ปท 1 ฉบบท 2 ประจำเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2555 พนทแบงปนความร สระบบสขภาพทเปนธรรมและยงยน

www.hsri.or.th

“ถายโอนสถานอนามย ส อปท.”

บทเรยนและขอเสนอ

จลสาร HSRI Forum จดทำโดย สถาบนวจยระบบสาธารณสข ทปรกษา นพ.พงษพสทธ จงอดมสข พญ.วชรา รวไพบลย ทพ.จเร วชาไทย ภก.สรชย จำเนยรดำรงการ ภญ.หญงพรพศ ศลขวธท นพ.บญชย กจสนาโยธน ผศ.ดร.จรวยพร ศรศศลกษณ นพ.คณตสรณ สมฤทธเดชขจร บรรณาธการ นพ.พงษพสทธ จงอดมสข กองบรรณาธการ นธภา อดมสาล ฐตมา นวชนกล ศภฑต สนธนช ณฐกานต ธรรมเวช

บ ท บ ร ร ณ า ธ ก า ร

สารบญ

CONTENT 03

08

10

12

14

รายงานพเศษ “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.”

บทเรยนและขอเสนอ ตนกลาความร สตนแบบสขภาพ เทศบาล “หาดทนง”

ปฏบตการเชงรกงานสขภาพ

เตรยมแผน “เอาอย” รบมอนำทวม เสนทางสสขภาพ ทเปนธรรมและยงยน มตสมชชาสขภาพ กบกระบวนการ

ประเมนทไมใชแค “มต” แตมง

“สการปฏบต” แกะกลองงานวจย งานวจยรบใชงานประจำ :

ตวอยางจาก รพ.เสนา เกาะกระแส สสพ. จด Workshop แนวคดและ

เครองมอ ICF • คศน. จดสมมนา

การจดการองคกรยคใหม • ฯลฯ

นพ.พงษพสทธ จงอดมสข

ผอำนวยการสถาบนวจยระบบสาธารณสข

ส วสดครบทานผอาน... มาพบกบจลสาร HSRI Forum “พนทแบงปนความร สระบบสขภาพทเปนธรรม

และยงยน” กนเปนประจำทกเดอน ฉบบททานถออยในมอเลมน เปนฉบบต

พมพฉบบท 2 ประจำเดอนกรกฎาคม 2555 ททางกองบรรณาธการไดเกาะกระแสขาวสารงาน

วจยของ สวรส. และแวดวงระบบสขภาพ มาใหคณผอานไดตดตามกนเชนเคย โดยความ

เคลอนไหวเมอชวงเดอนมถนายนทผานมาทาง สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.)

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) และสำนกงานวจยและพฒนากำลงคน

ดานสขภาพ (สวค.) ไดรวมกนจดประชมวชาการ ‘สรปบทเรยนและทศทางในอนาคตการ

ถายโอนสถานอนามย’ ขนมา โดยมผทเกยวของจากหนวยงานและองคกรปกครองสวนทองถน

จากพนทตางๆ เขารวมกวา 100 คน

สำหรบทานผอานทไมไดตดตามเรองการถายโอนสถานอนามยมากอน จงขออธบายความ

เปนมาของเรองนใหเขาใจกนอยางงายๆ วา การถายโอนสถานอนามยเปนการดำเนนการตาม

หลกคดการกระจายอำนาจของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบป 2540 และป 2550 ม

บทบญญตสำคญประการหนงกคอ ให ‘รฐกระจายอำนาจไปสทองถน เพอใหทองถนพง

ตนเองและตดสนใจในกจการของทองถนไดเอง’

จากนนตอมาในป 2542 จงม ‘พ.ร.บ.แผนและขนตอนการกระจายอำนาจสองคกร

ปกครองสวนทองถน’ ออกมา เพอกำหนดอำนาจหนาทการใหบรการสาธารณะและการ

จดสรรสดสวนภาษอากรขององคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เพอนำไปใชบรหารทองถน

ตอไป โดย ‘บรการสาธารณะ’ ทจะใหทองถนบรหารจดการแทนสวนกลางนน มความหมาย

ทกวางขวาง ไมจำเพาะเจาะจงแตบรการดานสขภาพหรอการถายโอนสถานอนามยเทานน แต

ยงรวมไปถงบรการอนๆ ดวย เชน การศกษา สาธารณปโภค ความปลอดภย ฯลฯ ยกเวน

กจการทหาร ศาลยตธรรม และอยการ

ทงน การกระจายอำนาจดานสขภาพไปสทองถน จรงๆ กไมใชเรองงายทจะเกดขนไดใน

เรววน เพราะเปนเรองของการเปลยนกระบวนทศนและโครงสรางทางอำนาจ ฉะนนในระหวาง

นทกฝายทเกยวของจะตองเรยนรไปดวยกน เพอแลกเปลยนวธคด ทบทวนและปรบปรงวธ

ปฏบตใหสอดคลองกบยคและสถานการณ ตลอดจนใหเวลากบการเตรยมความพรอมและ

การทำความเขาใจกบสงใหมสงน

สวรส. ในฐานะทเปนหนวยงานทไดตดตามและประเมนผลการถายโอนสถานอนามยมา

อยางตอเนอง จงไดรวมกบหนวยงานทเกยวของจดประชมสรปบทเรยนและทศทางในอนาคตการ

ถายโอนสถานอนามย 28 แหง ขน เพอนำประสบการณทงดานบวกและดานลบมาแลกเปลยน

เรยนรกน ซงเวทนมขอเสนอแนะตอทศทางในอนาคตอยางไรนน พลกอานไดจากรายงาน

พเศษในฉบบ

นอกจากน HSRI Forum ยงมเนอหาสาระอนๆ ทนาสนใจ โดยฉบบนหยบผลงานวจย R2R

ดเดน ภายใตหวขอ ‘การเปรยบเทยบความอมตวของออกซเจนในเลอดแดง และตนทน

ระหวางการดดเสมหะดวยระบบเปดกบระบบปดในหอผปวยหนก โรงพยาบาลเสนา’

มาเลาสกนฟง ซงเปนผลงานจากการประกวดในงานประชมแลกเปลยนเรยนรจากงานประจำส

งานวจย ครงท 5 ประจำป 2555 ภายใตแนวคด ‘วถ R2R : เรยบงาย คณภาพ ครบวงจร’

ตอกนดวยตนกลาตนแบบการแปลงแนวคดการถายโอนสการปฏบต ของสถานอนามยตำบล

หาดทนง อ.เมอง จ.อทยธาน กบปฏบตการเชงรกงานสขภาพ และการเตรยมแผน

“เอาอย” รบมอนำทวม และอกหลายเรอง ขอเชญทานผอานตดตามไดในฉบบน

แลวพบกนใหมฉบบหนา...สวสดครบ !!

02 HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

ร า ย ง า น พ เ ศ ษ

“ถายโอนสถานอนามย ส อปท.”

บทเรยนและขอเสนอ แกะรอย “ถายโอนสถานอนามย” สทองถน

แ มวารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยป 2540 และ ป 2550 จะมบทบญญต

เกยวกบการกระจายอำนาจการปกครองจากสวนกลางสสวนภมภาค รวมทงม

พระราชบญญตกำหนดแผนและขนตอนการกระจายอำนาจแลว แตรปธรรม

ความกาวหนาของการกระจายอำนาจยงปรากฏใหเหนไดนอยมาก โดยเฉพาะในดานสขภาพ

โครงการนำรองถายโอนสถานอนามยไปองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ในป 2550

เปนรปแบบหนงของการกระจายอำนาจดานสขภาพลงไปสทองถนจรงๆ โดยเรมตนในสมย

รฐบาลพลเอกสรยทธ จลานนท ซงม นพ.มงคล ณ สงขลา รมว.สาธารณสข เปนผทมบทบาท

ผลกดนนโยบายดงกลาว

ในระยะเรมตนของการถายโอนสถานอนามย มจำนวนเพยง 28 แหงเทานน ตอมาในป

2554-2555 มสถานอนามยทผานการประเมนและไดถายโอนเพมขนอก 11 แหง เมอ

รวมกนทงหมดแลวกไดเพยง 39 แหง จากสถานอนามยหรอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล

(รพ.สต.) ทมอยทงหมด 9,762 แหงทวประเทศ

เปนเรองทดไมนอยหากจะไดมการทบทวนบทเรยนทง

ดานบวกและดานลบของสถานอนามย 39 แหง ทผานการ

ถายโอนมาส อปท. กอนจะมการกาวเดนกนตอไป เพราะยง

มเจาหนาทสถานอนามยทถายโอนไปแลวหลายตอหลายคน

ตดพอเปรยบเทยบตวเองทำนองวา “เปนลกสาวทถกพอแม

ทอดทง เพราะหลงจากแตงงานออกไปแลวชวตไมม

ความสข” ขณะเดยวกน สถานอนามยหลายแหงกทำงาน

รวมกบ อบต.ไดอยางราบรน แมจะมปญหาอยบางแตกแกไข

ได โดยเนนผลประโยชนของประชาชนเปนทตง

งานน สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) ซงได

ตดตามประเมนผลและถอดบทเรยนการถายโอนสถานอนามย

ดงกลาวมาตงแตป 2552 ไดรวมกบ สำนกงานหลกประกน

สขภาพแหงชาต (สปสช.) และสำนกงานวจยและพฒนา

กำลงคนดานสขภาพ (สวค.) จดประชม ‘สรปบทเรยนและ

ทศทางในอนาคตการถายโอนสถานอนามย’ ขนเมอวนท

22 มถนายนทผานมา ทโรงแรมรชมอนด จ.นนทบร โดยม

ผเขารวมประชมจากหนวยงานและสวนราชการทเกยวของ

กวา 100 คน

เร มจากผลการศกษา ‘การประเมนผลทองถนกบ

การพฒนาระบบสขภาพในบรบทการกระจายอำนาจ :

การสงเคราะหบทเรยน และขอเสนอเชงนโยบาย’

โดย รศ.ดร.ลอชย ศรเงนยวง นกวจยจากมหาวทยาลย

มหดล ไดฉายภาพรวมสถานการณและความสำเรจทแตกตาง

หลากหลายของสถานอนามยถาย

โอนทง 28 แหงวา แมวาหลายแหง

จะยงคงมปญหาการบรหารเดมๆ

แตสวนใหญกาวรดไปขางหนา

การปรบตวไดทงฝายเจาหนาท

และผบรหารทองถนเรมชดเจนขน

ภาพความสำเรจตามอดมคต คอ

สามารถตอบโจทยสขภาพของทองถนทตรงจด โดยในการ

ทำงานของ สอ. จำนวน 12 แหง จาก 28 แหง สามารถม

แพทยใหบรการประจำ เปดคลนกนอกเวลา ขยายบรการ

ดานทนตสขภาพ มบรการนวดแผนไทย และกายภาพบำบด

03HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

บางแหงมโครงการเชงรก เพอตอบโจทยความตองการในพนท โดยสามารถดำเนนบทบาททง

3 ดาน คอ การรกษาพยาบาล การสงเสรมปองกน และการควบคมโรคในชมชน ไดอยาง

เตมท ขณะท สอ. จำนวน 16 แหง ลกษณะงาน ไมตางจากบทบาทสถานอนามยทวไปจากกอน

และหลงถายโอน คอ มการทำงานรกษาในสถานอนามยและงานเชงรกกบกลมเปาหมาย แตท

เพมเตมเขามา คอ การทำงานตามนโยบายของทองถนทตองรวมกบสวนงานอนๆ ของ อบต.

ในอกดาน ยงมปญหาและอปสรรคของสถานอนามยถายโอนทหลายสวนยงคงเผชญอย

โดยปจจยสำคญททำใหการถายโอนในรอบ 4-5 ปทผานมาไมราบรน คอ การสงสญญาณเชง

นโยบายทไมชดเจนจากระดบบน ทำใหเกดผลเชงคดคานของผบรหารระดบจงหวดและอำเภอ

ทชดเจนทสดคอ การตดขาดหรอลดการสนบสนนทางวชาการ และงบประมาณของ CUP ใน

หลายพนท ขณะทปญหาในดานกำลงคน คอ ยงไมมบคลากรเขามาตามอตราทระบไว

จำนวน 59 ตำแหนง สวนใหญ คอ ทนตาภบาล และเจาพนกงานสาธารณสขชมชน ซงจะ

ตองเรงบรรจอตรากำลงทวางไวใหเตมโดยผานการคดเลอกทเปนธรรม เปนตน

งานวจยนพบวา ความกระทอนกระแทนของสถานอนามยถายโอนในหลายพนทมใชปญหา

เฉพาะคน หรอเฉพาะพนท แตเกยวกบบรบทเชงโครงสรางทงสน ทางออกในเรองนนอกเหนอ

จากการเรยกรองความชดเจนเชงนโยบายแลว การระดมสรรพกำลงเพอชวยใหสถานอนามย

ถายโอนในภาพรวมสามารถกาวผานอปสรรคสความสำเรจได เชน การเรงบรรจอตราทวางให

เตมโดยเรว การสรางระบบและกลไกแกปญหาการบรหารทคางคา ฯลฯ นบเปนยทธศาสตร

ทสำคญ ทจะทำใหทกฝายโดยเฉพาะสถานบรการอนๆ ทพรอมจะถายโอน เกดความมนใจ

และกลาทจะตดสนใจถายโอนไดเรวและมากขน

กระจายอำนาจ : ชมชนทองถนตองเขมแขง

นพ.สวทย วบลผลประเสรฐ

ผ ท ร ง ค ณ ว ฒ จ า ก ก ร ะ ท ร ว ง

สาธารณสข กลาวถงทศทางและ

อนาคตการถายโอนสถานอนามย

ใหแก อปท.วา การกระจายอำนาจ

เปนทศทางของโลก ไมวาจะเปน

ในประเทศทพฒนาแลวหรอประเทศทกำลงพฒนา ซงบาง

แหงกประสบผลสำเรจ แตบางแหงกลมเหลว เชน อนโดนเซย

และฟลปปนส ตองกระจายอำนาจสทองถนและมการถายโอน

สถานอนามยเพราะกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF)

บงคบ แตมปญหาเพราะขาดทน ทองถนไมมเงนจาย

ยางกาวการกระจายอำนาจดานสขภาพ หลงวกฤตเศรษฐกจตมยำกงในป 2540 รฐธรรมนญทถอกนวาเปนฉบบทกาวหนาทสดไดคลอด

ออกมาในเดอนตลาคมปนน โดยมบทบญญตใหกระจายอำนาจไปสทองถน • ป 2542 ‘พ.ร.บ.แผนและขนตอนการกระจายอำนาจส อปท.’ ไดบญญตขนตามรฐธรรมนญป

2540 (สาระสำคญ คอ การกำหนดอำนาจและหนาทในการใหบรการสาธารณะ และการจดสรรสดสวนภาษอากรของ อปท. มความหมายทกวางขวาง ถง การศกษา ความปลอดภย สาธารณสข ฯลฯ) และนำไปสแผนการกระจายอำนาจให อปท. พ.ศ.2543 และแผนปฏบตการกำหนดขนตอนการกระจายอำนาจใหแก อปท. พ.ศ. 2545

• ในสวนของการกระจายอำนาจดานสขภาพนน แผนปฏบตการฯ พ.ศ.2545 กำหนดใหมกลไกคณะกรรมการสขภาพระดบพนท (กสพ.) ขนมาเพอรองรบการถายโอนสถานบรการสขภาพ โดยมการแตงตง กสพ.ขนมาในปนน แตการดำเนนการในชวงตอไปหยดชะงก เพราะรฐบาลในขณะนนม นโยบายเรงดวนในโครงการ 30 บาทรกษาทกโรค

• แมวาจะยงไมมการถายโอนสถานบรการสขภาพ แตกระทรวงสาธารณสขกเรมมการถายโอนภารกจบางอยางใหแก อปท.ไป ในชวงป 2544-2545 เชน กรมอนามยไดสนบสนน อปท.เรอง การแกไขปญหาเดกนำหนกตวตำกวาเกณฑ การพฒนาแหลงนำสะอาด อนามยแมและเดก เปนตน

• ในป 2549 รฐบาลพลเอกสรยทธ จลานนท ไดแตงตงให นพ.มงคล ณ สงขลา ดำรงตำแหนง รมว.สาธารณสข ทำใหการกระจายอำนาจของกระทรวงสาธารณสขมทศทางชดเจนขน มการแตงตงคณะกรรมการกำหนดกลไก กระบวนการ หลกเกณฑ และวธการประเมนความพรอม อปท.เพอรองรบการถายโอน โดยม นพ.สวทย วบลผลประเสรฐ เปนประธาน

• ในเดอนพฤศจกายน 2550 ม อปท. ทผานการประเมนผลการถายโอนรอบแรกจำนวน 18 แหง (22 สถานอนามย และในป 2551 เพมเปน 28 สถานอนามย)

• หลงจากมรฐบาลใหมจากการเลอกตง โดยพรรคพลงประชาชนเปนแกนนำ ในเดอนกมภาพนธ 2551 หมออนามยจากทวประเทศหลายพนคนไดรวมตวกนเขาพบนายไชยา สะสมทรพย รมว.สาธารณสข โดยยนขอเรยกรองใหมการประเมนผลและศกษาวจยสถานอนามยทถายโอนไปแลว กอนทจะมการการถายโอนสถานอนามยในรอบตอไป ซงกระทรวงสาธารณสขไดชะลอการถายโอนออกไปกอน

• ในป 2554 มสถานอนามยทผานการประเมนและไดถายโอนเพมขนอก 11 แหง

04 HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

มองตางมมการถายโอนอนามย

นพ.ศภกจ ศรลกษณ นายแพทยผทรงคณวฒ สำนก

วชาการสาธารณสข กระทรวงสาธารณสข กลาวถงปญหาใน

การถายโอนสถานอนามยวา จากการศกษาทผานมาพบวา ปญหา

ในพนทเกดจากเจตคตของผบรหารบางแหงทไมเกอหนนการถาย

โอน กฎระเบยบตางๆ ยงไมลงตว เชน ระเบยบเรองการเงน เรองตำแหนง รปแบบการ

ทำงานทแตกตางกนระหวางสถานอนามยกบนกการเมองทองถนทำใหการทำงานไมราบรน

ความเขาใจงานดานสาธารณสขของผบรหารทองถน อตรากำลงคนลดลง สงผลใหงานบรการ

ไมครอบคลมและกระทบตอคณภาพของบรการ บางแหงถายโอนบคลากรไปไมครบ ในขณะท

ทองถนกหาคนมาทำงานทดแทนไมได ทำใหมคนทำงานนอย

สวนปญหาเชงโครงสรางหรอระบบ เชน รอยตอระหวางระบบบรการสขภาพ คอกระทรวง

สาธารณสขออกแบบบรการแบบเขตหรอภาค หากตดกลมปฐมภมออกไปจะทำใหมรอยตอ

ของระบบ การจดการในภาวะฉกเฉน หากกระทรวงสาธารณสขไมสามารถสงการได

การสนบสนนอาจเขาไมถง หรอระบบขอมลสขภาพ ทองถนจะตองสงขอมลไปยงสวนกลาง

เพอใหสามารถวเคราะหภาพรวมของประเทศได แตทผานมาทองถนยงไมไดสงขอมล และ

ประเดนความเปนธรรม เพราะทองถนหรอ อบต.แตละแหงมทรพยากรไมเทากน บางแหงม

ขนาดเลก งบประมาณนอย ทำใหเกดความแตกตาง

สวนทางออกนน นพ.ศภกจ เสนอความเหนวา ตองคำนงถงระบบบรการทพงประสงค

โดยการมสวนรวมตดสนใจของชาวบาน ชมชน และทองถนจะตองมานงคยกน หาทางออก

รวมกน และหารปแบบในการถายโอนทเหมาะสมของแตละทองถน

“ผมทำงานมาหลายรฐบาลแลว แตยงไมเหนรฐบาลใดจะสนบสนนการกระจายอำนาจ

ซงทศทางในอนาคตเรองการถายโอนยงไมงายนก แตขอใหปลอยไปตามธรรมชาต คอท

ใดพรอมจะไป ทใดพรอมจะรบ กควรปลอยไป ซงผมกจะพยายามประสานหนวยงานท

เกยวของเพอหาทางแกไขตอไป” นพ.ศภกจ กลาวสรป

ทางดาน นายปยะ คงกน กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน

กลาววา การถายโอนสถานอนามยในชวงแรกเกดปญหาหลายเรอง

เชน ขาดการประสานงาน ขาดความเขาใจกน ระบบงาน ระบบ

เงนทไมมระเบยบรองรบทำใหเจาหนาทสบสน ไมกลาดำเนนการ

เชน เรองเงนบำรง แตปญหาทสำคญคอการกลาตดสนใจของ

ผบรหาร

“สงทกงวลคอความกลวตางหาก คอกลววา อบต.จะบรหารไมได เพราะไมมงบประมาณ

และกระทรวงสาธารณสขกไมสามารถอดหนนเงนได แตเมอถายโอนไปแลว กรมสงเสรม

การปกครองสวนทองถนกสามารถของบจากสำนกงบประมาณมาอดหนน อบต.

และสถานอนามยทโอนไปแลวกไดเชนกน โดยในป 2555 นจะสนบสนน อปท.แหงละ

2 ลานบาท และปตอๆ ไปปละ 1 ลานบาท” นายปยะ กลาว

สวนปญหาอนๆ ทยงกงวล เชน เรองอตรากำลงคนทยงไมครบนน ในปนกรมสงเสรมฯ

จะทำการสำรวจขอมลตำแหนงทยงขาดและคาดวาปลายปนจะเปดสอบตำแหนงทขาดได

สวนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล (รพ.สต.) อก 11 แหงทกำลงจะถายโอนไปยง อปท.

ในปนจะดำเนนการโดยใชหลกเกณฑเดยวกน สวนเรองงบประมาณ เงนเดอน คาจาง สวสดการ

ตางๆ การโอนยาย สทธ กบข. ไมไดมการเปลยนแปลง เพราะยงไดรบเงนอดหนนจากรฐบาล

เหมอนเดม ดงนนขาราชการทถายโอนจงไมตองกงวลเพราะเปนสทธตดตว

นอกจากน ขาราชการทถายโอนไป อปท. แลวกจะมโอกาสเปดกวางในหนาทการงาน

มากกวาเดม เชน คนทเรยนตอทางดานรฐศาสตรหรอนตศาสตร อาจจะไปทำงานดานบรหาร

ได เชน เปนนตกรหรอปลด อบต. แตทาง อบต. กตองหาคนทดแทนดวย

สวนประเทศทประสบความสำเรจ เชน อตาลทางตอนเหนอ

เพราะมองคกรชาวบานและนกหนงสอพมพทองถนมากมาย

รวมกลมเพอตอสและมสวนรวมกบการพฒนาชมชนอยาง

จรงจง สอดคลองกบงานวจยป 1980 ทพบวา การกระจาย

อำนาจทสำคญ คอ ชมชนและสงคมทองถนตองเขมแขงกอน

สำหรบประเทศไทยนน รฐธรรมนญป 2540 มบทบญญต

ใหมการกระจายอำนาจ ซงมทมาจากวกฤตเศรษฐกจในปนน

และปญหานกการเมองคอรรปชน จงตองทำตาม IMF เชน

กน โดยประเทศไทยมแผนการกระจายอำนาจไปสทองถน

แตไมไดทำตามนน คอ บงคบกทำ ไมบงคบกไมทำ ซงหาก

จะใหเกดผลด ชมชนทองถนและ อปท.จะตองทำงานรวมกน

เพราะชมชนมทรพยากรมาก เชน มทน บางแหงมกลมออม

ทรพยมเงนรวมกนมากกวา 20 ลานบาท มภมปญญา พระ

คร หมอ ชมชนสามารถจดการตนเองได

“ในหลายๆ พนททไมมการถายโอนสถานอนามย แต

อบต.กสามารถทำงานรวมกบ รพ.สต. ไดอยางสอดคลอง

กน เปนมตรกน ไมตองกลววาจะเปนลกนองของนกการเมอง

ทองถน ซงหากทำไดแบบน คอสรางกลยาณมตรระหวาง

รพ.สต. อบต. และชมชน กไมจำเปนตองถายโอนฯ กได”

นพ.สวทยกลาว

05HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

ประสบการณและแนวคดจากทองถน

นางสชลา พลไสย รกษาการผอำนวยการ

รพ.สต.เขาสมอคอน อ.ทาวง จ.ลพบร กลาววา

สถานอนามยเขาสมอคอนผานเกณฑประเมนการ

ถายโอนในป 2553 ตงแตยงไมไดมการยกฐานะ

เปน รพ.สต. และเพงจะถายโอนในเดอนกมภาพนธ

ท ผ านมาน ในช ว งน ำท วมใหญ ในป 2554

ทผานมานน มความคดวาสถานอนามยจะตองทำงานรวมกบ อบต.ใหได ซง

ทผานมากไมมปญหา เพราะสามารถทำงานรวมกบ อบต.ไดเปนอยางด

“ตลอด 60 วนชวงนำทวมนน เจาหนาทสถานอนามยตองทำงานอยาง

หนก เราตองลงเรอไปเยยมบาน ออกหนวยแพทยเคลอนท ทำงานแบบไมม

วนหยด เวลาขอความชวยเหลอไปยง อบต. กไดรบความชวยเหลอเปนอยาง

ด ไมวาจะเปนวสด อปกรณตางๆ ทสถานอนามยตองการ ดงนนแมวาจะม

การเปลยนขวการเมองในทองถน เรากไมกลว เพราะเราทำงานกบชาวบาน

ชวยเหลอชาวบาน ไมไดสนบสนนการเมองฝายใด เราจะนำพา รพ.สต. ไป

ใหด เพอเปนแบบอยางให รพ.สต.อนๆ อยากจะถายโอนบาง” นางสชลา

กลาว

ทพญ.วไลลกษณ ทวากรกฎ โรงพยาบาล

อมพวา จ.สมทรสงคราม ไดนำเสนองานวจยเรอง

‘ความพงพอใจและผลกระทบภายหลงการถาย

โอน กรณสถานอนามยสมทรสงคราม’ โดย

พบวา “บคลากรของสถานอนามยมความพอใจ

ตอระบบการบรหารจดการของ อบต. ทเรวกวา

ระบบของสาธารณสขจงหวดมาก เชน เมอทำเรองขออปกรณการตดตอสอสารก

จะไดรบการสนบสนนจาก อบต. และไดรบเงนโบนสมากกวาสาธารณสข

นอกจากนน อสม. กมเอกภาพในการทำงานมากขน เพราะแตเดม อสม.จะ

ทำงานขนกบสถานอนามยแตละแหง แตเมอถายโอนแลวกจะขนอยกบ อบต.

เพยงแหงเดยว ทำใหการทำงานสะดวกรวดเรวขน”

สวนทไมพงพอใจ เชน ไมสามารถใชสทธเบกจายตรงคารกษาพยาบาลได

คำสงจาก อบต.บางครงมความลาชา ไมชดเจน ไมไดรบการสนบสนนจาก

บคลากรสาธารณสขในพนทเดมเพราะถอวาถายโอนไปแลว ฯลฯ สวนบคลากร

ของ อบต.ไมพงพอใจในประเดนภาระงานทเพมมากขน เชน งานดานเอกสาร

โบนสทลดลงเพราะมเจาหนาทอนามยมาเปนตวหาร ฯลฯ

“อกดานของผลสำรวจพบวา ประชาชนมความพงพอใจ เพราะมบรการ

ทนตกรรมเพมขน ประชาชนไมตองเสยเวลาและประหยดคาเดนทาง”

ทพญ.วไลลกษณ กลาว

“ทางออกในเรองน คอ ความชดเจนเชงนโยบาย และการระดมสรรพกำลง เพอชวยใหสถานอนามยถายโอน ในภาพรวมสามารถ

กาวผานอปสรรค สความสำเรจได เชน การเรงบรรจอตราทวางใหเตมโดยเรว การสรางระบบและกลไกแกปญหาการบรหารทคางคา

ซงจะชวยสรางความมนใจ และกลาทจะตดสนใจถายโอนมากขน รวมถงการจดการระเบยบบคคล การเงน สรางคมออางองใหชดเจน

เพอลดปญหาการตความทแตกตางกนของผปฏบตระดบตางๆ อนเปนทมาของความลาชา การเสยโอกาส และความไมเปนธรรม”

นายวฒไกร ดวงพกล นายกองคการบรหารส วนตำบลฝายแก ว

อ.ภเพยง จ.นาน 1 ใน อปท. จาก 11 แหง ทจะรบการถายโอนใหมในปน

กลาววา อบต.ฝายแกว รบโอนสถานอนามยในเขต อบต. มาทงหมด 3 แหง

โดยมแนวคดวา อปท. ควรอยใกลชดประชาชน และตองมความเขมแขง

สำหรบการบรหาร รพ.สต.ทถายโอนมานน อบต.ฝายแกว จะสนบสนนให

มการทำงานเชงรกเนนลงทำงานกบชมชน แตยงขาดแคลนบคลากร คอ

ทนตแพทย พยาบาล นกกายภาพบำบด และแพทยแผนไทย ซง อบต.จะขอ

บคคลากรไปยงกระทรวงสาธารณสขและกรมสงเสรมการปกครองฯ แตหาก

ไมไดกอาจจะจางเอง แตกตองดวาจะผดระเบยบหรอไม นอกจากนกจะสง

เจาหนาท อบต. 2 คนไปชวยทำงานดานบญชให

รพ.สต. เพอแกปญหาการขาดกำลงคน และ

สนบสนนเรองการเปลยนสายงาน หากเจาหนาท

รพ.สต. คนใดอยากมาทำงานดานบรหาร

“นอกจากนเรายงมแผนงานใหชาวบานเขา

มามสวนรวม ดวยการแตงตงผทมความร ม

ภมปญญา มาเปนทปรกษาของ อบต.ดาน

สาธารณสข และมแผนทจะพฒนา อสม.ใหมความรเพมขน ดวยการฝก

อบรม เพอเพมประสทธภาพในการใหบรการประชาชน และลดภาระของ

รพ.สต.” นายก อบต.ฝายแกว กลาว

06 HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

กำหนดนโยบายชดเจนให CUP มหนาทสนบสนนทรพยากร ความร ฯลฯ แกสถานบรการท

ถายโอน

3. การพฒนาศกยภาพของบคลากรสาธารณสขสงกด อปท. : เนองจากทผานมา

บคลากรสาธารณสขทถายโอนมาไมไดรบการพฒนาศกยภาพจากกระทรวงสาธารณสขมากนก

เนองจากอยคนละสงกด และยงตองเรยนรงานของทองถนมากขน ทประชมมขอเสนอวา

หนวยงานทเกยวของควรจะมแผนพฒนาบคลากรสาธารณสขอยางเปนระบบ และตองวเคราะหวา

ควรจะตองมความรเพมเตมในเรองใดบาง เนองจากงานในสถานอนามยของทองถนมขอบเขต

ทกวางกวางานสถานอนามยในสงกดกระทรวงสาธารณสข

กาวตอไปของการกระจายอำนาจดานสขภาพ

นพ.พงษพสทธ จงอดมสข ผอำนวยการสถาบนวจยระบบ

สาธารณสข (สวรส.) กลาวสรปวา การกระจายอำนาจไมใชการ

ถายโอน แตเปนกระบวนทศนใหม จากเดมทเคยรวมศนยอยท

สวนกลางกเปลยนมาใหทองถนมอำนาจในการบรหารจดการ ซง

ในชวงตนของการถายโอนสถานอนามย ถอวาเปนการเรยนร

ถายทอดประสบการณ เพอนำไปปรบปรงแกไข สวนกระบวนการ

ทำงานตอไปยงมอกหลายประเดนทจะตองดำเนนการ อาท

1. ตองปรบความเขาใจเรองการกระจายอำนาจ เพราะการกระจายอำนาจคอใหพนท

บรหารจดการและตดสนใจเองได บนพนฐานทรพยากรทมอย ซงแตละพนทอาจไมเทากน

เชน อบต.ใดทมเศรษฐกจดกวาอาจจายคาตอบแทนใหบคคลากรไดมากกวา

2. เมอกระจายอำนาจไปแลวกยงตองมความรบผดชอบในการรายงานผลการปฏบตงาน

เพราะทองถนกยงเปนสวนหนงของรฐ แตบางสวนยงไมเขาใจบทบาทของตวเอง ซงอาจเปน

เพราะทศนคตระหวางหนวยงานมการแบงแยกเปน ‘พวกเขา-พวกเรา’ ตองเปลยนทศนคต

ตรงนใหถกตอง

3. ตองมการปรบปรงระบบ ระเบยบ เชน ระเบยบการจางบคลากร จากเดมทใชคำวา

‘ลกจางประจำ-ลกจางชวคราว’ กอาจเปลยนเปน ‘ขาราชการเงนเดอนจากเงนบำรง’ หรอ

‘ขาราชการเงนเดอนจากเงนบรจาค’ ซงกเปนขาราชการเหมอนกน ดงนนเงนเดอนและ

สถานะการจางจงตองดงดดใจเหมอนกบเปนขาราชการ สวนระเบยบใดทยงไมชดเจน

หนวยงานทเกยวของ เชน กรมสงเสรมการปกครองฯ ตองปรบปรงทำใหชดเจน หรอให

ผบรหารทองถนใชดลพนจพจารณาได โดยเชญ สตง. มาชวยกนทำระเบยบการบรหารการเงน

แลวทำเปนคมอออกมาเพอใหสถานอนามยหรอ รพ.สต.นำไปใช ฯลฯ

นพ.พงษพสทธ กลาวในตอนทายวา เจาหนาทอนามยหรอหมออนามยถายโอนจะตองม

การรวมกลมกนใหเหนยวแนน ใช Social media เปนชองทางในการตดตอสอสารกน ปรกษา

หารอกน “ในฐานะผบกเบก ถอวามความกลาหาญ คนทกาวออกมากอนจะอยรอดกอน”

นคอประสบการณและบทเรยนของสถานอนามยถายโอนรนแรกทง 28 แหงทวประเทศ

ถงแมวาจะมอปสรรคขวากหนามอยบาง แตกถอวาเปนประโยชนสำหรบสถานอนามยทกำลง

จะถายโอนในชวงตอไปไดศกษาเรยนรขณะเดยวกนหนวยงานตางๆ ทเกยวของตงแตระดบ

กระทรวงลงมาจนถงทองถนกตองชวยกนขจดอปสรรคตางๆ ทไมเออตอการถายโอน และชวย

กนสรางขวญและกำลงใจใหแกเจาหนาททถายโอนเพอจะไดปฏบตหนาทไดอยางเตมกำลง

ตามศกยภาพทมอย

เพราะทายทสดแลว เปาหมายของการถายโอนกคอ การบรการสขภาพทยดผล

ประโยชนสงสดของประชาชนและชมชนทองถนเปนทตงนนเอง..!!

สรปบทเรยนและขอเสนอแนะ

การประชม ‘สรปบทเรยนและทศทางในอนาคตการถาย

โอนสถานอนามย’ ในครงน ทประชมไดรวมกนแลกเปลยน

ความคดเหนและประสบการณทหลากหลาย ซงสรปเปนประเดน

ตางๆ ไดดงน

1. การเตรยมความพรอมรองรบการถายโอน : การ

ถายโอนในชวงทผานมานน การเตรยมความพรอมยงไมเปน

ระบบ ขาดการสนบสนนจากสวนกลาง ระดบจงหวด และ

อำเภอ หมอและเจาหนาทอนามยทถายโอนไปยงรสกโดดเดยว

ทประชมเสนอวา ควรจดทำคมอการถายโอนทมความละเอยด

เพยงพอ และใหหนวยงานท เกยวของจดอบรมหรอชแจง

ใหเจาหนาททกฝายเกดความเขาใจตรงกน เชน ระเบยบ

ตางๆ การบรหารบคคล ระเบยบการเงนการคลง ฯลฯ

รวมทงเสนอใหจดตงเครอขายในระดบพนทเพอเปนชองทางใน

การปรกษาหารอ

2. ปญหาอปสรรค และระบบสนบสนนทเออตอการ

ถายโอน : ทผานมาปญหาทเหนชดเจน เชน การขาดแคลน

กำลงคน ระเบยบงานบรหารบคคล ระเบยบเงนบำรง การบรหาร

จดการของโรงพยาบาลแมขาย (CUP) ซงทผานมา ผบรหาร

ของ CUP บางแหงไมใหความสำคญหรอไมใหการสนบสนน

แกสถานอนามยทถายโอนไปแลว ทประชมเสนอวา ควรม

การโอนยายกำลงคนใหมความพรอมกอนการถายโอน ใหม

การจางงานระบบพเศษสำหรบคนในพนท และ สปสช.สาขา

จงหวด สสจ. และ CUP ควรทำความเขาใจเรองการจดสรร

งบประมาณคาหวใหแกสถานอนามยหรอ รพ.สต. และตอง

07HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

ต น ก ล า ค ว า ม ร ส ต น แ บ บ ส ข ภ า พ

“เทศบาลหาดทนง”ปฏบตการเชงรกงานสขภาพ

เตรยมแผน “เอาอย” รบมอนำทวม

ส ถานอนามยตำบลหาดทนง อ.เมอง จ.อทยธาน เปน 1 ใน 22 สถานอนามยถายโอนสทองถน รนบกเบกตงแตเดอนพฤศจกายน 2550 ถงวนน

เปนระยะเวลาเกอบ 5 ปเตมแลว ทสถานอนามยแหงนไดยายสงกดมาอยในการบรหารจดการของ “เทศบาลตำบลหาดทนง” แมวาในชวงแรกของ

การถายโอนจะมปญหาและอปสรรคไมตางไปจากสถานอนามยถายโอนอนๆ แตจนถงวนนสถานอนามยตำบลหาดทนง ไดพสจนใหเหนแลววา

ทองถนกสามารถบรหารจดการและดแลสขภาพของประชาชนไดเปนอยางด หากไดรบการสนบสนนจากหนวยงานทเกยวของ

นายมวน เขยวอบล นายกเทศมนตรเทศบาลตำบลหาดทนง เลาวา กอนการถายโอนในป 2550 “หาดทนง” ยงมฐานะเปน

อบต. (กอนยกระดบเปนเทศบาลตำบลในป 2551) ตนซงเปนนายก อบต. ไดทำประชาคมหมบานเพอสอบถามความคดเหนของ

ประชาชนในตำบลวาอยากจะรบโอนสถานอนามยมาให อบต. หรอไม เพราะหากให อบต.ดแล อบต.กสามารถตงงบประมาณและ

มอำนาจบรหารจดการสถานอนามยไดโดยตรง และจะมหมอมาตรวจสขภาพและบรการประชาชนถงในหมบานดวย ไมตองเสย

เวลาและคาเดนทางไปหาหมอทจงหวด ทตองใชเวลาทงวน

“เมอไดรบคำตอบจากประชาชนมากกวา 90% วาตองการให อบต. มาดแลสถานอนามย

อบต. จงทำเรองไปตามขนตอนเพอขอถายโอนสถานอนามย ซงหลงจากทผานการถายโอนแลว

สถานอนามยตำบลหาดทนง กเปลยนจากหนามอเปนหลงมอ มงบประมาณจาก

หนวยงานตางๆ เขามาสนบสนน เทศบาลกสามารถบรหารสถานอนามยได”

ความเปลยนแปลงทเกดขน ไมไดหมายถงตวอาคารหรอสงปลกสรางใหมของสถานอนามยเทานน

แตนายกฯ มวนหมายถง ‘บรการเชงรก’ ทเขาไปหาประชาชน โดยเทศบาลตำบลหาดทนง ไดทำ

บนทกขอตกลง (MOU) กบโรงพยาบาลอทยธาน เพอใหจดสงทมแพทยมาตรวจรกษาและ

บรการประชาชนในตำบลเดอนละ 1 ครง ซงในแตละครงจะมแพทย 1 คน พยาบาล 3 คน

เภสชกร 1 คน และผชวย 1 คน ซงมชาวบานมารอรบบรการมากกวา 100 คน

เปดใจผนำ “หาดทนง” กบแผนงานดานสขภาพระยะยาว

“กอนจะพฒนาดานอนๆ เรากตองพฒนาสขภาพของประชาชนกอน เพราะหากประชาชนเจบปวย มแตโรคภยไขเจบ เราจะพฒนาอะไรกไมสำเรจ ดงนนเราตองดแลพนองประชาชนใหมสขภาพอนามยแขงแรงกอน เพราะทรพยากรมนษยถอเปนตนทนทสำคญ หากประชาชนมสขภาพกายและจตใจทสมบรณแขงแรงกจะเปนพลงชวยพฒนาชมชนทองถนใหเจรญกาวหนาตอไปได” นายมวน เขยวอบล นายกเทศบาลตำบลหาดทนง กลาว

ปจจบน “นายมวน เขยวอบล” อาย 58 ป ถอเปนตวอยางของผบรหารทองถนทมวสยทศน แมวาจะเรยบจบเพยงแคชน ป.7 แตมความใฝร และพยายามเรยนตอ กศน. จนจบชนมธยมปลาย จากนนจงเรยนตอทมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค จนจบปรญญาตรดานรฐศาสตร เมอป 2552 ทผานมาเขาเคยเปนผใหญบาน กำนน และเปนแกนนำในการพฒนาชมชนมาตลอด ผลงานสำคญ เชน การรบถายโอนสถานอนามยมาอยกบเทศบาล ซงเปนผลงานทเขาเชอมนวา เทศบาลและชมชนสามารถบรหารจดการเรองสขภาพของชมชนไดดวยตวเอง

08 HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

โรคหวใจ และโรคจตเวช วามกราย แลวประสานไปทางโรงพยาบาลเครอขาย

เพอขอรบยามาใหผปวยรกษาตวในชวงนำทวม สวนผปวยฉกเฉนเรากม

เรอยนตเตรยมพรอมรบสงตลอด 24 ชวโมง” นายพงษพนธ กลาว

สำหรบแผนในการชวยเหลอผปวยชวงนำทวมในปน นายพงษพนธ

กลาววา จากการสำรวจพบวามผปวยดวยโรคตางๆ ในตำบลรวมทงหมด

320 คน หลงจากไดขอมลมาแลว กจะจดทำเปนธงสญลกษณขนมา แบงเปน

สตางๆ ม 7 ส แลวนำธงไปตดทหนาบาน เชน บานใดมคนปวยเปนโรคเบาหวาน

หรอโรคความดนโลหตกจะใชธงสแดง คนพการใชธงสเหลอง ผปวยจตเวช

ธงสสม ผสงอายธงสมวง คนตงครรภธงสนำเงน โดยในปน ทางเทศบาลฯ

ไดฝกซอมแผนเผชญภยนำทวมไปแลว เชน การขนยายและชวยเหลอผปวย

และสำรวจขอมลคนปวย คนพการ ผสงอาย เพอวางแผนในการชวยเหลอ

ฉกเฉนแลว

หากเกดนำทวม ทมชวยเหลอซงประกอบไปดวย อสม. เจาหนาทสถาน

อนามย อาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.) กจะออกไปใหความ

ชวยเหลอไดตรงเปาหมาย หรอหากผปวยรายใดตองการอพยพออกนอกพนท

ทมชวยเหลอกจะชวยขนยายผปวย แตหากไมอยากอพยพกจะนำยา อาหาร

และถงยงชพไปชวยเหลอถงบานโดยเรอยนตจำนวน 8 ลำ ซงกยงไมพอเพยง

และยงขาดแคลนเรอยนตเรวสำหรบสงตอผปวยฉกเฉน อยางไรกตาม คาดวา

เทศบาลจะจดซอเพมเตมในป 2556

นคอตวอยางการถายโอนสถานอนามยมาใหทองถนบรหารจดการและ

สามารถตอบสนองความตองการของประชาชนได แมวาความมงมนและ

วสยทศนของผบรหารทองถนจะเปนปจจยหลกทชวยนำพาใหสถานอนามย

ถายโอนเดนไปได แตหากขาดการสนบสนนและความชวยเหลออยางจรงจงจาก

หนวยงานทเกยวของทงในสวนกลางและในพนทแลว การกระจายถายโอน

สถานอนามยกนาจะเปนไดเพยงนโยบายในจนตนาการเทานนเอง !!

เมอบรการแพทยเคลอนทไดรบความนยมจากชาวบาน (เพราะไมตองเสย

เวลาและคาใชจายในการเดนทางไปโรงพยาบาลในตวจงหวด ขณะเดยวกนก

เปนการลดภาระความแออดของโรงพยาบาลไดดวย) ในเวลาตอมาเทศบาลฯ

จงไดขยายบรการเปนเดอนละ 2 ครง คอในวนองคารเวนองคาร โดยทาง

เทศบาลฯ ใชงบประมาณเพอจายเปนคาทำงานนอกเวลาใหแกทมแพทยประมาณ

ปละ 140,000 บาท นอกจากน หากชาวบานเจบปวยฉกเฉน ทางเทศบาลฯ

กจะมรถยนตนำผปวยไปสงทโรงพยาบาลเครอขายดวย จงไมลำบากเหมอน

กอนการถายโอน

นายพงษพนธ เตมยนนท รกษาการหวหนากองสาธารณสขเทศบาลตำบล

หาดทนง เลาวา ในชวงแรกของการถายโอนกมปญหาเชนเดยวกบสถานอนามย

อนๆ เชน ปญหาเรองสวสดการตางๆ ความกาวหนาในตำแหนงการงาน และ

กฎระเบยบทยงไมชดเจน ทำใหขาราชการสงกดกระทรวงสาธารณสขยงไม

อยากยายโอนมา นอกจากนยงมปญหาดานการประสานงานกบทางสาธารณสข

จงหวดในเรองการทำตวชวดและมาตรฐานการใหบรการของสถานอนามย

อยางไรกตาม ปญหาตางๆ ทเกดขน ทางนายกเทศมนตรฯ ไดนำปญหา

ไปพดคยแบบ ‘เปดอก’ กบหนวยงานท เกยวของเพอหาทางแกไข เชน

สาธารณสขจงหวดและโรงพยาบาลแมขาย (CUP) ซงกไดรบความรวมมอดวย

ด มการสงเจาหนาทมาเปนพ เลยงคอยใหคำแนะนำเมอเกดปญหาตางๆ

ทำใหการทำงานของสถานอนามยตำบลหาดทนงในระยะตอมาดำเนนไปไดด

ไมมปญหาเรองอคตหรอการตดความสนบสนนชวยเหลอจากหนวยงานทเกยวของ

เหมอนกบสถานอนามยถายโอนในบางจงหวด

ปจจบนสถานอนามยตำบลหาดทนง มเจาหนาทสาธารณสข 2 คน

และมลกจาง 6 คน (ใชงบเทศบาลจดจาง) ทำหนาทดานธรการ บนทกขอมล

ฝายการเงนและบญช และกำลงเปดรบโอนพยาบาลวชาชพ ทนตาภบาล

และเจาหนาทสาธารณสขชมชนตำแหนงละ 1 คน คาดวาจะเปดบรการ

ดานทนตภบาลแกประชาชนไดภายในปงบประมาณ 2556 น

โดยทางสถานอนามย ไดรบงบประมาณสนบสนนจากกรมสงเสรมการ

ปกครองสวนทองถนจำนวน 2 ลานบาท โดยงบสวนหนงกจะนำมาใชในการ

สรางหองตรวจโรค ทนตาภบาล นวดแผนไทย ฯลฯ ทพรอมเปดบรการในปน

เชนกน ขณะเดยวกนเทศบาลฯ กไดจดสรรงบประมาณในการซอรถพยาบาล

ฉกเฉนเพอสงตอผปวย มการสงเจาหนาทไปอบรมเรองการกชพเพอมาประจำการ

รถพยาบาล

ไมเพยงแตการเพมเจาหนาทและเพมการบรการประชาชนเทานน ทาง

เทศบาลฯ และสถานอนามยตำบลหาดทนงยงไดเตรยมความพรอมในการ

รบมอกบปญหานำทวม โดยนำประสบการณจากปทผานมามาปรบใช เนองจาก

ตลอดชวงหลายปทผานมานตำบลหาดทนงและพนทใกลเคยง ซงตงอย

รมแมนำเจาพระยามกจะถกนำทวมเปนประจำ โดยเฉพาะในชวงปลายเดอน

กนยายน - ตลาคม ทำใหผปวยเรอรงและผเจบปวยฉกเฉนในตำบลไมสามารถ

เดนทางไปหาหมอทโรงพยาบาลไดเนองจากถนนถกตดขาด ตองใชเรอเปน

พาหนะเพยงอยางเดยว

“ชวงวกฤตนำทวมเมอปทผานมา เราตงศนยพกพงชวคราวขนมา

แลวสง อสม. ไปสำรวจขอมลผปวยเรอรง เชน โรคเบาหวาน โรคความดน

09HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

เ ส น ท า ง ส ส ข ภ า พ ท เ ป น ธ ร ร ม แ ล ะ ย ง ย น

“ส มชชาสขภาพแหงชาต” เปนอกหนงนวตกรรมของสงคมไทย ซงเปนกระบวนการ

พฒนา “นโยบายสาธารณะ” เพอสขภาพแบบมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม

ตาม พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต พ.ศ.2550 ทกำหนดใหคณะกรรมการสขภาพ

แหงชาต (คสช.) จดการประชมสมชชาสขภาพแหงชาตอยางนอยปละ 1 ครง โดยม

คณะกรรมการจดสมชชาสขภาพแหงชาต (คจ.สช.) เปนผจด

โดยประเดนทจะนำเสนอเขาสวาระการประชมสมชชาฯ จะมาจากขอเสนอของภาคเครอขาย

ทวประเทศ ประกอบดวย เครอขายพนท (76 จงหวด) ตวแทนหนวยงานภาครฐ กลมวชาชพ/

วชาการ องคกรภาคเอกชน และเครอขายภาคประชาสงคม จากนน คจ.สช. จะพจารณา

คดเลอกประเดนตามหลกเกณฑทกำหนดขน โดยประเดนทไดรบการคดเลอกแลวจะจดใหม

การทำงานทางวชาการเพอพฒนาขอเสนอรายประเดน แลวสงกลบไปใหภาคเครอขายใหความ

เหนเพมเตม เพอจดเปนระเบยบวาระการประชมสมชชาสขภาพแหงชาตตอไป

ทงน การจดสมชชาสขภาพแหงชาต ไดดำเนนการมาแลวรวม 4 ครง (ครงท 1 เรมใน

ป 2551) จนไดมตสมชชาสขภาพแหงชาต รวม 40 มต (แบงเปนในป 2551 จำนวน 14 มต,

ป 2552 จำนวน 11 มต, ป 2553 จำนวน 9 มต และ ป 2554 จำนวน 6 มต) อยางไรกตาม

บางมตไดนำไปสการปฏบตทเปนรปธรรมบางแลว แตบางมตกยงไมมความกาวหนา หรอม

อปสรรคตางๆ อนเนองมาจากสาเหตและปจจยตางๆ

มตสมชชาสขภาพ กบกระบวนการประเมน

ทมงสการปฏบต

สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) จงสนบสนนให

มการจดทำรายงานเบองตน ‘การประเมนกระบวนการนำมต

สมชชาสขภาพแหงชาตไปสการปฏบต : ความกาวหนา

และเกณฑการคดเลอกมตเพอการประเมนเชงนโยบาย’

โดย ทพญ.เพญแข ลาภยง (ระยะเวลาศกษา ธนวาคม 2554 -

เมษายน 2555) ซงเปน 1 ในแผนงานธรรมาภบาล

แนวคดของการศกษาในครงน เพอประเมนกระบวนการ

นำมตสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 1-3 (รวม 34 มต) ไปส

การปฏบตระยะท 1 ซงเปนการสำรวจความกาวหนาในการ

ดำเนนการตามมตฯ และพยายามพฒนาเกณฑการคดเลอก

มตเพอการประเมนเชงนโยบายสำหรบการประเมนในระยะท 2

รายงานการศกษาเบองตนฉบบน ระบวา นบตงแตมการ

จดประชมฯ ครงท 1 ในเดอนธนวาคม 2551 จนถงครงท 3

ในป 2553 สามารถจำแนกประเดนได 5 กลม คอ 1. ระบบ

บรการสขภาพ 2. ระบบบรการสงคม 3. การจดการปจจย

คกคามสขภาวะ เพอการควบคม ปกปองสขภาวะ และการ

จดการสภาพแวดลอม 4. การสรางเสรมความเขมแขงของ

บคคล ครอบครว และชมชน และ 5.การจดการเชงโครงสราง

(เชน รวมฝาวกฤตความไมเปนธรรมนำสงคมสสขภาวะ)

มตสมชชาสขภาพทงหมดน มระบบผลกดนใหเกดผลใน

การนำไปปฏบตผาน 5 ชองทาง คอ

1. เสนอมตผาน คสช. เพอเสนอคณะรฐมนตรพจารณาให

ความเหนชอบและมอบหมายหนวยงานท เกยวของ

พจารณาดำเนนการ

2. ทำงานรวมกบองคกรภาคผเสนอมตเชงนโยบายและทม

พนธกจตามมตโดยตรง

3. ทำงานดวยกระบวนการเฉพาะสำหรบมตทไมมเจาภาพ

ชดเจน หรอทเกยวของกบหลายหนวยงานองคกรภาค

เครอขาย

4. ประสานกบกระบวนการสมชชาสขภาพเฉพาะพนท

หนวยงานระดบจงหวด และ อปท.

5. สรางการรบรและความเขาใจของสาธารณะ โดยหวงให

เขามามสวนรวมตามมต ซงอาจเปนการดำเนนงาน

หรอตดตามการทำงานขององคกรหรอหนวยงานอน

10 HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

นโยบายแอลกอฮอลระดบชาต, มาตรการทำใหสงคม

ไทยไรแรใยหน ฯลฯ มตเหลาน เมอ ครม.มความ

เหนชอบจะมอบหมายใหหนวยงานทเกยวของนำไป

ปฏบตตอไป

โดยปจจยท เอ อตอการดำเนนการตามมต

รายงานการศกษาตงสมมตฐานเบองตนเอาไว อาท

การมแผนยทธศาสตรเปนรปธรรมสมบรณ

มเครอขายดำเนนงานอยแลวเปนทนเดม มหนวย

งานราชการรบผดชอบ มกลไกเดยวระดบชาต

รบผดชอบโดยตรง สวนมตฯ ทไมมสถาบนหรอ

หนวยงานสาธารณสขรบผดชอบโดยตรง จะเปน

ภารกจของ คสช. ขบเคลอนโดย คสช. และ สช.

พรอมกนน รายงานไดตงสมมตฐานดวยวา “มต”

ทยงไมมแผนยทธศาสตร เปนเรองใหม หรอเรองท

ยงไมมเครอขายดำเนนงาน ไมมหนวยงานราชการ/

กลไกรบผดชอบโดยตรง จะเปนปจจยสำคญททำให

มตไมมความกาวหนาอยางมนยสำคญ

สำหรบมตทยงไมมรายงานความคบหนา

เชน การพฒนาระบบบรการปฐมภมเพอการเขาถง

บรการสขภาพทมคณภาพของประชาชน มาตรการ

ในการควบคมปจจยเสยงตอสขภาพดานยาสบ

นโยบายการเปนศนยกลางสขภาพนานาชาต ความ

เปนธรรมในการเขาถงบรการสขภาพของคนพการ

การแกปญหาวยรนไทยกบการตงครรภไมพรอม

การจดการขยะอนตรายจากชมชนอยางมสวนรวม

ของทกภาคสวน ฯลฯ

นอกจากน เพอสรางหลกประกนใหนำมตไปส

การปฏบต เดอนตลาคม 2552 คสช. ไดแตงตง

‘คณะกรรมการขบเคลอนและตดตามการดำเนน

งานตามมตสมชชาสขภาพแหงชาต’ หรอ ‘คมส.’

เพอใหทำหนาทสนบสนน ผลกดน ตดตามผลการ

ดำเนนงานตามมต และรายงานตอสมชชาสขภาพ

แหงชาต และ คสช. เปนระยะ

“จากระบบการขบเคลอนและตดตามทกลาว

แลว จะเหนไดวาตวมตไมใชเปาหมายสดทายใน

ความหมายของกระบวนนโยบายสาธารณะ แต

คาดหวงวาจะผานการเหนชอบจาก ครม. และม

การนำไปปฏบต ซงเปนองคประกอบสำคญของ

กระบวนการนโยบาย และจำเปนตองมกลไกใน

การบรหารจดการใหเกดการปฏบตทบรรลตาม

เปาประสงค” รายงานการศกษาระบ

ตวอยางมตสมชชาสขภาพแหงชาตทมความ

กาวหนาและนำไปสการปฏบต เชน มตการเขาถง

ยาถวนหนาของประชากรไทย (สมชชาฯ ครงท 1)

ความกาวหนา คอ หลงจาก ครม. ใหความเหน

ชอบแลว ไดมอบหมายใหคณะกรรมการพฒนาระบบ

ยาแหงชาต เปนกลไกจดทำแผนปฏบตการรองรบ

ยทธศาสตรการเขาถงยาถวนหนาของประชากรไทย

และตดตามผลการปฏบตงาน ตอมาในเดอนมถนายน

2552 คณะกรรมการสขภาพแหงชาต (คสช.) แตงตง

คณะกรรมการจดทำแผนปฏบตการรองรบยทธศาสตร

การเขาถงยาฯ และเสนอแผนตอคณะกรรมการ

พฒนาระบบยาแหงชาต ฯลฯ

สวนมตอนๆ ทมความกาวหนา เชน การสงเสรม

ความสมพนธระหวางผปวยและญาตกบบคลากร

ทางการแพทย, ยตการสงเสรมการขายยาทขาด

จรยธรรม เพอลดความสญเสยทางเศรษฐกจและ

สขภาพของผปวย, การพฒนาการแพทยแผนไทย

การแพทยพนบานและการแพทยทางเลอกใหเปน

ระบบบรการสขภาพหลกคกบแผนปจจบน, ยทธศาสตร

รายงานการศกษาระบดวยวา การนำมตสมชชา

สขภาพไปปฏบตมปญหาอปสรรค 3 ลกษณะ คอ 1. ตว

มตไมครบถวนสมบรณใน 2 ดาน คอ เนอหาของ

มตเปนไปไมไดในทางปฏบต และมปญหาในการ

กำหนดกลไกรบผดชอบ 2. ไมมการขบเคลอน และ

3. ไมสามารถตดตามและรายงานผลการดำเนนการ

สวนกรอบการพฒนาเกณฑการคดเลอกมตฯ

เขาสการประเมนเชงนโยบาย ประกอบดวย นยาม

เงอนไข ปจจยความสำเรจ ปญหาอปสรรคของการ

แปลงนโยบายสการปฏบต ความเหมาะสมในการ

ทำเปนกฎหมาย ดงน

1. เปนแผนงาน/โครงการทพยายามแกปญหา

ทมความสำคญหรอรนแรง ทระบบงานปกตไม

สามารถจดการกบปญหานไดหรอเปนปญหาใหม ม

ทฤษฎวทยาการรองรบ ความสมบรณของเนอหาสาระ

ของตวบทนโยบาย รวมถงหนวยงาน องคกร ภาค

เครอขายใหการยอมรบ ทสำคญคอมาตรการทระบ

สามารถลด ปองกน และแกไขปญหาทตองการได

อยางคมคา 2. การมหนวยงานองคกรเปนเจาของ

รบผดชอบในการบรหารจดการ งบประมาณไมเปน

อปสรรคเหนอความรบผดชอบ และ 3. ความยาก

งายของการปฏบตตามนโยบายทขนอยกบการ

ความยากงายในการใชความร เทคโนโลย รวมทง

ระยะเวลาของตวนโยบายกเปนขอจำกดในการปฏบต

นอกจากน ตองเปนนโยบายทมระดบการเปลยนแปลง

มงหวงสงผลในวงกวาง เชน เสรมสรางความเขมแขง

ของบคคล ครอบครว ชมชน รวมถงกลมททำงาน

เกยวของกบระบบบรการสขภาพ บรการสงคม

ทงหมดน เปนการสรปรายงานการศกษา

เบองตน ‘การประเมนกระบวนการนำมตสมชชา

สขภาพแหงชาตไปสการปฏบต’ เพอเปนแนวทาง

ในการศกษา ปรบปรง แกไข และพฒนานโยบาย

สาธารณะดานสขภาพใหมผลในทางปฏบตทตอบ

โจทยความตองการจากเวท “สมชชาสขภาพ”

ใหเปนจรงในทางปฏบต รวมถงยงเปนแนวทาง

ในการกำหนด “มต” ทจะเตรยมผลกดนกนตอ

ไปในการประชมใหญ ครงท 5 ของปน

ลำดบตวอยางความกาวหนาของมต นโยบายความเสมอภาคในการเขาถงและไดรบบรการสาธารณสขทจำเปน

• คณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต มมตเหนชอบในหลกการใหคนทอาศยอยในประเทศไทยเปน

เวลานาน หรอเกดในไทยแตยงพสจนสญชาตไมไดใหมหลกประกนสขภาพ โดยใหเสนอเรองเขาส ครม.

เพอขออนมตในหลกการและงบเหมาจายรายหว ตงแตปงบ 2552

• สถาบนวจยและพฒนาเพอการเฝาระวงสภาวะไรรฐ (SWIT) ทำหนงสอชนชมและขอขอบคณ สปสช.

• ครม.อนมตใหสทธขนพนฐานดานสาธารณสข กบบคคลทมปญหาสถานะและสทธ ตงแต 1 เม.ย. 53

ให สปสช. ดำเนนการและอนมตตง “กองทนใหบรการดานสาธารณสขกบบคคลทมปญหาสถานะและสทธ”

โดยจดงบป 2553 ใหแกหนวยบรการ สำหรบ 457,409 คน เปนเงน 472.8ลานบาท

• สสส. จดตงกลไกทำงานผลกดนนโนบายรฐตามมต ครม. เมอ 23 ม.ค.53

11HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

แ ก ะ ก ล อ ง ง า น ว จ ย

ผ ลการประกวดรางวล R2R (Routine to Research) ดเดน จากการประชมแลกเปลยนเรยนรจากงานประจำสงานวจย

ครงท 5 ประจำป 2555 ภายใตแนวคด ‘วถ R2R : เรยบงาย

คณภาพ ครบวงจร’ จดโดยสถาบนวจยระบบสาธารณสขและภาคเครอขาย

R2R คลอดออกมาแลว จากผลงานทสงเขาประกวด 549 เรองจากทวประเทศ

โดยในปนคณะกรรมการไดคดเลอกผลงานวจยดเดนทงหมดจำนวน 36 ผลงาน

แบงออกเปน 4 ประเภท คอ งานบรการระดบปฐมภม 11 รางวล, งานบรการ

ระดบทตยภม 9 รางวล, งานบรการระดบตตยภม 4 รางวล และงานสนบสนน

บรการและบรหาร 12 รางวล

ฉบบนขอแนะนำ 1 ในผลงาน R2R ดเดน ประเภทงานสนบสนนบรการ

และบรหาร ทใชหวขอวา ‘การเปรยบเทยบความอมตวของออกซเจนในเลอด

แดง และตนทนระหวางการดดเสมหะดวยระบบเปดกบระบบปดในหอผปวย

หนก โรงพยาบาลเสนา’ โดย น.ส.พรเพญ แสงสายฟา นางอญชล สงหโต

และนางนงลกษณ องคมณ

น.ส.พรเพญ แสงสายฟา พยาบาลวชาชพ

ชำนาญการ โรงพยาบาลเสนา อ.เสนา จ.พระนคร

ศรอยธยา ซงเปนนกวจยหลก เลาถงความเปนมา

ของโครงการวจยชนนวา จากประสบการณในการ

ทำงานในหอผปวยหนก พบวา ผปวยวกฤตสวน

ใหญทมภาวะการหายใจลมเหลวจะไดรบการรกษาดวยการใสทอหลอดลมคอ

ควบคกบการใชเครองชวยหายใจ และจะมการดแลผปวยดวยการดดเสมหะ

เพอใหทางเดนหายใจของผปวยโลง ปองกนการตดเชอทปอดและชวยใหการ

แลกเปลยนกาซทปอดดขน แตการดดเสมหะในหอผปวยหนกโรงพยาบาล

เสนายงใช ‘ระบบเปด’ คอ ตองถอดเครองชวยหายใจออก แลวสอดสายดด

เสมหะเขาไป จากนนจงบบถงลมทปลายสายเพอดดเอาเสมหะออกมา

“วธดดเสมหะแบบนทำใหผปวยมโอกาสเกดภาวะพรองออกซเจนใน

เลอดได ซงจะสงผลใหระบบการทำงานของศนยควบคมการหายใจ อยาง

กลามเนอหายใจทำงานเพมขน ทำใหกาซออกซเจนไปเลยงเซลลเนอเยอ

ตางๆ ลดลง ดงนน อวยวะทมผลกอนคอสมองเพราะทนตอการขาด

ออกซเจนไดนอย รวมถงอาจมการแพรกระจายเชอสบคลากรได ทงน

จากประสบการณทไดไปฝกอบรมทโรงพยาบาลรามาฯ ทำใหไดรบความร

เรองการดดเสมหะแบบระบบปด ซงไมตองถอดเครองชวยหายใจของ

ผปวยออก จงมความคดทจะทำวจยเพอเปรยบเทยบผลตางของวธการ

ดดเสมหะของทง 2 ระบบ” น.ส.พรเพญ กลาวถงทมาของงานวจย R2R ชนน

การดดเสมหะผปวยแบบระบบปด จะใชสายดดเสมหะทมขอตอเขากบ

เครองชวยหายใจ จงไมตองถอดเครองชวยหายใจของผปวยออก ถอวาเปนวธ

การดดเสมหะแบบใหมทยงไมแพรหลายมากนกในเมองไทย ซงการดดเสมหะ

แบบนจะลดโอกาสภาวะเนอเยอพรองออกซเจน ลดความเสยงของการตดเชอ

ในระบบทางเดนหายใจจากวธการปฏบตทไมถกตองและลดภาระของผปฏบต

งาน รวมทงยงชวยลดคาใชจายทงทางตรงและทางออม

สำหรบขนตอนของการวจย น.ส.พรเพญ อธบายวา “เรมตนจากการสบคน

ขอมลงานวจยทเคยทำมากอนทงในเมองไทยและตางประเทศ เมอไดขอมลมา

แลวจงวางแผนและประชมทมงานวจยวาเราจะวจยอยางไร อธบายใหทมงาน

เขาใจการเกบตวอยาง และการบนทกขอมล จากนนจงเรมกระบวนการวจย”

งานวจยรบใช งานประจำ ตวอยางจาก รพ.เสนา

12 HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

กลมตวอยางของงานวจยชนน มจำนวน 30 ราย แบงเปนกลมตวอยางผ

ปวยทไดรบการดดเสมหะดวยระบบเปดจำนวน 15 ราย และระบบปดจำนวน

15 ราย ใชระยะเวลาวจยประมาณ 7 เดอน ตงแตเดอนกรกฎาคม 2554

จนถงเดอนมกราคม 2555 โดยคณสมบตของกลมตวอยาง คอ 1. มอายตงแต

15 ปขนไป ทงเพศหญงและชาย 2. เปนผปวยทไดรบการใสทอหลอดลมและ

ใชเครองชวยหายใจไมตำกวา 24 ชวโมง 3. ผปวย/เจาของไข (กรณผปวยไมร

สกตว) สมครใจเขารวมการวจย

โดยพบวา กลมตวอยางทใชวธดดเสมหะแบบระบบปดจะมคาความอมตว

ของออกซเจนในเลอดแดงสงกวากลมตวอยางทดดเสมหะแบบระบบเปดอยาง

มนยสำคญทางสถต (P<0.5) ซงหมายถงวา ผปวยจะมโอกาสพรองออกซเจน

ในเมดเลอดแดงนอยกวาวธดดเสมหะแบบเปด และจะชวยทำใหผปวยหยา

เครองชวยหายใจไดสำเรจมากขน

นอกจากน ยงชวยลดคาใชจายในการดดเสมหะ ซงจากการศกษาพบวา

ผปวยทดดเสมหะแบบระบบเปดจะตองใชผชวยในการดดเสมหะจำนวน 2 คน

และตองดดเสมหะทกๆ 2 ชวโมง หากจะดดเสมหะครงตอไปตองใชสายดด

ใหม ซงการดดเสมหะแบบน มคาใชจายเฉลยวนละ 207.50 บาท/ราย แต

หากใชระบบปด จะใชผชวยดดเสมหะเพยง 1 คน และสายดดสามารถใชงานได

นานประมาณ 5-7 วนจงเปลยนใหม มคาใชจายเฉลยวนละ 119.75 บาท/ราย

หรอมคาใชจายตำกวาเกอบ 90 บาท/ราย/วน

ผลการวจยของพรเพญและคณะในครงน อยระหวางการนำเสนอเพอให

ผอำนวยการโรงพยาบาลเสนาอนมตกอนทจะนำวธการดดเสมหะแบบปดไป

ใชกบผปวยตอไป ถอเปนงานวจยจากงานประจำทตรงตามแนวคด ‘วถ R2R

: เรยบงาย คณภาพ ครบวงจร’ โดยเปนงานวจยทพฒนาขนมาจากงาน

ประจำโดยไมยงยากซบซอน เกดประโยชนและใชไดจรง และเมอทำงานวจย

ขนมาแลวกไมถกทงไวบนหงเหมอนเชนในอดตอกตอไป

กอนจากกน น.ส.พรเพญ กลาวทงทายวา งานวจยจากงานประจำถอวา

เปนเรองทด เพราะชวยใหมการพฒนางานประจำใหมคณภาพมากขน

และทสำคญกคอ มประโยชนตอคนไขทงในเรองการรกษาพยาบาล และ

การลดคาใชจาย

แกะกลองบทคดยอ

• การวจยในหวขอ “การเปรยบเทยบความอมตวของออกซเจน

ในเลอดแดงและตนทนระหวางการดดเสมหะดวยระบบเปดกบ

ระบบปด ในหอผปวยหนก โรงพยาบาลเสนา” มาจากการทผปวย

ทเขารบการรกษาตวในหอผปวยหนก มากกวารอยละ 90 เปนผปวย

วกฤตทมปญหาการหายใจลมเหลวไดรบการรกษาดวยการใสทอ

หลอดลมและใชเครองชวยหายใจ การดแลใหทางเดนหายใจโลงโดย

การดดเสมหะจงเปนกจกรรมการพยาบาลทสำคญ เพอปองกนการ

ตดเชอทปอดและชวยใหการแลกเปลยนกาซทปอดดขน จงไดพฒนา

แนวทางปฏบตเกยวกบวธการดดเสมหะทมประสทธภาพเพอปองกน

การตดเชอและไมเกดภาวะพรองออกซเจนในเมดเลอดแดง

• โดยศกษาเปรยบเทยบคาความอมตวของออกซเจนในเลอด

แดงและตนทนของการดดเสมหะในระบบปดและระบบเปด เพอชวย

สงเสรมใหผปวยไมเกดภาวะพรองออกซเจนขณะดดเสมหะ และชวย

ลดคาใชจายทงทางตรงและทางออม

• ผลการศกษา พบวากลมตวอยางในเพศชายและหญงเทากน

รอยละ 50/50 มอายตงแต 25 - 88 ป สวนใหญ รอยละ 73.30

มอายมากกวาหรอเทากบ 60 ป โดยการวนจฉยโรคพบเปนโรคปอด

อกเสบ (Pneumonia) มากทสด 7 ราย คดเปนรอยละ 23.34

รองลงมาพบเปนโรคถงลมโปงพอง 6 ราย คดเปนรอยละ 20.00

โดยสวนใหญ รอยละ 70 มโรครวมเกอบทงหมดและใสทอชวยหายใจ

ชนด Endotracheal tube ถงรอยละ 90 ทงน โดยสรปกลมตวอยาง

จำนวน 28 ราย คดเปนรอยละ 93.33 มคาความอมตวของออกซเจน

ในเลอดแดงอยระหวาง 96-100% และพบวาการดดเสมหะแบบระบบ

ปดใชตนทนตำกวา 87.81 บาทตอรายตอวน

• สวนการนำผลงานวจยไปใชประโยชนในงานประจำ ไดนำวธ

การดดเสมหะระบบปดไปใชในการดแลผปวยเพอลดภาวะพรอง

ออกซเจนหลงดดเสมหะ ชวยสงเสรมใหผปวยหยาเครองชวยหายใจ

ไดสำเรจมากขน และชวยลดตนทนคาใชจายในการดดเสมหะไดดวย

สำหรบประวตสวนตวของ น.ส.พรเพญ นน เกดป พ.ศ. 2522 ท

จงหวดนครศรธรรมราช มาศกษาตอทกรงเทพฯ จนจบชนมธยมศกษา

ตอนปลายท ร.ร.รตนโกสนทรสมโภช บางเขน จากนนศกษาตอ

ทวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน จ.ชยนาท เมอเรยนจบในป 2545

จงเขาทำงานทโรงพยาบาลเสนาจนถงปจจบน

13HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

สสพ. จด Workshop แนวคดและเครองมอ ICF

เมอวนท 11-12 มถนายน 2555 สถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ (สสพ.)

รวมกบสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เขต 3 นครสววรค จดอบรม

เชงปฏบตการเรอง “แนวคด และเครองมอ ICF เพอปฏบตการสรางเสรมสขภาพ

คนพการในชมชน สปสช.เขต 3 นครสวรรค” โดยจดขน ณ หวยปาปกรสอรท

อ.บานไร จ.อทยธาน ผเขารวมอบรมสวนใหญเปนผปฏบตงานทเกยวของกบ

คนพการและงานใหบรการฟนฟ จากพนทเขตความรบผดชอบของ สปสช.

เขต 3 (นครสวรรค พจตร กำแพงเพชร อทยธาน และชยนาท) จำนวน 38 คน

มวตถประสงคเพอใหผเขารบการอบรมไดทราบถงแนวคดเครองมอ ICF

(International Classification of Functioning, Disability and Health)

สามารถใชแบบสอบถามและวเคราะหขอมลโดยนำไปใชใหเกดประโยชนจรง

รวมถงการแลกเปลยนเรยนรระหวางผเขารบการอบรมดวยกน และการ

อบรมในครงนยงไดใชกระบวนการ Workshop ผานรปแบบกจกรรมท สสพ.

ไดออกแบบไว อาท กจกรรม Quick Think กจกรรม ความพการใน

ความทรงจำ กจกรรม What can I Do & How can I do it? กบการ

เปดรบประสบการณในรปแบบใหม เปนตน

พญ.วชรา รวไพบลย ผอำนวยการ สสพ. กลาววา องคการอนามยโลก

ไดมการสนบสนนใหมการใชกรอบคดและรหส ICF มากวาสบปแลว ในประเทศ

ไทย สสพ. รวมกบคณะแพทยศาสตร ม.มหาสารคาม ศกษาวจยการนำ

กรอบคดและรหส ICF มาใชในการพฒนาแบบสอบถามเพอใชสำรวจขอมล

คนพการ นำรองแหงแรกท จ.นครพนม ตอมาไดขยายแนวคดนสหนวยงาน

นโยบายระดบเขต/จงหวด/ทองถน อกหลายแหง

ผอ.สสพ. ยำวา “เครองมอ ICF เปนการสำรวจชวตจรง ไมใชการทำงาน

วจย โดยเนนศกษาทความตองการของผพการ ทงน สสพ. มความพรอม

และยนดเปดรบเครอขายการทำงานจากทกภาคสวน ภายใตเปาหมายการ

รวมกนสรางเสรมสขภาพคนพการในชมชนใหยงยน”

เ ก า ะ ก ร ะ แ ส ส ว ร ส .

กจกรรมและความเคลอนไหว ประจำเดอนมถนายน 2555

คศน. จดสมมนา การจดการองคกรยคใหม

ระหวางวนท 18-21 มถนายนทผานมา เครอขายรวมพฒนาศกยภาพ

ผนำการสรางสขภาวะแนวใหม (คศน.) ไดจดสมมนา ‘Special Module:

Modern Management’ หรอ ‘การจดการองคกรยคใหม’ ทโรงแรม

มราเคลแกรนด กรงเทพฯ โดยมผนำ คศน. และผทเกยวของเขารวมสมมนา

กวา 70 คน

การจดสมมนาครงน มวตถประสงคเพอใหผเขารวมไดเรยนรการบรหาร

จดการองคกรยคใหม เนอหาของการสมมนาประกอบดวย การจดการตนเอง

ของผบรหาร การบรหารเวลา การวเคราะหหาเหตและผล การจดการดาน

การตลาด เศรษฐศาสตร การบญชบรหาร การบรหารบคคล การทำธรกจ

เพอสงคม ฯลฯ โดยมคณาจารยจากมหาวทยาลยชนนำ และนกบรหารจาก

องคกรภาคธรกจ เชน บรษทซพ ออลล จำกด (มหาชน) รวมเปนวทยากร

นอกจากน ยงมเวทรวมแลกเปลยนการขบเคลอนเรองปญหาสารตะกวใน

ลำหวยคลต ซงผนำ คศน. ไดลงไปทำกจกรรมในพนท และในวนสดทาย

ของการสมมนา ผนำ คศน. ทงรน 1 และรน 2 กวา 30 คน ไดพบปะพดคย

กบ ศ.นพ.ประเวศ วะส เกยวกบความกาวหนาของโครงการ คศน. ดวย

โครงการเครอขายรวมพฒนาศกยภาพผนำการสรางสขภาวะแนวใหม

(คศน.) ถอกำเนดขนภายหลงการเสยชวตของ ‘นพ.สงวน นตยารมภพงศ’

ในชวงตนป 2551 ทำใหกลยาณมตรทเคยทำงานรวมกนในการพฒนาระบบ

สขภาพไทยมายาวนานตระหนกถงความจำเปนในการรวมกนพฒนาผนำและ

เสรมสรางความเขมแขงของเครอขาย เพอรวมกนขบเคลอนสงคมสขภาวะ

คศน. มโครงสรางการทำงานแบบเครอขาย มภาคการทำงานทหลากหลาย

ประกอบไปดวยกระทรวง หนวยงานของรฐ องคกรอสระตางๆ รวม 16

องคกร เชน กระทรวงสาธารณสข สวรส. สปสช. สช. สสส. มลนธแพทย

ชนบท สถานโทรทศนไทยพบเอส. ฯลฯ ผทสนใจสามารถตดตอ คศน. ไดท

www.wasi.or.th

14 HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

เปดโครงการ “Books share” หนงสอด...มไวแบงปน”

เมอวนท 20 มถนายน 2555 หองสมด 100 ป เสม พรงพวงแกว จด

งานเสวนาและเปดตวโครงการ “Books Share : หนงสอดมไวแบงปน”

ณ หองสมด 100 ป เสม พรงพวงแกว อาคารสขภาพแหงชาต

เปดงาน โดย นพ.อกฤษฏ มลนทางกร ประธานคณะกรรมการพฒนา

หองสมดฯ พรอมดวยการเสวนาในหวขอ “อานอยางไร ? : อานสนก อาน

เขาใจ อานแลวจำ อานแลวนำไปปฏบต” โดย นพ.ดาวฤกษ สนธวณชย

นำเสนอในหวขอ “ทำอยางไรใหการอานเปนสงทอยในชวตประจำวน”

และ “วธการอาน การจบใจความ การเลาเรอง”

จากนนเปนการเลาเรองหนงสอ (แนะนำหนงสอดทนำมาแบงปนกนอาน)

โดย คณวสฐ อศวขจรสกล คณกฤษณะ ภานวาส โดยมคณจกรกฤช พงษทอง

(บรรณารกษ) เปนผดำเนนการเสวนา พรอมกนน ยงไดมการเปดตวโครงการ

“Books share : หนงสอด...มไวแบงปน” เปนกจกรรมด-ด...เพอคนรกหนงสอ

โดยใหผทสนใจรวมกจกรรมนำหนงสอในดวงใจ ไมจำกดจำนวน มารวม

แบงปน พรอมเขยนคำนยมแนะนำหนงสอ เพอใหผทสนใจหยบยมไปอานท

บานได ซงจะจดระหวางเดอนมถนายนยาวไปถงธนวาคม 2555 น

ปฏบตการขบเคลอน ยทธศาสตรกำลงคนดานสขภาพ

เมอวนท 25 มถนายน 2555 คณะทำงานจดทำแผนยทธศาสตรทศวรรษ

กำลงคนดานสขภาพ โดยม นพ.พงษพสทธ จงอดมสข ผอ.สถาบนวจย

ระบบสาธารณสข (สวรส.) เลขานการคณะทำงานฯ จดประชมพจารณาแผน

ปฏบตการยทธศาสตรทศวรรษกำลงคนดานสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550-

2559 ทหองประชมสานใจ 1 อาคารสขภาพแหงชาต หลงจากทไดมการ

ประชมเชงปฏบตการฯ ไปแลวเมอวนท 21-22 ม.ย.ทผานมา โดยม ดร.ศนสนา

สรตาม และ อ.วระ กรตเกรยงไกร พรอมองคกรตางๆ ในฝายนโยบายระดบ

ชาต จงหวด ตำบล และ อปท. ฝายวชาการจากองคกรวชาชพ สมาคม

ชมรมวชาชพ สถาบนการศกษา และสถาบนวจย รวมประชม 52 คน

โดยการประชมในครงน ไดนำเสนอผลการจดการประชมในครงทผานมา

ทเนนในการแกไขปญหา “การขาดกลไกการผลกดนเชงนโยบายและขาด

ความตอเนอง” รวมถงการแกปญหา “การขาดการเชอมโยงระหวางการ

วางแผนกำลงคนและการผลต” และ “การกระจายกำลงคนทไมเปนธรรม”

ทจะตองมการสงเสรม และพฒนากลไกระดบเขตพนทในการจดการกำลงคน

ดานสขภาพตอไป

กฬาสานสมพนธหนวยงานรฐ พ.ร.บ.เฉพาะ ครงท 1

จดเตม จดใหญ !! กบการแขงขนกฬาสานสมพนธหนวยงานของรฐท

จดตงขนตามพระราชบญญตเฉพาะ 15 หนวยงาน ครงท 1 ทสนามกฬา

กระทรวงสาธารณสข เมอวนท 30 มถนายน ทผานมา โดยม นพ.อกฤษฏ

มลนทางกร รองเลขาธการคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เปนประธานในพธ

เปดทามกลางบรรยากาศแหงความสนกสนานและความสมครสมานสามคค

ของเหลาเจาหนาทบคลากร

โดยในครงน 4 หนวยงานดานสขภาพรวมกนเปนเจาภาพจดการแขงขน

มตวแทนจาก 15 หนวยงานเขารวมกจกรรมทงหมดประมาณ 600 คน

การแขงขนแบงออกเปน 4 ส คอ

สชมพ (เจาภาพ) ไดแก สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) สำนกงาน

คณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

(สพฉ.) และสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)

สฟา ไดแก สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)

สำนกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมแหง

ชาต (สวทน.) สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.)

และสถาบนมาตรวทยาแหงชาต (มว.)

สเขยว ไดแก สำนกงานเลขาธการครสภา (คส.) สำนกงานคณะกรรมการ

สงเสรมสวสดการและสวสดภาพครและบคลากรทางการศกษา (สกสค.) และ

สถาบนอนญาโตตลาการ สำนกงานกจการยตธรรม

สสม ไดแก สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) สำนกงานกองทน

หมบานและชมชนเมองแหงชาต (สทบ.) สำนกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลาง

และยอม (สสว.) และสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

โดยมกจกรรมประกวดกองเชยร การแขงขนแบดมนตน แชรบอลผสม

ปาลกโปงและชดลกแชรบอล การแขงขนกฬามหาสนก 5 ชนด ไดแก ฮลาฮป

เดนวง 4 ขา เกมสวบาก เหยยบลกโปง และชกเยอ เปนตน

สำหรบในปหนา สวทช. สวทน. สสวท. และ มว. ไดรบเกยรตใหเปน

เจาภาพจดงานในครงตอไป

ทประชมยงไดมการตดตามความกาวหนาของการจดทำขอเสนอการ

แกไขปญหาการขาดแคลนแพทยชนบท การตดตาม WHO Global Code

นอกจากน ยงไดรบทราบความกาวหนาการรองรบขอตกลงการยอมรบรวม

(MRA) ของบคลากรสาธารณสขภายใตกรอบการคาบรการของอาเซยน

รวมถงการพฒนาศนยความเปนเลศทางการแพทย ศนยความเชยวชาญ

พเศษ และ Medical Hub อกดวย

15HSRI Forum : “ถายโอนสถานอนามย ส อปท.” บทเรยนและขอเสนอ

แบงปนความรโดย สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) สามารถดาวนโหลดจลสาร HSRI Forum ไดท www.hsri.or.th สอบถามเพมเตม หนวยสอสารความรและขบเคลอนสงคม โทร 0-2832-9245 สถาบนวจยระบบสาธารณสข ชน 4 อาคารสขภาพแหงชาต ซ.สาธารณสข 6 ถ.ตวานนท 14 ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทรศพท 0-2832-9200 โทรสาร 0-2832-9201 www.hsri.or.th