Hyrje - rks-gov.net · Web viewShpjegojë, përshkruajë përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementeve qelizore të gjakut si dhe rolin e tyre. Shpjegojë, përshkruajë

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2013

Farmacisë

Kosovë, 2013

1

PËRMBAJTJAI. Parathënie

II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Farmaci”, Niveli I .

III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin I

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10.1. Bazat e Anatomisë me fiziologji

2. Organizimi i punes dhe detyrat e teknikut te farmacise ne sektorin farmaceutik2. Hyrje ne teknologji farmaceutike3. Kimi e përgjithshme dhe inorganike4. Kimi analitike5. Edukate shendetesore6. Etika ne shendetesi

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10.1. Strukturat anatomike dhe fuksionet fiziologjike të organizmit2. Analiza analitike kualitative dhe kuantitative3. Kryerja e punëve të thjeshta laboratorike

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11.1. Botanikë farmaceutike2. Mikrobiologji me imunologji3. Teknologji farmaceutike4. Farmakognozi5. Kimi organike6. Hyrje ne Kimi farmaceutike dhe Biofarmaci

d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11. 1. Receptura magjistrale dhe galenike

2. Analiza morfo - anatomike e bimeve.3. Identifikimi i lendeve vepruese ne drogat bimore

a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12.1. Farmakologji me dozologji2. Kimi farmaceutike3. Kimia dhe teknologjia e ushqimeve4. Kozmetikologji

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 1. Percaktimi i konstanteve fiziko-kimike

2. Udhezime praktike per barnat3. Organizimi i punes ne fabrike

IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin I.

2

I. PARATHENIE

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme gjatë tri viteve të shkollimit profesional, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës, kërkesave universitare në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm të Lartë Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata ekspertë që me përkushtim të madh punuan në rishikimin e planprogrameve ekzistuese.

3

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Farmacisë Niveli I

4

Korniza e programit mësimor profesional

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: I

I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin

1. Struktura e shkollimit

Arsimimi në profilin mësimor “Farmaci” për nivelin I trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje tri vite mësimore pas përfundimit të

arsimit të detyruar (kl. 10, 11 dhe 12), i përgatit nxënësit për kompetencat të punësimit në profesionin e teknikut të farmacisë. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson të drejtën për t’ju nënshtruar testit të maturës , e cila ju lejon nxënësëve kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor “Farmaci” për nivelin I , të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore:(i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve

për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.

(ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e farmacisë.

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e farmacisë.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit

Qëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Faramci është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë atyre: Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore; Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si

dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri; Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen

intelektuale dhe vlerat morale;

5

Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian;

Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e farmacisë;

Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi

Shkollimin për “Farmacisë”, niveli I , mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi.Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla.

4. Mundësitë e shkollimit të mëtejmë

Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Farmacisë” në nivelin I, u lejon nxënësve të fitojnë diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar.

5.Mundesitë e punesimit

Shkollimi për ““Farmacisë”, niveli I, u referohet punëve në ndërmarrjet që merren me ofrimin e shërbimeve në sektorin e farmacisë që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës. Nisur nga kjo nxënësi për “Farmacisë i nivelit I mund të punësohet në ndërmarrje (firma, kompani) që japin shërbime që kanë të bëjnë me teknikun e farmacisë: barnatore, fabrika per prodhimin e barnave oficinale, laboratoret galenike, fabrikat per prodhimin e mjeteve ndihmëse sheruese, fabrikat për prodhimin e paisjeve higjienike dhe sanitare, depot farmaceutike, prodhimin dhe shitjen e mjeteve ortopedike, prodhimin dhe shitjen e mjeteve dezinfektuese dhe deratizuese, fabrika per prodhimin e pergadesave kozmetike dhe në shitjen e tyre. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë.

6

II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit

Kompetencat e përgjithshme

Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Farmaci”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në

vendimmarrje. Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për

një të nxënë që zgjat gjithë jetën. Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar

dhe çuar më tej arritjet. Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë

zgjedhje të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme.

Kompetencat profesionale

Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin “Farmaci”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë:– Përgatit vendin e punës.– Përzgjedh veglat, pajisjet dhe materialet e duhura për punë.– Respekton standardet e profesionit.– Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit dhe etikën mjekësore.– Lexon dhe interpreton receten mjeksore;– Matë, grimcon, tretë, filtron dhe paketon medikamente.– Pregatit yndyrna te ndryshme, tretësira, pluhura dhe forma të tjera galenike ne baze të

recetës mjekesore, ne menyre te pavarur;– Kryen punet administrative laboratorike;– Dallon preparatet e ndryshme farmaceutike dhe menyren e administrimit;– Aftësohet në manipulimin me pajisjet laboratorike;

7

– Përgatit vendin e punës;– Përzgjedh pajisjet, mjetet e punës dhe materialet e duhura për pergatitjet galenike dhe

oficinale;– Përdor dhe mirëmban pajisjet laboratorike;

III. Plani mësimor për profilin Farmacise, Niveli I

Nr. LËNDËT DHE MODULET

MËSIMORE ORËT VJETORE SIPAS KLASËVE

Niveli i pare

A. Lëndët e përgjithshme Klasa 10 Klasa 11 Klasa 121 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (95)2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (64)3 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (64)4 Matematikë aplikative 2 (70) 2 (70) 2 (64)5 Teknologji informimit dhe komunikimit 2 (70) 1 (35) 1 (35)6 Fizikë 1 (35) 2 (70) 7 Kimi 1 (35) 1 (35) 2 (64) 8 Biologji 1 (35) 1 (35) 2 (64)9 Gjuhe e huaj e dyte 1 (35)10 Ekonomi dhe ndermarresi 1 (32)

Gjithsej : A 15 ( 525) 14 (490) 14 (490)B. Lëndet profesionale

1 Bazat e Anatomise dhe fiziologjise 2(70)2 Organizimi i punës dhe detyrat e teknikut

te farmacise ne sektorin farmaceutik2 (70)

3 Hyrje ne teknologji farmaceutike 2(70)4 Kimi e pergjithshme dhe inorganike 2 (70)5 Botanike farmaceutike 1 (35)

6 Kimi analitike 2(70)7 Mikrobiologji me imunologji 2(70) 8 Edukate shendetesore 1(35)9 Tekonologji farmaceutike 1 (35) 10 Farmakologji me dozologji 2 (64)11 Farmakognozi 1 (35) 12 Kimi farmaceutike 2 (64)13 Kimi dhe teknologjia e ushqimeve 1 (32)14 Kimi organike 2 (70)15 Hyrje ne Kimi farmaceutike dheBiofarmaci 1 (35) 16 Psikologji 1 (35)

17 Kozmetologji 1 (32)

118 Etika ne shendetesi 1(35)

Gjithsej:B 11 (395) 9 (315) 7 (192)C. Modulet e praktikës profesionale1 Struktura anatomike dhe funksionet

fiziologjike të organizmit”2 (70)

8

2 Receptura magjistrale dhe galenike 3 (105)

3 Percaktimi i konstanteve fiziko - kimike 2 ( 64 )

4 Analiza analitike kualitative dhe kuantitative 2 ( 70 )

5 Organizimi i punes ne barnatore dhe kryerja e puneve te thjeshta laboratorike

2 ( 70 )

6 Udhezime praktike per barnat 3 ( 96 )

7 Analiza morfo - anatomike e bimeve. 3 ( 105 )

8 Identifikimi i lendeve vepruese ne drogat bimore

3 ( 105 )

9 Organizimi i punes ne fabrike 6 (192)

C. Gjithsej 6 (210) 10 (350) 11 (352)

D. Gjithsej orë në javë 32 (1120) 32(1120) 32(1065)

IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë

të MASHT.

Javët mësimore sipas klasave:– Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I);– Klasa 12 – 32 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore.Një orë mësimore ka 45 minuta.Një orë praktike zgjatë 60 minuta.Puna praktike në laborator duhet ti ketë 24 orë.Puna praktike në ekonomi të shkollës, ndërmarrje, industri, firma ushtrimore etj., duhet ti ketë 20 orë pune me nga 60 minuta.Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 10 orë mësimore (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë:

Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javëKlasa 11: Praktikë – 1.5 ditë në javë dhe Teori – 3.5 ditë në javëKlasa 12: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë

Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre.Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësuesit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësuesit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete.

9

Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve.Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilës prej të dy shkallëve të përgatitjes në Profilin “Teknik i farmacisë”, do të organizohet në formë provimesh, të fokusuara në tri drejtime kryesore:- Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme.- Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale.- Provimi i integruar për praktikën profesionale.Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në diplomën përkatëse të përfundimit të shkollimit profesional.Modalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT.

V. Udhëzime të përgjithshme didaktike

Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme.E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës.Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit dhe instruktorët e praktikave.Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit Teknikun e farmacisë.Mësuesit dhe duhet të përdorin metoda të tilla të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi.Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm.Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve (metoda katër shkallësh). Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të

10

lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës.Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situata pune reale apo të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e

metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e

mësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së

nxënësve.

11

Klasa 10Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“ Bazat e anatomisë dhe fiziologjisë ”Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të:

- Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë.- Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë muskujt e caktuar, funksionin e tyre në raport me

skeletin dhe sistemet e organeve.- Shpjegojë rëndësinë e anatomisë topografike dhe raportet reciproke ndërmjet organeve

dhe sistemeve të organeve të ndryshme.- Shpjegojë, përshkruajë përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementeve

qelizore të gjakut si dhe rolin e tyre.- Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale.- Shpjegojë karakteristikat themelore të muskujve, ndërtimin histologjik, llojin dhe

klasifikimin e tyre.- Shpjegojë llojet e kontraksioneve muskulore.- Shpjegojë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sistemit konduktiv

(përcjellës).- Shpjegojë karakteristikat themelore të qarkullimit sistemik, vëllimit të gjakut dhe

shtypjen arteriale; pulsin arterial dhe kualitetin e tij.- Shpjegojë karakteristikat e rrugëve të frymëmarrjes; mushkëritë, pleura dhe mekanika e

frymëmarrjes.- Shpjegojë karakteristikat e organeve të tretjes, raportet topografike, gjëndrat ndihmëse,

funksionet motorike, sekretive, digjestive dhe absortive.- Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese dhe termorregullimin.- Shpjegojë karakteristikat e sistemit ekskretor:nefroni, proceset e filtrimit, reabsorbimit

dhe sekretimit; krijimin e urinës definitive; refleksi i mikcionit (urinimit).- Shpjegojë karakteristikat e gjëndrave endokrine; hormonet dhe veprimin e tyre.- Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SN; SNQ, SNP (autonom dhe somatik)- Shpjegojë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijor (lëkurës, syri, veshi,

drejtpeshimi, shija dhe nuhatja).-

12

II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 2 orë /javë = 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i I : Karakteristikat morfologjike-funksionale të qelizës dhe indeve 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e transportit nëpër membranën qelizore- Dallojë karakteristikat e llojeve të indeve të ndryshme

b) Temat e kapitullit- Mënyra e transportit nëpër membranën qelizor- Karakteristikat e përgjithshme morfologjike dhe funksionale të llojeve të ndryshme të indeve

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuale,grafoskop etj).

Kapitulli i II Osteologjia 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Identifikojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë

b) Temat e kapitullit - Krijimi, zhvillimi, ndërtimi, ndarja e skeletit - Skeleti i kokës, trupit, anësive- Shkenca mbi nyjet (sinartrozis dhe diartrozis)- Ndërtimi i nyjës lëvizëse, llojet e lëvizjeve, nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijëve- gjurit, boshtit të kurrizit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

13

- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Demonstrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve- Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Skeleti- CD- programet

Kapitulli i III : Miologji 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Numërojë muskujt e caktuar- Përshkruajë ngjitjen e tyre për skelet - Shpjegojë funksionin e tyre në raport me skeletin dhe sistemin e organeve

b) Temat e kapitullit - Muskujt e skeletit (ndërtimi histologjik)- Muskuli i zemrës- Muskujt e lëmuar- Muskujt e kokës, qafës, trupit dhe anësive- Llojet e muskujve dhe karakteristikat e tyre funksionale- Puna dhe forca muskulore( mekanizmi i kontrakcionit, llojet e kontarkcioneve, mekanizmi energjetik dhe lodhja muskulore)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuale,grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Prezantimi interaktiv me slajde dhe LCD- projektor

Kapitulli i IV : Fiziologjia e përgjithshme 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë përbërjen dhe funksionin dhe përbërjen e lëngjëvë trupore- Dallojë elementet qelizore të gjakut dhe rolin e tyre- Shpjegojë mekanizmat homeostatik të sisitemeve funksionale

b) Temat e kapitullit - Lëngjet e trupit (jashtqelizore, brendaqelizore dhe ndërqelizore)- Dinamika kapilare (këmbimi i ujit, materieve ushqyese dhe materieve tjera ndër-

14

- mjet gjakut dhe lëngut qelizor)- Uji, origjina e tij në organizëm roli dhe ndarja- Homeostaza (mekanizmat homeostatik të sistemeve funksionale për mbajtjen - e homeostazës- Vetitë fizike, kimike, përbërja dhe roli i gjakut- Plazma e gjakut, vetitë, përbërja- Elementet e figuruara të gjakut (eritrocitet leukocitet dhe trombocitet)- Homeostaza dhe ndërprerja e gjakderdhjes- Sedimentimi i gjakut- Grupet e gjakut( ABO sistema dhe Rh-faktori) dhe transfusión- Imuniteti dhe alergjia c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde- Teste me shkrim

Kapitulli i V Fiziologjia e indve ekscitabile 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Dallojë karakteristikat themelore të indit nervorë dhe muskulor- Përshkruajë ndërtimin histologjik të tyre- Shpjegojë funksionin e tyre

b) Temat e kapitullit - Indi nervor- Indi muskulor- Ndërtimi histologjik i indit nervor dhe muskulor- Mekanizmat funksional të indit nervor dhe muskulor ( llojet e kontrakcionit dhe forca muskulore) c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,mullazhe,fotografi ) dhe



Kapitulli i VI Fiziologjia e sistemit kardio-vaskular 6 orë

15

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sitemit përcjellës- Shpjegojë karakteristikat themelore të qarkullimit të madh të gjakut, vëllimet- dhe shtypjen arteriale- Dallojë pulsin arterial dhe kualitetin e tij

b) Temat e kapitullit - Anatomia e zemrës- Ndërtimi i muskulit të zemrës dhe enët e gjakut të saj- Karakteristikat funksionale të muskulit të zemrës dhe sistemit përcjellës- Rregullimi i punës së zemrës (vet rregullimi, nervor dhe humoral)- Karakteristikat morfologjike të rrjetit të enëve të gjakut- Enët e gjakut- Trungu limfatik- Qarkullimi sistemik(ligjet e hemodinamikës)- Vëllimi i gjakut dhe shtypja arteriale e gjakut (faktorët që e përcaktojnë)- Pulsi arterial dhe kualitetet e tij




Kapitulli i VII : Fiziologjia e sistemit respirator 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë ndërtimin e rrugëve të frymëmarrjes- Përshkruajë funksionin e mushkërive- Përshkruajë rolin e pleurës- Përshkruajë mekanizmin e frymëmarrjes

b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve të frymëmarrjes(rrugët e sipërme dhe të - poshtme , mushkëritë, cipa mbështjellëse)- Mekanika e frymëmarrjes (lëvizjet respiratore, vëllimet dhe kapacitetet mushkë-- rore, këmbimi i gazrave në mushkëri)- Transporti i gazrave me gjak- Rregullimi i frymëmarrjes(qendrat resipratore, kimiosenzitive dhe rregullimi refle- ksiv)

16




Kapitulli i VIII Fiziologjia e sistemit gastro-intestinal 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë karakteristikat e organeve të tretjes- Përshkruajë raportet topografike të organeve të tretjes- Dallojë gjëndërrat ndihmëse dhe funksionet e tyre

b) Temat e kapitullit - Anatomia e organeve të tretjes- Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes- Gjëndërrat ndihmëse të organeve të tretjes- Proceset sekretuese, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv- dhe rregullimi i tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Demonstrojë prezantimin interaktiv të lëndës- Organizojë punën në grupe të vogla - Përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde


Kapitulli i IX : Qarkullimi i materies dhe energjisë 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese në organizëm- Përshkruajë termorregullimin- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e mat. ushqy. në mbajtjen e homeostazës

b) Temat e kapitullit - Metabolizmi i materieve ushqyese (karbohidratet,proteinat, yndyrat)- Metabolizmi energjetik (metabolizmi bazal)- Temperatura e trupit dhe rregullimi i saj

17

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli i X Fiziologjia e sistemit eksretor ( veshka) 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë karakteristikat e sistemit ekskretor- Përshkruajë funksionin e nefronit (filtrimin, reabsorbimin dhe sekretimin)- Dallojë formimin e urinës definitive- Shpjegojë refleksin e urinimit

b) Temat e kapitullit - Anatomia dhe morfologjia e veshkës- Neuroni - Formimi i urinës- Roli i veshkave për ruajtjen e homeostazës- Akti i urinimit (ujëqitja), fshikëza urinare, refleksi i urinimit, vetitë fizike dhe kua-

litative të urinës



Kapitulli i XI Fiziologjia e sistemit endokrin (hormonal) 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë gjëndërrat endokrine dhe karakteristikat e tyre- Numërojë hormonet e gjëndërrave endokrine - Përshkruajë rëndësinë dhe veprimin e tyre

18

b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike dhe funksionale të gjëndërravë endokrine- Veprimet fiziologjike të hormoneve në indet e cakut dhe efektet e veprimit të tyre- Rregullimi i tajimit të hormoneve të gjëndërrave endokrine



Kapitulli i XII Fiziologjia e organeve gjinore 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë karakteristikat morfologjike dhe funksionale të organeve gjinore- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e spermatogjenezës dhe ovulacionit

b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore femërore- Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore mashkullore- Fiziologjia e organeve gjinore



Kapitulli i XIII Fiziologjia e SNQ 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

- Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SNQ

19

- Dallojë SNQ dhe SNP- Përshkruajë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijorë

b) Temat e kapitullit - Ndërtimi i SNQ - Palca kurrizore- Truri- Fiziologjia e SNQ - Ndërtimi i SNP- Nervat trunor dhe shpinor (senzitiv, motorik dhe senzomotorik)- Sistemi nervor autonom dhe vegjetativ- Pjesa simpatike dhe parasimpatike- Sistemi i organeve shqisore- Klasifikimi i receptorëve- Fiziologjia e organeve receptore- shqisave



20

Programi i lëndes

“Organizimi i punës dhe detyrat e teknikut te farmacise ne sektorin farmaceutik”

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës të zhvilluar në klasën 10, nxënësi duhet të:

- shpjegoje bazat e proileve shendetesore- pershkruaje organizmin e sherbimit shendetesor- përshkruajë historikun e zhvillimit të farmacisë- shpjegojë obligimet e institucioneve farmaceutike dhe organizimin e punës në të.- të interpretoje drejt mjediset e punës në industrinë farmaceutike ,depot farmaceutike

dhe barnatore.- dalloje literaturen farmaceutike dhe legjislacionin farmaceutik

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë


Kapitulli 1: Historiku i zhvillimit të Farmacisë 10 orë a) Qëllimi i kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- dalloje obligimet e institucioneve shendetesore- përshkruajnë rendësine e farmacisë si shkencë, në kuadër të shkencave mjekësore- përshkruajnë detyrat themelore të farmacisë;- shpjegojnë historikun e zhvillimit të mjekësisë - farmacise;- përshkruajnë historikun e zhvillimit të farmacisë në Kosovë;

b) Temat e kapitullit:

- Farmacia si degë e shkencave mjekësore- Detyrat themelore të Farmacisë- Historiku i zhvillimit të mjekësisë - farmacisë- Historiku i zhvillimit të farmacisë në Kosovë- Historiku i zhvillimit të farmacisë në vendet e tjera.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;

21

- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- organizojë detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxënësve- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Aspektet teorike të trajtohen në klasë mësimore- Mjetet mësimore- CD-programe

Kapitulli 2: Organizimi i dhe legjislacioni farmaceutik 20

a) Qëllimi i kapitullit:

Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:- pershkruaje rregulloren mbi barnat-shpjegojë rregulloren mbi prodhimin e barnave-shpjegojnë obligimet e institucioneve farmaceutike dhe organizimin e punës në të.- Perdore literaturen farmaceutike ,gjuhen standarde,nomenklaturen dhe simbolet ne Farmaci- zbatoje legjislacionin farmaceutik

b) Temat e kapitullit: - Organizimi i sherbimit farmaceutik - Institucionet farmaceutike dhe organizimi i punës në keto institucione. - Rregullorja mbi prodhimin e barnave - Literatura farmaceutike ,farmakopea,standardi shteteror,formulari farmaceutik - Receta - rregullat e leximit të saj. - Gjuha standarte, nomenklatura dhe simbolet në Farmacisë


- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- beje demostrim konkret per kete kapitull- organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Mjetet mësimore CD-programe Literature farmaceutike Receta –per demostrim

Kapitulli 3: Organizimi i vendit te punes ne industrine farmaceutike 20 ore

22

a) Qëllimi i kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- të interpretoj drejt mjediset e punes ne industrine farmaceutike - të zbatoj kriteret themelore per higjine dhe siguri personale ne industrine farmaceutike - të dalloj mjetet dhe pajisjet dhe aparaturat punes ne mjedisin e prodhimit - të dalloj mjetet dhe pajisjet dhe apaeraturat punes ne depon e industrise farmaceutike - te dalloj mjetet dhe pajsijet dhe aparaturat punes ne labortorin farmaceutik- te zbatoj rregullat e mirmbajtjes se pastertise dhe perdorimit te eneve dhe aparaturave ne

laboratorin e industrise farmaceutike.

b) Temat e kapitullit:- Mjediset e punës në industrinë farmaceutike- Higjiena dhe siguria personale dhe e mjedisit të punës në industrinë farmaceutike- Ndërtimi hapsinor, mjetet dhe pajisjet në mjedisin të prodhimit.- Ndërtimi hapsinor, mjetet dhe pajisjet në depon e industrise farmaceutike- Ndërtimi hapsinor, mjetet dhe pajisjet në laboratorin farmaceutik te industrise

farmaceutike

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- Aspektet teorike të trajtohen në klasë mësimore- Mjetet mësimore- CD-programe- Video-projektor

Kapitulli 4: Organizimi i vendit t ë pun ë s n ë barnatore si institucion mjek ë sor i sh ë rbimit farmaceutik 20 ore

a) Qëllimi i kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:- Perkufizoj barnat,format farmaceutike- Dalloj barnat e klasifikuara sipas kritereve te ndryshme- përshkruaj barnatoren dhe detyrat e saj- shpjegojë pjeset përbërëse të barnatores- të respektoj rregullat e rradhitjes dhe ruajtjes së barnave në barnatore- të respektojë mënyrën e dhënjes së barnave në barnatore- të përzgjedhë mjetet për punë në barnatore

b) Temat e kapitullit:- Barnat,format farmaceutike- Klasifikimi i barnave- Barnatorja – roli dhe detyrat e saj- Modele te farmacive në vendet e bashkimit europian

23

- Pjesët përbërëse të barnatores- Radhitja e barnave në barnatore - Ruajtja e barnave në barnatore - Mënyra e dhënjes së barnave në barnatore- Shitja e barnave dhe kimikateve që mund të ipen pa recetë- Dozimi i barnave në barnatore- Mjetet për punë në barnatore

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- Aspektet teorike të trajtohen në klasë mësimore- Veprimtaritë praktike duhet të kryhen në grupe të vogla prej 4-5 nxënësish.- Gjatë shpjegimit të mësimit duhet të përdoren media didaktike si videoprojektor

24

25

Programi i lëndes

“Hyrje ne teknologji farmaceutike ” Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 10, nxënësit duhet të:

Interpretojnë rregullat e punës në laboratori;Shpjegojnë masat e mbrojtjes në laboratori ;Përshkruajnë rregullat e përdorimit të reaktivëve;Shpjegojnë ndërtimin e laboratorit me hapesirat perkatesShpjegojnë paisjet dhe enët laboratorike dhe mënyrat e përdorimit të tyre.Theksojnë dhe përshkruajnë operacionet farmaceutiko-teknologjike mekanike;Theksojnë dhe përshkruajnë operacionet farmaceutike-teknologjike të nxehta; Theksojnë dhe përshkruajnë operacionet farmaceutike-teknologjike difuzive

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë

II. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1: Laboratori farmaceutik dhe rëndësia e tij 20 orë

a) Qëllimi i kapitullit.Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojnë ndërtimin e laboratorit farmaceutik dhe organizimin e punës në te- dallojnë enët, mjetet dhe aparaturat që përdoren në laborator;- pershkruajne menyren e perdorimit te eneve,mjeteve dhe aparaturave ne laborator- përshkruajnë mënyrat e mirëmbajtjes së enëve, mjeteve dhe aparaturave që përdoren

në laborator;

b) Temat e kapitullit - Hyrje në punët laboratorike. - Rregullat e punës në laborator- Rregullat e përdorimit të reaktivëve dhe masat mbrojtëse në laborator- Aparaturat dhe enët laboratorike- Mënyra e përdorimit te eneve dhe aparaturave laboratorike- Larja e enëve dhe mirëmbajtja e apraturave

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të:

- Shpjegojë duke ilustruar me enë, mjete dhe aparatura konkrete;- Kontrrollojë nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve.- Ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve;- Pyetë me gojë për të vlerësuar aftësitë e të kuptuarit tek nxënësit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit

26

- Video projektor- Enë, mjete dhe aparate- mjetet mësimore adekuate - CD-programet

Kapitulli 2: Operacionet farmaceutiko-teknologjike. Operacionet mekanike 15 orë

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- Përkufizojnë matjen; - Përshkruajnë qëlllimin, mënyrat, aparaturat e matjes, si dhe njësitë matëse;- Përshkruajnë qëllimin, mënyrat dhe mjetet e grimcimit-thërmimit, - Përshkruajnë qëllimin, mënyrat dhe mjetet e pluhurizimit, - Përshkruajnë qëllimin, mënyrat dhe mjetet qe sherbejne per sitje, - Përshkruajnë qëllimin, mënyrat dhe mjetet qe sherbejne per perzierje, - Pershkruajnë teoritë dhe mekanizmin e filtrimit- Pershkruajnë operacionin e granulimit, briketimit, komprimimit, dispergimit,

emulgimit, homogjenizimit, sedimentimit, dekantimit dhe centrifugimit.

b) Temat e kapitullit Operacionet mekanike:

- Matja, mënyrat, aparaturat dhe njësitë matëse- Grimcimi - thërmimi, qëllimi, mënyrat dhe mjetet - Sitja - qëllimi i sitjes, llojet e sitave- Përzierja - qëllimi i përzierjes dhe tipat e përziersve- Filtrimi - qëllimi dhe mekanizmat e filtrimit- Granulimi dhe briketimi- Komprimimi- Dispergimi, emulgimi dhe homogjenizimi- Sedimentimi, dekantimi- Centrifugimi

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- Organizojë pjesemarrjen e nxënësve në prodhimin industrial nëpërmjet punës në grupe të vogla pune.

- zbatojë metoda bashkëkohore të ligjerimit- përdorë skica ,vizatime dhe mjete konkrete pune.- organizojë punë laboratorike vlerësuese ku përfshihen operacionet mekanike.- organizojë test me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit Mjetet mësimore adekuate CD-programet Laboratori dhe enët laboratorike

Kapitulli 3: Operacionet e nxehta 15 orë

27

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

Shpjegojnë për operacionet që kryhen me anë të nxehtësisë, si zierjen, avullimin, ftohjen, kondensimin;

Dallojne aparaturat dhe enet qe perdoren per zierje,avullim,ftohje dhe kondensim Përshkruajnë operacionin e destilimit; Shpjegojne rendesine e destilimit Përshkruajnë metodat e sterilizimit dhe aparaturat për sterilizim; Dallojnë metodat aseptike;

b) Temat e kapitullit- Zierja, avullimi, ftohja dhe kondenzimi- Destilimi- Sterilizimi (metodat e sterilizimit)- Metodat aseptike

c) Udhëzimet didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- Shpjegojë përmes shembujve nga jeta e përditshme- Përdorë paisje laboratorike konkrete- Nxitë aftësite dalluese të nxënësve me pyetje gojore - Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve gojore- Realizoj test me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore- Enë laboratorike- Burime te nxehtësise

Kapitulli 4: Operacionet difuzive 15 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të - Përkufizojnë operacionet difuzive: tharja, absorbimi, kristalizimi; - Përshkruajnë operacionet difuzive: tharja, absorbimi, kristalizimi; - Dallojnë operacionet difuzive: tharja, absorbimi, kristalizimi;

b) Temat e kapitullit - Tharja - Absorbimi - Adsorbimi - Kristalizimi


- përdorë mësimin interaktiv- zbatojë metoda bashkëkohore të ligjerimit- percjellë aftësite e nxënësve- organizojë projekte ku perfshihen grupe nxënsish.- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose me shkrim.

28

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - mjetet mësimore - CD-programet - enë dhe mjete laboratorike - video projektor

Kapitulli 5: Operacionet teknologjike te bashkimit 5 orëa) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të - Perkufizojë operacionin e tretjes- Përshkruajnë si ndahen tretjet- Dallojnë llojet e tretësve

b) Temat e kapitullit - Tretja

- Klasifikimi i tretësve - Uji - Alkooli


- përdorë mesimin interaktiv- zbatojë metoda bashkëkohore të ligjerimit- percjelle aftesite e nxenesve- organizojë projekte ku perfshihen grupe nxenesish.- Vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gopjë ose me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - mjetet mësimore - CD-programet - ene dhe mjete laboratorike - video projektor

29

Programi i lëndës

“Kimia e pergjithshme dhe inorganike”

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli : IKlasa : 10

I. Qëllimi i lëndësNe përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- përshkruajë materien dhe strukturën e saj;- klasifikojne grupet kimike te elementeve dhe renditjen e elementeve kimike me te rendesishem ne keto grupe- pershkruajne vetit fiziko-kimike te elementeve ne varesi nga renditja e tyre ne

sistemin periodik- interpretojne lidhjet kimike dhe strukturen e molekulave

I. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë


Kapitulli 1: Struktura e materies 10 orë

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- perkufizojne masen dhe energjinë;- ilustrojne simbolet, formulat dhe ekuacionet kimike;- definojne masen relative atomike dhe molare;

b) Temat e kapitullit- Masa dhe energjia- Format e materjes që hulumtohen në kimi- Simbolet, formulat dhe ekuacionet kimike- Masat relative atomike dhe molare- Moli dhe masa molare

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- beje demostrim konkret per kete kapitull- organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;

30

- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Posedimi i modeleve te ndryshme kimike- Sistemi periodik- Tekste mesimore,udhezues dhe kataloge

Kapitulli 2: Sistemi periodik i elementeve 15 orëa) Qëllimi i kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- Tregojne sistematizimin e elementeve kimike ne grupe- Dallojne simbolet kimike te elementeve

b) Temat e kapitullit

- Grupet kimike- Format bashkëkohore të sistemit periodik

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhenesi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- beje demostrim konkret per kete kapitull- organizojë detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve- angazhojë nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

b) Kushtet për realizimin e kapitullit- modele te ndryshme kimike - sistem periodik te elementeve

Kapitulli 3: Struktura e atomit 8 orë


- shpjegojne konfiguracionin elektronik te atomeve - perkufizojne dukurinë e radioaktivitetit- përshkruajnë perdorimin e rrezeve rentgen

b) Temat e kapitullit- Radioaktiviteti- Rrezet e rengenit dhe perdorimi i tyre

31


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- angazhoj nxenesit ne pune koknkrete per perdorimin e literatures kimike- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Posedimi modeleve te ndryshme per konfiguracionin elektronik te atomeve

Kapitulli 4: Lidhjet kimike dhe struktura e molekulave 13 orë


- pershruajne natyren e lidhjeve kimike;- përshkruajnë nayrën e lidhjeve kovalente;- rendisë tipet e lidhjeve kimike;- shpjegojne hibridizimin e orbitaleve atomike;

b) Temat e kapitullit- Lidhja jonike- Lidhja kovalente- Teorija e mekanikes kuantike per valencen- Hibridizimi i orbitalave atomike


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - projektor

- materiale nga interneti- modele te ndryshme kimike

Kapitulli 5: Sistemet dispersive 12 orë

a) Qëllimi i kapitullitNe fund te kapitullit nxënësit duhet te:

- definojne tretësirat e verteta

32

- pershkruajne vetitë e tretësirave të holluara joelektrolite- formulojne definicionin e tretësirave koloidale dhe elektrolite

b) Temat e kapitullit- Tretësirat e vërteta- Tretësirat joelektrolite- Tretësirat koloidale- Tretësirat elektrolite


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- beje demostrim konkret per kete kapitull- organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- tekst mesimor- paisje laboratorike

Kapitulli 6:Reaksionet Oksido-reduktuese 12 orë


- përkufizojë çfarë është oksidimi dhe reduktimi;- përshkruajnë numrat oksidoreduktues te elementeve ne komponime te ndryshme;- barazojne ekuacionet oksido-reduktuese;- theksojnë rendesin e ketyre proceseve;- shpjegojne elektrolizen;- tregojnë potencialin standard të elektrodave;

b) Temat e kapitullit- Oksidimi dhe reduktimi- Elementet galvanike- Potenciali standard i elektrodave- Elektroliza


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

33

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- grafoskopi- skicat e elementeve galvanike

Programi i lëndës

“Kimi analitike”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI nxënësi duhet të:

- shpjegojë rëndësinë e kimisë analitike si shkencë ,veqanarisht rëndesinë e saj në farmaci

- pershkruajë procesin analitik dhe metodat analitike - dallojë nocionin acide dhe baza sipas teorive të ndryshme- shpjegoj për karakteristikat e reaksioneve jonike dhe mjedisin ku zhvillohen këto

reaksione.- përshkruajë definicionin pufer dhe rolin e tyre ne kimi veqanërisht në mjekësi - shpjegojë principet e analizes kualitative,metodat dhe grupet analitike dhe reaksionet

e identifikimit te tyre.- ilustrojë principet e analizës kuantitative,te dijë te përgatisë tretësirat standarde të

molaritetit të caktuar .- interpretoj rolin e indikatoreve në analizen kuantitative- demonstroj mënyrën e llogaritjes së sasisë të substancës analizuese pas titullimit- interpretoj lakoren titulluese

II Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë /javë = 70 orë

III Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli i 1. Bazat teorike të kimisë analitike 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- interpretojnë rolin dhe rëndësinë e kimisë analitike si shkencë- përshkruajnë proceset analitike;- theksojnë dhe përshkruajë metodat analitike

b) Temat e kapitullit - Rëndësia e kimisë analitike - Procesi analitik dhe metodat analitike

34

a) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit- mjetet mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)

Kapitulli i 2. Teorit e acideve dhe bazave 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : - dallojnë teorite e acideve dhe bazave - shpjegojnë zhvillimin e reaksioneve kimike - interpretojë dukurine e disocimit dhe hidrolizes b) Temat e kapitullit

- Elektrolitet dhe shkalla e disocimit te elektroliteve- Elektrolitet e dobet dhe te forte- Reaksionet kimike- Dukurite e disocimit dhe hidrolizes


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.d) Kushtet pë realizimin e kapitullit

- mjete mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative- tabela dhe sitemi periodik

Kapitulli i 3 . Reaksionet Jonike 10 orë a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

35

- përshkruajë procesin kimik te neutralizimit- shpjegojë hidrolizen e kriperave - perkufizoje puferet dhe rendesine e tyre ne analizen kimike

b) Temat e kapitullit- Neutralizimi- Hidroliza e kriprave- Puferet



kombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit- mjete mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative- tabela dhe sitemi periodik

Kapitulli 4: Komponimet komplekse 5 orë a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- shpjegojë nomenklaturën;- pershkruajë komponimet komplekse- përshkruajë rendesine e komponimeve kelate

b) Temat e kapitullit- Nomenklatura e komponimet komplekse- komponimet komplekse- Komponimet kelate


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;

36

- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit- mjetet mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative. - perdorimi i mjeteve te konkretizimit

Kapitulli 5 : Detyrat dhe metodat e analizes kimike- kualitative 15 orë a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- dallojnë metodat e analizes kimike kualitative- numerojne grupet me te rendesishme analitike - numerojne reagentet per identifikimin e tyre

b) Temat e kapitullit- Metodat e analizes kimike kualitative- -Identifikimi i katjoneve- -Identifikimi i anjoneve



kombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit- perdorimi i markerave- sistemi periodik

Kapitulli 6 : Detyrat dhe metodat e analizes kimike kuantitative 10 orë a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojnë principet dhe metodat e analizes vellimetrike;- interpretojne rendesine e pikes ekuivalente;- përshkruajë metodat e preceptimit;- shpjegojë komplesometrinë;- tregojë metodat oksido-reduktuese;

b) Temat e kapitullit- Principet dhe metodat e analizes vellimetrike- Titullimi acido-bazik- Metodat e precipitimit

37

- Kompleksometria- Metodat oksido-reduktuese


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje

tëkombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit- mjete mesimore- ene dhe aparatura laboratorike- flete pune

Kapitulli 7: Metoda Jodometrike 5 orë

a) Qellimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojne principin e metodes jodometreike- demostrojne perdormin e indikatoreve

b) Temat e kapitullit - Percaktimi i pikes ekvivalente ne jodometri - Indikatoret


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit- reaksionet me te rendesishme analitike- perdorimi i markerave- sistemi periodik

Kapitulli 8: Analiza Gravimetrike 10 orë

38

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- shpjegojne rendesinë e analizes gravimetrike;- përshkruajë procedurat e realizimit të analizës gravimetrike;- tregojë aparaturën e cila perdoret për të kryer analizën;- rendisë dhe përshkruajë operacionet më të rëndësishme në metodën gravimetrike;

b) Temat e kapitullit- Principet dhe metodat gravimetrike- Operacionet me te rendesishme ne metoden gravimetrike



kombinuara.

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit- mjetet mësimore - Ene dhe aparatura laboratorike

39

Programi i lëndës

“Edukatë shëndetësore”

Lëmi: Shëndetësi Profili: FarmaciNiveli: IKlasa: 10

I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të klasës së 10-të nxënësit duhet të:

- definojnë shëndetin sipas OBSH-së;- përshkruajnë rëndësinë e shëndetit për jetën e njeriut;- tregojë organizimin e mbrojtjes shëndetësore;- përshkruajnë krijimin dhe zhvillimi i integritetit seksual të adoleshentëve dhe të

rinjëve në përgjithësi, - theksojnë rolin e ndershmërisë, sinqeritetit dhe etikës në jetën seksuale.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/ javë = 35 orë


Kapitulli 1: Higjiena personale 7 ore a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- tregojnë dhe zbatojnë rregullat bazë të higjienës personale.- dallojnë sëmundjet dhe çrregullimet që lindin si pasojë e higjienës së dobët dhe

mënyrat e parandalimit të tyre- përcaktojnë qartë rolin e punëtorëve shëndetësor në përparimin e higjienës personale

dhe kolektive

b) Temat e kapitullit - Rëndësia shëndetësore dhe estetike e aplikimit të higjienës- Çrregullimet dhe sëmundjet që lindin si pasojë e higjienës së dobët- Çrregullimet shëndetësore si pasojë e cilësisë së dobët të mjeteve higjienike- Higjiena e gojës dhe dhëmbëve – aspektet shëndetësore dhe estetike- Roli i faktorëve ambiental dhe aktivitetit fizik në ruajtjen dhe përparimin e shëndetit

psikosomatik- Detyrat e punëtorëve shëndetësor në përparimin e higjienës personale dhe kolektive;

c) Udhezime didaktike per kapitullin Rekomandohet që mësimdhenesi te:

- shpjegojë në formë të ligjeratës dhe të sqarojë metodat e edukimit shëndetësor të pacientit, familjes dhe bashkësisë;

- ilustrojë ligjeratat me shembuj të ndryshëm nga jeta e përdithsme;

40

- ilustrojë ligjeratat edhe me sllajde, dhe revista që kanë të bëjnë me shëndetin si dhe edukimin seksual;

- vizitojë së bashku me nxënësit institucionet shëndetësore, si dhe institucionet e tjera, në mënyrë që nxënësit të dinë të vlerësojnë vetë për nivelin e higjienës.

- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve- bëjë vlerësimin e nxënësve me pyetje-përgjgje me gojë ose me shkrim

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Mjetet mësimore- CD-programe.- broshura

Kapitulli 2: Higjiena komunale 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojne aspektet themelore të higjienës komunale (uji, ajri dhe mbeturinat) dhe rolin e punëtorëve;

- zbatojne dhe promovojnë aspektet e higjienës komunale dhe mbrojtjes së mjedisit.- perkufizojne perberjen normale te ajrit

b) Temat e kapitullit:- Rëndësia epidemiologjike e ujit të pijes dhe kërkesat higjienike të ti- Përbërja normale e ajrit: lagështia, tensioni, temperatura dhe gjendja e ajrit;- Hedhja e mbeturinave dhe menaxhimi i tyre


- ilustrojë me anë të figurave dhe pamjeve filmike sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Mjetet mësimore- CD-programe

Kapitulli 3: Higjiena mentale dhe higjiena e të ushqyerit 10 orë


- shpjegojne efektet e substancave narkotike, akloolit dhe drogës;- pershkruajnë sëmundjet më të shpeshta të vartësisë dhe të elaborojë rolin e punëtorit

shëndetësor në parandalimin dhe mjekimin e tyre

41

- shpjegojne shkaqet e obezitetit dhe kequshqyeshmërisë si dhe faktorët kontribuues të tyre;

- numërojnë dhe sqarojë metodat e ruajtjes dhe konzervimit higjienik të ushqimit;b) Temat e kapitullit:

- Raporti i shëndetiti trupor dhe shpirtëror;- Aspektet mentale dhe higjienike të toksikomanive dhe sëmundjeve të vartësisë (drogat, duhani, aklooli) - Detyrat e punëtorëve shëndetësor në parandalimin e tyre- Proceset fiziologjike lidhur me ushqimin dhe të ushqyerit;- Rregullat e ruajtjes dhe konzervimit të ushqimit; kontrolli higjienik i ushqimit


- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Mjetet mësimore- CD-programe- Video-projektor- Broshura keshilluese

Kapitulli 4: Higjiena e shkollës dhe edukata seksuale 10 orë


- përshkruajnë nevojat higjienike dhe standardet e objekteve shkollore dhe edukative- dallojë çregullimet zhvillimore që lindin si pasojë e mospërmbushjes së tyre;- dallojnë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues dhe rëndësine e pushimit adekuat;- shpjegojnë esencën e integritetit seksual dhe sjelljes me integritet seksual;- shpjegojnë faktet themelore të zhvillimit normal seksual dhe jetës së shëndoshë - seksuale;- tregojnë mënyrat e shmnagies së sjelljes së padëshiruar dhe imponuar seksuale;- shprehen lirshëm dhe me gjuhë adekuate mbi aspektet e jetës seksuale;- jetë i/e aftë të bashkëbisedoj hapur mbi aspektet e zhvillimit dhe jetës seksuale;- përshkruajnë rregullat e higjienës intime dhe metodat e shmnagies së shtatzënisë së padëshiruar;- dallojnë sëmundjet ngjitëse seksuale (përfshirë edhe HIV/AIDS-in), mënyrat e bartjes,

zbulimit, parandalimit dhe mjekimit të tyre; - dallojnë dhe pranojë orientimin seksual tjetër nga i veti pa paragjykime;


42

- Nevojat higjienike dhe standardet e objekteve shkollore dhe edukative dhe çrregullimet zhvillimore si pasojë e kushteve joadekuate;

- Aspektet fiziologjike të punës (lodhja dhe pushimi) dhe faktorët e dëmshëm të mjedisit punues

- Edukata seksuale dhe rëndësia e saj; çka është integriteti seksual?- Etapat e zhvillimit seksual;- Marrëdhënja seksuale dhe shtatzënia;- Të ndjehemi mirë duke thënë „jo“- Aspektet specifike të higjienës intime;- Metodat e kontracepcionit- Dashuria, takimi dhe ti- Dhuna në takime dashurie- Eliminimi i shqetësimit seksual- Sëmundjet ngjitëse seksuale dhe faktet mbi hiv/aids-in- Kuptimi i orientimit seksual- Dallimi i paragjykimeve seksuale

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhenesi te:

- shpjegojë në formë të ligjeratës dhe të sqarojë metodat e edukimit shëndetësor të pacientit, familjes dhe bashkësisë;

- ilustrojë ligjeratat me shembuj të ndryshëm nga jeta e përditshme;- ilustrojë ligjeratat edhe me sllajde, dhe revista që kanë të bëjnë me shëndetin si dhe

edukimin seksual;- vizitojë së bashku me nxënësit institucionet shëndetësore, si dhe institucionet e tjera,

në mënyrë që nxënësit të dinë të vlerësojnë vetë për nivelin e higjienës.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore- revista- -broshura edukativo-arsimore

43

Klasa 10

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit”

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli : IKlasa: 10

Numri i modulit 1

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin për të njohur strukturat an atomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit

Kohëzgjatja e modulit

7 kredi (70 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1– Nxënësi duhet të njohë pjesët e skeletitPërmbajtja

- Skeleti i kokës- Skeleti i trupit- Skeleti i anësive- Ndërtimi i nyjës lëvizëse- Nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijëve, gjurit dhe boshtit të

kurrizit

RM 2 Nxënësi duhet që përmes mullazheve të identifikoj muskujt e caktuar, raportin, formën, pozitën dhe ngjitjenPërmbajtja- Muskujt e kokës- Muskujt e qafës- Muskujt e trupit- Muskujt e anësive (ekstremiteteve)

RM 3 Nxënësi duhet që përmes mullazheve të identifikoj organet e njeriutPërmbajtja- Zemra- Enët e gjakut

44

- Mushkëritë- Lukthi- Mëlçia- Pankreasi- Shpretka- Veshkat- Zorra e hollë dhe e trashë

RM 4 Nxënësi duhet të dijë të numëroj elementet e gjakut, të përcaktoj sedimentacionin, hematokritin, kohën e gjakderdhjes dhe grupet e gjakutPërmbajtja- Numërimi i eritrociteve- Sedimentimi i gjakut- Hematokriti- Koha e gjakderdhjes- Numërimi i leukociteve - Përcaktimi i formulës leukocitare- Përcaktimi i grupeve të gjakut dhe Rh faktori

RM 5 Nxënësi duhet të dijë të përcaktoj frekuencën e punës së zemrës, frymëmarrjen, temperaturën trupore, pulsin dhe shtypjen e gjakutPërmbajtja- Auskultimi i toneve të zemrës- Palpimi i pulsit - Matja e shtypjes së gjakut- Matja e temperaturës trupore- Spirometria

RM 6 Nxënësi duhet të dijë si egzaminohen reflekset me rëndësi klinikePërmbajtja- Reflekset e muskujve flekësor- Reflekset e muskujve ekstenzor- Reflekset kutano-abdominale

Procedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit.

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuarit

IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje me gojë dhe

45

demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- Përshkruajë pjesë të skeletit të trupit- Përshkruajë pjesë të skeletit të kokës- Përshkruajë artikulacionet e lëvizshme dhe të

palëvizshme

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të dallojë:- Muskujt e kokës- Muskujt e qafës- Muskujt e trupit- Muskujt e anësive

RM 3 IV Vëzhgimi me listë kontrolli, pyetje përgjigje dhe

demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- Tregojë raportin topografik të organeve

RM 4 IV Vëzhgimi me listë kontrolli dhe test me shkrim

KR Nxënësi duhet të përcaktojë:- Numrin e eritrociteve, leukociteve dhe trombociteve- Hemostazën- Sedimentimin e gjakut- Grupet e gjakut

RM 5 IV Vëzhgimi me listë kontrolli dhe test me shkrim

KR Nxënësi duhet të:- Përcaktojë frekuencën e punë së zemrës- Përcaktojë frekuencën e frymëmarrjes- Demonstrojë matjen e temperaturës trupore- Demonstrojë matjen e pulsit - Demonstrojë matjen e shtypjes së gjakut

RM 6 IV Vëzhgimi me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Ekzaminojë reflekset me rëndësi klinike

Metodat e të mësuarit të

- Ky modul duhet të realizohet në kabinetin e anatomisë me fiziologji

46

rekomanduara - Mësimdhënësi duhet të përdorë demonstrim konkret përmes përdorimit të mullazheve

- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete për klasifikimin e eshtrave të skeletit

- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkret për përcaktimin e shenjave vitale dhe analizave themelore laboratorike

- Vlerësimi bëhet përmes demonstrimit praktik të aftësive të fituara

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Mjedise pune për kryerjen e analizave laboratorike- Skeleti i trupit të njeriut- Mullazhet për demonstrimin e organeve dhe topografisë së tyre.

47

PERSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

”Analiza analitike kualitative dhe kuantitative”


Numri i modulit 2

Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të kryer analiza analitike kualitative dhe kuantitative.


7 kredi (70 orë)


RM 1Nxënësi përdor aparaturat adekuate, procedurat analitike për të identifikuar dhe përcaktuar grupet analitike Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë- Përgatitja e aparaturave për kryerjen e analizve- Procedura e kryerjes së veprimeve- Njesit matese dhe aparaturat perkatese- Kationet e grupeve analitike- Anionet e grupeve analitike - Nxjerrja e rezultatit - Prezantimi dhe krahasimi i rezulateve

RM 2 Nxënësi zbaton metodën vëllimetrike për përgatitjen e tretesirave standarde. Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë- Përgatitja e aparaturave për kryerjen e analizve- Procedura e kryerjes së veprimeve- Neutralizimi - Precipitimi- Metoda e formimit te komplekseve- Përgatitja e tretësirave standarde- Krahasimi me standardin

RM 3 Nxënësi aplikon metodat e analizese gravimetrike ne farmaci Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë- Përgatitja e aparaturave për kryerjen e analizave- Procedura e kryerjes së veprimeve- Perdorimi i metodave analizes gravimetrike- Rezultati i analizës gravimetrike.- Krahasimi i rezultatit me standardin.

48

Proçedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mesuarit.



RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kon trolli

KR Nxënësi duhet të:- Organizojë dhe përshtatë vendin për punë- Përgatit paratura për kryerjen e analizve- Zbaton saktë procedurat e kryerjes së veprimeve- Përcakton saktë njesitë matese dhe aparaturat

perkatese- Përcakton kationet e grupeve analitike- Përcakton anionet e grupeve analitike - Nxjerr rezultatin - Prezanton dhe krahason rezulatet- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit.

RM 2 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Organizojë dhe përshtatë vendin për punë- Përgatit paratura për kryerjen e analizve- Zbaton saktë procedurat e kryerjes së veprimeve- Përcakton shkallën e neutralizimit - Përcakton shkallën e precipitimit- Përdor drejt metodat e formimit te komplekseve- Përgatit tretësirat standarde- Krahason tretësirën e përgatitur me standardin


KR Nxënësi duhet të:- Organizon dhe përshtat vendin për punë- Përgatit aparaturat për kryerjen e analizave- Zbaton procedurën e kryerjes së veprimeve- Perdor metodat e analizes gravimetrike- Nxjerr rezultatin e analizës gravimetrike.- Krahason rezultatin me standardin.

Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e shkollës Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese.

- Mësuesi duhet të angazhojë sa më shumë nxënësit në

49

grumbullimin, tharjen dhe përgatitjen e herbareve- Mësueis duhet të angazhojë nxëësit sa më shumë të jetë e

mundur në përgatitjen e preparateve dhe vrojtimin e tyre në mikroskop.

- Mësuesi dueht të organizojë dhe udhëheq punën në grupe të nxënësve, si dhe të mbikqyr ata kur punojnë edhe në mënyrë individuale.

- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në natyrë ku nxënësit të njihen konkretisht me bimësinë e zonës.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

- laboratori mikroskopi - Ene dhe paisje laboratorik- Substanca kimike dhe tretes te ndyshëm- Aparatura për zbatimin e metodave- Tretësirsa standarde

50

PERSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

”Organizimi i punes ne barantore dhe kryerja e operacioneve te thjeshta laboratorike”

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli : I

Klasa: 10

Numri i modulit 3

Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të respektuar rregullat dhe organizimin e punes ne barnatore dhe i afteson ata per te kryer veprime përgatitore me enët dhe mjetet laboratorike .


7 kredi (70 orë)


RM 1Nxënësi zbaton rregullat e punes ne barnatorePërmbajtja:

- Barnatorja - hapesirat dhe funksioni i saj- Organizimi i punes dhe detyrate e barnatores- Rradhitja e barnave ne barnatore- Ruajtja e barnave ne barnatore- Menyrat e dhenjes se barnave ne barnatore- Literatura farmaceutike,

RM 2 Nxënësi zbaton rregullat e punes ne laboratorin e barnatores Përmbajtja:

- Rregullat e punes ne laborator- Enet,mjetet dhe aparaturat qe perdoren ne laborator- Menyrat e perdorimit te eneve,mjeteve dhe aparaturave

qe perdoren ne laborator.- Pastrimi dhe mirembajtja e eneve ne laborator.

RM 3 Nxënësi aplikon njesit matese dhe aparaturat adekuate.Përmbajtja:

- Njesit matese dhe aparaturat perkatese- Perdorimi i peshores dhe eneve kimike- Peshimi,pluhurizimi,sedimentimi,kullimi, perzierja,tharja,sitja,filtrimi .

RM 4 Nxënësi zbaton operacionet mekanike ,te nxehta dhe difuzivePërmbajtja:

- Zierja, avullimi, ftohja dhe kondenzimi

51

- Distilimi i ujit- Sterilizimi ne te thate dhe ne te njome

- Tharja e lendeve te ngurta - Absorbimi dhe adsorbimi






KR Nxënësi duhet të:- merr pjese ne organizimin e punes ne barnatore si

institucion i sherbimit shendetesore.- rrespekton rregullat e punes e punes ne barnatore- Rrespekton rregullat e ruajtjes se barnave ne barnatore. - Rrespekton mënyrën e radhitjes se barnave ne

barnatore.- Perdore literature farmaceutike ,per nje sherbim me

cilesor ndaj pacientit.


KR Nxënësi duhet të:- Zbatoje rregullat e punes ne laborator.- Dalloje enet,mjetet dhe aparaturat qe perdoren ne laboratorin e barnatores- Mirembane enet ,mjetet dhe aparaturat.- Siguron ruajtjen nga drita dhe lageshtia


KR Nxënësi duhet të:- Përgatite tavolinen e punes duke perzgjedhur mjetet

perkatese per pune- Kryen njehsime duke perdorur njesi matese- Perdore drejt enet kimike- Përcaktojë mënyrën e peshimit dhe te zbaton

52

operacionin e peshimit.- Zbaton procesin e grimcimit,perzierjes,tharjes,sitjes dhe filtrimit.


KR Nxënësi duhet të:- Kryej distilimin e ujit.- Zbatoje zierjen ,avullimin,ftohjen dhe kondenzimin- Rrespektoj rregullat e higjienes.- Zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes

së mjedisit.


- Ky modul duhet të trajtohet në klase ,barnatore dhe laboratorët kimike.

- Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese- Mësuesi duhet të angazhojë sa më shumë nxënësit në kryerjen

e puneve qe kane te bejne me organizimin e punes ne barnatore.- Mësuesi duhet të angazhojë nxënesit sa më shumë të jetë e

mundur në kryerjen e punëve laboratorike - Mësuesi duhet të organizojë dhe udhëheq punën në grupe të

nxënësve, si dhe të mbikqyr ata kur punojnë edhe në mënyrë individuale.



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen barnatore,laboratore, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

- Kabineti i pajisur me mjetet e duhura- Mjedise pune për kryerjen e puneve laboratorike- Aparatura,forma te gatshme farmaceutike- Ene dhe paisje laboratorike- Supstanca kimike- Forma te ndryshme farmaceutike- Literature farmaceutike

53

Klasa 11

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

”Botanikë Farmaceutike”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 11,nxënësit duhet të:

- definojne rendesinë e botanikes si shkencë-objekti i studimit te saj- shpjegojne per qelizen bimore;ndertimi, organelet dhe perberja kimike- pershkruajne rëndësine mjekësore të bimëve:- shpjegojnë,organet vegjetative dhe ato reproduktive të bimës: - tregoje shumimin vegjetativ,aseksual dhe seksual- dallojne nomenklaturen bimore dhe taksonomin- specifikojnë përfaqësuesit më të rëndësishëm në kuadër të familjeve bimore.

II. Fondi i orëve të lëndësb) 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë gjithsej


Kapitulli 1: Hyrje ne botanike-citologjia 7 orë


- shpjegojne objektin e studimit te kesaj lende- shpjegojnë për qelizën bimore:- pershkruajne ndertimin e qelizes bimore organelet e saj.- tregojnë përbërjen kimike,lëndët reserve në qelizën bimore dhe lëndët tjera që takohen në bimë.

b) Temat e kapitullit - Hyrje ne botanike-citologji- Qelizat bimore- Ndërtimi i qelizës - Citoplazma - Përbërja kimike e citoplazmës- Plastet

54

- Ribozomet- Diktiozomet- Lizozomet- Sterozomet- Bërthama- Krijimi i qelizave të reja- Vakuola- Lëndët rezervë- Lëndë të tjera që takohen në bimë- Pareti qelizor


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- beje demostrim konkret per kete kapitull- organizoj detyra konkrete te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- mjetet mësimore- CD-programet- vizatime,atllase të bimëve - -atlas morfo-anatomik

Kapitulli 2: Indet (Histologjia) 5 orë


- definojnë indet bimore;- klasifikojnë indet bimore; - përshkruajnë indet bimore mbrojtese, parenkimore, mbeshtetese, percuese, sekretore;

b) Temat e kapitullit - Klasifikimi i indeve- Indet përfundimtare ose të rritura- Indet mbrojtëse (mbuluese)- Indet parenkimore (themelore)- Indet mbështetëse (mekanike)- Indet përçuese- Indet sekretore(pronditëse)-

55


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- beje demostrim konkret per kete kapitull- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - mjetet mësimore si skica, vizatime dhe herbariume- CD-programet- atllase të bimëve

Kapitulli 3: Organet vegjetative 8 orë


- përshkruajnë rendësinë dhe rolin përkatës të rrënjës, kërcellit dhe të gjethes;- specifikojnë organet vegjetative të bimës;- shpjegojnë ndërtimin anatomik te rrenjes, kercellit dhe gjethes;- shpjegojnë ndërtimin morfologjik te rrenjes, kercellit dhe gjethes;

b) Temat e kapitullit - Rrënja: Ndertimi morfo-anatomik- Metamorfaza e rrënjës- Kërcelli: Ndertimi morfo-anatomik - Metamorfozat e kërcellit- Gjethja: Ndertimi morfo-anatomik- Metamorfaza e gjethes

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- beje demostrim konkret per kete kapitull- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

56

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- mjetet mësimore- CD-programet- vizatime,atllase,herbarium

Kapitulli 4: Riprodhimi i bimëve 5 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të:

- shpjegojnë për menyren e riprodhimin e bimëve, riprodhimi vegjetativ, aseksual, seksual;

- specifikojnë organet e riprodhimit të bimëve;- përshrkuajnë rëndësinë, ndërtimin dhe fuksionimin e organeve të

riprodhimit;

b) Temat e kapitullit - Mënyrat e riprodhimit të bimëve- Organet e riprodhimit të bimëve


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- organizoj detyra teorike te cilat duhet zgjidhur nga ana e nxeneseve- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures kimike- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - mjetet mësimore- CD-programet- vizatime,atllase,herbarium

Kapitulli 5: Sistematika e bimeve me rendesi terapeutike 10 orë a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

- Shpjegojnë kategoritë sistematike të bimëve;- Interpretojne nomenklaturën bimore;- Theksojnë dhe dallojne bimet me rendesi terapeutike

b) Temat e kapitullit - Nomenklatura botanike dhe farmaceutike

TalophytaR.Cyanophyta

57

R.ChlorophytaR.PhaeophytaR.MycophytaR.Lichenes

Cosmophyta R.Bryophyta R.Equisetophyta R.Polypodiophyta R.Pinophyta (Gymnospermae) R.magnoliophyta (Angiospermae)

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësit të:

- perdorin fotografi dhe mjete tjera vizuale- shfrytezojne herbariume ne percaktimin e nomenklatures bimore- angazhojne nxënësit që në natyrë t’i njohin dhe ti koleksionojnë bimët më të rëndësishme që rriten në florën e vendit ku jetojnë.- realizojë test me shkrim

d). Kushtet për realizimin e kapitullit- mjetet mësimore- CD-programet- vizatime,atllase të bimëve.- video-projektor

58

Programi i lëndës

„ Mikrobiologji dhe imunologji”

Lamia: ShëndetësiProfili: Farmaci Niveli : IKlasa : 11

I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të trajtimit të lëndës “Mikrobiologji dhe imunologji ” klasa 11, nxënësit duhet të: shpjegojnë rëndësinë e mikrobiologjisë, infeksionet e llojet e tyre, strukturën dhe

ndërtimin e qelizës bakteriale; përshkruajnë fiziologjinë, metabolizmin dhe të ushqyerit e mikroorganizmave; përshkruajnë faktorët kimik e fizik si dhe kimioterapinë që ndikojnë në

mikroorganizmat; shpjegojnë organizmat si shkaktarë të sëmundjeve ngjitëse dhe mundësinë e

mbrojtjes nga ta; shpjegojnë për sistemin imunitar të organizmit të njeriut; përshkruajnë mënyrën e reagimit të organizmit kundrejt mikroorganizmave; shpjegojnë për shkaktarët e proceseve inflamatore akute dhe kronike; shpjegojnë mikrobiologjisë speciale; përshkruajnë virusologjinë mjekësore;

II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 2orë/javë = 70 orë gjithsej


Kapitulli 1: Mikrobiologji e përgjithshme 15 orë

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: theksojë rëndësinë e mikrobiologjisë; përshkruajë infeksionet dhe llojet e infeksioneve; shpjegojë infeksionet bakteriale; interpretojë strukturën e baktereve. përshkruajë ndërtimin e qelizës bakteriale; përshkruajë fiziologjia, metabolizmin dhe të ushqyerit e baktereve. pershkruaje rolin e ekologjik te mikroorganizmave. shpjegoje ndikimin e faktorëve fizik dhe kimik në mikroorganizma. theksoje ndikimin i kimioterapisë dhe i antibiotikëve në bakterie. pershkruaje infeksionin dhe sëmundjet ngjitëse. Shpjegoje burimet e infeksionit dhe sëmundjeve ngjitëse. shpjegojë për morfologjinë dhe strukturën e baktereve; tregojë për ndërtimin e qelizës bakteriale;

59

shpjegojë mënyrat e zhvillimit dhe të përhapjes së infeksionit; b) Temat e kapitullit: Rëndësia e mikrobiologjisë. Infeksionet dhe llojet e infeksioneve. Infeksionet bakteriale. Strukturave e baktereve. Qeliza bakteriale dhe ndërtimi i saj. Fiziologjia e baktereve. Metabolizmi dhe të ushqyerit e baktereve. Ekologjia e mikroorganizmave. Ndikimi i faktorëve fizik dhe kimik në mikroorganizma. Ndikimi i kimioterapisë dhe i antibiotikëve në bakterie. Infeksioni dhe sëmundjet ngjitëse. Burimet e infeksionit dhe sëmundjeve ngjitëse. Virulenca e mikroorganizmave.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit të nxënësve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Atlas mikrobiologjik Fjalor të mikrobiologjisë CD-programe vizatime, fotografi

Kapitulli 2: Imunologjia 15 orë

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: shpjegojë rëndësinë dhe kuptimin e imunologjisë si disiplinë e shkencave mjekësore; bëjë dallimin midis qëndresës dhe imunitetit; përshkruajë llojet e imunitetit; përshkruajë ndikimin e të gjithë faktorëve fizik, kimik dhe biologjik në rezistencën e

organizmit; përshkruajë reaksionet antigjen-antitrup dhe imunitare; theksojë rëndësinë dhe ndikimin e vaksinave dhe serumeve në organizëm; shpjegojë konceptet si: ndjeshmëria e shtuar, anafilaksia, alergjia; përshkruajë mekanizmin e shokut anafilaktik; shpjegojë autoimunitetin; shpjegojë inxhinierikun gjenetik;

b)Temat e kapitullit - Rëndësia dhe kuptimi i imunitetit.- Qëndresa dhe imuniteti.- Llojet e imunitetit.

60

- Faktorët mbrojtës.- Reaksionet antigjen-antitrup.- Reaksionet imunitare(serologjike).- Vaksinat dhe serumet.- Ndjeshmëria (sensibiliteti)- Anafilaksia dhe alergjia.- Mekanizmi i shokut anafillaktik.- Autoimuniteti.- Inzhinieringu gjenetik.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë përmbajtjen e temave duke përdorur skema apo foto për të lehtësuar të

kuptuarit e nxënësve; ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete; angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese; përpilojë pyetësorë me zgjedhje të shumëfishta në fillim dhe fund të kapitullit.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit CD- programet, vademekum materiale nga interneti materiale tekstuale

Kapitulli 3: Mikrobiologjia speciale 20 orë

a) Qëllimi i kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- shpjegojë për koket piogjene; pershkruaje rolin e streptokokeve shpjegoje rendesine e stafilokokeve shpjegoje per Pneumokokët;- shpjegoje rendesine e Gonokokëve;- shpjegoje per Bacilet e difterisë, TBC, leprës etj.- Pershruaje rolin e Enterobaktereve. Shpjegoje per Salmonellat,Shigelat,- Pershkruajne rendesine e izolomit te Bakteria koli.- Shpjegoje bakteret e gjinisë hemofillus.

c) Temat e kapitullit- Koket piogjene – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia- Stafilokokët – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia- Streptokokët – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia- Pneumokokët – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia- Gonokokët – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia- Bacilet e difterisë, TBC– klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia- Enterobakteret – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia Salmonellat – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia Shigelat – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia- Bakteria E. Coli. – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia- Klepsiela – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia

61

- Bakteret e gjinisë hemofillus – klinika,zbulimi,izolimi ,trajtimi dhe profilaksia


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- ilustrojë temën me anë të vizatimeve dhe të figurave;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe.- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit prezentimi interaktiv me slajde përdorë mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde) vlera standarde laboratorike

Kapitulli 4: Virusologjia mjekësore 20 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: shpjegojë për viruset dhe veçoritë e tyre; analizojë ngjashmërinë e viruseve me bakteret; tregojë për sëmundjet virale; - shpjegoje karakteristikat e pergjithshme te virusologjise speciale- Pershkruaje ndertimin e Virusit te ARN-s

Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.- shpjegoje ndertimin e Virusit te poliomielitit, Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.- shpjegoje ndertimin e ECH,virusit te gripit, dhe fruthit

Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.- shpjegoje ndertimin e Virusit te tërbimit,

Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.- shpjegoje ndertimin eVirusit te rubeoles, Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.- shpjegoje ndertimin e Virusit te HIV,

Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.- shpjegoje ndertimin e Virusit te AND, Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.- shpjegoje ndertimin e Virusit Herpes, Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.

- shpjegoje ndertimin e Virusit te variceles, Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij.- shpjegoje ndertimin e Virusit te Hepatitit Metodat e izolimit,diagnostifikimin,trajtimin dhe diagnostifikimin e tij. Temat e kapitullit:

62

Veçoritë e përgjithshme të viruseve, madhësia, ndërtimi dhe shumimi i viruseve. Influenca e viruseve. Seleksionimi dhe tropizmi i viruseve. Patogjeneza e infeksioneve dhe zhvillimi I imunitetit Virusologjia speciale. Virusi i ARN Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe

prevenimi,diagnoza laboratorike.- Virusi i poliomielitit, - Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi,diagnoza laboratorike- ECH,virusi i gripit, i fruthit- Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi,diagnoza laboratorike- Virusi i tërbimit,- Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi,diagnoza laboratorike- Virusi rubeola, Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi,diagnoza laboratorike- Virusi HIV, Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi,diagnoza laboratorike- Virusi AND, Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi,diagnoza laboratorike- Virusi Herpes, Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi- Virusi varicela, Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi,diagnoza laboratorike- Virusi i Hepatitit Epidemiologjia,diagnoza virologjike,rrethanat e venjes ne dukje,trajtimi dhe prevenimi,diagnoza laboratorike.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; ilustrojë temat me anë të vizatimeve dhe të figurave; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe. përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullitprojektor dhe transparente

63

tekste mësimore,udhëzues,kataloge.

Programi i lendes

“ Teknologji farmaceutike ”

64

Lëmi: Shëndetësi Profili: Teknik i FarmacisëNiveli:IKlasa 11

I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të trajtimit të lëndës “ Teknologji farmaceutike”klasa 11, nxënësit duhet të: përkufizojnë te gjitha format farmaceutike te lengeta,te buta dhe te ngurta përshkruajnë epërsitë dhe të metat e ketyre formave farmaceutike;

II. Fondi i orëve të lëndësb) 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë gjithsej


Kapitullu 1: Format farmaceutike te lengeta 10 ore

a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: - perkufizojne format farmaceutike te lengeta - pershkruajne klasifikimin e formave te lengeta farmaceutike- shpjegojne epersite dhe te metat e tyre

b) Temat e kapitullit - Njohuri te pergjithshme per format farmaceutike te lengeta- Klasifikimi i formave farmaceutike te legeta- Epersite dhe te metat e tyre

c) Udhezime didaktike per kapitullin

Rekomandohet që mësimdhenesi te:

- shpjegon ne menyre sa me bashkohore- te percjelle aftesite e te nxenit te nxenesve duke punuar ne grupe- te rrise vemendjen e nxenesve nepermjet pyetje dhe pergjigje me goje.- kërkojë nga nxënësit të shpjegojnë dallimet në mes të trëtësirave ujore, vajore dhe alkoolike.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - Mjetet mësimore - Video projektore dhe CD-programe - Mostra standarde te tretësirave

Kapitulli 2:Format farmaceutike te buta 10 ore

a)Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :

65

përshkruajnë format farmaceutike te buta;- dallojne format e buta e farmaceutike- shpjegojne epersite dhe te metat e tyre

b) Temat e kapitullit- Format farmaceutike të buta- Klasifikimi i formave te buta farmaceutike në varësi të përmbajtjes së tyre- Epërsitë dhe të metat e pomadave.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të:- ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete;- Përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit- Bëjë demonstrim me mostra- Nxitë aftësitë dalluese të nxënësve duke punuar në grupe

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Forma te buta farmaceutike sa per ilustrim- CD- programet, atlase, - materiale nga interneti,broshura

Kapitulli 3: Format farmaceutike te ngurta 15 ore

a)Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të :- Perkufizojne format farmaceutike te ngurta- Dallojne format e ngurta farmaceutike- Shpjegojne epersite dhe te metat e tyre

b) Temat e kapitullit Forma farmaceutike te ngurta. Llojet e formave te ngurta farmaceutike Epersite dhe te metat e formave farmaceutike te ngurta


kuptuarit e nxënësve; ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- forma te ngurta farmaceutike per ilustrim-CD- programet

Programi i lëndës

“Farmakognozi”

66

Lëmi: Shëndetësi Profili: FarmaciNiveli: IKlasa: 11

I. Qëllimi i lëndës:Në përfundim të trajtimit të lëndës “ Farmakognozi” klasa 11, nxënësit duhet të: përshkruajnë historikun e farmakognozisë. shpjegojnë objektin e studimit te farmakognozisë dhe lidhjen me shkencat tjera. dallojnë rrugët e zbulimit te bimëve mjekësore ilustrojnë procesin e mbledhjes,tharjes ,ruajtjes dhe përdorimit te bimëve mjekësore dhe

atyre aromatike. interpretojnë njohuritë e pergjithshme per esencat dhe drogat përkatese përshkruajnë rëndësinë e alkaloidëve dhe drogave përkatese në farmakognozi përshkruajnëesencat,alkaloidet, rrëshirat, balsamet, dyllrat, vajrat yndyrore dhe

yndyrnat,glikozidet dhe llojet e tyre,saponinet dhe taninat.

II. Fondi i orëve të lëndës35 javë x 1 orë/javë = 35 orë gjithsej


Kapitulli 1: Historiku i farmakognozisë 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: përkufizojnë etapat e zhvillimit te farmakognozisë përshkruajnë objektin e e studimit ,detyrat aktuale dhe perspektivën e saj. tregojnë për lidhjen e farmakognozisë me shkencat tjera.

b) Temat e kapitullit Hyrje në farmakognozi. Farmakognozia gjatë epokave të zhvillimit të shoqërisë. Etapat e zhvillimit të farmakognozisë ndër vite. Objekti i farmakognozisë dhe detyrat aktuale dhe perspektiva e saj. Lidhja e farmakognozisë me shkencat tjera.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: ilustrojë ligjëratat me shembuj të ndryshëm nga jeta e përdithsme; ilustrojë ligjëratat edhe me sllajde dhe revista që kanë të bëjnë me bimët vlerësojë nxënësit me detyra kontrrolli.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Videoprojektor, CD-programe atlase gjeografike,vizatime dhe herbariume

Kapitulli 2: Burimet e p ë rfitimit t ë drogave mjekësore 9 orë

67

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: shpjegojnë origjinën e drogave mjekësore; dallojnë zonat fitoklimatike te vendit ku mbidhen drogat mjekuese; rendisin epërsitë dhe te metat e mbledhjes se bimëve te egra mjekësore; përshkruajnë rrethanat që diktojnë kultivimin e bimëve mjekësore; ilustrojnë faktorët kryesorë që ndikojnë ne shtimin dhe zhvillimin e bimës; tregojnë për faktorët klimatikë dhe ndikimin e tyre ne bimët mjekësore; përshkruajnë rregullat e mbledhjes se bimëve mjekësore; demonstrojnë përgatitjen e materilait te mbledhur,për përpunim ose për tharje; shpjegojnë procesin dhe meetodat e tharjes së drogave mjekësore; interpretojnë ambalazhimin dhe depozitimin e drogave mjekësore;

b) Temat e kapitullit Përfitimi i drogave bimore Zonat fitoklimatike dhe bimësia mjkësore Bimët e kultivuara dhe rrethanat që diktojnë kultivimin e bimëve mjekësore, epërsitë dhe

të metat e kultivimit. Rrugët e shtimit të bimëve mjekësore Kushtet klimaterike dhe ndikimi i tyre ne zhvillimin e bimës Kushtet tokësore si faktorë të rëndësishëm Faktorët gjeografikë bimorë Mbledhja, ruajtja dhe standardizimi i bimëve mjekësore Procesi i mbledhjes, pjesët që mblidhen, koha e mbledhjes, rregullat që respektohen gjatë

mbledhjes. Mbledhja e organeve bimore-organet nëntokësore, lëvoret, drurët, sythet, gjethet, barërat,

lulet, frytet dhe farat. Metodat e tharjes së drogave bimore Mënyrat e ambalazhimit të drogave bimore.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: organizojë vizitë në kopshtin botanik; ilustrojë me anë të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; nxitë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të pyetjeve gojore; organizojë test me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Videoprojektor,vizatime CD-programe atlase,skica,herbariume,foto nga interneti

Kapitulli 3 : Esencat dhe drogat përkatëse 8 orë

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: përkufizojnë esencat dhe drogat esenciale; tregojnë përhapjen dhe lokalizimin e drogave esenciale; shpjegojnë për procesin e prodhimit te drogave esenciale;

68

përshkruajnë hapat metodik të përgatitjes së lëndës së parë për përpunim; shpjegojnë metodat e ekstraktimit të drogave bimore-macerimi, ekstraktimi, distilimi; përshkruajnë përbërjen kimike te esencave bimore; dallojnë drogat e pasura me esenca;

b) Temat e kapitullit: Njohuri të përgjithshme për esencat. Procesi i formimit të esencave në drogat bimore. Roli dhe rëndësia e esencave në drogë. Rrugët e përfitimit të esencave. Metodat e nxjerrjes së esencave me macerim. Metodat e nxjerrjes së esencave me ekstraktim. Metodat e nxjerrjes së esencave me distilim. Karakteristikat fizike të esencave. Përbërja kimike e esencave. Analiza e drogave me esenca. Drogat e pasura me esenca- hidrokarburet dhe derivatet e oksigjenuara të tyre.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: krijojë mundësinë që nxënësi të njihet me drogat e pasura me esenca ilustrojë gjatë shpjegimit me pamje vizuale debatojë me nxënësit duke punuar në grupe përcjellë me kujdes argumentet e nxënsëve gjatë shpjegimit. realizojë vlerësim me shkrim dhe me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Vizatime dhe katalogje me bimë CD-programe Videoprojektor broshura këshilluese,herbarium,atlas botanik

Kapitulli 4: Alkaloidet dhe drogat përkatëse 5 orë

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: Përshkruajnë përhapjen dhe grumbullimin e alkaloideve në bimë; Shpjegojnë rolin dhe përbërjen kimike të tyre; Klasifikojë alkaloidët sipas përbërjes së tyre kimike; Ilustrojnë skemën e ekstraktimit të alkaloidëve; Përshkruajnë veprimin dhe përdorimin e alkaloideve; Dallojnë drogat me alkaloide;

b) Temat e kapitullit: Njohuri të përgjithshme për alkaloidet. Përhapja dhe dinamika e grumbullimit të tyre në bimë. Klasifikimi i alkaloidëve. Ekstraktimi, pastrimi dhe ndarja e alkaloidëve. Identifikimi dhe përcaktimi sasior i alkaloideve.

69

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: përcjellë me kujdes avancimin e nxënësve; nxitë aftësitë dalluese te nxënësve në punë me grupe; vlerësojë nxënësit me detyra kontrolli; organizojë vlerësim me gojë;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Videoprojektor Cd-programe Atlase të bimëve ,foto nga interneti

Kapitulli 5: Rrëshirat dhe drogat përkat ë se 3 orë a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: Përshkruajnë përbërjen kimike, epërsitë dhe të metat e rrëshirave; shpjegojnë metodat e nxjerrjes së rrëshirave; përshkruajnë klasifikimin e rrëshirave; dallojnë vetitë fizike të rrëshirave; identifikojnë drogat rrëshira (droga vajore e pishës); përkufizojnë balsamet (Balsami i Perusë); përshkruajnë metodat e përfitimit, nxjerrjes dhe përpunimit të Balsameve;

b) Temat e kapitullit Njohuri të përgjithshme për rrëshirat (Resinae). Metodat e nxjerrjes së rrëshirave. Përbërja kimike dhe klasifikimi i rrëshirave. Vetitë fizike dhe analiza e rrëshirave. Rrëshirat vajore dhe rëndësia e tyre. Përfitimi, nxjerrja dhe përpunimi i Balsameve.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi: ilustrojë ligjëratat me shembuj të ndryshëm nga jeta e përdithsme; ilustrojë ligjëratat edhe me sllajde, dhe revista që kanë të bëjnë me bimët; vlerësojë nxënësit me detyra kontrolli; organizojë test me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Videoprojektore dhe foto nga interneti CD-programe. atlase bimore,vizatime dhe herbariumeKapitulli 6 : Glikozidet dhe grupet kryesire me drogat perkatese 5 orë a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: Përshkruajnë kumarinat,rrjedhesit e tyre dhe drogat perkatese Klasifikoj kumarinat e thjeshta dhe drogat perkatese Identifikimi,rdhe roli fiziologjik i tyre

70

Perkufizoje glikozidet flavonike dhe drogat perkatese Pershkruajne drogat me glikozide antrakinonike Veprimi dhe perdorimi i drogave me glikozide antrakinonike Pershkruajne drogat me glikozide kardiotonike Veprimi dhe perdorimi i drogave me glikozide kardiotonike

b) Temat e kapitullit Kumarinat,rrjedhesit e tyre dhe drogat perkatese Klasifikimi i kumarinave dhe drogat perkatese- Menyra e identifikimit dhe roli fiziologjik i tyre- Glikozidet flavonike dhe drogat perkatese Drogat me glikozide antrakinonike,veprimi dhe perdorimi i tyre. Drogat me glikozide kardiotonike,veprimi dhe perdorimi i tyre.


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Video - projektore dhe foto nga interneti CD - programe. atlase bimore,vizatime dhe herbariume

Kapitulli 7: Saponinet dhe taninet 2 ore a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: Klasifikojne dhe pershkruajne saponinat dhe drogat perkatese Veprimi dhe perdorimi i drogave me saponina Perkufizojne dhe te tregojne per perhapjen e tanineve Vepimi dhe perdorimi i drogave me tanineb) Temat e kapitullit Njohuri të përgjithshme për saponinat - Veprimi dhe perdorimi i drogave me saponina- Njohuri te pergjithshme per taninet- Veprimi dhe perdorimi i drogave me saponine


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: Videoprojektore dhe foto nga interneti

71

CD-programe. atlase bimore,vizatime dhe herbariume

Programi i lëndës

“Kimi organike”

Lëmia : ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IKlasa: 11

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës“ Kimi organike‘’ klasa 11, nxënësit duhet të: shpjegojnë objektin e studimit të kimise organike ; përshkruajnë klasifikimin e hidrokarbureve dhe roline tyre ne kimin organike; pershkruaje emertimin e komponimeve organike me oksigjen,vetite fizike dhe kimike te

alkooleve.

72

Pershkruaje vetite aldehidet dhe ketonet,acidet karboksilike,lipidet,karbohidratet,komponimet organike me azot,aminoacidet dhe proteinat,vitaminat dhe enzimet.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë gjithsej


Kapitulli 1: Hyrje ne kimin organike 6 orë a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: Shpjegojë kimine e komponimeve te karbonit Përshkruajë perberjen e komponimeve te karbonit Dallojë lidhjet kimike ne komponimet organike Përshkruajë vetite e komponimeve organike; Pershkruaje klasifikimin e komponimeve organike Dalloje izomerine dhe hibritizimin e komponimeve organike

b) Temat e kapitullit Objekti i studimit të komponimeve te karbonit Perberja e komponimeve te karbonit. Lidhjete kimike ne komponimet e karbonit. Vetite dhe klasifikimi i komponimeve organike Izomeria dhe hibritizimi i komponimeve organike


kuptuarit e nxënësve; ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete; angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese; përpilojë pyetsor me zgjidhje të shumfishta në fillim dhe fund të kapitullit. d) Kushtet për realizimin e kapitullit Sistem periodik CD- programet, atlase, materiale nga interneti,broshura

Kapitulli 2: Hidrokarburet 8 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: klasifikoje hidrokarburet emertoje alkanet dhe te shpjegoje vetite kimike te alkaneve emertoje alkenet dhe te shpjegoje vetite kimike te alkeneve

73

emertoje alkinet dhe te shpjegoje vetite kimike te alkineve shpjegoje vetite kimike te hidrokarbureve aromatike pershkruaje strukturen e benzenit dhe derivatet e tij

b) Temat e kapitullit Hidrokarburet – klasifikimi i tyre Perfaqesuesit kryesore te hidrokarbureve Alkanet,alkenet dhe alkinet – emertimi,vetite kimike te tyre Vetite kimike te hidrokarbureve aromatike Perfaqeuesit kryesore ,struktura e benzenit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit Atlase Video-projektor CD-programe

Kapitulli 3: Komponimet organike me oksigjen 8 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : perkufizoje alkoolet emertoje alkoolet shpjegoje rruget dhe menyren e perffitimit te alkooleve pershkruajne vetite fizike dhe kimike te alkooleve

b) Temat e kapitullit Alkoolet –emertimi i tyre Gatitja e alkooleve - Vetite fizike dhe kimike te alkooleve

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: Ilustrojë materien me anë të vizatimeve; Nxitë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; Përcjellë aftësitë e të kuptuarit të nxënësve me pyetje –përgjigje; Vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë ose me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor

74

Broshura këshilluese

Kapitulli 4: Aldehidet dhe ketonet 9 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : perkufizoje aldehidet dhe ketonet dalloje perfaqesuesit kryesore te aldehideve dhe ketoneve pershkruaje vetite e aldehideve dhe ketoneve

b) Temat e kapitullit Aldehidet dhe ketonet Perfaqesuesit kryesore te aldehideve dhe ketoneve - Vetite e aldehideve dhe ketoneve


e) Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor Broshura këshilluese

Kapitulli 5: Acidet karboksilike 8 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : Pershkruajne strukturen e acideve karboksilike sipas grupit alkilik dhe grupit funksional

te tyre Dallojne acidet karboksilike nga hidrokarburet,alkoolet,aldehidet dhe ketonet ne baze te

struktures,vetive fizike dhe reaktivitetit kimik te tyre. - analizoje vartesine e vetive fizike e kimike te acideve organike nga struktura e tyre.

b) Temat e kapitullit- Acidet karboksilike - Vetite fizike dhe reaktiviteti kimik i tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë temat e kapitullit duke përdorur ndihmësa vizualë; ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë; angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese; përdorë të mësuarit e bazuar në problem;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit mjetet mësimore si vizatime, fotografi

75

CD-program literaturë farmaceutike

Kapitulli 6:Lipidet 8 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : pershkruaje strukturen e glicerideve perkufizoje yndyrat ne baze te struktures kimike te tyre. Dalloje yndyrat ne baze te struktures dhe gjendjes agregate te tyre Pershkruajne strukturen dhe numerojne disa perj dyllerave me te rendesishem Tregoje per funksionin e dyllerave ne organizmat shtazore dhe ne bime.

b) Temat e kapitullit- Gliceridet - Yndyrat – struktura kimike e tyre- Dyllerat-funksioni i tyre ne organizem

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

Rekomandohet që mësimdhënësi të: Ilustrojë materien me anë të vizatimeve; Nxitë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; Përcjellë aftësitë e të kuptuarit të nxënësve me pyetje –përgjigje; Vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë ose me shkrim;

c) Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor Broshura këshilluese

Kapitulli 7: Karbohidratet – sakaridet (sheqernat) 8 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : Pershkruajne strukturen e karbohidrateve Dallojne grupet funksionale qe permbajne karbohidratet Dallojne karbohidratet nga aldehidet,ketonet,alkoolet dhe acidet organike ne baze te

struktures dhe vetive te tyre.b) Temat e kapitullit

- Karbohidratet – struktura e tyre.- Karbohidratet sipas grupeve funksionale qe ato permbajne- Vetite e karbohidrateve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: Ilustrojë materien me anë të vizatimeve; Nxitë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; Përcjellë aftësitë e të kuptuarit të nxënësve me pyetje –përgjigje; Vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë ose me shkrim;

76

d) Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor

Kapitulli 8 :Komponimet organike me azot 5 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : Pershkruaj komponimet organike qe permbajne azot Klasifikoj aminat dhe te shpjegoje vetite e tyre Dalloje strukturen,vetite kimike e fiziologjike si dhe perhapjen e alkaloideve

b)Temat e kapitullit

Njohuri te pergjithshme per komponimet organike qe permbajne azot Klasifikimi i aminave dhe vetite e tyre Struktura ,vetite kimike e fiziologjike te alkaloideve


d) Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor Broshura këshilluese

Kapitulli 9: Vitaminat 4 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : Pershkruaj funksionin e vitaminave ne organizem Klasifikojne vitaminat sipas tretshmerise se tyre Dallojne vendin ku sintetizohen vitaminat me te rendesishme Shpjegojne rendesine e vitaminave per zhvillim dhe funksionim normal te organizmave

te gjalle.


Njohuri te pergjithshme per funksionin e vitaminave ne organizem Klasifikimi i vitaminave sipas tretshmerise se tyre Vitaminat dhe rendesia e tyre per zhvillimin dhe funksionimin normal te organizmave te

gjalle.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: Ilustrojë materien me anë të vizatimeve;

77

Nxitë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; Përcjellë aftësitë e të kuptuarit të nxënësve me pyetje –përgjigje; Vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë ose me shkrim;

d)Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor Broshura këshilluese

Kapitulli 10 : Aminoacidet dhe proteinat 3 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : Shpjegojne vetite fiziko-kimike te aminoacideve Klasifikojne aminoacidet sipas struktures se tyre Pershkruaje menyren e formimit dhe ndarjes se proteinave Shpjegoje rolin e proteinave per zhvillimin e jetes se organizmave te gjalle Pershkruaj funksionin e acideve nukleike per organizmat e gjalle


Njohuri te pergjithshme per aminoacidet dhe vetite fiziko-kimike te tyre Klasifikimi i aminoacideve Menyra e formimit te proteinave dhe ndarja e tyre Acidet nukleike dhe njesite perberese



Kapitulli 11 : Enzimet 3 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : Shpjegojne perberjen kimike te enzimeve Numerojne faktoret qe ndikojne ne aktivitetin e enzimeve Emertojne enzimet Shpjegojne rendesine e enzimeve per organizmat e gjalle dhe perdorimin e fermenteve


Enzimet dhe perberja kimike e tyre Faktoret qe ndikojne ne aktivitetin e enzimeve Emertimi i enzimeve

78

Rendesia e enzimeve per organizmat e gjalle



Programi i lëndës

“ Hyrje ne Kimi farmaceutike dhe Biofarmaci”

Lëmi : ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IKlasa: 11

I. Qëllimi i lëndës:

Në përfundim të trajtimit të lëndës “Hyrje ne Kimi farmaceutike dhe Biofarmaci” klasa 11, nxënësit duhet të: Pershkruaje objektin e shkences se Kimise farmaceutike klasifikojnë grupet kimike të elementeve dhe rëndësinë e tyre në mekanizmin e veprimit

të barnave në organizëm; shpjegojnë bazat fiziko-kimike te veprimit te barnave perkufizojne dhe te pershkruajne rolin e receptoreve interpretojnë lidhjet kimike dhe strukturën molekulare;- pershkruajne mekanizmin e transportit te barnave ne organizem - pershkruaje objektin e shkences se Biofarmacise

79

- shpjegoje fatin e barit ne organizem- pershkruaje perthithjen e barnave ne organizem

dalloje dhe pershkruaje faktoret qe ndikojne ne perthithjen e barnave ne organizem- dalloje dhe pershkruaje faktoret qe ndikojne ne shperndarjen e barnave ne organizem- dalloje dhe pershkruaje faktoret qe ndikojne ne eleminimin e barnave- dalloje dhe pershkruaje parametrat farmakokinetik te barnave

II. Fondi i orëve të lëndës35 javë x 1 orë/javë = 35 orë


Kapitulli 1: Historiku i kimisë farmaceutike 5 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim te kapitullit nxënësi duhet të:- Përkufizojë kiminë farmaceutike dhe rolin e saj në shkencën farmaceutike.- Shpjegojë veprimin farmakologjik te substancave të ndryshme në varshmëri nga struktura

kimike .- Përshkruajë rrugët e përfitimit të substancave shëruese.- Tregojë mekanizmin e veprimit të barit në organizëm.

b) Temat e kapitullit Hyrje ne kiminë farmaceutike. Veprimi farmakologjik i substancave të ndryshme në varshmëri nga

struktura kimike. Rrugët e përfitimit të substancave shëruese. Mekanizmi i veprimit të barnave ne organizëm.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit të nxënësve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit CD-programe modele të ndryshme kimike video projektor modele të ndryshme për konfiguracionin elektronik të atomeve

Kapitulli 2: Bazat fiziko-kimike te veprimit te barnave 5 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim te kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajne vetite fiziko-kimike te veprimit te barnave- Shpjegojne strukturen elektronike dhe efektet e saj ne aktivitetin e barit

80

b) Temat e kapitullit- Bazat fiziko – kimike te veprimit te barnave- Struktura elektronike dhe efektet e saj ne aktivitetin e barnave


d) Kushtet për realizimin e kapitullit CD-programe modele të ndryshme kimike video projektor

Kapitulli 3: Receptoret dhe parimet e nderveprimit bar-receptor 4 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim te kapitullit nxënësi duhet të:- Përkufizojë receptoret- Pershkruaje parimet bar-receptor- Dalloje biotransformimin e barnave-

b) Temat e kapitullit- Receptoret dhe parimet e nderveprimit bar-receptor- Biotransformimi i barnave


d) Kushtet për realizimin e kapitullit CD-programe modele të ndryshme kimike video projektor

Kapitulli 4: Perthithja e barit pas administrimit 5 ore

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë fatin e barit pas administrimit- Perkufizoje dukurine e perthithjes se barnave - Numeroje faktoret biologjike e fiziologjike qe ndikojne ne perthithje- Numeroje faktoret fiziko-kimike e farmaceutike (te formulimit) qe ndikojne ne

perthithjen e barnave

81

- Pershruaje ndikim e formes farmaceutike dhe te formulimit ne perthithjen gastrointestinale

b) Temat e kapitullit :- Fati i barit pas administrimit- Perthithja e barnave- Faktoret biologjike e fiziologjike qe ndikojne ne perthithje- Faktoret fiziko-kimike e farmaceutike (te formulimit) qe ndikojne ne perthithjen e

barnave- Ndikimi i formes farmaceutike dhe i formulimit ne perthithjen gastrointestinale.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

Kapitulli 5: Shperndarja e barit ne organizem 5 ore

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë kinetiken e shperndarjes se barit ne organizem- Numeroje faktoret qe ndikojne ne shperndarjen e barit ne organizem- Pershkruaje ndikimin e shperndarjes ne efektin farmakologjik

b) Temat e kapitullit :- Shperndarja e barit ne organize- Faktoret biologjike e fiziologjike qe ndikojne ne perthithje- Faktoret qe ndikojne ne shperndarjen e barit ne organizem - Ndikimi i shperndarjes ne efektin farmakologjik



82

Kapitulli 6: Eleminimi i barnave 5 ore

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë metabolizmin e barnave- Numeroje faktoret qe ndikojne ne metabolizmin e barnave- Interpretoje ndikimin e shpejtesise se perthithjes ne metabolizem

b) Temat e kapitullit :- Metabolizmi I barnave- faktoret qe ndikojne ne metabolizmin e barnave- Ndikimi I shpejtesise se perthithjes ne metabolizem



Kapitulli 7: Jashteqitja e barnave 3 ore

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë rruget e jashteqitjes se barnave- Numeroje dhe pershkruaje faktoret qe ndikojne ne jashteqitjen e barnave

b) Temat e kapitullit :- Rruget e jashteqitjes se barnave- Faktoret qe ndikojne ne jashteqitjen e barnave



83

Kapitulli 8: Farmakokinetika se barnave 3 ore

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë parimet e farmakokinetikes se barnave- Pershkruaje si ndikojne proceset qe kalon bari ne organizem ne efektin farmakologjik

b) Temat e kapitullit :- Farmakokinetika e barnave- Lidhja ne mes te procesit qe kalon bari ne organizem me efektin farmakologjik



Klasa 11

PËRSHKRIMI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

”Receptura magjistrale e galenike”


Numri i modulit 3

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajisë nxënësit me aftësi për të zbatuar operacionet teknologjike qe marrin pjese ne pergatitjen e formave farmaceutik


10,5K (105 orë)


RM 1 Nxënësi zbaton procesin teknologjik të përfitimit të tretësirave. Përmbajtja:

84

Përzgjedhja e lëndëve të para për përgatitjen e tretësirave.

Zbatimi i operacioneve teknologjike per perfitimin e tretesirave

Përgatitja e tretësirave ujore. Përgatitja e tretësirave vajore. Përgatitja e tretësirave alkoolike. Kontrolli i cilësisë se tretësirave. Ambalazhimi i tretësirave. Ruajtja e tretësirave

RM 2 Nxënësi zbaton procesin e përfitimit të pezullive. Përmbajtja: Përzgjedhja e lëndëve të para që hyjnë në përgatitjen e

pezullive. Zbatimi i operacioneve teknologjike per perfitimin e

pezullive Përfitimi i pezullive per perdorim te jashtem dhe te

brendshem. Kontrrolli cilesise i pezullive Ambalazhimi i pezullive. Ruajtja e pezullive

RM 3 Nxënësi zbaton procesin e përfitimit të emulsioneve Përmbajtja: Përzgjedhja e lëndëve të para qe hynë në përgatitjen e

emulsioneve. Zbatimi i operacioneve teknologjike per perfitimin e

emulsioneve. Përfitimi i emulsioneve te tipitU/V dhe V/U Kontrolli i cilësisë se emulsioneve. Ambalazhimi i emulsioneve Ruajtja e emulsioneve

RM 4 Nxënësi zbaton procesin teknologjik të përfitimit të shurupeve. Përmbajtja:- Përzgjedhja e lëndëve të para që hynë në përgatitjen e

shurupeve. Përfitimi i shurupeve. Tretja e sheqerit ne te ftohte dhe ne te ngrohte. Kontrolli i cilësisë së shurupeve. Ambalazhimi i shurupeve. Ruajtja e shurupeve

RM 5 Nxënësi zbaton procesin teknologjik të përfitimit të macerateve, infuzeve, dekokteve dhe tinkturave. Përmbajtja: Përzgjedhja e lëndëve të para qe hynë në përgatitjen e

macerateve, infuzeve, dekokteve dhe tinkturave

85

Perfitimi i maceratve,infuzeve, dekokteve dhe tinkturave Kontrolli i cilësisë se macerateve, infuzeve, dekokteve dhe

tinkturave Ambalazhimi i macerateve, infuzzeve, dekokteve dhe tinkturave Ruajtja e macerateve,infuzeve dhe dekokteve

RM 6 Nxënësi zbaton procesin përfitimit të çajrave. Përzgjedhja e lëndëve të para që hynë në përgatitjen e çajërave Përfitimi e çajrave Kontrolli i cilësisë se çajrave Ambalazhimi i cajrave Ruajtja e cajrave

RM 7 Nxënësi zbaton procesin e përfitimit të pomadave Përmbajtja: Përzgjedhja e bazës së përshtatshme dhe e lëndës që do të

trupëzohet në bazë. Përgatitja e lëndës për trupëzim. Trupëzimi i lëndës vepruese në bazë. Homogjenizimi në havan. Kontrolli organoleptik. Ambalazhimi i pomadave. Ruajtja e pomadave

RM 8 Nxënësi zbaton procesin e përfitimit të supozitoreve Përmbajtja: Përzgjedhja e lendeve te para qe hyjne ne perberjne e

supozitoreve. Përgatitja e lëndëve për trupëzim. Perzgjedhja e bazes se supozitoreve Trupëzimi i lëndëve vepruese në te . Pergatitja me modelim me dore Kontrolli organoleptik. Ambalazhimi i supozitoreve. Ruajtja e supozitoreve

RM 9 Nxënësi zbaton procesin e përfitimit të pluhurave Përmbajtja: Përzgjedhja e lendeve te para qe hyjne ne perberjne e

pluhurave. Pluhurizimi i perberesve. Perzierja e pluhurave. Homogjenizimi në havan. Kontrolli organoleptik . Ambalazhimi i pluhurave. Ruajtja e e pluhurave .

RM Nxënësi zbaton procesin e njohjes me format e ngurta

86

10 farmaceutike Përmbajtja: Identifikimi i tabletave,kapsulave,pilulave e drazheve

Përgatitja e lëndëve te para Perzgjedhja e lendeve ndihmese Perzgjedhja e aparatures per prodhim Ruajtja e formave te ngurta farmaceutike


Moduli duhet të konsiderohet I përfunduar nga nxënësi nëse të gjitha kriteret e përcaktuara të realizimit për çdo rezultat të mësimit janë përmbushur në nivel të pranueshëm Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM- Rezultatet e të mësuaritIV - Instrumentet e vlerësimit KR- Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vleresim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të: Përshtatë vendin e punës për zbatimin e procesit te

perfitimit te tretesirave. Përzgjedhë drejt enët kimike që nevojiten për

përfitimin e tretësirave. Zbaton procesin e tretjes Përdorë tretës ujor, vajor dhe alkoolike, si dhe lëndë

vepruese të tretshme në tretës te ndryshem. Përfitojë tretësira ujore, alkoolike dhe vajore duke

zbatuar procesin e tretjes; Realizojë kontrollin e cilësisë se tretësirave;

Kontrrolli organoleptik Ambalazhojë tretësirat ne varësi te tretësit dhe

qëndrueshmërisë se lendeve vepruese nga faktorët e jashtëm;

Ruaje tretesirat ne vende te pershtatshme


KR Nxënësi duhet të: Përshtat vendin e punës per perfitimin e pezullive. Përzgjedh drejt enët kimike që nevojiten për përfitimin

e pezullive Përdorë tretës ujor, lëndë vepruese dhe ndihmëse që

hyjnë në përbërjen e pezullive; Përfiton pezulli për përdorim të brendshme dhe të

jashtëm Realizon kontrollin e cilësisë së pezullive: kontrollin

organoleptik (ngjyrën, erën, shijen), kontrollin e qëndrueshmërisë së pezullive dhe kontrollin e shpejtësisë së sedimentimit.

Ambalazhon pezullitë në enë prej qelqi të errët Siguron ruajtjen e pezullive

87


KR Nxënësi duhet të: Përshtat vendin e punës per perfitimin e emulsioneve Përzgjedh drejt enët kimike që nevojiten për përfitimin

e emulsioneve Përdorë tretës ujor, vajor, emulgatorë dhe lëndë

ndihmëse që hyjnë në përbërjen e emulsioneve Përfiton emulsione të tipit U/V dhe V/U me metodën e

gomës së thatë dhe me metodën e gomës se njomë Realizon kontrollin e cilësisë se emulsioneve

kontrollin organoleptik . Ambalazhon emulsionet ne ene plastike ose nga qelqi i

errët apo pa ngjyrë Siguron ruajtjen se emulsioneve


KR Nxënësi duhet të: Përshtat vendin e punës per perfitimin e shurupeve Përzgjedh drejt enët kimike që nevojiten për përfitimin

e shurupeve Përdore tretës ujore, lëngje frutash, sheqer si dhe lëndë vepruese dhe ndihmese që hyjnë në përbërjen e shurupeve; Realizon tretjen e sheqerit në të nxehtë dhe në të

ftohtë. Zbaton procesin teknologjik te tretjes së lëndëve

vepruese, përzierjes dhe homogjenizimit të shurupeve Përfiton shurupe terapeutike dhe përmirësuese të shijes Realizon kontrollin e cilësisë së shurupeve :kontrollin

organoleptik (ngjyrën, erën, shijen), kontrollin e karamelizimit të sheqerit

Ambalazhon shurupet ne shishe prej qelqi te errët Siguron ruajtjen e shurupeve


KR Nxënësi duhet të: Përshtatë vendin e punës per perfitimin e

macerateve,infuzeve dhe dekokteve. Përzgjedhë drejt enët kimike që nevojiten për

përfitimin e macerateve, infuzeve, dekokteve dhe tinkturave.

Përdore tretës ujor dhe alkoolik, droga bimore Mbushë perkolatorin me drogën bimore me veprim

terapeutik. Realizon njomjen e drogës me tretës alkoolike ose

ujore

88

Përfiton macerate, infuze, dekokte dhe tinktura me veprim terapeutik.

Realizon kontrollin e cilësisë së macerateve, infuzeve, dekokteve dhe tinkturave :kontrollin organoleptik (ngjyrën erën, shijen)

Ambalazhon maceratet, infuzet, dekoktet dhe tinkturat në enët përkatëse.

Siguron ruajtjen e macerateve,infuzeve dhe dekokteve.


KR Nxënësi duhet të: Përshtatë vendin e punës per perfitimin e cajrave Përzgjedhë drejt enët kimike që nevojiten për

përfitimin e çajrave; Përdorë ujë dhe pjese të drogave bimore (rrënjë,

rizoma, fara, gjethe e lule) Përgatitë çajra me anë të valimit të drogës me tretës

dhe me ane te përvëlimit të drogës me tretës. Përfiton çajra me veprim terapeutik. Realizon kontrollin e cilësisë së çajrave: kontrollin

organoleptik (ngjyrën erën, shijën) Ambalazhon cajrat ne enët përkatëse. Siguron ruajtjen e cajrave


KR Nxënësi duhet të: Pershtase tavolinen e punes per pergatitjen e pomadave Identifikon lëndët e ngurta që i nënshtrohen

pluhurizimit Përzgjedhë metodën e homogjenizimit Zbaton procesin e përzierjes Realizon ndarjen e masës së fituar nga ena ku kryhet

homogjenizimi Kontrrolli organoleptik i pomadave, Percaktimi i aftesise se perhapjes dhe aftesise se

depertimit ne lekure. Ambalazhon pomadën e përfituar. Siguron ruajtjen e pomadave


KR Nxënësi duhet të: Pershtase tavolinen e punes per pergatitjen e

supozitoreve Perzgjedhe lëndët e ngurta që i nënshtrohen

pluhurizimit e pastaj trupezimit Përzgjedhë metodën e homogjenizimit Realizon ndarjen e masës së fituar nga ena ku kryhet

homogjenizimi

89

Kontrrollon supozitoret per sa i perket homogjenitetit Ambalazhon supozitoret e përfituar. Siguron ruajtjen e supozitoreve


KR Nxënësi duhet të: Pershtase tavolinen e punes per pergatitjen e pluhurave Identifikon lëndët e ngurta që i nënshtrohen

pluhurizimit Përzgjedhë metodën e homogjenizimit Zbaton procesin e përzierjes se pluhurave Realizon ndarjen e masës së fituar nga ena ku kryhet

homogjenizimi Percakton madhesine e grimcave Ambalazhon pluhurat e përfituar. Siguron ruajtjen e pluhurave

RM 10

IV Vleresim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të: Identifikon lëndët e ngurta që i nënshtrohen

pluhurizimit Përzgjedhë aparaturen perkarkatese Zbaton procesin e përzierjes se perberesve Percakton aparaturat qe sherbejne per kontrrolle te

cilesise se formave te ngurta farmaceutike Siguron ruajtjen e tabletave,kapsulave,pilualave e

drazheve.


Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin teknologjik të shkollës.

- Instruktori duhet të zgjedhe qasje të pjesëmarrjes aktive duke i ofruar mundësi nxënësit vetë të zbatoj procesin teknologjik të përfitimit të formave të lëngëta dhe të buta farmaceutike.

- Instruktori duhet të përfshijë nxënësit në biseda për mënyrat e përgatitjes së formave farmaceutike të lëngëta dhe të buta.

- Instruktori duhet të përfshijë sa më shumë që të mundet nxënësit në demonstrimin e aftësive të tyre për përgatitjen e tretësirave, pezullive, emulsioneve, çajrave,

Gjate vlerësimit të nxënësve duhet të kërkohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara.


Për realizimin e përshtatshëm të modulit është e domosdoshme të sigurohet: laboratori, enë kimike të shkallëzuara, banjo uji, elermajer, menzura, furnelë elektrike ose me gaz, pipeta, letër filtër,

90

hinkë, lëndët vepruese dhe ndihmëse që hynë në përbërjen e

tretësirave ,tretës (alkool, ujë,vaj), baza per pergatitjene pomadave dhe te supozitoreve, pajisjet që shërbejnë për thërrmimin e lëndëve të ngurta, havanet, sitat, spatula druri,spatula metalike materialet ambalazhuese.


”Analiza morfo-anatomike e bimëve”


Numri i modulit 5

Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të vrojtuar bimët në natyrë dhe për të përgattitur preparate bimore për mikroskopim.


10,5K ( 105orë)


RM 1Nxënësi vëzhgon organizmin e bimës dhe organet e saj.Përmbajtja:- Gjetja në natyrë e bimëve të gjelbërt në- lulëzim (p.sh jonxhën, vjollcën, dredhzën etj).- Nxjerrja e bimëve të padëmtuara nga dheu .- Vendosja në qese dhe dërgimi i tyre në laboratorin

e shkollës. - vizatimi dhe ngjyrosja e bimëve të mbledhura në

fletore duke theksuar organet e tyre.

RM 2 Nxënësi përgatit dhe vrojton preparate mikroskopike të ngjyrosur dhe jo të ngjyrosur, në mikroskop. Përmbajtja:- Përgatitja e preparatit për vrojtim mikroskopik; - Vendosja e preparatit të përgatitur në mikroskop;

Vrojtimi dhe dallimi i murit qelizor në mikroskop;- Vrojtimi dhe dallimi i citoplasmës dhe i bërthamës

në mikroskop- Vizatimi në bllok i pjesëve që dallohen në

preparatin e ngjyrosur

91

- Krahasimi i vizatimeve të preparatit të ngjyrosur dhe atij të pa ngjyrosur.

RM 3 Nxënësi mbledh dhe than me kujdes bimët që rriten në zonën ku jetojnë.Përmbajtja:- Grumbullimi i bimëve të zonës- Tharja me kujdes e bimëve.- Klasifikimi i bimëve në bazë të familjeve - Vendosja dhe ngjitja e bimëve në fletë të bardhë- Koleksionimi i bimëve në bazë të familjeve,- Emërtimi i bimëve në latinisht;- Shënimi i emrit të familjes ku bën pjesë bima.





RM 1 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe kontrollimi i vizatimeve

KR Nxënësi duhet të:- grumbullojë bimët më të përhapura në zonën e

tij; - dallojë bimët- emërtojë bimët në latinisht;- vizatojë bimët që ka mbledhur;- respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe

ruajtjes së mjedisit.

RM 2 IV Pyetje-përgjigje me gojë dhe kontrollimi i vizatimeve

KR Nxënësi duhet të:- përgatitë preparatin e ngjyrosur dhe të

pangjyrosur për vrojtim në mikroskopin.- Vendosë preparatin e përgatitur në mikroskop

për vrojtim;- dallojë qelizën dhe pjesët përberëse të saj:

murin qelizor, citoplazmën dhe bërthamën;- vizatojë organet e qelizës të vrojtuara në

mikroskop;- krahasojë vizatimet e qelizave që i ka vrojtuar

në mikroskop me ato që ka mësuar më parë

RM 3

IV Prezantimi dhe kontrolli i herbareve

92

KR Nxënësi duhet të:- Grumbullojë bimët e zonës;- Thajë me shumë kujdes bimët embledhura;- Vendosë dhe ngjitë në fletë të bardha bimët e thara;- Koleksionojë bimët sipas familjeve;- Emërtojë bimët në latinisht;- përgatisë herbariumin; - klasifikojë bimët në bazë të familjeve.


- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e shkollës dhe në natyrë.

- Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese (atllase të bimëve, CD-programe, herbariume)

- Mësuesi duhet të angazhojë sa më shumë nxënësit në grumbullimin, tharjen dhe përgatitjen e herbareve

- Mësueis duhet të angazhojë nxëësit sa më shumë të jetë e mundur në përgatitjen e preparateve dhe vrojtimin e tyre në mikroskop.

- Mësuesi dueht të organizojë dhe udhëheq punën në grupe të nxënësve, si dhe të mbikqyr ata kur punojnë edhe në mënyrë individuale.

- Rekomandohet të organizohen vizita njohëse në natyrë ku nxënësit të njihen konkretisht me bimësinë e zonës.




- laboratori i botanikës,mikroskopi- preparatet për mikroskopim: qelqi, ngjyrat, prerje nga

bimë të ndryshme - mjetet për vizatim- Katalogje- Modele herbariumi

93


”Identifikimi i drogave mjekësore”


Numri i modulit 6

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajisë nxënësit me aftësi për të zbatuar mënyrat e identifikimit të drogave mjekësore.


10,5K(105 ore)


RM 1 Nxënësi identifikon drogat bimore. Përmbajtja:Instruktimi i nxënësve për identifikimin e drogave bimore.- Përshtatja e tavolinës së punës për identifikimin e

drogave bimore- Përzgjedhja e mjeteve të punës që nevojiten për

identifikim e drogave.- Identifikimi i drogave bimore me veprim terapeutik .- Grupimi i drogave bimore. - Koleksionimi i drogave. - Emërtimi i drogave në gjuhën latine.- Vizatimi i drogave në fletore.- Respektimi i rregullave të sigurisë e të mbrojtjes së

mjedisit gjatë identifikimit të drogave bimore..

RM 2 Nxënësi identifikon esencat dhe drogat esenciale Përmbajtja: Instruktimi i nxënësve për identifikimin e drogave

94

esenciale. Identifikimi i drogave esenciale. Identifikimi i organeve esencë mbajtëse tek drogat

esenciale Grupimi i drogave esenciale dhe atyre pa vajra esenciale. Klasifikimi i esencave .

RM 3 Nxënësi identifikon drogat me glikozidePërmbajtja:Instruktimi i nxënësve për identifikimin e drogave bimore.- Përshtatja e tavolinës së punës për identifikimin e drogave

me glikozide - Përzgjedhja e mjeteve të punës që nevojiten për

identifikim e drogave me glikozide- Identifikimi i drogave me glikozide me veprim terapeutik .- Grupimi i drogave me glikozide - Koleksionimi i drogave me glikozide - Emërtimi i drogave me glikozide në gjuhën latine.- Vizatimi i drogave me glikozide në fletore.- Respektimi i rregullave të sigurisë e të mbrojtjes së

mjedisit gjatë identifikimit të drogave me glikozide.RM 4 Nxënësi identifikon taninet

Përmbajtja:Instruktimi i nxënësve për identifikimin e tanineve.- Përshtatja e tavolinës së punës për identifikimin e drogave

me tanine- Përzgjedhja e mjeteve të punës që nevojiten për

identifikim e drogave me tanine- Identifikimi i drogave me tanine me veprim terapeutik .- Grupimi i drogave me tanine - Koleksionimi i drogave me tanine - Emërtimi i drogave me tanine në gjuhën latine.- Vizatimi i drogave me tanine në fletore.- Respektimi i rregullave të sigurisë e të mbrojtjes së

mjedisit gjatë identifikimit të drogave me tanine.


Moduli duhet të konsiderohet i përfunduar nga nxënësi nëse të gjitha kriteret e përcaktuara të realizimit për çdo rezultat të mësimit janë përmbushur në nivel të pranueshëm Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM- Rezultatet e të mësuaritIV - Instrumentet e vlerësimit KR- Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të: Përshtatë tavolinën e punës për identifikimin e

drogave bimore Përzgjedhë drejt mjetet e punës që nevojiten për

95

identifikim. Identifikojë drogat bimore me veprim terapeutik . Emërtojë drogat në gjuhën latine. Vizatojë drogat bazuar në atë që ka parë ne atlas të

farmakognozisë. Zbatojë masat e mbrojtjes dhe të respektojë rregullat e

mbrojtjes së mjedisit.

RM 2 IV Pyetje dhe përgjigje dhe vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Identifikojë drogat esenciale sipas organeve esencë

mbajtës- Klasifikojë organet bimore esencë mbajtëse sipas

perberjes se tyre. - Vizatojë drogat esencë mbajtëse - Grupojë drogat esencë mbajtëse në bazë të gjinisë

përkatëse.RM 3 IV Pyetje dhe përgjigje dhe vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Identifikojë glikozidet sipas organeve mbajtëse- Klasifikojë organet me glikozide sipas perberjes se

tyre. - Vizatojë drogat me glikozide- Grupojë drogat me glikozide në bazë të gjinisë

përkatëse.RM 4 IV Pyetje dhe përgjigje dhe vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Identifikojë taninet sipas organeve - Klasifikojë organet bimore me tanina sipas

perberjes se tyre. - Vizatojë drogat me tanina - Grupojë drogat në bazë të gjinisë përkatëse.


Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin shkollor , në natyrë të pasur me droga bimore ose ne kopshtin botanik.

Instruktori duhet të zgjedhë qasje të pjesëmarrjes aktive duke i ofruar mundësi nxënësit që të identifikojnë vetë dhe të dallojë drogat bimore.

Mësimdhënësi mundet që nxënësit t’i dërgojnë në vizita edhe në laboratorët e farmakognozisë që merren me ruajtjen dhe përpunimin e drogave bimore.

Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të kërkohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin e përshtatshëm të modulit është e domosdoshme të sigurohet ambienti,mjetet dhe pajisjet e punës si: laboratori shkollor i pajisur me mostra standarde te drogave

96

bimore dhe atyre esencembajtese. tavolina e punës e paisur me reflektorë, mikroskop, atlas i farmakognozisë, video projektor, fletore pune

Klasa 12

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Farmakologji me dozologji”

Lëmia : ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës“Farmakologji me dozologji ‘’klasa 12, nxënësit duhet të: shpjegojnë objektin e studimit të farmakologjisë së përgjithshme dhe speciale; përshkruajnë format farmaceutike të barnave, rrugët e marrjes së tyre si dhe

shpërndarjen, metabolizmin dhe eliminimin e barnave në organizëm; klasifikoje faktoret qe ndikojne ne efektin e barnave- shpjegojnë efektet framakologjike te barnave qe veprojne ne aparatin tretes,aparatin respirator,sistemin kardiovaskular,sistemin nervor, Pershkruajne efektet farmakologjike te hormoneve,vitaminave e substancave qe veprojne

ne uterus. Shpjegojnë farmakokinetiken e aparatit tretes,aparatit respirator,sistemit

kardiovaskular,sistemit nervor, hormoneve,vitaminave e substancave qe veprojne ne uterus.

Shpjegojnë indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave qe veprojne ne aparatin tretes,aparatin respirator,sistemin kardiovaskular,sistemin nervor,

Shpjegojne indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te hormoneve,vitaminave e substancave qe veprojne ne uterus.

Dozojne barnat sipas recetes se mjekut.

97

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë gjithsej


Kapitulli 1: Hyrje ne farmakologji 5 orë a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: Shpjegojë objektin e studimit të farmakologjisë Përshkruajë format farmaceutike të barnave Dallojë rrugët e marrjes së barnave Përshkruajë shpërndarjen, metabolizmin dhe eliminimin e barnave në organizëm; Pershkruaje dozimin e barnave

b) Temat e kapitullit Objekti i studimit të farmakologjisë. Format farmaceutike të barnave. Faktorët që ndikojnë në efektin e barnave. Farmako-kinetika e barnave. Dozimi i barnave


kuptuarit e nxënësve; ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete; angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese; përpilojë pyetsor me zgjidhje të shumfishta në fillim dhe fund të kapitullit. d) Kushtet për realizimin e kapitullit skeleti, CD- programet, atlase, materiale nga interneti,broshura

Kapitulli 2: Farmakologjia e aparatit tretës 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: perkufizoje barnat qe perdoren ne aparatin tretes dalloje perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne aparatin tretes shpjegoje efektet farmakologjike te barnave qe veprojne ne aparatin tretes pershkruaje farmakokinetiken e barnave qe perdoren ne aparatin tretes tregoje indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave qe veprojne ne

aparatin tretes dozoje barnat qe perdoren ne aparatin tretes


98

Barnat qe veprojne ne aparatin tretes Perfaqesuesit kryesore te ketyre barnave Efektet farmakologjike,indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave

qe veprojne ne aparatin tretes Farmakokinetika e barnave qe perdoren en apartin tretes Dozimi i barnave qe veprojne ne aparatin tretes c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme; përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve; organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të

kombinuara.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit Atlase Video-projektor CD-programe

Kapitulli 3: Farmakologjia e aparatit respirator 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : perkufizoje barnat qe perdoren ne aparatin respirator dalloje perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne aparatin respirator shpjegoje efektet farmakologjike te barnave qe veprojne ne aparatin respirator pershkruaje farmakokinetiken e barnave qe perdoren en aparatin kardiovaskular tregoje indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave qe veprojne ne

aparatin respirator- dozoje barnat qe perdoren ne aparatin respirator

b) Temat e kapitullit Barnat qe veprojne ne aparatin respirator Perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne aparatin respirator Efektet farmakologjike,indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave

qe veprojne ne aparatin respirator Farmakokinetika e barnave qe perdoren ne aparatin respirator Dozimi i barnave qe veprojne ne aparatin respirator

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: Ilustrojë materien me anë të vizatimeve; Nxitë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; Përcjellë aftësitë e të kuptuarit të nxënësve me pyetje –përgjigje;

99

Vlerësojë nxënësit me anë të pyetje-përgjigjeve me gojë ose me shkrim;

f) Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor Broshura këshilluese

Kapitulli 4: Farmakologjia e sistemit kardiovaskular 10 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : perkufizoje barnat qe perdoren ne sistemin kardiovaskulare dalloje perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne sistemin kardiovaskular shpjegoje efektet farmakologjike te barnave qe veprojne ne sistemin kardiovaskular tregoje indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave qe veprojne ne

sistemin kardiovaskular te pershkruaje farmakokinetiken e barnave e barnave qe veprojne ne sistemin

kardiovaskular dozoje barnat qe veprojne ne sistemin kardiovaskular

b) Temat e kapitullit Barnat qe veprojne ne sistemin kardiovaskular Perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne sistemin kardiovaskular Farmakokinetika e barnave te zemres Efektet farmakologjike,indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave

qe veprojne ne sistemin kardiovaskular Dozimi i barnave qe veprojne ne sistemin kardiovaskular


g) Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor Broshura këshilluese

Kapitulli 5: Farmakologjia e sistemit nervor 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : perkufizoje barnat qe perdoren ne sistemin nervor dalloje perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne sistmin nervor shpjegoje efektet farmakologjike te barnave qe veprojne ne sistemin nervor tregoje indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave qe veprojne ne

aparatin respirator pershkruaje farmakokinetiken e barnave qe veprojne ne uterus dozimi i barnave qe veprojne ne sistemin nervor

100

b) Temat e kapitullit Barnat qe veprojne ne sistemin nervor Perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne sistemin nervor Efektet farmakologjike,indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave

qe veprojne ne sistemin nervor Farmakokinetika e barnave qe veprojne ne sistemin nervor Dozimi i barnave qe veprojne ne sistemin nervor

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë temat e kapitullit duke përdorur ndihmësa vizualë; ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë; angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese; përdorë të mësuarit e bazuar në problem;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit mjetet mësimore si vizatime, fotografi CD-programe atlas farmakologjik literaturë farmaceutike

Kapitulli 6: Farmakologjia e substancave qe veprojne ne uterus 5 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : perkufizoje barnat qe perdoren ne uterus dalloje perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne uterus shpjegoje efektet farmakologjike te barnave qe veprojne ne uterus tregoje indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave qe veprojne ne

uterus pershkruaje farmakokinetiken e barnave qe veprojne ne uterus dozoje barnat qe veprojne ne uterus


Barnat qe veprojne ne uterus Klasifikimi dhe perfaqesuesit kryesore te barnave qe veprojne ne uterus Efektet farmakologjike,indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave

qe veprojne ne uterus Farmakokinetika e barnave qe veprojne ne uterus Dozimi i barnave qe veprojne ne uterus


101

h) Kushtet për realizimin e kapitullit prezantimi interaktiv me slajde dhe videoprojektor Broshura këshilluese

Kapitulli 7: Farmakologjia e hormoneve 10 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : perkufizoje dhe klasifikoje hormonet dalloje perfaqesuesit kryesore te barnave hormonale shpjegoje efektet farmakologjike te barnave hormonale tregoje indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave hormonale pershkruaje farmakokinetiken e hormoneve dozoje terapine hormonale

b)Temat e kapitullit- Barnat hormonale- Perfaqesuesit kryesore te barnave hormonale- Efektet farmakologjike,indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave hormonale- Farmakokinetika e hormoneve- Dozimi i hormoneve



Kapitulli 8: Farmakologjia e vitaminave dhe antianemikeve 10 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësit duhet të : perkufizoje antianemiket dhe vitaminat Klasifikoje vitaminat dhe dalloje perfaqesuesit kryesore te vitaminave te tretshme ne uje

dhe ne yndyrna. shpjegoje efektet farmakologjike te vitaminave dhe antianemikeve tregoje indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave vitaminike pershkruaje farmakokinetiken e vitaminave dozoje vitaminat

b)Temat e kapitullit Njohuri te pergjithshme per vitaminat

102

Klasifikimi i vitaminave Efektet farmakologjike,indikacionet,kunderindikacionet dhe efektet anesore te barnave

me vitamina Farmakokinetika e vitaminave - Dozimi i vitaminave



103

Programi i lëndës

“Kimi farmaceutike”

Lëmi : ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndës:

Në përfundim të trajtimit të lëndës “Kimi farmaceutike”klasa 12, nxënësit duhet të: shpjegojnë rëndësinë e kimisë farmaceutike si shkencë,veçanërisht rëndësinë e saj ne

farmaci; klasifikojnë grupet kimike të elementeve dhe rëndësinë e tyre në mekanizmin e veprimit

të barnave në organizëm; shpjegojnë vetitë fiziko-kimike dhe interpretojnë lidhjet kimike dhe strukturën

molekulare; pershkruajne mekanizmin e veprimit te barnave .

II. Fondi i orëve të lëndës35 javë x 2 orë/javë = 70 orë


Kapitulli 1: Historiku i kimisë farmaceutike 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim te kapitullit nxënësi duhet të:- Përkufizojë kiminë farmaceutike dhe rolin e saj në shkencën farmaceutike.- Shpjegojë veprimin farmakologjik te substancave të ndryshme në varshmëri nga struktura

kimike .- Përshkruajë rrugët e përfitimit të substancave shëruese.- Tregojë mekanizmin e veprimit të barit në organizëm.

b) Temat e kapitullit Hyrje ne kiminë farmaceutike. Veprimi farmakologjik i substancave të ndryshme në varshmëri nga

struktura kimike. Rrugët e përfitimit të substancave shëruese. Mekanizmi i veprimit të barnave ne organizëm.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

104

Rekomandohet që mësimdhënësi të: ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit të nxënësve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit CD-programe modele të ndryshme kimike video projektor modele të ndryshme për konfiguracionin elektronik të atomeve

Kapitulli 2: Trakti gastro – intestinal 9 ore

a) Qëllimet i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: përkufizojë barnat qe perdoren si terapi zevendesuese me enzima digjestive ,barnat

antiacide,antiulceroze,laksative,antidiarreike shpjegojë rolin e tyre në praktikën e përditshme farmaceutike; dalloje perfaqesuesit kryesore te ketyre barnave përshkruajë mekanizmin e veprimit dhe të interpretojë strukturën kimike të

përfaqësuesve kryesore.

b)Temat e kapitullit- Trakti gastro-intestinal- Terapia zevendesuese me enzima digjestive,perfaqesuesit kryesore,mekanizmi i veprimit

dhe struktura kimike- Barnat antiacide,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike- Barnat antiulceroze,perfaqesuesit kryesore ,mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike- Barnat laksative,perfaqesuesit kryesore ,mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike- Barnat antidiarreike,perfaqesuesit kryesore , mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë në mënyrë sa me bashkëkohore; ilustroj temat me anë të vizatimeve; nxitë aftësitë dalluese te strukturave kimike nga ana e nxënësve; përdorë pyetje përgjigje dhe të evidentojë të arriturat me listë kontrolli;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit Sistem periodik CD-programe, video projektor Programe të veçanta kompjuterike me struktura kimike

Kapitulli 3: Trakti respirator 9 orë

105

a) Qëllimet i kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: përkufizojë barnat antiastmatike ,bronkospazmolitike,antitusive,ekspektorante,qe

perdoren - shpjegojë rolin e tyre në praktikën e përditshme farmaceutike; dalloje perfaqesuesit kryesore te ketyre barnave përshkruajë mekanizmin e veprimit dhe të interpretojë strukturën kimike të


b)Temat e kapitullit- Trakti respirator- Barnat antiastmatike,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike

e përfaqësuesve kryesore.- Barnat bronkospazmolitike,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura

kimike e përfaqësuesve kryesore.- Barnat antitusive,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike e

përfaqësuesve kryesore.- Barnat ekspektorante,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike

e përfaqësuesve kryesore.



Kapitulli 4:Kemoterapeutiket 13 ore

a) Qëllimet i kapitullitNë fund të kapitullit nxënësi duhet të: shpjegojë rolin e kemoterapeutikëve në praktikën farmaceutike; klasifikojë antibiotikët sipas të gjitha kritereve kimike, kriterit te bazuar ne spektrin e

veprimit dhe kriterit te bazuar ne mekanizmin e veprimit; identifikoje perfaqesuesit kryesore te antibiotikeve klasifikoje sulfonamidet dhe shpjegoje mekanizmin e veprimin e perfaqesuesve kryesore përkufizojë barnat qe i perkasin grupit te kinoloneve,antihelmentikeve,antimykotikeve,

agjenteve antiviral dhe atyre qe perdoren si terapi kunder mikrobaktereve. shpjegojë rolin e tyre në praktikën e përditshme farmaceutike; dalloje perfaqesuesit kryesore te ketyre barnave përshkruajë mekanizmin e veprimit dhe të interpretojë strukturën kimike të



106

Substancat kemoterapeutike, përfaqësuesit kryesor ,mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike perfaqesuesve kryesore.

Antibiotikët frenues të sintezës së murit qelizor të baktereve , përfaqësuesit kryesor mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike perfaqesuesve kryesore.

Antibiotikët frenues të sintezës së proteinave të baktereve , përfaqësuesit kryesor ,mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike perfaqesuesve kryesore.

Antibiotikët veprues mbi membranën citoplazmike, përfaqësuesit kryesor ,mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike perfaqesuesve kryesore.

Barnat kunder semundjeve te shkaktuara nga mikrobakteret, përfaqësuesit kryesor ,mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike perfaqesuesve kryesore.

Barnat antimykotike, përfaqësuesit kryesor ,mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike perfaqesuesve kryesore.

Agjentet antiviral, përfaqësuesit kryesor ,mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike e perfaqesuesve kryesore.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të: ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; realizojë teste me shkrim.

d) Kushtet per realizimin e kapitullit mjete mesimore skema të ndryshme mjete të konkretizimit

Kapitulli 5: Sistemi kardiovaskular 9 ore

a) Qëllimet i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: përkufizojë barnat me veprim antikoagulant, barnat qe veprojne si pakesuese te lipideve, barnat qe perdoren ne insuficiencen kardiake, barnat antianginoze ,barnat antiaritmike barnat antihipertonike. shpjegojë rolin e tyre në praktikën e përditshme farmaceutike; klasifikoje perfaqesuesit kryesore te ketyre barnave përshkruajë mekanizmin e veprimit dhe të interpretojë strukturën kimike të


b)Temat e kapitullit Barnat që veprojnë në sistemin kardiovaskular Barnat antikoagulante,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura

kimike e përfaqësuesve kryesore. Lendet pakesuese te lipideve,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura

kimike e përfaqësuesve kryesore. Barnat qe perdoren ne insuficiencen kardiake,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i

veprimit dhe struktura kimike e përfaqësuesve kryesore. Barnat antianginoze,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike

e përfaqësuesve kryesore.

107

Barnat antiaritmike ,perfaqesuesit kryesor, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike e përfaqësuesve kryesore.

Barnat antihipertonike,perfaqesuesit kryesor, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike e përfaqësuesve kryesore.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet qe mësimdhënësi të:- pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve;- rrisë vëmendjen dhe pjesëmarrjen e nxënësve në mësim nëpërmjet pyetjeve me gojë –

përgjigjeve;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore;- vlerësojë nxënësit me detyra kontrolli dhe me anë të punëve të pavarura;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- mjete mesimore- skema të ndryshme- mjete të konkretizimit

Kapitulli 5: Barnat qe veprojne ne rruget urinare 5 ore

a) Qëllimet i kapitullitNë përfundim te kapitullit nxënësi duhet të: përkufizojë barnat diuretike shpjegojë rolin e tyre në praktikën e përditshme farmaceutike; dalloje perfaqesuesit kryesore te ketyre barnave përshkruajë mekanizmin e veprimit dhe të interpretojë strukturën kimike të


b)Temat e kapitullit Trakti respirator- Barnat diuretike,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike e


c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet qe mësimdhënësi të:- pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve;- rrisë vëmëndjen dhe pjesëmarrjen e nxënësve në mësim nëpërmjet pyetjeve me gojë –


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- mjete mësimore- skema të ndryshme- mjete të konkretizimit- fjalor të famakologjisë

Kapitulli 6: Lendet qe veprojne ne sistemin nervor 10 orea) Qëllimet e kapitullit

108

Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- përkufizojë barnat qe veprojne ne sistemin nervor qendror dhe periferik .- shpjegojë rolin e tyre në praktikën e përditshme farmaceutike;- dalloje perfaqesuesit kryesore te barnave, psikotrope,neuroleptike

anksiolitike,psikostimuluese,antidepresive,antiepileptike,antiparkinsonike,nje pjese te analgjezikeve dhe anestezikeve,lendet me veprim ne SN-simpatik dhe SN-parasimpatik.

- përshkruajë mekanizmin e veprimit dhe të interpretojë strukturën kimike të përfaqësuesve kryesore.


- Barnat qe veprojne ne SNQ,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike e përfaqësuesve kryesore.

- Barnat qe veprojne ne SN-simpatik dhe SB-parasimpatik,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike e përfaqësuesve kryesore.

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet qe mësimdhënësi të:- pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve;- rrisë vëmendjen dhe pjesëmarrjen e nxënësve në mësim nëpërmjet pyetjeve me gojë –


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- mjete mësimore- skema të ndryshme- mjete të konkretizimit- fjalor farmakologjik

Kapitulli 7: Hormonet 5 ore

a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësit duhet të: përkufizojë hormonet shpjegojë rolin e tyre në praktikën e përditshme farmaceutike; Klasifikoje hormonet përshkruajë mekanizmin e veprimit dhe të interpretojë strukturën kimike të


a) Temat e kapitullit

- Hormonet,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura kimike e përfaqësuesve kryesore.

c) Udhëzime didaktike për realizimin e kapitullit

109

Rekomandohet qe mësimdhënësi të: rrisë vëmendjen dhe pjesëmarrjen e nxënësve në mësim nëpërmjet pyetjeve- përgjigjeve

me gojë; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore; vlerësojë nxënësit me detyra kontrolli dhe me anë të punëve të pavarura; organizojë teste me shkrim;

d) Kushtet per realizimin e kapitullit- mjete mësimore- skema te ndryshme- mjete te konkretizimit- fjalor te famakologjisë

Kapitulli 8 : Vitaminat 5 ore

përkufizojë vitaminat shpjegojë rolin e tyre në praktikën e përditshme farmaceutike; klasifikimi i vitaminave dalloje perfaqesuesit kryesore te ketyre barnave përshkruajë mekanizmin e veprimit dhe të interpretojë strukturën kimike të


b)Temat e kapitullit- Vitaminat- Vitaminat e tretshme ne uje,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe struktura

kimike e përfaqësuesve kryesore.- Vitaminat e tretshme ne yndyrna ,perfaqesuesit kryesore, mekanizmi i veprimit dhe

struktura kimike e përfaqësuesve kryesore.



Programi i lëndës

110

“Kimia dhe teknologjia e ushqimeve”

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 12 nxënësit duhet të:

- Pershkruajne rendesine dhe detyrat e Kimise ushqimore- Tregojne per perberesit me te rendesishem te organizmit- Tregojne per perberesit me te rendesishem te produkteve ushqimore- Pershkruajne sistemet kryesore biokimike ushqimore

II Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë


Kapitulli 1: Kimia ushqimore dhe rendesi e saj ne farmaci 5 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- Pershkruaj objektin e studimit te Kimise ushqimore- Shpjegojë rëndësinë e Kimise ushqimore ne prakiken e perditshme farmaceutike- dallojë anekset e lekures- pershkruaje tipet e lekures;

b) Temat e kapitullit- Hyrje ne Kimin ushqimore- Kimia ushqimore dhe rendesia e saj ne praktiken e perditshme farmaceutike- Numeroje perberesit me te rendesishem te organizmit- Numeroje perberesit me te rendesishem te produkteve ushqimore



kombinuara.-

d) Kushtet pë realizimin e kapitullit- mjetet mësimore

111

- metodat bashkëkohore të teknologjisë informative

Kapitulli 2: . Uji. Rendesia dhe funksionet e tij ne organizem 10 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - shpjegoje rolin e ujit ne produktet ushqimore - pershkruaje vetite fizike dhe fiziko-kimike te ujit - dalloje pastertine e ujit te pijshem - pershkruaje rendesine e ujerave minerale ne farmaci

←b) Temat e kapitullit - Roli I ujit ne produktet ushqimore - Vetite fizike dhe fiziko-kimike te ujit - Pastrimi i ujit te pijshem - Ujerat minerale dhe roli i tyre ne farmaci

←c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të:

- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të


- mjetet mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative- Uje te pijshem,uje mineral

Kapitulli 3 Perberesit tjere kryesore te organizmit dhe te produkteve ushqimore 10 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - shpjegoje rolin e elementeve kryesore minerale - pershkruaje funksionin e proteinave ne organizem - dalloje vlerat ushqyese te proteinave ne produktet ushqimore - dalloje vlerat ushqyese te glucideve ne produktet ushqimore - klasifikoje dhe te pershkruaje rendesine e lipideve - klasifikoje dhe te pershkruaje rendesine e vitaminave ne organizem

b) Temat e kapitullit - Roli i perberesve kryesore te organizmit - Fuksioni i kriperave minerale ne organizem - Roli i proteinave dhe glucideve ne organizem - Rendesia e lipideve ne organizem dhe klasifikimi i tyre. - Vitaminat.Klasifikimi dhe rendesia e tyre

c ) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

112

ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit të nxënësve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit CD-programe video projektor

Kapitulli 4: Sistemet kryesore biokimike ushqimore 10 orea) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - shpjegoje rolin e qumesht - pershkruaje vlerat ushqyese dhe cilesine e qumeshtit - pershkruaje si behet pasterizimi,homogjenizimi dhe sterilizimi i qumeshtit - pershkruaje vlerat ushqyese dhe cilesine e djathit si produkt i qumeshtit - Percaktoje karakteristikat e pergjithshme te mishit - Shpjegoje rendesine dhe vlerat ushqyese te peshkut - Shpjegoje rendesine dhe vlerat ushqyese te vezes - Klasifikoj vajrat dhe numeroje llojet e tyre - shpjegoje rendesine e dritherave per organizem - pershkruaje strukturen dhe perberjen e kokrres se grurit - shpjegoje menyren e perfitimit te bukes - percaktoje perberjen kimike te perimeve dhe frutave - pershkruaje klasifikimin e frutave e perimeve - shpjegoje menyrat e ruajtjes se frutave e perimeve - pershkruaje rendesine e pijeve alkoolike - klasifikoje pijet alkoolike - shpjegoje menyrat e perfitimit te veres, birres dhe uthulles

←b) Temat e kapitullit - Roli I qumeshtit dhe produkteve te tij - Vlerat ushqyese te qumeshtit dhe produkteve te tij - Rendesia e mishit ne mesin e produkteve ushqimore - Peshku,veza,vajrat,dritherat frutat e perimet.Roli i tyre ne produket ushimore si dhe rendesia e tyre per organizmin e njeriut.

- Pijet alkoolike ,klasifikimi dhe menyrat e perfitimit te pijeve te ndryshme alkoolike. c ) Udhëzime didaktike për kapitullin

Rekomandohet që mësimdhënësi të: ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit; përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë shpjegimit; nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe; pyet me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit të nxënësve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit CD-programe video projektor Programi i lëndës

113

Kozmetikologji”

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IIKlasa: 12

I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën 11 nxënësit duhet të:

- Pershkruajne rendesine dhe detyrat e kozmetikologjise- Tregojne si ndahet kozmetikologjia si shkence- Shpjegojne anatomine e lekures dhe funksonin e saj- Pershkruajne anekset e lekures,faktoret qe ndikojne ne funksionin e lekures- Tregojne per menyren e aplikimit te preparateve kozmetike

II Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 1 orë/javë = 35 orë


Kapitulli 1: . Hyrje ne kozmetike dhe kozmetikologji 10 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :

- Shpjegojë rëndësinë ,rolin dhe ndarjen e kozmetikes - pershkruaje anatomine dhe fiziologjine e lekures- dallojë anekset e lekures- pershkruaje tipet e lekures;

b) Temat e kapitullit- Hyrje ne kozmetike dhe kozmetikologji- Anatomia dher fiziologjia e lekures- Anekset e lekures- Tipet e lekures




- mjetet mësimore

114

- metodat bashkëkohore të teknologjisë informative

Kapitulli 2: . Preparatet kozmetike dhe aplikimi i tyre 25 ore

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të : - shpjegoje llojet e preparateve kozmetike - pershkruaje anatomine dhe fiologjine e buzeve dhe kavitetit oral - dalloje preparatet per pastrimin e gojes dhe te kavitetit oral - dalloje preparatet e kozmetikes dekorative

←←

b) Temat e kapitullit- Preparatet kozmetike ,depertimi dhe perthithja e tyre- Lendet kozmetike,klasifikimi- Anatomia dhe fiziologjia e buzeve dhe kavitetit oral- Preparatet per pastrimin e gojes,kavitetit oral dhe dekorative


- ilustrojë me anë të figurave dhe të vizatimeve sa është e mundur temat e kapitullit;- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve gjatë spjegimit;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- angazhoj nxenesit ne pune kokret per perdorimin e literatures - shpjegojë përmes shembujve të ndryshëm nga jeta e përditëshme;- nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me punë në grupe;- përdorë pyetje përgjigje me gojë për të kontrolluar ecurinë e të kuptuarit të nxënësve;- organizojë testim me shkrim për vlerësimin e nxënësve duke përdorur pyetje të


- mjetet mësimore - metodat bashkëkohore të teknologjisë informative- preparate kozmetike-dermatologjike

Programi i lëndës

“Etika në shëndetësi”

115

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli: IIKlasa : 10

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI-të, nxënësi duhet të :- Njihet me parimet themelore etike- Aftësohet për zbatimin praktik në përditshmërinë e jetës dhe punës- Zhvillojë shkathtësitë e sjelljes së ndershme dhe të përgjegjshme ndaj- pacientit, punëtorëve tjerë shëndetësorë dhe bashkësisë

II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë


Kapitulli 1: Parimet dhe teoritë e etikës 9 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë 4 parimet themelore të etikës mjekësore dhe teoritë etike- Përshkruajë njohurit për pëlqimin e informuar duke përfshirë edhe vlerësimin - e aftësisë së pacientit për të gjykuar dhe marrë vendim të pavarur- Kuptojë rëndësinë e konfidencialitetit dhe rastet kur justifikohet thyerja e tij- Përshkruajë faktorët vlerësues të kompetencës për vendimmarrje të pacientit jo

kompetent- Përshkruajë kriteret për zbulim dhe justifikimet për mbajtjen e informatave

b) Temat e kapitullit :- Konfidenca, zbulimi i sekretit mjekësorë- Veçoritë e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient- Fillimi dhe ndërprerja e raportit punëtorë shëndetësorë-pacient- Pacienti dhe regjistrat mjekësorë


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)

116

- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

Kapitulli 2: Problemet etike të përditshme 26 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë dallimet etike, morale dhe religjioze në lidhje me çështjet si: teknologjia - riprodhuese, aborti, përcaktimi i gjinisë, kontracepcioni dhe kontrollimi i lindjeve- Përshkruajë problemet etike të lidhura me pacientë pediatrin dhe prindësi- Përshkruajë implikimet e mundshme të tejkalimit të raportit dhe mardhëniet profesionale me pacient të gjinisë tjetër,pacient paliativ dhe kolegë

b) Temat e kapitullit :- Vendimi për riprodhim - Probleme të ndryshme etike- Rreziqet mjekësore për punëtorin shëndetësorë dhe pacientin- Trajtimet alternative- Certifikimi i paaftësisë së pacientit - Përgjegjësia profesionale- Raporti seksual ndërmjet pacientit dhe punëtorit shëndetësorë- Kujdesi paliativ- Etika e praktikës- Punëtori shëndetësorë dhe shoqëria- Raporti me punëtorët tjerë shëndetësorë- Hulumtimet


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)


”Përcaktimi i konstanteve fiziko-kimike”

117


Numri i modulit 7Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të kryer përcaktimin e konstantave te ndryshme fiziko-kimike në laborator


6.4 kredi (64)


RM 1 Nxënësi përdor aparaturat adekuate për të përcaktimin e viskozitetit të lëngjeve. Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë- Përgatitja e aparaturave për kryerjen e përcaktimit- Procedura e kryerjes së veprimeve- Përcaktimi i viskozitetit të lëngjeve- Nxjerrja e rezultatit për viskozitetin e lëngjeve - Prezantimi dhe krahasimi i rezulateve - Mirëmbajtja dhe sistemimi i aparaturave adekuate. - Zbatimi i rregullave te ruajtjes se mjedisit dhe të

sigurisë teknike gjatë kryerjes së veprimeve në laborator

RM 2 Nxënësi përdor polarimetrin. Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë- Përgatitja e polarimetrit për punë.- Procedura e kryerjes së veprimeve - Përcaktimi i koeficientit të shpërndarjes - Nxjerrja dhe krahasimi i rezultateve- Sistemimi dhe mirëmbajtja e polarimetrit- Zbatimi i rregullave te ruajtjes se mjedisit dhe të


RM 3 Nxënësi përdor pH-metrin. Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë- Përgatitja e pH-metrit për punë.- Procedura e kryerjes së veprimeve- Përcaktimi i pH.- Nxjerrja e rezultateve dhe krahasimi i tyre.- Sistemimi dhe mirëmbajtja e pH-metrit.- Zbatimi i rregullave te ruajtjes se mjedisit dhe të

sigurisë teknike gjatë kryerjes së veprimeve në

118

laborator

RM 4 Nxënësi përdor refraktometrin dhe spektrofotometrin. Përmbajtja:

- Organizimi dhe përshtatja e vendit për punë- Përgatitja e refraktometrit për punë.- Procedura e kryerjes së veprimeve- Analiza refraktometrike e dritës- Analiza spektrofotometrike e dritës- Nxjerrja e rezultateve dhe krahasimi i tyre.- Sistemimi dhe mirëmbajtja e refraktometrit- Zbatimi i rregullave te ruajtjes se mjedisit dhe të



Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mesuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:- Organizojë dhe përshtatë vendin për punë- Përgatit paratura për kryerjen e analizve- Përgatit aparaturat për kryerjen e përcaktimit të

viskozitetit të lëngjeve- Zbaton saktë procedurat e kryerjes së veprimeve- llogarit viskozitetin e lëngjeve- Prezanton rezulatet - Mirëmban dhe sistemon aparaturat adekuate

- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit.


KR Nxënësi duhet të:- Organizojë dhe përshtatë vendin për punë- Përgatit polarimetrin për punë - Zbaton saktë procedurat e kryerjes së veprimeve- Përcakton saktë koeficientin e shpërndarjes - Nxjerr dhe krahason rezultatet- Sistemon dhe mirëmban polarimetrit dhe vendin

e punës- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes

së mjedisit.

119


KR Nxënësi duhet të:- Organizon dhe përshtat vendin për punë- Përgatit pH-metrin për punë.- Zbaton saktë procedurën e kryerjes së veprimeve- Përcakton pH.- Nxjerr rezultatet dhe i krahason ato me përgjigjen

standarde.- Sistemon dhe mirëmban pH-metrin.- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të:- Organizon dhe përshtat vendin për punë- Përgatit refraktometrin dhe spektrofotometrin për

punë.- Procedura e kryerjes së veprimeve me

refraktometër dhe spektrofotometër- Kryen saktë analiza refraktometrike të dritës- Kryen saktë analiza spektrofotometrike të dritës- Nxjerr rezultatet dhe im krahason me përgjigjet

standarde të tyre.- Sistemon dhe mirëmban refraktometrin dhe

spektrometrin- Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit Metodat e të mësuarit të rekomanduara

- Ky modul duhet të trajtohet në laboratorin e shkollës Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese (atllase të bimëve, CD-programe, herbariume)

- Ky modul duhet të realizohet në laboratoret kimike- Mësimdhënësi duhet të përdorë demostrim konkret përmes

përdorimit të aparaturave- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete duke filluar

nga larja e eneve peshimi dhe pergaditja e reagjenteve, - Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkret per

llogaritjen e rrezultateve te fitura mbas matjeve te caktuara- Vlerësimi bëhët përmes demonstrimit praktik të aftësive të

fituara - Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demonstrimi

praktik i aftësive të fituara.



- laboratori m ikroskopi - Ene dhe paisje laboratorik

120

- Substanca kimike dhe tretes tendyshëm- Aparatura për zbatimin e metodave- Tretësirsa standarde


” Udhezime rreth perdorimit te barnave”

121


Numri i modulit

8

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajisë nxënësit me aftësi për të zbatuar me rregull menyren e perdorimit te barnave,njohjen me efektet anesore,perdorimin e tyre nga shtatezenat,femijet dhe pleqte,ndikimin e tyre ne rezultatet laboratorike etj


9.6 kredi (96 orë)


RM 1 Nxënësi inkuadrohet ne raportin: i semuri - mjeku-farmacistiPërmbajtja: Lexon receten e mjekut Shikon si farmacisti e zbaton urdherin e mjekut Kontrrollon se bashku me farmacistin perputhjen e

recetes me barnat qe i jane dhene te semurit Shikon se cka po i spjegon te semurit farmacisti per

barin e dhene Merre ne dore barnat e njejte dhe te ngjashem dhe shikon

dallimin ne mes tyre.

RM 2 Nxënësi degjon keshillat qe i ipen pacientit Përmbajtja: Te vecantat e perdorimit te barnave Pse nje bar duhet te perdoret Cfare barnash jane ne perdorim ne mjekesine e

sotme,kategorite e tyre Cfare jane barnat ne shitje te lire Cfare jane barnat me substancen e njejte mjekuese Cka tregojne shenjat ne paketimin e barnave

RM 3 Nxënësi kategorizon barnat Përmbajtja:- Kategorite e barnave qe jane ne perdorim ne mjekesine e sotme. - Barnat te cilat duhet te ruahen te vecuara nga barnat e tjera. - Barnat te cilat duhet te ruhen ne temperatura te uleta - Si perdoren barnat nga goja dhe cfare duhet pasur

122

parasysh.- Kur duhet te merren barnat- Sa duhet te jete hapesira kohore e perdorimit te barnave- Sa barna mund te perdoren ne te njejten kohe

RM 4 Nxënësi numeron rregullat e perdorimit te barnave Përmbajtja: Perdorimi i barnave te femijet Përdorimi i barnave te garte shtatezena Perdorimi i barnave te te moshuarit

RM 5 Nxënësi njihet me menyren e perdorimit te formave te gatshme farmaceutike Përmbajtja: Perdorimi i barnave nga goja Perdorimi i shampove Perdorimi i barnave ne rektum dhe vagine Perdorimi i pomadave per lyerje te lekure Perdorimi i barnave pluhur Perdorimi i sprajit per perdorim te jashtem Perdorimi i pikave per sy,per hunde dhe goje


Moduli duhet të konsiderohet I përfunduar nga nxënësi nëse të gjitha kriteret e përcaktuara të realizimit për çdo rezultat të mësimit janë përmbushur në nivel të pranueshëm Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM- Rezultatet e të mësuaritIV - Instrumentet e vlerësimit KR- Kriteret e realizimit

RM 1 IV Pyetje – pergjigje me goje

KR Nxënësi duhet të:-Bën zgjidhjen e problemeve në konsultë me farmacistin;-Komunikon me të tjerët në mënyrë profesionale -Te jete i vetëdijshëm për punën që kryen; -Te jete I përshtatshëm për punë ekipore- Te jete komunikative


KR Nxënësi duhet të: -Bën zgjidhjen e problemeve në konsultë me farmacistin;- Komunikon me të tjerët në mënyrë profesionale -Te jete i vetëdijshëm për punën që kryen;

123

-Te jete I përshtatshëm për punë ekipore- Te jete komunikative


KR Nxënësi duhet të: - Bën zgjidhjen e problemeve në konsultë me farmacistin;- Komunikon me të tjerët në mënyrë profesionale -Te jete i vetëdijshëm për punën që kryen; -Te jete I përshtatshëm për punë ekipore- Te jete komunikative


KR Nxënësi duhet të:- Bën zgjidhjen e problemeve në konsultë me farmacistin;- Komunikon me të tjerët në mënyrë profesionale -Te jete i vetëdijshëm për punën që kryen; -Te jete I përshtatshëm për punë ekipore- Te jete komunikative


KR Nxënësi duhet të:- Bën zgjidhjen e problemeve në konsultë me farmacistin;- Komunikon me të tjerët në mënyrë profesionale -Te jete i vetëdijshëm për punën që kryen; -Te jete I përshtatshëm për punë ekipore- Te jete komunikative


- Ky modul duhet të trajtohet në barnatore.- Instruktori duhet të zgjedhe qasje të pjesëmarrjes aktive

duke i ofruar mundësi nxënësit vetë të zbatoj rregullat e punes ne barnatore.

- Instruktori duhet të përfshijë nxënësit në biseda për mënyrat e përdorimit te barnave.

Instruktori duhet të përfshijë sa më shumë që të mundet nxënësit në demonstrimin e menyres se perdorimit te barnave


Për realizimin e përshtatshëm të modulit është e domosdoshme të sigurohet: Barnatore Klase mesimore

124


” Organizimi i punes ne fabrikë ”

Lëmi: ShëndetësiProfili: FarmaciNiveli : I

Klasa: 10

Numri i modulit 9

Qëllimi I modulit

Një modul praktik që i aftëson nxënësit me aftësi praktike për të respektuar rregullat e punes ne fabrikë

125


19.2 kredi (192 orë)


RM 1 Nxënësi organizon vendin e punës në fabrikë Përmbajtja:- Përzgjedhja dhe mirëmbajtja e pajisjeve te punës - Pergatitja e tavolines se punes- Mirembajtja e makinave te prodhimit- Zbatimi i rregullave higjenike ne pune- Veshmbathja adekuate dhe mjetet mbrojtese ne pune- Kryerja e puneve administrative ne fabrike

RM 2 Organizon vendin e punës në laboratorin galen të fabrikesPërmbajtja :- Përgatitja e tavolines per pune- Përgatitja e mjeteve te punës në tavolinën punës të

farmacistit;- Përgatitja e lëndëve te para në vendin e punës të farmacistit- Siguron që ajrosja te jete e mjaftueshme;

RM 3 Pranon dhe deponon lëndët e para dhe ambalazhit që sillen në fabrikëPërmbajtja :- Pranimi i lëndëve te para dhe të ambalazhit- Evidentimi i kohes se pranimit te lendeve te para- Kontrollimi i lëndëve në mënyrë specifike para se të përcillet për në depo;- Raportimi me kohë për çdo gjë te menaxheri i depos;

RM 4 Kontrollon makinat prodhuese para fillimit të prodhimit Përmbajtja:- Verifikimi i makinave prodhuese nën monitorimin e farmacistit - Plotësimi i formularëve përkatës;- Verifikimi i makines prodhuese pas montimit;- Montimi dhe demontimi i pjesëve te makinave të prodhimit;- Ruajtja e cilësise se lëndës së parën në vendin e prodhimit - Kontrollimi i parametrave kritik të ajrit si.

RM 5 Involvohet drejtpërdrejt në procesin e prodhimit në fabrikëPërmbajtja:- Asistimi në procesin e prodhimit

126

- Përcjellja e një linje të caktuar të prodhimit nëse ka nevoje nën monitorimin e farmacistit përgjegjës;- Plotesimi i formularëve te prodhimit sipas orarit përkatës- Paketimi sipas nevojës ne blistera dhe fletëpërshkrime nëpër kuti;- Asistimi në marrjen e mostrave sipas kohës së paraparë dhe përcjellja e tyre në laboratorin doracak apo në prodhim;



Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:- Zbatoje rregullat e punes ne fabrike- Respektoje urdherat nga farmacisti apo udheheqesi i sektorit.- Respektoje orarin e punes- Kujdeset për veglat dhe pajisjet tjera - Pastron duart dhe fytyrën si dhe dezinfekton duart.- Pastron sipas nevojës pajisjet dhe vendin e punës para fillimit të punës sipas repartit ku punon- Bën mirëmbajtjen e preventive të makinave të prodhimit;


KR Nxënësi duhet të: - Përgatite tavolinen e punes duke perzgjedhur mjetet perkatese per pune - Përgatit hapësirën për punë në laboratorin e fabrikes - Siguron që ajrosja është e mjaftueshme; - Siguron që mjetet për punë të jenë funksionale dhe të pastërta;

127

- Pastron sipas nevojës pajisjet për punë dhe vendin e punës;


KR Nxënësi duhet të: - Konsulton pranimin e lëndëve të para dhe ambalazhit; - Nënshkruan dhe evidenton kohën e pranimit; - Kontrollon për dëmtime eventuale të shkaktuara gjatë trasportit deri në fabrikë, raporton në mënyrë të vazhdueshme te menaxheri i furnizimit i cili është përgjegjës për atë sektor; - Kontrollon lëndët në mënyrë specifike para se të përcillet për në depo; - Raportimi me kohë për çdo gjë te menaxheri i depos; - Konsulton vazhdimisht menaxherin e depos dhe të furnizimit .


KR Nxënësi duhet të: - Plotëson formularët përkatës; - Verifikon se makina punon rrjedhshëm pas montimit; - Merr mostrën për laboratorin intern nëse pastërtia e makinës është në nivel; - Pastron ato përfundimisht edhe njëherë nëse ka nevojë dhe nëse një gjë e tillë urdhërohet nga farmacisti përgjegjës; - Monton dhe demonton pjesët e makinave të prodhimit; -Raporton dhe evidenton me kohë ndonjë parregullsi; -Asiston farmacistin me rastin e fillimit të prodhimit; -Mban shënime mbi parametrat e ambientit prodhues.


KR Nxënësi duhet të: - Siguron dhe respekton në përpikmëri procesin e prodhimit - Siguron që procesi të ndalet nëse farmacisti përgjegjës urdhëron një gjë të tillë; - Përcjell një linjë të caktuar të prodhimit nëse ka nevoje nën monitorimin e farmacistit përgjegjës; - Mbush formularët e prodhimit sipas orarit përkatës; - Bën paketimin sipas nevojës të blisterave dhe fletëpërshkrimeve nëpër kuti;

Metodat e të - Ky modul duhet të trajtohet në klase dhe fabrike farmaceutike

128

mësuarit të rekomanduara

- Mësuesi duhet të përdor sa më shumë mjete konkretizuese- Mësuesi duhet të angazhojë sa më shumë nxënësit në kryerjen

e puneve qe kane te bejne me organizimin e punes ne barnatore.- Mësuesi duhet të angazhojë nxënesit sa më shumë të jetë e

mundur në kryerjen e punëve laboratorike - Mësuesi duhet të organizojë dhe udhëheq punën në grupe të

nxënësve, si dhe të mbikqyr ata kur punojnë edhe në mënyrë individuale.



Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen barnatore,laboratore, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:

- Kabineti i pajisur me mjetet e duhura- Mjedise pune për kryerjen e puneve laboratorike- Aparatura,forma te gatshme farmaceutike- Ene dhe paisje laboratorike- Supstanca kimike- Forma te ndryshme farmaceutike- Literature farmaceutike

129

Documents

Hyrje - rks-gov.net · Web viewShpjegojë, përshkruajë përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementeve qelizore të gjakut si dhe rolin e tyre. Shpjegojë, përshkruajë