Hyrje Liqeni i Shkodrës, i cili ka një rëndësi mjaft të madhe

kombëtare dhe ndërkufitare në marrëdhënie me Maline Zi. Shtrihet ne nje territor te gjere perbri qytetit dhekjo e ben Shkodren nje qytet me nje pozicion mjaft tëfavorshëm strategjik për gjithë rajonin.

Lumi Buna dhe kompleksi ligatinor rreth tij deri neestuar dhe zona e Velipojes eshte nje zone me njekompleks habitatesh me vlere dhe njekohessht ebanuar nga nje popullsi lokale si pothuajse e gjithepjesa fushore e Evropes.

Synimet e prezantimit Sjellja e situates se biodiversitetit dhe vleresimi i saj në

mbrojtje të mjedisit në përgjithësi dhe tëbiodiversitetit në vecanti.

Vleresimi i faktoreve kercenues qe kane cuar neshkaterrimin e biodiversitetit te zonave te mbrojtura.

Gjetja e mundesive per shfrytezimin e qendrueshem teburimeve natyrore si dhe vleresimi ne aspektinekonomik i sherbimeve te ketyre ekosistemeve meshujme vlere.

Synimet e prezantimit

Sjellja per diskutim dhe dhenia e rekomadimeve perparandalimin e degradimit te mëtejshëm te tokës,mbrojtjen e biodiversitetit si dhe sigurimin epotencialit maksimal për te përmbushur funksionetekologjike, ekonomike dhe sociale të këtyrekomplekseve pa cënuar ekosisteme të tjera.

Synimet e prezantimit .

Ne perputhje me principet e zhvillimit teqendrueshem si dhe me objektivat nderkombetare ekombetare te planeve te ruajtjes se biodiversitetitmendohet qe cdo nderhurje duhet që të kanalizojëpërdorimin e biodiversitetit dhe të ekosistemevenatyrore dhe të shtojë eksperiencat në përdorimin eqëndrueshëm të këtyre vlerave në drejtim të zhvillimittë agroturizmit dhe agrobiznesit.

Vlerat te biodiversitetit E gjithë zona e Shkodrës është shumë e pasur në florën

dhe faunën, veçanërisht zonat e mbrojtura LiqeniShkodrës dhe peizazhi mbrojtur Bunë-Velipojë.

Rajoni i Shkodrës ka një pasuri të madhe floristikedhe faunistike. Ekzistojnë lloje bimësh te rralla, tekercenuara, nje pjese endemike të cilat kanë njësiperfaqe te konsiderueshme brenda territorit tezonave Liqeni i Shkodres dhe kompleksi ligatinorBune- estuar-Velipoje.

Vlerat te biodiversitetit Liqeni i Shodrës si dhe zona peizazhike Bunë-Velipojë,

janë nga zonat me biodiversitet më të pasur brenda territorit të Shkodres. Ato mbajne njekohesisht shume lloje me interes ekonomik, ekologjik e shkencor.

Liqeni i Shkodrës Liqeni i Shkodrës ka një biodiversitet të pasur. Aty

jetojnë lloje ujore, bimësi e pasur e shumë lloje tëflorës dhe të faunës. Në këtë liqen janë përcaktuardhjetra habitate, ku janë gjetur shumë shoqërimebimore dhe lloje dominante.

Ai ka një shmëllojshmëri peshqish dhe shpendësh.Liqeni i Shkodrës përfaqëson një habitat të përmasavetë mëdha, mjaft interesant, unikal dhe shumëkompleks për migracionin e këtyre llojeve .

Liqeni i Shkodrës Liqeni i Shkodrës dhe pellgu ujëmbledhës i tij ka një

numër të lartë kafshësh të rrezikuara, shumë nga të cilat kane status kërcënimi rajonal apo ndërkombëtar (Europian dhe botëror). Kjo është një arsye tjetër qe tregon rëndësine ndërkombëtare të Liqenit të Shkodrës.

Laguna e Vilunit

Si vlera mjedisore dhe potenciale natyrore në Lagunë cilësohen:

Vlera të larta të biodiversitetit

Lloje të shpendëve dhe të peshqve

Bukuri peisazhike me premise për zhvillimin e ekoturizmit

Klimë e pasur me oksigjen dhe e shëndetshme

Lumi Buna Lumi Buna, brigjet dhe zonat përreth, falë pozitës

gjeografike, veçorive ujore-tokësore, karakterit fushor,ndërlidhjeve të ndryshme dhe klimës, ka botën e vet tëpasur e të larmishme të gjallesave. Roli i sajekogjeografik e veçanërisht faunistik, është mjaft indjeshëm në gadishull e kontinent. Prurjet e mëdha tëujit dhe aluvionet të pasura në lëndë ushqyese e meoksigjen, kanë krijuar kushte për zhvillim tëfitoplanktonit, mikrofaunë, zoobeuntos, bimësimakrofite të brigjeve ranore-lymore, iktiofaunë eornitofaunë.

Lumi Buna Pozicioni tranzit i Bunës midis liqenit e detit ka

përcaktuar migrimin biologjik. Përgjatë brigjeve tëlumit Buna ka një biodiversitet me vlera të lartanatyrore. Bimësia pyjore dikur ka qenë shumë më epasur sesa sot. Bimësi pyjore gjendet në njësitëadministrative malore, brigjet e lumit në Rezervatin eVelipojës, Ishullin Ada, në fshatrat Reç, Sutjel,Shënkoll dhe në ishullin e Bahçallekut. Bimësia esipërfaqeve pyjore të zonës ulët përbëhet kryesisht ngadisa lloje plepash, shelgjesh, frashëri ,dushqesh ,rrushkulli ,akacia, thana, shkoza, marina etj

Lumi Buna Në lumin Buna gjenden mbi 30 lloje peshqish, që

gjenden edhe në Liqenin e Shkodrës: në ujëra hasimshumë krapin, karasin, gjucën, njilën, skortën e zezë,lloskën, mëlyshin, sharmakun, barburiqin etj. Bunaështë rrugë kalimi për 13 lloje e nënlloje peshqish tekonstatuar që migrojnë nga liqeni për në detinAdriatik dhe anasjelltas. Ndër to përmendim blinin qëështë lloj globalisht i rrezikuar, kublën, ngjalënlevrekun qefullin e verës qefullin e vjeshtës (shojzën),etj.

Lumi Buna Buna, së bashku me ujërat pranë saj, përfaqëson një

nga sipërfaqet më të pasura me shpendë në rajon.

Grykëderdhja e Bunës, Rezervati i Velipojës, Këneta e Domnit, Laguna e Vilunit, Liqeni i Shasit, kriporja e Ulqinit, sipërfaqja kënetore e Shtojit të Poshtëm të Ulqinit janë te populluara me shpendë, veçanërisht në dimër. Nga ana tjetër ujërat e Bunës dhe të kompleksit ligatinor lidhur me të, janë një stacion i rëndësishëm dhe një prej rrugëve të migrimit të shpendëve të Europës që kalojnë mbi Ballkan.

Faktori kryesor kercenues

Prania e njeriut dhe humbja, copëzimidhe degradimi i habitateve natyrorenga urbanizimi është një nga faktorëtme shumë ndikim në degradimin ebiodiversitetit dhe vlerave të tij.

Te tjere faktore kercenues Gjuetia pa kriter e kafshëve të rralla

Prerjet e drurëve si dhe dëmtimet e bimëve të nënpyllit, zjarret si faktorë degradues të ekosistemeve

Introduktimi i llojeve të reja ne Liqenin e Shkodrës dhe në Bune

Lëndët ndotëse te depozituara ne keto ekositeme nga perdorimi I pesticideve

Depozitime te ujrave te zeza me ngarkesa kimike e mikrobike te cilat ndjeshem kushtezojne ekuilibrat ekologjike ne keto ekosisteme ujore

Nder synimet per ruajtjen e biodiversitetit ne Liqenin e Shkodres e Lumin Buna Ruajtja e biodiversitetit gjenetik dhe specifik ne keto

ekosisteme me shume vlera

Promovimi dhe ruajtja e habitatve te ketyre llojeve ne plane e strategji kombetare e rajonale per biodiversitetin

Nxitja e zhvillimit te ekoturizmi si një shërbim i ekosisetemit urban në zhvillimin e ekonomik e social

Promovimi i produkteve te pastra biologjikisht në tregjet e bashkise se Shkodrës dhe zhvillimi i nje bujqesie te qendrueshme ne zone.

Nder synimet per ruajtjen e biodiversitetit dhe

perfitimin e komuniteteve lokale ne Liqenin e

Shkodres e Lumin Buna

Sigurimi i përfitimeve ekonomike nga ekosistemet si dhe ruajtja e parametrave te biodiversitetit brenda treguesve të qëndrueshmërisë.

Mundësitë e shfrytëzimit afatgjatë të ketyre vlerave. Perfshirja e komuniteteve lokale ne plane te menaxhimit

te habitateve e llojeve te rendesishme. Gjetja e mundesive per perfshirjen e bizneseve lokale per

zbatimin e inisiativave miqesore me mjedisin ne te gjitha aktivitetet ekonomike te zonave.

Nder synimet per ruajtjen e biodiversitetit dhe perfitimin e komuniteteve lokale ne Liqenin e Shkodres e Lumin Buna

si estuari i Bunës dhe Lumi Buna- Velipoja (Peizazh i Mbrojtur), si zona të cilat mbartin numrin më të madh të llojeve me rëndësi të veçanta biologjike. Është me rëndësi sjellja në vemendje e faktit që menaxhimi i qëndrueshëm i biodiversitetit dhe vlerave natyrore të zonës duhet të fillojë si një proces i gjerë i planifikimit.

Nder synimet per ruajtjen e biodiversitetit dhe perfitimin e komuniteteve lokale ne Liqenin e Shkodres e Lumin Buna

Çdo ndërhyrje duhet që të kanalizojë përdorimin e biodiversitetit dhe të ekosistemeve natyrore dhe të shtojë eksperiencat në përdorimin e qëndrueshëm të këtyre vlerave në drejtim të zhvillimit të agroturizmit dhe agrobiznesit.

Vlera te biodiversitetit ne territorin e Bashkise se Shkodres Laguna e Vilunit

Si vlera mjedisore dhe potenciale natyrore në Lagunë cilësohen:Vlera të larta të biodiversitetit

Lloje të shpendëve dhe të peshqve

Bukuri peisazhike me premise për zhvillimin e ekoturizmit

Klimë e pasur me oksigjen dhe e shëndetshme

Problematikat e lagunes ndryshimet demogafike dhe urbanizimi në mjediset

natyrore rreth e rrotull lagunës,

shkatërrimi dhe degradimi i habitateve natyrore,shkatërrimi masiv i pyjeve,

dëmtimi i kallamishteve,gjuetia e paligjshme,

dëmtimi i të vegjëlve dhe i vezëve të shpendëve,

zmadhimi i zonave të banuara dhe dëmtimet e bregdetit, si dhe ndotja nga mbetjet urbane.

Pasojat ne biodiversitet Pasojat ne biodiversitet dhe dëmet kryesore të

praktikave të kaluara dhe të sotme të zhvillimit do të përmblidheshin si më poshtë:

Shqetësimi kafshëve të egra në natyrë dhe në territore me vlera te larta natyrore

Zhdukje llojesh apo kërcënim për zhdukje

Rekomandime për shfrytëzimin e qëndrueshëm të biodiversitetit Ky rajon është banuar qe nga prehistoria dhe të gjtha

fazat e tjera të qyteterimeve të njerëzimit në Evropën Jugore kanë lënë gjurmë në këtë territor. Territoret me vlera natyrore në përgjithësi si dhe ato me vlera të larta të biodiversitetit në vecanti janë pare jo vetëm si shumë ndihmëse, por si të pandara nga zhvillimi i shumë ekonomive lokale.

Rekomandime për shfrytëzimin e qëndrueshëm të biodiversitetit

Shumë nga vlerat e biodiversitetit shfrytëzohen në mënyrë të drejtpërdrejtë. Një prej sektorëve ekonomike të zhvilluar ka qënë peshkimi. Popullsia lokale e zonave rreth Liqenit e Lumit Buna, në zonën e Lagunës së Vilunit më pak, merret me peshkim për konsum familjar por edhe për tregti. Zonat e mocaleve rreth Liqenit sigurojne mundesinë më të mirë për pllenimin e krapit një lloj komercial shumë i rëndësishëm.

Rekomandime për shfrytëzimin e qëndrueshëm të biodiversitetit Tjetër përfitim ekonomik nga shfrytëzimi i

biodiversitetit është shfrytëzimi i pyjeve, por edhe i katit të nënpyllit bimëve mjekësore apo edhe atyre tanifere. Pyjet e zones janë shfrytëzuar për lëndë për ngrohje por edhe si material ndërtimi. Bimësia e zones së lagësht eshtë shfrytëzuar për prodhim artisanal, sot nuk ka të dhëna që këto të mund të shfrytëzohen ende, p.sh prodhimi i shportave me xunth, apo me thuprat e shelgut.

Rekomandime për shfrytëzimin e qëndrueshëm të biodiversitetit Bimët mjekësore janë një tjeter kategori e

biodiversitetit shumë me vlerë për përfitimeekonomike. Nuk ka shumë të dhëna për aktivitetebiznesi të grumbullimit apo te përpunimit të këtyrebimëve. Shpesh zonat me vlera natyrore kanë edhevlera të sherbimeve jo të drejtpërdrejta që ato ofrojnëpër komunitetet që jetojnë në to.

p.sh zonat ligatinore sherbejnë si parandaluese tëpërmbytjeve.

Rekomandime për shfrytëzimin e qëndrueshëm të biodiversitetit Vlerat rekreatike dhe estetike të biodiversitetit të

rajoneve brenda bashkisë së Shkodrës janë shfrytëzuar dhe mund të vazhdojnë të shfrytëzohen më së miri për shkak të peizazheve, zonave ishullore, pasurisë së biodiversitetit si dhe elementëve kulturorë të shtuar në rrjedhën e viteve për shkak të ngritjes së fshatrave piktoreske si në Liqen e Bunë, ashtu edhe në zonën malore të Thethit.

Rekomandime për shfrytëzimin e qëndrueshëm të biodiversitetit Vizitorët i tërheq peizashi, lundrimi si dhe ecjet në

natyrë, vëzhgimi i zogjve që mund të jetë një premisë shumë e mirë për zhvillimin e ekoturizmit, pasurimin edhe të komuniteteve lokale dhe zonave të mbrojtura.

Ekoturizmi, ose ndryshe turizmi që zhvillohet në zonat e mbrojtura me ligj, apo në zonat me vlera natyrore vitet e fundit është përhapur shumë. Ky lloj turizmi sot në botë po bëhet gjithnjë e më shumë i pranishëm, pasi fluksi i turistëve sa vjen e po rritet.

Kontolli i permbytjeve

Njëkohësisht ky është burimi kryesor i ujërave qe rrjedhin ne fushën e Nënshkodrës qe i bashkuar me ujerat e Lumit Kir dhe tërësinë ujore te Liqenit te Shkodrës krijojnë plota ujore qe tejkalojnë mundësitë e kalimit normal ne det, ne dy drejtimet-Lumi Buna dhe sistemi i Hidrovorëve. Për rrjedhoje ka ndodhur përmbytja e sipërfaqeve te mëdha te banuara dhe te kultivuara.

Kontolli i permbytjeve Gjate viteve te fundit janë verifikuar mjaft dëme ne asetet publike dhe private, qofte ne infrastrukturën publike te transportit ose te mbrojtjes nga ujerat dhe kullimit, ashtu edhe ne infrastrukturën private te bujqësisë dhe shtëpitë e banoreve. Mbrojtja nga përmbytjet behet synim prioritar pasi pesha ekonomike dhe sociale e këtij fenomeni i tejkalon përmasat e ngjarjeve te veçuara duke u bere domosdoshmëri e ndërhyrjes me projekte zhvillimore me peshe rajonale.

Sot përgjate brigjeve te Bunës ndodhen 20 fshatra me popullsi te pergjithshme, mbi l5 mijë banore. Përgjithësisht popullsia është e arsimuar dhe e civilizuar për shkak te komunikimit me qytetin e Shkodres dhe nga mesi i shekullit XIX, deri ne fillim te shekullit XX, ne Bunë ka qenë i zhvilluar lundrimi dhe ka pasur një komunikim te vazhdueshëm me veriun e Italisë.

Nga ana tjetër, te dhënat arkeologjike dëshmojnë se jeta bujqësore në zonë përreth lumit Buna ka vazhdimësi mbi 4700-vjeçare, veprimtari kjo që shkon paralel me atë të popujve të tjerë të përparuar të Mesdheut evropian. Kodrat që kufizojnë fushat e Bunës kanë qenë vendbanime 2000 vjeçare. Për fat të keq, ekonomia e rajonit është e kufizuar dhe banorët përballen me nivele të ulëta të të ardhurave për kokë banori.

Eutofikim tipik ne Liqen