !o$ #am ja ) argej#$oj %oj#i #e ,io(nije o! ,e!ema 4'io !ae$o !a He$'or #e ,ori(nego !o S$ej#$i4 %ra'a i #amo ,i !o ,)$%e !o6o/') me je !o+e$o je!nom i na"a!) )ma$o je!%a&

A #a! $a$o ne eim # He$'orom ,ijem #e !i%nim() .or) !i%) i ,o.ima #%ima "rine*) r'%e&Do,ro *) a:e na$ra' ( $a! ) #inje g)rnem i4 more(%i!e*e6 a$o .aei6 i a$o je #'ao 'i !o 'og(g!je *e Hee#"on' Ri,no ) ran) je!ri'i .or)a:e moje( i g!je *e j)nai %e#a'i )#'ro&A$o mi #a%ni !a .emjo're#a "o%i!,) ije")('re*ega mogo ,i4 !ana ) gr)!a#'a %ra'i' #e 'ij)&-nogo o#'a%i4 ,aga $a! o! $)*e o%amo $ren)4(a !r)go o!a%!e ja *) "o%e#'i7 .a'a i me!ir%ene( ena # ije"im #a "a#om i eje.a #i%og($oi$o !o,i4/ a !ar( 6'o meni ga !a!e( o"e').e ga ma4ni'i $raj Agamemnon( A'reje% #ina$FS%e m) 'o rei( $a$o 'i ja "o%jera%aj) o%!je(

ja%no( i !r)gi !a #e A4eji ra#r!i nanjga(a$o i !r)goga $ojeg Da>

> Aja "re%ari' mi#ionaj ,e#'i!ni$ !r#$iF ;#)!io ,i #e %i6e(ma!a je ,e#raman $o "a#( ) ie "oge!a' meniF

Ni$a! #e ne*emo %i6e ni #%ije'om ni "o#om #je!ini'i (

jer me "re%ari on i )%re!i/ ni$a! me %i6erije+ima ne*e "rea#'i' / a i 'o m) !o#'aF ; #%oj) "ro"a#' ne$ i!e( jer "ame' m) ).e "rem)!ri !i%e&-r.im na njego%e !are i .a nji4 ja marim $o .a !im&

Ni !a mi !e#e' !a!e i !%a!e#e' ")'a 'oi$o $oi$o#a!a ima!e( !a o!ne$)! !o,ije jo6'e(ni 6'o )a.i ) Or4,men ni 6'o ) Te,)egi"a'#$)( g!je ,ago ) $)*ama goemo ei('o je #'o%ra'an gra!( a $ro. #%a$a njego%a %ra'ao,i+no i.a.i # $onjma i # $oima !%e#'a j)na$a/!a mi !a!e 'oi$o $oi$o je "ije#$a i "ra4a(

ne ,i mi ni 'im #ra o$ren)o $raj Agamemnon( "rije nego meni "a'i #r!o,on) )%re!) ije)&


65/177

K*er$om nije!nom #ina A'ri!o%a eni' #e ne*)( "a !a je ona ra%na je"o'om A5ro!i'i .a'noji !a je !jeima #%ojim A'eni #o%oo$oj !r)ga(ne*) #e eni' ni 'a$%om/ ne$ !r)gog ).me A4eji$oji je "o %oji njem) i ,oji %a!ar o! mene&

A$o ,ogo%i mene o!re( i $)*i #e %ra'im(#am *e mi o'a Peej .a+ea "o'rai'i j),)(mnoge A4ej$e i%e "o Hea!i( a i "o 'iji($*eri %a#'eja 6'ono gra!o%ima %a!aj) %je'nim7$oj) o! nji4 .aeim( )+ini*) !r)gom je j),om&Onamo j)na+$o moje %eoma na%ai #reima !a ).mem j),) .ar)+ni)( "rii$) #e,i(i !a )i%am ,ago 6'o #'ara #'e+e ga Peej&

Nije na$na!a meni .a i%o' ni ,oga'#'%o ono6'o ga je na#ejeni ) #e,i #a$ri%o Iij!o$ jo6 %a!a6e mir( !o$ ne #'ie a4ej#$e %oj#$e(

ni ,ago ono 6'o $ameni "rag A"oona #'reja+ae,a $rije in ) $r6e%i'oj Pi'i&Jer #e )"ja+$a'i mog) i go%e!a i 'o%ne o%e(mog) #e Trono6i #'e*i i jo6'e "a%ogri%i $onji(ai #e ni$a!a !)6a o%je+ja ne %ra*a ni' #emoe )o%i' $a! je!nom i. ogra!e .),ne i.e'i&-oja ,oan#$a ma'i #re,ronoga Te'i!a $ae!a me !%o#'r)$a #)!,a #%r6e'$) #mr'nome %o!i7a$o o#'anem o%!je i ,orim #e o$oo Troje(nema mi "o%ra'$a $)*i( a


66/177

ni ) go.,o%anje i*i ni ) $)*i je#'i( !o$ ja 'eni#am na $ojena me'no i $oma! 'i o!re.o me#a

"a 'e na4ranio 'a$o i "o'om 'i "r)io %ina&Do#'a #i ")'a meni na gr)!ma "omo+io r)4o

"roi%6i %ino i. )#'a jer ne#"re'an ,ija6e $o !ije'e&

Ta$o #e .a 'e mnogo )'r)!i4 i nam)+i4 mnogo(mi#e*i $a$o meni "o'om#'%a ne !a6e ,o.i('e ja 'e,e "o#ini4( A4iej) "o!o,ni ,og)(!a ,i 'i mene je!nom o! #ramo'ne ,ranio ,ije!e&Ai "ono#no #re( A4iej)( #%a!aj( jer 'e,i'%r!o ne "rii+i #re/ i #ami #e ,ogo%i mog)gan)' ( ) $oji4 #) %e*e +a#'( %rina i #naga&I nji4 ge!aj) j)!i !a miri#nim o$ren) $a!om(mo,ama 'i4im( r'%om e%aniom i !imom o! r'%imoe*i #e $a! '$o "rije#')"i 6'o i #agrije6i 6'ogo!&Jer #) i -oi'%e $rom( a $*eri #) %ei$om !i%)(

o,ra. im #e naro.o i ra.ro$o o+ima ge!e( ,rino $ora+aj) one o.a!a i.a Gre4o'a&A Gre4o'a je ja$a( 4i'ronoga( )me !ae$o-oi'%e #%e "re'e*i i naj"rije "o ijeome #%ije')nano#e j)!ma 6'e')( a one %i!aj) .a njom&I $o Di%o%e $*eri( $a! njem) "ria.e( +a#'i('ome "oma) mnogo i moi'%e njego%e +)j)/'$o i4 "a$ rine o! #e,e i )"orno ).mi+e o! nji4(on!a -oi'%e o!) $a !i%) i njem) #e mo#'oga !a "ra'i Gre4o'a !o$ o6'e*en ne "a'i $a.n)&?a'o( A4iej)( i 'i )+ini $*erima Di%a

"o6')( $oja i !r)gim j)naima o$re*e #reFDa 'i !aro%i ne !aje i %i6e ne O,ri !r)gi4A'reje% #ina$( nego ) e#'o$oj o#'aje SRDNJI(ne ,i4 ja 'e "o.i%o o! gnje%a !a "re#'aje6 #%ojegi !a ,rani6 Argeje( ma $o$o im "o're,an ,io(a on mnogo 'i !aje #a! o!ma4 i O,ri jo6'e(

"o#o je naj,oje 'e,i j)na$e ne$a 'e moe(on i4 i. a4ej#$e i.,ri#a'i i. %oj#$e( $oji #) #amomnaj!rai 'e,i/ nemoj "ogr!i' im rije+i ni ")'a('e,i "a$ .amjer$e nema 6'o !o#a! #i goreo gnje%omF

)i #mo i .a #a%) j)na$a i. #'ari4 %remena($a!a je $ojega o! nji4 #a%a!aa e#'o$a SRDNJI(a #) #e !arima oni i rije+ima #'i6a'i mogi&Ta$%a #e "rimjera #e*am o!a%no( a ne o! j)+er(

"a *) %am $a$o je ,io #%ima !r)garima re*i& ==Smeoni ,ori E'oi # K)re'a ,i'$) #) ,iio$oo Kai!ona( i je!ni ),ijaj) !r)ge&Dragi #%oj Kai!on E'oi ,ranja 'a!a&a gra! ra.ori'i K)re' ):a4) #ino&Onima Ar'emi!a .a'o'rona ne%oj) "o#o%anja(#r!i'a 6'o joj Enej ) gra!ini nije "ri$a.o

e'%ene r'%e( !o$ !r)gi #'o%oo%$e !o,i6e ,o.i(#amo ne "oja%ji%anja njoj( 'oj *eri %ei$og Di%a(


67/177

.a,ora%om ii ne"anjom/ a #agrije6i %ro& ==Ona( #'reja+ia ro!a ,oan#$og( j)'a %eoma%e"ra "o6aje .a'o ,eo.),og( .%ijer # "anine&$oji je "o na%ii #%ojoj Enej) gra!in) 4aro7mnoga je %i#o$a !e,a "o .emji #'),o$om "o%ajo

.aje!no # $orijenjem #amim i mnoge "ro%je'ae %o*$e& Njega na"o#je'$) ),i Eneje% #in Ne#'or#$)"i%6i o%e i o%ne "#e i. mnogi4 gra!o%a(

jer maina #mr'ni$ #%a!a'i ne ,i ga moga('oi$ je ,io i mnoge ) ,oni )%aio "amen&Boginja o$o njega graj) i g)%) .ame'ne ,)+n)(o$o %e"ro%e ga%e i njego%e r)nja%e $oe(i.me:) !i%ji4 K)re'a i E'oaa j)na$a&Do$e je Are# !rag Ne#'or ,io ) ,or,i(.o je ) K)re'a ,io( 'e %i6e nema4) #nagei.%an ,e!ema o#'a' ( i a$o i4 ,ija6e mnogo/

ai $a! o#%oji gnje% -eeagra 6'ono ) gr)!managoni #re !a "ane j)na$a( i a$o je m)!ar(on!a Ne#'or j)'i' na #%oj) maj$) A'ajo#'ane $o! Keo"a're %erenie "ree"e j),e($oj) Eken $*i -ar"e#a geanj e"i4# i!ejom ro!ia ,ija6e( 6'o o! .emjo4o!ni4 j)!inajja+i ,ija6e( 'e )$ #%oj na go#"o!a na'egnem e,aA"oona ra!i %erenie geanj e"i4&

; $)*i o'a nj) i go#"o:a maj$a .%ai #) 'a!aimenom A$iona( jer ma'i je imaa nje.inane$a! %eoma ')n) #)!,in) a$ion="'ie('e je "a$aa( jer je A"oon )gra,i #'rijea&Kraj Keo"a're egne #r!o,on) g)'aj)*i jaro#'

Ne#'or #r!i' .,og $e'a%a ma'ere #%oje($oja .a ,ra'om ae*i ),ijenim ,ogo%e mnogonaj%r)*e( "e#'ima .emj) mnogo4ran) ,ia je mnogo.o%)* Ai!a i # njime #'ra4o%i') Per#e5onej)$e+e*i na $ojenima = a gr)!i joj $%a#i #).e ==!a joj "og),i #ina/ a nj) i. Ere,a +)je

ona "o mra$) 6'o 4o!i Erinija '%r!oga #ra&O$oo %ra'a .a4)+i 4)$a i ')'anj K)re'a$a!a #) $)e #'ai !a ga:aj)& = E'o#$i #'ari!o:) moi' j)na$a i naj)ge!nije 6l4re !a ) "omo* 4i'i( %ei$i o,re$n) !ar m)7g!je je najro!nija .emja ) $raj) Kai!ona !ragogima m) n):a4) ne$a imanje i.,ere ije"oo! j)'ara "e!e#e'( "oo%ia !a je .a o.)(!r)ga "oo%ia !a je orania +i#'a( ,e. !,)nja&-nogo naj%r)*e njega #'arina A'ija Enej

�

Documents

Homer - Ilijada (Hr.)