Hurić Bjelan Jasmina Bosnalijek d.d. Analiza izvještaja o novčanom toku

UNIVERZITET U SARAJEVU EKONOMSKI FAKULTET U SARAJEVU

ANALIZA IZVJETAJA O NOVANIM TOKOVIMA

PRISTUPNI RAD

Predmet: Teorija i analiza bilansa Profesor: Prof. dr. Haris Jahi Student: Jasmina Huri-Bjelan

Postdiplomski studij Smjer: Finansijski menadment

Sarajevo, januar 2010


1

S A D R A J

1.U V O D...................................................................................................................2

2.Teorijski aspekt analize izvjetaja o novanim tokovima........................................3

3. Analiza izvjetaja o novanim tokovima firme Bosnalijek d.d. Sarajevo za 2008. godinu........................................................................................................................11 3.1.Opti podaci o firmi Bosnalijek d.d Sarajevo..11

3.2. Godinji finansijski izvjetaji firme Bosnalijek d.d Sarajevo za 2008. godinu..13

3.3. Analiza upravljanje novanim tokovima od operativnih, investicijskih i finansijskih aktivnosti firme Bosnalijek d.d Sarajevo po pojedinim stavkama.............................18

4. Z A K LJ U AK....................................................................................................24

5.L I T E R A T U R A.........................................................................................................................26

1

Page

1


2

1. U V O D

Novani tok sastoji se od priliva i odliva novca i novanih ekvivalenata. Prikazuje sposobnost preduzea da svojim aktivnostima generie novac i potrebu preduzea za novcem. Prilivi i odlivi novca i novanih ekvivalenata ostvaruju se sljedeim

aktivnostima: Poslovne aktivnosti, tj. aktivnosti kojima se ostvaruju prihodi (prodaja proizvoda, usluga, robe) i rashodi. Primici se ostvaruju naplatom prodanog, a isplate na potrebe za njihovu proizvodnju i nabavku. Ulagake aktivnosti, tj. aktivnosti sticanja i otuivanja dugotrajne imovine. Finansijske aktivnosti, tj. aktivnosti pribavljanja izvora finansiranja preduzea i podmirenja obaveza po ovim izvorima (vlasniko i duniko finansiranje preduzea). Izvjetaj o novanim tokovima je regulisan Meunarodnim raunovodstvenim standardom 7 i od njega se ostvaruju sljedee koristi:1 Kada se koristi s ostalim finansijskim izvjetajima prua informacije koje korisnicima omoguavaju procjenjivanje promjena u neto sredstvima pravnog lica, njegovu finansijsku strukturu(ukljuujui likvidnost i solventnost) Mogunost uticaja na iznose i vremenski raspored novanih tokova radi prilagoavanja promjenjivim okolnostima i prilikama, Izvjetaj o novanim tokovima prua mogunost uporeivanja izvjetaja izmeu razliitih pravnih lica Ovaj pristupni rad je koncipiran tako da se sastoji iz dva dijela. U prvom dijelu sadran je teorijski aspekt analize izvjetaja o novanim tokovima po osnovu operativne,

2

Page

Meunarodni standardi finansijskog izvjetavanja , Savez raunovoa, revizora i finansijskih radnika F BiH, 2006, str. 2381

2


3

investicione i finansijske aktivnosti preduzea. Drugi dio rada sadri praktian primjer analize izvjetaja o novanim tokovima firme Bosnalijek d.d. Sarajevo za 2008. godinu, ukljuujui opte podatke o firmi, iji e izvjetaji predstavljati materijal za izradu praktinog primjera analize izvjetaja o novanim tokovima. Iako se preporuuje da se u analizi izvjetaja o novanom toku koriste podaci iz tri uzastopna perioda kako bi se to bolje mogla sagledati dinamika kretanja gotovine u ovom radu su koritena dva perioda 2008 i 2007 godina, koja su ipak u dimenzijama jedne ovakve analize dala relevantnu sliku. 2.TEORIJSKI ASP EKT ANALIZE IZVJETAJA O NOV ANIM TOKOVIMA

Osim bilansa stanja i uspjeha savremena preduzea sastavljaju i bilans novanih tokova, iji je cilj da prui informaciju o prilivima i odlivima novca. Prilivi i odlivi novca nastaju po osnovu osnovne (operativne) poslovne aktivnosti preduzea, iji se krajni cilj svodi na stvaranje profita. 2 Prilivi novca nastaju po osnovu realizacije proizvoda i usluga, zakupnina, premija, subvencija, plasmana i dr. Odliv novca se odvija po osnovu kupovine sirovina i materijala od dobavljaa, isplate plata, plaanja kamata za koritene kredite, isplate poreza i doprinosa, premije osiguranja, istplate kredita itd. Dijagram koji slijedi prikazuje Cash Flow ciklus u proizvodnji3

Bogeti dr. Pavle, Analiza izvjetaja o novanim tokovima , Podgorica Ekonomski fakultet, str. 1062

3

Page

3

Bogeti dr. Pavle, Analiza izvjetaja o novanim tokovima , Podgorica Ekonomski fakultet, str. 1063


4

Gotovina

Fakturisana realizacija

Prodaja za gotovo Prodaja na kredit

Proizvodnja

Zalihe

AmortizacijaFiksna aktiva

Investicije

Dijagram pokazuje da se gotovina odliva u investicije (fiksnu imovinu) i u proizvodnju, tj. u zalihe kojima se hrane kapaciteti. U toku proizvodnje dio fiksne imovine se transformie u zalihe, tj. u poluproizvode i gotove proizvode, dok do priliva gotovine dolazi prodajom uinaka za gotovinu i na kredit. Aktivnosti investiranja obuhvataju prilive nastale prodajom stalnih sredstava, prodajom uea u kapitalu i nematerijalnih ulaganja i naplatom plasmana, kamata i dividendi, a odlivi se odvijaju po osnovu investiranja u stalna sredstva, dugorona ulaganja u formi uea kojima se stie dobit i plasmana kojima se stie kamata. Aktivnosti finansiranja obuhvataju prilive kapitala po osnovu emitovanja dionica, udjela, zajmova, obveznica, mjenica i odlive za otplatu zajmova, otkup dionica i udjela, isplatu kamata na dugove, dividendi i obaveza po osnovu finansijskog lizinga.Page 4

4


5

Novani tokovi koji se odnose na ostale rashode i prihode klasifikuju se, prema prirodi nastanka, u operativne, investicione ili tokove finansiranja. Najvei dio tokova novca odvija se u procesu reprodukcije preduzea, redovni su i imaju interni karakter. Ovaj tok gotovine je poznat pod nazivom Cash Flow. Ostali tokovi koji nastaju po osnovu investiranja i finansiranja su povremeni, proiruju ili suavaju interne tokove i imaju eksterni karakter. Metoda koja obuhvata sve tokove gotovine, tj. i interne i eksterne, poznata je pod nazivom Metoda toka kapitala ili Funds Flow. Za sastavljanje ovog bilansa koriste se podaci iz bilansa stanja i bilansa uspjeha i podaci o promjenama na raunima kapitala i rezervi, osnovnih sredstava i plasmana. Kada se Izvjetaj o novanim tokovima upotrebljava zajedno sa informacijama koje sadre druga dva osnovna finansijska izvjetaja i uz njih povezane biljeke, to bi trebalo pomoi da se ocjeni i definie: Sposobnost kompanije da ostvaruje budue neto novane primitke iz poslovanja kako bi mogla plaati dugove, kamate i dividende, poreze doprinose; Potrebe kompanije za eksternim finansiranjem; Uzroke razlika izmeu neto dobiti i neto toka novca iz poslovnih aktivnosti; Uinke novanog i nenovanog investiranja i finansijskih transakcija.

Glavna je korist izvjetaja o tokovima novca da korisnik dobiva prilino detaljnu sliku poslovnih, investicijskih i finansijskih transakcija kompanije koje ukljuuju novac. To razdvajanje tokova novca na tri dijela pomae korisniku u ocjenjivanju tekuih i potencijalnih buduih snaga i slabosti kompanije. Snano interno stvaranje poslovnih sredstava tokom vremena smatra se dobrim znakom. Loi bi tokovi novca trebali potaknuti analitiara da provjeri opasan rast potraivanja i/ili zaliha. ak ni jaki tokovi novca iz poslovnih aktivnosti nisu dovoljni za osiguranje uspjeha, jer prejako koritenje eksternih izvora za podmirivanje ciklikih potreba moe biti znak opasnosti. Sutina izvjetajem, kao i s ostalim izvjetajima, je da se mora upotrebljavati zajedno s drugim5

Page

5

izvjetaja o novanim tokovima predstavlja koristan izvor informacija. Problemi s tim


6

izvjetajima da bi dao korisne informacije. Poeljno 4da najznaajniji iznos novanihtokova bude onaj koji je dobiven obavljanjem poslovnih aktivnosti preduzea. Ova analiza nam prua informacije o tome koji su glavni izvori novca i novanih ekvivalenata odnosno moe se zakljuiti u koj se svrhe koriste najznaajnija novana sredstva.

Izvjetaj o novanim tokovima od operativnih (poslovnih) aktivnosti sastavlja se na sljedei nain:5 PRIMICI OD OPERATIVNIH AKTIVNOSTI Gotovinska prodaja kupcima Naplata potraivanja Primljeni avansi Naplaene kamate Povrat novca od dobavljaa Ostali primici: od dobivenih donacija, penala, naplate sudskim putem, refundacije donacije i dr. IZDACI OD OPERATIVNIH AKTIVNOSTI Isplate radnicima po svim osnovama Plaanje poreza Plaanje kazni Plaanje kamata Povrat kupcima za vraenu plaenu robu ili proizvode Dati avansi Ostali izdaci: za donacije

4

Katarina ager, Ivana Mami Saer, Sanja Sever, Lajo ager Analiza finansijskih

izvjetaja, Masmedia Zagreb

5

6

Page

Bai dr. Meliha. Teorija i analiza bilansa (Ratio Analysis, Cash Flow Analysis) Materijal za predavanja-Prezentacija. Sarajevo, Univerzitet u Sarajevu, Ekonomski fakultet, 2008

6


7

Izvjetaj o novanim tokovima od investicijskih (ulagakih) aktivnosti sastavlja se na sljedei nain:

PRIMICI OD ULAGAKIH AKTIVNOSTI o Gotovinski primici od prodaje nekretnina i ostale dugotrajne imovine o Primici od naplate prodatih ulaganja u druga pravna lica o Primici od prodaje dugova o Primici od naplate zajmova o Primljene dividende i gotovinski udjeli od povezanih drutava

IZDACI OD ULAGAKIH AKTIVNOSTI o Isplate za nabavku nekretnina i dr. dugotrajne imovine o Plaanje udjela i za sticanje drugih pravnih lica o Plaanje za obveznice o Izdaci za otplatu zajmova osim od finansijskih institucija o Isplata udjela dividendi drugim drutvima

Izvjetaj o novanim tokovima od finansijskih aktivnosti sastavlja se na sljedei nain:

PRIMICI OD FINANSIJSKIH AKTIVNOSTI Gotovinski primici od izdavanja dionica Uplata vlasnikih uloga Primici od izdavanja obveznica i drugih

IZDACI OD FINANSIJSKIH AKTIVNOSTI Isplata dividendi i ostale isplate iz dobiti vlasnicima Isplate za trezorske dionicePage 7

7


8

vlasnikih papira Primici od povrata glavnice kratkoronih i dugoronih posudbi drugima

Vraanje gotovinskih pozajmica Vraanje glavnice duga finansijskim institucijama po kreditnim kratkoronim i dugoronim aranmanima

Bilans novanih tokova sastavlja se po direktnoj i indirektnoj metodi6, koje daju iste rezultate. Jedina razlika izmeu prikazivanja direktnom i indirektnom metodom odnosi se na biljeenje poslovnih aktivnosti, dok bi dio investicijskih i finansijskih aktivnosti bio identian kod obje metode. Kod direktne metode, tokovi novca poslovnih aktivnosti biljee se direktno prema glavnim kategorijama poslovnih primitaka novca i izdataka i objavljivanje bruto primitaka i izdataka po grupama aktivnosti i objavljivanje neto iznosa kao njihove razlike i novac i novani ekvivalenti na poetku i na kraju godine. Kod indirektne metode mora se osigurati odvojeno (indirektno) usklaivanje neto dobiti s neto tokovima novca iz poslovnih aktivnosti. Kako se na ovim prostorima veinom koristi indirektna metoda to e i u ovom pristupnom radu i iz tog razloga i zbog izbjegavanja preobimnosti biti koritena samo indirektna metoda sastavljanja izvjetaja o novanim tokovima i njrgova analiza. Analiza novanih tokova, kao osnov za upravljanje novanim resursima obavezno obuhvata:7 a) Zbirni prikaz rezultata novanih tokova sa kratkim komentarom; b) Optu ocjenu uspjenosti upravljanja novanim resursima na osnovu horizontalne analize i analize odnosa neto toka i prihoda;

7

Ibidem

8

Page

8

Bai dr. Meliha. Teorija i analiza bilansa (Ratio Analysis, Cash Flow Analysis) Materijal sa predavanja-Sarajevo, Univerzitet u Sarajevu, Ekonomski fakultet, 20086


9

Iskustveni pokazatelji za procjenu uspjenosti upravljanja novanim resursima: Ocjena uspjenosti upravljanja novanim resursima Pokazatelji uspjenosti upravljanja novanim resursima Loe Ugroena egzistencija

Vrlo dobro

Dobro

Srednje

Odnos neto novanog toka i ukupnog prihoda

Vei od 10%

Vei od 8%

Vei od 5%

Manji od 5% Negativan

Odnos neto novanog toka i ukupnog prihoda (%) = Neto poveanje novanog toka ukupno / Ukupan prihod c) Odnos rezultata neto novanog toka i ostvarene neto dobiti: Utvrivanje vrijednosti neto novca koji je trebao biti osiguran po pravilima Bilansa uspjeha: Ukupan prihod.............................................................xxxxx Ukupni rashodi (uklj. Porez na dobit).......................(xxxxx) Neto dobit....................................................................xxxxx Amortizacija + Deprecijacija.......................................xxxxx Neto novac..................................................................xxxxx

9

Page

9


10

d) Procjenu

uspjenosti

upravljanja

novanim

tokovima

od

operativnih,

investicijskih i finansijskih aktivnosti odvojeno i meusobno po najvanijim stavkama: Dobit prije oporezivanja iz osnovne djelatnosti.................................xxxxx Porez na dobit...................................................................................(xxxxx) Neto dobit od operativnih aktivnosti..................................................xxxxx Deprecijacija + Amortizacija............................................................xxxxx Neto novac.........................................................................................xxxxx e) Stepen pokria investicija iz amortizacije (deprecijacije): Pretpostavka za ovaj pokazatelj je da se druge stavke dre konstantnim; Ako je gotovinsko ulaganje u dugoronu materijalnu i nematerijalnu aktivu manje od svote amortizacije i deprecijacije, gotovina se poveava, a ako je obnuto, gotovina se smanjuje; f) Nenovane investicije i njihov odnos sa novanim i uticaj nenovanih investicija na budue novane tokove; g) Sticanje i otuenje udjela u povezanim pravnim licima, zajedniki poduhvati i finansijski efekti tih ulaganja: U skladu sa obaveznim izvjetavanjem vri se analiza ovih ulaganja, i to za: 1. Ukupnu nadoknadu za kupovinu ili otuenje udjela, 2. Udjel nadoknade koji tereti novac ili novane ekvivaltente, 3. Iznos novca i novanih ekvivalenata steenog ili otuenog supsidijara ili druge poslovne jedinice, 4. Iznos sredstava i obaveza osim novca i novanih ekvivalenata steenog ili otuenog supsidijara ili druge poslovne jedinice ukupno za svaku grupu.10

Page

10


11

h) Novani tokovi u stranim valutama: Vri se analiza efekata tokova stranih valuta na stanje gotovine i efekata promjena stanja stranih valuta na Bilans uspjeha. i) Kratak opis promjena u najvanijim finansijskim pozicijama i opis kako su nastale: Vri se analiza promjena na najvanijim finansijskim pozicijama, na nain da se ne dupliraju u odnosu na izvjetaje u zabiljekama uz finansijske izvjetaje.

3.ANALIZA IZVJETAJA O NOVAN IM TOKOVIMA FIRME BOSNALIJEK D.D. SARAJEVO ZA 2008. GODINU 3.1.OPTI PODACI O FIRMI BOSNALIJEK D.D SARAJEVO

Bosnalijek je najvei industrijski proizvoa lijekova u Bosni i Hercegovini , osnovan 1951 godine, sa bogatim proizvodnim programom koji obuhvata 176 lijekova, na bazi 90 razliitih generikih naziva. Bosnalijekovo usmjerenje ka meunarodnom poslovanju rezultiralo je visokim rastom izvoza, koji je u posljednjih pet godina uvean pet puta, sa ostvarenom prosjenom stopom rasta od priblino 50%. Danas je Bosnalijek lider na tritu Bosne i Hercegovine i svoje proizvode, od kojih su mnogi ve prepoznatljivi brendovi, plasira na trita Evrope, Azije i Afrike. Prisutni su na tritima 22 zemlje, irom svijeta. Takav uspjeh rezultat je promiljene strategije i ukupnih nastojanja zaposlenih u Bosnalijeku da kompaniju razvijaju u pravcu svjetski uglednog i priznatog proizvoaa.

Zahvaljujui poslovnoj orijentaciji, iji je imperativ izvrsnost, proteklih godina Bosnalijek ostvaruje saradnju s farmaceutskim kompanijama svjetskog glasa, kao to su: Eli Lilly,11

Page

11


12

Novartis, Hoffman-La Roche i drugi. Kljuni temelj uspjeha Bosnalijeka i njegove poslovne politike je integrirani sistem upravljanja koji zajedno sa GMP I GLP, obuhvata upravljanje kvalitetom 9001:2000 zatitu okolia 14001 i zatitu zdravlja i sigurnost zaposlenika na random mjestu OHSAS 18001:1999, za ta je Bosnalijek certificiran prema meunarodnim standardima. Odgovornim ponaanjem, Bosnalijek postie kvalitet cijelog lanca vrijednosti u proizvodnji. Bosnalijek d.d. se nalazi u zvaninoj kotaciji Sarajevske Berze www.sase.ba pod oznakom BSNLR meu 5 najlikvidnijih dionica SASE-a i u sastavu indexa SASX -10. Temelji Bosnalijekovog razvoja su modernizacija pogona, edukacija osoblja i usklaivanje poslovanja sa svjetskim farmaceutskim standardima, u koje je uloeno preko 100 miliona KM u posljednjih 13 godina. Moderni Razvojni centar, koji se prostire na 1842 m, opremljen je savremenim laboratorijama u kojima rade vrhunski farmaceutski strunjaci, sa meunarodno steenim naunim zvanjima.

12

Page

12


13

3.2. GODINJI FINANSIJSKI IZVJETAJI FIRME BOSNALIJEK D.D SARAJEVO ZA 2008. GODINU

BILANS STANJA NA DAN 31.12.2008. (sve stavke su izraene u 000 KM) POZICIJA SREDSTVA Netekua sredstva Nekretnine, postrojenja i oprema Nematerijalna sredstva Ulaganja Krediti i depoziti Ukupno netekua sredstva Tekua sredstva Krediti i depoziti Potraivanja od kupaca i ostala potraivanja Zalihe Potraivanja za unaprijed plaeni porez na dobit Gotovina i ekvivalenti gotovine Ukupno tekua sredstva Ukupno sredstva KAPITAL I OBAVEZE Kapital 813 43.580 22.343 2.457 2.051 71.244 156.962 1.712 36.180 19.769 2.457 2.227 62.345 154.370 82.669 2.247 7 795 85.718 87.584 3.771 5 665 92.025 Iznos tekuce godine Iznos prethodne godine

13

Page

Dionika premija

3.912

130

Upisani kapital

71.742

52.945


14

Rezerve Akumulirana dobit Ukupno kapital i rezerve Obaveze Netekue obaveze Rezervisanja za primanja uposlenih Rezervisanja Kamatonosni krediti i pozajmice Ostale obaveze Ukupno netekue obaveze Tekue obaveze Kamatonosni krediti i pozajmice Obaveze prema dobavljaima i ostale obaveze Finansijske obaveze po derivativima Ukupno tekue obaveze Ukupno obaveze Ukupno kapital i obaveze

19.502 12.318 107.474

31.537 14.785 99.267

707 133 6.764 85 7.689

564 133 9.174 116 9.987

17.220

20.722

16.931 7.648 41.799 49.488 156.962

16.142 8.242 45.106 55.093 154.360

14

Page

14


15

BILANS USPJEHA na dan 31.12.2008 Prihodi Trokovi prodaje Bruto dobit Ostali operativni prihodi Administrativni i distributivni trokovi Trokovi istraivanja i razvoja Ostali rashodi Rezultat od operativnih aktivnosti Finansijski prihodi Finansijski rashodi Neto finansijski prihodi/(rashodi) Dobit prije poreza Porez na dobit Dobit za period Zarada po dionici u KM

Tekua godina 107.128 42.463 64.665 208 47.859 3.272 4.099 9.643 959 2.395 1.436 8.207 0 8.207 1,26

Prethodna godina 88.056 37.218 50.838 760 37.345 3.343 2.722 8.188 2.855 3.226 371 7.817 0 7.817 1,33

15

Page

15


16

IZVJETAJ O NOVANIM TOKOVIMA za godinu koja je zavrila 31.12.2008 Gotovinski tok od operativnih aktivnosti Dobit za godinu Usklaivanja za: Amortizacija i umanjenje vrijednosti nekretnina, postrojenja i opreme Amortizacija nematerijalnih stalnih sredstava Prihod od kamata Rashod od kamata Neto dobitak od prodaje stalnih sredstava Vikovi/(manjkovi) zaliha Umanjenje vrijednosti zaliha Neto trokovi sumnjivih i spornih potraivanja Operativni profit prije promjena u radnom kapitalu Poveanje potraivanja od kupaca i ostalih potraivanja Poveanje zaliha Poveanje obaveza prema dobavljaima i ostalih obaveza Smanjenje finansijskih obaveza po derivativima Poveanje rezervacija i ostalih dugoronih obaveza Gotovinski tok nakon promjena u radnom kapitalu Neto gotovinski tok od operativnih aktivnosti prije poreza na dobit Plaena kamata Neto gotovinski tok od operativnih aktivnosti Ulagake aktivnosti Poveanje ulaganja (2)Page 16

2008 8.207

2007 7.817

8.552 2.325 (119) 1.780 (14) 17 920 282 21.950 (7.682) (3.511) 789 (594) 112 (10.886) 11.064 (1.780) 9.284

8.476 2.411 (134) 2.442 (21) (14) 300 457 21.734 (5.147) (1.724) 1.284 (2.445) 14 (8.018) 13.716 (2.442) 11.274

16(5)


17

Nabavka nekretnina, postrojenja i opreme i nematerijalnih sredstava Primici od otuenja nekretnina, postrojenja i opreme Primljena kamata Primici za potraivanja po kreditima Plaena potraivanja po kreditima Neto gotovinski tok od ulagakih aktivnosti Finansijske aktivnosti Neto otplate kamatonosnih kredita i pozajmica Neto gotovinski tok od finansijskih aktivnosti Neto smanjenje gotovine i ekvivalenata gotovine/isti gotovinski tok Gotovina i ekvivalenti gotovine na poetku perioda Gotovina i ekvivalenti gotovine na kraju perioda

(4.446) 22 119 899 (140) (3.548)

(5.240) 470 134 339 (1.306) (5.608)

(5.912) (5.912) (176) 2.227 2.051

(5.672) (5.672) (6) 2.233 2.227

17

Page

17


18

3.3. ANALIZA UPRAVLJANJE NOVANIM TOKOVIMA OD OPERATIVNIH, INVESTICIJSKIH I FINANSIJSKIH AKTIVNOSTI FIRME BOSNALIJEK D.D SARAJEVO PO POJEDINIM STAVKAMA

Analiza gotovinskog toka iz poslovnih aktivnosti: 1. Preduzee Bosnalijek d.d. Sarajevo u periodu od 01.01. 31.12.2008. godine ostvarilo je neto dobit u iznosu od 8.207.000 KM, i to za 76.000 KM, ili 5 % veu u odnosu na prethodnu godinu. 2. Trokovi amortizacije, odnosno vrijednost usklaivanja materijalnih sredstava iznosi za 2008 godinu 8.552.000 KM i to za 76.000 KM vie u odnosu na 2007 ili vie za 1%, a vrijednost amortizacije nematerijalnih sredstava u 2008 godini iznosi 2.325.000 KM ili manje u odnosu na 2007 godinu za 86.000 KM odnosno manje za 4%. Ove promjene imaju najvie uticaja na novani tok od poslovnih aktivnosti i to na njegovo poveanje. 3. Prihodi od kamata u 2008 godini su smanjili neto novani tok i iznosili 119.000 KM dok su rashodi od kamata iznosili 1.780.000 KM i oni su imali uticaj na njegovo poveanje 4. U 2008 godini ostvareni su manjkovi zaliha od 17.000 KM, koji su imali pozitivan uticaj na neto novani tok od poslovnih aktivnosti. 5. Poveanje potraivanja od prodaje i ostalih potraivanja u iznosu od 7.682.000 KM dovelo je do pogoranja novanog toka u 2008. godini to je u odnosu na 2007. godinu loije za 2.535.000 KM ili 49 %. 6. Poveanje zaliha u 2008 za 789.000 KM dovelo je do smanjenja neto novanog toka od poslovnih aktivnosti. Znaajno je poveanje zaliha za 104% u odnosu na prethodnu godinu. 7. Poveanje obaveza prema dobavljaima i ostalih obaveza imalo je pozitivan uticaj na novani tok u iznosu od 789.000 KM. Meutim, u odnosu na 2007 godinu dolo je do smanjenja ovih obaveza za 39% ili 495.000 KM. 8. Smanjenje finansijskih obaveza po derivatima u iznosu od 594.000 KM dovelo je do smanjenja neto novanog toka.18

Page

18


19

9. Poveanje rezervacija i ostalih dugoronih obaveza za 112.000 KM poveava novani tok. 10. Plaene kamate su uticale na smanjenje neto gotovinskog toka od operativnih aktivnost u iznosu od 1.780.000 KM, a koje su smanjene u odnosu na 2007 godinu u iznosu za 662.000 KM ili 27% . Nakon svih ovih promjena navedenih stavki dolo je do ostvarenja pozitivnog neto novanog toka od poslovnih aktivnsti u iznosu od 9.284.000 KM Analiza gotovinskog toka od ulagakih aktivnosti: 1. Poveanje ulaganje za 2.000 KM uticalo je na smanjenje neto novanog toka od ulagakih aktivnosti i u odnosu na 2007 je manje za 3.000 KM 2. Nabavka nekretnina, postrojenja i opreme i nematerijalnih sredstava uticala je na smanjenje neto novanog toka u iznosu od 4.446.000 KM to je u odnosu na 2007 manje za 794.000 KM ili 15%. 3. Primici od otuenja nekretnina, postrojenja i opreme u iznosu od 22.000 KM uticali su na poveanje neto novanog toka od ulagakih aktivnosti , ali u odnosu na 2007 godinu smanjeni su za 448.000 KM ili ak 95% 4. Primljena kamata u iznosu od 119.000 KM dovela je do poveanja neto novanog toka , ali je i ona u odnosu na prethodnu godinu smanjena za 15.000 KM ili 11% 5. Primici za potraivanje po kreditima odnosu na 2007 godinu za ak 165%. 6. Plaena potraivanja po kreditima su dovela do smanjenja neto novanog toka za 140.000 KM Promjene navedenih stavki proizvode negativan neto novani tok od ulagakih aktivnosti u iznosu od (3.548.000 KM). Analiza gotovinskog toka od finansijskih aktivnosti: u iznosu od 899.000KM uticali su na poveanje neto novanog toka. Ovdje je zabiljeeno evidentno poveanje u

19

Page

otlate kamatonosnih kredita i pozajmica koje dovode do smanjena neto novanog

19

1. U okviru pozicija ije promjene ine finansijsku aktivnost firme imamo samo neto


20

toka za 5.912.000 KM koliko i iznosi negativan neto novani tok od finansijskih aktivnosti firme. Zbirni prikaz rezultata novanih tokova: 1. Izvjetaj o novanim tokovima od operativnih aktivnosti................. 9.284.000 KM 2. Izvjetaj o novanim tokovima od investicijskih aktivnosti............(3.548.000 KM) 3. Izvjetaj o novanim tokovima od finansijskih aktivnosti..............(5.912.000 KM) 4. Neto smanjenje gotovine i ekvivalenata gotovine/isti gotovinski tok ............................................................................................................(176.000 KM) 5. Saldo gotovine i ekvivalenata gotovine na dan 01.01........................2.227.000 KM 6. Saldo gotovine i ekvivalenata gotovine na dan 31.12....................... 2.051.000 KM Opta ocjena uspjenosti upravljanja novanim resursima

Odnos neto novanog toka i ukupnog prihoda (%) = Neto smanjenje novanog toka ukupno / Ukupan prihod = (176.000KM )/ 108.295.000 KM = -0,16%

Ukoliko je odnos neto novanog toka i ukupnog prihoda negativan, pokazatelj uspjenosti upravljanja novanim resursima se karakterie kao ugroene egzistencije, to je sluaj kod firme Bosnalijek d.d. Sarajevo iji je odnos neto novanog toka i ukupnog prihoda negativan .

20

Page

20


21

Odnos rezultata neto novanog toka i ostvarene neto dobiti dobije se utvrivanjem neto novca koji je trebao biti osiguran po pravilima Bilansa uspjeha:

Ukupan prihod......................................................... 108.295.000 KM Ukupni rashodi........................................................ 100.088.000 KM Neto dobit....................................................................8.207.000 KM Amortizacija + Deprecijacija.......................................10.877.000 KM Neto novac...................................................................19.084.000 KM

Procjena uspjenosti upravljanja novanim tokovima od operativnih aktivnosti po najvanijim stavkama: Dobit prije oporezivanja iz osnovne djelatnosti..................9.643.000 KM Porez na dobit.....................................................................................0 KM Neto dobit od operativnih aktivnosti.................................. 9.643.000 KM Deprecijacija + Amortizacija..............................................10.877.000 KM Neto novac..........................................................................20.520.000 KM

Neto novani tok iz operativnih aktivnosti je

9.284.000 KM, odnosno znatno manji u

odnosu na prethodnu godinu to je rezultat poveanja nenaplaenih potraivanja, poveanje zaliha, poveanje obaveza prema dobavljaima.

21

Page

21


23

Stepen pokria investicija iz amortizacije i deprecijacije dobije se poreenjem gotovinskog ulaganja u dugoronu materijalnu i nematerijalnu aktivu sa iznosom amortizacije i deprecijacije. Ako je gotovinsko ulaganje u dugoronu materijalnu i nematerijalnu aktivu manje od svote amortizacije i deprecijacije, gotovina se poveava, a ako je obrnuto, gotovina se smanjuje, to je sluaj na primjeru firme Bosnalijek d.d Sarajevo Nenovane investicije i njihov odnos sa novanim i uticaj nenovanih investicija na budue novane tokove: Odnos novanog i nenovanog investiranja Izdaci za nabavku mat. i nemat. dug. aktive...............................(4.448.000 KM) Deprecijacija i amotizacija..........................................................10.877.000 KM Izdaci za povrat dugoronih kredita.............................................................0 KM Izdaci za povrat kratkoronih kredita..........................................................0 KM Plaene kamate po kreditima..........................................................(140.000 KM) Poveanje novca............................................................................6.289.000 KM

23

Page

23


24

4. Z A K LJ U AK

Preduzee Bosnalijek je za godinu koja je zavrila 31.12.2008 ostvarilo negativan neto novani tok u iznosu od 170.000 KM. Za razliku od 2007 godine kada je neto ovani tok bio negativan za samo 6.000 KM itekako je evidentno neto smanjenje gotovine. Da li se to moglo oekivati, ako uzmemo u obzir da je dobit preduzea u 2008 godini poveana za 5% odnosno za 390.000 KM !?. Poveanje dobiti bi bilo najveim dijelom razlog poveanja prihoda od prodaje i smanjenje finansijskih i ostalih rashoda. Dok bi negativan neto novani tok bio posljedica poveanja potraivanja od kupaca i ostalih potraivanja i velikim poveanjem zaliha u odnosu na prethodnu godinu. S obzirom da smo prvom dijelu rada ocjenili da ukoliko je odnos neto novanog toka i ukupnog prihoda negativan, pokazatelj uspjenosti upravljanja novanim resursima se karakterie kao ugroene egzistencije, to je sluaj kod firme Bosnalijek d.d. Sarajevo koja ima ovaj negativan pokazatelj. Zato je za budue poslovanje potrebno pronai neka rjeenja u poveanju naplate svojih potraivanja i skraivanju vremena njihove naplate. Poveanje zaliha u odnosu na 2007 godinu za 104% ili 1.787.000 KM je imalo najvei uticaj na smanjenje neto novanog toka od operativnih aktivnosti i to je drugi problem kojim se u Bosnalijeku moraju posebno posvetiti i pokuati uskladiti proizvodne i prodajne aktivnosti kompanije, a to bi sigurno imalo pozitivan odraz na neto novani tok. Ipak, bez obzira na spomenute faktore koji su dovodili do smanjena neto novanog toka u 2008 godini ostvaren je pozitivan neto novani tok od operativnih aktivnosti . Meutim u odnosu na 2007 godinu on je smanjen za 18% ili za 1.990.000 KM. S obzirom da je poeljno da najznaajniji iznos novanih tokova bude onaj koji je dobiven obavljanjem poslovnih aktivnosti poslovanje preduzea Bosnalijek u tom kontekstu moemo ocjeniti kao uspjeno, jer imamo pozitivan neto novani tok jedino iz poslovnih aktivnosti, dok finansijske i ulagake aktivnosti preduzea generiraju negativan neto novani tok.Page 24

24


25

Kao u 2007 i u 2008 godini ostvaren je negativan neto novani tok od ulagakih aktivnosti, ali znatno manji u odnosu na prethodnu godinu. Razlog toga je smanjenje nabavki, nekretnina, opreme, postrojenja i nematerijalnih sredstava koja dovode do smanjenja ovog novanog toka, ali i smanjene primitaka od otuenja nekretnina, postrojenja i opreme za ak 95%.. Od finansijskih aktivnosti imamo samo neto otplate kamatonosnih kredita i pozajmica koje smanjuju neto novani tok i one su jedina komponenta neto novanog toka od finansijskih aktivnosti koji je negativan za 5.912.000 KM i to ak vei u odnosu na 2007 godinu za 4% ili 240.000 KM. Prema najnovijim podacima u 2009 godini Bosnalijek je ostvario neto dobit od 9 miliona KM i to za 11 % vie u odnosu na 2008 godini uprkos finansijskoj krizi ije su ekonomske posljedice potresele sva izvoza trita Bosnalijeka. Rast u 2009 godini od 11% i onaj iz 2008 u odnosu na 2007 godinu od 5% mogao bi se ocjeniti kao jedna paljivo implementirana poslovna strategija, ali s obzirom da rast neto dobiti nije jedini pokazatelj uspjenosti poslovanja interesantno bi bilo analizirati i kretanja novanih tokova u 2009 godini. Ako bi se tendencija pada novanog toka nastavila onda bi Bosnalijek zasigurno morao paljivo preispitati sve elemente novanih tokova.

25

Page

25


26

5. L I T E R A T U R A

1. Bogeti dr. Pavle. Analiza bilansa, Podgorica-Beograd: Ekonomski fakultet u Podgorici, 2000. 2. Bai dr. Meliha. Teorija i analiza bilansa (Ratio Analysis, Cash Flow Analysis) Materijal sa predavanja Sarajevo, Univerzitet u Sarajevu, Ekonomski fakultet, 2008. 3. Meunarodni standardi finansijskog izvjetavanja (MSFI) , Savez raunovoa, revizora i finansijskih radnika FBiH, 2006 4. Jahi dr. Mehmed, Finansijsko raunovodstvo, Zavod za raunovodstvo i reviziju Federacije BiH, Sarajevo 20035. Katarina ager, Ivana Mami Saer, Sanja Sever, Lajo ager Analiza finansijskih izvjetaja, Masmedia Zagreb

6. Finansijski izvjetaji/Izvjetaj o novanom toku.www.google.ba 7. Godinji finansijski izvjetaji firme Bosnalijek d.d. Sarajevo za 2008. godinu

26

Page

26

Documents

Hurić Bjelan Jasmina Bosnalijek d.d. Analiza izvještaja o novčanom toku