Upload
others
View
16
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
IBIKORWA BYAKOZWE
MU MWAKA WA 2018 - 2019 MU
BUSHINJACYAHA BUKURU
i
1. INTANGIRIRO..............................................................................................................1
2. ABAKOZI B’UBUSHINJACYAHA BUKURU...........................................................2
3. INGENGO Y’IMARI UBUSHINJACYAHA BUKURU BWAKORESHEJE MU MWAKA WA 2018-2019.......................................................3
4. IBYAGEZWEHO N’UBUSHINJACYAHA BUKURU KUVA NYAKANGA 2018 KUGEZA KAMENA 2019.......................................................4
4.1 INTEGO Z’INGENZI (PRIORITY TARGETS) ZARI ZIKUBIYE MU MIHIGO Y’UBUSHINJACYAHA BUKURU Y’UMWAKA WA 2018-2019....................................................................................4
4.2 UKO UBUSHINJACYAHA BUKURU BWAHIGUYE IMIHIGO YA 2018-2019...........................................................................................4
4.2.1 IMBONERAHAMWE IGARAGAZA ISHUSHO RUSANGE Y’AMADOSIYE YAKOZWE MU BUSHINJACYAHA BUKURU MU MWAKA WA 2018-2019:...............................................................5
4.2.2 UKO UBUSHINJACYAHA BUKURU BWATSINZE IMANZA MU MADOSIYE BWAREGEYE INKIKO ...........................................................6
4.2.3 IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA ABAKEKWAHO JENOSIDE YAKOREWE ABATUTSI MURI 1994 BAHUNGIYE HANZE Y’U RWANDA .........................................................................................8
4.2.4 IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA ABAKEKWAHO GUKORA IBYAHA BIMUNGA UBUKUNGU BW’IGIHUGU..........................12
4.2.5 IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA IBYAHA BY’IHOHOTERA RISHINGIYE KU GITSINA (GBV CASES): ......................................................16
4.2.6 IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA ANDI MADOSIYE Y’IBYAHA BIFITE INGARUKA ZIHARIYE KU BUZIMA BW’IGIHUGU.......................................................................................................18
4.2.7 IBYAGEZWEHO MU KURENGERA NO GUFASHA ABAHOHOTEWE N’ABATANGABUHAMYA .................................................21
4.2.8 UKO UBUSHINJACYAHA BUKURU BWAHIGUYE MURI RUSANGE IMIHIGO Y’UMWAKA WA 2018-2019................................23
4.3 IBINDI BYAKOZWE N’UBUSHINJACYAHA BUKURU KUVA MURI NYAKANGA 2018 KUGEZA MURI KAMENA 2019................................24
4.3.1 IBYAGEZWEHO MU BIRO BY’UMUSHINJACYAHA MUKURU..................24
ISHAKIRO
ISHAKIRO..................................................................................................................i
ii
4.3.2 IBYAGEZWEHO MU BUGENZUZI BW’UBUSHINJACYAHA BUKURU...............................................................................................................28
4.3.3 IBYAGEZWEHO MU BUNYAMABANGA BUKURU BW’UBUSHINJACYAHA BUKURU..................................................................29
5. IMIHIGO YA 2019-2020.............................................................................................30
6. UMWANZURO...........................................................................................................31
1
1. INTANGIRIRO
Buri mwaka Ubushinjacyaha Bukuru butanga raporo y’ibikorwa bwagezeho nk’uko biteganywa n’ingingo ya 25 y’Itegeko Nº014/2018 ryo kuwa 04/04/2018, rigena imitunganyirize, imikorere n’ububasha by’Ubushinjacyaha Bukuru n’Ubushinjacyaha bwa Gisirikare.
Ni muri urwo rwego iyi raporo ya 2018-2019 igaragaza intego z’ingenzi zikubiye mu mihigo y’Ubushinjacyaha Bukuru, n’ibikorwa by’ingenzi bwagezeho hashingiwe ku nshingano n’ububasha buhabwa n’itegeko ryavuzwe haruguru, mu ngingo yaryo ya 3 n’iya 28.
Inshingano z’Ubushinjacyaha Bukuru:
Urwego rw’Ubushinjacyaha Bukuru rufite inshingano rusange yo gukora iperereza no gukurikirana ibyaha mu Gihugu hose. By’umwihariko, Ubushinjacyaha Bukuru bushinzwe ibi bikurikira:
1° gukora iperereza ku byaha mpuzamahanga byakorewe mu Rwanda no gushakisha ababigizemo uruhare;
2° gukora iperereza no gukurikirana ibyaha mpuzamahanga n’ibyaha byambuka imbibi;
3° gukora iperereza no gukurikirana ibyaha bimunga ubukungu n’imari by’Igihugu;
4° gukora iperereza no gukurikirana ibyaha by’ihohoterwa rishingiye ku gitsina, ibikorerwa abana n’ibikorerwa umuryango;
5° gukora iperereza no gukurikirana ibyaha byerekeye imikoreshereze itemewe y’ibiyobyabwenge n’urusobe rw’imiti ikoreshwa nka byo;
6° gukora iperereza no gukurikirana ibyaha by’ingengabitekerezo ya Jenoside, ibyaha byo guhakana no gupfobya Jenoside n’ibindi bifitanye isano nayo n’ibyaha by’ivangura no gukurura amacakubiri;
7° gukora iperereza no gukurikirana ibyaha by’ikoranabuhanga;
8° gukora ubushakashatsi ku byaha bisanzwe no ku byaha mpuzamahanga byakorewe mu Rwanda;
9° gutanga no kubika inyandiko zerekana abahamwe n’ibyaha;
10° kurengera no gufasha abakorewe ibyaha n’abatangabuhamya.
Ubushinjacyaha Bukuru kandi bufite ububasha bwo:
1° gukora iperereza ku byaha bikurikiranwa no kuyobora iperereza rikorwa n’Abagenzacyaha;
2° gushinja no kuburana imanza z’inshinjabyaha mu nkiko;
3° kugira uruhare mu gushyiraho ingamba zigomba gukurikizwa mu gukurikirana ibyaha;
4° gufatanya n’izindi nzego z’ubutabera, zaba izo mu Rwanda cyangwa iz’ibindi bihugu, mu bikorwa byo gukurikirana abanyabyaha, kurwanya ubugizi bwa nabi no kurengera
2
abakorewe ibyaha n’abatangabuhamya hakurikijwe amategeko abigenga;
5° gukora indi mirimo iteganywa n’amategeko.
Ku birebana n’ububasha buri mu gace ka mbere (1°); iyi raporo irerekana neza amadosiye Ubugenzacyaha bwashyikirije Ubushinjacyaha kugira ngo buyafatire imyanzuro, n’ibyemezo bitandukanye bwayafatiye nyuma yo kuyasesengura.
Ku birebana n’ububasha buri mu gace ka kabiri (2°), raporo iragaragaza uko Ubushinjacyaha Bukuru bwatsinze amadosiye bwaregeye inkiko n’uko bwagiye butera imbere mu gutsinda ayo amadosiye.
Ku birebana n’ububasha buri mu gace ka gatatu (3°), hashyizweho amabwiriza ngengamikorere agamije kunoza serivise Ubushinjacyaha buha abaturage.
Ku bubasha bwo gufatanya n’ibindi bihugu mu rwego rwo kurwanya ubugizi bwa nabi, iyi raporo iragaragaza ingano y’inyandiko zitanga ibirego zakozwe zikanoherezwa mu Bihugu abakekwaho icyaha cya Jenoside yakorewe Abatutsi muri 1994 baherereyemo, abafashwe, abagaruwe kuburanishirizwa mu Rwanda n’ababuranishijwe bakanakatirwa n’inkiko z’ibihugu bafatiwemo.
Ubushinjacyaha bukuru burashima ubufatanye n’izindi nzego za Leta n’iz’abaterankunga zabufashije kugira ngo bugere ku musaruro ugaragazwa muri iyi raporo.
2. ABAKOZI B’UBUSHINJACYAHA BUKURU
No ICYO BAKORA Abagabo Abagore Bose
Abayobozi Bakuru 3 1 4
Abagenzuzi 3 1 4
Abashinjacyaha ku Rwego rw’Igihugu 18 7 25
Abashinjacyaha bayobora Ubushinjacyaha ku Rwego Rwisumbuye n’Abayobozi b’Amashami yihariye
9 5 14
Abashinjacyaha ku Rwego Rwisumbuye 49 32 81
Abashinjacyaha ku Rwego rw’Ibanze 28 29 57
Abafasha b’Ubushinjacyaha 25 55 80
Abandi bakozi bunganira Ubushinjacyaha Bukuru (Supporting Staff) 45 37 82
Igiteranyo 180 167 347
♠ NB: Nkuko bigaragara, ihame ry’uburinganire rirubahirizwa mu Bushinjacyaha Bukuru kuko ubu 48% by’abakozi b’Ubushinjacyaha ari abagore mu gihe abagabo ari 52%.
3
3. INGENGO Y’IMARI UBUSHINJACYAHA BUKURU BWAKORESHEJE MU MWAKA WA 2018-2019
No Ibikorwa byakozwe Ingengo y’imari Ubushinjacyaha bwakoresheje kuri buri gikorwa
1. Gukurikirana abakekwaho gukora ibyaha 4,212,832,796
2.Gushakisha abakekwaho gukora jenoside yakorewe Abatutsi muri 1994 bahunze Igihugu
576,358,657
3. Gukurikirana abakekwaho ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu 373,833,214
4. Kugenzura amadosiye akorwa n’Abashinjacyaha 222,873,761
5. Gufasha abahohotewe n’abatangabuhamya 166,410,124
6. Gufatanya n’ibindi bihugu mu kurwanya ibyaha 83,272,348
7. Ibindi bikorwa byakozwe n’Ubushinjacyaha Bukuru 886,767,087
Igiteranyo 6,522,347,987
♠ NB: Mu mwaka wa 2018-2019, Ubushinjacyaha Bukuru bwari bwagenewe ingengo y’imari ingana na 6,507,888,347 Frw bukoresha 6,522,347,987 Frw ni ukuvuga 100.2%, nk’uko bigaragara bukaba bwararengeje ayo bwagenewe kuko mu mpera z’umwaka Minisiteri y’imari n’igenamigambi yongereye ingengo y’imari y’Ubushinjacyaha kubera ibikorwa byihutirwaga bijyanye no kugarura kuburanishiriza mu Rwanda abakekwaho jenoside yakorewe abatutsi, ingengo y’ímari iki gikorwa cyari cyaragenewe ikaba yari yabaye ntoya.
4
4. IBYAGEZWEHO N’UBUSHINJACYAHA BUKURU KUVA NYAKANGA 2018 KUGEZA KAMENA 2019
4.1 INTEGO Z’INGENZI (PRIORITY TARGETS) ZARI ZIKUBIYE MU MIHIGO Y’UBUSHINJACYAHA BUKURU Y’UMWAKA WA 2018-2019
Mu mwaka wa 2018-2019, Ubushinjacyaha Bukuru bushingiye ku bubasha n’inshingano buhabwa n’itegeko, buhereye kandi ku bikorwa bikubiye mu Igenamigambi ry’igihe kirekire (2018-2024) ndetse n’ibipimo by’ingenzi bishingirwaho mu gupima ingano n’ubwiza by’akazi bwari bwihaye intego 7 (targets) zikurikira:
i. Kuzamura ikigero rusange cyo gukora amadosiye Ubushinjacyaha Bukuru bwakiriye kikagera nibura kuri 99%;
ii. Kuzamura ikigero Ubushinjacyaha butsindiraho imanza mu madosiye bwaregeye Inkiko kikagera nibura kuri 94%;
iii. Mu rwego rwo kwihutisha ikurikiranwa ry’abakekwaho icyaha cya jenoside yakorewe abatutsi mu 1994 bahunze Igihugu, Ubushinjacyaha bwiyemeje gufatira umwanzuro amadosiye nibura 350;
iv. Kwihutisha ikorwa ry’amadosiye y’abakekwaho ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu, nk’uko bigaragazwa na raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’imari ya Leta 2015-2016 agakorwa ku kigero cya 100% naho aya 2016-2017 agakorwa ku kigero cya 50%;
v. Kongera ikigero dutsindiraho amadosiye y’abakekwaho ibyaha by’ihohotera rishingiye ku gitsina nibura hejuru ya 86%;
vi. Gukurikirana by’umwihariko ibyaha bifite ingaruka zihariye ku buzima bw’Igihugu, hongerwa ikigero dutsindiraho amadosiye kikagera nibura kuri 86%;
vii. Kunoza serivisi zihabwa abahohotewe n’abatangabuhamya, cyane cyane hongerwa ikigero ibibazo byabo bikemurirwaho kikagera kuri 99%.
5
4.2
UK
O U
BU
SHIN
JAC
YAH
A B
UK
UR
U B
WA
HIG
UY
E IM
IHIG
O Y
A 2
018-
2019
i. K
uzam
ura
ikig
ero
rusa
nge
cyo
guko
ra a
mad
osiy
e U
bush
inja
cyah
a Bu
kuru
bw
akir
iye
kika
gera
nib
ura
kuri
99
%;(R
eba
umuh
igo
wa
mbe
re (1
°).
4.2.
1 IM
BO
NE
RA
HA
MW
E IG
AR
AG
AZ
A IS
HU
SHO
RU
SAN
GE
Y’A
MA
DO
SIY
E Y
AK
OZ
WE
MU
BU
SHIN
JAC
YAH
A
BU
KU
RU
MU
MW
AK
A W
A 2
018-
2019
:
Urw
ego
rw’U
bush
inja
cyah
aA
mad
osiy
e yi
njiy
e
Aba
yaku
riki
rany
wem
oA
mad
osiy
e ya
fatiw
e um
wan
zuro
Ayas
igay
e m
u m
pera
za
Kam
ena
2018
%Ab
agor
eAb
agab
oB
ose
Ayar
egew
e in
kiko
Ayas
hyin
guw
eAy
akoz
we
yose
Urw
ego
rw’I
banz
e30
,323
4,07
334
,633
38,7
0621
,122
9,13
130
,253
7099
.8
Urwe
go R
wisu
mbu
ye15
,008
2,96
417
,553
20,5
1710
,975
3,95
014
,925
8399
.4
Urw
ego
rw’Ig
ihug
u11
339
182
221
5237
8924
78.8
Igite
rany
o45
,444
7,07
652
,368
59,4
4432
,149
13,1
1845
,267
177
99.6
♠N
.B. N
k’uk
o bi
gara
gara
mur
i iyi
mbo
nera
ham
we,
um
uhig
o w
o ku
zam
ura i
kige
ro ru
sang
e cyo
guk
ora a
mad
osiy
e, U
bush
inja
cyah
a B
ukur
u bw
awug
ezeh
o ku
kig
ero
cy’1
00%
kuk
o bw
ari b
wah
ize
guko
ra n
ibur
a 99
% b
ukor
a 99
, 60%
.A
mad
osiy
e yi
njiy
e n’
ayaf
atiw
e um
wan
zuro
mu
mya
ka it
anda
tu is
hize
(Nya
kang
a 20
13 -
Kam
ena
2019
):
Um
wak
aA
mad
osiy
e yi
njiy
eA
mad
osiy
e ya
kozw
e%
aya
kozw
e/
ayin
jiye
2013
-201
428
,697
27,6
8796
.48
2014
-201
528
,864
28,6
3799
.21
2015
-201
625
,453
25,2
8599
.34
2016
-201
735
,509
35,1
9099
.10
2017
-201
843
,226
42,6
2298
,60
2018
-201
945
,444
45,2
6799
.60
6
Uko amadosiye yinjira mu Bushinjacyaha Bukuru yagiye yiyongera kuva Nyakanga 2013 kugeza Kamena 2019:
♠ N.B: Nk’uko bigaragara Ubushinjacyaha bwavuye ku madosiye 25,453 muri 2015-16 bugera kuri 45,444 muri 2018-19 uku kwiyongera kukaba gukabije cyane kuko hiyongereyeho amadosiye 19,991. Uku kwiyongera kugira ingaruka ku mubare w ámadosiye akorwa n ‘umushinjacyaha umwe kuko nubwo yiyongereye cyane ariko abakozi bo muri iki gihe ntibiyongereye. Mu bitera kwiyongera gukabije w ámadosiye harimo n’ivugururwa ry’Itegeko ry’Abunzi, kuko hari ibyaha 131 byari mu bubasha bw’Abunzi byagaruwe mu bubasha bw’Ubushinjacyaha Bukuru. Ikindi ni umubare w’abakora ibyaha wiyongereye kimwe n’ibyaha bishya bigenda bivuka.
4.2.2 UKO UBUSHINJACYAHA BUKURU BWATSINZE IMANZA MU MADOSIYE BWAREGEYE INKIKO
i. Undi muhigo wari uwo kuzamura ikigero Ubushinjacyaha butsindiraho imanza mu madosiye bwaregeye inkiko kikagera nibura kuri 94%; (Reba umuhigo wa kabiri (2°).
Kuva Nyakanga 2018 kugera Kamena 2019, amadosiye 25,528 yaburanywe n’Ubushinjacyaha Bukuru mu nkiko yarasomwe; muri yo ibihumbi 22,981 angana na 90% bwarayatsinze nk’uko bigaragara mu mbonerahamwe ikurikira:
Ibyo byaha 13 byavanywe mu bubasha bw’Abunzi ni: Ubujura budakoreshejwe kiboko cyangwa ibikan-gisho, Ubuhemu, Kwangiza no konona ibiti, imyaka, ibikoresho by‟ubuhinzi n’ubworozi, Gusenya cyangwa konona inyubako utari nyira zo, Guhisha ibintu bikomoka ku cyaha, Gufata nabi amatungo yororerwa mu rugo, kuyakomeretsa cyangwa kuyica, Gusebanya mu ruhame, Gutukana mu ruhame, Gukuraho, Kwimura imbibe, Kubika ku bw’uburiganya ikintu cy’undi watoraguye, Gukangisha gusebanya, Gutwika ku bushake amashyam-ba, imyaka iri mu murima, ibiti byatemwe cyangwa imyaka yasaruwe no Guhutaza undi byoroshye ubikoranye ubushake.
1
7
Imbonerahamwe igaragaza uko Ubushinjacyaha Bukuru bwatsinze imanza mu madosiye bwaregeye inkiko:
Ubushinjacyaha Imanza zasomwe
Izo Ubushinjacyaha bwatsinze
Izo Ubushinjacyaha bwatsinzwe
Ikigero bwatsindiyeho imanza
Urwego rw’Ibanze 15,066 14,067 999 93.4%
Urwego Rwisumbuye 7,019 5,988 1,031 85.0%
Urwego rw’Igihugu 3,443 2,926 517 85.0%
Igiteranyo 25,528 22,981 2,547 90.0%
♠ NB:Uyu muhigo wo kuzamura ikigero Ubushinjacyaha butsindiraho imanza mu madosiye bwaregeye inkiko, ntibwawugezeho ku kigero 100% kuko bwari bwahize kugera kuri 94% bugera kuri 90% bivuze ko bwawuhiguye ku kigero cya 95,7%. Imwe mu mpamvu zabiteye ni umubare munini wa dosiye zinjiye kandi umubare w’abazikora bakanaziburana utarahindutse. Gusa ntitwabura no kuvuga ko hakiri ikibazo cya IECMS itanga umubare utakwizerwa cyane.
Uko ubushinjacyaha Bukuru bwagiye butsinda imanza mu madosiye bwaregeye inkiko mu myaka 6 ishize (Nyakanga 2013 - Kamena 2019):
8
4.2.3 IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA ABAKEKWAHO JENOSIDE YAKOREWE ABATUTSI MURI 1994 BAHUNGIYE HANZE Y’U RWANDA
i. Undi muhigo wari uwo kwihutisha ikurikiranwa ry’abakekwaho icyaha cya jenoside yakorewe abatutsi mu 1994 bahunze Igihugu, Ubushinjacyaha bwiyemeje gufatira umwanzuro amadosiye nibura 350, (Reba umuhigo wa gatatu (3°).
a. Imbonerahamwe igaragaza amadosiye yakorewe amaperereza:
No Akarere iperereza ryakorewemo
Umubare w’amadosiye yaran-girijwe iperereza
1 HUYE 1122 RUBAVU 973 NGOMA 304 NYANZA 215 KARONGI 136 KICUKIRO 127 NYARUGENGE 118 RUTSIRO 89 NYAMAGABE 8
10 RWAMAGANA 711 GISAGARA 512 GASABO 513 RUHANGO 514 NYAMASHEKE 415 RUSIZI 216 KAYONZA 217 NYABIHU 218 NGORORERO 219 MUHANGA 2
Igiteranyo 348
♠ NB:Muri aya madosiye yarangirijwe iperereza, amadosiye 161 yakorewe inyandiko zitanga ibirego zoherezwa mu bihugu bitandukanye abakekwaho ibyaha baherereyemo, amadosiye 185 iperereza ryagaragaje ko abayakurikiranywemo bari mu Rwanda, yoherezwa mu nzego z’Ubushinjacyaha baherereyemo, naho dosiye 9 zarashyinguwe kuko iperereza ryagaragaje ko abazikurikiranywemo bafunzwe cyangwa bapfuye.Muri rusange Ubushinjacyaha Bukuru bwafatiye umwanzuro amadosiye 355 mu gihe bwari bwihaye intego yo gufatira umwanzuro amadosiye 350, ibi bivuze ko uyu muhigo wahiguwe ku kigero cya 101.4%.
9
b. Imbonerahamwe igaragaza inyandiko zitanga ibirego zakozwe zikanoherezwa mu bihugu abakekwaho icyaha cya jenoside yakorewe Abatutsi muri 1994 baherereyemo:
NO Igihugu Inyandiko zoherejwe1 DRC 662 Congo Braza ville 243 Uganda 184 Tanzania 145 Malawi 146 France 57 Kenya 58 Central Africa Republic 39 Zambie 210 Cameroon 211 Gabon 212 Mozambique 113 Belgium 114 Netherlands 115 Switzerland 116 Sweden 117 Norway 1Igiteranyo 161
♠ N.B:Muri uyu mwaka wa 2018-2019, inyandiko zitanga ibirego zakozwe zikanoherezwa mu bihugu abakekwaho jenoside yakorewe abatutsi muri 1994 baherereyemo ni 161.
Inyandiko zitanga ibirego zakozwe zikanoherezwa mu bihugu bitandukanye mu myaka 6 ishize (Nyakanga 2013 - Kamena 2019):
♠ NB:Mu myaka 6 ishize Ubushinjacyaha Bukuru bwohereje mu bihugu bitandukanye inyandiko zitanga ibirego 962, inyinshi muri zo zikaba zaroherejwe muri DRC na Uganda.
10
c. Imbonerahamwe igaragaza abacyekwaho jenoside yakorewe abatutsi muri 1994 baburanishirijwe hanze y’u Rwanda:
No AmazinaIgihugu cyamubura-nishije
Itariki urubanza rwasomeweho
Igihano ya-hawe
1 Théodore RUKERATABARO Sweden 29/04/2019 Igifungo cya burundu
2 Tito BARAHIRA France 06/07/2018 Igifungo cya burundu1
3 Octavien NGENZI France 06/07/2018 Igifungo cya burundu
d. Ababurana koherezwa kuburanishirizwa mu Rwanda
Nkuranyabahizi Eugene ukekwaho kugira uruhare muri jenoside yakorewe abatutsi mu 1994, uherereye mu Gihugu cya Norway arimo kuburana koherezwa mu Rwanda.
e. Abagaruwe mu Rwanda:
No Amazina Igihugu cyamugaruye
Itariki yagerejwe mu Rwanda
1 TWAGIRAYEZU Wenceslas DENMARK 11/12/2018
2 MUREKEZI Vincent MALAWI 28/02/2019
f. Imanza z’abakekwaho gukora jenoside yakorewe abatutsi muri 1994 bagaruwe mu Rwanda zirimo kuburanishwa mu mizi n’inkiko z’u Rwanda:
No Dosiye Aho igeze
1. Dr. Léon MUGESERA
Kuwa 15 Mata 2016, Urukiko Rukuru rwamukatiye igifungo cya burundu, uregwa akaba yarajuririye iki gihano mu Rukiko rw’Ikirenga
2. Charles BANDORAKuwa 15 Gicurasi 2015, Urukiko Rukuru rwamukatiye gufungwa imyaka 30, uregwa akaba yarajuririye iki gihano mu Rukiko rw’Ikirenga rwemeza ko hagumaho igifungo cy’imyaka 30
3. Pasteur Jean UWINKINDI
Kuwa 30 Ukuboza 2015, Urukiko Rukuru rwamukatiye igifungo cya burundu, uregwa akaba yarajuririye iki gihano mu Rukiko rw’Ikirenga.
4. Bernard MUNYAGISHARI
Kuwa 20 Mata 2017, Urukiko Rukuru rwamukatiye igifungo cya burundu uregwa akaba yarajuririye iki gihano mu Rukiko rw’Ikirenga.
Tariki ya 06 Nyakanga 2018, Urukiko rw’Ubujurire rw’ i Paris, rwemeje ko igihano cya burundu kuri Tito BARAHIRA na Octavien NGENZI bahawe n’Urukiko rwa mbere rw’Iremezo rw’i Paris mu mwaka wa 2016 kidahindutse.
2
11
5. Emmanuel MBARUSHIMANA
Kuwa 20 Ugushyingo 2017, Urukiko Rukuru rwamukatiye igifungo cya burundu, uregwa akaba yarajuririye iki gihano mu Rukiko rw’Ikirenga.
6. Léopold MUNYAKAZI
Kuwa 14 Nyakanga 2017, Urukiko Rwisumbuye rwa Muhanga rwamukatiye igifungo cya burundu y’umwihariko, uregwa akaba yarajuririye iki gihano mu Rukiko Rukuru, kuwa 20 Nyakanga 2018 rumugabanyiriza igihano rumukatira gufungwa imyaka 9.
7. Jean Paul BIRINDABAGABO
Urukiko Rwisumbuye rwa Ngoma rwamukatiye igifungo cya burundu, uregwa ajuririra iki gihano mu Rukiko Rukuru, Urugereko ruburanisha ibyaha mpuzamahanga n’ibyambukirana imbibe, urubanza mu bujurire rukaba rwarapfundikiwe rukazasomwa mu Kwakira 2019.
8. Ladislas NtaganzwaUrubanza ruracyaburanwa mu mizi mu Rukiko Rukuru, Urugereko ruburanisha ibyaha mpuzamahanga n’ibyambukiranya imbibi ruherereye i Nyanza.
9. Jean Baptiste Mugimba
Urubanza ruracyaburanwa mu mizi mu Rukiko Rukuru, Urugereko ruburanisha ibyaha mpuzamahanga n’ibyambukirana imbibi ruherereye i Nyanza.
10. Jean Claude IYAMUREMYE
Urubanza ruracyaburanwa mu mizi mu Rukiko Rukuru, Urugereko ruburanisha ibyaha mpuzamahanga n’ibyambukiranya imbibi ruherereye i Nyanza.
11. Jean TWAGIRAMUNGU
Urubanza ruracyaburanwa mu mizi mu Rukiko Rukuru, Urugereko ruburanisha ibyaha mpuzamahanga n’ibyambukirana imbibi ruherereye i Nyanza.
12
4.2.4 IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA ABAKEKWAHO GUKORA IBYAHA BIMUNGA UBUKUNGU BW’IGIHUGU
i. Kwihutisha ikorwa ry’amadosiye y’abakekwaho ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu, harimo n’íbigaragazwa na raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’imari ya Leta 2015-2016 yakozwe ku kigero cya 100% naho iya 2016-2017 agakorwa ku kigero cya 50%; (Reba umuhigo wa kane (4°)).
a. Amadosiye y’ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu yafatiwe umwanzuro:
Icyaha Amadosiye yinjiye
Abayakurikiranyemo Ayaregwe Inkiko
Ayashyi nguwe
Ayakozwe yose Akigwa %
Abagore Abagabo Bose
Ruswa n’ibyaha bifitanye isano nayo (Bribery)
421 53 466 519 271 146 417 4 99.0
Kurigisa cyangwa konona umutungo
482 205 663 868 281 189 470 12 97.5
Gukoresha nabi umutungo ufitiye rubanda inyungu
76 37 98 135 20 53 73 3 96.1
Ibyaha bijyanye n’itangwa ry’amasoko ya Leta
50 22 79 101 11 37 48 2 96.0
Isonera ritemewe n’amategeko
35 17 55 72 5 28 33 2 94.3
Kunyereza imisoro 11 3 17 20 8 3 11 0 100
Igiteranyo 1,075 337 1,378 1,715 596 456 1,052 23 97.9
♠ NB: Muri rusange, intego y’ikorwa ry’amadosiye y’abakekwaho ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu yagezweho ku kigero cya 97.9%;
13
b. Uko Ubushinjacyaha Bukuru bwatsinze imanza mu madosiye bwaregeye inkiko mu byaha bimunga ubukungu bw’Igihugu:
Imanza zaciwe Imanza zasomwe
Abaregwaga muri izo manza Imanza
Ubushinjacyaha bwatsinze
Imanza Ubushinjacyaha bwatsinzwe
Ikigero cyo gutsindiraho imanzaAbagore Abagabo Bose
Ruswa n’ibyaha bifitanye isano nayo (Bribery)
254 115 456 571 189 65 74.4
Kurigisa cyangwa konona umutungo
220 192 519 711 171 49 77.7
Gukoresha nabi umutungo ufitiye rubanda inyungu
6 18 43 61 1 5 16.7
Ibyaha bijyanye n’itangwa ry’amasoko ya Leta
3 12 17 29 2 1 66.7
Kunyereza imisoro 7 7 7 14 7 0 100.0
Igiteranyo 490 344 1,042 1,386 370 120 76%
c. Incamake y’ibyakozwe n’Ubushinjacyaha Bukuru kuri raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’Imari ya Leta y’umwaka wa 2015-2016:• Amadosiye yafatiwe umwanzuro hashingiwe kuri raporo y’Umugenzuzi
Mukuru w’imari ya Leta ya 2015-2016:
Ibigo n’inzego za Leta byagen-zuwe
Ibigo n’inze-go za Leta byakoz-weho iperere-za
Ama-dosiye yafun-guwe muri izo nzego
Ama-dosiye yizwe akara
ngizwa
Ama-dosiye yare-gewe inkiko
Umubare w’ abantu barezwe
Ayashyin-guwe
Asigaye atara-fatirwa um-wanzuro
Impuzanden-go y’ ibya-kozwe (%)
147 59 69 67 05 22 62 02 97.1 %
14
♠ NB:Mu madosiye 5 Ubushinjacyaha bwaregeye Inkiko hakurikiranywemo abantu 22, harimo 14 bakekwaho kurigisa umutungo wa Leta ungana na 283,102,000 Frw n’abandi 8 bakurikiranweho umutungo ungana 6,116,000 FRW ku byaha byo gutanga amasoko ya Leta mu buryo bunyuranije n’amategeko.
Mu madosiye 69 Ubushinjacyaha bwafunguye 62 angana na 89.9% yarashyinguwe, naho amadosiye 5 angana na 7.3% aregerwa inkiko. Hakenewe gukora ubusesenguzi hakarebwa impamvu itera gushyingura amadosiye.
• Ingano y’ihazabu yaciwe igatangwa
Mu ikurikirana ry’ibivugwa muri raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’Imari ya Leta, hari aho Ubushinjacyaha Bukuru bwasanze ababigizemo uruhare bagomba gucibwa ihazabu. Iyo hazabu ikaba yaratanzwe hashingiwe ku ngingo ya 36 y’itegeko nº30/2013 ryo ku wa 24/5/2013 ryerekeye imiburanishirize y’imanza z’inshinjabyaha.
Imbonerahamwe igaragaza ingano y’ihazabu yatanzwe:
Umubare w’amadosiye yaciwemo ihazabu
Abatanze ihazabu Ingano y’ihazabu yatanzwe
01 02 865,584Frw
• Ingano y’umusoro n’andi mafaranga yasubijwe mu isanduku ya leta
Mu ikurikirana ry’inenge zagaragajwe n’ Umugenzuzi Mukuru w’ Imari ya Leta, hari abo Ubushinjacyaha Bukuru bwasanze hari imisoro batakase cyangwa andi mafaranga yagiye yishyurwa mu buryo budakwiye, maze busaba ababigizemo uruhare kuyishyura.
Ku birebana n’imisoro, hashingiwe ku ngingo ya 53 y’itegeko nº16/2005 ryo ku wa 18/08/2005 rigena imisoro itaziguye ku musaruro nk’uko ryahinduwe kandi ryujujwe kugeza ubu.2Iyo ngingo iteganya ko umuntu wishyuza umusoro ufatirwa wanze kuwufatira hakurikijwe iri tegeko asabwa kuwishyura ubwe Ubuyobozi bw’imisoro.
Imbonerahamwe igaragaza ingano y’amafaranga yinjiye mu isanduku ya Leta muri ubu buryo:
Umubare w’amadosiye yishyuwemo imisoro n’andi mafaranga ategetswe
Abatanze imisoro n’andi mafaranga
Ingano y’amafaranga yagaruwe mu isanduku ya Leta
11 39 581,745,918 Frw
• UMUBARE W’ABAKOZI BA LETA UBUSHINJACYAHA BWASANZE BARAKOZE AMAKOSA YO MU RWEGO RW’AKAZI
Mu ikurikirana ry’inenge zagaragajwe n’Umugenzuzi Mukuru w’imari ya Leta hari abakozi ba Leta byagaragaye ko ibikorwa bakoze ari amakosa yo mu rwego rw’ akazi. Urutonde rw’abo bakozi rwashyikirijwe ibiro bya Nyakubahwa Minisitiri w’Intebe kugira ngo bafatirwe ibihano byo mu rwego rw’akazi.
3 Ingingo y’ Itegeko ryashingiweho yarahindutse. Ubu ni ingingo ya 65 y’ Itegeko Nº 016/2018 ryo ku wa 13/04/2018 rishyiraho imisoro ku musaruro ryatangajwe mu igazeti ya Leta nº16 yo ku wa 16/04/2018.
15
Imbonerahamwe ikurikira iragaragaza umubare w’abakozi bakoze amakosa :
Umubare w’Ibigo birimo abakozi bakoze amakosa
Umubare w’abakozi bakoze amakosa
Ingano y’amakosa yakozwe
34 97 123
d. Incamake y’ibyakozwe n’Ubushinjacyaha Bukuru kuri raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’Imari ya Leta y’umwaka wa 2016-2017:
• Imiterere ya raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’imari ya Leta ya 2016-2017:
Ibigo byagenzuwe Ibigo byagombaga gukorerwa iperereza
Ibigo byakorewe iperereza
Ibigo bitarakorerwa iperereza
161 116 100 (86.2) 16
• Ikorwa ry’amadosiye y’abakekwaho kunyereza umutungo wa Leta bagaragaye muri raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’imari ya Leta:
Amadosiye yagombaga kwigwa
Ayaregewe inkiko
Ayashyinguwe Ayakozwe yose hamwe
Ayasigaye Ayakozwe ku ijana
100 1 32 33 67 33%
♠ NB:Mu madosiye 100, Ubushinjacyaha bwakoze 33 angana na 33% andi 67 umwaka warangiye atarafatirwa umwanzuro kuko yarangirijwe iperereza umwaka ugiye kurangira.
• Amafaranga yasubijwe mu isanduku ya leta (Imisoro n’andi mafaranga byanyerejwe):
Umubare w’amadosiye Umubare w’abari bakurikiranywe muri ayo madosiye basubije amafaranga banyereje
Amafaranga yasubijwe mu isanduku ya Leta nta rubanza
16 58 16,311,363 Frw
♠ N.B:Gusubiza amafaranga ntibibuza uregwa gukurikiranwa.
16
4.2.5 IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA IBYAHA BY’IHOHOTERA RISHINGIYE KU GITSINA (GBV CASES):
i. Kongera ikigero dutsindiraho amadosiye y’abakekwaho ibyaha by’ihohotera rishingiye ku gitsina nibura kikajya hejuru ya 86%; (Reba umuhigo wa gatanu (5°)).
a. Imbonerahamwe igaragaza amadosiye yakozwe ku byaha by’ihohoterwa rishingiye ku gitsina:
Icyaha Ayinjiye Abayakurikiranywemo Ayoherejwe mu nkiko
Ayashyinguwe Ayakozwe yose hamwe
Akigwa %
Abagore Abagabo BoseGusambanya umwana 3,363 97 3,320 3,417 2,221 1,129 3,350 13 99.6
Gukoresha imibonano mpuzabitsina ku gahato
599 7 631 638 275 320 595 4 99.3
Guhoza ku nkeke uwo bashyingi-ranywe
1,601 99 1,502 1,601 1,344 255 1,599 2 99.9
Igiteranyo 5,563 203 5,453 5,656 3,840 1,704 5,544 19 99.7
b. Imbonerahamwe igaragaza uko Ubushinjacyaha Bukuru bwatsinze amadosiye y’ibyaha by’ihohotera rishingiye ku gitsina bwaregeye inkiko:
Icyaha Imanza zasomwe
Abaregwaga muri ayo madosiye
Ayo Ubushinjacyaha bwatsinze
Ayo Ubushinjacyaha bwatsinzwe
Ikigero cyo gutsindiraho
Abagore Abagabo BoseGusambanya umwana
1,673 54 1,748 1,802 1,222 451 73.0
Gukoresha imibonano mpuzabitsina ku gahato
201 -0 250 250 142 59 70.6
Guhoza ku nkeke uwo bashyingi-ranywe
663 29 687 716 621 42 93.7
Igiteranyo 2,537 83 2,685 2,768 1,985 552 78.2
♠ NB: Kongera ikigero dutsindiraho amadosiye y’abakekwaho ibyaha by’ihohotera rishingiye ku gitsina nibura hejuru ya 86% twakigezeho 90.9% kuko twatsinze ku kigero cya 78.2%.
17
c. Uko amadosiye y’ibyaha by’ihohotera rishyingiye ku gitsina yagiye yiyongera mu myaka 6 ishize (Nyakanga 2013 - Kmena 2019):
Umwaka Gusambanya umwana
Guhoza ku nkeke uwo bashyingiranywe
Gukoresha imibonano mpuzabitsina ku gahato
2013 - 2014 1819 711 3072014 - 2015 1879 608 3312015 - 2016 1,917 607 2872016 - 2017 2,086 736 3082017 - 2018 2,996 1,091 5052018 - 2019 3,363 1,601 599
d. Trend igaragaza uko amadosiye y’ibyaha by’ihohotera rishyingiye ku gitsina yagiye yiyongera mu myaka 5 ishize (Nyakanga 2013 - Kmena 2018):
e. Ikigero cy’uko amadosiye y’ibyaha by’ihohotera rishyingiye ku gitsina twagiye tuyatsinda mu myaka 5 ishize (Nyakanga 2013 - Kmena 2019):
Umwaka Gusambanya umwana
Gusambanya ku gahato
Guhoza ku nkeke uwo mwashyingiranywe
2013 - 14 78.3% 87.6% 93.0%2014 - 15 77.6% 79.1% 89.7%2015 - 16 77.0% 79.6% 96.9%2016 - 17 81.9% 72.7% 95.7%2017 - 18 78.9% 67.1% 96.7%2018-19 73.0% 70.6% 93.7%
18
4.2.6 IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA ANDI MADOSIYE Y’IBYAHA BIFITE INGARUKA ZIHARIYE KU BUZIMA BW’IGIHUGU
i. Gukurikirana by’umwihariko ibyaha bifite ingaruka zihariye ku buzima bw’Igihugu, hongerwa ikigero dutsindiraho amadosiye kikagera nibura kuri 86 %;( Reba umuhigo wa gatandatu (6°)).
a. Ingengabitekerezo ya jenoside n’ibyaha bifitanye isano nayo
• Amadosiye yinjiye n’ayafatiwe umwanzuro:
Icyaha Ayinjiye Abayakurikiranywemo Ayoherejwe mu Nkiko
Ayashyi-nguwe
Ayakozwe yose
Akigwa %Abagore Abagabo Bose
Ingengabi-tekerezo ya jenoside
293 91 270 361 193 95 288 5 98.3
Ihakana n’ipfobya rya jenoside yakorewe Abatutsi
72 13 59 72 50 22 72 0 100
Ivangura no gukurura amacakubiri
170 37 150 187 100 67 167 3 98.2
Igiteranyo 535 141 479 620 343 184 527 8 98.5
• Uko ubushinjacyaha Bukuru bwatsinze imanza mu madosiye y’ingengabitekerezo ya jenoside n’ibyaha bifitanye isano nayo yasomwe n’inkiko:
Icyaha Imanza zasomwe
Abaregwaga muri izo manza
Izo Ubushinjacyaha bwatsinze
Izo Ubushinjacyaha bwatsinzwe
Ikigero cyo gutsidiraho
Abagore Abagabo BoseIngengabite-kerezo ya jenoside
134 46 172 218 101 33 75.4
Ihakana n’ipfobya rya jenoside yakorewe Abatutsi
33 7 34 41 23 10 69.7
Ivangura no gukurura amacakubiri
62 22 52 74 50 12 80.6
Igiteranyo 229 75 258 333 174 55 76.0
19
b. Ubwicanyi n’ibyaha bifitanye isano nabwo
• Amadosiye yinjiye n’ayafatiwe umwanzuro:
Icyaha Ayinjiye Abayakurikiranywemo Ayaregewe Inkiko
Ayashyi-nguwe
Ayakozwe yose
Akigwa %
Abagore Abagabo BoseUbwicanyi 609 140 861 1001 489 114 603 6 99.0Kwica umuntu bidaturutse ku bushake
27 5 22 27 11 16 27 0 100
Kwihekura 74 64 11 75 67 7 74 0 100Ubwicamubyeyi 2 0 2 2 2 2 0 100Igiteranyo 712 209 896 1105 569 137 706 6 99.2
• Imanza zasomwe n’imyanzuro y’inkiko ku byaha by’ubwicanyi n’ibifitanye isano nabwo:
Icyaha Imanza zasomwe
Abaregwaga muri izo manza
Izo Ubushinjacyaha bwatsinze
Izo Ubushinjacyaha bwatsinzwe
Ikigero cyo gutsindiraho
Abagore Abagabo Bose
Ubwicanyi 361 131 740 871 310 51 85.9Kwica umuntu bidaturutse ku bushake
12 0 27 27 9 3 75.0
Kwihekura 63 54 17 71 60 3 95.2Ubwicamu-byeyi 5 3 8 11 4 1 80.0
Igiteranyo 441 188 792 980 383 58 86.8
♠ NB:Umuhigo wo gukurikirana by’umwihariko ibi byaha, hongerwa ikigero dutsindiraho amadosiye kikagera nibura kuri 86 % twawugezeho ku kigero cya 100.9% kuko twayatsinze kuri 86.8%.
20
c. Gucuruza abantu no gukoresha ibyobyabwenge
• Imbonerahamwe igaragaza amadosiye yakozwe ku cyaha cyo gucuruza abantu n’ibyaha bifitanye isano:
Icyaha Ayinjiye Abayakurikiranywemo Ayaregewe Inkiko
Ayashyi-nguwe
Ayakozwe yose
Akigwa %
Abagore Abagabo Bose
Gucuruza abantu 39 27 28 55 11 20 31 8 79.5
Ibiyobyabwenge 5,137 834 5,110 5,944 4,694 431 5,125 12 99.8
• Imbonerahamwe igaragaza uko Ubushinjacyaha Bukuru bwatsinze imanza mu madosiye y’ibyaha byo gucuruza abantu bwaregeye inkiko:
Icyaha Imanza zasomwe
Abaregwaga muri izo manza
Izo Ubushinja-cyaha bwatsinze
Izo Ubushinjacyaha bwatsinzwe
Ikigero cyo gutsindiraho
Abagore Abagabo BoseGucuruza abantu 20 12 10 22 15 5 75.0
Drug related offences
3,743 730 4,191 4,921 3,522 221 94.1
INCAMAKE Y’IBYAGEZWEHO MU GUKURIKIRANA ANDI MADOSIYE Y’IBYAHA BIFITE INGARUKA ZIHARIYE KU BUZIMA BW’IGIHUGU
Icyaha Ikigero cyo gutsindiraho
Ingengabitekerezo ya jenoside n’ibyaha bifitanye isano nayo
76.0%
Gucuruza abantu n’ibyaha bifitanye isano 75.0%Ubwicanyi n’ibifitanye isano nabwo 86.8%
Ibiyobyabwenge n’ibyaha bifitanye isano nabyo 94.1%Igipimo cyo gutsindiraho 82.8%
d. Amadosiye y’ibyaha 14 byaje ku isonga n’imyanzuro yafatiwe:
№ Icyaha Inshuro icyaha cyagaragaye
1 Gukubita cyangwa gukomeretsa ku bushake 6,421
2 Ubujura 5,595
3Gukora ibikorwa byerekeranye n’ibiyobyabwenge cyangwa urusobe rw’imiti ikoreshwa nka byo
5,032
4 Gusambanya umwana 2,4715 Gukomeretsa ku bushake ku buryo bubabaje 2,219
6 Ibyaha byerekeye uburyo bwo kugenda mu mihanda 1,990
21
7 Gukubita no gukomeretsa umuntu biturutse ku buteshuke n’ubuteganye buke 528
8 Guhoza ku nkeke uwo bashyingiranywe 464
9 Kwambura ikintu cy’undi hakoreshejwe amayeri 372
10 Ubujura bukoreshejwe kiboko cyangwa ibikangisho 318
Igiteranyo 25,410
♠ NB:Nk’uko byagaragajwe haruguru, mu mwaka wa 2018-2019, Ubushinjacyaha Bukuru bwakiriye amadosiye 45,444 arimo ibyaha birenga 300. Muri ayo madosiye, ibyaha 10 gusa byihariye 25,410; ni ukuvuga 56%.
4.2.7 IBYAGEZWEHO MU KURENGERA NO GUFASHA ABAHOHOTEWE N’ABATANGABUHAMYA
i. Kunoza serivisi zihabwa abahohotewe n’abatangabuhamya, cyane cyane hongerwa ikigero ibibazo byabo bikemurirwaho kikagera kuri 99%; (Reba umuhigo wa karindwi (7°).
a. Ibibazo by’abatangabuhamya n’abahohotewe byakiriwe n’uburyo byakemuwe:
Mu mwaka wa 2018-2019, ishami ry’Ubushinjacyaha Bukuru rishinzwe kurengera no gufasha abahohotewe n’abatangabuhamya ryakiriye ibibazo by᾽abahohotewe n’abatangabuhamya 3,128, muri byo 3,081 byarakemuwe naho 47 byari bigikurikiranwa mu mpera za Kamena 2019, ni ukuvuga ko 98.5 % by’ibibazo byakiriwe byarakemutse. ♠ N.B:EUmuhigo Ubushinjacyaha Bukuru bwari bwihaye bwawugezeho kuko bwari
bwahigiye gukemura ibibazo by’abahohotewe n’abatangabuhamya ku kigero cya 99% bubikemura ku kigero cya 99.4%.
Imbonerahamwe igaragaza ibibazo byakemuwe:
No Uko ibibazo byakemuwe
Abakemuriwe ibibazo
Abagabo Abagore Abana Bose hamwe
1Ibibazo byakemuwe burundu
1,265 1,232 571 3,068
2Abagiriwe inama y’uko ibibazo byabo byakemuka
2 11 0 13
Igiteranyo 1267 1243 571 3081
22
b. Abatangabuhamya bashatswe:
Mu rwego rwo gushyira mu bikorwa amasezerano Inkiko Mpuzamahanga cyangwa Ibihugu binyuranye biba byagiranye na Leta y’u Rwanda, hagamijwe gukurikirana abanyabyaha batorotse ubutabera (fugitives), Ishami rishinzwe kurengera Abahohotewe n’Abatangabuhamya rifasha Commissions Rogatoires kubona Abatangabuhamya mu madosiye anyuranye ndetse n‘inzego z’Ubushinjacyaha.
Kuva Nyakanga 2018 kugeza Kamena 2019, Ubushinjacyaha bwakiriye bunafasha Commission Rogatoire 16 ziturutse mu bihugu 6 zakoraga ku madosiye 30 akurikiranywemo abakekwaho gukora jenoside yakorewe abatutsi muri 1994 bahunze Igihugu hakaba harashatswe abatangabuhamya 701.
c. Ibimenyetso by’inyongera byashatswe:
Attestation de naissance
Attestation de décès
Expertise médicale Autopsie Attestation d’identité
complète
15 2 292 7 6
Imbonerahamwe igaragaza ubufasha bunyuranye bwahawe abahohotewe n’abatangabuhamya:
No Ubufasha bahawe Umubare w’abahawe ubufasha
1. Abamenyeshejwe imiterere y’amadosiye yabo 1,039
2. Abahawe ifunguro 5873. Abacumbikiwe 210
4.Abahawe amafaranga y’urugendo mu gukurikirana imanza zijyanye n’ihohoterwa bakorewe
297
5. Abakorewe ubujyanama ku ihungabana bagize/counselling 134
6. Abashakiwe abunganizi mu Nkiko 8
7. Abavujwe n’abasabiwe raporo zo kwa muganga. 61
8. Abashinganishijwe ku mpamvu z’umutekano 1
23
4.2.8 UKO UBUSHINJACYAHA BUKURU BWAHIGUYE MURI RUSANGE IMIHIGO Y’UMWAKA WA 2018-2019:
No Umuhigo Igipimo (indicator)
Intego (target)
Ibyagezweho (achievements)
% y’uko umuhigo wahiguweho
1 Kuzamura ikigero rusange cyo gukora amadosiye Ubushinjacyaha Bukuru bwakiriye
Amadosiye yakozwe ku ijana
99% 99.60%. 100.6%
2 Kuzamura ikigero Ubushinjacyaha butsindiraho amadosiye bwaregeye inkiko
Conviction rate 94% 90% 95.7%
3 Kwihutisha ikurikiranwa ry’abakekwaho jenoside yakorewe abatutsi bahunze Igihugu.
Umubare w’amadosiye yafatiwe umwanzuro
350 355 101.4%
4 Kwihutisha ikorwa ry’amadosiye y’abakekwaho ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu agaragara muri raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’imari ya Leta (2015-16) na 2016-17
Amadosiye yakozwe ku ijana
100%
(2015-16) na 50% (2016-2017)
97.1% na 33% 97.1% na 66%
5 Kongera ikigero dutsindiraho amadosiye y’abakekwaho ibyaha by’ihohotera rishingiye ku gitsina
Conviction rate 86% 82.8% 96.2%
6 Gukurikirana by’umwihariko ibyaha bifite ingaruka zihariye ku buzima bw’Igihugu, hongerwa ikigero dutsindiraho amadosiye
Conviction rate 86 % 79.2% 92.1%
7 Kunoza serivisi zihabwa abahohotewe n’abatangabuhamya
% y’ibibazo byakemuwe 99% 98.5 % 99.5%
Ikigereranyo rusange Ubushinjacyaha Bukuru bwahiguriyeho imihigo ya 2018-2019
93.6%
24
4.3 IBINDI BYAKOZWE N’UBUSHINJACYAHA BUKURU KUVA MURI NYAKANGA 2018 KUGEZA MURI KAMENA 2019
4.3.1 IBYAGEZWEHO MU BIRO BY’UMUSHINJACYAHA MUKURU
Mu rwego rwo gufatanya n’ibindi bihugu mu bikorwa byo kurwanya ibyaha no gukurikirana abanyabyaha, nk’uko biteganywa n’Itegeko Nº014/2018 ryo ku wa 04/04/2018 rigena imitunganyirize, imikorere n’ububasha by’Ubushinjacyaha Bukuru n’Ubushinjacyaha bwa Gisirikare, mu ngingo yaryo ya 28, kuva Nyakanga 2018 kugeza Kamena 2019 Umushinjacyaha Mukuru yitabiriye inama mpuzamahanga zitandukanye, akora ingendo mu bihugu bitandukanye ndetse anakira intumwa ziturutse hirya no hino ku isi:
a. Inama mpuzamahanga Umushinjacyaha Mukuru yitabiriye:• Kuwa 26 Ugushyingo 2018, Umushinjacyaha Mukuru akaba na Perezida w ‘Ihuriro
ry’Abashinjacyaha bo muri Afurika y’Iburasirazuba (East Africa Association of Prosecutors - EAAP) Bwana Jean Bosco MUTANGANA yitabiriye inama mpuzamahangaa ku butabera yabereye Arusha muri Tanzaniya, aho yahamagariye Abashinjacyaha b’akarere kugira ubufatanye mu kugenza no gukurikirana ibyaha mpuzamahanga n’íbyambukiranya imipaka.
• Ku wa 27 Ugushyingo 2018, Umushinjacyaha Mukuru, akaba na Perezida w‘Ihuriro ry’Abashinjacyaha bo muri Afurika y’Iburasirazuba (East Africa Association of Prosecutors - EAAP) Bwana Jean Bosco MUTANGANA yayoboye inama rusange y’iryo huriro yanatorewemo Mr. Biswalo Mganga (DPP of Tanzania) nka Perezida mushya w’iri huriro.
• Kuwa 27 Kamena 2019, Umushinjacyaha Mukuru Bwana Jean Bosco MUTANGANA yitabiriye inama nshingwabikorwa (Executive Committee) ya APA yabereye Morocco, muri iyo nama u Rwanda rwatoranijwe kuzakira inama itaha ya Komite Nshingwabikorwa n’inama rusange ya APA iteganijwe mu Ugugshyingo 2019.
b. Abashyitsi bo hanze bakiriwe n’Umushinjacyaha MukuruMu rwego rwo gufatanya mu kugenza no gukurikirana ibyaha , kuva Nyakanga 2018 kugeza Kamena 2019 Umushinjacyaha Mukuru yakiriye intumwa ziturutse mu bihugu bitandukanye mu buryo bukurikira:
• Kuva kuwa 13 kugeza kuwa 17 Kanama 2018, U Rwanda Rwakiriye inama rusange y’Ihuriro ry’Abashinjacyaha bo muri Afurika y’Iburasirazuba (East Africa Association of Prosecutors - EAAP). Intego nyamukuru yari ukurebera hamwe uruhare rw’Ubushinjacyaha mu kurwanya ibyaha byibasira inyamaswa n‘ibidukikije ”Wildlife crimes” muri Afurika y’Iburasirazuba. Umusaruro wari witezwe kwari ugushyiraho ihuriro ry’Abashinjacyaha bashinzwe kurwanya ibyo byaha muri Afurika y’Iburasirazuba, hibandwa cyane kuri ibi byaha byambukiranya imipaka.
25
Umushinjacyaha Mukuru, n’Umunyamabanga wa Leta Ushinzwe kurengera Itegeko nshinga n’andi matege-ko n’itsinda ry’Abashinjacyaha ryaturutse muri EAC
• Kuwa 16 Ukwakira 2018, Umushinjacyaha Mukuru mu biro bye yakiriye umufasha w’Umunyamabanga Mukuru akaba n’Umwanditsi wa MICT Mr. Olufemi Elias, baganira ku buryo bwo kunoza imikoranire.
• Kuwa 5 Mutarama 2019, Umushinjacyaha Mukuru Bwana Jean Bosco MUTANGANA n’itsinda ry’abakozi b’Ubushinjacyaha Bukuru bakiriye itsinda ry’Abakozi bakora mu Butabera bw’Ububiligi, bayobowe n’Umushinjacyaha Mukuru Wungirije w’Ububiligi Mr. Phillippe Meire baganira ku bufatanye bw‘Ibihugu byombi mu kurwanya ibyaha cyane cyane ibyaha bya jenocide n’ibindi byibasira inyoko muntu.
• Kuwa 10 Mutarama 2019, Ubushinjacyaha Bukuru bwakiriye itsinda ry’abanyeshuri riyobowe na Prof. Jennifer Trahan, baturutse muri “School of Professional studies, New York University, Center for Global Affairs” intego nyamukuru y’uru ruzinduko yari ukwigira ku mikorere myiza y’ishami rishinzwe gukurikirana abakekwaho gukora jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994 bagahunga Igihugu (GFTU).
26
• Kuwa 1 Mata 2019, Umushinjacyaha Mukuru Bwana Jean Bosco MUTANGANA yakiriye Perezida wa IRMCT Mr. AGIUS CARMEL baganira ku mikoranire y‘ Ubushinjacyaha bw‘ u RWANDA na IRMCT.
• Kuwa 6 Kamena 2019, Umushinjacyaha Mukuru wa IRMCT Dr. SERGE BRAMMERTZ yakoreye uruzinduko rw’akazi mu Bushinjacyaha Bukuru aganira n’Umushinjacyaha Mukuru Bwana Jean Bosco MUTANGA ku bufatanye mu gukora iperereza ku bakekwaho jenoside yakorewe Abatutsi bahunze Igihugu.
27
• Kuwa 29 Nyakanga 2019, Umushinjacyaha Mukuru yakiriwe na Philipe MEIRE, Umushinjacyaha Mukuru Wungirije w’ Ububiligi baganira ku mikoranire y’inzego bayobora cyane cyane ku rwego mpuzamahanga.
• Kuwa 31 Nyakanga 2019, Umushinjacyaha Mukuru yakiriwe n’Umushinjacyaha Mukuru wa Espagne baganira ku mikoranire y’ inzego zombi ku rwego mpuzamahanga.
28
c. Gutanga icyangombwa kigaragaza ko umuntu yakatiwe cyangwa atakatiwe n‘inkiko
Kuva Nyakanga 2018 kugeza Kamena 2019, Ubushinjacyaha Bukuru bwatanze ibyangombwa bigaragaza ko umuntu yakatiwe cyangwa atakatiwe n’Inkiko (Criminal Record Certificates) ku bantu ibihumbi mirongo itandatu n‘umunani n’ijana na mirongo itandatu n‘umunani (68,168), bwinjiza mu isanduku ya Leta miliyoni mirongo inani n’ibihumbi magana cyenda na makumyabiri na magana inani (80,920,800 Frw). Muri icyo gihe kandi hinjijwe mu mashini amakuru ku bantu ibihumbi ijana na cumi n‘umunani magana cyenda mirongo irindwi na batanu (118,975) bakatiwe n’inkiko.Mu rwego rwo kunoza no kwihutisha serivise zihabwa abaturage, ku bufatanye n’umushinga wa Rwanda Online binyuze mu Irembo, ubu icyangombwa kigaragaza ko umuntu yakatiwe cyangwa atakatiwe n’Inkiko gitangwa hifashishijwe ikoranabuhanga.
4.3.2 IBYAGEZWEHO MU BUGENZUZI BW’UBUSHINJACYAHA BUKURU
Duhereye ku igenamigambi ry’Ubugenzuzi bw’Ubushinjacyaha Bukuru ry’umwaka wa 2018-2019, ubugenzuzi bwakoze ibikorwa by’ingenzi bikurikira:
a. Kwakira no gucyemura ibibazo by’abaturage bagana Ubushinjacyaha Bukuru
Ubugenzuzi bwakiriye abaturage ijana na mirongo itatu na batandatu (136) bunashakira ibisubizo ibibazo byabo.
b. Ibibazo by’Abaturage mu nyandiko.
Ubugenzuzi bw’Ubushinjacyaha bwakiriye bunasubiza amabaruwa igihumbi magana abiri na mirongo icyenda n’imwe (1,291) yavuye hirya no hino mu gihugu.
29
c. Gukora igenzura ry’amadosiye yakozwe n’abashinjacyaha.
Muri Kanama 2018, Ubugenzuzi bwakoze igikorwa cy’igenzura ku ngano (quantity) ndetse n’ubwiza (quality) by’amadosiye 22,908 imwe ku yindi yakozwe n’abashinjacyaha bose kuva Mutarama kugeza Kamena 2018, ni ukuvuga:
• Amadosiye 90 yakozwe n’Abashinjacyaha ku Rwego rw’Igihugu;• Amadosiye 7,007 yakozwe n’abashinjacyaha ku Rwego rwisumbuye;• N’amadosiye 15,811 yakozwe n’abashinjacyaha ku rwego rw’ibanze.
Muri Gashyantare 2019, Ubugenzuzi bwagenzuye ingano n’ubwiza by’amadosiye 21,575 yakozwe kuva Nyakanga kugeza Ukuboza 2018, ni ukuvuga:
• Amadosiye 53 yakozwe n’Abashinjacyaha ku Rwego rw’Igihugu;• Amadosiye 6,380 yakozwe n’abashinjacyaha ku Rwego Rwisumbuye;• Amadosiye 15,142 yakozwe n’abashinjacyaha ku Rwego rw’Ibanze.
d. Gukurikirana imyitwarire y’abakozi b’Ubushinjacyaha Bukuru
Mu rwego rwo gukurikirana imyitwarire y’Abakozi b’Ubushinjacyaha Bukuru no gushakira imyanzuro ibibazo byagaragaye, kuva Nyakanga 2018 kugeza Kamena 2019, Ubugenzuzi bw’Ubushinjacyaha bwakoze iperereza ku myitwarire y’abakozi cumi na barindwi (17), hafatwa ibyemezo bitandukanye.
4.3.3 IBYAGEZWEHO MU BUNYAMABANGA BUKURU BW’UBUSHINJACYAHA BUKURU
• Hateguwe igenamigambi n’ingengo y’imari ingana na 6,786,938,892 Frw by’umwaka wa 2019-2020;
• Hakurikiranywe ishyirwamubikorwa ry’igenamigambi n’ingengo y’imari by’umwaka wa 2018-2019; ingengo y’imari yashyizwe mu bikorwa ku kigero cya 100%, ifasha Ubushinjacyaha Bukuru kwesa imihigo bwari bwihaye ku kigero cya 93.6% nk’uko byagaragajwe haruguru;
• Muri uyu mwaka ushize, abakozi 48 bagengwa n’amasezerano bashyizwe mu myanya;
• Mu rwego rwo kwihutisha ikoranabuhanga mu Bushinjacyaha Bukuru, uyu mwaka Ubushinjacyaha Bukuru ku bufatanye na Minisiteri y’imari n’igenamigambi bwatangiye gushyira mu bikorwa umushinga bwise SMART NPPA hakaba haratangiye kuvugurwa software ya Casier Judiciaire ndetse n’iy’Ishami rishinzwe kurengera no gufasha abatangabuhamya n’abahohotewe;
• Mu rwego rwo kwongerera abakozi ubumenyi, muri uyu mwaka wa 2018-2019, Abashinjacyaha batatu (3) n’Abafasha b’Ubushinjacyaha 5 bakurikiranye amasomo (legal practice) muri ILPD.
4 Emerging and special crimes includes: Economic & financial crimes, GBV, child abuse & family crimes, Genocide ideology & related crimes, Human trafficking, cyber-crimes, international and cross border crimes.
30
5. IMIHIGO YA 2019-2020
Muri uyu mwaka wa 2019-2020, Ubushinjacyaha Bukuru bwihaye intego 7 z’ingenzi zikubiye mu mbonerahamwe ikurikira:
No Umuhigo Igipimo (indicator) Intego (target)
1. Kunoza serivisi z’Ubushinjacyaha Bukuru bwongera icyizere bugirirwa n’abaturage
Public trust and confidence in prosecution services
93%
2. Kuzamura ikigero rusange cyo gukora amadosiye Ubushinjacyaha Bukuru bwakira
Amadosiye yakozwe ku ijana 99.%
3.Kwihutisha ikurikiranwa ry’abakekwaho jenoside yakorewe abatutsi mu 1994 bahunze Igihugu
Umubare w’amadosiye yafatiwe umwanzuro 280
4.
Kwihutisha ikorwa ry’amadosiye y’abakekwaho ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu agaragara muri raporo y’Umugenzuzi Mukuru w’imari ya Leta (2016-17 na 2017-18)
Amadosiye yakozwe ku ijana
100% (2016-17)
50% (2017 - 18)
5.Kuzamura ikigero Ubushinjacyaha butsindiraho imanza z’ibyaha byihariye bwaregeye Inkiko (emerging and special crimes2)
Ikigero cyo gutsindiraho imanza (Conviction rate) 86%
6. Kuzamura ikigero Ubushinjacyaha butsindiraho imanza muri rusange
Ikigero cyo gutsindiraho imanza (Conviction rate) 90,5%
7. Kunoza serivisi zihabwa abahohotewe n’abatangabuhamya
Ikigero abahohotewe n’abatangabuhamya bishimira service bahabwa
93%
8.Kunoza serivisi zo gutanga icyangombwa kigaragaza ko umuntu yakatiwe cyangwa atakatiwe n’Inkiko
Ikigero cy’abahabwa iki cyangomwa mu buryo bw’Ikoranabuhanga (e-criminal record service )
100%
31
6. UMWANZURO
Uyu mwaka urangiye wa 2018-2019, hashyizwe imbaraga nyinshi mu gufatira umwanzuro amadosiye yashyikirijwe Ubushinjacyaha Bukuru mu rwego rwo kurwanya ko hakongera kuvuka ibirarane, kuko nk’uko bigaragara ku rupapuro rwa gatandatu, mu madosiye 45,444 yinjiye mu Bushinjacyaha Bukuru, amadosiye 45,267angana na 99.60% y’ayinjiye yafatiwe umwanzuro.
Muri uyu mwaka ushize kandi hitawe ku kwongera ubwiza bw’amadosiye yakozwe, kuko mu madosiye 25,528 yasomwe n’Inkiko, 22,981 angana na 90.0% Ubushinjacyaha bwarayatsinze.
Ikindi cyitaweho cyane nk’uko bigaragara mu mihigo y’Ubushinjacyaha Bukuru, ni ugukurikirana abakekwaho icyaha cya jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994 bahunze Igihugu, kuko uyu mwaka amadosiye 355 yafatiwe umwanzuro, hakorwa inyandiko zitanga ibirego 161 zinoherezwa mu Bihugu baherereyemo.
Uyu mwaka kandi hanafashwe ingamba zo kwihutisha ikorwa ry’amadosiye y’ibyaha byihariye, cyane cyane ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu, ibyaha by’ihohotera rishingiye ku gitsina, gucuruza abantu, ingengabitekerezo ya jenoside n’ibyaha bifitanye isano nayo ndetse n’ubwicanyi n’ibyaha bifitanye isano nabwo.
Muri uyu mwaka wa 2019-2020 Ubushinjacyaha Bukuru buzakomeza gushyira imbaraga mu kwihutisha akazi no kunoza serivise buha abaturage, bugerageza gutanga icyangombwa kigaragaza ko umuntu yakatiwe cyangwa atakatiwe mu buryo bw’ikoranabuhanga (agifatira aho ari), mu rwego rwo gushyira mu bikorwa intego bwihaye no gufatanya n’izindi nzego kugera ku ntego za NST-1 na Vision 2050.
Ibi Ubushinjacyaha buzabigeraho burushaho gukora kinyamwuga, buha ingufu amashami yihariye y’Ubushinjacyaha Bukuru ni kuvuga: irishinzwe gukurikirana abasize bahekuye u Rwanda bagahungira hanze y’Igihugu, irishinzwe gukurikirana abacyekwaho ibyaha by’ihohoterwa rishingiye ku gitsina n’irishinzwe gukurikirana abacyekwaho ibyaha bimunga ubukungu bw’Igihugu, ibiyobyabwenge n’ingengabitekerezo ya jenoside n’ibyaha bifitanye isano nayo.
Hazashyirwa kandi ingufu mu mahugurwa y’abakozi b’Ubushinjacyaha Bukuru haba mu gihugu no hanze yacyo, kugira ngo akazi karusheho gukorwa kinyamwuga ndetse no kwihuta kandi turushaho kongera umusaruro.
Jean Bosco MUTANGANA
Umushinjacyaha Mukuru