საქართველოს მუნიციპალური განვითარების ფონდი

თავდაპირველი გარემოს დაცვის კვლევა

ბათუმის ნაპირდაცვის მშენებლობის უზრუნველყოფისთვის

პროექტის სახელი:

მდგრადი ურბანული ტრანსპორტის ინსვესტირების პროგრამა – ტრანშე 4

დონორი: აზიის განვითარების ბანკი

მოამზადა: ტექნიტალ SpA, სთიჩინგ დელტარესი, შპს სონდერს გრუპი

საქართველო

მარტი 2015

გვერდი 2, 238დან

საძიებელი

A. რეზიუმე 13

B. შესავალი 19

C. მთავრობის პოლიტიკა, სამართებლივი და

ადმინისტრაციული სტრუქტურა 22

C.1. ადმინისტრაციული სტრუქტურა საქართველოში 22

C.2. კანონმდებლობა 27

C.2.1. ჩარჩო კანონმდებლობა 27

C.2.2. სხვა გარემოს დაცვის კანონები 29

C.2.3. შესაბამისი პოლიტიკა, სამართლებრივი და მარეგულირებელი

მოთხოვნები 36

C.2.4. შესაბამისი და მოქმედი მოთხოვნები ნებართვის მისაღებად 39

C.3. ნებართვები 46

C.3.1. გარემოზე ზეგავლენის შეფასება 47

C.3.2. მასალის ამოღება 47

C.3.3. ზოგადი ნარჩენების გატანა 47

C.3.4. საშიში ნარჩენების გატანა 47

C.4. გარემოს დაცვითი პოლისი და კანონმდებლობა 47

C.5. საერთაშორისო კონვენცია და შეთანხმებები 48

C.6. ADB-ს გარემოსდაცვითი და სოციალური მოთხოვნები 49

C.6.1. აზიის განვითარების ბანკი (ADB) დაცვის პოლიტიკა 49

C.7. საქართველოს ეროვნული კანონმდებლობისა და ADB

მოთხოვნათა შედარება 54

C.8. ADB-სა და საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნებს შორის

ჰარმონიულობა 57

D. პროექტის აღწერილობა 58

D.1. პროექტის კატეგორია 58

D.2. პროექტისთვის საჭირო 58

D.3. პროექტის მდებარეობა 59

D.4. პროექტის აღწერილობა 60

D.4.1. სანაპირო დაცვის ჰიდროტექნიკური სტრუქტურა 60

D.5. სამუშაო და სასაწყობე ადგილი 61

გვერდი 3, 238დან

D.6. პროექტის განხორციელების შემოთავაზებული გრაფიკი 62

E. გარემოს არსებული მდგომარეობა 63

E.1. რეგიონული პარამეტრები 63

E.2. კლიმატი და ატმოსფერო 64

E.3. რადიაციული ფონი 70

E.4. ხმაურის ფონი 70

E.5. გეოლოგიური და გეოტექნიკური მახასიატებლები 70

E.5.1. გეოლოგიური მოხაზულობა 70

E.5.2. ნიადაგის შესწავლა 73

E.6. სანაპიროს აგებულება 75

E.6.1. ისტორიული განვითარება 79

E.6.2. ბოლო ევოლუცია 81

E.6.3. ახლდანდელი მდგომარეობა 85

E.7. ზღვის ფსკერის მდგომარეობა 104

E.7.1. ნალექის მახასიათებლები 104

E.7.2. სტრატიგრაფული ერთეულები 105

E.8. სეისმური აქტივობა 107

E.9. ზედაპირული წყალი 108

E.9.1. მდინარე ჭოროხი 108

E.9.2. შავი ზღვა 112

E.10. მდინარის კალაპოტის მდგომარეობა 114

E.10.1. ანთროპოგენური ფაქტორებით გამოწვეული ცვლილებები

მდინარის რეჟიმში 121

E.10.2. ანალიზები რიცხვითი მოდელებით 124

E.10.3. დასკვნები 128

E.11. მეტეო-საზღვაო პირობები 129

E.11.1. წყლის დონეები 129

E.11.2. ქარები 129

E.11.3. ზღვის ტალღები 133

E.11.4. შერწყმული მოცულობები ექსტრ. ანალიზზე 137

E.11.5. ტალღები ნაპირთან ახლოს 139

E.12. გრუნტის წყლები 150

E.13. ეკოლოგიური რესურსები 153

E.13.1. ფლორა და ფაუნა 153

E.13.2. ზღვის ფსკერის სისტემა 157

E.13.3. დაცული ტერიტორიები 161

E.14. ეკონომიკური განვითარება 162

E.14.1. ინფრასტრუქტურული ობიექტები 163

გვერდი 4, 238დან

E.14.1.1 წყალმომარაგება და საკანალიზაციო სისტემა 163 E.14.1.2 ნარჩენები და ნაგავსაყრელი 163 E.14.1.3 ტრანსპორტირება 164

E.14.2. სოფლის მეურნეობის განვითარება და ენერგო ობიექტები 168

E.14.3. ტურიზმი 168

E.15. სოც-კულტურული რესურსი 169

E.15.1. მოსახლეობა და საზოგადოება 169

E.15.2. ჯანდაცვის ობიექტები 170

E.15.3. საგანმანათლებო ობიექტები 171

E.15.4. კულტურული მემკვიდრეობა 171

F. გარემოზე სავარაუდო ზემოქმედება და შემამსუბუქებული

გადაწყვეტილებები 173

F.1. გარემოზე სავარაუდო ზემოქმედება და შემამსუბუქებელი

ზომები 173

F.2. ჰაერის ხარისხი და ხმაური 177

F.2.1. ხმაური, აირი და მტვერი ატმოსფეროში გამოწვეული

სამშენებლო ქმედებების შედეგად 177

F.2.2. შემამსუბუქებელი ღონისძიებები 180

F.3. ზედაპირული წყლები 180

F.3.1. ზღვის წყლის ხარისხი 180

F.3.2. მტკნარი წყალი 181

F.3.3. შემარბილებელი ღონისძიებები 181

F.4. ნიადაგი 181

F.4.1. ნიადაგის გამოყენება 181

F.4.2. რესურსები / კარიერის ობიექტები 181

F.4.3. მდინარის კალაპოტი 184

F.5. ეკოლოგია 184

F.5.1. ზღვის ბინადარნი 185

F.5.2. მტკნარი წყლის ბინადარნი 185

F.5.3. დარღვევა ჰაერის/ხმაურის არსებობის გამო 185

F.5.4. შემამსუბუქებელი ზომები 185

F.6. ლანდშაფტი 187

F.6.1. შემსუბუქება 188

F.7. სამშენებლო ნარჩენები 188

F.7.1. მუნიციპალური ნარჩენები 188

F.7.2. სამედიცინო ნარჩენები 189

F.7.3. უსაფრთხო სამშენებლო ნარჩენები 189

F.7.4. შემსუბუქება 189

F.8. სოციალური ასპექტები 189

გვერდი 5, 238დან

F.8.1. მოძრაობის დარღვევა, არეულობა ჰაერის/ხმაურის ხარისხის

გამო 190

F.8.2. სამუშაო ძალა 190

F.8.3. განსახლება 190

F.8.4. შემამსუბუქებელი ღონისძიებები 190

F.9. კულტურული მემკვიდრეობა 191

F.9.1. შემამსუბუქებელი ღონისძიებები 191

G. ალტერნატივების ანალიზი 193

G.1. ტალღმტეხები (ალტერნატივები 1) 193

G.2. პლაჟის გამოკვება სანაპიროს ჩრდილოეთიდან მოპოვებული

მასალით (ალტერნატივა 2) 194

G.3. პლაჟის კვება მდინარიდან ამოღებული მასალით და/ან ბათუმის

სანაპირო სისტემის სხვა გარე წყაროდან (ალტერნატივა 3) 197

G.3.1. დასკვნა 198

H. ინფორმაციის გამოქვეყნება, კონსულტაცია და მონაწილეობა 200

H.1. კონსულტანტების შეხვედრა 201

H.2. შეხვედრის ოქმი 206

I. საჩივრების დაკმაყოფილების მექანიზმი 217

J. გარემოს დაცვის მართვის გეგმა 222

J.1. ზემოქმედების რეზიუმე 222

J.2. შემოთავაზებული შემარბილებელი ღონისძიებების აღწერა 224

J.3. მონიტორინგის პარამეტრების და პროგრამის აღწერა 230

J.4. საჯარო საკონსულტაციო აქტივობები 233

J.5. ზემოქმედების შემამსუბუქებელი და მონიტორინგის

მოთხოვნების პასუხისმგებლობების აღწერა 233

J.6. წინასწარი ხარჯთაღრიცხვები 236

K. დასკვნები და რეკომენდაციები 238

გვერდი 6, 238დან

სურათების ჩამონათვალი

Fig. A.1 - შემოთავაზებული სანაპიროს დაცვის სამუშაოების გეგმა 16

სურ. D.1: დაზიანებული ახლადაშენებული ბულვარი აჭარაში 59

სურ. D.2: საპროექტო ტერ. მდებარეობა 60

სურ. E.1: საქართველოს მდებარეობა სამხრეთ -აღმოსავლეთ ევროპისა და

დასავლეთ აზიის გზაჯვარედინზე 63

სურ. E.2: საქართველოს ადმინისტრაციული ერთულები 64

სურ. E.3: 2013 წელს ბათუმის ჰაერის ტემპერატურა (www.weatherspark.com) 66

სურ. E.4: გასულ წელში ტემპერატურა, ქარის სიჩქარე და მიმართულება (ოქტ

ომბერი 2013-ნოემბერი 2014) ბათუმში (www.weatherspark.com). 67

სურ. E.5: ჰაერის ხარისხი ბათუმში (გარემოს დაცვის სამინისტროს მონაცემები) 68

სურ. E.6: გეოლოგიური მონახაზი - შავი ზღვის მთავარი ტექტონიკური ერთეული 71

სურ. E.7 - გეოლოგიური მონახაზი - წყალქვეშა კანიონები ბათუმის სანაპიროს

გასწვრივ 73

სურ. E.8 - მიწის შესწავლა - 2014 წელს ჩტარებული კვლევის ადგილმდებარობის

გეგმა 75

სურ. E.9: 3D-ჩვენება წყალქვეშა კანიონებისა ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ 76

სურ. E.10: ბათუმის სანაპირო (ლურჯი ) 1830წ, წითლად აღნიშნული 79

სურ. E.11: სანაპიროზე გადატანის სქემა , აჭარის სანაპირო (ნ. წივწივაძე,

საქართველოს ეროვნული ოკეანოგრაფიის კომისის) 81

სურ. E.12: მით. ხაზი და მონაკვეთები სანაპიროს სიგანის აზომვებზე 82

სურ. E.13: სანაპიროს საერთო სიგანე , 2001 და 2007 კვლევების შედარება 83

სურ. E.14: სანაპიროაზე აზომილი პლაჟის სანაპიროს საერთო ცვლილება 2007 და

2014 კვლევების მონაცემთა შედარება 84

სურ. E.15: პლაჟის სიგანეში საერთო ცვლილება, აზომილი სანაპიროს გასწვრივ 2001

და 2014 კვლევები 85

სურ. E.16: გეგმა გვიჩვენებს კვლევის მდებარეობას, კვლევის ტრანსეკტებს და

ბათიმეტრული კონტურის ხაზებს 86

სურ. E.17: სანაპიროს ორიენტაციის სქემატიზაცია 87

სურ. E.18: ბათუმის კონცხის მორფილოგია 88

სურ. E.19: სანაპირო ზოლის ორიენტაციის ცვლილება მდინარის შესართავთან

მიმართებაში 89

გვერდი 7, 238დან

სურ. E.20: სანაპიროს ცენტრალურ ნაწილში გამოკვლეული პროფილები.

ვერტიკალური მაშტაბი შემცირებულია 20ჯერ 91

სურ. E.21: გამოკვლეული პროფილები მდინარე ჭოროხის შესართავში.

ვერტიკალური მაშტაბი გაზრდილია 4-ჯერ 94

სურ. E.22: გამოკვლეული პროფილები ბათუმის კონცხის გასწვრივ (პროფილები 27

31-ის გასწვრივ). ვერტიკალური შკალები გაზრდილია 4-ჯერ. 96

სურ. E.23: გამოკვლეული პროფილები ბათუმის კონცხის გასწვრივ (პროფილები 32

37-ის გავლით). ვერტიკალური მაშტაბი გაზრდილია 4 ჯერ. 97

სურ. E.24: სანაპიროს ხედი კონცხთან ახლოს 99

სურ. E.25: კონცხის ნაპირის საჰაერო ხედი 99

სურ. E.26: გამოკვლეული წყლის ზედა პროფილები (პროფილები 1-დან 26-მდე).

ვერტიკალური მაშტაბი გაზრდილია 20-ჯერ 100

სურ. E.27: გამოკვლეული წყლის ზედა პროფილები (პროფილები 27-დან 35-ის

გასწვრივ). ვერტიკალური მაშტაბი გაზრდილია 20-ჯერ 104

სურ. E.28:წყლის ხაზთან არსებული კენჭი (მარცხნივ) და სანაპიროს ზედა ნაწილზე

(მარჯვნივ) 104

სურ. E.29 : სტარტიგრაფიული ერთეულები - ფენის გრანულების ზომა I, II, III 106

Fig. E.30:სტრატიგრაფიული ერთეულები - განივი კვეთი 1-1’ სანაპიროს გასწვრივ

მდინარე ჭოროხის შესართავიდან ბათუმის კონცხამდე 107

სურ. E. 31: სეისმური მონახაზი - საქართველოს PGA რუკა 108

სურ. E. 32: ჭოროხი-აჭარისწყალის აუზი (წყარო: მდინარის აუზის

ანალიზები ჭოროხი-აჭარისწყალის აუზში, საქართველო-საერთაშორისო

მდინარის აუზების გარემოს დაცვა, 2013) 109

სურ. E. 33: ყოველთვიური საშუალო განტვირთვა ერგეში (არკადისის,

ალკიონის მიხედვით, HKV კონსულტანსი, 2000) 115

სურ. E. 34: მირვეთში აღებული გრანულების ზომა (2009) 115

სურ. E. 35: ერგეში აღებული გრანულების ზომა (2009) 116

სურ. E. 36: მახოში აღებული გრანულების ზომა (2009) 116

სურ. E. 37: მდინარის დატოტვილი და კლაკნილი კალაპოტები 117

სურ. E. 38: გადასვლა კლაკნილიდან დატოტვლში ეგრეს ახლოს 117

სურ. E. 39: დატოტვის განვითარება მდინარე ჭოროხის შესართავთან ახლოს (2007) 118

სურ. E. 40: მდინარე ჭოროხის დელტა 119

სურ. E. 41მდინარე შოროხის შესართავი - ზღვის ხედი (მარცხნივ) და ზედა

მიმართულება (მარჯვნივ) მდინარის მარჯვენა სანაპიროდან 119

გვერდი 8, 238დან

სურ. E. 42: მდინარის ნაპირი ჭოროხის მარჯვენა მახარეს, შესართავთან

ახლოს 120

სურ. E. 43: მდინარე ჭოროხის შესართავის და კახავერის დაბლობის

ისტორიული განვითარება (შპს გამა ქონსალთინგის მიხედვით, 2011) 121

სურ. E. 44: მოქმედი და მშენებარე კაშხლების სქემატურ სექციური-ხედი

მდინარის მთავარ კალაპოტზე (შპს გამა ქონსალთინგი, 2011) 123

სურ. E. 45 -ნალექის მოძრაობა კაშხალთან ერთად (sim 3b) , მოცემული "ბუნებრივი"

ნალექის მოძრაობის პროცენტად 127

სურ. E. 46: წლიური ქარის კლიმატი აღმოსავლეთ ნაწილში შავი ზღვისა 130

სურ. E. 47: ექსტრ. მოვლენათა ანალიზი ზღვაზე ქარის ვითარება (U10).

ზემოთ აღნიშნული: ექსტრ. ქარის მდგომ. სექტორზე 245° - 305°. მოც.

ქვემოთ: ექსტრ. ქარის მდგომარეობა სექტორზე 305° - 5° 133

სურ. E. 48 -ტალღის ცხრილი შჯამებით ოფშორული ტალღის დაყოფით,

სიმაღლისა და ტალღის მიმართულების მიხ. 134

სურ. E. 49 -ტალღის სიმაღლე მიღებული ERA-დან (ზედა პანელი) და ტალღის

სათვალთვალო III შავი ზღვის მოდელი (ქვედა პანელი), გრძივი = 40.5 E;

განივი = 42 N 136

სურ. E. 50- ექსტრ. მოვლენათა ანალიზი ნაპირს გარე ვით. მიღებული შემდეგ

ადგილებზე : 41.25°E; 42°N . შტრიხები აღნიშნავს 95% ინტერვალს.

ტალღის სიმაღლეს სხვადასხვა პერიოდში 137

სურ. E. 51 -წყობილი ბადეები გამოყენებული დელტა3D-ტალღის მართვა 139

სურ. E. 52- მდებარეობის აღნიშვნის გეგმა საკვლევი ტრანსექტების და

ბათიმეტრიული საკონტროლო ხაზები (TEMA, 2014) 141

სურ. E. 53 - ბათუმის ბათიმეტრიული მოდელი 142

სურ. E. 54 - ახლო სანაპიროს ტალღის კლიმატი ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ,

წყლის სიღრმეზე -6 მ 143

სურ. E. 55- ახლო სანაპიროს ტალღის კლიმატი ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ

წყლის სიღრმეზე -6 m: გად. ბათუმის კონცხი 144

სურ. E. 56 - ტალღის სიმაღლე ექსტრემ. მდგომარეობაზე ბათუმის სანაპიროს

გასწვრივ სხვადასხვა კომბინაციებზე განმ. პერიოდისა, წყლის დონეები,

ტალღის მიმართულება. სცენარების დანომრვა იხ. თავში . E.15 147

სურ. E.57 - ტალღა და ქარი ორ-სივრცულ რუქაზე ექსტრ. სცენარზე ნომ.1.

ფერი აღნიშნული ფონზე აღწერს ტალღის სიმაღლეს, თეთრი ვექტორები

შემომავალი ტალღის მიმართულებას, ვარდისფერი ქარის

მიმართულებას 148

სურ. E.58 - ტალღა და ქარის ორ-სივრც. რუქა ექსტრ. სცენარზე

ნომ.1 - გადიდება ჩრდ. კანიონის მიმართ. ფონის ფერი აღწერს ტალღის

გვერდი 9, 238დან

სიმაღლეს, თეთრი ვექტორი შემომავალი ტალღის მიმართულებას,

ვარდისფერი ქარის მიმართულებას 148

სურ. E.60: გრუნტოვანი წყლის წყალშემცველი ჰორიზონტი ჭოროხი-აჭარისწყალის

მთავარი ავზისა (წყარო: მდინარის ავზის ანალიზი ჭოროხი-აჭარისწყლის

მთავარ ავზზე , საქართველო – გარემოსდაცვა საერთაშორისო მდინარის

ავზებზე, 2013) 150

სურ. E.61: მნიშვნელოვანი ტერიტორიები განხილული ევროკავშირის

“საერთაშორისო მდინარის ავზის გარემოსდაცვით პროექტში ”. 159

სურ. E.62: პარკების მდებარეობა ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტში. 162

სურ. E.63: სამგზავრო ბრუნვის მაჩვენებლები ტრანსპორტით 2010-2013 -ში

ბათუმის ტერიტორიაზე (ათასი მგზავრი) 165

სურ. E.64: სოციალური და ეკონომიკური მაჩვენებლები (თვითმმართველი ქალაქი

ბათუმიდან, მდგრადი ენერგო ქმედების გეგმა) 170

სურ. F.1 - სამხრეთი ჯებირის ტიპიური მონაკვეთი, 2კმ სიგრძის 178

სურ. F.2 - long.ჩრდილოეთი ჯებირის ტიპიური მონაკვეთი, მეწყერისაგან დამცავი,

300მ 179

სურ. G.1 - 2014 – 2044 გეგმის ხედი სავარაუდო სანაპიროს ცვლილების

პერიოდისთვის 1ალტერნატივისთვის 193

სურ. G.2 - ექსკავაციის სქემატიზაცია - კვების პროცესი 195

სურ. G.3 - ექსკავაციის სამოქმედო სქემა ნაპირის ჩრდილოეთ ნაწილში 196

Fig. G.4 - სანაპიროს მონაკვეთის ჩრდილოეთ მონაკვეთის კვების სქემა 196

სურ. G.5 - სანაპიროს სავარაუდო ცვლილებები 30 წლის განმავლობაში (ლურჯიდან

წითლამდე) მე-2 ალტერნატივისთვის 197

სურ. G.6 - სავარაუდო ცვლილებები სანაპიროს მომავალ ი 30 წ(ლურჯიდან წითელ

ფერში ) ალტერნატივა 3. 198

გვერდი 10, 238დან

ცხრილების ჩამონათვალი

ცხრ. C.1: წარმოდგენილი პროექტის პრინციპული კანონები და რეგულაციები 36

ცხრ. C.2: ქმედებათა ცხრილი და პასუხისგებლობა EIA სახ. კანონითა და ADB

პოლიტიკით 56

ცხრ. E.1: ჰაერის ყოველთვიური ტემპერატურა და მათი განსხვავებები 66

ცხრ. E.2: ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებების მაქსიმალური დასაშვები

კონცენტრაცია ქართული და საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად 69

ცხრ. E.3: წყალქვეშა ქანობი - ცენტრალური ნაწილი 91

ცხრ. E.4: წყალქვეშა ნაპირის ქანობი - ჭოროხის კანიონის საპირისპიროდ 92

ცხრ. E.5: წყალქვეშა ნაპირის ქანობი - ბათუმის კონცხის გასწვრივ 94

ცხრ. E.6: წყალზედა ნაპირის მახასიათებლები - ცენტრალური ნაწილი 98

ცხრ. E.7: წყალზედა ნაპირის მახასიათებლები - ბათუმის კონცხის გასწვრივ 101

ცხრ. E.8: გაზომილი საშუალო დიამეტრი (დ50) სხვადასხვა პროფილებისათვის

(სამხრეთიდან ჩრდილოეთით) და სხვადასხვა პოზიციები პროფილების

გასწვრივ. 104

ცხრ. E.9: მრავალწლიანი საშუალო ყობველთვიური და ყოველწლიური

განტვირთვები (მ³/წმ) მდინარე ჭოროხისათვის რომელიც გაზომილ იქნა

ჰიდროლოგიულ საზომ ობიექტზე 111

ცხრ. E.10: მრავალწლიანი საშუალო ყობველთვიური და ყოველწლიური დინება

(მ³/წმ) მდინარე ჭოროხისათვის რომელიც გაზომილ იქნა

ჰიდროლოგიულ საზომ ობიექტზე 111

ცხრ. E.11: მდინარე ჭოროხის გრანულომეტრიული ნალექის შემადგენლობა Erge-ის

საზომ ობიექტზე 112

ცხრ. E.12: საპროექტო წყლის დონე სხვადასხვა კლიმატური სცენარების

ცვლილებისათვის. 113

ცხრ. E.13: რეგიონში მდინარის ნატანის საშუალო დიამეტრის დინამიკა (შპს გამა

ქონსალთინგი, 2011) 122

ცხრ. E.14: სიმულაცია სიტუაციასთან მიმართებაში 124

ცხრ. E.15 - დროის განმავლობაში ნალექის ტრანსპორტი სიმულაციებში

შედარებული ბუნებრივ სიტუაციასთან (ექსტრაპოლაციური

მნიშვნელობები მონიშნულია იტალიკით) 126

ცხრ. E.16: პროექტის წყლის დონეები ზღვის დონის მომატების სხვადასხვა

სცენარებისთვის (ARCADIS-ის შემდეგ; 2012) 129

ცხრ. E.17: ექსტრ. არის მდგომარეობა სხვადასხვა პერიოდებზე და ქარის სექტორები 131

გვერდი 11, 238დან

ცხრ. E.18: ექსტრ. ტალღების მდგომ. სხვადასხვა პერიოდში 137

ცხრ. E.19: მატრიცა ექსტრ. ტალღების სხვადასხვა კომბინაციათა და ქარის მდგომ.,

გამოყენებული შესასრულებლად ნაპირთან ახლო ექსტრ. მოვლენათა

ანალიზების 138

სურ. E.20: თევზების ბიომრავალფეროვნება, აჭარის სანაპირო . 160

ცხრ. E.21: ჰაერისა და წყლის თვიური ტემპ. და მათი განსხვავება (წყარო:

http://www.geostat.ge/?action=page&p_id=149&lang=eng) 170

ცხრ. F.1: პოტენციური გავლენა მოსალოდნელი სამშენებლო სამუშაოთა შედეგად 173

ცხრ. F.2: პოტენციური გავლენა გათვალისწინებული სამუშაო ფაზაში 176

ცხრ. J.1: გარემოზე ზემოქმედების რეზიუმე 223

ცხრ. J.2: შემარბილებელი ზომები და მონიტორინგის აქტივობები 224

ცხრ. J.3: მონიტორინგის სამუშაოები; ჰაერის ხარისხი 230

ცხრ. J.4: მონიტორინგი სამუშაოები; ხმაური 232

ცხრ. J.5: მონიტორინგის სამუშაოები: ხმელეთის ბინადარნი 232

გვერდი 12, 238დან

LIST OF ACRONYMS

ADB - Asian Development Bank

CAS - Center of Archaeological Search of the Ministry of Cultur

MoE - Ministry of Environmental Protection

IEE - Initial Environmental Examination

GIS - Geographical Information Systems

EMP - Environmental Management Plan

MAC - Maximum Admissible Concentrations

RAP - Resettlement Action Plan

MoA - Ministry of Agriculture

MLHSP - Ministry of Labor, Health and Social Protection

GOG - Government of Georgia

NGO - Nongovernment Organization

MUFSRA - Management Unit for Food Safety and Risk Analyze of the Ministry of the Agriculture

FS - Feasibility Study

MDF - Municipal Development Fund

EIP - Environmental Impact Permit

MoESD - Ministry of Economy and Sustainable Development

SPS - Safeguard Policy Statement

MoRDI - Ministry of Regional Development and Infrastructure

გვერდი 13, 238დან

A. რეზიუმე

აღნიშნული ანგარიშის მიზანი არის საწყისი გარემოს დაცვის კვლევის (IEE)

წარმოდგენა, როგორც მნიშვნელოვანი საშუალება, რომელიც აერთიანებს

გარემოს დაცვასთან დაკავშირებულ საკითხებს საპროექტო დონეზე.

აქ წარმოდგენილი ბათუმის სანაპირო ზოლის გარემოსდაცვის კატეგორია

არის B (აზიის განვითარების ბანკის დაცვის პოლიტიკის განაცხადი, 2009); B

კატეგორიაში შესული ინფრასტუქტურას სავარაუდოდ არ აქვს მნიშვნელოვანი

შეუქცევადი ან მუდმივი ნეგატიური ზემოქმედება მშენებლობის

მიმდინარეობისას ან მის შემდეგ. ამ კატეგორიის პროექტებისთვის ADB

მოითხოვს თავდაპირველი გარემოსდაცვის ანგარიშის (IEE) კვლევის

მომზადებას.

ბათუმი არის აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის დედაქალაქი და

წარმოადგენს საქართველოს შავი ზღვის ზოლის ქალაქებიდან ერთ-ერთ

ყველაზე მთავარ ქალაქს, თავისი მნიშვნელოვანი როლით ეკონომიკაში,

კულტურული და ტურისტული განვითარების როლით. სანაპირო

განვითარება არის ერთ-ერთი პრიორიტეტი იმ ინფრასტრუქტურული

პროექტებიდან, რომელიც ხელს შეუწყობს ქალაქის და რეგიონის მომავალ

განვითარებას.

აღნიშნული პროექტის მთავარი მიზანი არის ბათუმის სანაპირო ზოლის

ეროზიისაგან დაცვა. ბათუმის სანაპიროს სამხრეთ-დასავლეთი განიცდის

ძლიერ ეროზიას დაახლოებით 5კმ-ზე. ამ მონაკვეთის გასწვრივ მთელი რიგი

სახლებისა და დამუშავებული მიწებისა დაკარგულ იქნა. სათანადო დამცავი

ზომების გარეშე სანაპიროს ეროზია გაგრძელდება აეროპორტის მხარეს და

ადლიაზე (ბათუმის სამხრეთით მდებარე სოფელი) და შეიძება დააზიანოს

პლაჟები და ბათუმის სანაპირო. შედეგად, ტურიზმის განვითარების

საინვესტიციო კლიმატზე შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს.

პროექტის ალტერნატივების შეფასებამ, სანაპიროს სამხრეთი მონაკვეთის

ეროზიისაგან დასაცავად, გვიჩვენა, რომ მსუბუქი ინტერვენცია, რომელიც

ხასიათდება სანაპიროს ჩრდილოეთ მონაკვეთის ნატანის რეცირკულაციით

(სადაც იგი გროვდება ბუნებრივი ტრანსპორტირების გამო) და სამხრეთ

მონაკვეთზე (საიდანაც იგი მოცილებულია ეროსიის გამო), არის ყველაზე

უფრო ეფექტური გზა სანაპიროს დაცვისათვის და აღსადგენად.

ამიტომ, მთავარი ინტევენცია მიზნად ისახავს ბათუმის სანაპიროს ამ

მონაკვეთის დასტაბილურებას რომელიც ხასიათდება ხელოვნური კვებით

გვერდი 14, 238დან

სანაპიროს სამხრეთ ნაწილში, აეროპორტის ჩრდილოეთით, რომელიც

ვრცელდება პლასჟის სიგრძეზე დაახლოებით 2,000 მეტრზე, სანაპიროს

ჩრდილოეთიდან ამოღებული მასალის გამოყენებით (სადაც სანაპიროს მატება

შეინიშნება). მოდელირების კვლევებმა გვიჩვენა, რომ სამხრეთი სანაპიროს

სტაბილურობისათვის საჭირო მასალის მოცულობა არის 20,000მ³/წელი.

ასევე წარმოდგენილ იქნა სხვა ინტერვენციები დამცავი სამუშაოების ძირითად

სქემაში, ნატანის გზის შესავსებად. ისინი ქვემოთაა მოცემული:

ღრმა კედელი ხელოვნური ჯებირით (მეწყერისაგან დამცავი) სანაპიროს

ზედა ნაწილში, ყველა არსებული ხმელეთის იმფრასტრუქტურის

გეოტექნიკური მახასიათებლებისაგან დასაცავად ჩრდილოეთ მხარეს,

სადაც დემონსტრირებულ იქნა არასტაბილურობა.

2 კმ სიგრძის ბერმა, სანაპიროს სამხრეთის ნაწილში, უნდა აშენდეს

როგორც გაგრძელება არსებული ბერმისა, რათა გაიზარდოს დამცავის

საიმედოობა ზღვისპირა განფენილობის გასწვრივ, სადაც ყველაზე

მძლავრად აღინიშნება ეროზია;

20 m სიგანის ზოლი წვრილმარცვლოვანი ქვიშის პლაჟისა, შედგება 50 m

სიგრძის მოდულებისგან, რათა შეეთავსოს ბულვარის კონტურს, სულ

400 m. მისი მდებარეობა იქნა აღმოჩენილი ადგილებზე რომლებიც

ახლოს მდებარეობს ბულვართან სადაც პლაჟის საერთო სიგანე

შეადგენს 80 m-ზე მეტს, და მისი მიზანია შენარჩუნება თავდაპირველი

პლაჟის სიგანისა, მუდმივი სტრუქტურების მშენებლობის თავიდან

აცილებით, პლაჟის ზედა მხარეს;

ასევე სხვა რეკომენდაციებიც იქნა უზრუნველყოფილი კლიენტთან. რომელიც

მდგომარეობს შემდეგში:

ორგანო რომელიც აკვირდება მდინარის ბოლო ნაწილს მონაკვეთს,

აანალიზებს მდინარის დაცლის რეორიენტირების შესაძლებლობას

ჩრდილოეთით, რათა შემცირდეს ნატანის დანაკარგი კანიონში,

ჩამოტანილი მდინარის მიერ. ამ მიზნით, კვლევები, დათვალიერება და

ანალიზი არის შეთავაზებული კლიენტისთვის.

ბულვარი გადაწეულია 15 მეტრით უკან, 350 მ სიგრძეზე, სანაპირო

ზოლის გასწვრივ, არსებული ტალღათმჭრელის სამხრეთით, რადგან ეს

გახლავთ ერთადერთი შესაძლებლობა რითაც შეიძლება პლაჟის

გვერდი 15, 238დან

გაფართოება რაც საკმაოდ მნიშვნელოვანია ტურისტებისთვის

მიმზიდველ ტერიტორიაზე;

არსებული ტალღათმჭრელი, რომელიც დაზიანებულია, გახლავთ

ფორმაშეცვლილი. აღარ შეიძლება ტალღათმჭრელის გადაშლა ზღვის

მხარეს, რადგან ის უკვე აღწევს კანიონის წვერს, თუმცა ჩარევა

შესაძლებელია მხოლოდ მისი არსებული ზომის გათვალისწინებით,

ბოლო მონაკვეთის დემონტაჟით და შესაბამისი ფორმით მისი

ხელახალი აშენებით.

ეს ჩარევა არ არის შემადგენელი ნაწილი არსებულ სამუშაოთა მასშტაბისა.

დამცავი სამუშაოების გეგმა ნაჩვენებია ფოტოზე Fig. A.1.

გვერდი 16, 238დან

Fig. A.1 - შემოთავაზებული სანაპიროს დაცვის სამუშაოების გეგმა

აღნიშნული IEE უზრუნველყოფს ინფორმაციას:

(i) პროექტის ტერიტორიის ძირითადი გარემოს დაცვის პარამეტრების,

როგორც საბაზისო მონაცემების შესახებ;

გვერდი 17, 238დან

(ii) პროექტზე პოტენციური ზემოქმედების და ზემოქმედების

მახასიათებლებზე, მაშტაბებზე, გავრცელებაზე, ვინ იქნება დაზარალებულთა

ჯგუფი და მათი ხანგრძლივობა;

(iii) პოტენციურ შემამსუბუქებელ ზომებზე, შემსუბუქების ფასების ჩათვლით;

და შეფასებულია, როგორც პროექტის საუკეთესო ალტერნატივა საუკეთესო

სარგებელზე და უმცირეს ხარჯებზე ფინანსური, სოციალური და გარემოს

დაცვის თვალსაზრისით.

საბოლოო ჯამში, IEE უზრუნველყოფს საბაზისო ინფორმაციას მენეჯმენტის

ფორმულირების და მონიტორინგის გეგმისთვის.

ეს ანგარიში წარმოადგენს IEE-ის კვლევის შედეგებს. C თავში, წარმოდგენილია

საბოლოო ეროვნული, ადგილობრივი საკანონმდებლო და

ინსტიტუციონალური ჩარჩო, რომელშიც განხორციელებულია გარემოს

დაცვის შეფასება. ეს ასევე განსაზღვრავს პროექტის შესაბამის საერთაშორისო

შეთანხმებებს რომლის წევრიცაა ქვეყანა.

D თავში წარმოდგენილია პროექტის მოკლე აღწერა.

E თავში წარმოდგენილია არსებული ბუნებრივი მდგომარეობა ბათუმის

სანაპიროს გასწვრივ.

F თავში აღწერილია სოციო-გარემოს დაცვის ზემოქმედება პროექტის მიერ

გამოწვეული (ორივე სამშენებლო და საოპერაციო ფაზებისთვის).

წინამდებარე IEE-ს ანალიზები გვიჩვენებს, რომ მთავარი შესაძლო

ზემოქმედება გამოწვეულია სატვირთოების მოძრაობის გამო (კვებისთვის

ამოღებული კენჭები და ლოდები ჯებირებისთვის) და მოპოვების

საქმიანობები მდინარე ჭოროხში. პირველი შესაძლებლობა გამოიწვევს ჰაერის

და ხმაურის უარყოფით შედეგებს ჰაერის და ხმაურის ხარისხზე და

მოგვიანებით შეიძლება ჰქონდეს მნიშვნელოვანი ზემოქმედება მდინარე

ჭორხის მორფოლოგიაზე. IEE-ის შემსუბუქების ზომები შესაბამისად არჩეული

და აღწერილი იქნა. ისინი ძირითადად შედგება, პირველ შემთხვევაში, კარგ

სამუშაო პრაქტიკას, რომელიც შეაკავებს საზიანო გავლენას ჰაერის ხარისზე,

რომელიც დაკავშირებულია მობილური ბარიერების გამოყენებასთან

საჭიროების შემთხვევაში. დეტალური მონიტორინგის პროგრამა (ჰაერზე და

ხმაურის ხარისზე) ასევე აღწერილ იქნა. რაც შეეხება სახმელეთო ბიოტას

(ავიაფაუნა) საველე კვლევა გათვალისწიენბულია სამშენებლო სამუშაოებთან

ერთად.

გვერდი 18, 238დან

ალტერნატივები, როგორც წარმოდგენილია G თავში, შემუშავებულია ძალიან

კონცეპტუალურ დონეზე და მოთხოვნების საფუძველზე უსაფრთხოების

თვასაზრისით, მაგრამ ასევე სპეციალური მოთხოვნები სივრცითი და

რეკრეაციული ასპექტების გათვალისინებით. თითოეული

ალტერნატივისთვის, მოცემულია დადებითი და უარყოფითი მხარეები.

H თავში და I ანგარიშში ინფორმაცია მღღავნდება, კონსულტაცია და

მონაწილეობა და საჩივრების დაკმაყოფილების მექანიზმი

გათვალისწინებულია ADB-ის მიერ.

K თავში აღწერილია გარემოს დაცვის მენეჯმენტის გეგმა, რომელიც შეეხება

მიმდინარე პროექტს. შემოთავაზებული ზემოქმედებების რეზიუმე

აღწერილია და წარმოდგენილია წინასწარი ხარჯთაღრიცხვაც.

ანგარიშ მთავრება დასკვნებით და რეკომენდაციებით (თავი L).

გვერდი 19, 238დან

B. შესავალი

მიმდინარე ანგარიში არის ბათუმის ნაპირდაცვის სამუშაოებისთვის

გათვალისწინებული თავდაპირველი გარემოს დაცვის კვლევა.

საქართველო თავისი კულტურული და ისტორიული მემკვიდრეობით და

მშვენიერი ლანდშაფტით ხდება უფრო და უფრო პოპულარული

ადგილობრივი და უცხოელი ტურისტებისთვის. უფრო მეტი ტურისტების

მოსახიბლად, ისეთ რეგიონებში, რომელთაც გააჩნიათ უდიდესი ტურისტული

პოტენციალი საჭიროა ინფრასტრუქტურული განვითარება.

ბათუმი, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის დედაქალაქი და შავი ზღვის

ზოლის ერთ-ერთი მთავარი ქალაქია, რომელიც იზიდავს უფრო და უფრო მეტ

ადგილობრივ და საერთაშორისო ტურისტს. ახალი სასტუმროების და

ინფრასტრუქტურის დიდი რაოდენობა შენდება ბათუმის სანაპირო ზოლზე

და დაგეგმილია დიდი რაოდენობის ახალი სასტუმროების და კურორტების

მშენებლობა.

მიხედავად ამისა, ბათუმის სანაპიროს სამხრეთ-დასავლეთი განიცდის ძლიერ

ეროზიას დაახლოებით 5კმ-ზე. ამ მონაკვეთის გასწვრივ მთელი რიგი

სახლებისა და დამუშავებული მიწებისა დაკარგულ იქნა. სათანადო დამცავი

ზომების გარეშე სანაპიროს ეროზია გაგრძელდება აეროპორტის მხარეს და

ადლიაზე (ბათუმის სამხრეთით მდებარე სოფელი) და შეიძება დააზიანოს

პლაჟები და ბათუმის სანაპირო. შედეგად, ტურიზმის განვითარების

საინვესტიციო კლიმატზე შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს.

მდგრადი ურბანული ტრანსპორტის ინსვესტირების პროგრამა (SUTIP) –

ტრანშე 2 მოიცავს ქვე-პროექტს „კონსულტაციის სერვისები ტრანშე 2-ის

ფარგლებში - ბათუმის ნაპირდაცვის გაუმჯობესების საკონსულტაციო

სერვისები“ ცოტა ხნის წინ დაფინანსებულ იქნა სახელმწიფო ბიუჯეტის მიერ.

პროექტის ტერიტორია არის ბათუმის სანაპირო ბათუმის კონცხიიდან

ჩრდილოეთით მდინარე ჭოროხის შესართავის სამხრეთით. ბათუმის სანაპირო

ზოლის პლაჟები ფორმირებულია მდინარე ჭოროხის მიერ ჩამოტანილი

დანალექი ხრეშის მიერ. ორი წყალქვეშა კანიონი მდებარეობს ბათუმის

სანაპიროს სიღრმეებზე: ერთი აღწევს ბათუმის კონცხს ჩრდილოეთით, მეორე

სამხრეთით მდინარე ჭოროხის შესართავის საპირირპიროდ. წინა კვლევებმა

გვიჩვენა, რომ კენჭის ნაწილი მდინარიდან ჩადის კანიონში, აქედან

გამომდინარე ვერ ახერხებს ქვემო-დინების პლაჟების გამოკვებას. გარდა ამისა,

ადამიანურმა ინტერვენციამ მდინარეზე (ნატანის მოპოვება, წყლის დინების

გვერდი 20, 238დან

რეგულირება) შეამცირა დროში ნატანის მოცულობა რომელიც პლაჟზეა

ხელმისაწვდომი და მოსალოდნელია შემდგომი შემცირება მდინარეზე ახალი

დამბების მშენებლობის გამო. შედეგეად მდინარე განიცდის ეროზიას.

წარმოდგენილი ნაპირდამცავი სამუშაოების მთავარი მიზანი არის სანაპირო

ზოლის ეროზიისაგან დაცვა. დამცავ კონსტრუქციებს, რომლებიც

გათვალისწინებულია ბათუმის სანაპირო ზოლის გასწვრივ, ექნება ძირითადი

ზემოქმედება სანაპირო ზონაზე: მსუბუქად ეროზირებული სანაპიროს

ნაცვლად, სანაპირო მდინარე ჭოროხის შესართავსა და ბათუმის კონცხს შორის

იქნება სტაბილური.

ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ, სხვადასხვა ზონები განსხვავდება ნაპირდაცვის

ტიპის მიხედვით:

– მონაკვეთზე დაახლ. 1მ სიგრძის, გამწმენდი ნაგებობიდან აეროპორტამდე,

სადაც პლაჟია, მიმდინარე ეროზია, დაცულია ბერმით (უკვე აშენებული);

– ჩრდილოეთით, 2 კმ სიგრძის მონაკვეთი, უნდა იქნეს დაცული ბერმით +

კვება (აეროპორტიდან ჩრდილოეთით და ზღვის სანაპიროს პარკის ბოლო);

– 300 m სიგრძის მონაკვეთი, ბათუმის კონცხზე, ტერიტორიაზე სადაც

აღინიშნება კანიონის არასტაბილურობა, სადაც ღრმა კედელი ლოდის

დამცავით არის შემოთავაზებული პლაჟის ზედა მხარეს (გადაადგილებადი

დამცავი);

– ქვიშის მოედნები ჩასმული ბულვარში, ტერიტორიაზე სადაც პლაჟის

საერთო სიგანე არის 80 m, 400 m სიგრძის ტერიტორიაზე, მისი მიზანია

შენარჩუნდეს პლაჟის თავდაპირველი სიგანე, მუდმივი სტრუქტურების

მშენებლობის თავიდან აცილებით, პლაჟის ზედა მხარეს,

უზრუნველყოფით “პასიური” დაცვისა

ყველა პროექტში გათვალისწინებული სამუშაოები კლასიფიცირდება როგორც

გარემოს დაცვის B კატეგორია, ADB-ის დაცვის პოლიტიკის განაცხადის (2009)

შესაბამისად. B კატეგორიის ფარგლებში არსებულ ინფრასტრუქტურას არ

უნდა ჰქონდეს მნიშვნელოვანი შეუქცევადი ან ნეგატიური გარემოზე

ზემოქმედება მშენებლობის პროცესში ან მის შემდეგ და საჭიროებს

თავდაპირველი გარემოს დაცვის კვლევას (IEE). ამიტომ აღნიშნული ანგარიში

წარმოდგენილია თუ პროექტზე მოსალოდნელია მცირე ან შეზღუდული

ზემოქმედება, რომელიც ადვილად შეიძლება იქნას პროგნოზირებული ან

შეფასებული და რომლისთვისაც შემსუბუქების ზომები ადვილად იქნება

განხორციელებული.

არსებული IEE-ის მიზანი, ADB-ის დაცვის პოლიტიკის განაცხადის (2009)

თანახმად არის:

გვერდი 21, 238დან

• პროექტის აღწერა;

• ძირითადი გარემოს დაცვის პარამეტრების ინფორმაცია პროექტის

ტერიტორიის შესახებ, როგორც საბაზისო მონაცემები;

• პოტენციური ზემოქმედებების და ზემოქმედებების მახასიათებლების,

განაწილების, ვინ იქნება დაზარალებულთა ჯგუფის და მისი ხანგრძლივობის

შესახებ.

• პოტენციური შემსუბუქების ზომების შესახებ ინფორმაციის მოწოდება

ზემოქმედების ფასების ჩათვლით შესამსუბუქებლად;

• ალტერნატიული პროეტების შეფასება მდგრადობის და ეფექტურობის

თვალსაზრისით;

• მენეჯმენტის და მონიტორინგის გეგმის ფორმულირების საბაზისო

ინფორმაციის უზრუნველყოფა.

გვერდი 22, 238დან

C. მთავრობის პოლიტიკა, სამართებლივი და

ადმინისტრაციული სტრუქტურა

C.1. ადმინისტრაციული სტრუქტურა საქართველოში

საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო (MoENRP)

არის პასუხისმგებელი გაუმჯობესებაზე მთავრობის გარემოსდაცვითი

პოლისისა და აქვს სრული პასუხისმგებლობა ბუნებრივი რესურსების

მართვასა და რადიაციულ უსაფრთხოებაზე. MoENRP შედგება სხვადასხვა

ფუნქციის დეპარტამენტისა და სამსახურისგან, რომელიც აგებს პასუხს

ცალკეულ ასპექტებზე გარემოსდაცვის საკითხისა და სხვა დამხმარე

დეპარტამენტები როგორიც არის ადმინისტრაციული დეპარტამენტი,

იურიდიული დეპარტამეტი, საზოგადოებასთან ურთიერთობის

დეპარტამენტი ა.შ

ფუნქციონალური დეპარტამენეტები და მათი მოვალეობები:

გარემოსდაცვითი

ნებართვის გაცემის

დეპარტამენტი

ეკოლოგიური კვლევის შესრულება და

გარემოსდაცვითი ნებართვის გაცემა

პოსტ EIA მონიტორინგი

გარემოსდაცვითი ნებართვის

პირობებთან შესაბამისობაზე

გარემოსდაცვითი

პოლისისა და

საერთაშორისო

ურთიერთობების

დეპარტამენტი

სახელმწიფო პოლისის გუმჯობესება

და სახ. გარემოსდაცვითი პროგრამები

ატმოსფერული ჰაერის

დაცვის სამსახური

ატმ. ჰაერის და წყლის დაცვის

სტრატეგია;

თანხმობა შემდეგ მოხსენებებზე

“სტაციონარული წყაროებიდან

ემისიების ინვენტარიზაცია” და “მაქს.

გვერდი 23, 238დან

ნორმა დასაშვები ემისიებისა”.

წყლის რესურსების

მართვის სამსახური

წყლის რესურსების დაცვის სამსახური,

დაკვირვება;

თანხმობა მოხსენებაზე “მაქს. დასაშვები

დაცლის ნორმებზე”;

თანხმობა ტექნიკურ რეგულაციებზე

წყლის შემავალზე ზედაპირული

წყლის ობიექტებიდან.

დაბინძურებისა და

ქიმიკატების მართვის

სამსახური

დაბინძურების კონტროლი

სიცოცხლისათვის საშიშ ნივთიერებათა

კონტროლი

კლიმატის ცვლილების

დაკ. სამსახური

კლიმატურ ცვლილებასთან ადაფტაცია

და შემარბილებელი პოლიტიკა,

სტრატეგიები

სასათბურე აირის მარაგი

ბიომრავალფეროვნების

დაცვის სამსახური

ბიომრავალფეროვნების დაცვის

პოლისი და სტრატეგიები;

წითელ ნუსხაში შეტანილი სახეობები;

ეროვნულ ბიომრავალფეროვნებაზე

მონიტორინგის სისტემა;

ნადირობისა და თევზჭერის პოლიტიკა

და მართვა

იურიდიული გარემოსდაცვითი კანონმდებლობის

გვერდი 24, 238დან

დეპარტამენტი გაუმჯობესება

დაცული ტერიტორიების

სააგენტო

დაცული ტერიტორიების

განვითარების პოლისი და პროგრამები

გარემოსდაცვითი

სააგენტო

ჰიდრომეტეოროლოგიური

დაბინძურებაზე დაკვირვება

გეოსაფრთხეების მონიტორინგი

გეო-ეკოლოგიურ ვითარებაზე

დაკვირვება მდ. აუზის, წყლის

რეზერვუარები, შავი ზღვის ტერიტ.

წყლები, კონტინენტური

ფუნქციები და პასუხისმგებლობა ბუნებრივი რესურსებისა და ენერგეტიკის

სამინისტროების მოქმედი დეპარტამენტისა იქნა გადანაწილებული

გარემოსდაცვით ზედამხხედველობის დეპარტამენტს, ეროვნული სატყეო

სააგენტოს და ეროვნულ გარემისდაცით სააგენტოს შორის. MoEPNR

მიხედვით და ნავთობისა და გაზის სახელმწიფო სააგენტოს სახელმწიფო

გარემოსდაცვითი სააგენტო პასუხისმგებელია ლიცენზიების გაცემაზე და

გამოკვლევაზე ბუნებრივი რესურსებისა (გაზისა და ნავთობის გარდა). ეს

მოიცავს ასევე ლიცენზიებს საბადოებსა და კარიერებზე, ასევე მიწისქვეშა

წყალმიმღებზე

გარემოსდაცვაზე ზედამხედველობის დეპარტამენტი პასუხისმგებელია

შესრულებაზე გარემოსდაცვითი მართვის კონტროლისა და ბუნებრივი

რესურსების გამოყენებაზე. კერძოდ, დეპარტამენტის პასუხისმგებლობა

მოიცავს შემდეგს:

ინსპექტირება შესაბამისობაზე ბუნებრივი რესურსების გამოყენების

რეგულაციებთან;

ინსპექტირება შესაბამისობაზე გარემოზე ზეგავლენის შეფასების

ნებართვის მდგომარეობისა.

გვერდი 25, 238დან

MoENRPგანსაზღრავს და აფასებს რეალურ და შესაძლო რისკებს ბუნებრივს

გარემოზე სხვადასხვა ტიპის აქტივობების განხორციელებისას. შესაბამისად

სამინისტრო დანიშნულ იქნა პასუხისმგებელ ორგანოდ გადაწყვეტილებების

მისაღებად ნებართვის გასაცემად პროექტების განხორციელების დასაცავად,

რას საჭიროებს გარემოზე ზემოქმედების შეფასებას (EIA). გაცემის

პროცედურები მცირედ განსხვავდება სხვადასხვა ტიპის პროექტებზე.

პროექტებისთვის, რომლებიც არ საჭიროებენ სამშენებლო ნებართვას, გარემოს

დაცვის ნებართვა გაიცემა MoENRP-ს მიერ სახელმწიფოს ეკოლოგიური

კვლევის საფუძველზე. სახელმწიფო ეკოლოგიური კვლევა განხორციელდა

MoENRP-ს მიერ, რომლის გარემოს დაცვის ზემოქმედების შეფასების

ოფიციალური წარმოდგენა (EIA) მომზადებულ იქნა პროექტის დეველოპერების

მიერ.

რადგანაც პროექტები მოითხოვს სამშენებლო ნებართვას, MoENRP-ის მიერ

არანაირი სპეციალური ნებართვა არ იქნა გაცემული („ერთფანჯრიანი

პრინციპის საფუძვლის“ თანადმად, მოლოდ ერთი ნებართვა იქნება გაცემული

თითოეული საქმიანობისთვის). სამშენებლო ნებართვა გაცემულია MESD-ის

მიერ, მაგრამ ნებართვის გაცემა არის MoENRP-ის თანხმობის საგანი

ეკოლოგიური ექსპერტიზის დასკვნის ფორმაში, ისევე როგორც MoCMP

(არქეოლოგიური კვლევების ცენტრი, ძეგლთა დაცვის სამინისტრო). MoENRP-

ის თანხმობა ამ შემთხვევაში გაცემულ უნდა იქნეს იმავე პროცედურების

მიხედვით (EIA, public consultations; SEE etc.) როგორც გარემოს დაცვის ნებართვის

გაცემისთვის. MESD როგორც ადმინისტრაციული ორგანო გასცემს ნებართვას,

რომელიც უზრუნველყოფს MoE-ს როგორც განსხვავებული

ადმინისტრაციული ორგანოს ჩართულობას ადმინისტრაციულ

სამართალწარმოებაში, რომელიც ინიცირებულია ნებართვის გაცემის მიზნით,

საქართველოს კანონის შესაბამისად ლიცენზიებზე და ნებართვებზე.

პროექტის სკრინინგი (პროექტის კატეგორიის განსაზღვრება და EIA-ის

მომზადების საჭიროება) და ფარგლები (გარემოს დაცვის საკითხების და

ტექნიკური დავალებების განსაზღვრება) განხორციელებულია პროექტის

განხორციელების სააგენტოს და მისი კონსულტანტების მიერ (ამ შემთხვეავში

მუნიცპალური განვითარების ფონდი (მგფ) და მისი კონსულტანტები).

სკოპინგი და სკრინინგი არ წარმოადგენს სავალდებულო პროცედურებს

თუმცა საქართველოს კანონმდებლობის მიერ MoENRP-ის

სკოპინგის/სკრინინგის შედეგების და შეთანხმების განხილვა მიჩნეულია

სასურველ პრაქტიკად.

როგორც წესი, EIA-ის ნებართვის მდგომარეობა მოიცავს მოთხოვნებს MoENRP -

ის ინფორმაციისათვის EIA-ის ნებართვის მდგომარეობის შესრულების შესახებ.

გვერდი 26, 238დან

ეს ძირითადად ნიშანვს ინფორმაციის მიცემას გარემოს დაცვის მართვის და

მონიტორინგის გეგმების განხორციელების შესახებ.

ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო (MESD). პროექტებზე

რომლებიც ითვლება განსაკუთრებული მნიშვნელობის პროექტებად, MoESD

პასუხისმგებელია შესრულებაზე გადასინჯვისა ტექნიკური დოკუმენტაციის

(თავისუფალი ექსპერტების დასკვნის ჩათვლით) და ამგვარი პროექტების

მშენებლობაზე ნებართვის გაცემაზე, ასევე მშენებლობაზე ზედამხედველობა

და შესაბამისი კომისიის უზრუნველყოფა მშენებლობის დასრულების შემდეგ.

სახელმწიფოს მიერ მშენებლობაზე ზედამხედველობა და მონიტორინგის

შესაბამისობა უზრუნველყოფილია მთავარი არქიტექტურისა და

მშენებლობაზე ინსპექტირების მიერ (MACI), რომელიც მუშაობს MESD-ის მიხ.

MESD გასცემს ლიცენზიებს კარიერების ოპერირებაზე, საჭირო

ინფრასტრუქტურის სამშენებლო ქმედებებისთვის.

კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო. სამინისტრო პასუხისმგებელია

სამშენებლო სამუშაოების ზედამხედველობაზე არქეოლოგიური

მემკვიდრეობის დასაცავად. იმ შემთხვევაში, თუ მშენებლობა

განხორციელდება ისტორიულ ქალაქებში ან კულტურული მემკვიდრეობის

ზონებში, ასევე საჭიროა სამინისტროს თანხმობა სამშენებლო ნებართვის

გასაცემად (საჭიროების შემთხვევაში).

საქართველოს რეგიონალური განვითარების და ინფრასტრუქტურის

სამინისტრო (MRDI). MRDI პასუხისმგებელია პოლიტიკის და სტრატეგიული

გეგმების შემუშავებაზე, რომელიც დაკავშირებულია ინფრასტრუქტურის

ობიექტების განვითარებაზე, სამშენებლო მენეჯმენტზე, რეაბილიტაციაზე,

რეკონსტრუქციაზე და საზოგადოებრივი გამოყენების საერთაშორისო და

აგილობრივი მნიშვნელობის ინფრასტრუქტურის მომსახურებაზე, თანხების

გამოყენებაზე ადგილობრივი ბიუჯეტიდან, სესხებიდან, გრანტებიდან და სხვა

ფინანსური წყაროებიდან.

მშენებელი კონტრაქტორი

კონტრაქტორების დანიშვნის შემდეგ ყველა მშენებელმა კონტრაქტორმა უნდა

წარმოადგინოს კონტრაქტორის სამშენებლო გარემოს დაცვის მართვის გეგმა

(EMP), რომელიც განვითარებულია თავდაპირველი გარემოს დაცვის მართვის

გეგმის საფუძველზე. ჩვეულებრივ შემთხვევაში კონტრაქტორის მართვის

გეგმის საჭიროება დევს სამშენებლო კონტრაქტში. სამშენებლო კონტრაქტორს

აქვს შემდეგი ვალდებულებები:

გვერდი 27, 238დან

გარემოს დაცვის კონსულტანტების დასაქმება (პიროვნებები ან კომპანია)

რომლებიც პასუხისმგებელნი იქნებიან გარემოს დაცვის მართვის გეგმის

განვითარებაზე და განხორციელებაზე სამშენებლო ფაზაში და შესაბამისი

ინფორმაციის მგფ-ისთვის მიწოდებაზე;

საჭიროების შემთხვევაში გრუნტის განკარგვის და სამშენებლო ნარჩენების

გეგმის განვითარება

განკარგვის გეგმა შეთანხმებულია გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების

დაცვის სამინისტროსთან და ადგილობრივ ხელისუფლებასთან;

სამშენებლო გრაფიკი;

გარემოს დაცვის მართვის გეგმის ხარჯები უნდა შევიდეს სამშენებლო

ბიუჯეტში.

სხვა პასუხისმგებელია სახელმწიფო ინსტიტუტები:

კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო. სამინისტრო პასუხისმგებელია

სამშენებლო სამუშაოების ზედამხედველობაზე არქეოლოგიური

მემკვიდრეობის დასაცავად. იმ შემთხვევაში, თუ მშენებლობა

განხორციელდება ისტორიულ ქალაქებში ან კულტურული მემკვიდრეობის

ზონებში, ასევე საჭიროა სამინისტროს თანხმობა სამშენებლო ნებართვის

გასაცემად (საჭიროების შემთხვევაში).

მენეჯმენტის ერთეული სოფლის მეურნეობის სამინისტროს საკვების

უსაფრთხოების და რისკების ანალიზებისთვის (MUFSRA). MUFSRA

პასუხისმგებელია კომპლექსური სანიტარული დაცვის ზომების

განხორციელებისათვის სამარხების აღმოჩენის შემთხვევაში მიწისძვრის დროს.

ინფორმაცია სავარაუდო სამარხების შესახებ უნდა მიეწოდოს სოფლის

მეურნეობის სამინისტროს „MUFSRA“-ს მშენებელი კონტრაქტორის მიერ

(გარემოს დაცვის საველე ოფიცერი) და RDMRDI-ის საველე ოფიცერს. [შენიშვნა:

სამთავრობო დაწესებულებები პასუხისმგებელნი არიან ტექნიკურ

ზედამხედველობაზე და საპროექტო დოკუმენტაციის და სამშენებლო

სტანდარტების შესაბამიობაში, რომელიც აღწერილია საპროექტო

დოკუმენტაციაში და არ არის EIA-ს ან EMP-ის საგანი]

C.2. კანონმდებლობა

C.2.1. ჩარჩო კანონმდებლობა

ძირითადი სამართლებლივი დოკუმენტი არის „საქართველოს კონსტიტუცია“.

რომელიც მიღებულ იქნა 1995 წელს. მიუხედავად ამისა, საქართველოს

კონსტიტუცია პირდაპირ არ მიმართავს გარემოს დაცვის საკითხებს, იგი არ

გვერდი 28, 238დან

ადგენს სამართებლივ ჩარჩოს, რომელიც უზრუნველყოფს გარემოს დაცვას და

საჯარო წვდომას ინფორმაციასთან გარემოს დაცვის მდგომარეობის შესახებ.

მუხლი 37, ნაწილი 3 იტყობინება „ნებისმიერ პიროვნებას აქვს უფლება

იცხოვროს ჯანსაღ გარემოში, გამოიყენოს ბუნებრივი და კულტურული გარემო.

ნებისმიერი პიროვნება ვალდებულია მოუაროს ბუნებრივ და კულტურულ

გარემოს“. მუხლი 37, ნაწილი 5 იტყობინება, რო - „ინდივიდს აქვს უფლება

მიიღოს სრული, ობიექტური და დროული ინფორმაცია მისი სამუშაო და

საცხოვრებელი გარემოს შესახებ“.

მუხლი 41, ნაწილი 1 იტყობინება, რომ „საქართველოს მოქალაქეს უფლება აქვს

წვდომა ქონდეს ინფორმაციასთან ამგავრ მოქალაქეზე, ისევე როგორც

ოფიციალურ დოკუმენტაციასთან, რომელიც ხელმისაწვდოომია სახელმწიფო

ინსტიტუტებში, რომელიც არ შეიცავს სახელმწიფოსთვის კონფიდენციალურ

ინფორმაციას, პროფესიულ ან კომერციულ მნიშვნელობას, მოქმედი

სამართებლივი კანონების შესაბამისად.

საკონსტიტუციო მოთხოვნების საკანონმდებლო შესრულება გარემოს დაცვის

სფეროში მნიშვნელოვანია საქართველოს „გარემოს დაცვის

კანონის“ ფარგლებში (1996, შესწორებული) და სპეციფიური კანონების

ჩამონათვალი, რომელიც განვითარებულია მის საფუძველზე. კანონის

ფარგლები არეგულირებს სამართლებრივ ურთიერთობას სახელმწიფო

ორგანოებს და ფიზიკურ პირებს ან იურიდიულ პირებს შორის (ცვლილების

გარეშე - სამართლებრივი ფორმები) გარემოს დაცვის ფარგლებში და

საქართველოს მთელი ტერიტორიის ბუნების გამოყენებას მისი

ტერიტორიული წყლების, საჰაერო სივრცის, კონტინენტური რიფები და

სპეციალური ეკონომიკური ზონის ჩათვლით. კანონი ეხება განათლებას და

მეცნიერულ კვლევას გარემოს დაცვის, გარემოს დაცვის მართვის ასპექტების,

ეკონომიკური ბერკეტების, ლიცენზიის, სტანდარტების ფარგლებში. EIA და

მასთან დაკავშირებული საკითხები განიხილავს სხვადასხვა ასპექტებს:

ეკოსისტემის დაცვას, დაცულ ადგილებს, გლობალურ და ადგილობრივ

მენეჯმენტს, ოზონის შრის დაცვას, ბიო მრავალფეროვენას, შავი ზღვის და

საერთაშორისო თანამშრომლობის ასპექტებს. კერძოდ, კანონი მიმართავს

საკითხების ფართო სპექტრს, როგორიცაა გარემოს დაცვის მართვა, გარემოს

დაცვითი განათლება და მშენებლობის ცოდნა, ლიცენზიები და ნებართვები,

ჯარიმები და აღსრულება, გარემოზე ზემოქმედების შეფასება, რაც შემდგომში

დარეგულირდება სპეციფიური კანონებით. კანონის ფარგლებში დადგენილი

მოთხოვნების მიხედვით, მიღებულ იქნა რამდენიმე კანონი და ნორმატივები-

იურიდიული დოკუმენტაცია საქართველოს სპეციფიური გარემოს დაცვის

საკითხების დასარეგულირებლად. უფრო ქვემოთ პროექტისათვის და პირველ

გვერდი 29, 238დან

რიგში ნებართვის პროეცესისთვის ყველაზე აქტუალური გარემოსდაცვის

რეგულაციებია აღწერილი.

C.2.2. სხვა გარემოს დაცვის კანონები

გარემოს დაცვის მომსახურების კანონი (Agency). 2008 წლის გარემოს დაცვის

სერვისი კანონის თანახმად, გარემოს დაცვის კონტროლის სისტემა დადგენილ

იქნა შემდეგის უზრუნველსაყოფად: (a) სახელმწიფოს კონტროლი გარემოს

დაცვის და ეკოლოგიური სისტემის უსაფრთხოების სფეროში, (2) რეგულაციის

საგნების მიერ სათანადო კანონების შესრულება, (3) მოსახლეობის ნდობა

აღნიშნულ სისტემაზე და სახელმწიფო ორგანობის მიმართ, ძირითადად

სახელმწიფო ვალდებულებების შესრულებასთან მიმართებაში და

გამჭვირვალეობაში გარემოს დაცვის სფეროში. იმავე კანონის მიხედვით, არის

გარემოს დაცვის სააგენტო დაარსებული (წინა გარემოს დაცვის ინსპექციის

საფუძველზე) და ფუნქციონირებადი მისი განსაზღვრული თანამშრომლების

მიერ. კერძოდ, ისინი უფლებამოსილნი არიან შეასრულონ რეგულაციის

გარემოს დაცვის ობიექტების ინსპექტირება (ფიზიკური და იურიდიული

პირები, სახელმწიფო პირების და თვითმართველობის ორგანოებისაგან) და

მათი საქმიანობების მონიტორინგი. გარდა ამისა, გარემოს დაცვის სააგენტოს

პრეროგატივა არის იმსთვის, რათა დაანდარიშებულ იქნეს ზიანი გარემოს

მიმართ, რათა მოხდეს მისი სახელმწიფოსათვის კომპენსირება, წამოაყენოს

რეგულაციის ობიექტების მოთხოვნები ზიანის კომპენსირებისთვის და იმ

შემთხვევაში, თუ შეხვედრა არ შედგა, ფაილი სათანადო მიმართვით

სასამართლოს წინაშე.

ინსპექტირების საგანი და მონიტორინგი შეიძლება იყოს მშენებლობის

პროცესი (რესურსების კანონიერი გამოყენება; გარემოს დაბინძურება, ხმაური

და ვიბრაცია და ა.შ) და ექსპლუატაციასთან დაკავშირებული საქმიანობები

(ნარჩენების მართვა, გამოყოფა; უსაფრთხოება, და ა.შ).

ნარჩენების მართვის კოდექსი (26 დეკემბერი 2014) მიზანი ამ პროექტისა არის

ჩაოყალიბება იურიდიული საფუძვლისა ამგვარ ჩარევებზე, რომელიც წვლილს

შეიტანს ნარჩენის პრევენციაში და ნარჩენის ხელახალ გამოყენებაში

გარემოსათვის უსაფრთხო გზით (რომელიც მოიცავს გადამუშავებას და მეორად

ნედლეულის მასალის დაყოფას, ნარჩენების ენერგეტიკული აღდგენა, ნარჩების

განლაგება უსაფრთხო ადგილას)

მიზანი კოდექსისა გარემოსდაცვით და ჯადაცვის საკითხებზე გახლავთ:

A) პრევენცია ან შემცირება ნარჩენის გენერირებისა და მათი უარყოფითი

გავლენა;

გვერდი 30, 238დან

B) ეფექტური მექანიზმები ნარჩენის მართვაზე;

C) რესურსები უფრო ეფექტურად გამოყენებაზე და ზიანის შემცირება.

კოდექსის რეგულირების სფერო:

A) რადიოაქტიური ნარჩენი;

B) აირისებრი გამოყოფა ატმოსფეროში;

C) მიწა (თავდაპირველი ადგილი - ადგ.), მათ შორის დაბინძურებული

გრუნტის გამოყოფა, მიწაზე არსებული შენობები;

D) დაუბინძურებელი ნიადაგი, ბუნებაში გავრცელებული მასალა რომელიც

უნდა იქნეს მოცილებული შენობის ექსკავაციის პროცესირებიდან, თუ

მასალის სამშენებლოდ გამოყენება არ არის გარკვეული მის ბუნებრივ

ფორმაში;

E) საკანალიზაციო წყალი, წყლის ობიექტები (შავი ზღვის ჩათვლით)

კანალიზაცია და/ან ნარჩენი;

F) ვადაგასული ასაფეთქებელი ნივთიერება;

G) გამოყენებული სოფლის მეურნეობაში ან სატყეო კანალიზაცია / სასუქი და

სხვა არაკომერციული, ბუნებრივად არასახიფათო მასალა;

H) სამთო ნარჩენის პროცესირება - საბადოები და მინერალური რესურსები

სამუშაოების ფაზაში, ექსტრაქცია, გადამუშავება და ნარჩენების შენახვა;

I) მოძველებული ქიმიკატების მნიშვნელობა ;

J) ტექ. მომსახურებისა და რეაბილიტაციის ქმედებები, სამელიორაციო

სისტემებზე, მიღებული დაუბინძურებელი მასისგან (ნატანი), რომელიც

შედის სისტემაში

მთავრობამ უნდა შექმნას ნუსხა ბრძანების განსაზღვრის ტიპებისა და ნარჩენის

კლასიფიკაციის მახასიათებლები.

„საქართველოს კანონი ატმოსფერული ჰაერის დაცვის შესახებ“ 2014.

აღნიშნული კანონის მოქმედების სფერო არის ატმოსფერული ჰაერის დაცვა

საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე ადამიანის საზიანო ზეგავლენისაგან. ეს

კანონი არ არეგულირებს ჰაერის დაბინძურების სფეროს სამუშაო ადგილებზე.

მმართველი ხელისუფლების ძირითადი კომპეტენციები ატმოსფერული

ჰაერის სფეროში (a) გარემოს დაცვის მონიტორინგის განვითრების სისტემა

(დაკვირვება); (b) საერთო პოლიტიკის და სტრატეგიის განვითარება და

განხორციელება; და (c) ინტეგრირებული ატმოსფერული ჰაერის

დაბინძურების კონტროლის განვითარება.

საზიანო ადამიანური ზეგავლენის ტიპებია:

დამაბინძურებლების ატმოსფერულ ჰაერში შეღწევა;

რადიოქატიური ზეგავლენა ატმოსფერულ ჰაერზე;

გვერდი 31, 238დან

ატმოსფერული ჰაერის მიკრო-ორგანიზმებით და მიკრობული ტოქსინებით

დაბინძურება;

ატმოსფერულ ჰაერზე ფიზიკური ზეგავლენა ჰაერზე, ვიბრაციაზე,

ელექტრო მაგნიტურ ველზე და ა.შ.

ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურება კლასიფიცირდება:

დაბინძურების გამოყოფა ატმოსფერულ ჰაერში უძრავი დაბინძურების

წყაროებიდან;

დაბინძურების გამოყოფა ატმოსფერულ ჰაერში მოძრავი დაბინძურების

წყაროებიდან;

დაბინძურების გამოყოფა ატმოსფერულ ჰაერში არაწერტილოვანი

დაბინძურების წყაროებიდან;

დაბინძურების გამოყოფა ატმოსფერულ ჰაერში მცირე მაშტაბის

დაბინძურების წყაროებიდან;

291 მუხლის თანახმად, ფიზიკური და იურიდიული პირებისათვის

სავალდებულოა ინვენტარი უძრავი ჰაერის დაბინძურების წყაროებზე.

სპეციალური ინვენტარის ანგარიში უნდა მომზადდეს 5 წლის განმავლობაში

ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების თითოეული წყაროსათვის და საზიანო

ნივთიერების ტიპისათვის.

EIA-ის პროექტის მომზადებისას, ემისიების სრული ინვენტარი (არსებობის

შემთხვევაში) უნდა განხორციელდეს და მაქსიმალური დასაშვები

კონცენტრაციები ან გამოყოფილი მავნე ნივთიერებების დროებით

შეთანხმებული დასაშვები კონცენტრაციები უძრავი დაბინძურების

ობიექტებიდან დადგენილ უნდა იქნას. მაქსიმალური დასაშვები

კონცენტრაცია არის უძრავი დაბინძურების წყაროების ნებადართული

ემისიების რაოდენობა. დროებით შეთანხემბული ნებადართული

კონცენტრაციები შეიძება დამტკიცებულ იქნას ხუთი წლით (მაქსიმუმი)

გახანგრძლივების გარეშე. ემისირებული მავნე ნივთიერებების მაქსიმალური

დასაშვები კონცენტრაციები დამტკიცებულია 5 წლით ატმოსფერული ჰაერის

დაბინძურების თითოეული წყაროსთვის და მავნე ნივთიერების თითოეული

ტიპისთვის.

ემისიების რეგისტრაცია უძრავი დაბინძურების წყაროებიდან მოიცავს:

ემისიების თვით-გამონაბოლქვს;

უძრავი ემისიების რეგისტრაციის სისტემა;

დაბინძურების ემისიების თვით-მონიტორინგი უძრავი დაბინძურების

წყაროებიდან ნიშნავს, რომ ეკონომიკური აქტორი (ოპერატორი) აწარმოებს

გვერდი 32, 238დან

დამაბინძურებელი ემისიების ადეკვატურ თვით-მონიტორინგს უძრავი

დაბინძურების წყაროებიდან. იგი მოიცავს:

ემისიების გაზომვა (შეფასება)

ემისიების რეგისტრაცია

ემისიების ანგარიშგება

სახელმწიფო ემისიების რეგისტრაციის სისტემა არის ემისიების ანგარიშის

დოკუმენტაციის შეგროვება, დამუშავება და ანალიზები. საქართველოს

გარემოს და ბუნებრივი რესურების დაცვის სამინისტრო ახორციელებს

სახელმწიფო ემისიების რეგისტრაციას.

ველური ბუნების 1996 წლის კანონი

ამ კანონის მთავარი მიზანი არის ცხოველთა სამყაროს უზრუნველყოფა,

ბინადართა დაცვა და აღდგენა, სახეობების ნაირფეროვნება და გენეტიკური

რესურსების კონსერვაცია, მდგრადობა და გარემოს მდგრადი განვითარება,

არსებული და მომავალი თაობების ინტერესების გათვალისწინება. ამ კანონის

მიზანი არის ველური სამყაროს დაცვა (გარე და ადგილობრივი ველური

სამყაროს კონსერვაცია, ადგილმდებარეობის შეცვლა და უკან დაბრუნება) და

სახელმწიფოს რეგულაციებით განსაზღვრული ლეგალური გამოყენება.

საქართველოს ცხოველთა სამყარო არის მსოფლიო ბიოლოგიური

ნაირსახეობების ძალიან მნიშვნელოვანი საინტერესო ნაწილი. მას

განსაკუთრებული ადგილი უკავია ბიოსფეროს დაცვასა და სტაბილურობაში,

ისევე როგორც მოქალაქეების სულიერი და მატერიალური საჭიროებების

დაკმაყოფილება და მომავალი თაობების განათლება, რომელიც დაცულია

საქართველოს სახელმწიფოს მიერ.

MoE არეგულირებს ველური სამყაროს გამოყენებას და ქვეყნის მთელი

ტერიტორიის დაცვას. კანონი უფლებამოსილებას ანიჭებს MoE-ს გასცეს

ნადირობის ნებართვები და ლიცენზიები, დაადგინოს სანადირო

ტერიტორიები, აკონტროლოს ბრაკონიერები და ა.შ. პოტენციური

ბრაკონიერობა მუშების მიერ ასევე უნდა გაკონტროლდეს მშენებლობის

სამუშაოების დროს, განსაკუთრებით ეკოლოგიურად სენსიტიურ

ტერიტორიებზე.

საქართველოს კანონი ‘დაცული ტერიტორიების სისტემის შესახებ’ (1996).

კანონი ადგენს ‘დაცული ტერიტორიების’ კატეგორიას და ახდენს დასაშვები

საქმიანობების ფარგელბის სპეციფიკაციას მოცემულ ტერიტორიაზე.

ნებადართული ქმედებები განსაზღვრულია ტერიტორიების დანიშნულების

გათვალისწინებით და მენეჯმენტის გეგმების და საერთაშორისო კონვენციების

გვერდი 33, 238დან

დებულებების და შეთანხმებების თანახმად რომლის წევრიცაა საქართველო.

როგორც ძირითადი მოთხოვნა, შემდეგი საქმიანობები აკრძალულია დაცულ

ტერიტორიებზე:

დარღვევა ან სხვა ცვლილებები ბუნებრივ ეკოსისტემაზე

დემონტაჟ (განადგურება), დაკავება, დარღვევა, დაზიანება (ბათილად ცნობა)

ნებისმიერი ბუნებრივი რესურსის მისი ექსპლოატაციის ან სხვა მიზნებით

ნატურალური ეკოსისტემის ან სახეობების დაზიანება გარემოს

დაბიძნურების მიზეზით

უცხოური ან ეგზოტიკური ცოცხალი ორგანიზმების სახეობების შემოყვანა

და მოშენება

ჰაერში ფეთქებადი ან ტოქსიკური მასალების შეტანა.

კანონი საბოლოოდ ადგენს დაცული ტერიტორიების სამართებლივ სტატუსს,

რადგანაც იგი ცალსახად აცხადებს სახელმწიფოს ექსკლუზიური

კუთვნილების უფლებებს ყველა ტერიტორიაზე ბუნებრივი რესურსების

ჩათვლით (ხმელეთი, ტყეები, წყლები, ცხოველები და ა.შ.) რომელიც

მდებარეობს სახელმწიფოს ბუნებრივი რეზერვის, ეროვნული პარკის და

ბუნებრივი მონუმენტის და დაცული ზეზერვის ფარგლებში.

კანონიდან გამომდინარეობს, რომ „ბუნებრივი კულტურის

ობიექტები“ იქნებიან სახელმწიფოს ექსკლუზიური მფლობელობის ქვეშ, თუ

ისინი მდებარეობენ დაცული ტერიტორიების ფარგლებში, დაცული

ლანდშაფტის და მრავალჯერადი გამოყენების ტერიტორიის გარდა. კანონი

ბუნებრივი რესურსების სხვადასხვა სახის მფლობელობის შესაძლებლობას

იძლევა დაცულ ლანდშაფტში და მრავალჯერადი გამოყენების ტერიტორიის

ფარგლებში, ისევე როგორც ეროვნული პარკების და ნაკრძალების რამდენიმე

ადგილის ტრადიციული გამოყენების ზონაში.

თითოეული დაცული ტერიტორიის კატეგორიზაცია და შიდა ზონირება

ეფუძნება დაცული ტერიტორიების სისტემის კანონს. შიდა საზღვრების

დეტალური აღწერილობა ისევე როგორც მათზე დაკისრებული წესები და

რეგულაციები დადგენილია მენეჯმენტის გეგმის მიერ.

კანონის თანახმად, ყველა სახის ეკონომიკური და სამეწარმეო საქმიანობები

დასაშვებია წარმოდგენილ მხარდაჭერის ზონაში თუ ისინი არ აფერხებენ

დაცული ტერიტორიების ფუნქციონირებას.

საქართველოს კანონი წითელი სიის და წითელი წიგნის შესახებ (2003). კანონი

არეგულირებს სამართებლივ ურთიერთობებს წითელი წიგნის და სიის

განვითარების სფეროში, იცავს და იყენებს საფრთხის ქვეშ მყოფ სახეობებს,

საერთაშორისო ვაჭრობის კანონიერი საკითხების გარდა გადაშენების პირას

გვერდი 34, 238დან

მყოფი ველურ ცხოველების და მცენარეების სახეობებთან, სადაც

საქართველოს იურისდიქციის შეზღუდვები რეგულირდება ‘გადაშენების

პირას მყოფი ველური ფაუნით და ფლორით საერთაშორისო ვაჭრობის შესახებ’

კონვენციის საფუძველზე რომელიც დაიდო 1973 წლის 3 მარტს ქალაქ

ვაშინგტონში.

კანონის მე-10 მუხლის მიხედვით, რაიმე მოქმედება, ნადირობის, თევზაობის,

ამოღების, მოჭრის და თივის თიბვის ჩათვლით, გარდა განსაკუთრებული

შემთხვევებისა, რომელიც გათვალისწინებულია აღნიშნული კანონით,

საქართველოს კანონი „ცხოველთა სიცოცხლის“ შესახებ და კანონმდებლობა,

რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს გადაშენების პირას მყოფი სახეობების

რაოდენობის შემცირება, სახეობების ტერიტორიის ან საცხოვრებელი

პირობების განადგურება აკრძალულია. რეზოლუცია წითელი წიგნის შესახებ

დადასტურებულ იქნა საქართველოს მთავრობის მიერ.

ანთროპოგენიზაციის ნებადართული საზიანო ქმედება გადაშენების პირას

მყოფი სახეობების შესახებ უნდა გათვალისწინებულ იქნას, გარემოზე

ზემოქმედების ნებართვის გაცემისას ეკოლოგიური ექსპერტიზისას.

ბრძანება #538; არსებობს შანსი, რომ პროექტის საქმიანობებმა შეიძლება ზიანი

მიაყენოს გარემოს, რომლის შემსუბუქებაც შეუძლებელი იქნება დაგეგმვის და

პრევენციული ზომების განხორციელების შემთხვევაშიც. წესები გარემოზე

მიყენებული ზიანის კომპენსაციის შესაფასებლად განვითარებულ იქნა ასეთი

შემთხვევებისთვის შემდგომი ბრძანებულების ფარგლებში:

538 ‘მეთოდების დამტკიცების შესახებ გარემოზე მიყენებული ზიანის

შესაფასებლად’ საქართველოს გარემოს დაცვის და ბუნებრივი რესურსების

სამინისტროს მიერ დამტკიცებული 2006 წლის, 5 ივლისს. ქვემოთ მოყვანილია

მუხლები, რომელიც შეიძება სასარგებლო იყოს პროექტის ფარგლებში

მიყენებული ზიანის შესაფასებლად.

მუხლი 2. ატმოსფერულ ჰაერზე საზიანო ანთროპოგენური ქმედებებისაგან

გამოწვეული ზიანის შეფასების წესი

არტიკლი 3. ნიადაგის დაბინძურებით გამოწვეული გარემოზე მიყენებული

ზიანის შეფასების წესი

მუხლი 4. ნიადაგის დეგრადაციით გამოწვეული გარემოზე მიყენებული

ზიანის შეფასების წესი

მუხლი 5. ტყის რესურსებთან დაკავშირებული არაკანონიერი ქმედებით

გამოწვეული გარემოზე მიყენებული ზიანის შეფასების წესი

გვერდი 35, 238დან

მუხლი 6. საქართველოს დედაქალაქში, სხვა ქალაქებში, რეგიონალურ

ცენტრებში და დასახლებებში მწვანე ნარგავების დაზიანებით გამოწვეული

გარემოზე მიყენებული ზიანის შეფასების წესი

მუხლი 7. თევზის რესურსის და სხვა ბიოლოგიური ფორმების დაზიანებით

გამოწვეული გარემოზე მიყენებული ზიანის შეფასების წესი

მუხლი 8. ცხოველების საცხოვრებელი ტერიტორიის უკანონო შესყიდვით

გარემოზე მიყენებული ზიანის შეფასების წესი

არტიკლი 9. წიაღისეულის ექსპლუატაციისას გარემოზე მიყენებული

ზიანის შეფასების წესი

არტიკლი 10. წყლის რესურსების დაბინძურებით გამოწვეული გარემოზე

მიყენებული ზიანის შეფასების წესი

კანონი „ქართული კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ დამტკიცებულ

იქნა 2007 წლის მაისში. კანონის მუხლი 14 განსაზღვრავს „ფართო-

მაშტაბიანი“ სამშენებლო სამუშაოების მოთხოვნებს. ამ მუხლის მიხევით,

კარიერის დამუშავება ან ერთჯერადი მოპოვება საქართველოს მთელ

ტერიტორიაზე, ისევე როგორც განსაკუთრებული მნიშვნელობის სამშენებლო

ობიექტზე, როგორც ეს შეიძლება განისაზღვროს ქართული კანონმდებლობის

ფარგლებში, განხორციელებულია ქართული კანონმდებლობის მიერ

განსაზღვრული ორგანოს მიერ კულტურის, ძეგლთა დაცვის და სპრტის

სამინისტროს დადებითი გადაწყვეტილების საფუძველზე. დასკვნის

საფუძველი არის სათანადო ტერიტორიის არქეოლოგიური კვლევა რომელიც

უნდა ჩაყტარდეს იმ ორგანიზაციის მიერ ვისაც სურს ნიადაგის სამუშაოების

შესრულება. ორგანიზაცია, რომელსაც სურს ნიადაგის სამუშაოების

შესრულება ვალდებულია სამინისტროს წარუდგინოს აღნიშნული

ტერიტორიის არქელოგიური კვლევის დოკუმენტაცია. წინასწარმა კვლევამ

უნდა მოიცვას საველე კვლევა და ლაბორატორიული სამუშაოები. საკვლევ

ტერიტორიაზე არქეოლოგიური ობიექტის იდენთიფიკაციის შემთხვევაში,

არქეოლოგიური კვლევის დასკვნამ უნდა მოიცვას შემდგომი ინფორმაცია: (a)

არქეოლოგიური ფენების საველე კვლევის და კვლევის ტერიტორიაზე

იდენთიფიცირებული ფენების მეშვეობით თანამედროვე მეთოდოლოგიების

გამოყენებით, (b) რეკომენდაციები იდენთიფიცირებული ობიექტების

კონსერვაციის და სამშენებლო საქმიანობების კონსერვაციის შესახებ

არქეოლოგიური კვლევის საფუძველზე.

საქართველოს კანონი ზღვის სანაპიროს რეგულირებისა და საინჟინრო დაცვის

შესახებ. წყლის რეზერვუარები და საქართველოს მდინარეები (27.12.2006,

#41.31). მუხლი 9. წესები არეგულირებენ ეკონომიკურ აქტივობას სანაპირო

დაცვის ზონაში.

გვერდი 36, 238დან

ორგანო, რომელიც გასცემს სამშენებლო ნებართვას ნაპირის საინჟინრო დაცვის

ზონაში ვალდებულია ჩართოს სამინისტრო ნებართვის გაცემაის პროცესში,

როგორც დაინტერესებული ადმინისტრაციული ორგანო და გაუგზავნოს მას

სათანადო დოკუმენტაცია სავალდებულო დასკვნისთვის.

ნაგებობების მშენებლობის პროექტი და ნებართვები ნაპირის საინჟინრო

დაცვის ზონაში უნდა ითვალისწინებდეს მოსალოდნელი ზიანის

კომპენსირების ოდენობას.

ინერტული მასალების მოპოვება ზღვაზე მკაცრი ზედამხედველობის ზონაში,

წყლის რეზერვუარი ან მდინარე აკრძალულია, თუ ეს არაა გაკეთებული

სანაპირო დაცვის ან დინებების კონტროლის მიზნით.

C.2.3. შესაბამისი პოლიტიკა, სამართლებრივი და მარეგულირებელი

მოთხოვნები

არსებობს მთელი რიგი ქართული კანონებისა და რეგულაციებისა, რომელიც

დაკავშირებულია გარემოს დაცვასთან, სოციალურ, მუშათა, ხმელეთის,

კულტურული მემკვიდრეობასა და სხვა ტექნიკურ საკითხებთან, რომელიც

შეესაბამება ამ IEE-ს.

საქართველოს კონსტიტუცია ადგენს გარემოს დაცვის ძრითად

მარეგულირებელ პრინციპებს. კერძოდ, მუხლი #37, პუნქტი 3 ამბობს, რომ

ყველა მოქალაქეს აქვს უფლება, იცხოვროს ჯანსაღ გარემოში და გამოიყენოს

ბუნებრივი და კულტურული გარემო. გარდა ამისა, მოქალაქეები

ვალდებულნი არიან დაიცვან ბუნებრივი და კულტურული გარემო. ქვემოთ

მოცემულია გარემოს დაცვის, სოციალური ჯანდაცვის, კულტურული

მემკვიდრეობის და ტექნიკური კანონების და რეგულაციების პრინციპების

ჩამონათვალი.

ცხრ. C.1: წარმოდგენილი პროექტის პრინციპული კანონები და რეგულაციები წელი კანონი / რეგულაცია

გარემო

1996 დაცული ტერიტორიის სისტემზე 1996 დაცულ გარემოზე 1997 ველურ სამყაროზე 1997 წყალზე 1998 სახიფათო ქიმიკანტებზე 1999 ატმოსფერული ჰაერის დაცვაზე 1999 სახიფათო ნივთიერებების ზარალის კომპენსირებაზე 2000 ზღვის და მდინარის ნაპირის საინჟინრო დაცვაზე და რეგულაციაზე

2006 ლიცენზიაზე და ნებართვებზე 2007 დაცული ტერიტორიების სტატუსზე

გვერდი 37, 238დან

2007 ეკოლოგიურ კვლევაზე 2007 გარემოს დაცვის სერვისზე 2007 გარემოზე ზემოქმედების ზეგავლენაზე 2002 . გარემოზე ზემოქმედების შეფასებაზე (დამტკიცებული ბრძანება #59 გარემოს

დაცვის სამინისტრაოს მიერ)

კულტურული მემკვიდრეობა 2007 კანონი კულტურულ მემკვიდრეობაზე

სოციალური, ჯანდაცვის და მუშათა საკითხები 2007 კანონი საზოგადოების ჯანდაცვაზე 1997 კანონი საქართველოს ჯანდაცვაზე 2006 საქართველოს შრომის კოდექსი 1997 კანონი პროფესიული კავშირების შესახებ

გარემოს დაცვის ნებართვის სისტემა საქართველოში რეგულირდება კანონით

გარემოზე ზემოქმედების ნებართვაზე, კანონი ნებართვებზე და ლიცენზიებზე,

კანონი ეკოლოგიურ შეფასებაზე და ლიცენზიებზე და ნებართვებზე. ეს

კანონები აღწერილია განყოფილებაში შესაბამის და მოქმედი ნებართვების

მოთხოვნებზე, ქვემოთ.

საქართველოს კანონი გარემოს დაცვაზე 26-12-2014

მუხლი 34, ფირველი -მეორე პუნქტები:

1. ნარჩენების სათავსოსთვის და განკარგვისათვის წარმოდგენილი

ნებადართულია განსაზღვრულ ტერიტორიებზე გარემოს დაცვის, ჰიგიენური

და ეპიდემიური ნორმების და წესების მიხედვით.

2. რადიოაქტიური და სახიფათო ნარჩენები უნდა განთავსებულ იქნას

განსაკუთრებით გამოყოფილ ტერიტორიებზე.

ეს კანონი არეგულირებს სამართლებრივ ურთიერთობებს სახელმწიფო

ორგანოებს შორის და ფიზიკურ/იურიდიულ პირებს შორის გარემოს დაცვის

შესახებ და საქართველოს ტერიტორიაზე ბუნებრივი რესურსების

გამოყენებაზე და განსაზღვრავს სახელმწიფო ინსტიტუტების

პასუხისმგებლობას. ეს კანონი იძლევა ძირითად პრინციპებს გარემოს დაცვის

მართვაზე, ლიცენზირებაზე, სტანდარტებზე, EIA-ზე და დაკავშირებულ

საკითხებზე და აღწერს ეკოსისტემის, დაცული ტერიტორიების და ბიო

მრავალფეროვნების სხვადასხვა ასპექტებს.

საქართველოს კანონი ბუნებრივ რესურსებზე

გვერდი 38, 238დან

კანონი განსაზღვრავს ბუნებრივი რესურსების სტატუსს, აღწერს სხვა

საკითხებს, ადგენს ლიცენზირების, უფლებების და სხვა მომხმარებლების

ვალდებულებების ტიპებს. კანონი ადგენს პასუხისმგებლობებს ხმელეთის

დაბინძურებისგან დასაცავად და უზრუნველყოფს შესაბამისობებს სოფლის

მეურნეობის საქმიანობებს შესაბამის სამართლებლივ მოთხოვნებთან. ის

აღწერს ეკონომიკურ პრინციპებს ბუნებრივი რესურსების მოხმარებისთვის.

საქართველოს კანონი ატმოსფერული ჰაერის დაცვაზე. კანონი არეგულირებს

ატმოსფერული ჰაერზე უარყოფითი ანთროპოგენური ზემოქმედებისაგან

დაცვას მთელი საქართველოს ტერიტორიაზე (ნაწილიI, თავი I, მუხლი 1.1).

უარყოფითი ანთროპოგენური ზემოქმედება არის ადამიანის მიერ

გამოწვეული ზემოქმედება ატმოსფერულ ჰაერზე რაც იწვევს ან შეუძლია

გამოიწვიოს უარყოფით ზეგავლენას ადამიანის ჯანმრთელობაზე ან გარემოზე

(ნაწილიII, თავი IV, მუხლი II.I)

კანონი საქართველოს წყლის შესახებ

საქართველოს ყველა მცხოვრები ვალებულია უზრუნველყოს წყლის

რაციონალური და მდგრადი გამოყენება და დაცვა მისი დაბინძურების,

დანაგვიანების და დაშრეტის თავიდან ასაცილებლად.

საქართველოს კონსტიტუცია უზრუნველყოფს უსაფრთხო გარემოს ადამიანის

ჯანმრთელობისთვის, გარემოს და საზოგადოების ეკონომიკური ეკონომიკური

ინტერესებისთვის, ამჟამინდელი და მომავალი თაობების ინტერესების, რათა

უზრუნველყოფილ იქნეს გარემოს დაცვა და შესაბამისად გარემო მთავარი

კომპონენტი - წყლის დაცვა.

კანონი არეგულირებს ზედაპირის და გრუნტის წყლის დაცვას და მოხმარებას,

წყლის კომერციულ წარმოებას, წყალქვეშა სიცოცხლის დაცვას, ფაუნა, ფლორა,

ტყე, ხმელეთი და სხვა ბუნებრივი რესურსები. კანონმდებლობასთან

შესაბამისობაში, წყალი საქართველოს ტერიტორიაზე არის სახელმწიფოს

მფლობელობაში.

საქართველოს შრომის კოდექსი 17.09.2010

ეს კანონი არეგულირებს მუშათა და შესაბამისი ურთიერთობების საკითხებს,

თუ ისინი არ რეგულირდება რაიმე სხვა სპეციალური კანონით ან

საერთაშორისო შეთანხმებით.

შრომის ხელშეკრულება შეიძლება არ განსხვავდებოდეს ამ კანონით

გათვალისწინებული ნორმებისაგან, რომელიც ამძიმებს დასაქმებულის

მდგომარეობას.

გვერდი 39, 238დან

კოდექსი არეგულირებს შრომით ურთიერთობებს ყველა მუშასა და

დასაქმებულს შორის საქართველოში. იგი მხარს უჭერს ადამიანთა უფლებებს

და თავისუფლებას სამართლიანი ანაზღაურებისა და უსაფრთხო და ჯანსაღი

სამუშაო გარემოს შექმნის მეშვეობით.

შესაბამისი და მოქმედი საერთშორისო სტანდარტები და საუკეთესო

პრაქტიკები.

საერთაშორისო სტანდარტები შეიძლება შეეხებოდეს პროექტს რომელიც

მოიცავს ეკვატორულ პრინციპს (EP), საჭიროებს რომ საერთაშორისო

ფინანსურმა კორპორაციამ (IFC) უზრუნველყოს, რომ პროექტები რომლებიც

დაფინანსებულია მათ მიერ „განვითარებულია იმ მეთოდით, რომელიც იქნება

სოციალურად პასუხისმგებელი და ასახავს ჯანსაღ გარემოს დაცვის მართვის

პრაქტიკებს“. სხვა საერთაშორისო მოთხოვნები მოიცავს გარემოს დაცვას და

სოციალურ პოლიტიკას შემდეგის ჩათვლით:

პროექტი ასევე უნდა აკმაყოფილებდეს ILO-ს ძირითადი შრომის სტანდარტებს;

იძულებითი შრომა (C105)

ბავშვების შრომა (C182) დისკრიმინაცია (C111)

ასოცირების თავისუფლება და ორგანიზების უფლება (C 87)

თანაბარი ანაზღაურება (C100) მინიმალური ასაკი (C138)

C.2.4. შესაბამისი და მოქმედი მოთხოვნები ნებართვის მისაღებად

საქართველოში პროექტები რომლებიც საჭიროებენ ეკოლოგიურ კვლევას

ძირითადად რეგულირდება შემდეგი კანონებით:

საქართველოს კანონი გარემოზე ზემოქმედების ნებართვაზე

საქართველოს კანონი გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის შესახებ

განსაზღვრავს საქმიანობების სრულ ჩამონათვალს და პროექტებს რომელიც

ექვემდებარება ეკოლოგიურ კვლევას (მუხლი 4 პ.1) და სამართებლივ

საფუძველს საზოგადოების მონაწილეობისთვის გარემოს შეფასების პროცესში,

ეკოლოგიურ კვლევაში და გადაწყვეტილებების მიღებას გარემოზე

ზემოქმედების ნებართვის გასაცემად.

„საქმიანობების“ ფარგლებში, რომლებიც ექვემდებარება ეკოლოგიურ კვლევას

კანონი განიხილავს ახლის მშენებლობას ან არსებული ობიექტების განახლებას

ტექნოლოგიის ცვლილების დაკისრება და ექსპლუატაციის მდგომარეობა

გვერდი 40, 238დან

პროექტისათვის პროექტისათვის და ჩამონათვალში შესული

საქმიანობებისთვის. რუტინული მომსახურების სამუშაოები იმავე

ობიექტებთან მიმართებაში არ საჭიროებს ეკოლოგიურ კვლევას და ნებართვას.

იმ შემთხვევაში, თუ მუხლ 4 პ.1 ჩამონათვალში არსებული საქმიანობა ასევე

საჭიროებს სამშენებლო ნებართვას, ადმინისტრაციული ორგანო რომელიც

პასუხისმგებელია სამშენებლო ნებართვის გაცემაზე უზრუნველყოფს

MoENRP-ის როგროც ცალკეულ ადმინისტრაციულ ორგანოს ჩართულობას,

სამშენებლო ნებართვით ინიცირებულ ადმინისტრაციულ პროცედურებში,

როგორც ეს ლიცენზიებისა და ნებართვების კანონითაა გათვალისწინებული.

ამ შემთხვევებში MoENRP გასცემს დასკვნას პროექტის ეკოლოგიური კვლევის

შესახებ MoENRP-ისთვის წარდგენილი დოკუმენტაციის საფუძველზე

ამინისტრაციული ორგანოს მიერ, რომელიც გასცემს ნებართვას.

ეკოლოგიური კვლევის დასკვნა მიღებულია MoE-ს ადმინისტრაციული

(აღმასრულებელი) სამართებლივი აქტით და დასკვნას მდგომარეობასთან

შესაბამისობა სავალდებულოა პროექტის შემსრულებლისათვის. დასკვნა

ეკოლოგიური კვლევის მდგომარეობის შესახებ არის სამშენებლო ნებართვის

მდგომარეობის ნაწილი.

იმ შემთხვევაში თუ თუ მუხლ 4 პ.1 ჩამონათვალში არსებული საქმიანობა არ

საჭიროებს სამშენებლო ნებართვას, ეკოლოგიური კვლევის დასკვნის

საფუძველზე MoENRP გასცემს გარემოზე ზემოქმედების ნებართვას, რომელის

მოწოდებულია ადმინისტრაციული (აღმასრულებელი) სამართებლივი აქტით

რომელიც გაცემულია მინისტრის მიერ. ეკოლოგიური კვლევა

განხორციელებულია ეკოლოგიული კვლევის კანონის შესაბამისად და

პირობები დადგენილია არსებული ნებართვის პირობებით.

აღნიშნული კანონები არ უზრუნველყოფს სკრინინგის პროცედურის

დეტალებს და არ განსაზღვრავს მხარეების პასუხისმგებლობებს. პრაქტიკიდან

გამომდინარე,პროექტის შემოთავაზების სქრინინგი 1 ხორციელდება

პროექტის ინიციატორის მიერ MoENRP-თან კონსულტაციის მეშვეობით.

საზოგადო მშენებლობის პროცედურები

საქართველოს გარემოზე ზემოქმედების კანონის მე-6 მუხლი უზრუნველყოფს

დეტალურ მოთხოვნებს და პროცედურებს საჯარო კონსულტაციებისთვის და

ადგენს ვადებს ინფორმაციისთვის და განხილვისთვის, კერძოდ:

მე-6 მუხლის თანახმად, დეველოპერი ვალდებულია განახორციელოს EIA-ს

საჯარო დისკუსია მის ადმინისტრაციულ ორგანოსთვის წარდგენამდე

გვერდი 41, 238დან

ნებართვის გასაცემად (თუ საქმიანობა მოითხოვს სამშენებლო ნებართვას

საინიციატივო ეტაპამდე 2 პროცედურა სამშენებლო ნებართვის გასაცემად).

დეველოპრი ვალდებულია გამოაქვეყნოს EIA-ს დოკუმენტის მონახაზი და

გაასაჯაროვოს ინფორმაცია დაგეგმილი საჯარო განხილვისათვის. ინფორმაცია

ექვემდებარება გასაჯაროვებას ცენტრალური ჟურნალში ისევე როგორც

ბეჭდურ ორგანოში, რომელიც არსებობს ადმინისტრაციულ ტერიტორიაზე

იმავე რაიონში (თუ ასეთი არსებობს) სადაც საქმიანობაა დაგეგმილი.

ინფორმაცია (განცხადება) მოიცავს შემდეგს:

მიზნები, სახელწოდება და დაგეგმილი საქმიანობების მდებარეობა;

მდებარეობა სადაც დაინტერესებული პირებმა შეიძლება მიიღონ

საქმიანობასთან დაკავშირებული დოკუმენტები (EIA-ს ანგარიშის

ჩათვლით);

მათი მოსაზრებების წარმოდგენის დეტალები;

ადგილი და დრო საჯარო განხილვისთვის;

დეველოპერი უფლებამოსილია:

EIA-ის ასლის და ელექტრონული ვერსიის წარდგენა ადმინისტრაციული

ორგანოსთვის, რომელიც გასცემს ნებართვას გასაჯაროვების თარიღიდან

ერთ კვირაში;

მიღება და განხილვა 50 დღეში გამოქვეყნების თარიღიდან მოქალაქეების

წერილობითი კომენტარებიდან და შემოთავაზებისგან;

საჯარო განხილვის ჩატარება დაგეგმილ საქმიანობებზე არა უადრეს 50

დღისა და უგვიანეს 60 დღისა განცხადების გამოქვეყნებიდან;

საჯარო განხილვისთვის მოწვევის უზრუნველყოფისათვის შესაბამისი

ადგილობრივი ადმინისტრაციული და სამთავრობო სააგენტოების

წარმომადგენლებისთვის; სამინისტრო და MESD და სხვა დაინტერესებული

ადმინისტრაციული ორგანოები.

განხილვა ჩატარდება საჯაროდ და ნებისმიერ მოქალაქეს უფლება ექნება რომ

დაესწროს მას. საჯარო განხილვა ჩატარდება რაიონის ადმინისტრაციულ

ცენტრში სადაც დაგაგმილია საქმიანობის განხორციელება.

კანონის მე-7 მუხლის თანახმად, საჯარო შეხვედრიდან 5 დღის განმავლობაში,

შეხვედრის ოქმი უნდა მომზადდეს ყველა წამოჭრილი კითხვების და

გვერდი 42, 238დან

კომენტარების ასახვისთვის და განმარტებისთვის, რომელიც წარმოდგენილ

იქნა პროექტის ინიციატორების მხრიდან საპასუხოდ. თუ დაინტერესებული

მხარეების კომენტარები და შემოთავაზებები არაა მიღებული მის ავტორებს

უნდა გაეგზავნოს ახსნა განმარტების წერილი. შეხვედრის ოქმი, ისევე როგორც

საპასუხო წერილები, განმარტებები და შესწორებები უნდა წარედგინოს

MoENRP-ს ან ადმინისტრაციულ ორგანოს, რომელიც პასუხისმგებელია

ნებართვის გაცემაზე, როგორც EIA-ს დამხმარე მასალა. აღნიშნული

დოკუმენტები უნდა განხილულ იქნას როგორც EIA-ს დამხმარე ნაწილი.

EIA-ს MoENRP-თვის ოფიციალური წარდგენის დღე:

კანონის მე-8 მუხლი განსაზღვრავს ნებართვის მისაღებად წარსადგენ

დოკუმენტებს:

(1) ოპერატორმა, იმისათვის, რომ მიიღოს ნებართვა, სამინისტროში უნდა

წარადგინოს წერილობითი განაცხადი. წარდგენილი განაცხადი ნებართვის

მისაღებად უნდა იქნას განხილული და დამუშავებული კანონის

ფარგლებში, რომელიც დადგენილია „საქართველოს ლიცენზიისა და

ნებართვების კანონის“ მიერ.

(2) ოპერატორი ვალდებულია, „საქართველოს ლიცენზიისა და ნებართვების

კანონის“ მიერ განსაზღვრულის გარდა, წარმოადგინოს შემდეგი

დოკუმენტაცია:

(a) EIA-ს ანგარიში რომელიც შედგენილია საქართველოს კანონმდებლობით

დადგენილი სტანდარტების საფუძველზე (5 ასლზე და 1 ელექტრონულ

ვერსიაზე)

(b) დაგეგმილკი საქმიანობების სიტუაციური გეგმა (მანძილის განსაზღვრით)

(c) მოცულობა და მოსალოდნელი ემისიების ტიპები (ტექნიტალის

სტაციონალური დაბინძურების ანგარიში და

გამოყოფილი/განტვირთული სახიფათო ნივთიერებების და

გამოყოფილი/განტვირთული მაქსიმალური დასაშვები ნივთიერებების

კონცენტრაციების პროექტი (4 ასლი))

(d) საქმიანობის მოკლე აღწერა (ტექნიკური რეზიუმე)

(e) წარმოდგენილი განაცხადის კონფინდენციალური ნაწილის განაცხადი.

(3) ოპერატორი ვალდებულია წარმოადგინოს ტექნოლოგიური ციკლის სრული

განაცხადი ნებართვის განცმემ ორგანოსთან, იმ შემთხვევაშიც თუ

მოცემული საქმიანობა მოიცავს კომერციულ და/ან სახელმწიფო

გვერდი 43, 238დან

საიდუმლოებას. განაცხადის ნაწილი, მოცემული პარაგრაფის ქვე-პუნტი ‘e’,

მუხლი 2-ის თანახმად უნდა წარმოდგენილ იქნას ცალ-ცალკე ოპერატორის

მიერ.

გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის გაცემა

კანონის მე-9 მუხლი აღწერს გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის გაცემის

პროცედურებს. იგივე საკითხი განხილულია საქართველოს კანონში

„ლიცენზიების და ნებართვების“ შესახებ (2005) და „ეკოლოგიური

კვლევის“ შესახებ (2008).

1. „ლიცენზიისა და ნებართვის“ კანონის თანახმად, MoENRP იღებს

გადაწყვეტილებას პროექტის ინიციატორის მიერ ნებართვის გაცემაზე

მოთხოვნის წარდგენიდან 20 დღეში.

2. MoENRP, ეკოლოგიური კვლევის თანახმად, უზრუნველყოფს

წარმოდგენილი დოკუმენტაციის და ეკოლოგიური კვლევის დასკვნის

გაცემის ექსპერტიზას.

ნებართვა (გარემოს ნებართვა ან სამშენებლო ნებართვა, როდესაც საბოლოოა

საჭირო) გაცემულია მხოლოდ ეკოლოგიური კვლევის პოზიტიური დასკვნების

შემთხვევაში.

რეგულაცია გარემოზე ზემოქმედების შეფასების შესახებ გაცემული MoENRP-

ის მიერ, დათარიღებული 2013 წლის 15 მასისით

მოთხოვნები დაკავშირებული EIA კვლევებთან და სტრუქტურასთან ასევე

შინაარსთან EIA მოხსენებისა გახლავთ ჩამოყალიბებული EIA რეგულაციაში

გაცემული MoENRP-ის მიერ თარიღით 15 მაისი, 2013, #31

EIA დოკუმენტის შინაარსი ჩამოყალიბებულია 5 თავში რეგულაციისა

რომელიც შემდეგში მდგომარეობს:

საკითხი 6. EIA-ს შინაარსი

EIA მოხსენება უნდა მოიცავდეს შემდეგ ინფორმაციას:

(a) არსებული გარემოსდაცვითი მდგომარეობის ანალიზი;

(b) წყაროების აღმოჩენა, ქმედებით გამოწვეული გავლენის ობიექტების სახეობა;

(c) ბუნების ხარისხობრივი და თვისობრივი მახასიათებლები, ცვლილებების

წინასწარი პროგნოზი;

გვერდი 44, 238დან

(d) საგანგებო სიტუაციების განსაზღვრის შესაძლებლობა გამოწვეული

ქმედებებით და შეფასება მოსალოდნელი შედეგების;

(e) გარემოსდაცვითი შეფასება, საზ. და ეკ. შედეგები დაგეგმილ ქმედებათა;

(f) უარყოფითი გავლენის შემცირების ქმედებები გარემოსა და ადამიანების

ჯანმრთლობაზე და განსაზღვრა კომპენსირების ზომებისა საჭიროებისამებრ;

(g) ნარჩენის გავლენის (კუმულაციური) აღმოჩენა და კონტროლისა და

დაკვირვების ზომები;

(h) გარემოსდაცვითი და ეკონომიური შეფასების შესრულება პროექტებზე;

(i) ალტერნატიული ვარიანტების ანალიზი პროექტის იმპლემენტაციაზე,

შერჩევა და ფორმირება ახალი ვარიანტებისა;

(j) გზებისა და ქმედებების აღმოჩენა განახლებისათვის პირველადი

გარემოსდაცვითი ვითარებისა, იმ შემთხვევაში თუ მოხდა შეჩერება

მეწარმეობის ან სხვა ქმედებათა;

(k) საზოგადოების ინფორმაირება და კვლევა საზ. აზრის;

(l) გეგმა პოსტ-საპროექტო სიტუაციის ანალიზზე;

(m) აღმოჩენა მოსალოდნელი ემისიების მოცულობისა და სახეობების;

(n) პროგნოზი მოსალოდნელ გარემოსდაცვით მდგომარეობაზე მიღებული

გარემოზე ზემოქმედების ფაქტორებით;

განკარგულებით ასევე მოთხოვნილია გაუმჯობესება დაკვირვების გეგმისა

პროექტის იმპლემენტაციის პროცესში და ქმედების ბოლოს.

1. Announcement in the national and local

newspaper about proposed activities;

2. Copy of Draft EIA report submitted to the MoE

, copy of Draft EIA report sent to website,

NGOs& offices of local authorities.

off

icia

l p

roce

du

re

& a

ctiv

itie

s

date:

Within 50 days following

announcement receive

გვერდი 45, 238დან

comments

and recommendations

Following an announcement conduct public

consultation

within no earlier than 50 and no later than 60 days.

date:

Within 5 days

Prepare minutes of the public

consultation meeting

Public comments and recommendations to be

incorporated into the EIA report; if there are any

objections, written grounded response should be

sent to the author of the comments.

All comments and concerns to be reflected in

the final EIA report

date:

next 15 days

EIA report is finalized and submitted to MoE

through MoESD together with all other

Environmental Impact Permit application

documents

date:

Environmental Impact Permit issued within 20 days

after registration of the incoming application by the

MoE

date:

გარემოსდაცვითი ნებართვების პროცედურა საქართველოში არ ერწყმის

ჯეროვნად საპროექტო ციკლს, განსაკუთრებით ეს ჩანს ფინანსურ

ინსტიტუციებში. იურიდიულ სისტემაში ნაკლებია გადამწყვეტი

ინსტრუმენტები პროექტის განვითარების ადრეულ სტადიებზე, როცა საჭიროა

სტრატეგიული გადაწყვეტილების მიღება (მაგ. შერჩევა სტრატეგიული

ალტერნატივების, გზის არჩევა ავტომაგისტრალებისა და მილსადენებისთვის,

სტრატეგიული რეგიონალური განვითარება ან სექტორული პროგრამები ა.შ).

არ არის ინსტრუმენტი მსგავსი EIAs ან პირველადი EA-სა როგორც ნაწილი

საინჟინრო-ეკონომიკური კვლევისა. დოკუმენტები მიმართული მთავარი

პროექტით ან საინჟინრო-ეკონომიკური კვლევა არ გადასინჯულა MoENRP-ის

მიერ და არაოფიციალური გადაწყვეტილებაც არ წარმოდგენილა.

საქართველოს კანონმდებლობით არ არის უზრუნველყოფილი სტრატეგიული

გარემოსდაცვითი შეფასება. მხოლოდ EIA უნდა შესრულდეს ტიპებზე

გაუმჯობესებისა, გამოყოფილი კანონით. ეს გახლავთ განვითარების რისკები

გვერდი 46, 238დან

გარემოსდაცვაზე: დიდი ინდუსტრიული საწარმოები, მაღაროები, ენერგო

საბადოები, ნავთობი/გაზის მილსადენები ა.შ. გაუმჯობესების ნუსხა,

წარმოდგენილი კანონით EIA-ის მისაღებად სამშენებლო ნებართვის მიღებამდე,

შესამჩნევად შემცირდა ბოლო წლებში.

საქართველოს კანონმდებლობა ეკ. კვლევაზე, 1996.

გარემოსდაცვითი და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო არის წყარო ეკ.

ექსპერტიზის დანიშვნის სფეროში.

ექსპერტებისგან შემდგარი კომისია შეიქმნა გარემოსდაცვისა და ბუნებრივი

რესურსების მინისტრის ბრძანებით, რათა შეესრულებინათ ეკოლოგიური

კვლევა ყოველ ცალკეულ შემთხვევაზე.

კანონით ტარდება ეკ. კვლევა სავალდებულო სტადიაზე რათა იქნეს გაცემული

გარემოსდაცვითი გავლენის ნებართვა ან სამშენებლო ნებართვა ცალკეულ

ტიპებზე ქმედებათა. ეკოლოგიური შეფასების მიზანია ეკოლოგიური

ბალანსის შენარჩუნება გარემოსდაცვითი მოთხოვნების გათვალისწინებით,

ბუნებრივი რესურსების გამოყენება, და გაუჯობესების პრინციპები.

პოზიტიური დასკვნა ეკ. კვლევაზე შესრულებული ექსპერტების მიერ,

ჩამოყალიბებული MOE-ს მიერ არის აუცილებელი მისაღებად

გარემოსდაცვითი ან სამშენებლო ნებართვისა.

საქართველოს კანონი ლიცენზიებსა და ნებართვებზე. კანონი არეგულირებს

ლიცენზიებისა და ნებართვების გაცემას, გვაძლევს მათ ნუსხას და ადგენს

მათი გაცემის კანონებს, ცვლილებებს, ნაბართვას გაუქმებაზე. კანონი

გამოყოფს სამ პრინციპს ლიზენზიის გაცემაზე:

“ერთი ფანჯრის პრინციპი” – იმას ნიშნავს რომ ადმინისტრაციული ორგანოს

ლიცენზირება უნდა უზრუნველყოფდეს დამოწმებას დამატებითი

ლიცენზიერებისა სხვა ადმინისტრაციული ორგანოებით.

“სიჩუმე ნიშნავს თანხმობას” – ლიცენზიერების ადმინისტრაციული ორგანო

ვალდებულია მიიღოს გადაწყვეტილება ჯეროვნად აპლიკაციის წარმოდგენის

შემდეგ. სხვა შსემთხვევაში თუ გადაწყვეტილება არ არის მიღებული

განსაზღვრულ პერიოდში, ლიცენზია უნდა გაიცეს.

C.3. ნებართვები

გვერდი 47, 238დან

C.3.1. გარემოზე ზეგავლენის შეფასება

კანონის საკითხი #2, #4 მოიცავს ქმედებათა სიას რომლითაც შესაძლოა

მოთხოვნილი იყოს გარემოზე ზეგავლენის შეფასება. კერძოდ, სამშენებლო

სამუშაოთა სახეობა რომელიც საჭიროებს ეკოლოგიურ კვლევას და ასევე

გავლენის შეფასებას. ლინკზე მოცემულია კანონი ქართულ ენაზე

https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=20206.

C.3.2. მასალის ამოღება

მასალის მოპოვება – მასალის მოპოვება - საქართველოს ეროვნულ

გარემოსდაცვით სააგენტო პასუხისმგებელია ლიცენზიის გაცემაზე (ხრეშზე,

ქვიშაზე, ლოდზე, ქვაზე, ა.შ). აუქციონის ჩატარების შემდეგ.

C.3.3. ზოგადი ნარჩენების გატანა

ზოგადი ნარჩენების გატანა – ადგილობრივი მუნიციპალიტეტები (გამგეობა).

საჭიროა განცხადების წარდგენა (გამგეობა), ისინი გამოყოფენ რიგ ადგილებს

ძირითადი ნარჩენების განსათავსებლად (სამშენებლო, საყოფაცხოვრებო . . . ).

C.3.4. საშიში ნარჩენების გატანა

საქართველოს გარემოსდაცვით სამინისტროს აქვს სია სერთიფიცირებული

კომპანიების (სახელმწიფო, კერძო) რომელიც ზრუნავს ტრანსპორტირებასა და

გატანაზე საშიში ნარჩენებისა მისი გამომუშავების შემდეგ.

C.4. გარემოს დაცვითი პოლისი და კანონმდებლობა

როცა არ გახლავთ ცალკეული პოლისის დოკუმენტი რომელიც პირდაპირ

განსაზღვრავს საქართველოში დადგენილ პოლისს დაცვასა და მართვაზე

წყლის ხელმისაწვდომობისა და ხარისხის თემაზე, კანონი წყალზე ადგენს

ძირითად პრინციპებს რომლებიც მოიცავენ პოლისის სტრუქტურას (UNECE,

2003). რამდენიმე მათგანია:

წყლის დაცვა არის უმთავრესი გარემოსდაცვის საკითხში საქართველოს

მოქალაქეებისათვის, ამჟამინდელი და მომავალი საჭიროების კუთხით;

სასმელი წყალი მოსახლეობისთვის არის უმაღლესი პრიორიტეტის;

გვერდი 48, 238დან

გრუნტის წყალი და ზედაპირული წყლები კონტროლდება სახელმწიფოს მიერ;

წყლის მართვა მერყეობს ჰიდროლოგიური მნიშვნელობის შესაბამისად;

სისტემა “მომხმარებელი-ვინც აბინძურებს ის იხდის” არის საბაზისო;

დაბინძურება არ არის ნებადართული, თუმცა დეფინიცია თუ რა წარმოადგენს

დაბინძურებას არ არის ცნობილი.

არის ათზე მეტი კანონი საქართველოში რომელიც გავლენას ახდენს დაცვასა

და მართვაზე წყლის რესურსებისა და შესაბამისი გარემოსდაცვით საკითხებზე.

ყველაზე ყოვლისმომცველი არის ზემოთაღნიშნული კანონი წყალზე რომელიც

ძალაშია 1997 ოქტომბრიდან და ბოლოს შესწორდა 2000 წლის ივნისში. 96

ცალკეული საკითხი ამ კანონისა მოიცავს საკმაოდ ვრცელ და ყოვლისმომცველ

საკითხებს როგორიც არის დაბინძურებაზე კონტროლის პოლისი, სასმელი

წყლის წყაროს დაცვა, წყლის გამოყენებაზე ლიცენზირება და დაცლა,

კატეგორიებად დაყოფა და დაცვა რესურსებისა, ცალკეული ზომები შავ

ზღვაზე, წყალდიდობის კონტროლი, და სხვა მრავალი. ზედაპირული წყლები,

გრუნტის წყალი და სანაპიროს ტერიტორიასთან არსებული წყალი უნდა იყოს

კონტროლის ქვეშ მთავრობის მიერ. წარმოდგენილი კანონების უმეტესობას

ემატება კანონმდებლობის ბრძანებები და განკარგულებები ასევე

რეგულაციები გარემოსდაცვითი და ბუნებრივი რესურსების დაცვიდან,

რომლითაც ასახულია აუცილებელი ქმედებები დეტალურად. სამინისტროს

აქვს პასუხისმგებლობა კანონის ჩამოყალიბებისა წყალზე, თუმცა სხვა

სამინისტროები თამაშობენ მთავარ როლს ცალკეულ საკითხებში. კანონი

დაინერგა სონალის მიერ რეგიონალურ და მუნიციპალურ დონეზე. კანონი

წყალზე ითვალისწინებს წყლის გამოყენების ლიცენზირებას და

დამბინძურებლების გამორიცხვას, მიღწევა ძალაშია 1999-დან.

მიუხედავად იმისა რომ საქართველო მდიდარია სუფთა წყლის რესურსით;

სიტუაცია უკიდურესად რთულია. რაც გამოწვეულია ანთროპოგენული

დაბინძურებით, სასმელი წყლის დეფიციტით და დაბალი სანიტარული

სტანდარტებით წყამომარაგების სისტემისა. რადგან წყალმომარაგების

დეგრადაცია მოხდა და საკანალიზაციო ინფრასტრუქტურისა, სასმელი წყლის

ხარისხი ხშირად არ არის თვსებადი ადამიანის ჯანმრთელობასთან და

უსაფრთხოების სტანდარტებთან მიმართებაში. 38% წყლის მილსადენის

სისტემისა ქალაქებში და რეგიონბში ეკუთვნის მაღალ რისკჯგუფს წყლის

მილსადენის კატეგორიისა რომელშიც მიკრობიოლოგიური დაბინძურების

მაჩვენებელი მაღალია.

C.5. საერთაშორისო კონვენცია და შეთანხმებები

გვერდი 49, 238დან

საქართველო არის ნაწილი შემდეგი გარემოსდაცვითი კონვენციისა და

შეთანხმებათა:

შავი ზღვის ბიომრავალფეროვნება და ლანდშაფტის კონსერვაციის შავი ზღვის

დაბინძურებისაგან დაცვის კონვენციის ოქმი;

მონრეალის ოქმი ოზონის შრის დამშლელი ნივთიერებების შესახებ (ასევე

ლონდონი, კოპენჰაგენი და მონრეალის განხილვები);

ვენის კონვენცია ოზონის ფენის დაცვაზე;

ჟენევის კონვენცია ფართომასშტაბიანი ტრანს-სასაზღვრო საჰაერო

დაბინზურებაზე;

რამსარის კონვენცია საერთაშორისო მნიშვნელობის ჭარბტენიანობაზე,

განსაკუთებით როგორიც არის წყლის ფრინველთა ჰაბიტაცია;

UN რიო დე ჟანეიროს კონვენცია ბიომრავალფეროვნებაზე;

საერთაშორისო ვაჭრობაზე კონვენცია გადაშენების პირას მყოფ სახეობებზე

ველური ფაუნა და ფლორა (ობიექტები);

კონვენცია მიგრირებულ სახეობებზე;

პარიზის კონვენცია მსოფლიო კულტურისა და ბუნებრივი მემკვიდრეობის

დაცვაზე;

ევროპული არქეოლოგიური მემკვიდრეობის კონვენცია და აარუს კონვენცია

ინფორმაციის ხელმისაწვდომობაზე გარემოსდაცვითი საკითხების

სამართლიანობაზე.

C.6. ADB-ს გარემოსდაცვითი და სოციალური მოთხოვნები

C.6.1. აზიის განვითარების ბანკი (ADB) დაცვის პოლიტიკა

ADB გარემოსდაცვითი სახელმძღვანელო. ყველა პროექტი დაფინანსებული ADB

-ს მიერ უნდა შეესაბამებოდეს ADB-ს დაცვის პოლიტიკას (2009). პოლისის

მიზანია დადასტურდეს რომ პროექტები შესრულებული როგორც ნაწილი

პროგრამებისა დაფინანსებული ADB კრედიტებით არის შექმნილი სამართავად

შესაბამისი რეგულაციის მოთხოვნების მიხედვით და არ იქნება სარისკო

გარემოსდაცვითი, ჯანმრთელობის ან უსაფრთხოების კუთხით.

გვერდი 50, 238დან

დაცვის პოლიტიკა ძირითადად მიიჩნევა როგორც ძირითადი პოლისი

რომელიც ითვალისწინებს თავიდან აცილებას, მინიმუმამდე დაყვანას ან

შემცირებას უარყოფითი გარემოსდაცვითი და საზ. ჩარევისა, უფლებების

დაცვის ჩათვლით მათი ვინც ახენს გავლენას ან ხდება მარგინალიზება

განვითარების პროცესში.

ADB-ს დაცვის პოლისის განცხადება (SPS) აქვეყნებს პოლისის მიზნებს,

მასშტაბი და პრინციპები სამი მთავარი დაცვის პოლისი არეალზე გახლავთ:

იძულებითი განსახლების პოლისი(1995);

ადგილობრივი მოსახლეობის პოლისი (1998) და

გარემოსდაცვითი პოლისი (2002).

სამივე დაცვის პილისი მოიცავს სტრუქტურულ პროცესს უარყოფითი

გავლენის შეფასებაზე, დაგეგმვასა და შემცირებაზე რათა იქნეს აღმოჩენილი

პროექტში უარყოთი ეფექტები ციკლის ფარგლებში. დაცვის პოლისი

მოითხოვს რომ (i) გავლენა იქნეს აღმოჩენილი და შეფასებული ჯერკიდევ

საპროექტო ციკლში; (ii) ასევე გეგმები თავიდან აცილებისათვის, მინიმუმამდე

დასაყვანად და შესამცირებლად. კომპენსირებისთვის პოტენციური

უარყოფითი გავლენისა, უმჯობესდება, ინერგება და (iii) ზემოქმედების

არეალში ხალხს მიეწოდება ინფორმაცია, კონსულტაცია პროექტის

მომზადებისა და იმპლემენტაციის პროცესში. პოლისი ვრცელდება ყველა ADB-

ს მიერ დაფინანსებულ პროექტზე, კერძო სექტორის ოპერაციების ჩათვლით,

და ყველა კომპონენტზე პროექტისა.

დაზარალებული ადამიანები კონსულტაციებს გადიან პროექტის მომზადებისა

და დანერგვის პერიოდში და ინფორმაცია გაიცემა მათთვის გასაგებ ენაზე,

ფორმით, მანერით. დაცვის გეგმა მიეწოდება საზოგადოებას და ინფორმაციის

განახლება ხდება სხვადასხვა ეტაპზე პროექტის ციკლისა.

ADB -ს მასპინძელი ქვეყნის ხელმძღვანელობას ასევე აქვს პასუხისმგებლობა

მიიღონ ზომები შესამცირებლად უარყოფითი გავლენისა გარემოსდაცვით და

სოციალურ გავლენაზე. ADB დაფინანსებული პროექტები უნდა

შეესაბამებოდეს მასპინძელი ქვეყნის კანონებს, რეგულაციებსა და

სტანდარტებს, ასევე მოთოვნებს რომლითაც მასპინძელი ქვეყანა არის

ჩართული საერთაშორისო შეთანხმებებით.

EIA და გარემოსდაცვითი სკრინინგი ADB-ს სახელმძღვანელოებით. ADB

ასრულებს პროექტების სკრინინგს და კატეგორიებად დაყოფას პროექტის

მომზადების საწყის ეტაპზე, როცა საკმარისი ინფორმაცია არის

გვერდი 51, 238დან

ხელმისაწვდომი. სკრინინგი და კატეგორიებად დაყოფა სრულდება (i) რათა

აისახოს მნიშვნელობა პოტენციური რესურსებისა მოთხოვნილი დაცვით

ზომებზე; და (iii) განსაზღვრისათვის ინფორმაციის საჯაროობის მოთხოვნათა.

ADB იყენებს კლასიფიკაციის სისტემას რათა ასახოს მნიშვნელობა პროექტის

პოტენციალისა გარემოსდაცვით გავლენაზე. პროექტის კატეგორია

განისაზღვრება გარემოს ყველაზე სენსიტიური კომპონენტით, პირდაპირი,

არაპირდაპირი, კუმულაციური და გამოწვეული ზემოქმედება პროექტის

მიმდინარეობის არეალში. ყველა შემოთავაზებული პროექტი

გაანალიზებულია ტიპის, მდებარეობის, მასშტაბისა და სენსიტიურობის,

პოტენციურ გარემოსდაცვით გავლენის მასშტაბით. პროექტები მიეკუთვნება

ამ ოთხი კატეგორიიდან ერთერთს:

(i) კატეგორია A. შემოთავაზებული პროექტს ენიჭება კატეგორია A იმ

შემთხვევაში თუ მას აქვს მნიშვნელოვნად უარყოფითი გავლენა

გარემოსდაცვაზე რაც არის ცვალებადი ან უპრეცედენტო. ეს გავლენა

შესაძლოა იყოს უფრო დიდ ტერიტორიაზე ვიდრე ობიექტია ან სადაც

მიმდინაროებს ფიზიკური სამუშაოები. გარემოსდაცვითი შეფასება

მოთხოვნილია.

(ii) კატეგორია B. შემოთავაზებულ პროექტს ენიჭება კატეგორია B იმ

შემთხვევაში თუ მისი პოტენციური უარყოფითი გავლენა გარემოსდაცვაზე

არის ნაკლები ვიდრე კატ. A. ეს გავლენა არის სპეციფიური, რამოდენიმე

მათგანი უპრეცედენტოა და უმეტეს შემთხვევაში შემცირების ქმედებები

შეიძლება იქნეს მიმართული უფრო მზა ფორმით ვიდრე პროექტის A

კატეგორიაზე. მოთხოვნილია პირველადი გარემოსდაცვითი კვლევა.

(iii) კატეგორია C. შემოთავაზებულ პროექტს ენიჭება კატეგორია C თუ მას აქვს

მინიმალური ან არააქვს უარყოფითი გავლენა გარემოსდაცვაზე.

გრემოსდაცვაზე შეფასება არ არის საჭირო თუმცა შინაარსი უნდა

გადაისინოჯოს

(iv) კატეგორია FI. შემოთავაზებულ პროექტს ენიჭება კატეგორია FI თუ ის

მოიცავს ინვესტირებას ADB-ის ან დაფინანსებას FI-დან (ფინანსური

შუამავალი).

იძულებითი განსახლება. ADB მოახდენს დაკვირვებას ყველა პროექტზე რათა

განსაზღვროს იძულებით განსახლებას მოიცავს თუარა. პროექტის ფარგლებში

არსებული იძულებითი განსახლება, მისი გეგმა მომზადდება რათა მოხდეს

მასშტაბის დადგენა და გავლენის ხარისხისა.

გვერდი 52, 238დან

მკვიდრი მოსახლეობა. ADB მოახდენს დაკვირვებას ყველა პროექტზე რათა

განსაზღვროს პოტენციური გავლენა მკვიდრ მოსახლეობაზე. პროექტებზე

სადაც არის გავლენა ამ ხალხზე, გეგმა მომზადდება.

ინფორმაციის გაცემა. ADB-ს საზ. კომუნიკაციის პოლისის კუთხით, ADB

მუშაობს მსესხებებლთან /კლიენტთან რათა დარწმუნდეს რომ არსებული

ინფორმაცია (დადებითი ან უარყოფითი) საზ. და გარემოსდაცვით საკითხებზე

არის ხელმისაწვდომი დროულად, ადგილზე და გასაგებ ენაზე ასევე სხვა

დაინტერესებულ მხარეებთან, რათა მათ უზრუნველყონ ჯეროვანი მასალები

პროექტსა და მის იმპლემენტაციაზე. ADB წარმოადგენს დაცვის დოკუმენტებს

მის ვებგვერდზე:

გარემოსდაცვითი A კატ. პროექტები, გეგმა გარემოსდაცვის ზეგავლენის

შეფასებაზე ითვალისწინებს ყველაზე მცირე 120 დღეს განხილვამდე;

(ii) გეგმა გარემოსდაცვითი შეფასებისა და გადახედვა, განსახლების გეგმა და

ადგილობრივები გეგმით პროექტის შეფასებამდე;

(iii)საბოლოო ან განახლებული გარემოსდაცვის შეფასება და/ან პირველადი

კვლევა, განსახლების გეგმა და მკიდრი მოსახლეობის გეგმის მიღება;

(iv) გარემოსდაცვა, იძულებითი განსახლება და მკვიდრ ხალხზე დაკვირვების

ანგარიში წარმოდგენილი კლიენტების მიერ პროექტის იმპლემენტაციის

პერიოდში, მიღება.

გარემოზე უარყოფითი ზეგავლენის შეფასება. ADB პოლისის მიხედვით,

გრემოსდაცვაზე შეფასების ანალიზი უნდა მოიცავდეს შემდეგს: საქმის

გასამარტივებლად იგივე სტრუქტურა არის აღებული ამ ანგარიშიდან.

A. საერთო შეჯამება

B. პოლისი, კანონიერი და ადმინისტრაციული ჩარჩო

C. პროექტის აღწერილობა

D. გარემოსდაცვითი აღწერილობა (საბაზისო მონაცემები)

E. სავარაუდო გარემოზე ზემოქმედების შედეგები და შემსუბუქების ზომები

F.ალტარნატივათა ანალიზი

G. ინფორმაცია, კონსულტაცია და მონაწილეობა

გვერდი 53, 238დან

H. საჩივრების დაკმაყოფილების მექანიზმი

I. გარემოს დაცვის მართვის გეგმა

J. დასკვნა და რეკომენდაცია

სახელმწიფო კონსულტაცია. კავშირი ADB-ს საზოგადო საკომუნიკაციო

პოლისთან, ADB მუშაობს კლიენტთან რათა უზრუნველყოს არსებული

ინფორაციის მიღება (დადებითი ან უარყოფითი) საზოგადო და

გარემოსდაცვით საკითხებზე დროულად, ხელმისაწვდომ ადგილზე და იმ

ფორმით და ენაზე რომ იყოს გასაგები ხალხისთვის ვისაც ეხება საკითხი ასევე

სხვა დაინტერესებულ მხარეთათვის, ზოგადად მოსახლეობისთვის რათა იქნეს

გონივრული მონაცემები ჩადებული საპროექტო მონახაზსა და მის დანერგვაში.

პოლისის მიმართვისას, გონივრული კონსულტაცია არის პროცესი რომელიც

იწყება პროექტის მომზადების პერიოდში და სრულდება და გრძელდება

პროექტის ციკლის მიმდინარეობისას; (ii) ურუნველყოფს დროულ მიწოდებას

ადექვატური ინფორმაციისა რომელიც არის გასაგები და ხელმისაწვდომი

ხალხისთვის; (iii) ხორციელდება თავისუფალ გარემოში დაშინების ან

იძულების გარეშე; (iv) გენდერული ჩართულობით და საპასუხო, მორგებული

საჭიროებებზე დაუცველი და სოციალურად დაუცველი ჯგუფების და (v)

საშუალებას იძლევა გათვალისწინებისა ხალხის ყველა მოსაზრების იმ

ხალხის ვისაც ეხება და სხვა დაინტერესებულთათვისაც, გადაწყვეტილების

მიღებაში როგორიც არის საპროექტო მონახაზი, დაბინძურების მონაცემები,

სხვა საერთო შესაძლებლობები და იმპლემენტაციის საკითხები.

ADB საზ. პოლისის მიხედვით, კონსულტაციის პროცესი უნდა მოიცავდეს:

(i) აღწერა პროცესისა შესრულებული საპროექტო მონახაზში და მომზადება

დაინტერესებულ მხარეთა ჩართვაზე, ინფორმაციის გაცემისა და

კონსულტაციის ჩათვლით დაზარალებულებთან და დაინტერესებულ

მხარეებთან;

(ii) შენიშვნებისა და მოსაზრებების შეჯამება მიღებული დაზარალებულებისგან

და სხვა დაინტერესებულებისგან, როგორ იქნა მიმართული ეს შენიშვნები

საპროექტო მონახაზში და დაბინძურების საწ. ზომები, განსაკუთრებული

ყურადღება უნდა დაეთმოს საჭიროებებს დაზარალებულებისა, ქალების,

ღარიბი და მკვიდრი მოსახლეობის და

(iii) აღწერა დაგეგმილი ინფორმაციის გაცემის (იმ ტიპის ინფორმაციასთან

ერთად რაც გავრცელებულია და გავრცელების მეთოდი), კონსულტაციის

გვერდი 54, 238დან

ჩატარების პროცესი დაზარალებულებთან ერთად და შეფასება მათი

მონაწილეობისა პროექტის იმპლემენტაციის პერიოდში.

C.7. საქართველოს ეროვნული კანონმდებლობისა და ADB

მოთხოვნათა შედარება

ზემოთაღნიშნული გარეოსდაცვითი კანონი და ADB პოლისი აღნიშნავს რომ

ორი სისტემა არის მსგავსი თუმცა არის ასპექტები რომელშიც ADB პოლისი

უფრო მოთხოვნილია ვიდრე საქართველოში გათვლილი პროცედურა.

მთავარი განსხვავებებია:

საბანკო სახელმძღვანელო უზრუნველყოფს დეტალურ აღწერილობას

სკრინინგის პროცედურისა, მასშტაბს და შესრულებას EIA ასევე ახსნას სრული

ნუსხისა ეტაპებზე, რომელიც არ არის მოცემული ეროვნული

კანონმდებლობით.

ეკ. რისკის გათვალისწინებით, კულტურული მემკვიდრეობის, განსახლებისა

და სხვა ფაქტორებზე ბანკი ახდენს კლასიფიკაციას პროექტებისა რომლიც მათ

მიერ არის დაცული კატეგორიებით A, B, C და FI. თუმცა საქართვლოს

კანონმდებლობით, EIA სრულდება მხოლოდ მაშინ თუ შემსრულებელი

ითხოვს პროექტის დანერგვას მოცემული კანონში გარემოსდაცვაზე

ზეგავლენის ნებართვასთან დაკავშირებით.

ეს სია შეთავსებადია ბანკის კლასიფიკაციის პროექტების A კატეგორიასთან .

საქართველოს კანონმდებლობით EIA არ არის მოთხოვნილი სხვა ინსტანციებში

თუმცა აზიის განვითარების ბანკის სახელმძღვანელოებით მოთხოვნილია EIA

ან IEE B კატეგორიის პროექტებისთვის, და პროექტის გარემსოდაცვითი

გადასინჯვა რომლებმაც არ არის მოსალოდნელი აწარმოონ გარემოსდაცვითი

გავლენა (კატ. C).

საქართველოს კანონმდებლობით არ არის ასახული ფორმატი

გარემოსდაცვითი მართვის გეგმისა (EMPs) და მათ მიერ პროექტის

წარმოდგენის საფეხური რომლებიც საჭიროებენ EIA და არა EMPs პროექტებზე

რომლითაც არ არის მოთხოვნილი EIAs. აზიის განვითარების ბანკის

სახელმძღვანელოები ითხოვენ EMPs პროექტის ყველა კატეგორიაზე და

უზრუნველყოფილია დეტალური ინსტრუქცია არსებულ შინააარსზე

საქართველოს კანონმდებლობით MoE პასუხისგებელია პროექტზე

დაკვირვებაზე, დანერგვასა და შესაბამისობაზე სტანდარტებთან, ასევე

ვალდებულებებზე უზრუნველყოფილი EIA-ით, EMP როლი არის ნაკლებად

გვერდი 55, 238დან

ნათლად განსაზღვრული. PIU ან “პროექტის განმახორციელებელი”

პასუხისგებელია დანერგვაზე “თვითმმართველობის მონიტორინგის”

პროგრამებზე რომლებიც ითხოვენ EIA. კონტრასტში ADB სახლემძღვანელოები

აღწერენ როლს EMPs, რომელიც არის მნიშვნელოვანი პროექტის ყველა

კატეგორიაზე და პროექტის განმახორციელებელი (ამ შემთხვევაში – მდფ)

უნდა დარწმუნდეს იმაში რომ წარმოდგენილია EMPs დაკვირვების სქემა და

გეგმა. მონიტორინგი შესრულებაზე EMPs-თან მიმართებაში არის

მნიშვნელოვანი ელემენტი ADB მოთხოვნებისა.

სახელმწიფო კანონმდებლობა ასევე არ ითვალისწინებს განსახლების საკითხს

ნებისმიერ ეტაპზე გარემოსდავითი ნებართვის გაცემის. საქართველოს

კანონმდებლობა ითვალისწინებს საზოგადო ფაქტორებს მხოლოდ

სიცოცხლესა და ჯანდაცვის უსაფრთხოების კუთხით (მაგ. თუ პროექტი

შედგება მეწყერის რისკიგან, საშიშ ნივთიერებათა გავრცელებაზე ან სხვა

ანთროპოლოგიურ გავლენათა). როცა ბანკის დოკუმენტებით აღნიშნულია

პასუხისმგებლობა მსესხებლისა რომლის მიერაც უნდა ჩატარდეს

გარემოსდაცზე შეფასება, სახელმწიფო კანონმდებლობა უზრუნველყოფს

პასუხისმგებლობას პროექტის დანერგვასა და მომზადებაზე EIA ასევე საზ.

კონსულტაციებს.

სამინისტროს როლი შემოიფარგლება მონაწილეობით EIA კონსულტაციითა და

შესრულებით სახ. ეკონომიკური კვლევისა რაც მოთხოვნილია მისაღებად

აღწერილობისა დასკვნის გაცემაზე EIA ნებართვის წარმოდგენილი საქ.

კანონმდებლობით. ADB რეგულაციით, ADB ასრულებს პროექტის სკრინინგს და

კატეგორიებად დაყოფას პროექტის მომზადების ეტაპებზე როცა საკმარისი

ინფორმაცია არის ხელმისაწვდომი. ასევე ADB’s სახ. კომუნიკაციის პოლისის

მიხედვით, ADB უნდა იმუშაოს კლიენტთან რათა დარწმუდეს რომ არსებული

ინფორმაცია (დადებითი ან უარყოფითი) სოც. და გარემოსდაცვით საკითხებზე

არის ხელმისაწვდომი დროულად.

კონსულტაციასთან მიმართებაში: ბანკი უზრუნველყოფს კონსულტაციებს

პროექტების A და B კატეგორიებზე (ყველაზე მცირე ორი კონს. კატეგორიაზე A

პროექტისა) საჭიროებს დროულ კონსულტაციებს მსესხებლისგან.

სახელმწიფო კანონმდებლობა ამ დრომდე მოიცავდა მხოლოდ მოკლე

მითითებას გაცემაზე შესრულების რეალური ინსტრუმენტების გარეშე.

შესწორება სახელმწიფო განკარგულებაზე პროცედურასა და მდგომარეობაზე

გარემოსდაცვითი გავლენის შეფასების, ასახული მოთხოვნაში სახელმწიფო

კონსულტაციის EIA, რომელიც დეველოპერს ავალდებულებს (i) მოახდინოს სახ.

კონსულტაცია EIA, (ii) ინფორმაციის საჯაროობა, (iii) შენიშვნების მიღება 45

დღეში, (iv) კონსულტაციის მიღება არაუგვიანეს 60 დღისა გამოქვეყნების

გვერდი 56, 238დან

დღიდან, მოპატიჟება დაინტერესებული მხარეების და კონსულტაციის

მდებარეობის განსაზღვრა.

ცხრ. C.2: ქმედებათა ცხრილი და პასუხისგებლობა EIA სახ. კანონითა და ADB

პოლიტიკით

# ქმედება საქართველოს კანონმდებლობა ADB მოთხოვნები

1 სკრინინგი პროექტის შემსრულებელი MoE-თან კონსულტაციით

ბანკი და კონსულტანტი დაქირავებული პროექტის შემსრულებლის მიერ

2 მასშტაბი არ არის მოთხოვნილი. შეიძლება შესრულდეს პროექტის შემსრულებლის მიერ

ბანკი და კონსულტანტი დაქირავებული პროექტის შენსრულებლის მიერ

3 EIA გეგმა უნდა მომზადდეს გარემოსდაცვის კონსულტანტის მიერ.

უნდა მომზადდეს გარემოსდაცვის კონსულტანტის მიერ..

4 სახ. კონსულტაციები

EIA უნდა იყოს ხელმისაწვდომი გადასასინჯად 45 დღე. ინფორმაციის საჯაროობა ცენტრალურ და რეგიონალურ მასმედიაში. კონსულტაციის უზრუნველყოფა არაუგვიანეს 60 დღისა გამოქვეყნების დღიდან.

ყველაზე მცირე ორი კონსულტაცია კატეგორიაზე A პრ. – ერთი მაშტ. ეტაპზე ხოლო მეორე EIA გეგმის.

5 საბოლოო EIA

ითვალისწინებს შენიშვნებს მიღებული საზ. კონსულტაციებით, ასევე დამოწმებულ მითითებებს და ხსნის რაციონალურად როცა შენიშნები არ არის გათვალისიწნებული

ბანკისა და სახელმწიფოს ყველა შენიშვნის გათვალისწინება. ყველა წამოჭრილ საკითხზე ბანკთან შეთანხმება. დადასტურებული სახ. შენიშვნების მიმართვა, ხოლო ახსნა მაშინ როცა შენიშვნები არ მიიღება.

6 მართვის გეგმა არ არის ჯეროვანი სახელმძღვანელოები, სათანადო შინაარსის და დროულად

მონიტორინგისა და მართვის გეგმის გაუთვლისწინებლობა EIA-ში.

7 გადახედვა და დამოწმება

MoE ბანკი და ცალკე - MoE (თუ EIA მოთხოვნილია საქ. კანონმდებლობით)

8 გაცემა საბოლოო EIA

არ არისმოთხოვნილი საჯაროობა (ძირითადად ელ.) საბოლოო EIA-ზე.

გვერდი 57, 238დან

C.8. ADB-სა და საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნებს

შორის ჰარმონიულობა

იმისათვის რათა მოხდეს ორივე რეგულაციასთან ურთიერთშეთანხმება – ADB

საქ. კანონმდებლობა – EIA შინაარსი უნდა მოიცავდეს საკითხებს მოთხოვნილი

ორივე რეგულაციით, ან უნდა შეეწყოს ერთმანეთს. EMPs უნდა იყოს

დეტალებში მოთხოვნილისამებრ ADB რეგულაციით. შეფასება სტაციონარული

წყაროებიდან ატმოსფერულ ჰაერში გაფრქვევების (მაგ. დიზელის გენერატორი)

უნდა შესრულდეს საქართველოს რეგულაციათა მიხ.: “სტაციონარული

წყაროებიდან ატმოსფერულ ჰაერში გაფრქვევები” და “დამტკიცება ემისიის

ზღვარის”. კატ. a პროექტებზე პირველი სახ. კონსულტაცია (მოთხოვნილი ADB

სახელმძღვანელოებით მაგრამ არა საქართველოს რეგულაციით) იქნება

მიმართული პირველ ეტაპზე. მეორე შე სრულდება საქართველოს

მოთხოვნათა მიხ. გაცემა შესრულდება ADB მოთხოვნილისამებრ.

გვერდი 58, 238დან

D. პროექტის აღწერილობა

D.1. პროექტის კატეგორია

განახლება და გაუმჯობესება ადგილობრივი ტრანსპორტის და მასთან

დაკავშირებული ინფრასტრუქტურის რაც თამაშობს წამყვან როლს

საქართველოს ინფრასტრუქტურის განვითარებაში. შესრულდა რიგი ქედებები

და დაფინანსდა საქართველოს ბიუჯეტიდან ასევე სხვა წყაროებიდან.

ტრანსპორტის და მასთან დაკავშირებული ინფრასტრუქტურის განვითარება

დიდი როლს ასრულებს ურბანული ინფრასტრუქტურის განვითარებაში.

არსებული რიგი პროგრამები, დაფინანსებული სახელმწიფო ბიუჯეტით,

კრედიტები და გრანტები იქნება მიმართული ამ მიზნით.

მდგრადი, ურბანული ტრანსპორტის ინვესტირების პროგრამა (SUTIP) ტრანშე 2

მოიცავს შემდეგ პროექტს: კონსულტირება, ტრანშე 2 - ბათუმის სანაპიროს

დაცვის განვითარება, კონსულტირება.

გარემოსდაცვითი კლასიფიკაცია, ტრანშეზე არის კატ. B, რადგან სხვა შიდა

პროექტს SUTIP 2 მიენიჭა კლასი B რომელსაც არ ექნება შეუქცევადი ან

მუდმივი უარყოფითი გარემოსდაცვითი ეფექტი მშენებლობის შემდგომ

პერიოდში და მოითხოვს მომზადებას პირველადი გარემოსდაცვითი კვლევისა

(IEE). გარემოსდაცვ. კატ. დაყოფა შესრულდა ADB’s დაცვის პოლისის

განცხადების მიხ. (2009).

D.2. პროექტისთვის საჭირო

საქართველო მისი კულტურული და ისტორიული მემკვიდრეობით ასევე

მდიდარი ლანდშაფტით ხდება უფროდაუფრო პოპულარული

ტურისტებისთვის ქვეყნის შიგნით და მის საზღვარს გარეთ. იმისათვის რომ

მეტი ტურისტი მოვიზიდოთ უნდა მოხდეს რეგიონებში ინფრასტრუქტურის

განვითარება.

ამ კონტექსტში ბათუმი, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის დედაქალაქი და

ერთერთი მნიშვნელოვანი ქალაქი საქართველოს შავ ზღვაზე ასრულებს

მნიშვნელოვან როლს. ეს გახლავთ ერთერთ მნიშვნელოვანი ტურისტული

ობიექტი საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროს გასწვრივ, ხიბლავს მრავალ

ადგილობრივსა და უცხოელ ტურისტს. 2007 მაისში, ბათუმის საერთაშორისო

აეროპორტი გაიხსნა და სავარაუდოდ ტურისტების ოდენობა ვინც ეწვევა

აჭარას მიაღწევს 1,000,000 ვიზიტორს ამ წელს. ახალი სასტუმროების

გვერდი 59, 238დან

უმეტესობა და ინფრასტრუქტურისა სანაპიროს გსწვრივ ბათუმში და

მშენებლობა ახალი სასტუმროებისა და კურორტების იქნა დაგეგმილი.

თუმცა სანაპიროს ხაზის სამხრეთ დასავლეთ ნაწილში ბათუმისა არის

სერიოზული ეროზია 5 km სიგრძეზე. ამ მონაკვეთის გასწვრივ, სახლები და

დამუშავებული მიწა თითქმის დაიკარგა. ადექვატური დაცვის ზომების

მიღების გარეშე სანაპიროზე ეროზია გაგრძელდება აეროპორტის

ტერიტორიაზეც ადლიაში (ბათუმის სამხრეთით მდებარე სოფ.) და შესაძლოა

გავლენა იქონიოს პლაჟზეც, ბათუმის სანაპიროზე. შედეგად, საინვესტიციო

კლიმატსა და ტურიზმის განვითარებაზე შესაძლოა უარყოფითად იმოქმედოს.

ასევე სანაპიროს დაცვა არის პრიორიტეტებიდან ერთერთი სხვა

ინფრასტრუქტურულ პროექტებს შორის რომელიც ქალაქისა და რეგიონის

მომავალ განვითარებაზე ახდენს გავლენას.

სურ. D.1: დაზიანებული ახლადაშენებული ბულვარი აჭარაში

D.3. პროექტის მდებარეობა

პროექტის ტერიტორია მდებარეობს აჭარის ავტ. რესპუბლიკაში და მოიცავს ქ.

ბათუმსა და მიმდებარე ზღვის ნაპირს. ბათუმი მდებარეობს შავი ზღვის

სანაპიროზე, საქართველოს სამხრეთ დასავლეთით, იხ. ფოტო

ბათუმის სანაპირო გრძლდება ბათუმის კონცხიდან ჩრდილოეთით მდ.

ჭოროხის შესართავისკენ სამხრეთით. ბათუმის სანაპიროს პლაჟები

შედგენილია ხრეშის ნატანისაგან ჩამოტანილი მდ. ჭოროხის მიერ. წყალქვეშა

კანიონების შესართავი დიდ სიღმეზეა ბათუმის სანაპიროსთან: ერთი აღწევს

გვერდი 60, 238დან

ბათუმის კონცხს ჩრდილოეთით ხოლო მეორე კი საპირისპიროდ მდ.

ჭოროხის შესართავის სამხრეთს. წინა კვლევებმა აჩვენა რომ ნაწილი რიყის

ქვებისა ჩადის ამ კანიონში თუმცა ვერ ახდენს კვებას ქვედა დინებაზე. ასევე

ადამიანთა ჩარევამ მდინარეზე (ნატანის დაგროვება, წყლის დინების

რეგულაცია) შეამცირა ნატანის ოდენობა ხელმისაწვდომი პლაჟზე და

გამოიწვია ნატანის შემდგომი შემცირება რაც მოსალოდნელია რადგან

დაგეგმილია მშენებლობა რამოდ. დამბისა მდინარის გასწვრივ. შედეგად

პლაჟი განიცდის ეროზიას.

სურ. D.2: საპროექტო ტერ. მდებარეობა

D.4. პროექტის აღწერილობა

D.4.1. სანაპირო დაცვის ჰიდროტექნიკური სტრუქტურა

მთავარი მიზანი სანაპიროს დაცვის სამუშაოებისა არის დაცვა სანაპიროსი

ეროზიისგან. დამცავი მშენებლობა რომელიც არ არის გათვალისწინებული

გვერდი 61, 238დან

ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ რომელსაც ექნება დიდი გავლენა სანაპიროს

ზონაზე: ნაცვლად სანაპიროს ხაზზე მცირე ეროზიისა, სანაპირო მდ. ჭოროხს

და ბათუმის კონცხს შორის იქნება სტაბილური.

ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ, ოთხი სხვადასხვა ზონა არის დაყოფილი

სანაპიროს გასწვრივი ტიპის დაცვის შესაბამისად:

– დაახლოებით 1კმ სიგრძის მონაკვეთი გამწმენდი დანადგარუიდან

აეროპორტამდე, სადაც სანაპირო, განიცდის ეროზიას, დაცულია ჯებირის

მეშვეობით (უკვე აშენებულია);

– უფრო ჩრდილოეთით, დაახლოებით 2კმ სიგრძის მონაკვეთი, დაცულ

უნდა იქნეს ჯებირის მეშვეობით + კვება (აეროპორტიდან ჩრდილოეთით

პარკის ბოლომდე)

– 300მ სიგრძის მონაკვეთი ბათუმის კონცხთან, კანიონის

არასტაბილურობისაგან დაზიანებულ ტერიტორიაზე, სადაც დიდი

კედელი ლოდების დამცავით წარმოდგენილია სანაპიროს ზედა ნაწილში

(მეწყერისგან დაცვა);

– ქვიშის მოედნები მოთავსებულია ბულვარის მოდელზე, იმ

ტერიტორიებზე სადაც მთლიანი სანაპიროს სიგანე აღემატება 80მეტრს

(სანაპიროს ჩრდილოეთი ნაწილი), საერთო სიგრძით 400მ, რომლის

მიზანიც არის პლაჟის თავდაპირველი სიგანის შენარჩუნება, სანაპიროს

ზედა ნაწილში მუდმივი სტრუქტურის აშენების თავიდან აცილებით,

აქედან გამომდინარე სანაპიროს „პასიური“ დაცვის უზრუნველყოფა.

D.5. სამუშაო და სასაწყობე ადგილი

ამჟამად, სამუშაო და სასაწყობე ადგილები არ არის მკაფიოდ განსაზღვრული.

კონსულტანტი არჩევს მისასვლელ გზებს, სამუშაო და სასაწობე ადგილს

სამშენებლო მასალებისთვის. გზებისა და ადგილების შერჩევა შესწავლის

პროცესშია და მათი საბოლოო განსაზღვრება მიღებულ იქნება მგფ-ის

მიხედვით და პროექტის შემდეგ ფაზაში.

მისასვლელი გზები, სამუშაო და სასაწყობე ადგილები შერჩეულია არსებული

მოძრაობის, მგრძნობიარე რეცეპტორების (ტენიანი ადგილი, სახლები,

სკოლები და სხვა) და არსებულ სტრუქტურებთან შესაძლო ჩარევის

გათვალისწინებით. მგრძნობიარე რეცეპტორებზე შესაძლო უარყოფითი

გავლენების შემთხვევაში გათვალისწინებული იქნება შემამსუბუქებელი

ზომების ჩატარება.

გვერდი 62, 238დან

D.6. პროექტის განხორციელების შემოთავაზებული გრაფიკი

გვერდი 63, 238დან

E. გარემოს არსებული მდგომარეობა

E.1. რეგიონული პარამეტრები

საქართველო - ქვეყანა კავკასიაში, ევრაზია, შავი ზღვის სანაპიროზე. რუსეთი

ესაზღვრება საქართველოს ჩრდილოეთიდან, თურქეთი და სომხეთი

სამხრეთით და აზერბაიჯანი სამხრეთ-აღმოსავლეთით. საქართველო

მდებარეობს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპისა და დასავლეთ აზიის

გზაჯვარედინზე და არის ტრანსკონტინენტური ქვეყანა თავისი მდებარეობით,

თუმცა ევროპის ნაწილია თავისი სოციო-პოლიტიკური სიტუაციითა და

კულტურით (სურ. E.1).

სურ. E.1: საქართველოს მდებარეობა სამხრეთ -აღმოსავლეთ ევროპისა და დასავლეთ აზიის გზაჯვარედინზე

ტერიტორია - ქვეყნის მთლიანი ტერიტორია არის 69,700 კმ2, მისი საზღვრების

მთლიანი სიგრძეა 1,771 კმ 1,461 კმ სახმელეთო საზღვრების ჩათვლით (164 კმ

სომხეთთან, 322 კმ აზერბაიჯანთან, 723 კმ რუსეთთან და 252 კმ თურქქეთთან)

და 310 კმ სანაპირო საზღვრები (შავი ზღვა);

ადმინისტრაციულად არის 12 ადმინისტრაციული ერთეული (Error! Reference

source not found.). თითოეული ადმინისტრაციული ერთეული დაყოფილია

მუნიციპალიტეტებად (სულ 64 მუნიციპალიტეტია). კონსტიტუციის თანახმად,

გვერდი 64, 238დან

ქვეყნის ტერიტორიული მოწყობა უნდა განისაზღვროს ქვეყნის ცენტრალური

ხელისუფლების აღდგენის შემდეგ საქართველოს მთელ ტერიტორიაზე.

თითოეული მუნიციპალიტეტი წარმოადგენს თვით-მართვად ერთეულს

ერთგვაროვანი ფიზიკურ-გეოგრაფიული პირობებით და დადგენილი

ბუნებრივი საზღვრებით ისევე, როგორც მოსახლეობის ეთნო-კულტურული

მახასიათებლებით და ისტორიულად დადგენილი ტერიტორიულ-

ადმინისტრაციული ფუნქციით.

სურ. E.2: საქართველოს ადმინისტრაციული ერთულები

პროექტის ტერიტორია მდებარეობს ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტის

ტერიტორიაზე აჭარის ადმინიტრაციულ რეგიონში, როგორც აღნიშნულია

წითელი წრით სურათზე E-2.

E.2. კლიმატი და ატმოსფერო

საქრთველოს კლიმატური ზონირების მიხედვით, საკვლევი ტერიტორია

მიეკუთვნება დასავლეთ საქართველოს კლიმატურ ზონას, სუბტროპიკული

სველი კლიმატით. კლიმატი არის სუბტროპიკული და ხასიათდება უხვი

ატმოსფერული ნალექებით. საშუალო წლიური ნალექების რაოდენობაა 1620-

1650 მმ.

ბათუმის ტერიტორიაზე, შანსი, რომ ნალექებზე დაკვირვება იქნება ამ

ადგილას იცვლება წლის განმავლობაში. თბილი სეზონის განმავლობაში,

რომელიც გრძელდება 10 ივნისიდან 19 სექტემბრამდე, საშუალოდ 47% შანსია

გვერდი 65, 238დან

იმისა, რომ ნალექებზე დაკვირვება მოხდება რაღაც ეტაპზე მოცემული დღის

განმავლობაში. ნალექების შემთხვევაში, ძირითადად გამოიხატება ჭექა-

ქუხილის ფორმით (დღეების 56%-ს ნალექებით აქვს საშინელი ჭექა-ქუხილი),

მსუბუქი წვიმა (27%) და ზომიერი წვიმა (16%). ცივი სეზონის განმავლობაში,

რომელიც გრძელდება 17 დეკემბრიდან 26 მარტამდე, საშუალოდ 52% არის

შანსი, რომ ნალექებზე დაკვირვება მოხდება რაღაც ეტაპზე მოცემული დღის

განმავლობაში. ნალექიანობისას, უფრო ხშირად მას აქვს მსუბუქი წვიმის

ფორმა (ნალექიანი დღეების 47% არის მსუბუქად წვიმიანი), ზომიერი წვიმა

(30%) და ზომიერი თოვლი (11%).

ჰაერის საშუალო ტემპერატურა არის 13.8°C. ყველაზე ცივი თვეებია იანვარი და

თებერვალი -5.4°C- -6.2°C ტემპერატურით, შესაბამისად და აბსოლიტური

მინიმუმი -19°C. ყველაზე ცხელი თვეებია ივლისი და აგვისტო 22°C და 23°C

ტემპერატურით შესაბამისად და აბსოლიტუი მაქსიმალური ტემპერატურა +40°C.

გვერდი 66, 238დან

სურ. E.3: 2013 წელს ბათუმის ჰაერის ტემპერატურა (www.weatherspark.com)

უხვი ნალექიანობა დამახასიათებელი მოცემული რეგიონისთვის არის ხშირი

ციკლონების შედეგი. ეს ზონა დაცულია ჩრდილოეთ და ჩრდილო-

დასავლეთის ცივი ჰაერის მასების შეღწევისგან კავკასიონით და ცივი ჰაერის

მასების შემოჭრა ჩრდილო-დასავლეთიდან ხდება მნიშნელოვნად თბილი

ზღვის აუზის გადაკვეთისას და ამგვარად, ტემპერატურის მკვეთრი ცვლილება,

რაც დამახასიათებელია შავი ზღვის სხვა ზონებისთვის არ აღინიშნება

მოცემულ ზონაში. ჰაერისა და წყლის ქვემოთ მოცემული ყოველთვიური

ტემპერატურა და მათი განსხვავება სახვადასხვა თვეებში დამახასიათებელია

განსახილველი ტერიტორიისთვის (ქალაქ ფოთის მეტეოსადგურის

მონაცემების მიხედვით) მოცემულია ცხრილში E-1.

ცხრ. E.1: ჰაერის ყოველთვიური ტემპერატურა და მათი განსხვავებები თვეები 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ჰაერი ტt0 5,2 5,8 8,7 12,0 16,6 20,3 22,9 23,2 19,8 15,9 11,8 7,1

წყალი ტt0 9,8 8,6 8,6 11,0 16,0 20,0 23,7 25,3 22,8 19,1 16,1 12,7

განსხვავება, ტt0

4,6 2,8 - 0,1 - 1,0 - 0,6 - 0,3 0,8 2,1 3,0 3,2 4,3 5,6

ამინდი ზამთარში ხასიათდება უხვი ნალექითა და წვიმით, რომელიც ამ

რეგიონში იწყება ნოემბერ-დეკემბრის ბოლოსთვის. ცივი ჰაერის მასების

შემოჭრის პერიოდები ზამთარში ხასიათდება ნაყარი ღრუბლით, ნიაღვარით

და განუწყვეტელი წვიმებით. ზამთრის ბოლოსთვის (მარტის დასაწყისში)

ციკლონის აქტიურობა მცირდება და ამინდი ხდება შედარებით სტაბილური

და რბილი. ზაფხულსა და შემოდგომის პირველ ნახევარში ტერიტორიაზე

ჩრდილო-დასავლეთიდან შემოჭრილი ცივი ჰაერის მასები და გარდამავალი

ტროპიკული ჰაერის მასები ხვდება ერთმანეთს.

გარდა ამისა, იმ ზონებში, სადაც ყალიბდება ქუხილი, ციკლონების უკან, ცივი

ფრონტის გარშემო ფორმირდება ქარიხალი. უნდა აღვნიშნოთ, რომ დღეების

საშუალო რაოდენობა ქუხილით აღწევს წელიწადში 40-ს.

ქარების მთავარი მიმართულება არის სამხრეთიდან (Fig. E-4) და საშუალო

სიჩქარეა 4-5 მ/წმ, ცოტა უფრო ძლიერი ქარებით ცივი სეზონის განმავლობაში.

ძირითადად, თოვლი არ არის ბათუმის ტერიტორიაზე.

მრავალწლიანი მონაცემების მიხედვით არ დაფიქსირებულა ნიადაგის გაყინვა

განსახილველ ტერიტორიაზე.

გვერდი 67, 238დან

ჰაერის ხარისხი - ატმოსფერული ჰაერის ხარიხის მონიტორინგი ჩატარდა

ბათუმში გარემოს სამინისტროს მიერ 1990-2012 წლებში. ბოლო 10 წლის

განმავლობაში, PM10 სიდიდეები დაფიქსირდა მაღალი წლიური საშუალო

კონცენტრაციით, ისევე, როგორც აზოტისა და გოგირდის ორჟანგები (ცხრილი.

E-2).

სურ. E.4: გასულ წელში ტემპერატურა, ქარის სიჩქარე და მიმართულება (ოქტ ომბერი 2013-ნოემბერი 2014) ბათუმში (www.weatherspark.com).

გვერდი 68, 238დან

სურ. E.5: ჰაერის ხარისხი ბათუმში (გარემოს დაცვის სამინისტროს მონაცემები)

გვერდი 69, 238დან

ცხრ. E.2: ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებების მაქსიმალური დასაშვები კონცენტრაცია ქართული და საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად

გვერდი 70, 238დან

E.3. რადიაციული ფონი

რადიაციული სკრინინგი განუწყვეტლივ ხორციელდება ბათუმში

ნაციონალური გარემოსდაცვითი სააგენტოს მიერ რადიაციული ფონის

შეფასების მიზნით. გაზომვები ხშირად აჩვენებს შედეგებს, რომელიც მერყეობს

დაახლოებით 11 მიკრო-როენტგენი/საათში, ზღვრულ 30მრ/სთ-თან

მიმართებაში.

E.4. ხმაურის ფონი

გარემოსდაცვით სააგენტოსა და ადგილობრივ მთავრობასთაბ კონტაქტის

შემდეგ, ჩვენ ვერ განვათავსეთ ნებისმიერი არსებული ხმაურის ფონური

მონაცემები პროექტის ტერიტორიაზე. ამ ფაქტის გამო 10 სადგურის შერჩევის

კამპანია გაიმართება უახლოეს მომავალში და მონაცემები მალევე იქნება

ხელმისაწვდომი.

E.5. გეოლოგიური და გეოტექნიკური მახასიატებლები

E.5.1. გეოლოგიური მოხაზულობა

შავი ზღვა ფორმირდება დასავლეთით და აღმოსავლეთ ორი გადაჭიმული

აუზით, რომლებიც გვიან შეუერთდა ერთამნეთს მათი შემდგომი

გეოლოგიური/Pliocene გახლეჩვის ფაზებში. კერძოდ შავი ზღვის გახსნა

აღმოსავლეთით დაიწყო პალეოცენურ-ეოცენური ნალექების პერიოდში

დედამიწის ქერქის წაგრძელებულ ადგილის წარმოიქმნით, რომელიც

ჩრდილო-აღმოსავლეთით შაცხის ქედს ესაზღვრება და სამხრეთ დასავლეთით

კი ანდრუსოვის ქედს.

ეს ნიშნავს, რომ აღმოსავლეთით შავი ზღვა მიკროპლანშეტური მოსაზღვრეა

სეისმური სარტყელებით, დიდი კავკასიონის მთებით ჩრდილოეთით და აჭარა

თრიალეთის სარტყელით სამხრეთით, ხოლო მისი შიდა ნაწილი სეისმურად

უმოქმედოა. მიკროპლანშეტი მიემართება ჩრდილო-დასავლეთით და საათის

ისრის მიმართულებით მოძრაობს ევრაზიისაკენ. შემდეგ ნახაზზე

გამოსახულია ძირითადი ტექტონიკური ერთეული შავი ზღვის გარშემო.

გვერდი 71, 238დან

სურ. E.6: გეოლოგიური მონახაზი - შავი ზღვის მთავარი ტექტონიკური ერთეული

გეოლოგიური პერიოდების დროს აღმოსავლეთ შავი ზღვის აუზი სავსე იყო

ნაპირთან ახლო/ოფშორული დანალექების თანმიმდევრობით, რაც მიიღება

ირგვლივ მთების ჩამოშლის და მათი გახლეჩვის პერიოდში. გამყინვარების

და შიდაგამყინვარების მეოთხეულმა კლიმატურმა ცვლილებებმა ზღვის

დონეზე გავლენას იქონიეს, რაც ეტაპობრივად განსაზღვრავს ახალი

მორფოლოგიური აგებულების მდგომარეობას, რომელმაც ნატანზე იმოქმედა.

კერძოდ, ბოლო გამყინვარების მაქსიმუმი - LGM ზღვის დონიდან თითქმის -

100მ ქვემოთ, ფაქტიურად შუა ზღვის დონზე მდინარის კალაპოტის

ეროზიითაა და გადაადგილდება მდინარის შესართავის ოფშორული

მიმართულებით. ასე რომ, კანიონები გაითხარა მდინარეებში ნატანის

მეშვეობით.

მას შემდეგ, რაც LGM პერიოდში ზღვის დონე გაიზარდა და კანიონები წყალმა

დაფარა სანაპიროს წარმოქმნით, ხასიათდებოდა ხანგრძლივი შედინების

პერიოდები ძირითადი მდინარეებიის აღმა ხეობებში. სანაპირო თანდათან

მოსწორდა ყურეების შევსებით ალუვიუმის მიერ.

გვერდი 72, 238დან

მდინარის შესართავზე მყოფი ალუვიონის ნალექი სანაპირო ზოლის გასწვრივ

მოტანილია ტალღებით, რაც თანდათანობით ქმნის სანაპიროს აგებულაბას.

ზოგადად, გაზაფხულის წყალდიდობების დროს სანაპიროზე ლექი ჩნდება,

რაც წყალქვეშა ალუვიურ ბარიერებს წარმოშობს, რომლებიც მთლიანად

ნადგურდება ტალღებით, რაც ნაპირიდან შორს მყოფი ტრანსპორტირებითაა

შექმნილი და რომლებიც დაგროვდა დომინირებდა ტალღების მიმართულების

გასწვრივ.

სანაპირო პლაჟამგები ნალექები შეესაბამება მთელი კალაპოტის დატვირთვას

და მდინარე ჭოროხის უხეში ფრაქციის აწონილ ტვირთს, მაშინ როცა წვრილი

ფრაქცია ნაპირთან ახლო გაიფანტა. ნაპირფორმირების ნალექების ნაწილი

დაკარგულია წყალქვეშა კანიონებში, რომლის წვერი/ნივნივის თავხე

სანაპიროსთან ახლოს დაახლოებით -10 m M.S.L.- ეა.

შემდეგი ციფრები აჩვენებენ წყალქვეშა კანიონებს ბათუმის სანაპიროზე,

რომელიც ამტკიცებენ ძველი მდინარის კალაპოტის არსებობას ზღვის დონის

დადაბლების პერიოდში. მდინარე ჭოროხს ჰქონდა ორი განშტოება: ერთი

სამხრეთით, რომელიც ჯერ კიდევ ღიაა და მეორე ჩრდილოეთით, რომელიც

XIX საუკუნის დასაწყსში დაიხურა და რომლის შესართავი მდებარეობდა 4

მილით ჩრდილოეთით, რაც ახლანდელ შესართავს შეეხება. ამრიგად, მდინარე

ჭოროხის ჩრდილოეთით მდებარე კანიონები მიუთითებენ მდინარის

ჩრდილოეთით განშტოების მიგრაციას ჰოლოცენური/ გეოლოგიური

პერიოდის განმავლობში.

გვერდი 73, 238დან

სურ. E.7 - გეოლოგიური მონახაზი - წყალქვეშა კანიონები ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ

უკანასკნელი ათწლეულების განმავლობაში ნალექის ბალანსი შეიცვალა

მდინარის კალაპოტის მასალის გამოყენებით, როგორიცაა სამშენებლო

მასალებისა და კაშხლების მშენებლობა, რამაც შეამცირა მდინარის

გადაადგილების უხეში ფრაქცია.

E.5.2. ნიადაგის შესწავლა

ახალი გეოტექნიკური კვლევა 2014 წელს ჩატარდა იმისათვის რომ, მხარი

დაეჭირათ დეტალური პროექტისათვის, რომელიც განსაზღვრავდა პროექტის

ტერიტორიაზე სტრატიგრაფიას და ნიადაგის გეოტექნიკურ მახასიათებლებს.

20მ სიგრძის 4 ჭაბურღილი გაიბურღა სანაპიროს გასწვრივ ყველა 1.5 მ-ზე SPT

ტესტირების განხორციელებით და გამავრცელებელი ნიმუშების შეგროვებით,

რომლებიც გაიგზავნება ლაბორატორიაში სტანდარტული ტესტირების

გვერდი 74, 238დან

ჩასატარებლად, როგორც მარცვლის ზომის ანალიზი, Atterberg-ის ფარგლებში და

სპეციფიკური ხვედრითი შეფასებით. ორი ერთმანეთზე მიყოლებული

ჭაბურღილების შორის განხორციელდა დინამიური პრობაცია ყველაზე მძიმე

ტესტის სახით სახელად DPSH, რათა სანაპირო ზოლის გასწვრივ

ჭაბურღილების მეშვეობით მოწოდებული ინფორმაცია გავრცელებულიყო.

სტრატიგრაფიული ინფორმაცია მოედო ოფშორულ ზონას გეოფიზიკური

მეთოდის ძრითადი პროფილით; ეს წყობა სანაპირო ზოლის მართობულია.

გარდა ამისა, ზღვის ფსკერის 25 სერიის ნიმუში შეგროვდა წყლის სიღრმეზე 0,

-5 m, -10 m, -15 m და -20 m M.S.L. ფსკერის პროფილების გასწვრივ, Van Veen Grab-ის

გამოყენებით. ზოგიერთ შემთხვევაში აკვალანგისტი დასაქმდა პირდაპირი

წყალქვეშა ნიმუშების შერჩევით ხრეშის და კენჭების არსებობის გამო.

მოცემული ციფრები გვიჩვენებს ჭაბურღილების BH1 BH4, of the DPSH1 DPSH4

ადგილმდებარობას და ფსკერიზ პროფილებს SP1 SP13.

გვერდი 75, 238დან

სურ. E.8 - მიწის შესწავლა - 2014 წელს ჩტარებული კვლევის ადგილმდებარობის გეგმა

E.6. სანაპიროს აგებულება

მდ. ჭოროხის შესართავისა და ბათუმის კონცხის მოპირდაპირედ, მდებარეობს

წყალქვეშა კანიონები რომელთაც წარსულში დიდი გავლენა იქონიეს

სანაპიროს განვითარებაზე. წყალქვეშა კანიონები ნაჩვენებია ფოტოზე სურ. E.9.

გვერდი 76, 238დან

სურ. E.9: 3D-ჩვენება წყალქვეშა კანიონებისა ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ

გვერდი 77, 238დან

წყალქვეშა კანიონებიდან ერთერთი მდებარეობს მდ. ჭოროხის შესართავის

პირდაპირ, თუმცა მდინარე ჯერკიდევ ატარებს საკმარისი მოცულობის ნატანს

სანაპიროსკენ, ნატანის დიდი ზომის ფრაქცია ხვდება პირდაპირ კანიონში და

მხოლოდ ნატანით შემოიფარგლება, რომელიც სასარგებლოა სანაპიროს

ტერიტორიისთვის.

ბათუმის პორტი მდებარეობს მეორე წყალქვეშა კანიონზე. ნატანის რომელიც

ჩრდილოეთიდან ტალღების საშუალებით ხვდება წყალქვეშა კანიონში და

ამცირებს ახლო სანაპიროს კვებას.

ნაპირის ეროზიის მთავარი გამომწვევი მიზეზი. საუკუნეთა მანძილზე, მდ.

ჭოროხი (ბათუმის სამხრეთით) ატარებდა ნატანს (ქვიშასა და რიყის ქვებს)

სანაპიროსკენ. ამიტომ ჩამოყალიბდა შენაკადი. ქ. ბათუმი მდებარეობს მდ.

ჭოროხის შესართავზე. ბუნებრივი ანთროპოლოგიური პირობების გამო,

ბათუმის სანაპირო ეროზიას განიცდიდა ბოლო დეკადებში, რაც იწვევს

შემდეგს:

ბუნებრივი ევოლუცია: წარსულში (1800’-ში, მდ. ჭოროხი შედგებოდა

სხვადასხვა შენაკადისგან რომელიც ანაწილებდა ნატანს შავ ზღვაში

სხვადასხვა მიმართულებით. დღესდღეობით ეს შენაკადები დაკეტილია და

დარჩენილია მხოლოდ მდინარის ერთი შენაკადი. ფოტოსურ. E.10,

ისტორიულად სანაპირო (დაახლ.1830) ნაჩვენებია არსებულ სანაპიროსთან

ერთად. ამ ფოტოზე სხვადასხვა მდინარის განშტოებები აეროპორტის

ჩრდილოეთით შესაძლებელია აღმოჩენილ იქნას და ასევე გავლენა ამ

განშტოებებისა შესაძლებელია დავინახოთ. სანაპირო იმ დროს იყო უფრო

ახლოს ზღვასთან. ბუნებრივი მოვლენის შედეგად (შესაძლებელია ძლიერი

წყალდიდობით) მდინარის ეს განშტოებები დაიბლოკა და არსებული

მდინარის განშტოება გახდა ერთადერთი ნატანის შემტანი ბათუმის

სანაპიროზე. არსებული მდინარის შესართავი მდებარეობს წყალქვეშა

კანიონის წინ. ამ ფაქტის გამო, დიდი ოდენობის ნალექის გადატანა ხდება

პირდაპირ კანიონში სანაპიროზე გადანაწილების ნაცვლად. მდინარეში

მორფოლოგიური სისტემის ამ ცვლილებების გამო ბათუმის სანაპიროზე

ეროზია დაიწყო. ეროზია ამჟამადაც მიმდინარეობს.

ნატანის დაგროვება მდ. ჭოროხის შესართავიდან: ყოველწლიურად,

დაახლოებით 300,000 m3 ნატანი გროვდება მდ. ჭოროხის შესართავთან. ნატანი

გამოიყენება სამშენებლო მიზნებისთვის. ამ ლექის დაგროვების გამო, მდინარე

დროთაგანმავლობაში გაფართოვდა და შემცირდა ნატანის გადატანის

ოდენობა (მდინარის შესართავში ლექის დაგროვება ნაცვლად მისი სანაპიროზე

გადატანისა).

გვერდი 78, 238დან

ძალური დამბების მშენებლობა მდ. ჭოროხზე: 2005-ში, ძალური დამბების

პირველი სერია მდ. ჭოროხის თურქეთის ნაწილზე ჩაება მოქმედებაში. ეს

ძალური დამბები არღვევენ მდინარის მორფოლოგიურ სისტემას ორგვარად:

− ძალური დამბები ბლოკავენ ნატანს, რაც იმას ნიშნავს რომ ჩნდება ეროზია

ძალურ დამბებთან;

− ძალური დამბები არეგულირებენ წყლის გადაქცევას. მშრალი და (გაშვებით)

და წვიმიანი სეზონი (მაღალი ტალღები წყლის გაშვებისას), მდინარის

გადმოსვლის შემთხვევა უფრო ხშირია. განსკუთრებით დიდი სიმაღლის

ტალღები ამ დროს იწვევენ დიდი ოდენობის ლექის გატარებას, დიდი ზომის

ფრაქციით (რიყის ქვები). სხვა სიტყვებით: რეგულაციით, დიდი ზომის

ნატანის ოდენობა, რომელიც მდინარის შესართავიდან გამოდის, შემცირდა.

გვერდი 79, 238დან

სურ. E.10: ბათუმის სანაპირო (ლურჯი ) 1830წ, წითლად აღნიშნული

E.6.1. ისტორიული განვითარება

აჭარის სანაპირო ზოლის ევოლუცია ძალიან შეიცვალა ანთროპოგენული

გავლენით.

19 საუკუნის მეორე ნახევრამდე, ნატანის გადმოსვლამ მდ. ჭოროხიდან

მდინარის დელტა შექმნა და გამოკვება ზღვის სანაპირო მასალის გადატანით

ჩრდილოეთის მიმართულებით მდ. ნატანების შესართავამდე. 19-ე საუკუნის

მეორე ნახევრამდე მდ. ჩრდილოეთით დაიკეტა და დამბის მეშვეობით ერთი

ძირი აქვს. ახალი შესართავი იყო კანიონის წინ და შედეგად მნიშვნელოვანი

ნაწილი მდინარის მასალისა დაიკარგა კანიონში, რამაც შეამცირა პლაჟის კვების

წლიური ოდენობა 2.5მილ. m3 მასალით 400-500 ათასი m3 წლიურად1.

1 Climate change strategy of Ajara, UNDP in Georgia, 2013

გვერდი 80, 238დან

მე-19 საუკუნის ბოლოს სხვა პროცესი იქნა გამოწვეული სანაპიროს ევოლუციის

შედეგად: ტალღათმჭრელი აშენდა სანაპიროს ზონაში კონცხისა, რაც პორტის

დაცვას ისახავს მიზნად ასევე არხამდე მიღწევას, შლამის გამოშვებით რაც

გამოიწვია ექსტრ. ტალღებმა. ტალღათმჭრელის მშენებლობამ შეამცირა

კონცხის ბუნებრივი ზრდა და 30-40-ში 20საუკუნეში კონცხმა მიაღწია წყალქვეშა

კანიონს, რომელიც მასთან ახლოს მდებარეობს 2 . აკუმულაციის პროცესი

შემოიფარგლებოდა კანიონით, საიდანაც დაიკარგა სანაპირო დრიფტის

ნაწილი (იხ. ფოტო სურ. E.11).

სხვა სახის ინტერვენციამ, რომელმაც დიდი გავლენა მოახდინა აჭარის

სანაპირო ზოლზე იყო ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობა მდ. ჭოროხზე,

თურქეთში. პროცესმა რომელიც დაიწყო წინა საუკუნეში, დრამატულად

შეამცირა ნატანი და სანაპიროზე მისი გავრცელება.

ამ მიზეზების შედეგად, ზღვის გადმოსვლის მერე მიწა დაიკარგა აჭარის

სანაპირო ზოლში. აჭარის ადლიის ნაწილზე არის ეროზია, სადაც მდებარეობს

აეროპორტი.

ნოდარ წივწივაძის მიხ. ადლია-ბათუმის აეროპორტზე სანაპირომ გადაიწია

უკან 500 m; 1998 და 2001 შორის, დაახლ. 4 km პლაჟისა იქნა გადარეცხილი

(დაახლ.2.5 ჰა.).

2 Dynamics of the Deltaic Canyon Area of the Rv. Chorokhi, Georgia, Kakhaber Bilashvili, Grigol Ruso, Nana

Megreliand, Zurab Savaneli

გვერდი 81, 238დან

სურ. E.11: სანაპიროზე გადატანის სქემა , აჭარის სანაპირო (ნ. წივწივაძე, საქართველოს ეროვნული ოკეანოგრაფიის კომისის)

E.6.2. ბოლო ევოლუცია

სანაპიროს ევოლუციის ბოლო ტენდენციის შესაფასებლად, ზღვის

სანაპიროები სხვადასხვა დროს დაიფარა და შედარდა.

ეს სანაპიროები კვლევის შედეგია, რაც შესრულებულია შემდეგ წლებში: 2001,

2007, 2014.

გვერდი 82, 238დან

სანაპიროს სიგანის აზომვა შესრულდა ცაკლეულ წერტილებში, მით. ხაზით,

სადაც გვხვდება სანაპიროს ზოლი და ბულვარი (იხ. ფოტოსურ. E.12).

თითოეული პლაჟის სიგანე გაზომილ იქნა ორთოგონულად ხაზის გასწვრივ,

მით. წერტილებზე. შემდეგ ცალ-ცალკე ამ სიგანეებს შორის მანძილი იქნა

აზომილი და სხვაობები გამოითვალეს შემდეგი ინტერვალებით: 2001-2007;

2007-2014; 2001-2014.

სურ. E.12: მით. ხაზი და მონაკვეთები სანაპიროს სიგანის აზომვებზე

ამ შედარების შედეგი მოცემულია შემდეგ ფოტოზე, თითოეულ წყვილზე.

ყოველი ხაზი ასახავს საერთო სიგანეში ცვლილებას შედარების პერიოდთან

მიმართებაში.

გრაფა სურ. E.13 ჩანს რომ 6 წელიწადში მაქს. ნამატი არის 14 m, გარდა

კონცხის კანიონის წინ არეალისა, სადაც მანძილი არის 38m. ეს ციფრი

გვერდი 83, 238დან

დაკავშირებულია ტერიტორიის განახლების პროცესთან, რომელიც 1999წ

შემდეგ პერიოდში კანიონზე მეწყერის დროს იყო.

მდ. შესართავსა და ეროპორტის ტერიტორიაზე, მაქს. დახევა 50 m აღინიშნა.

გთხოვთ გაითვალისწინოთ რომ იმ დროს ჯებირი არ იყო აშენებული.

სურ. E.13: სანაპიროს საერთო სიგანე , 2001 და 2007 კვლევების შედარება

შემდეგ 7 წელიწადში, ზღვის წყლის მოძრაობა სანაპიროზე იხ. ფოტო ( სურ.

E.14).

რათა სწორად განვსაზღვროთ ეს მოძრაობა, უნდა აღინიშნოს რომ ამ დროს

ინტერვალი ორ მთავარ ჩარევას შორის შეიცვალა, სანაპიროსი ბუნებრივი

ევოლუციით:

1. ჯებირი აშენდა 2012 და შემდეგ გაგრძელდა ჩრდილოეთით 2014, საერთო

სიგრძით 900 m.

2. კვების მოცულობა 100 000 m3 მოთავსებულია წლიურად აეროპორტთან

ახლოს, რაც უზრუნველყოფილია ადგილობრივი მმართველობის

ინფორმაციით. მოთავსება დაიწყო 2009.

მოცემულის მიხედვით ზღვის მხარის სანაპიროსკენ გაწევა პლაჟზე ბუნებრივი

პროცესისის შედეგია მხოლოდ აეროპორტის ჩრდილოეთის ნაწილში;

სანაპიროს სამხრეთ ნაწილში, სანაპიროს ხაზის პოზიცია მიღებულია 2014

გვერდი 84, 238დან

წლის კვებით, რაც ჯებირს უკავშირდება, აშენებული 2012 და 2014 შორის და

პოზიცია პლაჟის ქვაყრილისა რომლითაც ხორციელდება კვება.

სურ. E.14: სანაპიროაზე აზომილი პლაჟის სანაპიროს საერთო ცვლილება 2007 და 2014

კვლევების მონაცემთა შედარება

გრაფა აღწერილი ფოტოზე სურ. E.15 ასახავს საერთო ცვლილებას პლაჟის

სიგანისა მით. 2001 - 2014 პერიოდში.

გვერდი 85, 238დან

სურ. E.15: პლაჟის სიგანეში საერთო ცვლილება, აზომილი სანაპიროს გასწვრივ 2001

და 2014 კვლევები

მოცემულია ბუნებრივი ევოლუცია და ასევე ადამიანების მიერ ბოლო 13 წელში

ჩარევა, რაც ჩანს 3 ზონაზე:

სამხრეთის ტერიტორია, სადაც მიმდინარეობს ევოლუცია, მდ. შესართავსა და

აეროპორტს შორის, ცენტრალური მხარე სადაც შედარებით სტაბილურობაა და

ტერიტორია სადაც პლაჟი იზრდება, ჩრდილოეთით.

E.6.3. ახლდანდელი მდგომარეობა

სანაპიროს მორფოლოგია გამოკვლეულ იქნა საბოლოო ბათიმეტრული

კვლევების საფუძველზე. კვლევაში გაზომილ იქნა 37 პროფილი, საკვლევი

ხაზების გასწვრივ სურ. E.16.

ასევე განხორციელდა ნიმუშების აღების კამპანია, სადაც მოხდა ზღვის

ფსკერიდან 0-40სმ-ის სისქის ზედაპირული ზღვის ნალექის შეგროვება, წყლის

დონიდან 0-20 მ ზღვის ზედაპირის ნიშნულიდან.

კვლევის შედეგები და გრანულების ზომის ანალიზები წარმოადგენს ღირებულ

ინფორმაციას, სანაპირო ზოლის მთავარი მახასიათბელების ანალიზებისთვის.

გვერდი 86, 238დან

სურ. E.16: გეგმა გვიჩვენებს კვლევის მდებარეობას, კვლევის ტრანსეკტებს და ბათიმეტრული კონტურის ხაზებს

სანაპირო ზოლის ორიენტაცია

ბათუმის სანაპირო ზოლი ორიენტაციის თვალსაზრისით საკმაოდ საკმაოდ

უსწორმასწოროა; ფაქტიურად, საჰაერო ფოტოებიდან შესაძლებელია შევაფაოს

მისი მრუდწირული ტენდენცია, განსაკუთრებით სანაპიროს სამხრეთ და

ჩრდილოეთ ნაწილებში.

ამიტომაც, სანაპიროს ოერიენტაციის დასადგენად, მთელი რიგი სეგმენტები

დახაზულ იქნა სანაპიროს განლაგების შემდგომ; შემდეგ გაზომილ იქნა

კუთხეები რომლებიც ფორმირებულია შემდგომი მონაკვეთების და

თითოეული საკვლევი მონაკვეთის სიგრძისაგან.

მიღებული სქემატიზაცია, სათანადო ზომების გასწვრივ ნაჩვენებია სურ. E.17.

გვერდი 87, 238დან

სურ. E.17: სანაპიროს ორიენტაციის სქემატიზაცია

სამხრეთი ნაწილის ორიენტაცია, დაახლოებით 1.5 კმ სიგრძის მონაკვეთი,

ყოველ 500 მეტრში საშუალოოდ 14 გრადუსით იცვლება. ეს რაოდნობა

სანაპიროსთვის საკმაოდ დიდია.

უფრო ჩრდილოეთით ორიენტაცია იცვლება უფრო დიდი კოეფიციენტით

იცვლება. ფაქტიურად, იგი ყოველ 900 მეტრში იცვლება 6 გრადუსით პირველ

1.8 კმ-ში, საათის ისრის საპირისპირო მიმართულებით; შემდეგ იგი აგრძელებს

ბრუნვას იგივე კოეფიციენტზე (5.5 გრადუსი ყოველ 900 მეტრში) დარჩენილ 3.5

კმ-ზე სანამ იგი მიაღწევს კონცხს, მაგრამ საპირისპირო მიმართულებით

(საათის ისრის მიმართულებით). შედეგად, ამ საბოლოო 3.5 კმ სიგრძის

მონაკვეთში სანაპირო შეიცვალა 22 გრადუსით.

საბოლოო მონაკვეთში, კონცხზე, ცვლილების ორიენტაცია საკმაოდ

დინამიურია: 27 გრადუსი ყოველ 380 მეტრში და შემდგომში 47 გრადუსი 450

მეტრში, ყველა საათის ისრის მიმართულებით. ამ მონაკვეთის ორიენტაცია

არის კანიონის ხაზის შესაბამისად სანაპიროსთან მიმართებაში (იხ. სურ. E.18).

გვერდი 88, 238დან

სურ. E.18: ბათუმის კონცხის მორფილოგია

სანაპირო ზოლის ორიენტაციის მდინარის შესართავთან მიმართებაში

ცვლილება წარმოდგენილია ქვემოთ:

გვერდი 89, 238დან

სურ. E.19: სანაპირო ზოლის ორიენტაციის ცვლილება მდინარის შესართავთან მიმართებაში

სანაპიროს წყალქვეშა ქანობი

სანაპიროს ქანობზე დიდ ზეგავლენას ახდენს ნატანი რომელიც სანაპიროს

ფორმირებას ახდენს. ნიმუშების აღების ახალი კვლევის შედეგების თანახმად,

ნატანი საკმაოდ მსხვილმარცვლოვანია აღნიშნულ ადგილებში და სანაპირო

ზოლზე, მხოლოდ წყლის დონის ქვემოთ შუაში, დაახლოებით 5-6 მ სიღრმემდე;

აქ სანაპირო ძირითადად ფორმირებულია ხრეშისა და კანჭებისაგან.

ღრმა ადგილებში იგი უმეტესწილად შედგება წვრილი ქვიშისაგან. სანაპრიოს

სედინეტოლოგიური მახასიათებლები აღწერილია ნაწილში Error! Reference

source not found..

გაზომილი პროფილები გვიჩვენებს სანაპიროს ქანობის ცვლილებების

შესაბამისობას მასალების ცვლილებებთან მიმართებაში.

ნაპირის ქანობი ასევე ცვალებადია სანაპიროს გასწვრივ, ორი კანიონის

არსებობის გამო რომელიც სანაპიროს ესაზღვრება ჩრდილოეთით და

სამხრეთით.

სანაპიროს ცენტრალურ ნაწილში (პროფილები 14-დან 26-მდე, იხ. სურ. E.20)

ყველა პროფილი მსგავსია. ძირითადად, შესაძლებელია პირველი ქანობის

იდენთიფიცირება, რომელიც აღწებვს დაახლოებით 5-6 მეტრს და შემდეგ

უფრო რბილ ქანობს (იხ. სურ. E.20). ქანობების და შესაბამისის საშუალო

სიღრმეები, საშუალოდ მსგავს პროფილებზე, წარმოდგენილია ცხრ. E.3: ცხრ.

E.3.

გვერდი 90, 238დან

გვერდი 91, 238დან

სურ. E.20: სანაპიროს ცენტრალურ ნაწილში გამოკვლეული პროფილები. ვერტიკალური მაშტაბი შემცირებულია 20ჯერ

ცხრ. E.3: წყალქვეშა ქანობი - ცენტრალური ნაწილი

ქანობი (1-ზე) / შესაბამისი სიღრმე (მ MSL)

პროფილის

ნომერი

1st ნაწილი სიღრმე 2nd ნაწილი სიღრმე 3rd ნაწილი

14,15,16,17,18, 19,20

15 -5 50 -8 216

21,22,23,24 10 -5 50 -7 171

25,26 8 -5.5 52 -7.4 na

კანიონების ახლოს წყალქვეშა სანაპირო გვიჩვენებს გარკვეულ მახასიათებლებს,

განსხვავებულს ორი კანიონისაგან.

სანაპიროს სამხრეთ ნაწილში ჭოროხის კანიონის საპირისპიროდ (იხ. სურ.

E.21),შესაძლებელი ხდება 3 ზონის იდენთიფიცირება. პირველ ნაწილში

(სამხრეთი ნაწილი, იხილეთ ზედა პანელი სურ. E.21) სანაპიროს პროფილი

საკმაოდ გავს სანაპიროს ცენტრალურ პროფილს. ფაქტიურად, ამ პროფილებში

შესაძლებელია პირველი ქანობის 1/7 იდენთიფიცირება და შემდეგ შედარებით

რბილი პროფილის (დაახლოებით 1/50), რომელიც იწყება -6 მეტრის

სიღრმიდან. რომელიც ახდენს დაახლოებით -16 მეტრიდან ქანობის

მიმართულებით თითქმის ჰორიზონტალურია, იმ ნაწილების გამოკლებით

სადაც პროფილი აღწევს კანიონის საზღვარს (პროფილი n°3).

ასევე კანიონის თავის წინა ნაწილი (იხილეთ ცენტრალური პანელი სურ. E.21)

პირველ მონაკვეთში გვიჩვენებს მსგავსებას ტიპიური სანაპიროს პროფილის

სანაპიროს გასწვრივ, უფრო დამრეცი სანაპირო ზოლით (1/12) დაახლოებით

პირველ 50 მეტრში სანაპირო ზოლიდან და შემდეგ უფრო სუსტი ქანობით

(1/30), -6 და -10 მეტრს შორის. კანიონის თავი მდებარეობს ამ სიღრმეზე;

ფაქტიურად მოძრაობს ზღვისკენ ცენტრალური პროფილების გასწვრივ (4-დან

8ის გასწვრივ) ქანობი მნიშვნელოვნად იცვლება, აღწევს 1/5 ქანობს ცენტრალურ

ნაწილში (კანიონის ღერძთან მიმართებაში), 1/13 კანიონის ფერდობის გასწვრივ.

სანაპიროს ნაწილი მდინარის შესართავის წინ (დაბალი პანელი სურ. E.21)

გვიჩვენებს ნალექის აკუმულაციის შედეგს. ამ პროფილების ძელაკები არის

ძალიან ახლოს სანაპირო ზოლთან; შემდეგ სანაპირო გრძელდება ჩვეულებრივი

ქანობით რომელიც დამახასიათებელია ხრეშის ლექსიათვის (1/10), სანამ არ

მიაღწევს კანიონის თავს.

გვერდი 92, 238დან

ეს სიტუაცია შეჯამებულია შემდეგ ცხრილებში (რაოდენობები საშუალოდ

მსგავს პროფილებზე):

ცხრ. E.4: წყალქვეშა ნაპირის ქანობი - ჭოროხის კანიონის საპირისპიროდ

ქანობი (1 ზე) / შესაბამისი სიღრმე (მ MSL)

პროფილის

ნომერი

1st ნაწილი სიღრმე 2nd ნაწილი სიღრმე 3rd ნაწილი

1,2,3 7 -6 50 -16 700/11

4,5,6,7,8 12 -6 29 -10 5/13

9,10,11,12,13 20 -1 10 -14 5

გვერდი 93, 238დან

გვერდი 94, 238დან

სურ. E.21: გამოკვლეული პროფილები მდინარე ჭოროხის შესართავში. ვერტიკალური მაშტაბი გაზრდილია 4-ჯერ

კონცხზე სიტუაცია არის ძალიან განსხვავებული. არის მოკლე გარდამავი ზონა,

სადაც სანაპირო ხდება დამრეცი ( პროფილები 27-ის გასწვრივ ზედა პანელზე

სურ. E.22); შემდეგ წყალქვეშა ქანობი მნიშვნელოვნად იზრდება, რაც იმას

ნიშნავს, რომ სანაპირო განვითარდა კანიონის თავთან ძალიან ახლოს

(პროფილები 30 და 31 უფრო დაბალ პანელზე სურ. E.22 და პროფილები სურ.

E.23). მტელი კონცხის გასწვრივ, წყალქვეშა ნაპირს აქვს ქანობი 1/5 1/3-თან და

ხდება ძალიან დამრეცი ცენტრალურ ნაწილში.

ჩანს, რომ კანიონის ღერძი თითქმის სანაპიროს პარალელურად გადის, ეს

ნიშნავს იმას, რომ სანაპიროს განვითარება მოყვა დაახლოებით მისი

ფერდობების საზღვრებს.

ეს სიტუაცია შეჯამებულია შემდეგ ცხრილებში (რაოდენობები საშუალოდ

მსგავს პროფილებზე):

ცხრ. E.5: წყალქვეშა ნაპირის ქანობი - ბათუმის კონცხის გასწვრივ

ქანობი (1-ზე) / შესაბამისი სიღრმე (მ MSL)

პროფილის

ნომერი

1st ნაწილი სიღრმე 2nd ნაწილი სიღრმე 3rd ნაწილი

27,28,29 7 -7 30 -20 n.a.

30,31 5 -10 2 -45 n.a.

32,33,34 3 -100 7 -150 n.a.

35,36,37 3 -60 10 -80 n.a.

პროფილების აღწერა წყდება პირველი 2 სეგმენტის შემდეგ; ამის შემდგომ, ან

პროფილები აღწევენ კანიონის ფსკერს (აქედან გამომდინარე, ამ წერტილიდან

ისინი დაიწყებენ საპირისპირო ფერდობის გასწვრივ აღმასვლას), ან ისინი

შეეჯახებიან მასალების ნალექს, შესაძლოა მასიური მეწყერის შედეგს.

გვერდი 95, 238დან

გვერდი 96, 238დან

სურ. E.22: გამოკვლეული პროფილები ბათუმის კონცხის გასწვრივ (პროფილები 27 31-ის გასწვრივ). ვერტიკალური შკალები გაზრდილია 4-ჯერ.

გვერდი 97, 238დან

სურ. E.23: გამოკვლეული პროფილები ბათუმის კონცხის გასწვრივ (პროფილები 32 37-ის გავლით). ვერტიკალური მაშტაბი გაზრდილია 4 ჯერ.

წყალზედა სანაპირო

სანაპიროს წყალზედა ნაწილი გვიჩვენებს ცვალებად მახასიათებლებს

სანაპიროს გასწვრივ, რომელიც ძირითადად განპირობებულია:

– სანაპიროს სიგანით

– კანიონების არსებობით

ამ მახასიათებლების აღწერა არ მოიცავს დელტის ტერიტორიას, სადაც

მიმდინარეობს სწრაფი მორფოლოგია და ტერიტორია დაცულია ჯებირით

გამწმენდი ნაგებობის წინ და აეროპორტის ახლოს განთავსებული ქვაყრილით.

პროფილები, რომლებიც განხილულ იქნა, წყალზედა სანაპიროს ბუნებრივი

მახასიათებლების აღსაწერად არის 17 და 26-ს შორის, სანაპიროს ცენტრალური

ნაწილის შესახებ და 27 და 35-ს შორის, კონცხთან დაკავშრიებით. პროფილები

36 და 37 ბათუმის კონცხის გასწვრივ არაა მიჩნეული წყლის ზედა სანაპიროს

ბინებრივ მახასიათებლებად, თუმცა მათზე დიდ ზედგავლენას ახდენს

სანაპიროსთან ახლოს არსებული სტრუქტურა (ქანდაკება და ბათუმის

ნავმისადგომის ტალღმტეხი). ძირითადად იდენთიფიცირებულია შემდეგი

მახასიათებლები:

– ქედი სანაპირო ზოლის ახლოს (იხ. სურ. E.24)

– შუალედური ქანობი;

– სანაპიროს უკან არსებული ფერდობი

ქედს აქვს ძალიან მსგავსი ქანობი მთელი სანაპიროს გასწვრივ, თუმცა ორივეს

სანაპიროს ცენტრალური ნაწილსაც და ფერდობსაც ბულვარამდე აქვს

ცვალებადი ქანობი, ძირითადად ამცირებს მოძრაობას სამხრეთიდან

ჩრდილოეთით.

კონცხის მიმდებარე ტერიტორიაზე სანაპირო ბრტყელია და შესაძლებელია

ასევე სხვა ფერდოფის იდენთიფიცირება, რომელიც თითქმის ნაპირის

პარალელურად გადის, თითქმის სანაპიროს შუაში (იხ. სურ. E.25). ეს ქედი

შეიძლება იყოს წინა სანაპირო ზოლის ნაშთი, კანიონის მეწყერის შემდეგ.

უფრო დეტალურად, სანაპიროს სამხრეთ ნაწილში (პროფილები 17, 18 და 19,

იხილეთ სურ. E.26,ზედა პანელი) სანაპირო საკმაოდ ვიწროა: სიგანე იცვლება

30 და 40 მეტრს შორის. ეს ნაწილი ხასიათდება ციცაბო ძირით ნაპირთან

ახლოს (ქანობი დაახლოებით 1/5) და ძალიან ციცაბო ფერდობით ბულვარამდე

გვერდი 98, 238დან

(დაახლოებით 1/3). ცენტრალურ ნაწილში ქანობი ქრის საკმაოდ ცვალებადი,

საშუალოდ 1/20.

უფრო ჩრდილოეთით (პროფილები 20 და 21, იხილეთ სურ. E.26, საშუალო

პანელი) სიგანე მერყეობს 40 და 60 მეტრს შორის. ამ მონაკვეთის გასწვრივ

სანაპიროს ახლოს ძირს აქვს იგივე ქანობი, ე.ი. 1/5; ქანობი სანაპიროს უკან

არის უფრო უმნიშვნელო (დაახლოებით 1/9).

პროფილები 22-დან 26-მდე (იხილეთ სურ. E.26, ქვედა პანელი) არის ვაკესთან

დაკავშირებული და არის სანაპიროს ბევრად უფრო ფართო ნაწილი: აქ სიგანე

მერყეობს 60 მეტრიდან 90 მეტრამდე. ამ მონაკვეთის გასწვრივ სანაპირო

ხასიათდება ციცაბო ძირით (1/6 საშუალოდ) და ფერდობს სანაპიროს უკან აქვს

ქანობი საშუალოდ 1/18. ფერდობის ბოლოდან ბულვარამდე, არის ძირითადი

ვაკე ნაწილი,ძირითადად დაფარული მცენარეებით.

წყალზედა სანაპიროს მთავარი მახასიათებლები შეჯამებულია შემდეგ

ცხრილში. გთხოვთ, გაითვალისწინეთ, რომ ცხრილში მოცემული რიცხვები

საშუალოა სპეციფიურ პროფილებზე და რომ მაქსიმალური დონე გაზომილ

იქნა ბულვარის საზღვართან ზღვის მიმართულებით.

ცხრ. E.6: წყალზედა ნაპირის მახასიათებლები - ცენტრალური ნაწილი ქანობი (1 ზე) / შესაბამისი სიღრმე (მეტრი MSL)

პროფილის

ნომერი

ძირი ზღვის

დონიდან

ფერდობი ზღვის

დონიდან

მაქსიმალური

დონე 17,18,19 5 +0.6 3 +3.4 +3.9.

20,21 5 +1.0 9 +3.2 +3.3

22 to 26 6 +0.6 17 +3.2 +3.4

გვერდი 99, 238დან

სურ. E.24: სანაპიროს ხედი კონცხთან ახლოს

სურ. E.25: კონცხის ნაპირის საჰაერო ხედი

გვერდი 100, 238დან

სურ. E.26: გამოკვლეული წყლის ზედა პროფილები (პროფილები 1-დან 26-მდე). ვერტიკალური მაშტაბი გაზრდილია 20-ჯერ

გვერდი 101, 238დან

უფრო ჩრდილოეთით (პროფილები 27, 28 და 29, იხილეთ სურ. E.27, ზედა

პანელი) სანაპირო რჩება ფართო: სიგანე მერყეობს 80 და 90 მეტრს შორის. ეს

ნაწილი ხასიათდება ნაპირთან ახლოს მდებარე ქედით (ქანობი დაახლოებით

1/3), ცენტრალური ნაწილის ქანობი საკმაოდ ცვალებადია (დაახლოებით 1/25)

და ფერდობი ნაპირის უკან ქანობით დაახლოებით 1/9. პროფილების ზედა

ნაწილში შედარებით ბრტყელი ნაწილია, საშუალო ქანობით 1/240.

პროფილები 30-დან 32-მდე (იხილეთ სურ. E.27, საშუალო პანელი) არის

შედარებით ვიწრო სანაპიროს ნაწილთან, რომელიც წარმოადგენს სალკმაოდ

ცვალებად სიგანეს, რომელიც მერყეობს 40-დან 80 მეტრამდე. ამ მონაკვეთის

გასწვრივ სანაპირო ხასიათდება ციცაბო ქედით (საშუალოდ ¼) და

ცენტრალურ ნაწილში საშუალო ქანობით 1/20. ფერდობს ნაპირის უკან აქვს

ქანობი რომელიც მერყეობს 1/20-დან 1/10-მდე.

უფრო ჩრდილოეთით (პროფილები 33, 34 და 35, იხილეთ სურ. E.27, ქვედა

პანელი), სანაპირო ხასიათდება ძალიან ცვალებადი სიგანით, რომელიც

მერყეობს 60-დან 105 მეტრამდე და ხასიათდება ციცაბო ქედით სანაპიროს

გასწვრივ, საშუალო ქანობით 1/4. ამ ადგილას შესაძლებელია სხვა ქედის

იდენთიფიცირებაც, რომელიც გადის თითქმის ნაპირის პარალელურად,

მაგრამ დაახლოებით ნაპირის შუაში (იხილეთ პროფილები 33 და 34). ნაპირის

პროფილებს კონცხის ტერიტორიაზე უჭირავთ ცენტრალური ნაწილი

უმნიშვნელო ქანობით (საშუალოდ 1/45) და ფერდობი ნაპირის უკან

საშუალოდ 1/10-ზე ნაკლები ქანობით (რომელიც დაფარულია მცენარეებით

ზედა ნაწილში 33 და 34 პროფილებში). პროფილები 33 და 34 ხასიათდება

ფართო (საშუალოდ 70 მეტრი) სანაპიროს ცენტრალური ნაწილით;

საპირისპიროდ, პროფილ 35-ზე სადაც სანაპირო უფრო ვიწროა (დაახლოებით

65 მ), ცენტრალური ნაწილი ძალიან ვიწროა (დაახლოებით 10 მ) მაგრამ

ფერდობის ბოლოდან ბულვარამდე არის უფრო ფართო და უმნიშვნელო

ნაწილი რომელიც დაფარულია მცენარეებით.

წყალზედა ნაპირის მთავარი მახასიათებელი შეჯამებულია ცხრ. E.7. გთხოვთ

გაითვალისწონოთ, რომ ცხრილში მოცემული რიცხვები განსაზღვრულ

პროფილებზე საშუალოა და რომ მაქსიმალური ზღვის დონე გაზომილ იქნა

ბულვარის საზღვრის მიმართულებით ზღვის მხარეს.

ცხრ. E.7: წყალზედა ნაპირის მახასიათებლები - ბათუმის კონცხის გასწვრივ ქანობი (1-ზე) / შესაბამისი სიღრმე (მ MSL)

პროფილის

ნომერი

ძირი ზღვის

დონე

ფერდობი ზღვის

დონე

მაქსიმალური

დონე 27,28,29 3 +0.9 9 +3.7 +3.8

30,31,32 4 +0.6 15 +3.7 +4.2

გვერდი 102, 238დან

33,34,35 4 +0.7 10 +3.7 +4.1

გვერდი 103, 238დან

გვერდი 104, 238დან

სურ. E.27: გამოკვლეული წყლის ზედა პროფილები (პროფილები 27-დან 35-ის გასწვრივ). ვერტიკალური მაშტაბი გაზრდილია 20-ჯერ

E.7. ზღვის ფსკერის მდგომარეობა

E.7.1. ნალექის მახასიათებლები

ზღვის ფსკერის ანალიზების ნიმუშები გვიჩვენებს, რომ ძირითადად სანაპირო

შედგება ხრშის მცირე რაოდენობისაგან, რსაკვირველია ქვიშის და

კენჭებისაგან (იხილეთ სურ. E.28).

-2.0 მ MSL წყლის სიღრმეზე, ზღვის ფსკერი ძირითადად შედგება ძალიან

მცირე ზომის ქვიშისაგან.

ადგილობრივად, ოდნავ განსხვავებული ციფრია ნაჩვენები კანიონის წინ

არსებულ ტრანსექტებზე, სადაც დიდ სიღრმეზე აღმოჩენილია უფრო სქელი

ნალექი. ეს სავარაუდოდ დაკავშირებულია ნალექის კანიონში ჩადინებასთან

სანაპიროზე მომხდარი მეწყერის გამო.

სურ. E.28:წყლის ხაზთან არსებული კენჭი (მარცხნივ) და სანაპიროს ზედა ნაწილზე (მარჯვნივ)

გრანულების ზომის ანალიზები შეჯამებულია ცხრ. E.8 და Error! Reference source

not found..

ცხრ. E.8: გაზომილი საშუალო დიამეტრი (დ50) სხვადასხვა პროფილებისათვის (სამხრეთიდან ჩრდილოეთით) და სხვადასხვა პოზიციები პროფილების გასწვრივ.

SBP

Line

D50 (მმ)0 მ წყლის

სიღრმეზე

D50 (მმ) 5 მ

წყლის სიღრმეზე

D50 (მმ) 10 მ წყლის

სიღრმეზე

D50 (მმ)15 მ წყლის

სიღრმეზე

D50 (მმ) 20 მ წყლის

სიღრმეზე

გვერდი 105, 238დან

SP1 11.64 26.69 17.38 - 0.57

SP2 - 31.23 8.59 - 0.58

SP6 9.20 0.01 0.38 - -

SP7 - 0.19 0.01 0.01 0.02

SP9 9.74 0.25 0.21 - -

SP12 5.32 102.27 66.85 - 41.68

SP13 17.69 79.93 73.87 - 66.67

E.7.2. სტრატიგრაფული ერთეულები

გეოტექნიკური კვლევების შედეგად შესაძლებელი გახდა რომ განისაზღვროს

სამი სტრატიგრაფიული ერთეული:

- ფენა I = ხრეში მცირე ლამიანი ქვიშით, კენჭის არსებობა;

- ფენა II = ლამიანი ქვიშა საშუალო და წვრილი გრანულებით თხელი

ფენებსშორისი ლამით, ნიჟარების არსებობდა;

- ფენა III = თიხნარი ლამის უმნიშვნელოდ ქვიშიანი ორგანული მასალებით.

სამი ერთეულის გრანულების ზომა კარგადაა განსაზღვრული, იხილეთ

შემდეგი სურათი.

გვერდი 106, 238დან

სურ. E.29: სტარტიგრაფიული ერთეულები - ფენის გრანულების ზომა I, II, III

I ფენა აღმოჩენილია სანაპიროს გაწვრივ 10 მ ცვალებადი სისქით წყალქვეშა

კანიონთან ახლოს 2 -5 მეტრზე სანაპიროს სხვა ნაწილში. ეს მოიცავს მეორე

ფენასაც, რომელიც რომელიც შეესაბამება ქვედა ტალღის ენერგიას როგორცაა

შედარებული არსებულ სიტუაციას, რომელშიც სანაპირო ფაქტიურად შედგება

ხრეშისა და კენჭისაგან. მე-3 ფენა ილექება ქვედა წყლის მდგომარეობაში,

სავარაუდოდ ანტიკურ ლაგუნაში.

ამ სამი ფენის წარმოქმნა მოხდა პლეისტოცენისა და ჰოლოცენის პერიოდის

განმავლობაში გამყინვარების პერიოდის შემდეგ.

როგორც მინიშნება სტრატიგრაფია სანაპიროს გასწვრივ ნაჩვენებია განივი

კვეთში 1 -1, იხილეთ შემდეგი სურათი.

გვერდი 107, 238დან

Fig. E.30:სტრატიგრაფიული ერთეულები - განივი კვეთი 1-1’ სანაპიროს გასწვრივ მდინარე ჭოროხის შესართავიდან ბათუმის კონცხამდე

E.8. სეისმური აქტივობა

ქვეყნის სეისმურობა ძირითადად მომდინარეობს ESE კავკასიის დიდი საყრდენი

სარტყლის ტენდენციისაგან ჩრდილოეთით და აღმოსავლეთ-დასავლეთით აჭარა

თრიალეთის სარტყლის სამხრეთით.

საპროექტო ტერიტორიისათვის ფაქტიური სეისმური სახელმძღვანელოების

მიხედვით საქართველოს PGA-ს სიდიდე არის 0.08g, იხილეთ შემდეგი სურათი.

გვერდი 108, 238დან

სურ. E. 31: სეისმური მონახაზი - საქართველოს PGA რუკა

საქართველოს სეისმური რეგულაციების მიხედვით ფუნდამენტისათვის

გრუნტი ხასიათდება როგორც გრუნტის ტიპი C სეისმური თვალთახედვის

მიხედვით ახალი კვლევების საფუძველზე.

E.9. ზედაპირული წყალი

E.9.1. მდინარე ჭოროხი

შემდეგი მონაცემები მოპოვებულია მდინარის აუზის ანალიზებიდან ჭოროხი-

აჭარისწყალის აუზში (საქართველო- საერთაშორისო მდინარის აუზების

გარემოს დაცვა, 2013)

მდინარე ჭოროხი (Choruk-Nekhr) არის შავი ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროს ერთ-

ერთი მთავარი მდინარე. იგი სათავეს იღებს თქუ-ბაღდადის მთაზე თურქეთში,

მთა ისპირიდან 20 კმ-ის სამხრეთ-დასავლეთით, 2700 მ სიმაღლეზე ზღვის

დონიდან და ჩაედინება შავ ზღვაში საქართველოს ტერიტორიაზე ბათუმის

სამხრეთ-დასავლეთით 6კმ-ში.

გვერდი 109, 238დან

მდინარის სიგრძე არის 438 კმ, ხოლო აუზის ფართობი არის 22065.4 მ², 26 კმ

სიგრძის ქვედა დინება აღწევს საქართველოს ტერიტორიას. მდინარის ამ

ნაწილში საშუალო ვარდნა არის 780 მ, ხოლო საშუალო დაქანება -300.

მდინარის სამი მთავარი შენაკადი უერთდება საქართველოს ტერიტორიას:

მაჭახელისწყალი (37 კმ სიგრძე), აჭარისწყალი (90კმ) და ჭამალი (13კმ).

მდინარე ჭოროხის წყალშემკრები აუზის ფართობი საქართველოს

ტერიტორიაზე არის 1804.8 კმ².

სურ. E-14.გვიჩვენებს მდინარეების ჭოროხი-აჭარისწყალის წყალშემკრებ აუზს.

სურ. E. 32: ჭოროხი-აჭარისწყალის აუზი (წყარო: მდინარის აუზის ანალიზები ჭოროხი-აჭარისწყალის აუზში, საქართველო-საერთაშორისო მდინარის აუზების გარემოს დაცვა, 2013)

აუზს აქვს მთაგორიანი ტოპოგრაფია. იგი შედგება შავშეთის ქედის

ჩრდილოეთის ქანობებისაგან, არსიანის ქედის ქანობები დასავლეთიდან და

სამხრეთიდან აჭარა-იმერეთის ქედი. 10კმ მანძილი მდინარის ქვედა

მონაკვეთებში მდებარეობს კახაბერის დაბლობზე.

გვერდი 110, 238დან

აუზის ქანობების მთაგორიანი ნაწილი დაყოფილია მაჭახელასწყალის და

აჭარისწყალის აღრმა ხეობებით.

გეოლოგიურად აუზი შედგება ტუფისაგან, თიხაფილებისაან და ახალგაზრდა

ანდესიტ-ბაზალტის ლავისაგან. მცენარეები ძირითადად წარმოდგენილია

ფოთლოვანი და წიწვოვანი ტყეებით, ხოლო კახაბერის დაბლობი

გამოყენებულია სასოფლო-სამეურნეო კულტურებისათვის.

შენაკადის სიგანე იცვლება 50 მეტრიდან (სოფელი მარადიდის ახლოს) 120

მეტრამდე (სოფელ მახოსთან ახლოს), სიღრმე 1,5მ -4,9მ, ხოლო სიჩქარე ო.7მ/ს -

2,5 მ/ს. შენაკადის ფსკერი შედგება ქვებისაგან და ხრეშისაგან. მდინარის წყარო

არის თოვლი, წვიმა და გრუნტის წყალი. მდინარეს აქვს მაღალი წყლის დინება

გაზაფხულში და ხშირია დატბორვები შემოდგომით, თუმცა ზამთარი და

ზაფხული ხასიათდება დაბალი დინების პერიოდებით. გაზაფხულის

დატბორვა იწყება მარტში, აღწევს მაქსიმუმს შემოდგომით და მთავრდება

გვიან ივლისში. აგვისტოში და სექტემბერში მდინარეს ახასიათებს დაბალი

დინება, მაგრამ ზოგჯერ ხდება 4-5-ჯერ დატბორვა ძლიერი წბვიმების

შედეგად. ძლიერი წვიმები ასევე იწვევს დატბორვას შემოდგომით და ხშირად

აჭარბებს გაზაფხულის დატბორვას. ზოგჯერ, გაზაფხულის დატბრვა ემთხვევა

ინტენსიური წვიმებისაგან გამოწვეულ დატბორვას, რაც იწვევს წყლის დონის

კატასტროფულ ზრდას. ნოემბრის ბოლოს იწყება ზამთრის დაბალი დონის

დინების პერიოდი, რომელიც გრძელდება მომდევნო წლის მარტამდე.

ყოველწლიური ჩამონადენის 45% წარმოიქმნება გაზაფხულში (მარტი-მაისი),

25%-ზაფხულში (ივნისი-აგვისტო), 17% - შემოდგომით (სექტემბერი-ნოემბერი)

და 13% ზამთარში (დეკემბერი-თებერვალი).

მდინარე ჭოროხის მრავალწლიანი საშუალო ჩამონადენი ერგეს საზომ

ობიექტზე, სადაც წყალშემკრების ფართობი არის 22, 000მ², 272მ²/წამ,

მაქსიმალური ჩამონადენი - 3, 840მ²/წამ (ჩაწერილია 1942 წლის 8 მაისს) და

მინიმალური ჩამონადენი - 44.4მ²/წამ (ჩაწერილია 1955 წლის 12 აგვისტოს).

მდინარის სიმღვრივე მერყეობს 3, 700 და 110, 000 გ/მ³ კუბს შორის

წყალდიდობის და წყალმოვარდნების დროს. მაქსიმალური ნალექის დინება

ჩაწერილია მაისში და ქმნის 3,100 კგ/წმ-ს, ხოლო მინიმალური ნალექის დინება

ჩაწერილია სექტემბერში და ქმნის 3.0 კგ/წმ-ს. ყინულის ფორმირება არის

ძალიან მოკლევადიანი ფენომენი. მდინარე ჭოროხი არ გამოიყენება სარწყავად.

საშუალო ყოველთვიური და წლიური ჩამონადენი მრავალწლიანი

პერიოდისათვის ქვემოთ მოცემულია ცხრილში. E-5, სადაც ასევე მოცემულია

დაკვირვების წლები.

გვერდი 111, 238დან

ყოველთვიური და ყოველწლიური მნიშვნელობები მდინარე ჭოროხისათვის

დაანგარიშებულია ბუნებრივი მდგომარეობისათვის. ამჟამად, მდინარე

რეგულირდება და რეჟიმი იცვლება დიდი კაშხლების გამო და თურქეთში

ჰესების მუშაობის გამო.

ცხრ. E.9: მრავალწლიანი საშუალო ყობველთვიური და ყოველწლიური განტვირთვები (მ³/წმ) მდინარე ჭოროხისათვის რომელიც გაზომილ იქნა ჰიდროლოგიულ საზომ ობიექტზე

Source: Государственный водный кадастр (ОГХ), многолетние данные о режиме и ресурсах поверхностных вод суши, том 6, Грузинская ССР, Ленинград изд.,, гидрометеоиздат". 1987 г (State Water Cadaster, Multi-year data on the regime of surface waters, volume 6, Georgian Soviet Republic, Leningrad, publishing house : Gidrometizdat, 1987).

ნალექის დინების მრავალწლიანი საშუალო ყოველთვიური და ყოველწლიური

მონაცემები მოცემულია ცხრილში. E-6.

ცხრ. E.10: მრავალწლიანი საშუალო ყობველთვიური და ყოველწლიური დინება (მ³/წმ) მდინარე ჭოროხისათვის რომელიც გაზომილ იქნა ჰიდროლოგიულ საზომ ობიექტზე

Source: Государственный водный кадастр (ОГХ), многолетние данные о режиме и ресурсах поверхностных вод суши, том 6, Грузинская ССР, Ленинград изд.,, гидрометеоиздат". 1987 гdas.s. ,,saqwyalproeqtis” fondurimasalebi.(State Water Cadaster, Multi-year data on the regime of surface waters, volume 6, Georgian Soviet Republic, Leningrad, publishing house : Gidrometizdat, 1987; Archives of Georgian Hydroproject Institute)

ერგეს საზომ ობიექტზე განხორციელლებული ნალექის გრანულომეტრია,

მდინარის უახლოესი შესართავი, ნალექის გრანულომეტრიული

შემადგენლობა გაზომვა მოცემულია ქვედა ცხრილში.

გვერდი 112, 238დან

ცხრ. E.11: მდინარე ჭოროხის გრანულომეტრიული ნალექის შემადგენლობა Erge-ის საზომ ობიექტზე

Source: Государственный водный кадастр (ОГХ), многолетние данные о режиме и ресурсах поверхностных вод суши, том 6, Грузинская ССР, Ленинград изд.,, гидрометеоиздат". 1987 г (State Water Cadaster, Multi-year data on the regime of surface waters, volume 6, Georgian Soviet Republic, Leningrad, publishing house : Gidrometizdat, 1987)

E.9.2. შავი ზღვა

იმისათვის რომ დაადგინონ არსებული წყლის დონეები შავ ზღვაში, მრავალი

მკვლევარმა განავითარა ჰიდროლოგიური ბალანსი და გამოყენებულ იქნა

ბათუმის და ფოთის ჰიდროლოგიული ბოძების მრავალწლიანი

დაკვირვებების მონაცემები. დასრულებული კვლევები გვიჩვენებს რომ შავი

ზღვის შემოსული ნაწილის ჰიდროლოგიული ბალანსი აღემატება

დანტვირთვის ნაწილს 2-3 კმ³, რაც იწვევს ზღვის დონის მატებას 4,7 – 5,0 მმ-

ით ყოველწლიურად. ამავდროულად, ზღვის დონე მატულობს ოკანის

მსოფლიო დონის მატების პარალელურად.

ზღვის დონე წელიწადში იზრდება 1 სმ სიჩქარით ბოლო 20-25 წლის

განმავლობაში. იგივე კვლევები ადასტურებს, რომ შავი ზღვის საშუალო დონე

ამჟამად ოდნავ აღემატება 0,00 მ დონეს -0,40მ-ის ნაცვლად რომელიც

დაფიქსირებულია ტოპოგრაფიულ რუკაზე.

შავი ზღვის ფსკერის წყლების ცვლილებას ახალ ზღვის წყლალთან ერთად

ხმელთაშუა ზღვიდან სჭირდება ასობით წელი. ეს არის ძალიან ნელი

ცვლილების კოეფიციენტი და ახალი შემავალი წყლის დიდმა რაოდენობამ

გვერდი 113, 238დან

გამოიწვია შავი ზღვის სტრატიფიკაცია (შავი ზღვის არასამთავრობო

ორგანიზაციების ქსელი 2004), ზედა ფენას ხასიათდება 17 ppm მარილიანობით.

ზღვის წყლის თხელი ზედა ფენა (150 მეტრამდე) ხელს უწყობს უნიკალურ

ეკოსისტემას. ღრმა და ხშირი წყლის ფენები გაჯერებულია

გოგირდწყალბადით, რაც იწვევს გამოფიტული ორგანული ნივთიერებების

დაგროვებას (შავი ზღვის გარემოს დაცვის მდგომარეობა 2002). წყლის ნელი

შევსება და ცუდი შერევა არ უზრუნველყოფს სათანადო ჟანგბადს დაშლის

პროცესისათვის და ქვედა ფენებში ასრებული ბაქტერია იყენებს მას მთლიანად.

შედეგად შავი ზღვა ფაქტიურად მკვდარია დაახლოებით 180 მეტრის

სიღრმიდან და ეს საზღვარი იზრდება. გარდა ამისა,ზოგიერთი ბაქტერიის

მეტაბოლიზმი წარმოშობს გოგირდწყალბადს, ხსნად მომწამლავ გაზს რომლის

სუნიც გავს ლაყე კვერცხის სუნს. გოგირდწყალბადი წარმოდგენილია შავი

ზღვის წყლის მთელ ქვედა დონეზე (შავი ზღვის არასამთავრებო

ორგანიზაციების ქსელი 2004).

მდინარე ჭოროხის შესართავის წინ და ბათუმის ჯონცხის წინ, მდებარეობს

წყალქვეშა კანიონები. ეს წყალქვეშა კანიონები წარსულში დიდ ზეგავლენას

ახდენდა სანაპიროს განვითარებაზე. წყალქვეშა კანიონები მოცემულია

ცხრილში. E-6.

წყლის დონე საპროექტო ტერიტორიაზე. შემდგომი ინფორმაცია

მოპოვებულია ალტერნატიული ტექნიკურ-ეკონომიკური კვლევიდან ბათუმის

ნაპირსამაგრი სამუშაოებისათვის.

საპროექტო წყლის დონე განისაზღვრება მიმოქცევით, ატმოსფერული წნევით,

სეზონური ფლუქტუაციით და ქარის მონაცემებით. რაც შეეხება წყლის დონეს,

50 წლის უკუქცევის პერიოდი არჩეულია ტექნიკური პროექტის

მოსამზადებლად. ქვემოთ ცხრილში. E-8, საპროექტო წყლის დონე

წარმოდგენილია სხვადასხვა სცენარის კლიმატური ცვლილებებისათვის.

ცხრ. E.12: საპროექტო წყლის დონე სხვადასხვა კლიმატური სცენარების ცვლილებისათვის.

გვერდი 114, 238დან

რაც შეეხება ჰიდრავლიკური საზღვრების მდგომარეობას, განსხვავება

განხორციელდა საშუალო ყოველწლიური ტალღების მდგომარეობასა და

ეტხსტრემალურ მდგომარეობას შორის. ყოველწლიური საშუალო

მდგომარეობა არის მნიშვნელოვანი ნაპირდაცვისათვის საჭირო მომსახურების

განსასაზღვრად. ექსტრე,ალური მდგომარეობა საჭიროა საჭირო ზომის

კონსტრუქციების განსასაზღვრად და სანაპიროს და სილახვავის მინიმალური

ზომების განსასაზღვრად ქალაქის დატბორვის თავიდან ასაცილებლად.

E.10. მდინარის კალაპოტის მდგომარეობა

მდინარე ჭოროხი სათავეს იღებს ანატოლიის რეგიონის მთებში, თურქეთში.

მისი წყალშემკრები აუზი არის 22,100კმ², რომლის დაახლოებით 9% მიედინება

საქართველოში. მდინარის საერთო სიგრძე არის 438კმ, რომლის მხოლოდ

ბოლო 26კმ მდებარეობს საქართველოში. სადაც იგი ჩაედინება შავ ზღვაში,

დაახლოებით 7კმ ბათუმის სამხრეთით.

მდინარის სიღრმე მერყეობს 1.5 და 4.8 მეტრს შორის და მისი დინების სიჩქარე

მერყეობს 0.7 და 2.5 მ/წ-ს შორის (შ.პ.ს გამა კონსულთინგი, 2011).

ერგეს გაზომვის სადგურის ზომების საფუძველზე (15კმ მდინარის შესართავის

დინების წინააღმდგ) 1930-დან 1991 წლამდე, მდინარე ჭოროხის საშუალო

ყოველწლიური განტვირთვა არის დაახლოებით 275მ³/წ. საშუალო

ყოველთვიური განტვირთვა იმავე მონაცემების საფუძველზე ნაჩვენებია სურ.

E. (არკადისი, ალკიონი, HKV კონსულტანტს, 2000). მდინარის რეჟიმი

ხასიათდება წყალდიდობით გაზაფხულზე, არასტაბილური მრჩხერი წყლებით

ზამთარში და ზაფხულში.

მდინარის კალაპოტი შედგება საფეხურებრივი ნატანით (წვრილი-მსხვილი

ნალექი). გრანულების ზომა განსაზღვრულ იქნა 3 ადგილზე აღებული

გვერდი 115, 238დან

ნიმუშების საფუძველზე (მირვეთი, ერგე და მახო) 2009 წლის ნოემბერში

(იხილეთ სურ. E.÷სურ. E.; HKVკონსულტანსი, 2009).

სურ. E. 33: ყოველთვიური საშუალო განტვირთვა ერგეში (არკადისის, ალკიონის მიხედვით, HKV კონსულტანსი, 2000)

სურ. E. 34: მირვეთში აღებული გრანულების ზომა (2009)

გვერდი 116, 238დან

სურ. E. 35: ერგეში აღებული გრანულების ზომა (2009)

სურ. E. 36: მახოში აღებული გრანულების ზომა (2009)

ორი ძირითადი ტიპის მდინარეების ნიმუშები შეიძლება გამოიყოს მდინარე

ჭოროხში. კლაკნილი და დატოტვილი (სურ. E.). დატოტვილი მდინარე

ავითარებს და აღწევს შედარებით დიდი მდინარის განმუხტვას, დიდი

რაოდენობის ნალექის დატვირთვას და ციცაბო ქანობს. მდინარე ავითარებს

ფართო და მეჩხერ კვეთს.

კლაკნილი მდინარე ტიპიურად ვითარდება დაბალი განტვირთვით, ნალექის

ტვირთი და უმნიშვნელო ქანობები ხელს უწყობს ცალკეული არხის

ალტერნატიული საქცევების ჩამოყალიბებას.

გვერდი 117, 238დან

სურ. E. 37: მდინარის დატოტვილი და კლაკნილი კალაპოტები

თეორეტიკული კრიტერიუმების საფუძველზე (ლეოდოპი და ვოლმანი;

სტრუიკსმა და კლასენი), მდინარე ჭოროხი შეიძლება მიეკუთვნოს

დატოტვილი მდინარის სისტემას.

ხისტი გარემოებების არსებობა, მცირე კავკასიონის მთისწინეთი, მიუხედავად

ამისა ხელს უშლის მდინარე ჭოროხს მრავალარხიანი დიდი კალაპოტის

ჩამოყალიბებაში. კლაკნილი კალაპოტი ცალკეული არხით რჩება ჭარბობს

მდინარის ზედა ნაწილში. სადაც მდინარე მოედინება მთისწინეთიდან, იგი

მომავალში შეიძლება გაიზარდოს ან განავითაროს დატოტვილი კალაპოტი.

გადასვლა მდინარე ჭოროხის ორ კალაპოტს შორის ნაჩვენებია სურ. E..

სურ. E. 38: გადასვლა კლაკნილიდან დატოტვლში ეგრეს ახლოს

გვერდი 118, 238დან

ახალი განტვირთვის რეჟიმი რეგულირდება დამბების მეშვეობით და ნალექის

რაოდენობის შემცირება სავარაუდოდ გამოიწვევს მდინარეების კალაპოტის და

მახასიათებლების ცვლილებას. თეორეტიკული კრიტერიუმის მიხედვით,

ადგილი ექნება კლაკნილი კალაპორის მიმართ, ფსკერის ქანობის შემცირების

გამო. ძირითადად კალაპოტი დარჩება დატოტვილი, მაგრამ მონაკვეთებში

სადაც ქანობები ძლიერაა შემცირებული უფრო ღრმა დინებების არხები

შეიძლება განვითარდეს. დატოტვილი კალაპოტის განვითარებას უკვე აქვს

ადგილი მდინარის შესართავთან, სადაც ფსკერის ქანობი ძალიან მცირეა

(იხილეთ სურ. E.).

სურ. E. 39: დატოტვის განვითარება მდინარე ჭოროხის შესართავთან ახლოს (2007)

ისტორიულად, მთავარი მდინარე ჭოროხის მთავარი ტოტი აღწევდა შავი

ზღვას, 3-4 კმ-ით ჩრდილოეთით ახლანდელი მდინარის შესართავიდან.

პატარა, სამხრეთის ტოტმა მიაღწია სანაპიროს დაახლოებით 2 კმ-ს

ახლანდელი მდინარის შესართავიდან სამხრეთით (ალკიონი,et al.,2009; Pepping,

2012). მე-19 საუკუნეში, მთავარი ჩრდილოეთის ტოტი მიტოვებულ იქნა და

მდინარის შესართავი შეცვალა არსებულ მდგომარეობასთან მიმართებაში,

წყალქვეშა კანიონის თავზე (იხილეთ სურ. E. და სურ. E.).

გვერდი 119, 238დან

სურ. E. 40: მდინარე ჭოროხის დელტა

სურ. E. 41მდინარე შოროხის შესართავი - ზღვის ხედი (მარცხნივ) და ზედა მიმართულება (მარჯვნივ) მდინარის მარჯვენა სანაპიროდან

ბუნებრივ პირობებში, მდინარე ჭოროხს ყოველწლიურად ზღვაში შეჰქონდა

დაახლოებით 5 მილიონი მ³ ალუვიური ნალექი, რომელშიც კენჭების

რაოდენობა დაახლოებით შეადგენდა 0.4-0.5 მილიონ მ³ (დაახლოებით 10%

ტვირთის საერთო რაოდენობდან), დარჩენილი მოცულობა შედგებოდა

ქვიშისგან (შ.პ.ს გამა კოსნალთინგი, 2011). კენჭის რაოდენობა შესაბამისობაში

მოდიოდა უხეში შეფასებით ყოველწლიურ ნაპირის-წარმომქმნელ ტვირთთან

0.4 მილიონი მ³/წელი (არკადისი, ალკიონი, HKV კონსალთინგი, 2000).

გვერდი 120, 238დან

ძველი შესართავის მიტოვებამ გამოიწვია გამოიწვია მდინარის დელტის

ეროზია, რადგანაც უკვე აღარ არსებობდა მდინარისაგან ნალექის მიწოდება.

ფაქტიურად, შესართავის ახალი ადგილმდებარობის გამო, ნალექის დიდი

ნაწილი მდინარე ჭოროხიდან იკარგებოდა და მეტაღ აღარაა ხელმისაწვდომი

სანაპიროსათვის.

მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში შესართავის მდებარეობა საბოლოოდ

გამაგრებულ იქნა ჯებირებით და ბარიერებით (სურ. E.) წყალქვეშა კანიონის

თავის წინ. ამჟამად, დადგენილია რომ დაახლოებით მდინარის ნალექის

ტვირთის 90% დაკარგულია კანიონის სიღრმეში (შ.პ.ს გამა ქონსალთინგი,

2011).

სურ. E. 42: მდინარის ნაპირი ჭოროხის მარჯვენა მახარეს, შესართავთან ახლოს

ამ ცვლილებების შედეგად, გამოვლენილ იქნა ეროზიის დიდი კოეფიციენტი.

ეროზიის კოეფიციენტმ მდინარის შესართავის ჩრდილოეთ მონაკვეთზე

შეადგინა დაახლოებით 5.2 მ/წელში 1880 – 1926 წლებს შორის და

შემცირებულია 2.2მ/წლამდე 1926 – 1980 წლებს შორის (შპს გამა ქონსალთინგი,

2011) (სურ. E.).

გვერდი 121, 238დან

სურ. E. 43: მდინარე ჭოროხის შესართავის და კახავერის დაბლობის ისტორიული განვითარება (შპს გამა ქონსალთინგის მიხედვით, 2011)

ბათუმის ახლოს სანაპიროს ეროზიის პროცესი დაჩქარებულ იქნა ადამიანური

ჩარევის გამო, როგორიცაა ნატანის მოპოვების საქმიანობები და კაშხლების

მშენებლობა ელექტრო ენერგიის მისაღებად, რომლებიც დიდ ზეგავლენას

ახდენს მდინარე ჭოროხის ნალექის მოძრაობაზე (იხილეთ პარაგრაფი.Error!

Reference source not found.).

E.10.1. ანთროპოგენური ფაქტორებით გამოწვეული ცვლილებები მდინარის

რეჟიმში

1975 წლიდან დაიწყო ნალექის მოპოვება მდინარე ჭოროხიდან მისი

სამშენებლო მიზნებით გამოსაყენებლად. ამჟამად ნატანის მოპოვება ხდება

სამშენებლო მიზნებისათვის დაახლოებით წელიწადში 300,000მ³ მდინარის

7კმ-ზე ქვედა დინებაზე.

მოპოვებული ნატანის რაოდენობა იგივე რაოდენობით ხდება, როგროც

კალაპოტის ტვირთის ტრანსპორტირებას (სანაპიროს ფორმირების მასალა),

რომელიც უხეში დაანგარიშებით არის საერთო ტვირთის 10% (არკადისი,

ალკიონი, HKV ქონსალთინგი, 2000).

მოპოვების კამპანიას ასევე მნიშვნელოვანი ზეგავლენა ჰქონდა ნალექის

მახასიათებლებზე. ამ მოპოვების შედეგად, მარცვლების საშუალო ზომა

გვერდი 122, 238დან

შემცირებულია 53-დან 18მმ-მდე 1972 და 1999 წლებს შორის. ეს სავარაუდოდ

გამოწვეულია იმით რომ ხდება მსხვილი ფრაქციის მდინარიდან მოპოვება და

რომ მსხვილი ფრაცია იჭედება ღრმა ორმოებში რომელიც წარმოიქმნება

მოპოვების სამქნიანობების შედეგად.

ცხრ. E.13: რეგიონში მდინარის ნატანის საშუალო დიამეტრის დინამიკა (შპს გამა ქონსალთინგი, 2011)

მოპოვების საქმიანობები დროებით შეჩერდა 2007 წელს. აჭარის გარემოს

დაცვის ზედამხედველობის დეპარტამენტიდან და ბათუმის

მუნიციპალიტეტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის თანახმად 2014 წლის

ნოემბერში ბათუმში გამართული შეხვედრების დროს, ახლანდელი

რეგულაციით ნალექის მოპოვება 0-დან 20 კმ შორის მდინარის შესართავიდან

ნებადართულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ გამოიყენება სანაპიროს

გამოსაკვებად. ნატანის მოპოვება მდინარის კალაპოტიდან გამოკვების გარდა

სხვა მიზნებისათვის მხოლოდ დასაშვებია მდინარის შესართავიდან 20 კმ-ში.

კიდევ ერთი ფაქტორი რომელიც ხელს უწყობს ცვლილებას ჰიდროგრაფიულ

რეჟიმში და გადააქვს ნალექი სანაპიროს მხარეს არის ჯაშხლების მშენებლობა.

მდინარე ჭოროხის გენერალური გეგმა ჰიდროელექტროენერგიის

განვითარებისათვის დასრულდა 1982 წელს და „ჭოროხის განვითარების

გეგმა“. ჭოროხის აუზის განვითარების გეგმაში შემთავაზებულ იქნა კასკადის

სტილის კაშხლები მდინარე ჭოროხის მდინარე ჭოროხის მთავარი დინების

გასწვრივ, თურქეთის ტერიტორიაზე (Kibaroglu et al., 2011).

2005 წლის ივნისში, პირველმა და ყველაზე ქვედა დინებამ შემოთავაზებული

კაშხლების სერიებიდან შევიდა ექსპლუატაციაში. 2007 წელს, მეორე ჯაშხალმა

ბორჩხასთან ახლოს შევიდა ექსპლუატაციაში, ხოლო დერინერის და

ლალელის კაშხალმა 2012 წელს დაიწყო ფუნქციონირება.

ფუნქციონირების სქემატურ სექციური-ხედი და კაშხლების მშენებლობა

კალაპოტზე, ჭოროხის განვითარების გეგმის თანახმად, მოცემულია სურ. E..

„ჭოროხის რამოდენიმე კაშხლის პროექტი“-ს მიხედვით, 27 კაშხალის

განლაგება დაგეგმილია მთელი მხინარის წყალშემკრების გასწვრივ თურქეთის

ტერიტორიაზე. პროექტი მოიცავს შემოთავაზებულ კაშხლებს ჭორიხის აუზის

განვითარების გეგმაში და სხვა კაშხლებს (შპს გამა ქონსალთინგი, 2011).

გვერდი 123, 238დან

სურ. E. 44: მოქმედი და მშენებარე კაშხლების სქემატურ სექციური-ხედი მდინარის მთავარ კალაპოტზე (შპს გამა ქონსალთინგი, 2011)

აჭარის გარემოს დაცვის ზედამხედველობის დეპარტამენტის და ბათუმის

მუნიციპალიტეტის წარმომადგენლების მიერ მოწოდებული ინფორმაციის

თანახმად ბათუმში 2014 წლის ნოემბერში გამართული შეხვედრისას, ახალი

კაშხალი ამჟამად შენდება მდინარის შესართავიდან 15კმ-ის მოშორებით,

საქართველოს ტერიტოორიაზე. ამ კაშხალმა ფუნქციონირება შეიძლება

დაიწყოს დაახლოებით 5 წელში.

კაშხლების მშენებლობის შედეგი ორმაგია (ალკიონი et al., 2009; არკადისი, 2012):

– კაშხლები ბლოკავენ ნალექს, რაც იმას ნიშნავს რომ ხდება კალაპოტის

ეროზია ელექტრო მომარაგების კაშხლის მხარეს. 2005 წლის შემდეგ, რაც

ფუნქციონირება დაიწყო თურქეთის კაშხლებმა, მირვეთის ახლოს კვეთები

ეროზირებულია დაახლოებით 100მ² და საშუალო კალაპოტის დონე დაეცა

დაახლოებით 1მეტრზე. ერგის კალაპოტის დონის ეროზია იყო დაახლოებით

200მ², იწვევს დაახლოებით 2მეტრამდე დაცემას.

– ელექტრო ენერგიის კაშხლები არეგულირებენ წყლის ჩამონადენს, ამცირებს

მდინარის განტვირთვის მაღალ პიკს. ეს პიკები იყო ძირითადად

პასუხისმგებელი მსხვილი ფრაქციის ნალექის ტრანსპორტირებისათვის.

ამიტომ, მდინარის ჩამოდინების რეგულაციების გამო, მსხვილი ნალექის

მოცულობა რომელიც მოძრაობს მდინარის მხარეს გახდა ნაკლები. EIA

ანგარიშში იუსუფეის და HEPP-ის კაშხალზე (ენკონი, 2006) ნავარაუდებია

გვერდი 124, 238დან

საშუალო განტვირთვის შემცირება 20-30%-ით მაღალი დინების სეზონზე. ეს

გამოიწვევს საშუალო განტვირთვას მაღალი დინების სეზონზე, რათა

მიაღწიოს ნაპირის-ფორმირების მასალის ტრანსპორტირებისათვის საჭირო

განტვირთვას, რომელიც სავარაუდოდ არის 400მ³/წ (არკადისი et al, 2000).

E.10.2. ანალიზები რიცხვითი მოდელებით

HKV ქონსალთინგის მიერ მდინარის სისტემაში განხორციელებული

ტექნიკური კვლევაში (დანართი B ტექნიკური ეკონომიკური კვლევა, 2009),

ერთგანზომილებიანი მოდელი (SOBEK-ის მოდელირების სისტემა) აწყობილი

და დაკალიბრებული იქნა ისტორიული და ახალი მონაცამებით მდინარე

ჭოროხის ჰიდრავლიკური და მორფოლოგიული ქცევის სიმულაციისათვის და

ადამიანური ჩარევის შესაფასებლად (ნალექის მოპოვება და კაშხლების

მშენებლობა). მოდელი მოიცავდა მდინარეს მირვეთსა და მდინარე ჭოროხს

შორის (დაახლოებით 18 კმ).

პირველ რიგში, მდინარე ჭოროხის ჰიდრავლიკული მოდელი აიგო SOBEK-ის

მდინარის ტოტზე მდინარის ჰიდრავლიკური პროცესების აღსაწერად და

ნალექების ტრანსპორტირების განვითარების ფორმირებისათვის და

მორფოლოგიური მოდელისათვის.

დაკალიბრებული ჰიდრავლიკური მოდელის საფუძველზე აგებულ იქნა

მორფოლოგიური მოდელი ხანგრძლივი ნალექის მოძრაობის და კალაპოტის

დონის ცვლილებების სიმულირებიათვის. მორფოლოგიული მოდელი

დაკალიბრებული იქნა წარსულში აღმოჩენილინალექის ტრანსპორტირების

რაოდენობისთვის (400,000მ³/წელი) და იმის გათვალისწინებით, რომ ნალექის

ტრანსპორტირება ხდება დაახლოებით 400მ³/წ-ის განტვირთვაზე (არკადისი,

ალკიონი, HKV ქონსალთინგი, 2000).

მოდელირების პირველ ფაზაში, განხორციელებულ იქნა სიმულირება

ისტორიული გარემომებებთან გათვალისწინებით (კაშხლების და ნალექის

მოპოვების გარეშე), ისევე როგორც თურქეთში მოქმედი კაშხლების

გათვალისწინებით (იხილეთ ცხრ. E.14).

ცხრ. E.14: სიმულაცია სიტუაციასთან მიმართებაში

გვერდი 125, 238დან

ეს სიმულაციები უზრუნველყოფენ სარეკომენდაციო სიტუაციას

ეფექტურობის და შედეგების შესაფასებლად მდინარე ჭოროხის ოთხი

ალტერნატივისათვის სამომავლო მენეჯმენტისთვის, განსაზღვრულია რათა

მოხდეს ადამიანური ჩარევის ზეგავლენის შემსუბუქება მდინარის სისტემაზე.

ყველა ალტერნატივაზე კაშხლები განხილულია როგორც საწყის წერტილად

და ნალექის მართვა სამშენებლო მიზნებისათვის და გამოსაკვებად

ცვალებადია.

განხილული ალტერნატივები მდინარე ჭოროხის სამომავლო

მენეჯმენტისათვის შემდეგია:

– სცენარი R0: არაფრის გაკეთება (დღევანდელი დღის სიტუაცია). ეს სცენარი

განიხილავს კაშხლების არსებობას, რომელიც ზეგავლენას ახდენს ნალექის

დინებაზე და დინების რეჟიმზე და ნალექის მდინარის კალაპოტიდან

მოპოვებაზე სამშენებლო მიზნებისათვის (დაახლოებით 300,000მ³/წელში)

ქვედა დინებაში მდინარის 7 კილომეტრზე.

– სცენარი R0+: არაფრის გაკეთება-პლიუს სცენარი. განსხვავება სცენარ R0-

სთან მიმართებაში არის ის რომ ზომები წარმოდგენილ იქნა მდინარეზე

ხიდების, კაშხლების და ტალღმტეხების დასაცავად.

– ალტერნატივა R1: არ აღინიშნება მდინარის კალაპოტიდან ნალექის

მოპოვება. სცენარი ვარაუდობს, რომ ორივე ნალექის მოპოვება სამშენებლო

და გამოკვების მიზნებისათვის შეწყვეტილია.

– ალტერნატივა R2: ნალექის მოპოვება მდინარის კალაპოტიდან გამოკვების

მიზნისათვის. ეს სცენარი განიხილავს, რომ ნალექის დაახლოებით

100,000მ³/წელში ქვედა დინებაზე მდინარის 7 კილომეტრზე.

– ალტერნატივა R3: ნალექის მოპოვება მდინარის კალაპოტში სამშენებლო და

გამოკვების მიზნებისათვის. ეს სცენარი განიხილავს, რომ დაახლოებით

ნალექის დაახლოებით 400,000მ³/წელში მოპოვებულ იქნება მდინარის 7

კილომეტრზე ქვედა დინებაზე.

გვერდი 126, 238დან

სხვადასხვა ალტერნატივების ეფექტურობა და შედეგები შეფასებულ იქნა

განხორციელებული სიმულაციის საფუძველზე ერთგანზომილებიან

მორფოლოგიულ SOBEK-ის მოდელით.

განსაზღვრული ზომები ყოველწლიური ნალექისთვის დაანგარიშებული

სიმულაციის საშუალებით სადაც ბუნებრივ სიტუაციასთან შედარებით

კაშხლების და ნალექების მოპოვების გარეშე (იხილეთ ცხრ. E.15).

ცხრ. E.15 - დროის განმავლობაში ნალექის ტრანსპორტი სიმულაციებში შედარებული ბუნებრივ სიტუაციასთან (ექსტრაპოლაციური მნიშვნელობები მონიშნულია იტალიკით)

სურ. E. აჩვენებს, რომ ნალექის რაოდენობა ყოველწლიურად განსხვავდება

გამონადენების დრო-სერიების ვარიაციების გამო. კაშხლების არსებობამ

გამოიწვია ნალექის მოძრაობის ბუნებრივ რაოდენობის 20%-ზე ნაკლებამდე

შემცირება 30 წლის განმავლობაში.

ნალექის შემცირება შესაძლებელია უფრო სწრაფადაც მოხდეს, თუ მდინარის

კალაპოტის ეროზია დამაგრებული ფენების ან ძლიერი საფარით (შეადარეთ 3c

შედეგები 3a-ს) შეიზღუდა. ფაქტიურად, დროის სკალაზე ნალექის

შემცირებისთვის გავლენას მეტწილად ახდენს ფხვიერ მასალაზე წვდომა.

ფხვიერი მასალის შეუზღუდავი წვდომა ნაკლებად მოსალოდნელია, ამიტომაც

ნალექის სხვადასხვა სიმულაციებში შემცირების კურსი მინიმალური უნდა

იყოს.

გვერდი 127, 238დან

სურ. E. 45 -ნალექის მოძრაობა კაშხალთან ერთად (sim 3b) , მოცემული "ბუნებრივი"

ნალექის მოძრაობის პროცენტად

დღევანდელი დღე და მომავალი განვითარება ნაკარნახებია კაშხლების,

ნალექის მოპოვებისა და ნიადაგის უფრო ღრმა ფენების შემადგენლობის

კომბინაციით.

გრძელვადიანი პერსპექტივით, 40 წელი და მეტი, ნალექი შემცირდება

თავდაპირველის კაშხლის აშენებამდე 10%-ზე ნაკლებამდე. როგორც

მოხაზულია ზემოთ, ეს პროცესი შესაძლებელია იყოს უფრო სწრაფი თუ

მოხდება კონტაქტი გამყარებული ფენასთან ან განვითარდება ძლიერი ფენა.

ამის მოხდენის ალბათობა იზრდება ნალექის მოპოვების რაოდენობასთან

ერთად.

მოკლევადიანი პერსპექტივით, 10-15 წლამდე, შესაძლებლად ჩანს მცირე

ოდენობის (100,000 მ3/წელიწადში) მოპოვება. ნალექი მდინარისგან შემცირდება

ბუნებრივი ოდენობის 20%-მდე, როგორი გზითაც არ უნდა იყოს

გამოყენებული ამოღებული ნალექი გამოკვების მიზნით, რათა ეს ნალექი არ

დაიკარგოს წყალქვეშა კანიონში. მდინარის კალაპოტის საშუალო დაწევა

ნალექის მოპოვების გამო ამ პერიოდში არის 0.7-1 მ და უნდა ჩაითვალოს

ეროზიასთან ერთად, კაშხლების მშენებლობის გამო (1.5-2 m). ამის შედეგად

მდინარის გადაკვეთის მთლიანი სექციის 2 მეტრზე მეტად დაწევა, ეს არის

კალაპოტის მაქსიმალური მისაღები დაწევა გარემოს ზემოქმედების,

ბუნებრივი მახასიათებლებისა და ესთეტიური ასპექტების გათვალისწინებით.

გვერდი 128, 238დან

რაც შეეხება სხვა ალტერნატივებს (ნალექების 300,000 მ3/წელიწადში ან 400,000

მ3/წელიწადში მოპოვება), კრიტიკული დაწევის მიღწევის პერიოდი დიდი

ალბათებით 5 წელიწადზე ნაკლებია.

E.10.3. დასკვნები

ამ პარაგრაფში მოცემულია კომენტარები წინა კვლევებში გამოყენებულ

მონაცემებთან და მოდელთან დაკავშირებით ჭოროხის მდინარის სისტემაზე,

რომლებიც აღწერილია წინა პარაგრაფებში.

წინა კვლევების განხილვაში, ყურადღება გამახვილებული იყო მდინარის მიერ

ნალექის გადაადგილების მოცულობაზე, რადგანაც ეს დიდ გავლენას ახდენს

ბათუმის სანაპრიო ზოლზე ნალექის მოძრაობის ხასიათზე.

ერთ-განზომილებიანი მოდელი (SOBEK მოდელინგის სისტემა) გამოყენებული

მდინარის სისტემის კვლევისთვის HKV კონსულტანტების მიერ (დანართი B

ტექნიკურ - ეკონომიკური კვევა, 2009), რათა გაგებულიყო მდინარე ჭოროხის

მორფოლოგიური ქცევა და შეფასებულიყო ადამიანის ჩარევის შედეგი

(ნალექის მოპოვება და კაშხლების აშენება), შესაფერისია მიზნისთვის,

რომლისთვისაც გამოყენებულია.

HKV კონსულტანტების (2009) მიერ ჩატარებული სამოდელო ანალიზის

შედეგებზე დაფუძნებით, ნალექი მდინარიდან შემცირდება ბუნებრივი

ოდენობის 20%-მდე მიახლოებით 25 წელიწადში (ნალექის მოპოვების გარეშე).

იმის გათვალისწინებით, რომ ნალექის მოპოვების კურსი იქნება მიახლოებით

100,000-300,000 მ3/წელიწადში, იმავე დროში ნალექი მდინარისგან შესაბამისად

შემცირდება ბუნებრივი ოდენობის 15%-10%-მდე.

თუმცა, ჭოროხის მდინარისგან ნალექის რეალური და მომავალი

ხელმისაწვდომობის შეფასება დაფუძნებული უნდა იყოს მდინარის თურქულ

ნაწილზე უკვე აშენებული და დაგეგმილი კაშხლების რეალურ რაოდენობაზე,

ჭოროხის აუზის განვითარების გეგმის და სხვა პროექტების მიხედვით.

გარდა ამისა, ახალი კაშხალი, რომელიც შენდება მდინარის შესართავიდან 15

კმ-ში მდინარის ქართულ ნაწილზე, ასევე გათვალისწინებული უნდა იყოს.

აჭარის გარემოს ზედამხედველობის დეპარტამენტისა და ბათუმის

მუნიციპალიტეტის მიერ მოწოდებული ინფორმაციის მიხედვით (ნოემბერი

2014), ეს ახალი კაშხალი შეიძლება ოპერაციული იყოს 5 წელიწადში.

ახალი მშენებარე კაშხალი საქართველოს ტერიტორიაზე გამოიწვევს მდინარის

მიერ ნალექის მოძრაობის მოცულობის შემდგომ შემცირებას და დიდი

გვერდი 129, 238დან

ალბათობით გამოიწვევს მდინარის შესართავთან ნალექის დინების ოდენობის

თითქმის ნოლამდე შემცირებას რამდენიმე წელიწადში

წინა კვლევებისა და ახალშეგროვებული ინფორმაციის საფუძველზე, ნალექის

მოძრაობისა და აუზის რეჟიმის ანალიზში შესაფერისად ითვლება

ინვესტიგაცია ექსტრემალური სცენარისა, რომელშიც ნალექის მიწოდება

ჭოროხის მდინარიდან შემცირდება ნულამდე.

E.11. მეტეო-საზღვაო პირობები

E.11.1. წყლის დონეები

ARCADIS (2012)3-ში, მნიშვნელობები Error! Not a valid bookmark self-reference.

მაქსიმუმების და წყლის დონეების პირობების აღსაწერად ნორმალურ და

ქარიშხლის პირობებში, და შესაბამისი ყოფილიყო ზღვის დონის მომატების

სხვადასხვა სცენარების ეფექტებისთვის. წინა ტექნიკურ-ეკონომიკური

კვლევების განხილვისას (Giardino et al., 2014), ეს მნიშვნელობები შეფასდა და

ითვლება შესაფერისად ამ კვლევისთვის.

ცხრ. E.16: პროექტის წყლის დონეები ზღვის დონის მომატების სხვადასხვა

სცენარებისთვის (ARCADIS-ის შემდეგ; 2012)

კონტრიბუცია მინიმალური საშუალი მაქსიმალური

წყლის დონის მატება 0.1 m 0.2 m 0.5 m

ტალღა 0.1 m 0.1 m 0.1 m

ატმოსფერული წნევა 0.3 m 0.3 m 0.3 m

სეზონური ფლუქტუაცია 0.2 m 0.4 m 0.5 m

ქარის წყობა MSL-5m 0.0 m 0.0 m 0.0 m

სულ 0.7 m 1.0 m 1.4 m

E.11.2. ქარები

ყოველწლიური ქარის კლიმატი აღმოსავლეთ ნაწილზე შავი ზღვისა

აღწერილია ქარის აღწერით სურ. E.. ზღვაზე ქარის კლიმატი ძირითადად

ხასიათდება ქარით წამოსული სამხრ.აღმ. მიმართულებით და დას.-ჩრდ.დას.

მიმართულებით. იგივე მაჩვენებლები სხვადასხვა სეზონზე აღნიშნულია

დანართში. მაჩვენებლებით აღნიშნულია სეზონურობა ქარის კლიმატისა.

3Arcadis Nederland B.V., 2012. Alternative Feasibility Study for Batumi Coastal Protection.

გვერდი 130, 238დან

პრედომინანტური ქარით რომელიც ქრის დასავლეთიდან ზაფხულის

პერიოდში და სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან ასევე აღმ.-ჩრდ.დას. სეზონების მიხ.

მნიშვნელოვანია ასევე აღნიშვნა რომ ნაჩვენები გახლავთ ზღვაზე ქარის

ვითარება რაც შესაძლოა ნაწილობრივ იყოს განსხვავებული ზღვის ტერიტ.

ახლო ქარისგან, გამოწვეული მთების არსებობით რამოდენიმე კილომეტრზე ქ.

ბათუმის ტერიტორიაზე. თუმცა მიწის დიდი ნაწილის გავლენა (ოროგრაფია)

ჩასმულია ERA-შუალედურ მონაცემთა აღწერილობაში.

სურ. E. 46: წლიური ქარის კლიმატი აღმოსავლეთ ნაწილში შავი ზღვისა

ექსტრემალურ მოვლენათა ანალიზი შესრულდა რათა მიეღოთ ექსტრ. ქარის

კონდიცია ზღვაზე ERA-შუალედ. მონაცემები 41.25°E - 42°N. კერძოდ,

ექსტრემალურ მოვლენათა ანალიზი შესრულდა ორ სხვადასხვა ქარის

სექტორზე რომლიდანაც ქარის მეტი წილი და შესაბამისი ტალღები აღწევს

ნაპირამდე. ორი სექტორი გახლავთ: 245° - 305° და 305° - 5°.

ექსტრემალურ მოვლენათა ანალიზი შესრულდა შემდეგი ეტაპებით:

გვერდი 131, 238დან

– გაშიფრვა ექსტრ. ოდენობების მონაცემებში (პიკები ზღურბლზე)

– მიმართ. ხაზის გასწვრივ (მომარაგება) ექსტრ. მოც.-დე

– განსაზღვრა საპ. სიდედეთა (მაგ. 1/50 yr U10) შესაბამისი გამანაწ.

გამოყენებით.

ზოგადი პარეტოს განაწილება (GPD) იქნა გამოყენებული პიკების

განსასაზღვრად ზღურბლზე და ასევე საპ.სიდიდეთა. მინ. 48 სთ განმავლობაში

სხვადასხვა პიკზე და განსაზღვრა მოხდა შერჩეული პიკების სტატისტიკ.

დამოუკიდებლობისა. ფოტო სურ. E. აღნიშნავს შედეგებს ექსტრ. მოვლენების

ანალიზზე ორ ზემოთაღნიშნულ ქარის სექტორზე, კონფ. ინტერვალებთან

ერთად ექტრ. მოვლენების ანალიზისა ორ ზემოთაღნიშნულ ქარის სექტორზე

ასევე საიმედო ინტერვალებით, შტრიხიანი ხაზებით. ზღვის ექსტრ. ქარის

კონდიცია სხვადასხვა საპასუხო პერიოდზე და ქარის სექტორებზე

შეჯამებულია თავში ცხრ. E.17.

მნიშვნელოვანი აღნიშვნა რომ ექსტრ. ქარის კონდიცია არის ძირითადად

დაბალი ARCADIS-ით აღნიშნულზე (ARCADIS, 2012). რადგან ჩვენი

გამოცდილებიდან გამომდინარე, ERA-შუალედ. მონაცამები ძირითადად

განსაზღვრავს ქარის მდგომარეობას 10-15%. ასევე, ექსტრ. მოვლენის ანალიზზე,

გამოანგარიშებული ქარის მდგომ. იქნა გამოყენებული (საშ. ოდენობა + 95%

საიმ. ინტერვალი).

ცხრ. E.17: ექსტრ. არის მდგომარეობა სხვადასხვა პერიოდებზე და ქარის სექტორები

შებრუნება

(წელი)

U10 (m/s) კონფ. ინტერვალი (95

%)

ბუფორტის შკალა

(ზედა ზღვარი)

ქარის სექტორი: 245° - 305°

1 12.0 11.6 - 12.4 6 (ძლიერი ქარი)

10 14.5 13.3 - 16.1 7 (ძლიერი ქარი)

50 16.0 14.0 - 19.2 8 (ქარიშხალი)

100 16.6 14.2 - 20.6 8 (ქარიშხალი)

ქარის სექტორი: 305° - 5°

1 5.3 5.1 - 5.5 3 (სუსტი ქარი)

10 7.4 6.9 - 8.2 5 (ძლიერი ქარი)

50 9.5 8.0 - 11.7 6 (ძლიერი ქარი)

100 10.5 8.4 - 13.7 6 (ძლიერი ქარი)

გვერდი 132, 238დან

გვერდი 133, 238დან

სურ. E. 47: ექსტრ. მოვლენათა ანალიზი ზღვაზე ქარის ვითარება (U10). ზემოთ აღნიშნული: ექსტრ. ქარის მდგომ. სექტორზე 245° - 305°. მოც. ქვემოთ:

ექსტრ. ქარის მდგომარეობა სექტორზე 305° - 5°

E.11.3. ზღვის ტალღები

ტალღის კლიმატი

ზღვის ERA-შუალედურ მონაცენეზე დაყრდნობით 41.25°E - 42°N, ტალღის

კლიმატის სქემატიზაცია შესრულდა. კერძოდ, ტალღის მგომარეობა დაიყო

კლასებად, ტალღის სიმაღლით 0 m დან 6 m-მდე მთლიანი ზომით 0.5 m.

ტალღის მიმართულება დაიყო კლასებად, ტალღის სიმაღლით 185° დან 365° და

მთლიანი ზომით 10°, პლუს ერთი დამატებით კლასი 5° დან 185°. ეს ტალღის

კლიმატი დაიყო ორ ნაწილად რათა განეხილათ ცალკეული ეფექტი ორივე

ზღვის-პირდაპირი ქარისა (ქარის მიმართ. 5° და 185°) და ზღვის გარე-

პირდაპირი ქარისა (ქარის მიმართ. 185° და 5°). სულ აღნიშნულმა გამოიწვია 116

ტალღის კლასის გამოყოფა და ქარის მდგომ., რომელიც იქნა გამოყენებული

ნაპირის მაღალი გარჩევადობის ტალღის მოდელად (მონაკვეთი Error! Reference

source not found.), რათა მოხდეს ბათუმის სანაპირო ზოლის მოდელის

გაძლიერება. ტალღის ცხრილი სხვადასხვა კლასებით ტალღის სიმაღლისა და

მიმართულებით მოცემულია ფოტოზე სურ. E..

გვერდი 134, 238დან

სურ. E. 48 -ტალღის ცხრილი შჯამებით ოფშორული ტალღის დაყოფით, სიმაღლისა და ტალღის მიმართულების მიხ.

გვერდი 135, 238დან

გვერდი 136, 238დან

სურ. E. 49 -ტალღის სიმაღლე მიღებული ERA-დან (ზედა პანელი) და ტალღის სათვალთვალო III შავი ზღვის მოდელი (ქვედა პანელი), გრძივი = 40.5 E;

განივი = 42 N

ექტრ. ტალღები

ექსტრ. ტალღების მდგომარეობა მიღებული სხვადასხვა პერიოდზე. ექსტრ.

მოვლენის ანალიზი შესრულებული შემდეგი საფეხურების გათვალისწინებით:

– ექსტრ. მოცულობათა გათვალიწინება (პიკი ბარიერებზე)

– სასაზღვრო ხაზი (სამ ექსტრ. მოცულობათა თავმოყრა)

– განსაზღვრა საპ. მოცულობების (მაგ. 1/50 yr Hs) შესაბამის მომარაგებაზე

დაყრდნობით

ზოგადი პარეტოს მომარაგება (GPD) იქნა გამოყენებული რათა შესაბამებოდა

პიკს ბარიერზე და განესაზღვრათ საპასუხო მოცულობები. მინ. პერიოდი 48

სთ იქნა გამოყენებული განცალკევებისთვის სხვადასხვა მწვერვალის და იმის

დასადასტურებლად რომ შერჩეული მწვერვალი იყო სტატისტიკურად

დამოუკიდებელი. სურ. E. აღნიშნავს შედეგებს ექსტრ. მოვლენების ანალიზის

დამყარებული მთლიანი ტალღის მონაცემებზე სანდო ინტერვალებთან

ერთად, წყვეტილი ხაზით. ოფშორული ექსტრ. ტალღის სიგრძე სხვადასხვა

პერიოდზე შეჯამებულია ფოტოზე ცხრ. E.17.

ექსტრ. ტალღის მდგომარეობა შერწყმულია შესაბამის ქარის

მდგომარეობასთან და წყლის დონესთან (მონაკვეთი Error! Reference source not

found.) შემდეგ გამოყენებული როგორც ბათუმის მაღალი გარჩევადობის

სანაპიროს მოდელი, რათა მიეღოთ სანაპიროსთან ახალი ექსტრ. ტალღის

მდგომ. (მონაკვეთი Error! Reference source not found. – ექსტრ. ნაპირთან ახლო

ტალღები).

გვერდი 137, 238დან

სურ. E. 50- ექსტრ. მოვლენათა ანალიზი ნაპირს გარე ვით. მიღებული შემდეგ ადგილებზე : 41.25°E; 42°N . შტრიხები აღნიშნავს 95% ინტერვალს. ტალღის სიმაღლეს სხვადასხვა პერიოდში

ცხრ. E.18: ექსტრ. ტალღების მდგომ. სხვადასხვა პერიოდში

განმეორების პერიოდი (წელი) Hs (m) ინტერვალი (95 %)

1 2.4 2.3 - 2.5

10 3.5 3.2 - 3.8

50 4.2 3.6 - 4.9

100 4.5 3.7 - 5.5

E.11.4. შერწყმული მოცულობები ექსტრ. ანალიზზე

იმისათვის რომ გაგვეგო ექსტრ. ვით. რომელიც შესაძლოა იყოს ნაპირთან

ახლოს, Delft3D-WAVE სიმულაციები შესრულდა ტალღის სიმაღლის სხვადასხვა

კომბინაციაზე, პიკის პერიოდი, ტალღის მიმართულება, ქარის სიჩქარე,

მიმართულება და წყლის დონეები. ამან გამოიწვია 20 ტალღის სიმულაცია

შეჯამებით თავში ცხრ. E.19. ცხრილში მოცემული მოცულობები იქნა

მიღებული ქარის სიჩქარის გამოთვლით (U10) როგორც მთვარი ცალკეული

პარამეტრი კერძოდ, გამოყენებით ზედა ზღვრის შეჯამებისა ქარის სიჩქარეზე

სხვადასხვა პერიოდში, ცხრ. E.17.

გვერდი 138, 238დან

აღნიშნული გამოთვლები მოიცავს გავლენას შემომავალი ქარისა ორი მთავარი

სექტორიდან (245° - 305° და 305°-5°) რომელი ცხრილებიც არის სქემატიზებული

როგორც კუტხეები 280° და 345°. ტალღის სიმაღლე (Hs), შესაბამისი ტალღის

სიმაღლე ექსტრ. ქარის სიჩქარე გამოყენებული და გამოთვლილი კორელაციის

ხაზით ქარის სიჩქარესა და ტალღის სიმაღლეზე. შესაბამისი პიკის პერიოდები

(Tp). უფრო მეტიც, სენსიტიური გაშვება შესრულდა შესაფასებლად გავლენისა

სხვადასხვა ტალღის მიმართულებაზე, შესაძლო გავლენათა გამოთვლებით

ტალღის რეფრაქციაზე (280 10°) და წყლის დონეებზე (წყლის დონე რეალურ

ვითარებაში = 0 m; წყლის დონე გამოთვლით ზღვის დონის ამაღლების 50

წელიწადში და მაქს. ქარის ქსელის ეფექტი; წყლის დონე = 1.5 m

(მონაკვეთიError! Reference source not found.)).

ცხრ. E.19: მატრიცა ექსტრ. ტალღების სხვადასხვა კომბინაციათა და ქარის მდგომ., გამოყენებული შესასრულებლად ნაპირთან ახლო ექსტრ. მოვლენათა ანალიზების

# Scenario Return

period (yr)

Hs (m) Tp (s) mean,waves (°) U10 (m/s) wind (°) Water level

(m)

1 1 2.3 6.9 280 12.4 280 0

2 1 2.3 6.9 280 12.4 280 1.5

3 10 3.3 9.0 280 16.1 280 0

4 10 3.3 9.0 280 16.1 280 1.5

5 50 4.1 10.6 280 19.2 280 0

6 50 4.1 10.6 280 19.2 280 1.5

7 100 4.5 11.4 280 20.6 280 0

8 100 4.5 11.4 280 20.6 280 1.5

9 50 4.1 10.6 270 19.2 280 0

10 50 4.1 10.6 270 19.2 280 1.5

11 100 4.5 11.4 270 20.6 280 0

12 100 4.5 11.4 270 20.6 280 1.5

13 50 4.1 10.6 290 19.2 280 0

14 50 4.1 10.6 290 19.2 280 1.5

15 100 4.5 11.4 290 20.6 280 0

16 100 4.5 11.4 290 20.6 280 1.5

17 50 2.0 6.4 280 11.7 345 0

18 50 2.0 6.4 280 11.7 345 1.5

19 100 2.6 7.6 280 13.7 345 0

20 100 2.6 7.6 280 13.7 345 1.5

გვერდი 139, 238დან

E.11.5. ტალღები ნაპირთან ახლოს

ეს თავი აღწერს ნუმერიკული მოდელირების სისტემას რომელიც იყო

გამოყენებული ტალღების შეფასებისთვის, დანალექის ტრანსპორტირებისა და

სანაპირო ზოლის ევოლუციისა ბათუმში. ტალღის მოდელირება აღწერილია

შემდეგნაირად.

ტალღის მოდელირება

ტალღის კლიმატი მიღებული ტალღის გარე მონაცემებიდან (Era-შუალედური

მონაცემები, მდებარეობა 41.25°E; 42°N) აღწერილი მონაკვეთში – ტალღის

კლიმატი გარდაიქმნა ტალღის ახლოს -6 m სიმაღლეზე გამოყენებით Delft3D-

WAVE მოდელისა (SWAN). მოდელი დაინერგა ორ ფაზაზე დაყრდნობით

ნაჩვენები ფოტოზესურ. E. 51 -, სურ. E.. მაღალი გარჩევადობის ნაპირის

მოდელი არის სივრცული გარჩევადობით დაახლ. 10 მ-მდე გადაკვეთის

მიმართულებით 25 m ნაპირის გასწვრივ მიმართულებით.

სურ. E. 51 -წყობილი ბადეები გამოყენებული დელტა3D-ტალღის მართვა

გვერდი 140, 238დან

ბათიმეტრიაზე, კომბინაცია სხვადასხვა ბათიმეტრიულ მონაცემებზე იქნა

გამოყენებული რათა მოეცვა ტერიტორია სრულად ტალღის მოდელის

განსასაზღვრად ტალღის მდგომარეობის პროპაგაციაზე ნაპირსგარედან

ნაპირთან ახლო მიმართულებით, ჯეროვანი გადაწყვეტის მისაღებად

ბათუმის სანაპიროსთან ახლოს. კერძოდ იქნა გამოყენებული შემდეგი

მონაცემები:

– საერთო GEBCO08 მონაცემები (“GE”neral “B”ბათიმეტრიული “C”ცხრილი

“O”ოკეანეზე). https://www.bodc.ac.uk/data/online_delivery/gebco/

– ბათიმეტრიული მონაცამები 2007წლიდან (Alkyon/ARCADIS 2010)

– ბათიმეტრიული მონაცამები შეგროვილი კონტრაქტის მასშტაბით

ნოემბერში /დეკემბერში 2014 (TEMA, 2014) (სურ. E.). ბოლო მონაცემთა

უპირატესობა მდგომარეობს იმაში რომ ისინი აგრძელებენ სანაპიროს გარე

ტერიტორიას კანიონების შესაბამისად. რაც სიზუსტის გაუმჯობესებას

გულისხმობს ტალღის მოდელირებისა სანაპიროს ხაზზე

გვერდი 141, 238დან

სურ. E. 52- მდებარეობის აღნიშვნის გეგმა საკვლევი ტრანსექტების და ბათიმეტრიული საკონტროლო ხაზები (TEMA, 2014)

ყველა კოორდინატი ეხება WGS84 მონაც. - UTM პროექციის ზონა 37N. სიღრმე და

დახრა ზღვის დონეზე.

ბათიმეტრიის მონაცემი ბათუმის სანაპიროს ხაზის მოდელზე ნაჩვენებია

ფოტოზე სურ. E..

გვერდი 142, 238დან

სურ. E. 53 - ბათუმის ბათიმეტრიული მოდელი

ნაპირთან ახლო ტალღის კლიმატი

ახალი ტალღის კლიმატი დამყარებული 116 ტალღის მოდელზე იქნა

გამოყოფილი წყლის-6 m სიღრმეზე და გამოყენებული გასამაგრებლად

UNIBEST-CL+ სანაპიროს მოდელისა.

ორი ამაღლება ტალღის კლიმატიდან -6 m-ზე ნაჩვენებია სურ. E. და სურ. E..

გვერდი 143, 238დან

მონაცემები აღნიშნავს ტალღის კლიმატს მთლიან სანაპიროს ზოლზე,

გადიდებით ბათუმის კონცხზე, სადაც ტალღები არის გარდატეხილი

წყალქვეშა კანიონის გამო.

ტალღის ტრანსფორმაცია -6 m წყლის ხაზის სანაპირო ზოლისკენ აღებულია

UNIBEST-CL+ მოდელით.

სურ. E. 54 - ახლო სანაპიროს ტალღის კლიმატი ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ, წყლის სიღრმეზე -6 მ

გვერდი 144, 238დან

სურ. E. 55- ახლო სანაპიროს ტალღის კლიმატი ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ წყლის სიღრმეზე -6 m: გად. ბათუმის კონცხი

ექსტრ. სანაპიროს ახლო ტალღები

მონაცემები ექსტრ. ტალღის სიმაღლეზე სხვადახვა პერიოდში ბათუმის

სანაპიროს გასწვრივ ნაჩვენებია სურ. E.. ტალღის სიმაღლე აღებულია წყლის

სიღრმიდან 10 მ.

სხვადასხვა სცენარის რიცხვები ეხება მდგომარეობას ნაჩვენები თავში ცხრ.

E.19. კერძოდ სურ. E. (ზედა პანელი) სხვადასხვა ფერი აღნიშნავს გავლენას

პერიოდებისა (შავი ზოლი T=1 წელი, წითელი ზოლი T = 10 წელი, ლურჯი T= 50

წელი, მწვანე T=100 წელი), უწყვეტი და წყვეტილი ხაზები აღნიშნავენ წყლის

დონის გავლენას (უწყვეტი ხაზი = წყლის შუაგული, წყვეტილი ხაზი = წყლის

დონე +1.5 m).

გვერდი 145, 238დან

სურ. E. (შუა პანელი), განმ. პერიოდი გახლავთ მუდმივი და 50 წლისა, როცა

წყლის დონე იცვლება (უწყვეტი ზოლი = წყლის დონე, წყვეტილი ხაზი =

წყლის დონე +1.5 m), ტალღის მიმართულება (შავი ხაზი mean,ტალღები = 280°;

წითელი ხაზი mean,ტალღები = 270°; ლურჯი mean,ტალღები = 290°) და ქარის

მიმართულება შესაბამისი ტალღის სიმაღლით (მწვანე ხაზი).

და ბოლოს, სურ. E. (ქვედა პანელი), იგივე ინფორმაცია რაც შუა პანელზე

ნაჩვენებია განმ. პერიოდზე 100 წ.

დაკვირვებების შედეგად მიიღება მაჩვენებლები:

– არსებობა სივრცითი სანაპიროს გასწვრივი ვარიაციისა ექსტრ. ტალღის

მდგომ., ძირითადად დაკავშირებული ბათიმეტრიაში წყვეტასთან. მაგ.

არსებობა ორი კანიონისა ჩრდილოეთით (km 9) და სამხრეთით (km 1.3) რაც

იწვევს ადგილობრივად ფოკუსირებას და შესუსტებას ტალღის ენერგიისა

რაც ნათლად ჩანს სურათზე.

– ტალღის ენერგიის დაცემა 8 და 9 დაკავშირებული კონცხის არსებობასთან

ჩრდილოეთით, სანაპიროს დაცვა შემომავალი დასავლეთის

ტალღებისგან.

– სხვაობის გავლენა წყლის დონეზე (წყლის დონის გამო დაცული

ქარიშხლის პერიოდში და ზღვის დონის ზრდა) არის განსაკუთრებით

ნაჩვენები დიდ ტალღებზე განმეორებითი პერიოდისთვის 50 & 100 წელი,

10%-მდე ზრდის შდეგები. გავლენა დაკავშირებულია შედარებით მცირე

ზომის ტალღებთან განმ. პერიოდით 1 &10 წელი.

– შემომავალი ტალღის მიმართულება რომელიც მერყეობდა 270° დან 290°-

მდე რასაც შეიძლება ქონდეს გავლენა 10%-მდე, ადგ. რეფრაქციის

ნიმუშების გამო შემომავალ ტალღებზე.

– ტალღის მდგომარეობა შესაბამისი ჩრდ. ქარის (ქარის მიმართულება 345°)

არის ბევრად მცირე ვიდრე სხვა მდგომ.

გვერდი 146, 238დან

გვერდი 147, 238დან

სურ. E. 56 - ტალღის სიმაღლე ექსტრემ. მდგომარეობაზე ბათუმის სანაპიროს გასწვრივ სხვადასხვა კომბინაციებზე განმ. პერიოდისა, წყლის დონეები,

ტალღის მიმართულება. სცენარების დანომრვა იხ. თავში . E.15

ეფექტი სივრცული ვარიაციისა ტალღის სიმაღლეში და ადგილობრივად

ფოკუსირება ასევე შესუსტება ტალღის ენერგიისა იქნა ასევე აღწერილი ორი

სივრცული რუქით, სხვადასხვა სცენარებზე. კერძოდ, რუქა მთლიან

ტერიტორიაზე იქნა წარმოებული, გადიდებით ჩრდ. და სამხრ. კანიონებზე.

ნიმუშად ორი განზომილებიანი ნაკვეთები ნომ.1 ნაჩვენებია ფოტოზე სურ. E.57,

სურ. E.58 და სურ. E..

გვერდი 148, 238დან

სურ. E.57 - ტალღა და ქარი ორ-სივრცულ რუქაზე ექსტრ. სცენარზე ნომ.1. ფერი აღნიშნული ფონზე აღწერს ტალღის სიმაღლეს, თეთრი ვექტორები შემომავალი ტალღის მიმართულებას, ვარდისფერი ქარის მიმართულებას

სურ. E.58 - ტალღა და ქარის ორ-სივრც. რუქა ექსტრ. სცენარზე ნომ.1 - გადიდება ჩრდ. კანიონის მიმართ. ფონის ფერი აღწერს ტალღის სიმაღლეს, თეთრი ვექტორი შემომავალი ტალღის მიმართულებას, ვარდისფერი ქარის მიმართულებას

გვერდი 149, 238დან

სურ. E.59- ტალღასა და ქარზე ორგანზომილებიანი რუქა , სცენარი ნომ. 1 - გადიდებული სამხრეთ კანიონთან. ფონის ფერი განსაზღვრავს ტალღის სიმაღლეს, თეთრი ვექტორები შემომავალი ტალღის მიმართულებას, ვარდისფერი კი ქარის მიმართულებას

გვერდი 150, 238დან

E.12. გრუნტის წყლები

აჭარა ეკუთვნის აჭარა-თრიალეთის სისტემას და მოიცავს ნაპრალოვან

შემოსაზღვრული წყლის სისტემას აჭარა-იმერეთისა, სადაც სჭარბობს

ნაპრალოვანი გრუნტის წყლები. აჭარის გრუნტის წყლები შეიცავს შუა

ეოცენურ ვულკანურ-დანალექიან ნალექს ასევე ალუვიალურ დანალექს სადაც

ისინი წარმოდგენილია პოროვანი წყლებით. დეტალური აღწერილობა წყლის

მდგომარეობისა და წყალშემცველი ჰორიზონტისა მოცემულია ქვემოთ.

სურ. E.59: გრუნტოვანი წყლის წყალშემცველი ჰორიზონტი ჭოროხი-აჭარისწყალის მთავარი ავზისა (წყარო: მდინარის ავზის ანალიზი ჭოროხი-აჭარისწყლის მთავარ ავზზე , საქართველო – გარემოსდაცვა საერთაშორისო მდინარის ავზებზე, 2013)

წყლისშემცველი ჰორიზონტი ბოლო დროის ზღვის დანალექისა. ზღვის

დანალექი გვხვდება შავი ზღვის სანაპირო ზონის გასწვრივ ვიწრო წყვეტილი

ხაზის სახით. ეს წყლის შემცველი ჰორიზონტი ლითოლოგიურად

შედგენილია ოვალური ქვებისგან ჩანაცვლებული თიხით ჩრდილოეთისკენ.

გვერდი 151, 238დან

დანალექი გახლავთ ჰეტეროგენული და ხასიათდება ლითოლოგიური

მრავალფეროვნებით ვერტიკალური და ჰორიზონტალური მიმართულებით.

ეს მახასიათებელი განსაზღვრავს გრუნტის წყლის ჰორიზონტის წყლის

შემადგენლობას.

გრუნტის წყალი ბოლო ზღვის დანალექისა გახლავთ სუსტი მინერალიზაციის,

ზომიერი სიმყარის და ჰიდროკარბონატული-კალციუმი-სოდის ქიმიური

შემადგენლობის. მინერალიზაცია იზრდება სანაპირო ზოლის მახლობლად და

ქმნის 2.6-3.0 g/l, წყლის სიმყარე იზომება 2-5 mg/ექვ. და წყალი შედგება

ქლორისა და სოდისაგან.

წყალშემცველი ჰორიზონტი ძირითადად იცლება ინფილტრაციით

ატმოსფერული დალექვის და ზოგჯერ წყლისგან ჩამოღვრილი ფერდობის

ტერასებიდან. წყლის რეჟიმი არასტაბილურია. წყლის დონე მერყეობს 1.7-2.0m

და დაკავშირებულია ატმოსფერულ დანალექთან. გრუნტის წყლის მაღალი

დონე დაკავშირებული გაზაფხულთან და შემოდგომის წყალდიდობებთან

დაბალი დონე კი – ზაფხულში წყლის დონის დაწევასთან. წყალშემცველ

ჰორიზონტს აქვს ვიწრო მომარაგება და დაბალი ხარჯის მაჩვენებელი.

გრუნტის წყლები მოც. წყალშემცველი ჰორიზონტისა არის ძლიერი

მინერალიზაციით და ასევე არ გამოიყენება დასალევად.

ჭაობის წყალშემცველი ჰორიზონტი. გრუნტის წყლები ჭაობში ფართოდ არის

გავრცელებული ბათუმის სამხრეთ-დასავლეთით, კახაბერის უბეში, მეჯინის

წყალის აღმოსავლეთით და სოფ. გონიოში. ლითოლოგიურად, წყალშემცველი

ჰორიზონტი წარმოდგენილია ჭაობით, ქვიშით, თიხიანი დანალექით,

ცხიმოვანი თიხნარით. სისქე წყალშემცველი ჰორიზონტისა არის 50-10 m.

ფენა სრულად გაჟღენტილია წყლით, თავისუფლად ახდენს ქვიშაში

ცირკულაციას და ასევე თიხიან დანალექში. ჭაობი და თიხნარი შედარებით

ჰერმეტულია. წყალი მდებარეობს 0.3-4.5 m სიღრმეზე მიწის ზედა ფენისა.

გრუნტის წყლები გვხვდება ჭებში და ხასიათდება მაღალი დონით წყლის

მჩვენებლისა, რომელიც მერყეობს 0.5-2.5 m სიღრმეზე მიწის ზედაპირიდან.

ხშირი წვიმა იწვევს წყლის დონის აწევას და გრუნტის წყლის გაწმენდას

შემდგომ უკვე უფრო დიდ ტერიტორიაზე.

სველი დანალექი იცლება ატმოსფერული დანალექიდან და გრუნტის

წყლებიდან რასაც შეიცავს ალუვიალური დანალექი.

გრუნტის წყლის დონის ცვლილება მოცემული წყალშემცევლი ჰორიზონტისა

დაკავშირებულია დანალექის ოდენობასთან. წყლის მაღალი დონე

აღნიშნულია ზამთარში და ყველაზე დაბალი დონე – გაზაფხულზე. წყალი

გვერდი 152, 238დან

წმინდაა და თავისუფლად მიედინება (არ არის შეზღუდული). ის ეკუთვნის

ჰიდროკარბონატულ-კალციუმს ან სოდა-მგნეზიუმის კლასს.

წყალი არის დასალევად ცუდი ხარისხის და რიგ შემთხვევებში

დაბინძურებულია. მას ასევე აქვს ტორფი სუნი. წყლის მაღალი დონისა და

მაღალი გამტარიანობის ფენის გამო, გრუნტის წყალი ჭაობის დანალექისა

ადვილად ბინძურდება და ასევე არ გამოიყენება როგორც სასმელი წყალი.

ალუვიალური დანალექის წყალშემცველი ჰორიზონტი (ჰოლოცენეს

ალუვიალური დანალექი). ეს წყლის ჰორიზონტი უერთდება სხვა

ფრაგმენტებს და პირველი ტერასებს დიდი მდინარეებისა (მაგ. ჭოროხი,

აჭარისწყალი, კოროლისწყალი, კინტრიში ა.შ).

მთისწინეთში, ალუვიალური დანალექი გვხვდება შუა ეოცენურ დანალექზე

და კახაბერის პლატოზე - ზედა მეოთხეული ალუვიალური და ზღვის

დანალექი. ეს წყალშემცველი ჰორიზონტი შედგება ალუვიალური ქვიშისგან,

ოვალური ქვებისა და ზღვის დანალექისგან. დანალექის გრანულომეტრია

იცვლება პირველწყაროდან შესართავამდე. ზედა და შუა ნაწილში

მცხვილმარცვლოვანი ქვები და რიყის ქვა დომინირებს ალუვიუმში. როცა

უფრო დაბალი ნაწილი წარმოქმნილი შემცირებული წყლის ხარჯის შედეგად

ჰეტეროგენული ქვიშითა და მსხვილმარცვლოვანი ღორღით ალუვიალურ

დანალექში გვხვდება.

ალუვიალური დანალექის სისქე არის 5-40m. წყალი თავისუფლად მიედინება.

ნაკადი მიედინება მდინარის გასწვრივ და მდინარის ნაპირებზე. ასევე

გრუნტისწყლის დინება არის „მარაოს“ მსგავსი . არის მრავალი ჭა ალუვიალურ

დანალექზე რომელიც ახდენს წყლის აბსტრაქციას მომხმარებელთათვის.

წყლის მაჩვენებლი მერყეობს 0.5 to 5.5m. წყლის დანალექით შემცველობა

იცვლება ცვლილების შესაბამისად გრანუომეტრიულ შმედგანელობაზე. რიყის

ქვებსა და ოვალურ ქვებზე გრანულოვანი ხრეშის ჰიდრავლიკური გამტარობა

არის 100-150 m/დღეში. კახაბერის ხეივანზე, არტეზიული ჭები არის ნორმით 10-

12 l/წმ. წყლის ხარჯი მერყეობს 0.2-5.0 l/წმ.

ქიმიური შემადგენლობით, გრუნტის წყლები ალუვიალური დანალექის

ეკუთვნის ჰიდროკარბონატულ-კარბონატულ-სოდის კლასს. საერთო სიმყარე

მერყეობს 0.3-1.4 mg-ekv/l, კარბონატული სიმყარე –0.3-1.2 mg-ekv/l და pH– ნორმით

6.5-7.0. წყლის ტემპერატურა იცვლება 12 დან 150C. საერთო მინერალიზაცია 0.1-

0.3 g/l.

ხელვაჩაურის ცენტრთან ახლოს, ჭოროხის გასწვრივ რამოდენიმე ჭა სიღრმით

20-30m იქნა გაბურღული. ხარჯი არის 25-30 l/წმ. ჰიდრავლიკური გამტარიანობა

80-120m/დღეში. საშ. სისქე წყალშემცველი ჰორიზონტისა 36-40m. წყლის

გვერდი 153, 238დან

სიახლოვეს არსებული ქანები ხასიათდება მღალი გამტარიანობით. საშუალო

ხარჯის ნორმა გრუნტის წყლისა არის 15-20 l/წმ. წყლის მინერალიზაცია არ

აღემატება 0.3 g/l. წყალშემცველი ჰორიზონტი იცლება ზედაპირული

წყლებისგან, ატმოსფერული დანალექი და გრუნტის წყლები არსებული

ქანებით მთიანი ტერიტორიის ახლოს გვხვდება, ერთი დამატებითი წყარო

არის გრუნტის წყლები რომელსაც შეიცავს ალუვიალური დანალექი და

ქანების უმეტესობა რომელიც მდებარეობს ამ დანალექების ქვეშ.

ჰიდროლოგიური რეჟიმი წყალშემცველი ჰორიზონტისა მჭიდროდ არის

დაკავშირებული ზედაპირული წყლის დონის მერყეობასთან და

ატმოსფერული დანალექის ოდენობასთან. წყალშემცველი ჰორიზონტის

დაცლა გვხვდება ქვედა დინების წყაროებზე, რომელიც იცლება პირდაპირ შავ

ზღვაზე, მდ. ჭოროხის შესართავზე. გრუნტის წყლების დამოკიდებულება

მდინარეზე ჩანს ცვლილებით წყლის რეჟიმისა წყაროზე მომდინარე

ტერასიდან, სეზონური ვარიაციის შედეგად ზედაპირული წყლის დონისა.

ზაფხულში, შემოდგომის დასაწყისში, ტერასებიდან ჩამომდინარე წყაროები

შრება როცა დაცლის ნორმა სხვა წყაროებისა ეცემა მკვეთრად. წყალშემცველი

ჰორიზონტი უზრუნველყოფს დასალევ წყალს დასახლებათა უმეტესობაზე

(ბათუი, ხელვაჩაური, ქობულეთი, ჩაქვი)

სანამ ძლიერი კავშირი არსებობს წყალშემცველ ჰორიზონტსა და ზედაპირულ

წყლებს შორის, შესაძლოა გაზრდა წყლის აბსტრაქციისა ერთ დონეზე, რათა

მოხდეს დასახლებათა მომარაგება სასმელი წყლით

E.13. ეკოლოგიური რესურსები

E.13.1. ფლორა და ფაუნა

აჭარის ვეგეტაცია არის საკმაოდ მრავალფეროვანი რაც გამოწვეულია

სხვადასხვა მდგომარეობით რეგიონში. პროექტის ტერიტორია ხასითდება

ტიპიური სანაპიროს გარემოთი, რომელიც შეიცავს ხრეშიან სანაპიროებს

სადაც მკვეთრად იცვლება მდგომარეობა. საპროექტო ტერიტორიის ნაწილი

არის დასახლებულ ზონაში ან მასთან ახლოს, რაც იწვევს გაღარიბებას გარემო

პირობებისა და ეკოლოგიური ნიშის შემცირებას; მეორეს მხრივ, მდ. ჭოროხთან

ახლოს არის ბიომრავალფეროვნების წყარო ტიპიური ეკოტონული.

აჭარის მიწა დაფარულია ჭაობის ბალახებით და სფაგნუმიანი ვეგეტაციის

კომპლექსით.

გვერდი 154, 238დან

ამ ტიპის ვეგეტაცია ვითარდება ჭაობიან მდელოზე, ტორფიან მდელოზე, ასევე

ჭაობის ეწერ ნიადაგებზე. ტერიტორიის უმეტესობა, განსაკუთრებით ტყიანი

ჭაობი გამოშრა სამეურნეო მიზნებისთვის. დამუშავებული ტერიტორიის

უმეტესობა სანაპიროსთან ახლოს დაფარულია ჩაის პლანტაციით,

ციტრუსებით, მანდარინი, ლიმონი, ფორთოხალი, ასევე სხვა სასოფლო-

სამეურნეო მარცვლეულით.

დიდი მოდიფიკაციის მიუხედავად რჩება ელემენტები რომელიც ეკუთვნის

არსებული კოლხეთის ტყეს, ალნუს ბარბატა, პტეროკარია პტეროკარპა,

იმერეთის კუერკუსი. ამჟამად, ფლორის შეადგენელი ელემენტების უმეტესობა

გვხვდება კახაბერის დაბლობზე და ჭოროხის შესართავის ახლოს. სამხრეთის

სანაპიროების გასწვრივ, სადაც შესაძლებელია დაკვირვება წიფელი, წაბლი,

ცაცხვსა და ა.შ, აჭარის ვეგეტაციის ყველა დამახასიათებელი ელემენტი

ეკუთვნის კოლხეთის ტყეს. სანაპიროზე, ზღვასთან ახლოს, ქვიშიანი

ვეგეტაცია გვხვდება. ცალკეული ნარგავები გვხვდება ასევე გარდამავალ

Levelsto-ს ასოციაციით. სანაპიროზე იზრდება: Calystegia soldanella, Convolvulus

cantrabrica, Solanum nigrum, S.persicum, Glaucium flavum და ქარსაფარი სახეობები

როგორიცაა Cryptomeria japonica.

ტერიტორიებზე სადაც არის უფრო ნელი დინება არის გვხვდება ტბორი

ვნახულობთ მოტივტივე მცენარეების ჯგუფს: Lemna minor, Spirodela polyrhiza,

Salvinia natans, Hydrocharis morsusranae და ა.შ. ამ ადგილებში არის ასევე:Trapa

colchica,Myriophyllum spicatum, Potamogetonnatans,P. crispus, P. pectinatus ა.შ. ჭოროხის

ღერძისკენ, მუდმივად სველ ადგილებში სადაც არის დამახასიათებელი მწვანე

საფარი: Juncus effusus, Junsus acutus, J. inflexus. სველ მდელოზე არის ლელიანი,

სჭარბობს: Phragmites australis.

მდ. ჭოროხის შესართავი და შემოგარენი ძალიან მნიშვნელოვანი

მრავალფეროვნებით ხასითდება, გვხვდება 303 სახეობის ფრინველი

რომელიც იქნა აღნიშნული, ტენიან მიწაზე სამხრეთ-დასავლეთით შავი ზღვის

რეგიონისა. ანგარიშის მიხ. 10-20% საქართველოში მობინადრე ფრინველიდან

ინაცვლებს ჭოროხის ტერიტორიაზე, ზამთარში. მათ შორის ბევრი ბინადარი

რომელთაც სახელმწიფო კონსერვაციის სტატუსი აქვს მინიჭებული ან

შესულია საერთაშორისო დაცვის შეთანხმებებში, როგორიცაა IUCN-ის წითელი

ნუსხა. ეს კარგად ცნობილი ადგილია მიგრაციის ადგილების უმეტესობაში

ცალკეული ფრინველისთვის: არსებულების ოდენობა აჭარბებს 300.000

შემოდგომაზე და 10.000 გაზაფხულზე. არსებული ფრინველების უმეტესობა

არის Buteo buteo და Pernis apivorus (შემოდგომაზე), ევროპული Bea-eater Merops

apiaster, Apus apus, Hirundo rustica, Delichon urbica, Fringilla coelebs. ეს არის სანაშენე

ადგილი სხვადასხვა ბეღურისნაირების, როგორიცაა Panurus biarmicus.

გვერდი 155, 238დან

ტერიტორიაზე დაგრეგისტრირებულია 11 ტიპის ფრინველი რომლებიც

შეტალია IUCN-წითელ სიაში:

მეცნიერული დასახელება IUCN წითელი ნუსხის

კაკატეგორია Anser erythropus VU

Aquila clanga VU

Aquila heliaca VU

Falco cherrug EN

Melanitta fusca EN

Neophron percnopterus EN

Otis tarda VU

Oxyura leucocephala EN

Pelecanus crispus VU

Puffinus yelkouan VU

Vanellus gregarius CR

აღმოჩენილ იქნა 23 სახეობა რომელიც შესულია საქართველოს წითელ წიგნში:

# ინგლისური დასახელება ლათინური დასახელება

ქართული სახელი

ეროვნული სტატუსი

1 Red-necked Grebe (Podiceps grisegena Boddaert, 1783) რუხლოყება (=დასავლური) მურტალა

VU D1

2 Great White Pelican (Pelecanus onocrotalus Linnaeus, 1758) ვარდისფერივარხვი

VU D1

3 Dalmatian Pelican (Pelecanus crispus Bruch 1832) ხუჭუჭავარხვი

EN IUCN D1

4 White Stork (Ciconia ciconia Linnaeus, 1758) ლაკლაკი

VU D1

5 Black Stork (Ciconia nigra Linnaeus, 1758) ყარყატი

VU

6 Lesser White-fronted Goose (Anser erythropus Linnaeus, 1758) პატარაღერღეტი

EN IUCN D1

7 Ruddy Shelduck (Tadorna ferruginea Pallas, 1764) წითელიიხვი

VU D1

8 White-winged Scoter (Melanitta fuscaLinnaeus, 1758) გარიელი

EN IUCN D1

გვერდი 156, 238დან

# ინგლისური დასახელება ლათინური დასახელება

ქართული სახელი

ეროვნული სტატუსი

9 White-headed Duck (Oxyura leucocephala Scopoli, 1769) თეთრთვალაიხვი

EN IUCN

10 White-tailed Eagle (Haliaeetus albicilla Linnaeus, 1758) თეთრკუდაფსოვი

EN D1

11 Levant Sparrowhawk (Accipiter brevipes Severtzov, 1850) ქორცქვიტა

VU D1

12 Long-legged Buzzard (Buteo rufinus) ველისკაკაჩა

VU D1

13 Imperial Eagle (Aquila heliacal Savigny, 1809) ბექობისარწივი

VU IUCN

14 Greater Spotted Eagle (Aquila clanga Pallas, 1811) დიდიმყივანიარწივი

VU IUCN

15 Egyptian Vulture (Neophron percnopterus Linnaeus, 1758) ფასკუნჯი

VU D1

16 Eurasian Griffon (Gyps fulvu sHablizl, 1783) ორბი

VU D1

17 Saker (Falco cherrug Gray 1834) გავაზი

CR IUCN D1

18 Red-footed Falcon (Falco vespertinus Linnaeus, 1758) თვალშავი

EN D1

19 Lesser Kestrel (Falco naumanni) მცირეკირკიტა

CR IUCN A2b

20 Common Crane (GrusgrusLinnaeus, 1758)

EN D1

21 Little Bustard (Tetrax tetrax Linnaeus, 1758) სარსარაკი

VU Eur D1

22 Eurasian Stone-curlew (Thick-knee) Burhinus oedicnemus Linnaeus, 1758 თვალჭყეტია

VU Eur D1

23 Bearded Parrotbill (Reedling) (Panurus biarmicus Linnaeus, 1758) ულვაშაწივწივა

VU A2a

გვერდი 157, 238დან

არის ასევე ნაპირის ფრინველები მობინადრე ბუდეებში, როგორიცაა Charadrius

alexandrinus და C. dubius, რომლებიც ჯეროვნად ასახავენ ქართულ სანაპიროსა და

ჭოროხის შესართავთან ახლო ტერიტორიას.

ჭოროხის ტერიტორიაზე, ამფიბიები და რეპტილიები იქნა აღმოჩენილი:

ასევე რიგი ძუძუმწოვრებისა ცხოვრობს ჭოროხის ტერიტორიაზე: 29

მობინადრე იქნა აღმოჩენილი, მათ შორის otter Lutra lutra და Mehely's Horseshoe

ღამურა ასევე ხმელთაშუა ზღვის ნალისებური ღამურა, შესული ასევე ქართულ

“წითელ სიაში”.

ლათინური

დდასახელება

ინგლისური Abundance მთავარი ბიოტოპები ბიოტოპზე დამოკ.

Bufo viridis მ

ვ

ა

წვანე გომბეშო საშუალო მდ. სანაპირო, ოქსბოუს ტბა საშუალო

Rana ridibunda ჭაობის ბაყაყი უხვი ჭაობი, მდ. სანაპირო, მაღალი ოქსბოუს ტბა

Hyla arborea ევროპული მწვანე

ხის ბაყაყ

საშუალო მდ. ნაპირები, ოქსბოუს ტბა მაღალი

ხის ბაყაყი

Emys orbicularis ევროპული

ტტბორი

იშვიათი ჭაობი, მდ. სანაპირო მაღალი

ოქსბოუს ტბა

Natrix natrix ბალახის გველი უხვი ჭაობი, მდ. სანაპირო მაღალი

Natrix tessellate დაგრაფული

გველი

უხვი ჭაობი, მდ. სანაპირო მაღალი

E.13.2. ზღვის ფსკერის სისტემა

იმ ფაქტის გარდა რომ სანაპირო პროექტის ტერიტორიაზე შექმნილია ხრეშით,

ფსკერზე არის ქვიშიანი დანალექი, რიყის ქვებით 5m-მდე ბათიმეტრიით და

იზრდება ქვიშის ოდენობა რომელიც ჩადის ღრმად რაც გამოწვეული რბილი

ნიადაგით, 100% წვრილმარცვლოვანი ქვიშა, ბათიმეტრიით 10m-მდე.

შავი ზღვის ფსკერის წყლების შევსება და დიდი შემცველობა სუფთა წყლისა

იწვევს დამახასიათებელ სტრატიფიკაციას მთლიანი წყლისა, სადაც პირველ

100-150m შესაძლებელია სიცოცხლე. უფრო ღრმა ფენები არის მაღალი

სიმკვრივის და გაჯერებულია ჰიდროგენის სულფიდით, დაბალი ჟანგბადით

ორგანული გარემოთი ქვეშ. ბათიმეტრიული ხაზი 180m რის საზღვარი

ბიოლოგიურად აქტიურ ზედა ფენასა და ვირტუალურად არაცოცხალ ქვედა

ფენას შორის. საზღვარი გადანაცვლებულია წყლის შერევის ნაკლებობის გამო.

შავი ზღვის აღმოსავლეთის ნაპირი ხასიათდება სუსტი მიკროფიტული

ფენით შავი ზღვის რეგიონთან შედარებით, რაც ქვიშიანი მასალის არსებობით

გვერდი 158, 238დან

არის გამოწვეული ფსკერზე: დაფიქსირდა მხოლოდ 38% (113) სრული

მაკროფიტული არსებათა ცნობილი შავ ზღვაზე, რომელიც ჩვეულებრივ

აღწევს უმაღლეს სიმკვრივეს 2-3m სიღრმეზე, თუმცა გრანულომეტრიის გამო

ზღვის ფსკერისა არ არის მოსალოდნელი ამგავრის არსებობის საპროექტო

ტერიტორიაზე.

ბათუმი არის მნიშვნელოვანი სანერგე და მცენარეთა გასამრავლებელი

ნაკვეთი, ტერიტორიათა ჩათვლით “მნიშვნელოვანი წყლით ინდუსტრიული

და არა-ინდუსტრიული მიზნით თევზაობისთვის” მაშინაც კი როცა არ

განიხილება ჯეროვანი ზღვის დაცული ტერიტორია (იხ. ფოტო. E-12). ნუსხა

დამახასიათებელი თევზის სახეობისა ამ ტერიტორიაზე ნაჩვენებია ფოტოზე. E-

4. წყლის ძუძუმწოვრებს შორის, უნდა აღინიშნოს Phocoena phocoena და Delphinus

delphis, ბოლო განიხილება როგორც სიმბოლო ბათუმისა.

გვერდი 159, 238დან

სურ. E.60: მნიშვნელოვანი ტერიტორიები განხილული ევროკავშირის

“საერთაშორისო მდინარის ავზის გარემოსდაცვით პროექტში ”.

გვერდი 160, 238დან

სურ. E.20: თევზების ბიომრავალფეროვნება, აჭარის სანაპირო . N მობინადრენი ინგლისურ ბენტიკური

დასახელება

ეკ. ჯგუფი

1 Squalus acanthias (LI) Kitsviani shark, katrani Benthic-Pelagic 2 Raja clavata (L.) Sea Fox Benthos 3 Dasiatis pastinaca (L.) Sea Cat Benthic 4 Huso huso (L.) Beluga Benthic-Pelagic 5 Acipenser nudiventris (L) Foreji Benthic-Pelagic 6 Acipenser guldenstadti colchicus (M) Colchis Sturgeon Benthic-Pelagic 7 Acipenser stellatus (P) Sevruga (kind of sturgeon) Benthic-Pelagic 8 Sprattus sprattus phalericus (Risso) Sardines Pelagic 9 Sardinella aurita (Valenciennes) Round Sardines Pelagic

10 Sardina pilchardus (Walbaum) Sardines Pelagic 11 Alosa Kessleri pontoca (Eichwald) Black Sea Herring Pelagic 12 Alosa caspia palaeostomi (Sadowsk-y) Paliastomi lake herring Pelagic 13 Engraulis eucrasicolus ponticus (Aleksandrov) Black Sea Sprat Pelagic 14 Salmo labrax (Pallas) Black Sea Salmon Benthic- Pelagic 15 Anguilla Anguilla (L.) River Eel Benthic- Pelagic 16 Conger conger (L.) Sea Eel (A snaky edible fish) Benthic- Pelagic 17 Beloue beloue euxini (G) Saraghani Pelagic 18 Merlangius merlangus etL\:iuus (Nordmann) Black Sea Merlangi Benthic- Pelagic 19 Gaidropsants mediterraneus (L.) Mediterranean Sea Ghlabuta Benthic- Pelagic 20 Nerophis ophidian (L) Black Sea Short Snout Needlefish Benthic 21 Syngnathus typhlr agrentatus (Pallas) Long snout Needlefish Benthic 22 Syngnathus abaster (R) Needlefish Benthic 23 Hippocampus ramulosus Leach . Seahorse Benthic 24 Mugil cephalus (L.) Lobbyists Benthic- Pelagic 25 Liza (Liza) aurata (Risso) Golden Mullet Benthic- Pelagic 26 Mugil soiuy (B.) Pilengasi Benthic- Pelagic 27 Liza (Protomugil) saliens (Risso) Tskhvirmakhvila mullet Benthic- Pelagic 28 Atherina boyeri (Risso) Aterina Pelagic 29 Serranus scriba (Linne) Qvis Tchortchila Benthic- Pelagic 30 Pomatomus soltator (L.) Lufari Pelagic 31 Trachurus mediterraneus ponticus (Aleev) Black Sea Mackerel Fish Pelagic 32 Sciaena umbra (L.) Dark Kuzana Benthic- Pelagic 33 Umbrina cirrosa (L.) Light kuzana Benthic- Pelagic 34 Diplodus annularis (L.) Sea kartskhana Benthic- Pelagic 35 Ptmtazzo puntazzo (G) Kitchuna Benthic- Pelagic 36 Boops boops (Linne) Bopsi Benthic- Pelagic 37 Boops salpa (Linne) Salpa Benthic- Pelagic 38 Spicara smaris (L.) Smarisi Benthic- Pelagic 39 Spicara maeua Maena Benthic- Pelagic 40 Mullus barbatus ponticus Essipov Sultan Benthic 41 Mullus sunnuletus ( L.) Sultan’s sub-species Benthic 42 Chromis chromis (L.) Swallow Benthic- Pelagic 43 Symphodus (Crenilabrus) tinea (L.) Mtsvanula Benthic- Pelagic 44 Trachinus draco (L.) Sea Monster Benthic 45 Urauoscopus scaber (L.) Sea Stars Benthic 46 Bleunius ocellaria Sea butterfly Benthic 47 Bleuius adriaticus Sea carp Benthic 48 Blennius sphin.x Sea Sphinx Benthic 49 Blenuius pave Risso Sea Peacock Benthic 50 Ophidion rochei (Muller) Opidioni Benthic 51 Callionyruus pussilus (L) Tagvtevza Benthic 52 Callionyruus risso (Pallas) Tagvtevza Benthic 53 Sarda sarda (Bloch) Peramida Pelagic 54 Scomber scomber Mackerel, scomber Pelagic 55 Neogobius rattan (NordruannO Bullhead Rotan Benthic 56 Gobius niger (L.) Black Bullhead Benthic 57 Neogobius rualanostomus (Pallas) Black mouth bullhead Benthic 58 Proterorhinus manuoratus (Pallas) Marble Bullhead Benthic 59 Pomatoschistus caucasicus (K) Caucasian Bullhead Benthic 60 Scorpaena porkus (L.) Scorpenas Benthic 61 Trigla lucerne (L.) Sea Cock Benthic

გვერდი 161, 238დან

62 Psetta maeoticus (Pallas) Black Sea Flatfish Benthic 63 Platichthys flesus luscus (P) River Flatfish Benthic 64 Solea nasuta (Pallas) Sea Tongue Benthic

E.13.3. დაცული ტერიტორიები

საქართველოში არის ადგილები ნატურალისტური მნიშვნელობის, სადაც

გვხვდება ათობით ბიომრავალფ. ცხელი წერტილი, ძვირფასი ეკორეგიონები

საერთაშორისო დონეზე ცნობილი და გადაშენების საფრთხის წინაშე მყოფი

მცენარეთა და ფრინველების სახეობები.

რათა დავიცვათ, გავუფრთხილდეთ და შემდეგ განვავითაროთ ბიოლოგიური

მემკვიდრეობა, საქართველომ შექმნა რეგულაცია ბუნებრივ დაცულ

ტერიტორიებზე, რომლიდანაც პირველი გამოქვეყნდა 1912 (ლაგოდეხის

დაცული ტერიტ.). კანონი ითვალისწინებს PAs, რომელიც მხოლოდ

სამეცნიერო ქმედებებს და კვლევებს არ კრძალავს.

საქართველო შეუერთდა ჭარბტენიანი ტერიტორიების კონვენციას (რამსარის

კონვენცია) 7

თებერვალს 1997 და ორ ობიექტს, ცნობილი როგორც N°893 “ჭარბტენიანი

ტერიტორიები ცენტრალური კოლხეთისა” და N°894 “ისპანი II ჭაობი”, იქნა

შეტანილი რამსარის სიაში ჭარბტენიანი ტერიტორიების მნიშვნელობასთან

დაკავშირებით. ამ ტერიტორიათაგან არცერთი მოიცავს საპროექტო

ტერიტორიას.

საპროექტო ტერიტორიის მახლობლად, დაცული ტერიტორია არ გვხვდება.

უახლოესი დაცული ტერიტორია მდებარეობს ხელვაჩაურის

მუნიციპალიტეტში და არ აისახება სამუშაოებზე: მაჭახელას ეროვნული პარკი,

სამხრეთ-აღმოსავლეთით, მიტრას ეროვნული პარკი, ჩრდ. აღმოსავლეთით

ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტის, ქობულეთსა და ქედას მუნიციპალიტეტი.

გვერდი 162, 238დან

სურ. E.61: პარკების მდებარეობა ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტში.

E.14. ეკონომიკური განვითარება

მოსახლეობით 190,000 (2013 აღწ.), ბათუმში არის მნიშვნელოვანი პორტი და

კომერციული ცენტრი. ის მდებარეობს სუბტროპიკულ ზონაში, მდიდარია

სოფლის მეურნეობის პროდუქციის წარმოება როგორიცაა: ციტრუსები, ხილი

და ჩაი. ინდუსტრია მოიცავს გემთმშენებლობას, საკვების გადამუშავებას და

მსუბუქ მრეწველობას, ეკონომიკის განვითარების მეტი წილი მოდის

ტურიზმზე. 2010დან, ქალაქის სახე შეიცვალა მშენებლობით ახალი

მრავალსართულიანი შენობებისა და განახლებით ძველი ქალაქის.

ამჟამად საქართველოში ბათუმი გახლავთ ერთ-ერთი მთავარი საპორტო

ქალაქი. 80,000- ტ ტანკერებით რომლებსაც გადააქვთ მასალები როგორიცაა

ნავთობი საქართველოს გავლით ცენტრალურ აზიაში. ასევე ქალაქში

იწარმოება რეგიონალური სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტები. 1995-დან the

სატვირთო კონვერტაციის პორტი გაიზარდა დაახლოებით 8 მილ. ტონით 2001.

წლიური შემოსავალი პორტიდან დაახლ. $200 და $300 მილიონია.

გვერდი 163, 238დან

აჭარაში მმართველობის შეცვლის მერე, ბათუმი აოცებს საერთაშორისო

ინვესტორებს უძრავ ქონებაზე ფასებით ქალაქში 2001-დან. მრავალი ახალი

სასტუმრო გაიხსნა 2009მერე, პირველად შერატონი 2010 და რადისონ ბლუ

2011-ში. ტრამპ ტაუერი და კემპინსკი გაიხსნება 2013ში.

E.14.1. ინფრასტრუქტურული ობიექტები

E.14.1.1 წყალმომარაგება და საკანალიზაციო სისტემა

20 წლზე მეტი დრო, ბათუმში არიყო საკანალიზაციო სისტემა და მთლიანად

ბათუმისა და გარეუბნების კანალიზაციის წყალი ჩაედინებოდა შავ ზღვაში

წინასწარი დამუშავების გარეშე. რამაც იმოქმედა ადამიანების

ჯანმრთელობაზე, ბუნებრივ გარემოზე და ქალაქის ეკონომიკაზე. ამჟამად

ბათუმს ქვს ახალი საკანალიზაციო სისტემა.

ბატუმის წყალმომარაგება და საკანალიზაციო წყლის ინფრასტრუქტურის

რეაბილიტაციის პროექტი შეტანილია შეცვლა/მონტაჟში დაახლ. 200 km

სასმელი წყლის მომარაგების მილსადენისა სახლის შეერთებების ჩათვლით ,

ჩადება 5 km მთავარი საკანალიზაციო წყლის კოლექტორისა 1,200 mm

დიამეტრის, 130 km მეორადი საკ. სისტემა, ჩაქვის გადამამუშავებელი

მოწყობილობის რეაბილიტაცია, ასევე ვეჯინისწყალის ჭების ტერიტორიის

რეაბილიტაცია და ახალი საკანალიზაციო წყლის გამწმენდი ნაგებობის

მშენებლობა (WWTP).

საკანალიზაციო წყლის გამწმენდი ნაგებობა ბათუმში იქნა ჩართული

ოპერირებაში 2012ში. 2017-თვის იქნება სრულყოფილი მექანიკური და

ბიოლოგიური გამწმენდი არსებული ქალაქში, რომელიც დაიცლება შავ

ზღვაში 1.100 მ-ზე ბათუმის სანაპიროდან 40 მ სიღრმეზე.

E.14.1.2 ნარჩენები და ნაგავსაყრელი

ნარჩენები ერთ ერთი ყველაზე დიდი ეკოლოგიური გამოწვევაა საქართველოში.

რომელიც მოიცავს საშიშ და საყოფაცხოვრებო ნარჩენებს. ნარჩენები

მოთავსებულია ღია სივრცეში, რომელიც ქმნის საფრთხეს ადამიანთა

ჯანმრთელობისათვის, გარემოსთვის.

აჭარაში, ბათუმში, და 5 მუნიციპალიტეტში, მუნიც. მყარი საყოფაცხოვრებო

გადანაყრების პოლიგონები არსებობს რომელიც არის კანონიერი ადგ.

მუნიციპალიტეტიდან მიღებული ინფორმაციის მიხედვით. ბათუმისა და

ქობულეთის ნაგავსაყრელებს აქვს სამშენებლო პროექტი მიღებული

ადგილობრივი მუნიციპალიტეტიდან. თუმცა არ არის აღჭურვილი

გვერდი 164, 238დან

წყალგაუმტარი დამცავი ფენით. მხოლოდ ხელვაჩაურის ნაგავსაყრელი

მდებარეობს მდინარისა და ზღვის სანაპიროსთან ახლოს.

ნაგავსაყრელებზე არ არის სანიტრული კონტროლი და დაკვირვება. დაცვა და

შემოღობვა აღნიშნულია მხოლოდ ბათუმისა და ქობულეთის

ნაგავსაყრელებზე.

ბათუმის ნაგავსაყრელის მთლიანი ტერიტორია არის 19 ჰა, სადაც 11 ჰა არის

აქტიური.

2010 დან პროექტს ეწოდება “აჭარის მუნიციპალური მყარი ნარჩენების მართვა”

რომლითაც შესასრულებელია შემდეგი სამუშაოები: სანიტრული

ნაგავსაყრელის მოწყობა EU დირექტივების შესაბამისად (99/31/EC), დახურვა და

აღდგენა, ტრანსპორტირების სისტემა, ადგილობრივი დაბინძურების

წყაროების იდენტიფიცირება.

E.14.1.3 ტრანსპორტირება

საქართველოს გეოგრაფიულ მდებარეობას უჭირავს მნიშვნელოვანი როლი მის

ეკონომიკურსა და პოლიტიკურ ცხოვრებაში. ისტორიულად, საქართველო იყო

ტრანზიტული ტერიტორია ევროპისა და აზიის დამაკავშირებელი. სამხრეთ

კავკასია არის ერთ-ერთი უმოკლესი გზა აზიის შუაგულიდან ევროპისაკენ და

არის საკმაოდ მიმზიდველი საერთაშორისო გადაზიდვებისთვის. საქართველო

თავისი სტრატეგიული მდებარეობით ქმნის ბუნებრივ ლოჯისტიკურ ხიდს

კავკასიასა და ცენტრალურ აზიას შორის.

აჭარის რეგიონის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა არის ერთ-ერთი

მნიშვნელოვანი ნაწილი საქართველოს სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურისა.

დიდი ოდენობის ტვირთის იმპორტი და ექსპორტი ხორციელდება ბათუმის

საზღვაო პორტისა და ბათუმი-სტანბულის მთავარი გზით.

გვერდი 165, 238დან

სურ. E.62: სამგზავრო ბრუნვის მაჩვენებლები ტრანსპორტით 2010-2013 -ში ბათუმის ტერიტორიაზე (ათასი მგზავრი)

საგზაო ტრანსპორტი

ბოლო წლებში, სამხრეთ კავკასიის ეკონომიკურმა განვითარებამ წვლილი

შეიტანა დინამიურ ზრდაში საგზაო ტრანსპორტის ტვირთისა. ადექვატური

სატრანზიტო ინფრასტრუქტურის არსებობა აჭარაში მნიშვნელოვანია

შემდგომი განვითარებისათვის სატრანზიტო კორიდორისა ასევე ის

დაეხმარება სხვა დამატებითი სატრანსპორტო ტვირთის მოზიდვაში

საქართველოს მიმართულებით.

გვერდი 166, 238დან

საგზაო ქსელი და მთავარი გზები აკავშირებს აჭარასა და ბათუმს დანარჩენ

საქართველოსთან და მეზობელ ქვეყნებთან: თურქეთი, აზერბაიჯანი და

სომხეთი.

სენაკი-ფოთი-სარფი 46,5 km - გვაკავშირებს თურქეთთან

ბათუმი-ახალქალაქი-ახალციხე 117 km - გვაკავშირებს რუსეთთან, აზერბაიჯანსა

და სომხეთთან

ქობულეთი-სარფის გზა 59km – გვაკავშირებს თურქეთთან (მიმდინარეობს

მშენებლობა-დასრულდება 2015-ში).

საგარეუბნო და შორი მანძილის მგზავრთა გადაყვანის როლი საკმაოდ

მნიშვნელოვანია და აუცილებელი აჭარისათვის. საგზაო ტრანსპორტი კარგად

განვითარებულია, განსაკუთრებით მთიანი ნაწილი რეგიონისა, რადგან

უმეტესადის არის ერთადერთი გზა ტრანსპორტირებისა.

ურბანული საზოგადოებრივი ტრანსპორტი ქალაქ ბათუმში მოიცავს ქსელურ

კომბინაციას დაახლოებით 140 ავტობუსით და ასევე მნიშვნელოვანი

ოდენობით კერძო ორგანიზაციების სამარშრუტო ტაქსებს. სამარშრუტო

ტაქსებს ძირითადად მოიხსენიებენ როგორც მარშუტკას. არის დაახლ. 400

საზოგადოებრივი მოხმარების ველოსიპედი გასაქირავებლად სხვადასხვა

სადგურზე ქალაქში. არის 2 კმ სიგრძის საბაგირო რომელიც აკავშირებს

ქალაქის სანაპიროს „Argo Entertainment Center development“-თან ანურიის მთაზე.

საჰაერო ტრანსპორტი

განახლებული ბათუმის საერთაშორისო აეროპორტი გაიხსნა 2007-ში „TAV

Airports Holding“-ის მიერ.

აეროპორტს აქვს პირდაპირი კავშირი 5 ქვეყანასთან 8 სხვადასხვა

მიმართულებით. ასევე შიდა ფრენით (ბათუმი-თბილისი), აეროპორტი

ასრულებს რეგულარულ საერთაშორისო რეისებს შესრულებული Georgian

Airways-ის, Turkish Airlines-ის, Pegasus Airlines-ის, Sibir S 7, Belavia, Iraqi Airlines-ის მიერ:

ბათუმი-სტანბული, ბათუმი-კიევი, ბათუმი-მინსკი, ბათუმი-მოსკოვი, ბათუმი-

ბაღდადი, ბათუმი-ერბილი, ბათუმი-სულაიმანია, ბათუმი-თბილისი.

საფხულის სეზონზე, აეროპორტი ასრულებს დამატებით საერთაშორისო

ფრენებს: ბათუმი-თელავივი, ბათუმი-ვარშავა.

სარკინიგზო ტრანსპორტი

გვერდი 167, 238დან

მახინჯაურისა და ქობულეთის სარკინიგზო სადგურები იქნა აშენებული და

მოდერნიზებული 2006-ში. მახინჯაურის სარკინიგზო სადგური ემსახურება 560

000 მგზავრს წლიურად.

მატარებლით მგზავრები მოძრაობენ საქართველოს გარშემო. აჭარა არის

ტურისტული რეგიონი. იმ ფაქტის გათვალისწინებით რომ ყველაზე დიდი

ნაწილი უცხოელი ტურისტებისა მოდის სომხეთიდან, საქართველოს

რკინიგზამ დანიშნა სეზონური ერევანი-მახინჯაური მატარებელი, რომელიც

დაიწყო 2007-ში.

ბათუმის სარკინიგზო სატვირთო ტერმინალი და სადგური. საქართველო არის

ნაწილი ევროპა-კავკასია-აზიის სატრანზიტო კორიდორისა (TRACECA) და

ასახავს ალტერნატიულ მიმართულებას სტრატეგიულ მოძრაობაში ტვირთისა

კასპიის ზღვიდან ევროპისკენ და პირიქით. მთავარი სარკინიგზო ხაზის

სიგრძე ჩოლოქიდან ბათუმში არის 34 km და რკინიგზის განვითარება

სადგურებზე არის 35.7 km.

ბათუმის საზღვაო პორტი

ბათუმის საზღვაო პორტი გამოიყოფა მისი გეოსტრატეგიული და ბუნებრივი

უპირატესობებით: ის მდებარეობს ღრმად წყალში და ღრმა წყლის ყურე

უზრუნველყოფს მიღებას მაღალი ტონაჟის გემებისა, არ არის აუცილებელი

არხის გადაკვეთა პორტში შესასვლელად და ის კარგად არის დაცული

ნაპირიდან .

ბათუმის საზღვაო პორტი დაკავშირებულია კავკასიის და ცენტრალური აზიის

ქვეყნებთან, ასევე უკრაინა და თურქეთთან გზებითა და რკინიგზით.

ბათუმის საზღვაო პორტი როგორც სატრანსპორტი მაკავშირებელი ემსახურება

აღმოსავეტ ნაწილს შავი ზღვის აუზისა, საშუალებას იძლევა 94% ზელახლა

დაცლის სატვირთო გემისა რომელიც არის გადამკვეთის TRACECA-ს

მიმართულებით და ატარებს მშრალ ტვირთს აღნიშნული კორიდორით

სამხრეთში არსებული ქვეყნებიდან.

ბათუმის საზღვაო პორტი ასევე გამოიყენება როგორც მთავარი ტრანსპორტი

ნავთობის გადამუშავების მრეწველობის ყაზახეთისა და აზერბაიჯანის.

პორტს აქვს 5 ტერმინალი: ნავთობის და მშრალი ტვირთის, კონტეინერი და

სარკინიგზო ტერმინალი და სამგზარო ტერმინალი.

გვერდი 168, 238დან

E.14.2. სოფლის მეურნეობის განვითარება და ენერგო ობიექტები

აჭარა, მისი მთიანი ტერიტორიის გამო, ხასიათდება დაბალი

პროცენტულობით სახნავ-სათესი მიწისა, რომელიც შეადგენს 25% მისი

ტერიტორიისა (72862 ჰა). 50% რეგიონის მოსახლეობისა დაკავებულია სოფლის

მეურნეობით. მთავარი მიზანი სოფლის მეურნეობის განვითარების

კონცეფციისა აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკაში 2007-2015-ში არის

გაუმჯობესება ეკ. მდგომარეობის სოფლის მაცხოვრებელთა როცა იზრდება

მოთხოვნა ეკ. უსაფრთხოებისა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტებზე.

მთავარი სტრატეგიული მიმართულებებია დახმარება ეფექტურ მოხმარებაზე

სასოფლო-სამეურნეო მიწებისა, საწარმოო ჯაჭვის განვითარება, პროდუქციაზე

ინტენსიურობის დონის გაზრდა, კვალიფიკაციის გაუმჯობესება სოფლის

მეურნეობაში და სოფლის მეურნეობის პროდუქციის ინფრასტრუქტურის

გაუმჯობესება.

ჰიდრო რესურსები არის ყველაზე მნიშვნელოვანი ბუნებრივი სიმდიდრე

აჭარისა. ჰიდრო ენერგიის პოტენციალი რეგიონში საკმაოდ ძლიერია და ერთ

წელიწადში მდინარეთა მომარაგება არის საკმაოდ მრავალფეროვანი

(ერთჯერადი პიკის, ორმაგი, და თითქმის თანაბარი ჰიდროგრაფიის). აჭარის

ინდექსი აჭარბებს 244 კვტ-ს სთ-ში. ენერგეტიკის თვალსაზრისით, მდინარეები:

ჭოროხი, აჭარისწყალი, ჭირუხისწყალი და კინტრიში არის საკმაოდ ძლიერი.

ყველაზე უხვი მდინარე მათ შორის არის ჭოროხი.

არის 5 ჰესი აჭარაში რომლებიც მუშაობენ ლიცენზიით საქართველოს

ეროვნული კომისიისა ენერგო რეგულაციაზე. მათი საერთო ტევადობა არის

22.2 ათასი კვტ/სთ და წლიური ენერგიის გენერირება 28.5 მილიონი კვტ/სთ რაც

არის მხოლოდ 0.8% საქართველოს მთლიანი პოტენციალისა.

ამჟამად ქარის ენერგიის რესურსი არ არის გამოყენებული აჭარაში. თუმცა

ქარის ენერგიის რესურსების უტილიზაცია მომავალში იქნება მნიშვნელოვანი

ენერგია ენერგეტიკის ბალანსისათვის რეგიონში. სამუშაო სისწრაფე ქარის

ენერგიისა აჭარაში არის 3 m/წთ. ეს მაჩვენებელი იქნა გამოთვლილი ქარის

ენერგიის მაჩვენებლის მიხედვით განსაზღვრული 50-წლის მონაცემებით მეტ.

სადგურებზე რომლებიც მდებარეობენ რეგიონში.

E.14.3. ტურიზმი

აჭარამ განიცადა სერიოზული რეფორმები რამაც გააუმჯობესა მისი იმიჯი და

საინვესტიციო კლიმატი. აჭარის სტუმართმასპინძლობა ვითარდება სწრაფად

რამაც გაზარდა უცხოელი ვიზიტორების შემოსვლა, ბიზნესმენებსა და

დელეგაციას ხიბლავს კარგად ცნობილი საერთაშორისო სასტუმროების ქსელი.

გვერდი 169, 238დან

ბათუმი უკვე გახდა რეგიონის ცენტრი შეხვედრებისა და

კონფერენციებისთვის საერთაშორისო დონეზე. არის ჯეროვანი ბაზარი

პოლიტიკური, ბიზნესის, კულტურული და სხვა ტიპის ღონისძიების

მოსაწყობად მთელი წელიწადი. სუბტროპიკული კლიმატი, თბილი ზღვა

ჯანმრთელობის თვისებებით, ზღვის სანაპიროს ტურისტები და ტურისტული

ინფრასტრუქტურა, უნიკალური შერწყმა სანაპირო და სამთო კლიმატისა

აყალიბებს საუკეთესო რეკრეაციულ გარემოს ტურისტებისთვის.

ბათუმი და მისი შემოგარენი გვთავაზობს მიმზიდველ ექსკურსიებს ბათუმსა

და მის შემოგარენში. გონიო-აფსაროს ციხე ქ.შ 1 საუკ. ევროპაში ყველაზე

დიდი ბოტანიკური ბაღი, ბათუმის ძველი ქალაქი მისი ევროპული

არქიტექტურით 18 საუკ.-დან, განიერი ზღვის სანაპირო, ლამაზი მოედნები

ქმნის უნიკალურ შერწყმას დროსა და კულტურისა. 2013-ში, ბათუმის ზღვის

პორტი მასპინძლობდა 16 საკრუიზო გემს - 5162 ტურისტით.

E.15. სოც-კულტურული რესურსი

E.15.1. მოსახლეობა და საზოგადოება

ბათუმის მოსახლეობა გაიზარდა 48 ათასი მოსახლით 1926-ში 190.000-მდე 2013-

ში (ფოტო. E-18). ქალაქი გაიზარდა და მთლიანი დამატებული ღირებულება

ბათუმისა გაიზარდა.

გვერდი 170, 238დან

სურ. E.63: სოციალური და ეკონომიკური მაჩვენებლები (თვითმმართველი ქალაქი

ბათუმიდან, მდგრადი ენერგო ქმედების გეგმა)

რელიგიური სტრუქტურა (2002 აღწ. მიხ.): მართლმადიდებელი ქრისტიანი

84.0%, მუსულმანი 9.9%, სომეხი-გრიგორიანელი 3.9%, კათოლიკე 0.8%, იეზუიტი

0.4%, იუდაისტი 0.1% ა.შ.

საქართველოს ეროვნული საშ. მონაცემები ყოველთვიურ ხელფასზე

აღნიშნულია შემდეგ ცხრილში:

ცხრ. E.21: ჰაერისა და წყლის თვიური ტემპ. და მათი განსხვავება (წყარო:

http://www.geostat.ge/?action=page&p_id=149&lang=eng) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Average monthly nominal salary, Gel 156.6 204.2 277.9 368.1 534.9 556.8 597.6 636.0 712.5 773.1

Unemployment rate, percentage 13.8 13.6 13.3 16.5 16.9 16.3 15.1 15.0 14.6

E.15.2. ჯანდაცვის ობიექტები

შემდეგი ჯანდაცვის ობიექტები გვხვდება ბათუმში:

ბათუმის რესპუბლიკურ-კლინიკური ჰოსპიტალი

გვერდი 171, 238დან

რესპუბლიკური ცენტრი დედებისა და ჩვილების

სამშობიარო სახლი

სამედიცინო ცენტრი საქართველოს მეზღვაურების 2010

ფსიქო-ნევროლოგიური დისპანსერი

ბათუმის რეგიონალური ცენტრი ინფექციურ პათოლოგიებზე, შიდსი და

ტუბერკულოზი

რესპუბლიკის ონკოლოგიური ცენტრი

აჭარის ნარკოლოგიური ცენტრი

n. 3 ბათუმის პოლიკლინიკა

ბავშვთა პოლიკლინიკა/ოჯახის სამედიცინო ცენტრი

რესპუბლიკური ცენტრი კანისა და ვენერიულ დაავადებათა

რესპუბლიკის ენდოკრინოლოგიური დისპანსერი

დისპანსერი ექმიმების ფიზიკურ მომზადებაზე

სასწრაფო დახმარების ცენტრი

სისხლის გადასხმის ცენტრი

ბათუმის კლინიკურ პათოლოგიათა სამეცნიერო-პრაქტიკული ცენტრი.

E.15.3. საგანმანათლებო ობიექტები

ბათუმში არის 3 უნივერსიტეტი (შ. ღუსთაველის სახე. უნივერსიტეტი,

ბათუმის ხელოვნების სასწავლო უნივერსიტეტი, ბათუის სახ. საზღვაო

აკადემია), 20 სახელმწ. სკოლა და 26 საბავშვო ბაღი.

E.15.4. კულტურული მემკვიდრეობა

ბათუმის არქეოლოგიური მუზეუმი არის ერთ-ერთი უძველესი საქართველოს

მუზეუმებს შორის თუმცა მას აქვს ასწლეულების ისტორია გაიხსნა

მნახველებისთვის 1994. ეს გახლავთ ერთ-ერთი საუკეთესო არქეოლოგიური

მუზეუმი ბათუმსა და მთალ საქართველოში. მუზეუმში არის ძეგლები

სხვადასხვა ეპოქის მასალების. კოლექცია მოიცავს 22800 ექსპონატს,

უმეტესობა ნაპოვნია გათხრებში შესრულებული აჭარაში.

უნიკალურიბოტანიკური ბაღი მდებარეობს 9 km-ზე ბათუმის ჩრდილოეთით

მწვანე კონცხთან ახლოს. ბათუმის ბოტანიკური ბაღი იყო მწვანე კონცხის

ბარზე 1880-ში.

ბათუმი არის აჭარის დედაქალაქი, საქართველოს ავტონომიური რესპუბლიკა,

სადაც ნაწილი მოსახლეობისა მუსულმანია. გარდა ამისა ბათუმი არის

ადგილი სადაც რამოდენიმე რელიგია ერთად იყრის თავს. ამიტომაც

გვხდვდება უძველესი მართლმადიდებლური და კათოლიკური ტაძრები ასევე

სინაგოგები და მეჩეთები.

გვერდი 172, 238დან

საქართველოს უძველესი ციხე – გონიოს ციხე (ან გონიო-ასპაროს ციხე)

რომელსაც უკავია 4,5 ჰა ტერიტორია და მდებარეობს სოფ. გონიოში, აჭარა, 15

km ქალაქ ბათუმიდან. ციხე ისტორიულად ითვლის ათასწლეულებს. ძველი

არქეოლოგიური ფენები, არსებული ციხის ტერიტორიაზე ეკუთვნის XV-XVII

საუკ. ქრისტეშობამდე.

საკურორტო ქალაქი ბათუმი კარგად არის ცნობილი არამხოლოდ მისი

უძველესი ტაძრებით და სხვა ისტორიული ობიექტებით არამედ ზღვის

სანაპირო პარკით (პრიმორსკის პარკი), უფრო ხშირად მოსახლეობა ბულვარს

უწოდებს.

ბათუმის ზღვის სანაპირო პარკი მდებარეობს ჩრდილო-დასავლეთით

ბათუმისა, გადაჭიმული 7 km. პარკის ისტორია იწყება XIX საუკ. დასასრულს. ეს

ადგილი იყო ნაგვით დაფარული. მთლიანად სანაპირო იყო შეუთავსებელი

დასვენებასთვის

“პირველ საფეხურზე აღმოჩენილი კულტურული სიმდიდრე ძეგლებისა

გვხვდება როგორც სამუშაოების გავლენით წარმოქმნილი. გავლენა ნებისმიერ

კულტურულ სიმდიდრეზე იქნება შემოწმებული როგორცკი პროექტი იქნება

შემუშავებული და უფრო ზუსტი დეტალები იქნება ხელმისაწვდომი.”

გვერდი 173, 238დან

F. გარემოზე სავარაუდო ზემოქმედება და

შემამსუბუქებული გადაწყვეტილებები

F.1. გარემოზე სავარაუდო ზემოქმედება და

შემამსუბუქებელი ზომები

პარაგრაფში უზრუნველყოფილია მოკლე აღწერილობა ობიექტის გარემოზე

სავარაუდო უარყოფითი ზემოქმედებისა დაკავშირებული მშენებლობასა და

ოპერირების ფაზასთან პროექტისა.

არა: ნიშნავს რომ გავლენა არ იგრძნობა ან არიყო ბოლო პერიოდში და არც

არის მომავალში ნავარაუდევი

დიახ უმნიშვნელო : გავლენა შესაძლოა გამოვლინდეს თუმცა მისი მაგნიტუდა

არის იმდაგვარი რომ შესაძლოა ზემოქმედება არიყოს წარმოდგენილი

დიახ მნიშვნელოვანი: გავლენა შესაძლოა გამოვლინდეს და მისი მაგნიტუდა

არის იმდაგვარი რომ შესაძლოა შემამსუბუქებელი გავლენა იყოს საჭირო

პროექტში არაა წარმოდგენილი მნიშვნელოვანი ზემოქმედება.

ცხრ. F.1: პოტენციური გავლენა მოსალოდნელი სამშენებლო სამუშაოთა შედეგად

კომპონენტი

პოტენციური

(უარყოფითი) გავლენა

შენიშვნა დიახ/არა

მნიშვნელოვა

ნი

ჰაერი ჰაერის ხარისხი აირისა და მტვრის ემისია არის დამახასიათებელი გავლენა მშენებლობისათვის. ამ პროექტის განხ. შემთხვევაში, მასალათა ტრანსპორტირების გამო, იქნება წარმოდგენილი უმნიშვნელო გავლენა ჰაერის ხარისხზე გამოწვეული აირისა და მტვრის ემისიით. ტრანსპორტირებული იქნება მხოლოდ ჯებირების სამშენებლო მასალა, ასე რომ იქნება ლოკალიზებური ზემოქმედება გარემოს ჰაერის ხარისხზე მტვრის და ჰაერის ემისიების გამო.

დიახ უმნიშვნე

ლო

გვერდი 174, 238დან

კომპონენტი

პოტენციური

(უარყოფითი) გავლენა

შენიშვნა დიახ/არა

მნიშვნელოვა

ნი

ხმაური ხმის დონე ხმაური მშენებლობისთვის დამახასიათებელია,მოპოვებული/მკვებავი მასალის ძირითადად ზღვით ტრანსპორტირების გამო გარემოს ჰაერზე ზემოქმედება იქნება უმნიშვნელო. მხოლოდ ჯებირების სამშენებლო მასალა იქნება ტრანსპორტირებული, ასე რომ იქნება ლოკალიზებული ზემოქმედება ხმაურის დონეებზე, დასაშვები ზღვრის შესაძლო გადაჭარბებით. მიუხედავად ამისა, ამ საქმიანობების ხანგრძლივობის გამო და ტრანსპორტირებული მასალის რაოდენობის გამო ზემოქმედება მიიჩნევა უმნიშვნელოდ.

დიახ

უმნიშვნე

ლო

ზედაპირული წყალი

ზღვის წყლის ხარისხი ზღვაზე მშენებლობამ შესაძლოა იქონიოს გავლენა წყლის ხარისხზე. იმ ფაქტიდან გამომდინარე რომ მოპ. მასალა იქნება ხარისხზე გაკონტროლებული გადაყრამდე და ძირითადად იქნება შედგენილი რიყის ქვებით, მნიშვნელოვანი გავლენა არ არის მოსალოდნელი .

არა

მტკნარი წყლის ხარისხი მდინარის გარემოზე ზემოქმედება არ ექნება პროექტის საქმიანობებს.

არა

გრუნტი საქმიანობა გრუნტის მდებარეობა სამუშაო

ქმედებებზე (შემნ. ტერიტ., კარავი, ა.შ.)

გათვალისწინებულია, თუმცა ის იქნება

ძელიან შეზღუდული.

გათვალისწინებული არაა სასაწყობე

ადგილი ჯებირების მშენებლობისთვის.

ნებისმიერ შემთხვევაში გრუნტით

სარგებლობა დროებითი იქნება, და

შეიზღუდება არატურისტულ პერიოდში.

დიახ

უმნიშვნელო

რესურსები სამშენებლო მასალის ნაწილი იქნება კარიერიდან. პოტენციური გავლენა არის ბუნებრივი მასალების გამოყენება მაგრამ გავლენა იქნება უმნიშვნელო ქვაბულის არსებობის შემთხვევაში, უნდა იყოს დაგეგმილი ლიცენზირებული კომპანიების მიერ ან მშენებელი კონტრაქტორისა რომელმაც უნდა მიიღოს საკუთარი ლიცენზია.

დიახ

უმნიშვნელო

გვერდი 175, 238დან

კომპონენტი

პოტენციური

(უარყოფითი) გავლენა

შენიშვნა დიახ/არა

მნიშვნელოვა

ნი

ეკოლოგია სანაპირო ბინადართა დაკარგვა

მოპირკეთება და ქვების მოთავსება ქვეშ რაც გამოიწვევს მოკლე დროით არსებული ნაპირის ჰაბიტაციის დაკარგვას (ზღვის ბალახი და ბიოტა). თუმცა არსებობა ზღვის მცენარეთა ან ფსკერისა მოსალოდნელია საპროექტო ტერიტორიაზე

არა

ხმელეთის ბინადართა

დაკარგვა

ახ. სატრანსპორტო ბილიკების

შემთხვევაში, გავლენა ტერესტრიალურ

ჰაბიტაციაზე (სამხრეთ ნაწილში

საპროექტო ტერიტორიისა) იქნება

გამოვლენილი.

დიახ

მნიშვნელ

ოვანი

უსიამოვნება გაოწვეული

საჰაერო / ხმაურით

სამუშაო ქმედებები იწვევს ძირითადად

გავლენას არსებულ

ბიოტაზე/ფრინველები ბუდეებში ამ

ტერიტორიაზე

დიახ

მნიშვნელ

ოვანი

ლანდშაფტი სამუშაო უბნის არსებობა ძირითადში სამუშაო ქმედებები იწვევს

საზიანო ეფექტებს ლანდშაფტზე. თუმცა

სამუშაო ქმედებები შესრულდება

ტურისტული სეზონის დამთავრების

მერე, რაც შეამცირებს გავლენას

არა

ნარჩენები წარმოქმნილი სამუშაო

ქმედებათაგან

მცირე ოდენობის სახიფათო ნარჩენები

იქნება წარმოქმნილი შედეგად

ტრანსპორტის ოპერირებისა და ტექ.

მომსახურების ქმედებათა. თუმცა

ნარჩენების მართვის გეგმა შემუშავდება

კონსტრუქტორის მიერ

არა

სოც. ასფექტები მოძრაობისაგან

გამოწვეული უსიამოვნება

მშენებლობის პროცესი წარიმართება

ძირითადად ზღვაზე და ასეცე

ნაწილობრივ ხმელეთითაც.

მცირეოდენი მოძრაობა მძიმე

სატვირთოებით გზებზე განხორციელდა

ობიექტზე, სამშენებლო მასალის

მიწოდება ჯებირებისთვის ამიტომაც

რაოდენობაში შეიზღუდება.

დიახ

მნიშვნელ

ოვანი

სამუშაო ძალა დასაქმებულების უმეტესობა იქნებიან

ადგილობრივები

არა

(პოზიტიური

გავლენა)

გადასახლება პროექტზე გადასახლება არიქნება

აღნიშნული

არა

გვერდი 176, 238დან

კომპონენტი

პოტენციური

(უარყოფითი) გავლენა

შენიშვნა დიახ/არა

მნიშვნელოვა

ნი

უსიამოვნება გამოწვეული

საჰაეროგზით / ხმაურით

ზემოთაღნიშნულისამებრ, მძიმე

ტექნიკის ქმედებები მოთხოვნილია

ინერტული მასალის ჩამოსატანად.

სამშენებლო ობიექტებზე იქნება

გაცემული უსაფრთხოების რისკების

შეფასება მოსახლეობაზე და ასევე

მნიშვნელოვანია უსაფრთხოების

ნორმებთან შესაბამისობა. თუმცა დროის

მცირე პერიოდის გამო ჯებირების

მშენებლობისთვის ზემოქმედება

მიჩნეულია უმნიშვნელოდ.

უმნიშვნე

ლო

კულტურული

მემკვიდრეობა

საპროექტო ტერიტორიაზე არ არის

კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები

წარმოდგენილი.

სამშენებლო ქმედებების დროს,

განსაკუთრებული ზომები უნდა იქნეს

მიღბული არამარტო ობიექტზე, არამედ

სამშენებლო კარვებშიც და

დასაწყობების ადგილებზე

არა

ცხრ. F.2: პოტენციური გავლენა გათვალისწინებული სამუშაო ფაზაში

კომპონენტი

პოტენციური გავლენა

შენიშვნა დიახ/არა

მნიშვნელოვა

ნი ზღვის წყალი ჰიდროდინამიური

მდგომარეობა პროექტით იქნება შესწავლილი ჰიდროდინამიური ვითარება ოპერირების ფაზაში და პროექტის სტრუქტურაც იქნება შესაბამისი

არა

მორფოდინამიკა დანალექის ტრანსპორტირება და ეროზია უნდა იქნეს შესწავლილი საპროექტო ფაზაში მოდელირებით. პროექტიც შესაბამისად იქნება განახლებული

არა

გვერდი 177, 238დან

ჰაერი ჰაერის ხარისხი ამ პროექტის შემთხვევაში, ძირითადად მოპოვებული/კვების მასალის ზღვით ტრანსპორტირების გარემოზე იქნება უმნიშვნელო ზემოქმედება. ერთადერთი სახმელეთქო მოძრაობა სანაპიროზე იქნება ექსკავატორით ხრეშის/ქვიშის ამოღება -1.00მეტრიდან +0.5მეტრამდე. საჭირო დრო სამუშაოების შესასრულებლად არის 2 თვეზე ნაკლები, ასე რომ ჰაერზე ზემოქმედება არაა მოსალოდნელი.

არა

ხმაური ხმაურის დონე ამ ტიპის მშენებლობისათვის ხმაურის ზემოდმედება დამახასიათებელია. ამ პროექტის შემთხვევაში, ძირითადად მოპოვებული/კვების მასალის ზღვით ტრანსპორტირების გარემოზე იქნება უმნიშვნელო ზემოქმედება. ერთადერთი სახმელეთქო მოძრაობა სანაპიროზე იქნება ექსკავატორით ხრეშის/ქვიშის ამოღება -1.00მეტრიდან +0.5მეტრამდე. საჭირო დრო სამუშაოების შესასრულებლად არის 2 თვეზე ნაკლები, ასე რომ ჰაერზე ზემოქმედება არაა მოსალოდნელი.

არა

ლანდშაფტი სანაპირო დაცვა სანაპიროს სტრუქტურა შეამცირებს ეროზიას. არსებული ნაპირი გადიზრდება მკვებავი მასალით.

არა პოზიტიურ

ი

სოც. ასპექტები ტურიზმი ახალი სანაპირო დაცვა წარმოშობს ახალ სანაპიროს და ბულვარი იქნება დაცული. ძირითადი ასპექტი სანაპირო ბულვარისა იქნება განახლებული

არა პოზიტიური (გავლენა)

F.2. ჰაერის ხარისხი და ხმაური

F.2.1. ხმაური, აირი და მტვერი ატმოსფეროში გამოწვეული

სამშენებლო ქმედებების შედეგად

სამშენებლო პროცესის უმეტესობა განხორციელდება ზღვით. ნაწილი

ხმელეთით (სურ. F.2 და სურ. F.1). სახმელეთო საქმიანობები ჯებირების

გვერდი 178, 238დან

კონსტრუქციისთვის გამოიწვევს ექსკავატორის მოძრაობას სანაპირო ზოლზე

და მძიმე ტრანსპორტის მოძრაობას გზებზე, სამშენებლო მასალის მიტანა

ობიექტზე.

ხმაური და ემისიები საშიშ ნივთიერებათა გახლავთ ტიპიური გავლენა

მშენებლობაზე. ჰაერის ხარისხზე მოხდება ასევე უარყოფითი ეფექტის

მოხდენა სამშენებლო ემისიებით გემებისა, მოწყობილობის და სახმელეთო

ტრანსპორტით ასევე სამუშაო ქმედებებით სამუშაო ობიექტებზე.

სამშენებლო პერიოდი ჯებირებისთვის და ქვიშის მოედნებისთვის იქნება

საერთო ჯამში 11.5 თვე და გაიყოფა ორი ზამთრის პერიოდზე. სამშენებლო

მასალის სართო გამო, რომელიც გამოყენებულ იქნება ჯებირებისთვის და

ქვიშის მოედნებისთვის (დაახლოებით 53.000მკ), სატვირთოების რაოდენობა,

რომელიც იმოძრავებს მშენებლობის ტერიტორიაზე იქნება საკმაოდ მცირე (3-4

სატვირთო საათში). ამიტომ, ნათელია რომ ხმაურისაგან ან ემისიისაგან

გამოწვეული გარემოზე ზემოქმედება ძალიან შეზღუდული იქნება.

ჯებირების კონსტრუქცია შესრულებულ იქნება ზამთრის პერიოდში (ოქტ. -

აპრ.) ტურისტული სეზონის ხელის შეშლისაგან თავის ასარიდებლად.

მონიტორინგის საქმიანობები უკიდურესად გათვალისწინებული იქნება. თუ

მონიტორინგის შედეგები გვიჩვენებს ჰაერის ხარისხის და ხმაურის დონის

გადაჭარბებას, ლოკალიზებული და დროებითი შემსუბუქების ზომები

შეიძლება განხილულ იქნას სამშენებლო საქმნიანობების კარგი პრაქტიკის

გარდა რომელიც უკბვე დაგეგმილია; დაცული იქნება სამშენებლო პრაქტიკის

წესები და ნორმები.

სურ. F.1 - სამხრეთი ჯებირის ტიპიური მონაკვეთი, 2კმ სიგრძის

გვერდი 179, 238დან

მეწყერისაგან დამცავის მშენებლობის პერიოდს დასჭირდება საერთო ჯამში 5.5

თვე მესამე ზამთრის პერიოდში. სამშენებლო მასალების საერთო მოცულობის

გამო, რომელიც გამოყენებულ იქნება ჯებირებისთვის და ქვიშის

მოედნებისთვის (დაახლოებით 6.000მკ), სატვირთოების რაოდენობა, რომელიც

იმოძრავებს სამშენებლო ტერიტორიაზე იქნება საკმაოდ მცირე (საათში 1

სატვირთოზე ნაკლები). ამიტომ, ცხადია რომ იქნება უმნიშვნელო

ზემოქმედება გარემოზე ჰაერის ემისიის გამო. შეზღუდული რაოდენობის

ზემოქმედება შეიძლება გამოწვეულ იქნას სანაპირო ზოლის სამშენებლო

საქმიანობებისაგან.

ჩრდილოეთის ჯებირებისთვის (300მეტრი) გათვალისწინებულია ფოლადის

ფურცლის ვიბრაციით დახიმინჯება. რაც შეეხება ფოლადის ფურცლის

დახიმინჯებას მას დასჭირდება დაახლოებით 10 დღე. ამ საქმიანობისათვის

საჭირო მცირე დროის გამო არაა მოსალოდნელი ზემოქმედება და არაა საჭირო

ხმის ბარიერები.

სურ. F.2 - long.ჩრდილოეთი ჯებირის ტიპიური მონაკვეთი, მეწყერისაგან დამცავი, 300მ

არაა მოსალოდნელი მნიშვნელოვანი ზემოქმედება მენებლობის წინა

პერიოდის განმავლობაში.

გვერდი 180, 238დან

F.2.2. შემამსუბუქებელი ღონისძიებები

ჰაერის და ხმაურის ზემოქმედება შეიძლება შემცირებულ იქნას სხვადასხვა

ღონიზძიებებით, რომელთა უმეტესობა დამახასიათებელია ურბანული

მშენებლობისთვის. ისინი მოიცავენ შემდეგს:

მიმდევრობის მოთხოვნა ძრავის ტექ. მომსახურების გრაფიკები და

სტანდარტები დაბინძურების შესამცირებლად

გამოყენება განსაზღვრული, კარგად დაგეგმილი გადაზიდვის მარშრუტების

და შემცირება ტრანსპორტის მოძრაობის როცა მოთხოვნილია;

პერიოდულად წყალი ობიექტის გზებზე;

ცემენტიანი, ხრეშის, ქვიშის ან სხვა მასალის სატვირთოების გადახურვა;

სველი ან გადახურული სატვირთოები ქვით / ქვიშით/ ხრეშით;

ნარჩენი მასალები ობიექტზე და ობიექტიდან პიკის საათში;

შეჩერების სამუშაოები ძლიერი ქარის დროს ნაპირზე.

დაუყოვნებლივ შეცვლა დეფექტური მოწყობილობისა და მისი მოცილება

ობიექტიდან

სატვირთოებმა არ უნდა იმოძრაონ დასახლებულ პუნქტებში 22:00 დან 6:00-

მდე.

ასევე არ იქნება შესრულებული მონიტორინგის გეგმა საჭირო

ლოკალიზებული და დროებითი ზომების შესასრულებლად. მონიტორინგის

გეგმა ჰაერისთვის ფოკუსირებული იქნება პირველი ორი ზამთრის პერიოდის

განმავლობაში (მეწყერისაგან დამაცავის სამშენებლო სამუშაოების დროს

მოსალოდნელი უმნიშვნელო ზემოქმედების გამო). ხმაურის მონიტორინგი

შესრულდება სამშენებლო საქმიანობების პარალელურად.

F.3. ზედაპირული წყლები

F.3.1. ზღვის წყლის ხარისხი

პოტენციური შეჩერება შეიძლება მოხდეს, მხოლოდ ექსკავაციის/კვების

სამუშაოებისას. სამუშაოების მიერ დაზიანებული ზღვის ფსკერი შედგება

კენჭებისაგან, ამიტომაც შეჩერება არაა მოსალოდნელი.

მშენებლობის დროს, წყლის ხარისხი სამუშაოებთან ახლოს ტერიტორია

შეიძლება დაზარალებულ იქნეს გაჟონვის ან დაღვრის მეშვეობით მომუშავე

მასალებისგან როგორიცაა საწვავი, ზეთი ან ჰიდრავლიკური სითხეებისგან. ეს

ეპიზოდები შეიძლება თავიდან იქნეს აცილებული საუკეთესო პრაქტიკის

დანერგვით სამშენებლო ფაზების დროს.

გვერდი 181, 238დან

გარე ობიექტიდან არ იქნება გამოყენებული გარე მასალა.

F.3.2. მტკნარი წყალი

პროექტის საქმინობებით არაა გათვალისწინებული მდინარის გარემო.

F.3.3. შემარბილებელი ღონისძიებები

მშენებლობის პერიოდში დაუშვებელია ნავთობპროდუქტის ზღვაში/მდინარეში

გაჟონვა და დაცლა.

ყოველ სამუშაო ადგილზე კონტრაქტორმა უნდა იქონიოს და შეინარჩუნოს ნავთობის

სწრაფი შეკავება და მასალის შეწოვა და მომზადებული პირები გამოიყენოს

ჩაღვრილი ნავთობპროდუქტის გასაწმენდად. ნავთობპროდუქტების გასაწმენდად ან

მათ დასაშლელად არავითარი ქიმიკატი უნდა იქნეს გამოყენებული.

F.4. ნიადაგი

F.4.1. ნიადაგის გამოყენება

მიწით სარგებლობა სამუშაო აქტივობებისათვის (სასწყობე ტერიტორიები, ბანაკი და

ა.შ.) საჭირო იქნება პროექტის განხორციელებისათვის.

პოტენციური ზემოქმედება, რაც ბანაკის მშენებლობას და ექსპლუატაციას ეხება

შეიძლება ასე შეჯამდეს:

ნაყოფიერი ნიადაგის პოტენციური ზიანი

დაბინძურება რაც უკავშირდება საწვავის შენახვასა და საცალო ოპრაციებს

ნარჩენების წარმოება

F.4.2. რესურსები / კარიერის ობიექტები

საბადოები და კარიერები საბოლოოდ მშენებელი კონტრაქტორის მიერ იქნება

შერჩეული.

კარიერის კვლევა უნდა ჩატარდეს ლიცენზირებული კომპანიების მიერ ან, მშენებელ

კონტრაქტორი ვალდებულია რომ მიიღოს საკუთარი ლიცენზია.

ამჟამად შესაძლებელია შემდეგი კარიერების რჩევა.

კარიერების მდებარეობა და ტრანსპორტი

გვერდი 182, 238დან

სახმელეთო ტრანსპორტი მიჩნეულია ტრანსპორტირების საუკეთესო

საშუალებად. ტრანსპორტირებისთვის დოლოგნის და კვირიკეს კარიერიდან

შეიძლება დაქირავებულ იქნეს სატვირთოები ადგილობრივი სატრანსპორტო

კომპანიებიდან. გზების კარგი მდოგომარეობა შესაძლებლობას იძლევა

ტრანსპორტირების განხორციელებას შეფერხების გარეშე, თოვლის და ცუდი

ამინდის პირობებშიც. მანძილი დოლოგნის კარიერიდან ობიექტამდე არის 26

კმ (31წთ). მანძილი კვირიკეს კარიერიდან ობიექტამდე არის 32 კმ (30წთ).

ტრანსპორტირებისთვის გამოყენებულ იქნება მაგისტრალური გზა რომელიც

დაფარულია ასვალტით და განეკუთვენბა მე-3 კატეგორიის გზას, მიდის

სოფელი დოლოგნის და კვირიკეს გავლით, მიუხედავად ამისა

ადგილობრივები არ შექმნიან პრობლემებს, რაც ხელს შეუშლის

ტრანსპორტირებას, რადგანაც ტრანსპორტირება მიმდინარეობს რამდენიმე

წელია ყოველგვარი შეფერხების გარეშე ადგილობრივების მხრიდან. გზის

სიგრძე დოლოგნის კარიერამდე არის 300მ და სიგანე 8.5მ. მისასვლელი გზის

სიგრძე კარიერამდე არის დაახლოებით 4კმ და სიგანე 5მ. მისასვლელი გზა

მოსწორებულია ბალასტით, რომლის რაბილიტაციაც რეგულარულად ხდება.

გვერდი 183, 238დან

სურ. F.3- დოლოგნის კარიერი რომელიც მდებარეობს მდინარე დოლოგანთან და სოფელ დოლოგანთან, 26კმ (31წთ) მანძილი ბათუმის სანაპიროდან

სურ. F.4- მდინარის კარიერის ტერიტორია სოფელი კვირიკეს მახლობლად, ქობულეთის რეგიონი და 32 კმ (30წთ) მანძილი ბათუმის სანაპიროდან

გვერდი 184, 238დან

ქვიშის მასალის კარიერი (ქვიშის მოედნისათვის) მდებარეობს ბათუმთნ

ახლოს ხელვაჩაურის რეგიონში 15-20 კმ-ში პროექტის ტერიტორიიდან.

F.4.3. მდინარის კალაპოტი

შემდეგ საპროექტო ფაზაში მიწის დაკავება სამუშაო ტერიტორიის მიერ

შესწავლილი და შემცირებული იქნება დეტალურად როდესაც შესაძლებელია.

სამშენებლო ბანაკი აღჭურვილი იქნება ბიო ტუალეტით და საჭირო

ინფრასტრუქტურით. ნარჩენების მართვის გეგმა განხორციელებული იქნება

და კანალიზაციის და სანიტარული ნაგებობა დაიგეგმება საჭიროების

შემთვევაში.

კარიერების შესწავლა უნდა განხორციელდეს ლიცენზირებული კომპანიების

მიერ.

იმ შემთხვევაში, თუ სამშენებლო კომპანია განიზრახავს მოპოვების

სამუშაოების შესრულებას, კომპანიამ უნდა მოიპოვოს მასთან დაკავშირებული

ლიცენზია. ლიცენზიის მოქმედების ვადა ზემოაღნიშნული სამუშაოებისათვის

არის მთავარი მექანიზმი, ზემოაღნიშნული კომპანიებისთვის არის მთავარი

მექანიზმი კარიერთად დაკავშირებული ზემოქმედების შესამსუბუქებლად.

ლიცენზიას მხოლო MoE გასცემს წინასწარი შეფასების საფუძველზე

(შეზღუდვების და აღდგენის ჩათვლით). MoE-ს რეგიონალური სერვისი და

გარემოს დაცვის ინსპექცია პასუხისმგებელია მომპოვებელი კომპანიის

შესაბამისობის კონტროლზე. მგფ-ის როლი ამ გეგმაში უნდა იყოს MoE-ს

დროული და მუდმივი ჩართულობის უზრუნველყოფა სამშენებლო

ზედამხედველობაში.

მტვრის და ემისიის ზემოქმედების შესამსუბუქებელი ზომები, ისევე როგორც

პოტენციური დაბინძურება საწვავით არასათანადოდ შევსებით და

ტრანსპორტის მუშაობა უნდა განხორციელდეს ზემოაღნიშნული

დაბინძურების პრევენციის თანახმად. მგფ-მა და კონტრაქტორის სამშენებლო

გარემოს დაცვის პერსონალმა ყურადღება უნდა მიაქციოს მონიტორინგის

დროს.

F.5. ეკოლოგია

გვერდი 185, 238დან

F.5.1. ზღვის ბინადარნი

წყალში სტრუქტურის მშენებლობამ შეიძლება პოტენციური ზეგავნელა მოახდინოს

რაოდენობრივ და ხარისხობრივ შემადგენობაზე წლის ბიოტაზე. საზღვაო

დანადგარების და შესაბამისი ფსკერის თემების არ არსებობა მოსალოდნელია

სანაპიროს გასწვრივ, ზღვის ფსკერის უმეტესი ნაწილის შენჭოვნობის გამო. გარდა

ამისა, არაა მოსალოდნელი დანალექის პლუმაჟი კენჭით კვების გამო, ამიტომ ასევე

არაა მოსალოდნელი ირიბი ზეგავლენა საზღვაო ფლორაზე ან ფაუნაზე.

რაიმე მოქმედება წყალში რომელიც განაგებს სანაპიროს შეიძლება ზეგავლენა

მოახდინოს თევზის არსბეობაზე. ამ შემთვევაში, ნებისმიერმა ბინადარმა შეიძლება

განიცადოს ზიანი სამშენებლო სამუშაოების დროს, მოსალოდნელია დროებითი

გადაადგილება და არსებული სიტუაცია უნდა იქნეს აღდგენილი როგორც კი

სამუშაოები დასრულდება.

F.5.2. მტკნარი წყლის ბინადარნი

თითქმის ყველა გათვალისწინებული სამუშაოები მდებარეობს ადამიანების

არსებობის გამო უკვე დაზიანებულ ტერიტორიაზე, სხვადასხვა დონეზე.

ზემოქმედება სახმელეთო ფლორასა და ფაუნაზე მიჩნეულია უმნიშვნელოდ,

თუმცა ამჟამინდელი მცენარეების ნაწილი შეიძლება დაზარალებულ იქნას

ობიექტის სამუშაოების გამო და ბილიკი სამშენებლო ტრანსპორტის

მოძრაობის გამო.

სამუშაო საქმიანობებმა სანაპიროზე შეიძლება ზეგავლენა მოახდინოს

მობუდარ ჩიტებზე alexandrinus and C. dubius: ამგვარ სახეობებზე ზემოქმედება

მიჩნეულია მნიშვნელოვნად.

F.5.3. დარღვევა ჰაერის/ხმაურის არსებობის გამო

სამუშაო საქმიანობები ძირითადად იწვევს ზემოქმედებას არსებულ

ბიოტაზე/მობუდარ ჩიტებზე ან საცხოვრებელ ტერიტორიაზე.

F.5.4. შემამსუბუქებელი ზომები

მატერიალები პოტენციური ტალღმტეხისთვის და კვებისთვის შესწავლილი იქნება

პროექტის შემდეგ საფეხურზე: დასკვნითი კრიტერიუმი მოიცავს პოტენციურ

საშიშროებას ბუნებრივი ეკოსისტემებისთვის. თანაბარი ხარისხის მატერიალების

მოპოვების განხილვისას, წყაროდ არჩეული იქნება ნაკლებად მგრძნობიარე

ეკოსისტემა.

პროექტის არეალში უნდა ჩატარდეს დეტალური წინა-საკონსტრუქციო

ტერესტრიალური კვლევა, სამშენებლო მანქანების და სავარაუდო სამუშაო

გვერდი 186, 238დან

მოედნების გათვალისწინებით. სამუშაოების დაწყებამდე პროექტის მიდამოებში

ჩატარდება შემოვლითი კვლევა, რათა იდენტიფიცირდეს ღირებული ინდივიდები,

გადაშენების საფრთხის წინაშე მყოფი სახეობები და მგრძნობიარე ბინადრები.

შესაძლებლობის შესაბამისად, სამშენებლო მანქანების გზები და სამშენებლო

მოედნების მდებარეობა განსაზღვრული იქნება, რათა არ იმოქმედოს ასეთ ღირებულ

ელემენტებზე. იმ შემთხვევაში, თუ პროექტის საჭიროებების რელოკაცია ვერ მოხდება,

შეთანხმებული იქნება შესაფერისი მენეჯმენტი შესაბამისი უფლება-მოსილებით იმ

ინდივიდებისთვის, ვინც გზების გასწვრივ ან სამუშაო მოედნის არეალში

მდებარეობენ.

სამუშაო მოედნებსა და ცხოველთა იდენტიფიცირებულ არეალს შორის დადგინდება

ბუფერული ზონა, რათა თავიდან იქნეს აცილებული ამ ბუფერულ ზონებში რაიმე

სახის უნებართვო ქმედების ჩადენა ექსპერტების მიერ წინასწარი გამაფრთხილებელი

კვლევების ჩატარებამდე.

განსაკუთრებული ყურადღება მიექცევა მდინარე ჭოროხის ახლოს მდებარე

ტერიტორიას, რათა დადგინდეს ნებისმიერი სახის პოტენციური ჩარევა მობუდარ

ფრინველსა და ძუძუმწოვრებთან. სამშენებლო სამუშაოების განმავლობაში

კვალიფიცირებული ბიოლოგი გამოიკვლევს ბათუმის აეროპორტის ჩამდინარი

წყლების გამწმენდი ნაგებობის მიმდებარე ტერიტორიას, სადაც მოსალოდნელია არის

ასეთი სახეობების არსებობა, რათა მოხდეს სამშენებლო სამუშაოების გზებთან

ნაპოვნი ბუდეების ან ძუძუმწოვრების რელოკაცია ან შესთავაზოს ალტერნატიული

გზა. გათვალისწინებული უნდა იქნას, რომ ტერიტორიაზე ასევე გავლენას ახდენს

აეროპორტი და თუ სამშენებლო მანქანების მოძრაობა განდევნის ფაუნას პროექტის

არეალიდან, არსებული სიტუაცია თავისით აღდგება სამუშაოების დასრულების

შემდეგ.

განსაკუთრებული ყურადღება მიენიჭება ტერიტორიას რომელიც ახლოსაა მდინარე

ჭოროხის შესართავთან, იმისათვის რომ მოხდეს ნებისმიერი პოტენციური ჩარევის

გამოვლენა მობუდარ ფრინეველებთან და ცხოველებთან მიმართებაში. სამშენებლო

სამუშაოების დროს კვალიფიციური ბიოლოგი გამოიკვლევს ტერიტორიას ნარჩენი

წლის გამწმენდი ნაგებობის სიახლოვეს, რომელიც მდებარეობს ბათუმის აეროპორტის

მახლობლად, პროექტის საზღვრების ერთადერთი ადგილი, რომელიც შეიძლება

იფარავდეს ამგვარ სახეობებს, იმისათვის, რომ მოხდეს ბუდეების ან ძუძუმწოვრების

გადაადგილება, რომლებიც შეიძლება ნაპოვნი იქნას სამშენებლო საქმოანობების

ტერიტორიაზე ან შემოთავაზებულ ალტერნატიულ გზაზე. ასევე გათვალისწინებულ

უნდა იქნას, რომ ტერიტორია ასევე დაზარალებულია აეროპორტის მიერ და

სამშენებლო მანქანების მოძრაობა ფაუნას უბიძგებს პროექტის ტერიტორიის გარეთ

გასვლას: აღნიშნულის იტუაცია იქნება თვით-აღდგენადი სამუშაოების დასრულების

შემდეგ.

საჭიროა სამუშაო საქმიანობის შემცირება C. Alexandrinus და C. Dubius: ბუდობის

პერიოდის გასათვალისწინებლად. ამაში შედის სამუშაო საათების შემცირება ან

გამრავლების პერიოდში სამუშაოების შეწყვეტა.

გვერდი 187, 238დან

სამუშაოების დაწყების წინ მშენებლობის კონტრაქტორმა კვალიფიცირებული

ექსპერტების დახმარებით უნდა მონიშნოს გამრავლების ყველა ტერიტორია,

რომელიც ნახსენებია სამშენებლო პროგრამაში.

სამშენებლო ფართობზე არც შიდა არეალი და მისასვლელი გზის დერეფანი არ უნდა

დაზიანდეს და არც გარეშე კვლევისა და ექსპერტთა ნებართვების დაშვებით

დაშავდეს. უნდა ჩატარდეს საველე კვლევა, რათა აღმოვაჩინოთ ცხოველების

ინდივიდუალური უბნების საზღვრები (არეალები) ამ სახეობების დადგენის

თვალსაზრისით და სენსიტიური დაჯგუფებები (ხერხემლიანები და უხერხემლოები).

საველე კვლევა უნდა ჩატარდეს მშენებლობის შემდეგ, რაც ტერიტორიაზე

გამორჩეული იქნება, მაგრამ ყოველგვარი მოსამზადებელი სამუშაოების დაწყებამდე

(გაწმენდა და ა.შ.). მოთხოვნები აუცილბლად უნდა შედიოდეს დეტალურ

სამშენებლო პროგრამაში.

თავიდან არიდებული უნდა იქნას ტერიტორიული ფრაგმენტაცია, გასამრავლებელი

ან საკვები ტერიტორიების დარღვევა, ინდივიდუალური ტერიტორიის ფრაგმენტაცია.

თავიდან აცილებული უნდა იქნას რეზერვუარებში მავნე ნივთიერებების გავრცელება

და მტვრის რაოდენობის შემცირება სამუშაოების განმავლობაში. უნდა დაინერგოს

სამუშაოების ხმისა და ვიბრაციის დონეების შესამცირებელი სისტემები.

სამუშაოების დროს კარიერები, ორმოები, თხრილები და ა.შ. უნდა შემოიღობოს და/ან

შემოისაზღვროს მკვეთრი ფერის ლენტით, რათა თავიდან იქნეს აცილებული

ცხოველების ჩავარდნა. თხრილებში უნდა დაყენდეს დაფები, რათა ღამით

ჩავარდნილი ცხოველებს ამოსვლაში დაეხმაროს

სამუშაოების დაწყებამდე ტერიტორია უნდა შემოწმდეს ადგილებში, სადაც

შესაძლებელია ხელფრთიანთა თავშესაფრის მოძებნა. თუ აღმოჩნდა ასეთი

თავშესაფრები, თავიდან უნდა იქნეს აცილებული მიმდებარე ტერიტორიებზე

სამუშაოები და/ან ხელფრთოსნებისთვის მოეწყოს ხელოვნური თავშესაფრები.

თუ სამუშაოების განმავლობაში აღმოჩნდა წავის (საქართველოს წითელ წიგნში

შესული) გადაფრენა, სამუშაოები ტერიტორიაზე უნდა აიკრძალოს. თუ ეს

შეუძლებელია, საკადრისი ჩასანაცვლებელი ზომები უნდა იქნეს წარდგენილი.

თუ ღირებულ ადგილებში აღმოჩნდება ცხოვრებაზე გავლენა, განსაკუთრებული

ყურადღებით ტყეებში, მიღებული უნდა იქნას ეკო-საკომპენსაციო ზომები,

როგორიცაა ტყის მაცხოვრებლების ექვივალენტური რეაბილიტაცია/აღდგენა ან

ჭარბტენიანი ტერიტორიის მოცულობისა და ფუნქციის გაუმჯობესება.

F.6. ლანდშაფტი

მშენებლობის ფაზაში, სამშენებლო აქტივობებმა ლანდშაფტზე შეიძლება მავნე

ზეგავლენა მოახდინოს.

გვერდი 188, 238დან

ექსპლუატაციის ეტაპებზე სანაპირო გაიზრდება (კვების დაწესებულებების

წყალობით) და სანაპირო სტრუქტურები ბულვარში თავიდან აიცილებენ საზღვაო

შტორმით გამოწვეულ დაზიანებას და ეროზიას.

F.6.1. შემსუბუქება

სამშენებლო სამუშაოები არ გახორციელდება ტურისტულ პერიოდში.

მონიტორინგის გეგმა ჰაერის ფაუნაზე განიხილება სამხრეთი ჯებირების

მშენებლობის პერიოდში (პირველი ორი ზამთარი).

F.7. სამშენებლო ნარჩენები

F.7.1. მუნიციპალური ნარჩენები

მუნიციპალური ნარჩენები შეიძლება გადამუშავდეს სასაწყობე ტერიტორიაზე.

უმეტესად ეს არის ნაგავი, პლასტმასის ან შუშის ბოთლები, ჭიქები, საკვები ნარჩენები

და ა.შ. ასევე სტაციონარული ნაგავი. ნარჩენების შეგროვება ტერიტორიაზეუნდა

მოხდეს ორივე, როგორც სპეციალურად დანიშნული პერსონალის, ასევე მუშა-ხელის

მიერ. ნარჩენები თავსდება შესაბამის პლასტიკურ კონტეინერებში და შემდგომ ამას

ადგილობრივი სანიტარიული სამსახურზ მიაქვს დამოწმებულ ნაგავსაყრელზე.

უნდა გავითვალისწინოთ შემდეგი:

მტვრის გენერაცია თავიდან უნდა იქნეს აცილებული;

უნდა გაუქმდეს პლასტმასის კონტეინერები, რათა თავიდან ავიცილოთ სუნის

გავრცელება და ასევე ნარჩენებთან მღრნელებისა და მწერების პრევენცია მოხდეს

საშიში და უვნებელი ნარჩენების მართვაში ჩართული მუშა-პერსონალი გაივლის

სპეციალურ ტრეინინგებს:

ნარჩენების ხელით დამუშავებაზე

ნარჩენების დამუშავებაზე; და

ნარჩენების დაგროვებაზე.

ნებისმიერ სამშენებლო ობიექტზე ნარჩენების დაწვება დაუშვებელია.

გვერდი 189, 238დან

F.7.2. სამედიცინო ნარჩენები

სამედიცინო ნარჩენები გამომუშავდება სამედიცინო დაცვისა და კონტროლის

კუთხით, რაც მიეკუთვნება სახიფათო ნარჩენების კატეგორიას. ამ ნარჩენების

გროვდება სპეციალური პლასტმასის ყუთებშ და გადაეცემა კონტრაქტორს მათი

სათანადოდ განკარგვა / განადგურებისათვის. მიზანშეწონილია, რომ სამედიცინო

ნარჩენები პირდაპირ კონტრაქტორს გადაეცეს გენერაციის ადგილიდან ყოველგვარი

შუალედური ეტაპების გარეშე.

თუმცა სამედიცინო ნარჩენების გატანა შემდეგ მოთხოვნებს უნდა აკმაყოფილებდეს:

სამედიცინო ნარჩენების უნდა განთავსდეს სპეციალური პლასტიკური ყუთები,

რომელიც ჰერმეტულად უნდა იყოს დახურულია

სამედიცინო ნარჩენები უნდა გადაეცეს დამოწმებულ კონტრაქტორს (ბათუმის

მუნიციპალური ნარჩენების ოპერატორი).

F.7.3. უსაფრთხო სამშენებლო ნარჩენები

უსაფრთხო სამშენებლო ნარჩენები შეიძლება გადამუშავდეს საწყობში და სამშენებლო

ტერიტორიაზე და შეგროვდეს შესაბამისი კონტრაქტორების მიერ. ნარჩენების

განკარგვა პირველად ობიექტის წარმოშობის ადგილზე ხდება, და შემდეგ გადადის

სამშენებლო ნარჩენების დროებითი განთავსების საწყობში სანამ ეს კონტრაქტორს

გადაეცემა.

სამშენებლო ნარჩენების განკარგვასთან დაკავშირებით, როგორც ობიექტზე ასევე

დროებითი შენახვის საშუალებებზე, შემდეგი მოთხოვნები განიხილება:

ნარჩენების განკარგვის ადგილი შემოღობილი უნდა იყოს

ნარჩენები არ უნდა იყოს ხელმისაწვდომი სანიაღვრე წყალთან

ნარჩენები დაუყოვნებლივ უნდა გაიტანონ წარმოების ადგილიდან

ნარჩენები უნდა განთავსდეს მეორად დამცავი აუზებში

ეს ნარჩენები შეიძლება გადაეცეს მხოლოდ სერტიფიცირებულ კონტრაქტორს.

F.7.4. შემსუბუქება

ნარჩენების მართვის გეგმა გათვალისწინებულ უნდა იქნეს და კონტრაქტორის მიერ

გამოყენებული.

F.8. სოციალური ასპექტები

გვერდი 190, 238დან

F.8.1. მოძრაობის დარღვევა, არეულობა ჰაერის/ხმაურის ხარისხის

გამო

პროექტის განხორციელების პერიოდში ძირითადი უარყოფითი ზემქმედება

შეიძლება გამოწვეული იყოს სამუშაო ტრანსპორტის მოძრაობით:

მოსახლეობის შეწუხება ხმაურით, მტვერითა და ელექტრონების გამოყოფით;

ვიბრაციამ შეიძლება სახლები დააზიანოს, რაც ახლაც არასახარბიელო

მდგომარეობაშა;

სამუშაო ტრანსპორტის მოძრაობის პერიოდში მოსახლეობას შეიძლება გარკვეული

უსაფრთხოების პრობლემები შეექმნას, განსაკუთრებით ბავშვებს.

F.8.2. სამუშაო ძალა

პროექტს მოსახლეობაზე დადებითი ქმედებაც ექნება - ისინი შესაძლოა დროებით

დასაქმდნენ და პროექტის განხორციელება მათ საცხოვრებელ პირობებს

გააუმჯობესებს.

F.8.3. განსახლება

პროექტში არ არის გათვალისწინებული განსახლება.

F.8.4. შემამსუბუქებელი ღონისძიებები

ეს ქმედებები შეიძლება შემცირდე სხვადასხვა ღონისძიებებით, მათ შორის:

საჭიროა ძრავის მექანიზმის გრაფიკისა და სტანდარტების შენარჩუნება ჰაერის

დაბინძურების შესამცირებლად;

აუცილებელია განსაზღვრული მითითებების გამოყენება კარგად დაგეგმილი

გადაზიდვების მარშუტირება და ტრანსპორტის სიჩქარის შემცირება;

ობიექტზე პერიოდულად წყალი დროდადრო გზებზე გადმოვა;

ხრეშის, ქვიშის და სხვა ფხვიერ მასალის სატვირთო მანქანები ზემდან უნდა

გადაიხუროს;

სატვრირთო მანქანები, რომელიც ქვას/ქვიშას/ხრეშს ეზიდებიან სისველისგან უნდა

გადაიხუროს;

მასალა, რომელიც ობიექტისკენ და ობიექტიდან გააქვთ, პიკის საათებში არ

გავიდეს

მუშაობა შეჩერდეს სანაპიროზე ქარის გადამეტებული ქროლვის დროს

დუყოვნებლივ შეიცვალოს წუნდებული მოწყობილობა და სამუშაოწარმოები

ადგილიდან გატანილ იქნეს

სატვირთო მანქანები დასახლებულ ადგილებში 22:00 და 8:00 დროის მონაკვეთში არ

უნდა მოძრაობდეს

გვერდი 191, 238დან

ოპერირების ფაზაში ახალი სანაპირო გაფართოვდება, ბულვარი დაცული იქნება

ზღვის ქარიშხლისაგან და ზოგადი საბულვარო ზოლის ასპექტი გაუმჯობესდება.

F.9. კულტურული მემკვიდრეობა

წინასწარი შესწავლის ეტაპზე არანაირი კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი

განისაზვრა რომ მიმდინარე სამუშაოებით ზემოქმებედა განეცადა. ნებისმიერი

კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლებზე ზემოქმედებას მონიტორინგი ჩაუტარდება,

რადგან შემუშავებული დიზაინი და შედარებით კონკრეტული დეტალები უკვე

ნათელია.

მიწის გაწმენდითი სამუშაოები, დახარისხება და გათხრები დაკავშირებულია

მიწისქვეშა არქეოლოგიური ნარჩენების დაზიანების რისკებთან თუმცა,

ჩამოუთვლელი ობიექტები შეიძლება იყოს ისეთი მგრძნობიარე, როგორც უკვე

ცნობილი არქეოლოგიური ძეგლები. ძირითადი სამშენებლო სამუშაოების დროს

ცნობილი ობიექტები უკვე განსაზღვრულია კერძოდ, მშენებლობის დროს არსებული

ზვირთმჭრელები და ზღვისპირა ბულვარი. სხვა ობიექტები სისტემატურად

შესწავლილი არ არის. აქედან გამომდინარე, განსაკუთრებული ყურადღება უნდა

მიექცეს არა მხოლოდ ახალი მშენებლობის ობიექტებს, არამედ, სამშენებლო

ბანაკებისა და სასაწყობე ადგილებს.

F.9.1. შემამსუბუქებელი ღონისძიებები

ძეგლები ან არქეოლოგიური ინტერესის ტერიტორიები, მშენებლობის პროცესში

არქეოლოგიური ფენები შესაძლოა განადგურდეს. ეს რისკი რომ თავიდან ავიცილოთ,

აუცილებელია მიწის სამუშაოების წინასწარი პროფილაქტიკური გამოკვლევები და

არქეოლოგიური დაკვირვება. შემოწმების პროცედურები და ყველა სხვა აუცილებელი

ღონისძიებები შეთანხმებული უნდა იყოს საქართველოს კულტურის

სამინისტროსთან მშენებლობის ნებართვის მიღებით, ნებართვის გაცემის წესების

შესაბამისად. კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის მე -14 კანონის მიხედვით,

კარიერზე მოპოვების საქმიანობის ნებართვზე საქართველოში, ისევე როგორც

სამშენებლო ობიექტის განსაკუთრებული მნიშვნელობის მინიჭებაზე, შეიძლება

განისაზღვროს საქართველოს კანონმდებლობით და გაიცემა უფლებამოსილი

ორგანოს მიერ, რომელიც დაფუძნებულია საქართველოს კულტურის, ძეგლთა

დაცვისა და სპორტის სამინისტროს დადებითად გადაწყვეტილებაზე.

არქეოლოგიური დასკვნისათვის საბაზისო გეგმა არის სათანადო ტერიტორიაზე

კვლევის განხორციელება იმ პირის მიერ, რომელსაც სურს მიწის სამუშაოები

შესრულება. მსურველი პირი, რომელიც აკეთებს მიწის სამუშაოებს ვალდებულია

სამინისტროს წარუდგინოს ტერიტორიის არქეოლოგიური კვლევის დოკუმენტაცია.

წინასწარი კვლევა უნდა მოიცავდეს საველე კვლევასა და ლაბორატორიული

სამუშაოებს.

მშენებლობის ეტაპზე არქეოლოგიური მონიტორინგი უნდა შესრულდეს მშენებელ

კონტრაქტორის მიერ, რომელსაც ზედამხედველობას უწევს საქართველის

გვერდი 192, 238დან

კულტურის და ძეგლთა დაცვის სამინისტო. არქეოლოგიური

ზედამხედველობისათვის საჭირო ბიუჯეტი და სხვა შეთანხმებული სამუშაოები

უნდა ფიქსირდებოდეს სარეკონსტრუქციო სამუშაოების შეფასებით.

გვერდი 193, 238დან

G. ალტერნატივების ანალიზი

წარმოდგენილი ალტერნატივების ჩამონათვალი სანაპიროს ეროზიის

შესამსუბუქებლად. სხვადასხვა ალტერნატივების სავარაუდო შედეგები

შეფასებულ იქნა და აღწერილ იქნება შემდეგში.

G.1. ტალღმტეხები (ალტერნატივები 1)

ამ ალტერნატივის თანახმად, უჟონავი ტალღმტეხები აშენებულია სანაპიროს

დინებების დაბლოკვის მიზნით და ტრანსპორტირებით მთელი

ტალღმტეხების სიგრძეზე. შედეგად, სანაპიროს მიმართულიების ნაცვლად

იცვლება ზღვის მიმართულებით. მშენებლობის შემდეგ, მოსალოდნელია

ტალღმტეხების სანაპიროს რეორიენტაცია მიმართულებით რომელიც

ნორმალურია წლის საშუალო ტალღის ენერგიისათვის. რეორიენტაციის გამო,

ტალღმტეხის ზემოთ მიმავალ ნაწილში სანაპირო ზოლი უკან დაიხევს და

ქვემოთა ნაწილში ის შეიცვლება ზღვის მიმართულებით (იხილეთ სურ. G.1).

სურ. G.1 - 2014 – 2044 გეგმის ხედი სავარაუდო სანაპიროს ცვლილების პერიოდისთვის 1ალტერნატივისთვის

ციფრული მოდელის შედეგები (იმავე სურათში ნაჩვენებ სურათზე) 30 წლის

შემდეგ სიმულაცია გვიჩვენებს, რომ ტალღმტეხის ველი განხორციელებული

3.2 და 7.9 კმ-ს შორის ეფექტურია ეროზიის პროცესის დასაბლოკად სანაპიროს

გვერდი 194, 238დან

ამ მონაკვეთზე. 10 წლის შემდეგ მთელი სანაპირო უკვე ორიენტირებულია

მთავარი ტალღის კუთხის პერპენდიკულარულად (285° - 295°). მიუხედავად

ამისა, რადგანაც ტალღმტეხები ვერ აშენდება ჩრდილოეთ ნაწილში კანიონის

არსებობის გამო, მოსალოდნელია დიდი მოცულობის ეროზია 150 მეტრზე 30

წლის განმავლობაში (5მ/წელში). თუ ეს ცვლილებები მოხდება, ძიერი

ეროზიის გამო, მთელი სანაპირო ბოლო კანიონის ქვემოთ დაიკარგება. ეს არის

სანაპიროს ის ნაწილი რომელისაც ყველაზე ხშირად სტუმრობენ ტურისტები

და ახლოსაა მთავარ სასტუმროებთან, ამიტომ ძალიან ღირებულია. გარდა

ამისა, მთელი რიგი ბათუმის შენობებისა იქნება ეროზიის საფრთხის ქვეშ.

ამიტომაც, ჩვენ შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ეს გადაწყვეტა არაა

მიზანშეწონილი.

G.2. პლაჟის გამოკვება სანაპიროს ჩრდილოეთიდან მოპოვებული

მასალით (ალტერნატივა 2)

ამ ალტერნატივის თანახმად, ხრეშის მასალა, რომელიც მოპოვებულია

ბათუმის კონცხთან ახლოს მდებარე სანაპიროს ჩრდილოეთი მონაკვეთიდან,

გადაინაცვლა სამხრეთით, სადაც სანაპიროს კვება ხორციელდება.

სანაპიროს გრადიენტის თანახმად რომელიც დაანგარიშებულია ნალექის

ტრანსპორტირების კვლევისას, არის სანაპიროს გასწვრივ ტრანსპორტირების

კოეფიციენტის ზრდა დაახლოებით 20,000 მ³/წელიწადში არსებული ჯებირის

დასასრულიდან სანაპიროს ჩრდილოეთ მონაკვეთზე (დაახლოებით 3.5კმ). ეს

ნიშნავს რომ სანაპიროს ეროზიის კომპენსირებისთვის რომელიც გამოწვეულია

სანაპიროს გასწვრივ გრადიენტული ტრანსპორტირებით, კვბეის საერთო

მოცულობა 20,000მ³/წელიწადში უნდა განხორციელდეს სანაპიროს ამ

მონაკვეთზე.

ამიტომ, მე-2 ალტერნატივის თანახმად, კვების ოდენობა 20,000³/წელიწადში

განხორციელებულ იქნება ეროზიისაგან დაზიანებულ ტერიტორიაზე. ეს

მოცულობა მოიპოვება სანაპიროს მომატებული ნაწილიდან (დაახლოებით 2კმ

სიგრძე). ეს ხელს შეუწყობს ზედმეტი შენობების სანაპიროზე არსებობას,

რომელსაც შეუძლია გამოიწვევს ბათუმის წყალქვეშა კანიონის

არასტაბილურობები.

ამ ექსკავაციის სქემატიზაცია - კვების პროცესი ნაჩვენებია სურ. G.2, სადაც

მიწის ამოღების ტერიტორია წითლადაა გაფერადებული და დაყრის ადგილი

ყვითლად.

გვერდი 195, 238დან

სურ. G.2 - ექსკავაციის სქემატიზაცია - კვების პროცესი

საბუქსირე გემებით ტრანსპორტირებული ბარჟები იმოძრავებს ჩრდილოეთ

მონაკვეთის გასწვრივ ჯებირების სამხრეთით, საერთო ტერიტორია

დაახლოებით 7კმ, დერეფნის გასწვრივ სადაც წყლის სიღრმეები მერყეობს 2.5-

დან 10 მეტრამდე.

ტერიტორია არაა ჩართული მნიშვნელოვან საზღვაო მოძრაობაში ასე რომ არაა

მნიშვნელოვანი შეზღუდვები სამუშაო ტერიტორიაზე.

ნატანი (ძირითადად ხრეში) მოპოვებულ იქნება სანაპიროს დაახლოებით 2კმ

სიგრძეზე, სანაპიროს ჩრდილოეთ მონაკვეთზე. ხოლო მოსაპოვებელი მასალის

საერთო მოცულობა არის 20000მ³, 10მ³/მ მოპოვებულია თითოეული

მონაკვეთიდან და დაგროვებულია ტრანსპორტირებისთვის (იხილეთ სურ. G.3

below).

გვერდი 196, 238დან

სურ. G.3 - ექსკავაციის სამოქმედო სქემა ნაპირის ჩრდილოეთ ნაწილში

ეს მოპოვებული ნატანის მოცულობა მოთავსებულია სამხრეთი ნაწილის

გასწვრივ, 2კმ სიგრძის მონაკვეთის გასწვრივ, შესაბამისად 10მ³ იქნება

განთავსებული, საერთო მოცულობისთვის 20000 m3 (იხილეთ Fig. G.4 ქვემოთ).

Fig. G.4 - სანაპიროს მონაკვეთის ჩრდილოეთ მონაკვეთის კვების სქემა

მოპოვების განვითარება სანაპირო ზოლზე ნაჩვენებია სურ. G.5.

გვერდი 197, 238დან

სურ. G.5 - სანაპიროს სავარაუდო ცვლილებები 30 წლის განმავლობაში (ლურჯიდან წითლამდე) მე-2 ალტერნატივისთვის

ეს სურათი გვიჩვენებს, რომ ამ კვების მოცულობების საკმარისია სანაპიროს

შესანარჩუნებლად ეროზიული წერტილების ადგილას. ექსკავაციის

ადგილებში, მოპოვებული მასალა (მხოლოდ ხრეში) სანაპიროს შეინახავს

არსბეულ მდგომარეობაში (არც ეროზია/არც მატება)/

ქმედება უნდა დადასტურდეს მონიტორინგის კამპანიით, რომელიც

რეკომენდაციას მორფოლოგიური ცვლილებების მონიტორინგს, რომელიც

გამოწვეულია ექსკავაციით და კვების ოპერაციებით. ამ ტიპის დაგაწყვეტის

არის მოქნილობა, რომელიც შესაძლებელს ხდის ექსკავაციის და დასაყობბეის

ყოველწლიურ მონიტორინგს სადაც საჭიროა ნატანი.

G.3. პლაჟის კვება მდინარიდან ამოღებული მასალით და/ან

ბათუმის სანაპირო სისტემის სხვა გარე წყაროდან

(ალტერნატივა 3)

ამ ალტერნატივის მიხედვით, კვების მასალის ამოღება არ ხდება ბათუმის

კონცხთან ახლოს მდებარე ტერიტორიიდან, არამედ ბათუმის სანაპიროს

სისტემის სხვა გარე წყაროდან.

ტექნიკური, საინჟინრო-ეკონომიკური შეფასების მიხედვით ამ გადაწყვეტისა

ეს ალტერნატივა იქნა დამოუკიდებლად მიღებული, ადგილიდან, საიდანაც

გვერდი 198, 238დან

შესაძლებელია ნატანის ამოღება. ამოღება-დაცლის მოცულობა არის

იდენტური აღწერილისა ალტერნატივაში 2 და ტოლია 20,000 m3/წ.

მოცემული ფოტო სურ. G.6 აღნიშნავს სავარაუდო ცვლილებას სანაპირო

ზოლზე. მთავარი განსხვავება ალტერნატივა 2-სა და 3-ს შორის გახლავთ რომ

სანაპირო ზოლი იზრდება არსებული სიტუაციით (ქმედების გარეშე) თუმცა რა

გახლავთ წარმოდგენილი სანაპიროს უკენ გადაწევის ფაქტები ჩრდილოეთის

მონაკვეთზე გამოწვეული ამოღების ოპერაციებით, რადგან წყარო ნატანისა

არის ბათუმის სანაპირო სისტემის გარეთ.

მაჩვენებლით დადასტურებულია რომ სანაპირო ცვლილებები ბათუმში

ამჟამად შემცირებულია მინიმუმამდე სამხრეთის ნაწილში რაც გამოწვეულია

კვების დანერგვით, თუმცა მთლიანი ჩრდილოეთის შენაკადი ჯერკიდევ

იზრდება რადგან ნატანის ამოღება არ ხდება ამ მონაკვეთიდან. არ არის

გადაჭრილი კანიონებზე აკუმულირების პრობლემა.

სურ. G.6 - სავარაუდო ცვლილებები სანაპიროს მომავალ ი 30 წ(ლურჯიდან წითელ

ფერში ) ალტერნატივა 3.

G.3.1. დასკვნა

მოდელირების კვლევებით სამ შემოთავაზებულ ალტერნატივაზე აღნიშნულია

რომ ტალღათმჭრელის მშენებლობა სანაპიროს გასწვრივ არ არის ტექნიკურად

გვერდი 199, 238დან

გამართლებული, რადგან ის იწვევს სერიოზულ ეროზიას ქვედადინებაზე

ბოლო ტალღათმჭრელისა, სვარაუდო ეროზიის მქს. მაჩვენებლით 150 m - 30

წელიწადში (5 m/წ). თუ ეს ცვლილებები განხორცილედება, სუსტი ეროზიის

გამო, მთლიანი პლაჟი 600 m სიგრძეზე დაიკარგება, სანაპიროს შესართავზე,

მთავარ სასტუმროებთან ახლოს, ადგილი რომელსაც ტურისტები ყველაზე

ხშირად სტუმრობენ და ასევე საკმაოდ ფასობს. ასევე ქალაქ ბათუმში ბევრი

შენობა იქნება საფრთხის ქვეშ ეროზიის გამო.

ასევე შეგვიძლია დავასკვნათ რომ ეს გადაწყვეტა არ არის გონივრული

ტექნიკური გადმოსახედიდან. შესაძლო ალტერნატივა ამ გადაწყვეტაზე

შეიძლება იყოს ტალღათმჭრელის სქემისა და ჩვეულებრივი კვების შერწყმა

მიმდინარე ეროზიის ნაწილში. თუმცა ღირებულება გათვლილი დიდი

ტალღათმჭრელის სქემაზე და მისი შერწყმა კვების ოპერაციასთან არ ხდის ამ

ალტერნატივას მიმზიდველს ეკონომიკური გადმოსახედითაც.

რაც შეეხება 2 და 3 ალტერნატივებს, ძირითადად ორივე მისაღებია.

უზრუნველყოფილი ინფორმაციის მიუხედავად მიღებული ბოლო

შეხვვედრებზე კლიენტთან და გარემოსდაცვით ექსპერტებთან, არ იქნება

შესაძლებელი ნებისმიერი მასალის ამოღება მდ.ჭოროხიდან ახლო მომავალში,

არც მიმდებარე ტერიტორიის სხვა მდინარეებიდან (მაგ. ნატანები) თუმცა

ინფორმაციის მიხედვით წარმოდგენილი აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის

გარემოსდაცვითი დეპარტამენტის მიერ, ახალი დამბა რომელიც მდებარეობს

საქართველოს ტერიტორიაზე 15 km-ზე მდინარის შესართავიდან, უნდა

დასრულდეს დაახლ. 4 წელიწადში. ადგილობრივი მმართველობა გეგმავს

ამოღებას დიდი ოდენობით მასალისა დამბის უკან მდებარე ტერიტორიიდან

რომელიც დაიტბორება მანამ სანამ დამბა ამუშავდება. დიდი ოდენობა ეს

მასალა (დაახლ. 2 მლნ. m3) შესაძლებელია შეგროვდეს და იქნას გამოყენებული

სხვადასხვა მიზნებისთვის (მაგ. პლაჟის კვება). ეს შესაძლებლობა ამჟამად არ

დამტკიცებულა, ასევე ალტერნატივა 3, ტექნიკურადაც რომ იყოს

გამართლებული, არსებული სიტუაციით მაინც არ იქნება გონივრული.

ერთადერთი გადაწყვეტა რომელიც არის მდგრადი ტექნიკური და ასევე

ეკონომიკური კუთხით გახლავთ ალტერნატივა 2. ეს გადაწყვეტა შემდეგ იქნა

დანერგილი.

გვერდი 200, 238დან

H. ინფორმაციის გამოქვეყნება, კონსულტაცია და

მონაწილეობა

საქართველოს კანონმდებლობას და ADB მოთხოვნებს რომ შეესაბამებოდეს, ასევე

უზრუნველყოფილ რომ იყოს მნიშვნელოვანი კონსულტაციები, ამისთვის შემდეგი

ქმედებები განხორციელდა. ძირითადი დაინტერესებული მხარე უკვე ცნობილია და

კონსულტაციები IEE-ს მომზადების პერიოდში და ნებისმიერი სხვა, რაც პროექტის

განხორციელების დროს განისაზღვრა პროცესი შემოვა სამომავლოდ. ამ პროექტის

დაინტერესებული მხარე სულ მცირე უნდა მოიცავდეს:

ხალხი, ვინც ცხოვრობს და მუშაობს სამშენებლო ობიექტებთან ახლოს ბათუმში;

MDF, როგორც განხორციელების სააგენტო;

სხვა სამთავრობო მარეგულირებელი დაწესებულებები;

სასტუმროების მფლობელები და მენეჯერები;

სხვა საზოგადოების წარმომადგენლები;

ბენეფიციარის საზოგადოება ძირითადად ბათუმში.

მსესხებელი / კლიენტი კონსულტაციას გადის დაზარალებულ მოსახლეობასთან და

სხვა დაინტერესებულ მხარეებთან, მათ შორის საზოგადოებასთან და ხელს უწყობს

მათ ცნობიერებაში. კონსულტაციების პროცესი (i) პროექტის მოსამზადებელ ეტაპზე

ადრიანად იწყება და ხორციელდება მიმდინარე სამუშაოების საფუძველზე მთელი

პროექტის ციკლის ფარგლებში; (ii) უზრუნველყოფს შესაბამისი და ადეკვატური

ინფორმაციის დროულ გამოქვეყნებას, რაც გასაგები და ხელმისაწვდომია

დაზარალებული ადამიანებისათვის; (iii) ხორციელდება თავისუფალ გარემოში

დაშინების ან იძულების გზით; (iv) არის გენდერულ/ინკლუზიური და საპასუხო,

საჭიროებების მიხედვით მორგებული ხელმოკლე და სოცილაურად დაუცველ

ჯგუფებზე; და (v) საშუალებას აძლევს ყველა შესაბამისი აზრის მქონე ადამიანების

ჩართულობას და სხვა დაინტერესებული მხარეების გადაწყვეტილებებს, როგორიცაა

პროექტის დიზაინი, შემარბილებელი ღონისძიებები, განვითარების სარგებლობისა

და შესაძლებლობების, ასევე განხორციელების საკითხების გაზიარებაში.

თანდართული დოკუმენტები

IEE -ის ელექტრონული ვერსია განთავსდება ბათუმის მუნიციპალიტეის ვებ-

გვერდზე.

გარემოსდაცვლითი დოკუმენტაცის დაბეჭდიი ეგზემპლიარი (IEE -პროექი და

რეზიუმე) განთავსდება:

გვერდი 201, 238დან

ბათუმის მუნიციპალიტეტში;

გარემოს დაცვის სამინისტროს ლიცენზირებისა და ნებართვების განყოფილებაში

H.1. კონსულტანტების შეხვედრა

2014 წლის 17 ნოემბერს 12:00 საათზე გაცნობითი სახის შეხვედრა გაიმართა;

შეხვედრა ს ესწრებოდნენ შემდეგი წარმმადგენლები:

ADB: მედგარ ჭელიძე, თეა პაპუაშვული;

MDF: გიორგი ამაშკელი, ირაკლი ფარესაშვილი, ნათია

პეიტრიშვილი, თორნიკე თორაძე, პაატა იაკობაშვილი, ნიკოს

პაპუნიდი, ანა რუხაძე;

კონსულტანტი ტექნიტალი: ალბერტო სკოტი; მარია დი ლეო;

ქვე-კონტრაქტორი დელტარესი: ალესიო ჯიარდინო, მარკ დე ბელ;

ქვე-კონტრაქტორი სონდერსი: რიჩარდ სინდერსი, დაჩი პაპაშვილი

კონსულტანტი, გუნდის ლიდერი ბატონი ალბერტო სკოტი გაეცნო საკონსულტაციო

ჯგუფს და შეიტყო რომ, მათ უკვე დაწყებული ჰქონდათ მიღებული დოკუმენტაციის

ანალიზი. ითქვა, რომ ისტორიული ინფორმაციების შეგროვება და ცოდნა ძალიან

მნიშვნელოვანი საკითხს წარმოადგენდა. წინანდელი შესწავლა აღმოჩნდა ლოგიკური

და სრულყოფილი და ადრინდელი შემოთავაზებული სანაპირო დაცვის იდეები

დახარისებულია.

არსებული მდგომარეობის შესახებ გარკვეული ტექნიკური განხილვა და შესაძლო

გადაწყვეტილებები გაგრძელდა, მათ შორის აღსანიშნავია, რომ ახალი მასალების

(ქვიშა) შეცნობა სანაპიროზე შეიძლება სარისკო აღმოჩნდეს,აქედან გამომდინარე,

ბუნებრივი მასალა გამოიყენება პრივილეგირებული უნდა იყოს. გაიმართა დისკუსია

კვებასა და შესაძლო კვების წყაროს თაობაზე. სრტუქტურას რაც შეეხება,

კონსულტანტმა შემოგვთავაზა ხის ხიმინჯებიანი ზვირტმჭრელის გამოყენება; ასევე

სხვა ტიპის სტრუქტურების შესაძლო გამოყენება (ზვირთმჭრელები ზემოდან

ბეტონის ფეხით სავალი ბილიკით, ასევე განიხილეს წყალქვეშა ტალღამჭრელი,

ფოლადის ხიმიჯებით, ბადითა და ლოდებით დამზადებული შედგენილი

სტრუქტერები).

და ბოლოს, კონსულტანტს დაევალა დოკუმენტაციის კრებულის საჭიროებისამებრს

უზრუნველყოფა დეკემბრის დასწყისში ან ნოემბრის ბოლოს ADB

პროცედურებისათვის. სამშენებლო სამუშაოებისათვის თანხა ჯერ კიდევ არ

დაფინანსებულა მას შემდეგ რაც ის განიხილება SUTIP პროექტის 4 ტრანშეს

მიხედვით.

შემოტანილი დოკუმენტაცია უნდა მოიცავდეს:

გვერდი 202, 238დან

საწყის ხარჯთაღრიცხვას და ეკონომიკურ შეფასებას;

IEE საბაზისო კვლევას;

პროექტის რეზიუმეს;

განსახლების სამოქმედო გეგმა - შესაძლოა საჭირო იყოს სამშენებლო

სამუშაოებისათვის.

მხარეები შეთანხმდნენ, რომ პროექტის სოციალურ-ეკონომიკური შეფასება და

ეკოლოგიური მდგრადობა წინასწარი დონეზე შეიძლება ნოემბრის ბოლოს იყოს

გათვალისწინებული მიმდინარე ფასებში და ADB სახელმძღვანელოს შესაბამისად;

დეტალური ინფორმაცია პროექტის გრაფიკის მიხედვით მოგვიანებით იქნება

უზრუნველყოფილი. ამ გაგებით, გადაწყდა, რომ საჭირო დოკუმენტაცია ნოემბრის

ბოლოსათვის იქნეს უზრუნველყოფილი, რომელიც პროექტის გადაწყვეტილებით

2012 წელს Arcadis-ის მიერ შემოთავაზებულს მიესადაგება.

კვლევა უკვე განხილული იყო; წინაწინ დაგეგმეს, რომ საერთაშორისო კვლევის

გუნდი დაექირავებინათ და ობიექტზე გასვლა შეძლებისდაგვარად 23 ნოემბერს

დაეწყოთ. საინჟინრო გეოლოგიური კვლევა ჩატარდება ადგილობრივი მკვლევარის

მიერ, რომელიც მალე უნდა დაინიშნოს.

წამოიჭრა ინფორმაციის ოპერატიულად მიღებისა და მონაცემების მნიშვენლობის

საკითხი. ამ მიზნით MDF-ის წარმომადგნელები დადგენილი წესით თავად მოაწყობენ

შეხვედრას ადგილობრივ თვითმმართველობასთან, რათაყველა საჭირო მონაცემები

შეგროვდეს, რომელიც გათვალისწინებულ დოკუმენტაციაში არ იყო შესული.

ბათუმში ვიზიტი დაიგეგმა მომდევნო დღეს; ამ ვიზიტის დროს MDF-მა

ხელმისაწვდომი გახადა წარმომადგენლების კონსულტანტთან შეხვედრა და

ბათუმის ადგილობრივ თვითმმართველობასთან შეხვედრა მოაწყო.

არაერთი შეხვედრა შედგა ბათუმში, გარემოსდაცვის და ბუნებრივი რესურსების

დირექტორიატში/გამგებლობაში.

პირველი შეხვედრა შედგა 18 ნოემბერს 16:00 საათზე, რომელსაც ესწრებოდნენ

ავტონომიური ოლქის გარემოსდაცვის და ბუნებრივი რესურსების

დირექტორიატი/გამგებლობის წარმოამდგენლობა:

აჭარის წარომადგენლობა: ვახტანგ ბაგრატიონი, ნოდარ კონცელიძე

გარემოს ეროვნული სააგენტო: საშა ხორავა

MDF/მგფ: დავით ჯინჭარაძე, დავით ტაბიძე

კონსულტანტი „ტექნიტალი“: მარია დე ლეო

ქვე-კონტრაქტორი „დელტარესი": ალესიო ჯიარდინო, მარკ დე ბელი

გვერდი 203, 238დან

ქვე-კნტრაქტორი“სონდერს გრუპი“:ამირან აზმაიფარაშვილი, ალექსანდრე

აბზიანიძე

კონსულტანტმა ბათიმეტრიაზე, ქარზე, ტალღებზე და დონეებზე, ასევე ამჟამინდელი

და გასული წლის ბოლო პერიოდში ბათუმის სანაპიროზე განხორციელებულ

სამუშაოებთან დაავშირებით მხარდაჭერა მოითხოვა.

რაც შეეხება მეტეოროლოგიურ მონაცემებს, მომდევნო დღეს მეტეოროლოგიის

სააგენტოში, რომელსაც ქარის, ტალღის და დონების შესახებ ყოველწლიური

მონაცემები გააჩნია, შეხვედრა შედგა.

ბათიმეტრიული მონაცემები (ციფრულ ფორმატში) ადგილზეა შესაძლებელი,

რომელიც აჭარის გარემოსაცვის და ეროვნული სააგენტოს ხელმძღვანელობის მიერ

არის უზრუნველყოფილია, კვლევა ჩატარებულია 2007 და 2012 წლებში.

სანაპირო ტერიტორიაზე მდებარე ნაკლებად მნიშველოვანი კვების მასალის

მონაცემები ასევე უზრუნველყოფილია ელექტრონულ ფორმატში აჭარის გარემოს

დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების ხელმძღვანელობის მიერ; მათ შეაჯამეს

ინერტული/ნაკლებად მნიშვნელოვანი კვების მასალის მოცულობები, რომელიც

სანაპირო ზოლზე უკვე განთვსებულია 2009 წლიდან. საკონსულტაციო ჯგუფს

აცნობეს რომ, მეორე კონსულტანტების მიერ განხორციელებული კვლევების

შესაბამისად, 100.000 m3 ინერტული მასალის მოცულობა საჭიროა იმისათვის, რომ

შევინარჩუნოთ სანაპირო; აქედან გამომდინარე, ასეთი მოცულობები მოთავსებულია

ყოველწლიურად, ჩვეულებრივ აეროპორტის სიახლოვეში.

ასევე აღინიშნა, რომ ინერტული მასალის კვების ნედლეული ჭოროხიდან არის

აღებული და ეს არის ერთადერთი ხერხი, რომელიც დღსდღეობით შეიძლება ხრეშის

მასალის მოპოვებით მდინარე დელტიდან; სხვა მიზნებისათვის (მაგ: მშენებლობა)

კარიერები მდინარე ჭოროხის შესარვიდან მხოლოდ 20 კმ-ის დაშორებით

დისტანციებზე გაიხსნება. ამჟამად დაახლოებით 90.000 m3 განთავსებული.

თუმცა, ეს ზომა შეიძლება მეტი აღარ იყოს ხელმისაწვდომი მას შემდეგ, რაც

მდინარეზე ახალი კაშხალის მშენებლობაა (4 - 5 წელი) გათვალისწინებული

დაახლოებით 15 კმ-ის დაშორებით მდინარე შესართვიდან. მდინარედან

შესაძლოა ხრეშის მასალის მოპოვება და დასაწყობება (დაახლოებით1 million m3),

მომავალში გამოსაყენებლად როგორც ნაპირის მკვებავი მასალა, სანამ ეს

ტერიოტია დაიტბორება კაშხლების მშენებლობით.

მდინარე ჭოროხიდან მოპოვებული ხრეშის სიმცირის გამო სანაპიროს

გამოსაკვებად, ინერტული მასალის მოპოვება შეიძლება მდინარე ნატანებიდან;

მაგრამ ღირებულება აშკარად გაიზრდება. ამჟამად საშუალო 1m³ ინერტული

გვერდი 204, 238დან

მასალის ფასი1 5 -16 ლარს უტოლდება ბათუმში, თუ მდ. ჭოროხიდანაა

აღებული, 32 ლარი სესხის სსახით მთების ობიეტქებიდან..

საკონსულტაციო ჯგუფს ასევე აცნობეს, რომ დაცავი დამბა (L=500m, Width-15-20m)

ნამსხვრევი ქვებისან იყო აგებული (საქნაპირდაცვის პროექტის მიხედვით),

ადლიაში. ამას ნახავენ ობიექტის მონახულების პერიოდში, რომელიც

მომდევნო დღეს არი დაგეგმილი.

კონსულტნტს შეატყობინეს, რომ პროექტის გაფართოება უნდა დაიწყოს

დაგეგმილი ინტერვენციების ზედა ზღვარიდან (მიწის დამჭერი მშენებარე

ბარიერები), რომელიც თითქმის ემთხვევა აეროპორტის შემოვლით გზას

ჩრდილოეთით; სანაპირო გაფართოება აქედან სამხრეთით, მათ შორის

მდინარე ჭოროხის დელტა, არ უნდა იყოს შესული კონსულტანტის

შესასრულებელ სამუშაოთა ფარგებში.

ბოლოს კონსულტანტმა მოითხოვა ნფორმაცია ამ პროექტის ზონაში ბინადარი

სახეობების შესახებ. შეთანხმდენე, რომ ფლორისა და ფაუნის შესახებ

მონაცემები უზრუნველყოფილი იქნება მომდევნო შეხვედრაზე, რომელიც

ჩატარდება აჭარის გარემოსდაცვისა და ბუნებრივი რესურსების

დირექტორიატში (19.11.2014).

გარემოზე ზემოქმედების შეფასების გეგმები ბათუმის აეროპორტისა და

ბათუმის ნაგავსაყრელისათვის უზრუნველყოფილი იქნება იმავე დღეს

(19.11.2014) აჭარის გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების

ხელმძღვანელობის მიერ.

19 ნოემბერი 2014 მორიგი შეხვედრა გაიმართა გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი

რესურსების სამინისტრო.

მეტეოროლოგიურ სააგენტოში, საკონსუკტაციო გუნდს აცნობეს, რომ ტალღის

მონაცემები ყოველდღიურად აღირიცხებოდა ვიზუალური დაკვირვების

სახით, ხოლო ქარისა და დონის ზღვარის რეგისტრაცია იწერება 3 საათის

ინტერვალით, ბათუმის კონცხზე მდებარე უბანზე: პორტთან მდებარე

ძეგლთან ახლოს ანემომეტრი/ქარმზომი; პორტის გარეთ ლიანდაგი დონეზე

(ზუსტი ადგილები მითითებულია რუკაზე).

კონსულტანტს ეცნობა, რომ ასეთი მონაცემები შეიძლება წარმოდგენილი იყოს

გარემოსდაცვითი სააგენტოს მიერ, საფასურის გადახდით.

შეთანხმებისამებრ ფლორისა და ფაუნის დოკუმენტაცია ელექტრონულად იყო

უზრუნველყოფილი და ასევე განხორციელდა გარემოზე ზემოქმედების შეფასების

ანგარიში ნაგავსაყრელისათვის აეროპორტთან ახლოს.

გვერდი 205, 238დან

2014 წლის 20 ნოემბერს გარემოსდაცვით და ეროვნული რესურსების სააგენტოს

დირექტორიატში გაიმარათა შეხვედრა, რომელსაცა ესწრებოდნენ შემდეგი

წარმომადგენლები:

აჭარის წარმომადგენლობა: ვახტანგ ბაგრატიონი, ვახტანგ წულაძე

კონსულტანტი „ტექნიტალი“: მარია დე ლეო

ქვე-კნტრაქტორი“სონდერს გრუპი“: ამირან აზმაიფარაშვილი, ალექსანდრე

აბზიანიძე

არქიტექტურისა და ურბანული დაგეგმარების სააგენტო: შალვა ჭურიძე, მინდია

მურვანიძე

ბატონმა მურვანიძემ, ბათუმის არქიტექტურის სააგენტოს მთავარმა არქიტექტორმა ამ

პროექტში ჩართვისა და კონსულტანტებთან თანამშრომლობის სურვილი გამოთქვა.

ბოლოს მოითხოვა თვის ანგარიშები, ტექნიკური დავალება და საწყისი ანგარიშგება,

რომელიც წარდგენილი იყო პროექტის ავტორის/ზედამხედველის მიერ.

მან ასევე მოითხოვა კონსულტანტის გამოცდილების დამადასტურებელი

დოკუმენტაცია, სადაც ჩანს სანაპირო დაცვის სტრუქტურების პროექტირება;

დოკუმენტაცია უზრუნველყოფს მტკიცებულება ის დარწმუნებული იყო, რომ ასეთი

ინფორმაცია უზრუნველყოფილი იქნება მისთვის. მას გარანტია მისცეს, რომ ასეთ

ინფორმაციას წარუდგენდნენ.

საკონსულტაციო ჯგუფმა ითხოვა სანაპიროზე შემდგომი სამუშაოების დაგეგმვა,

რათა გაეთვალისწინებინათ სანაპირო სტრუქტურების პროექტში. ითქვა, რომ ზღვაში

და სანაპირო ზოლზე არანაირი სარეკონსტრუქციო სამუშაოები დაგეგმილი ჯერ არ

იყო. შესაძლოა სანაპიროზე რამდენიმე დროებითი შენობა, როგორებიცაა კაფე ან ბარი

აეშენებინათ.

ბ-ნ მურვანიძემ გვაცნობა, რომ მთავრი დაგეგმილი საქმე დამუშავების პროცესშია,

მაგრამ ეს ჯერჯერობით არ არის ხელმისაწვდომი.

მან ასევე მოითხოვა, რომ ბათუმის პიკთან ახლოს მდებარე არსებული

ტალღამჭრელის რეაბილიტაცია, რომელიც საკმაოდ ძველია (იგი თარიღდება მე -19

საუკუნის ბოლო პეროპდით) კონსულტანტს თავის პროექტში შეეტანა. სასურველი

იქნებოდა მისი ტურისტული მიზნებისათვის გამოყენება.

გვერდი 206, 238დან

H.2. შეხვედრის ოქმი

გვერდი 207, 238დან

გვერდი 208, 238დან

გვერდი 209, 238დან

გვერდი 210, 238დან

გვერდი 211, 238დან

გვერდი 212, 238დან

გვერდი 213, 238დან

გვერდი 214, 238დან

გვერდი 215, 238დან

გვერდი 216, 238დან

გვერდი 217, 238დან

I. საჩივრების დაკმაყოფილების მექანიზმი

რამდენადაც სამუშაოები სრულდება დასახლებულ ტერიტორიაზე, ზეგავლენის

უმეტესობა დაკავშირებულია მშენებლობასთან და აქედან გამომდინარე მოსალოდნელია,

რომ არასწორმა ან არაადექვატურმა გარემოს დაცვის გეგმამ შეიძლება მიგვიყვანოს

ადგილობრივი მოსახლეობის შეწუხებამდე და დისკომფორტამდე მშენებლობის

განმავლობაში. იმისათვის რათა უზრუნველყოფილი იყოს პირდაპირი არხი პროექტის

ხელმძღვანელობასთან დასკავშრებლად იმ პირებისთვის ვინც განიცდის ზეგავლენას და

რომ ჰქონდეთ თავიანთი საჩივრები ჩაწწერილი და დაკმაყოფილებული დროის სათანადო

მონაკვეთში, მგფ-ი დააწესებს საჩივრების დაკმაყოფილების მექანიზმს. საჩივრების

განყოფილება და საჩივრის დაკმაყოფილების კომისია დაარსდება ბათუმის

მუნიციპალიტეტში და იფუნქციონირებს მშენებლობის მთელი პერიოდის განმავლობაში.

ორი სცენარი შეიძლება გამოიყოს: ა) შემთხვევითი გარემოს დაბინძურება, ბ)

ჯანმრთელობის, საკუთრების დაზიანებასთან ან სხვა საჩივრებთან დაკავშირებული

ინდივიდუალური პრეტენზიები

ა)გარემოს შემთხვევითი დაბინძურების შემთხვევაში ადგილობრივი/საერთაშორისო

გარემოსდაცვითი ორგანოები (გარემოსა და ტექნიკური უსაფრთხოების სახელმწიფო

ინსპექტორატი) უნდა იყოს პირდაპირ ინფორმირებული და დაწყებული უნდა იქნას

კანონიერი პროცედურები.

გვერდი 218, 238დან

ბ) საჩივრების განყოფილება ბათუმის მუნიციპალიტეტში მიიღებს საჩივრებს გარემოს

უსაფრთხოების საკითხებთან დაკავშირებით პროექტის განხორციელების პერიოდში.

ქვემოთ მოცემულია საჩივრების დაკმაყოფილების მექანიზმის სამი ეტაპი. მიღებული

საჩივრები და გატარებული ზომები შეტანილი იქნება გარემოს მონიტორინგის ანგარიშში,

რომელიც წარედგინება ADB-ს.

(i)საჩივრების განყოფილების მიერ მიღებული პრეტენზიები (წერილობითი ან სიტყვიერი)

დარეგისტრირდება მონაცემთა ბაზაში და მითითებული იქნება საჩივრის მიღების

თარიღი, განყოფილება მიწვდის ინფორმაციას მომჩივანს იმ ვადების თაობაზე, რის

განმავლობაშც იქნება ზომები მიღებული პრობლემის აღმოსაფხვრელად.

გვერდი 219, 238დან

(ii) საჩივრების განყოფილება და ინვესტირების პროგრამის მენეჯმენტის ოფისი

შეისწავლის საჩივარს მისი საფუძვლიანობის დასადგენად და შეაფასებს არის თუ არა

პრობლემის წყარო პროექტის საქმიანობით გამოწვეული, თუ უსაფუძვლოა, საჩვრების

განყოფილება შეატყობინებს მომჩივანს და შეიძლება ასევე ურჩიოს სათანადო ორგანო,

ვისაც შეიძლება მიმართოს.

(iii) თუ საჩივარი საფუძვლიანია, საჩივრების განყოფილება შეამოწმებს პროექტის გარემოს

მართვის გეგმას იყო თუ არა აღნიშნული საკითი იდენტიფიცირებული და

შემომასუბუქებელი ღონისძიებები თუ იყო გათვალისწინებული, თუ ასეა, საჩივრების

განყოფილება და ინვესტირების პროგრამის მენეჯმენტის ოფისი მიმართავს სამშენებლო

სამუშაოების კონტრაქტორს მიიღოს დაუყოვნებლივ ზომები გარემო მართვის გეგმის

შესაბამისად.

(iv) თუ ეს იყო გაუთვალისწინებელი საკითხი, მაშინ ინვესტირების პროგრამის

მენეჯმენტის ოფისი განსაზღვრავს შემამსუბუქებელ ზომებს და აცნობებს კონტრაქტორს

შესაბამისად და უნდა იყოს მიღებული კორექტირების ზომები და უნდა მომზადდეს

შესაბამისი გეგმა.

(v) საჩივრების განყოფილება განიხილავს კონტრაქტორის პასუხს კორექტირების

ქმედებებზე და აცნობებს სიახელეებს მომჩივანს ორ კვირაში.

(ix) თუ მომჩვანი ქმედებებით ან მიღებული გადაწყვეტილებით უკმაყოფილოა, მას

შეუძლია მიმართოს ქალაქში დაარსებულ საჩივრების დაკმაყოფილების კომიტეტს (იხ.

ქვემოთ).

საჩივრების დაკმაყოფილების კომიტეტი - საჩივრების დაკმაყოფილების კომიტეტი

იქნება დაარსებული რომ მოაგვაროს პირველ ეტაპზე გადაუჭრელი პრობლემები და ის

იფუნქციონირებს მსენებლობის პერიოდში და ექნება მოსმენები საჭიროებისამებრ.

აღნიშნულ კომიტეტს ეყოლება სულ მცირე შემდეგი წევრები:

თავჯმდომარე, ბათუმის მუნიციპალიტეტი ან თავმჯდომარის მიერ

ნომინირებული არჩეული წევრი

მგფ-ის წარმომადგენელი

მოსალოდნელი ზემოქმედების გათვალისწინებით, არ არის მოსალოდნელი, რომ არის

რაიმე სავარაუდო საკითხი, რომელის დარჩება გადაუჭრელი პროცესის მეორე ეტაპზე.

უკმაყოფილების მოულოდნელ შემთხვევაში მეორე ეტაპის შემდეგ, მომჩივანს შეუძლია

მიმართოს ADB-ს. ADB-ს ადგილზე აქვს სისტემა ADB-ს ანგარიშვალდებულების

მექანიზმის ფარგლებში, სადაც ხალხმა, ვისზეც ADB-ს მხარდაჭერით

განხორციელებულმა პროექტებმა უარყოფითად იმოქმედა, შეუძლიათ დააფიქსირონ

საკითხი და იპოვონ თავიანთი პრობლემის დამაკმაყოფილებელი გადაწყვეტა.

დაზარალებულმა პირმა შეიძლება თავისი საჩივარი დააფიქსიროს (ელ-ფოსტით, ფაქსით,

ფოსტით ან ადგილზე მიტანით):

პროექტის სპეციალური ფასილიტატორის ოფისში, ADB, ADB-ს გამზირი #6

ქალაქი მანდალუონი, 0401, მეტრო მანილა, ფილიპინები

ტელ: (63-2) 632-4825; ფაქსი: (63-2) 636-2490; ელ-ფოსტა: spf@adb.org

ან

საქართველოს რეზიდენტის მისია, რომელიც საჩივარს გაუგზავნის პროექტის

სპეციალური ფასილიტატორის ოფისს OSPF

გვერდი 220, 238დან

საზოგადოების ლიდერები იმოქმედებენ როგორც არაფორმალური მედიატორები

საჩივრების შემთხვევაში. თუმცა AP-ებს აქვთ საშუალება აირჩიონ ხვა წარმომადგენელი

ან პირდაპირ დაუკავშრდნენ საჩივრების მოგვარების კომიტეტის თანამშრომლებს,

რომლებიც დანიშნული არიან საჩვრების მოსაგვარებლად. ყველა საჩივარი და მათი

მოგვარების პროცესი უნდა იყოს დოკუმენტირებული.

არასამთავრობო ორგანიზაციები მონიტორინგს გაუწევენ საჩივრების გადაწყვეტის

მოლაპარაკებებს, დაეხმარებიან საჩივრის არბიტრაჟში, გაზრდიან სახალხო ცნობიერებას.

AP-ები ინფორმირებული უნდა იყვნენ, რომ პრობლემების შემთხვევაში ადგილობრივ

ადმინისტრაციასთან მათ შეუძლიათ მიმართონ NGO შტატს ან მშენებლობის

ზედამხედველობის კონსულტანტს რათა თვალყური მიედევნოს საჩივარს.

საჩივრის მექანიზმი შექმნილია ხანგრძლივი სასამართლო პროცედურების თავიდან

ასაცილებლად, მაგრამ არ ზღუდავს მოალაქი უფლებას წარადგინოს შემთხვევა პირდაპირ

სასამართლოში საჩვრის პროცესის პირველივე ეტაპზე.

ADB არ არის პირდაპირ საჩივრის პროცედურის ნაწილი, მაგრამ უნდა მიიღოს

ანგარიშები, რომელი საჩივარი იყო მიღებული და და როგორ მოხდა მათზე თვალყურის

მიდევნება/აღმოფხვრა.

AP-ებს სეიძლება ქონდეთ წვდომა ADB-ს ანგარიშვალდებულების მექანიზმზე ნებისმიერ

ეტაპზე (http://www.adb.org/documents/accountability-mechanism-policy-2012)

გვერდი 221, 238დან

მშენებელმა უნდა შეიტანოს საჩივრების მექანიზმის უზრუნველყოფა ბიუჯეტში.

გვერდი 222, 238დან

J. გარემოს დაცვის მართვის გეგმა

J.1. ზემოქმედების რეზიუმე

აღნიშნული პარაგრაფი აღწერს იმ უარყოფით გავლენასა და რისკებს, რომელიც

იდენტიფიცირებულია როგორც მნიშვნელოვანი გარემოს სავარაუდო ზემოქმედებით ან

სხვა ეკოლოგიური პრბლემებით, რომელიც აღწერილია E თავში. გარემოსდაცვითი

საკითხები, რომელიც საჭიროებს გარემოსდაცვითი მართვის გეგმას არის შემდეგი:

- ჰაერის ხარისხი;

- ხმაურის დონე;

- ნიადაგი;

- ეკოლოგია და;

- სოციალური ასპექტი

შემდეგი ცხრილი აჯამებს მნიშვნელოვან უარყოფით გავლენასა და რისკებს

დაყოფილს კომპონენტებად; ბოლო სვეტში მოხსენებულია რისკის შეფასება

გამოხატული ხარისხობრივი კოდიფიკაციი მიხედვით:

- ზემოქმედების შემარბილებელი: შექცევადი მნიშვნელოვანი გავლენა გარემოზე,

ნაკლებად სავარაუდოა, მაგრამ გონივრულია, რომ მოსალოდნელია მოხდეს, რისკი

შეიძლება მიღებულ იქნას ზემოქმედების შემარბილებელი განსაზღვრული პირობებით.

- მისაღებია: სექცევადი ზომიერი ზემოქმედება გარემოზე, ნაკლებად სავარაუდოა

რომ მოხდეს, მაგრამ შესაძლებელია; რისკი სეიძლება მიღებულ იქნას შემდგომი

ქმედებების გარეშე.

გვერდი 223, 238დან

ცხრ. J.1: გარემოზე ზემოქმედების რეზიუმე

კომპონენტი ზეგავლენა წყარო ფაზა რისკი

ჰაერი ჰაერის ხარისხი სამუშაოებით გამოწვეული

გაზისა და მტვერის ემისია

მშნებლობა მისაღებია

შემსუბუქებით

ხმაური ხმაურის დონე სამუშაოებით გამოწვეული

ხმაურის ემისია

მშნებლობა მისაღებია

შემსუბუქებით

ეკოლოგია

მტკნარი წყლის

ჰაბიტატის

დაკარგვა

მდინარის ექსკავაცია (ფსკერის

ჰაბიტატის დანაკარგი)

მშნებლობა მისაღებია

დარღვევა

ჰაერის/ხმაურის

ზეწოლის გამო

სამშენებლო ეზოს არსებობა

(არსებულ

ბიოტაზე/ფრინველთა

დაბინავებაზე ზემოქმედება)

მშნებლობა მისაღებია

შემსუბუქებით

სოციალური

ასპექტები

დარღვევა

ჰაერის/ხმაურის

ხარისხის გამო

სატვირთო მანქანების

მოძრაობა (რისკი

მოსახლეობისთვის)

მშნებლობა მისაღებია

გვერდი 224, 238დან

J.2. შემოთავაზებული შემარბილებელი ღონისძიებების აღწერა

ცხრ. J.2: შემარბილებელი ზომები და მონიტორინგის აქტივობები

პროექტის ეტაპი პროექტის

საქმიანობა

პოტენციური

ზემოქმედება

გარემოზე

შემოთავაზებული შემარბილებელი

ზომები

ხარჯთაღრიცხ

ვა

მონიტორინგ

ის აქტივობა

ობიექტი ვადები

მშენებლობის

წინა პერიოდი

ობიექტის

მომზადება:

მასალებისა

და

აღჭურვილობ

ის სადგომი

ადგილი და

სანაპიროს

წვდომი

ადგილები

ხმელეთის

ჰაბიტატის

შესაძლო მოხსნა

ობიექტი რეაბილიტირებულია სანამ

კონტრაქტორი დატოვებს ობიექტს

სამშენებლო სამუშაოების დასრულების

შემდეგმცენარეთა დარგვა და ობიექტის

სტაბილიზაცია ნებისმიერი ბუნებრივი

სახეობების შეცვლის ჩათვლით

შეტანილია

სამშენებლო

კონტრაქტში

არ არის სანაპირო

ზოლის

გასწვრივ

პირველი თვე

გვერდი 225, 238დან

პროექტის ეტაპი პროექტის

საქმიანობა

პოტენციური

ზემოქმედება

გარემოზე

შემოთავაზებული შემარბილებელი

ზომები

ხარჯთაღრიცხ

ვა

მონიტორინგ

ის აქტივობა

ობიექტი ვადები

მშენებლობა ექსკავაცია,

ქვების

დალაგება,

სანაპიროს

კვება

დაღვრა პროტოკოლი აღჭურვილობის

რუტინული ინსპექტირებისა და

შეკეთების, ტექნიკური მომსახურებისა

და საწვავით მომარაგებისთვის იქნება

მოთხოვნილი სამუშაოების

დაწყებაამდე და პრაქტიკა სამუშაოების

მიმდინარეობისას უნდა იყოს

დოკუმენტირებული. დაღვრის

შემთხვევააში გამოსაყენებელი

სამოქმედო გეგმა ასევე საჭირო იქნება

წინასწარ და დაღვრის შეკავება და

ტექნიკის გაწმენდა უნდა მოხდეს

ყოველ ჯერზე საწვავის შევსებისას და

სითხის შეცვლისას ან ყველა

აქტივობისას.ტრანსპორტი და

აღჭურვილობა უნდა შეივსოს საწვავით

სანაპიროს ნავსადგომის ტერიტორიაზე

სადაც არის დაღვრის საწინააღმდეგო

აღჭურვილობა საწვავის ჩასხმის

დაწყებამდე.

შეტანილია

სამშენებლო

კონტრაქტში

არ არის სამშენებლო

ეზოები და

გზები

მიმდინარე

გვერდი 226, 238დან

პროექტის ეტაპი პროექტის

საქმიანობა

პოტენციური

ზემოქმედება

გარემოზე

შემოთავაზებული შემარბილებელი

ზომები

ხარჯთაღრიცხ

ვა

მონიტორინგ

ის აქტივობა

ობიექტი ვადები

წყლის

დაბინძურება კონტრაქტორმა ვერ უნდა გაწმინდოს

ნებისმიერი ზეთზე დაფუძნებული

პროდუქტი წყალსატევებში ან მის

ახლოს. ინჟინრის წარმომადგენელმა

შეიძლება უბრძანოს მესამე მხარეს ასე

მოქცევა და აღნიშნულთან

დაკავშირებული ყველა ხარჯი

გამოკლებული იქნება სხვა ფულიდან

კონტრაქტორის გამო. წყალქვეშა

ტალღამტეხი სამუშაოების დროს

კარგია ადგილზე იოლად

მოსაპოვებელი მასალების გამოყენება

მშენებლობისთვის. იმპორტირებულ

მასალებს უნდა გააჩნდეს საკმარისი

იმპორტის პროცედურები და

მწარმოებლის მიერ გაცემული

ხარისხის სერთიფიკატი

შეტანილია

სამშენებლო

კონტრაქტში

არ მოიპოვება სანაპირო წყლები

მიმდინარე

გვერდი 227, 238დან

პროექტის ეტაპი პროექტის

საქმიანობა

პოტენციური

ზემოქმედება

გარემოზე

შემოთავაზებული შემარბილებელი

ზომები

ხარჯთაღრიცხ

ვა

მონიტორინგ

ის აქტივობა

ობიექტი ვადები

მშენებლობა

ჯებირების

მეწყერისაგა

ნ დაცვა,

ქვიშის

მოედნები

მტვერი

ატმოსფეროში

- პერიოდულად წყალი მცირდება

ობიექტზე გზებზე;

- სატვირთოს დაფარვა,

რომელსაც გადააქვს ქვიშა;

- სატვირთოს დასველება ან

დაფარვა, რომელსაც გადააქვს

ქვიშა;

- ძლიერი სანაპირო ქარის დროს

სამუშაოების შეჩერება;

- დეფექტიანი აღჭურვილობის

დაუყოვნებლივ შეცვლა და მისი

გატანა სამშენებლო მოედნიდან;

- დორებითი ბარიერების

გამოყენება მთავარი გზისს

კორიდორის გასწვრივ როცა

არსებობს სენსიტიური

რეცეპტორები.

შეტანილია

სამშენებლო

კონტრაქტში

დიახ სანაპირო

ზოლის

წყლები

მე-4 თვიდან

მე-18 თვემდე

მშენებლობა ზოგადი

სამშნენებლო

სამუშაოები

მუშა-ხელის

ჯანმრთელობა და

უსაფრთხოება

სამშენებლო კონტრაქტორმა უნდა

განავითაროს H&S მართვის გეგმა და

დაამონტაჟოს H&S მენეჯმენტის

სისტემა სამშენებლო ფაზისთვის

მუშების დატრენინგების ჩათვლით

შეტანილია

სამშენებლო

კონტრაქტში

არა სამუშაო

ადგილი

მიმდინარე

გვერდი 228, 238დან

პროექტის ეტაპი პროექტის

საქმიანობა

პოტენციური

ზემოქმედება

გარემოზე

შემოთავაზებული შემარბილებელი

ზომები

ხარჯთაღრიცხ

ვა

მონიტორინგ

ის აქტივობა

ობიექტი ვადები

ნარჩენების

მართვა ნარჩენების განლაგებისას ორივე

ობიექტზე და დროებითი დასაწყობების

ადგილას უნდა შესრულეს შემდეგი

მოთხოვნები:

1. ნარჩენებლის განლაგები

ადგილი უნდა იყოს

დაცული/დახურული.

2. ნარჩენებს არ უნდა ჰქონდეს

წვდომა სადრენაჟო წყალთან.

3. ნარჩენები დაუყოვნებლივ უნდა

იქნას გატანილი სამუშაო

მოედნიდან.

4. ნარჩენები უნდა მოთავსდეს

მეორად დამცავ აუზში.

ეს ნარჩენები შეიძლება გადაეცე

მხოლოდ სერთიფიცირებულ

კონტრაქტორს.

შეტანილია

სამშენებლო

კონტრაქტში

არა სამუშაო ადგილი

მიმდინარე

მშენებლობა ზოგადი

სამშენებლო

სამუშაოები

სტრესი

მიგრირებული

ფრინველთა

სახეობებისთვის

შემოდგომის

მიგრაციისას და

გამოზამთრება

სენსიტიური ობიექტების და

სახეობების მონიტორინგი

განხორციელდება სამშენებლო

სამუშაოების ფაზის განმავლობაში. არ

შესრულდება სამუშაოები სენსიტიურ

პერიოდში

შეტანილია

EMP ხარჯებში

დიახ სანაპირო/ნე

სტინოტიო

ობიექტები

მიმდინარე

გვერდი 229, 238დან

პროექტის ეტაპი პროექტის

საქმიანობა

პოტენციური

ზემოქმედება

გარემოზე

შემოთავაზებული შემარბილებელი

ზომები

ხარჯთაღრიცხ

ვა

მონიტორინგ

ის აქტივობა

ობიექტი ვადები

მშენებლობა სამშენებლო

მასალების

მოტანა

ხმაური და

მტვერი, საშიში

ნივთიერებების

გამოყოფა

ატმოსფერულ

ჰაერში

საჭიროებს თანმიმდევრულობას ძრავი

ტექნიკური მომსახურებისას და

სტანდარტებს ჰაერის დაბინძურების

შემცირებისთვის, განსაზღვრული,

კარგად დაგეგმილი გადაზიდვის

მარშუტების გამოყენება და

ტრანსპორტის სიჩქარის შემცირება,

სადაც საჭიროა. პერიოდულად წყლის

შმეცირება მისასვლელ გზებზე,

სატვირთოების დაფარვა რომელსაც

გადააქვს ცემენტი, ხრეში, ქვიშა ან სხვა

ფხვიერი მასალა. იმ სატვირთოების

დასველებ ან დაფარვა, რომელსაც

გადააქვს ქვა, ქვიშა, ღორღი. მასალების

გადატანა ობიექტზე და ობიექტიდან

ტრანსპორტის მოძრაობის არა-პიკურ

დროს, სამუშაოების შეჩერება ძლიერი

სანაპირო ქარის დროს, დეფექტიანი

ააღჭურვილობის დაუყოვნებლივ

შეცვლა და გატანა ობიექტიდან, არა

სატვირთოების მოძრაობა დასახლებულ

ადგილას 22:00დან 6:00 საათის

განმავლობაში. კრიტიკული

მარშრუტების გასწვრივ დროებითი

ბარიერების გამოყენება.

შეტანილია

სამშენებლო

კონტრაქტში

დიახ სამუშაო

ადგილი და

გზები

მიმდინარე

გვერდი 230, 238დან

J.3. მონიტორინგის პარამეტრების და პროგრამის აღწერა

აღნიშნული ნაწილი ხაზს უსვამს მონიტორინგის აქტივობებსა და შესწორების

სამუშაოებს, პარამეტრებს და მოსალოდნელ სიხშრეებს. მონიტორინგის სამუშაოები

იქნება სასარგებლო მოულოდნელი ნეგატიური გავლენის იდენტიფიცირებისა და ზოგ

შემთხვევაში, გადაწყვეტილების მიმღებთათვის სწორი შესწორების სამუშაოების

ამორჩევისთვის.

მშენებლობის პროცესში მონიტორინგი დაიწყება მშენებლობის დაწყებისთანავე ან

მანამდე და დასრულდება დემობილიზაციისთანავე. აქედან გამომდინარე ის მტკიცედაა

დაკავშრებული პროექტის განვითარების გეგმასთან და სამშენებლო სამუშაოების

ორგანიზებისთვის. ამ მიზეზებით, გათვალისწინებული სამუშაოები განისაზღვრება

მნიშვნელოვანი სამშენებლო ფაზების მიმდინარეობისას, გრაფიკის დაგეგმარება შეიძლება

შეიცვალოს სამშენებლო სამუშაოების ევოლუციასთან ადაპტირების მიზნით.

ქვემოთ მოცემული ცხრილები იძლევა ანგარიშს მონიტორინგის პროგრამის ფარგლების

შესახებ თითოეული მნიშვნელოვანი გავლენის ტიპოლოგიისთვის

ცხრ. J.3: მონიტორინგის სამუშაოები; ჰაერის ხარისხი

ელემენტი ჰაერის ხარისხი

მიზანი

- სამშენებლო სამუშაოების გავლენის შემცირება ჰაერის ხარისხზე

- სავალდებულო მოთოვნების შესრულება (ქართული და საერთაშორისო

სტანდარტები)

ქმედებები/შესწორების სამუშაოები

- საჭიროებს ძრავის ტექნიკური მომსახურების განრიგის

თანმიმდევრულობას და სტანდარტებს ჰაერის დაბინძურების

შესამცირებლად

- განსაზღვრული, კარგად დაგეგმილი გადაზიდვის მარშრუტები და

ტრანსპორტის სიჩქარის შემცირება როცა საჭიროა.

- ობიექტზე გზებზე პერიოდულად წყლის დაკლება

- სატვირთოს დაფარვა, რომელსაც გადააქვს ცემენტი, ღორღი, ქვიშა ან სხვა

ფხვიერი მასალა

- სატვირთოს დასველება ან დაფარვა, რომელსაც გადააქვს ქვა/ქვიშა/ღორღი

- მასალების გადატანა ობიექტზე და ობიექტიდან მოძრაობის არა პიკურ

საათებში

- სამუშაოების შეჩერება ხმელეთის ძლიერი ქარის დროს

- დეფექტური არჭურვილობის დაუყოვნებლივ შეცვლა და მისი გატანა

სამუშაო ოობიექტიდან.

- დაუშვებელია სატვირთოს მოძრაობა დასახლებულ ტერიტორიაზე

22:00საათიდან 6:00 სთ-ის განმავლობაში

- კრიტიკული მარშრუტის გასწვრივ დროებითი ბარიერების გამოყენება

შესრულების ინდიკატორი

- მეტეოროლოგიური პარამეტრები, PM10, SO2, NOx

გვერდი 231, 238დან

მონიტორინგი

- თვეში ერთი კვირა (11 კვირა ჯამში, საერთო პერიოდიდან 11.5 თვიდან

რომელიც საჭიროა ჯებირების და ქვიშის მოედნებისთვის);

- შესრულდება პირველი ორი ზამთრის განმავლობაში

- ჰაერის ხარისხის მონიტორინგის ავტომატური სადგურებიდან

მონაცემების შეგროვება

- სამშენებლო მოედანთან ახლოს მგრძნობიარე რესივერებზე

დაფიქსირებული სადგურები

ანგარიშგება - საველე აქტივობებისთვის მოკვლევის ანგარიში მომზადებული

გარემოსდაცვითი კონსულტანტი კონტრაქტორის მიერ.

პასუხისმგებლობა

- შემსუბუქებისთვის, მონიტორინგისა და ანგარიშისთვის: მშენებლობის

ზედამხედველობის კონსულტანტი /გარემოსდაცვითი მენეჯმენტის

სპეციალისტი

გვერდი 232, 238დან

ცხრ. J.4: მონიტორინგი სამუშაოები; ხმაური

ელემენტი ხმაურის დონე

მიზანი

- სამუშაო აქტივობებით გამოწვეული ხმაურის დონის ზეგავლენის

შემცირება

- სავალდებულო მოთოვნებთან შესაბამისობა (ქართული და საერთაშორისო

სტანდარტები)

ქმედებები/შესწორების სამუშაოები

- საჭიროებს ძრავის ტექნიკური მომსახურების განრიგის

თანმიმდევრულობას და სტანდარტებს ჰაერის დაბინძურების

შესამცირებლად

- განსაზღვრული, კარგად დაგეგმილი გადაზიდვის მარშრუტები და

ტრანსპორტის სიჩქარის შემცირება როცა საჭიროა.

- მასალების გადატანა ობიექტზე და ობიექტიდან მოძრაობის არა პიკურ

საათებში

- დეფექტური არჭურვილობის დაუყოვნებლივ შეცვლა და მისი გატანა

სამუშაო ოობიექტიდან.

- დაუშვებელია სატვირთოს მოძრაობა დასახლებულ ტერიტორიაზე

22:00საათიდან 6:00 სთ-ის განმავლობაში

- კრიტიკული მარშრუტის გასწვრივ დროებითი ბარიერების გამოყენება

შესრულების ინდიკატორი

L დღე (A) (dB(A)

მონიტორინგი

- თვეში ერთი კვირა (17 კვირა ჯამში, საერთო პერიოდიდან 17 თვიდან

რომელიც საჭიროა ჯებირების და ქვიშის მოედნებისთვის);

- აკუსტიკური სადგურებიდან მონაცემების შეგროვება

ანგარიშგება

- საველე აქტივობებისთვის მოკვლევის ანგარიში მომზადებული

გარემოსდაცვითი კონსულტანტი კონტრაქტორის მიერ.

პასუხისმგებლობა

- შემსუბუქებისთვის, მონიტორინგისა და ანგარიშისთვის: მშენებლობის

ზედამხედველობის კონსულტანტი /გარემოსდაცვითი მენეჯმენტის

სპეციალისტი

ცხრ. J.5: მონიტორინგის სამუშაოები: ხმელეთის ბინადარნი

ელემენტი ხმელეთის ბინადარნი

მიზანი

- ობიექტის საქმიანობებისას ხმელეთის ბინადრებზე ზემოქმედების

მინიმუმამდე დაყვანა;

- სავალდებულო მოთოვნებთან შესაბამისობა (ქართული და საერთაშორისო

სტანდარტები)

ქმედებები/შესწორების სამუშაოები

- სენსიტიურ პერიოდებში სამუშაოები არ განხორციელდება;

- საჭიროების შემთხვევაში მტვრის და ხმაურის ბარიერების მონტაჟი;

გვერდი 233, 238დან

შესრულების ინდიკატორი

- სახეობების რაოდენობა (არსებული ბიოტა/მობუდარი ჩიტები)

მონიტორინგი

- სენსიტიური უბნების და სახეობების მონიტორინგი: 10 შემოვლა კვლევის

ირგვლივ (20დღე საერთო ჯამში) ტრანსეკტის გასწვრივ სამხრეთი ჯებირის

სამშენებლო ფაზისამუშაოების შესრულებისას (პირველი ორი ზამთარი)

ანგარიშგება - საველე აქტივობებისთვის მოკვლევის ანგარიში მომზადებული

გარემოსდაცვითი კონსულტანტი კონტრაქტორის მიერ.

პასუხისმგებლობა

- შემსუბუქებისთვის, მონიტორინგისა და ანგარიშისთვის: მშენებლობის

ზედამხედველობის კონსულტანტი /გარემოსდაცვითი მენეჯმენტის

სპეციალისტი

J.4. საჯარო საკონსულტაციო აქტივობები

პროექტის დაწყებამდე გაიმართება საჯარო კონსულტაციები რათა მოხდეს საზოგადოების

ინფორმირება სამუშაოს გეგმის, მონიტორინგისა და ზემოქმედების შემარბილებელი

ზომების შესახებ, რომელიც გათვალისწინებულია დაზარალებულ მოსახლეობაზე

უარყოფითი გავლენის შესამცირებლად.

პროექტის მიმდინარეობისას სხვა მეთოდები გამოყენებული იქნება მგფ-ის მიერ

განსაზღვრული სხვა მეთოდები (სპეციალური ვებ-გვერდი, ბროშურები) რათა

საზოგადოებას მუდმივად მიეწოდოს ინფორმაცია პროექტის განვითარების შესახებ.

J.5. ზემოქმედების შემამსუბუქებელი და მონიტორინგის

მოთხოვნების პასუხისმგებლობების აღწერა

არსებული გარემოს მართვის გეგმა ეხება გარემოსდაცვითი შეფასებით

იდენტიფიცირებულ პოტენციურ ზეგავლენასა და რისკებს. აღნიშნული გეგმა მოიცავს

შემოთვაზებულ ზემოქმედების შემამსუბუქებელ ზომებს, გარემოსდაცვით მონიტორინგსა

და რეპორტინგის მოთხოვნებს, საგანგებო სიტუაციებზე რეაგირების პროცედურებს,

მასთან დაკავშრებულ ინსტიტუციონალურ ან ორგანიზაციულ დაგეგმარებას, უნარების

განვითარებასა და ტრეინინგების ზომებს, განხორციელების გრაფიკს, ხარჯთაღრიცხვასა

და შესრულების ინდიკატორებს.

დეტალური სამშენებლო მოედნის გარემოს მართვის გეგმა უნდა მომზადდეს

კონტრაქტორის მიერ, სანამ კონტრაქტორს ექვენა წვდომა ობიექტზე და უნდა

წარედგინოს ობიექტის ინჟინერს დასამტკიცებლად. აღნიშნული გეგმა იქნება

ფუნქციონირებაში მშენებლობის მთლიანი ფაზის განმავლობაში.

საჭირო საკითხები, რომელიც უნდა აისახოს ობიექტის გარემოს მართვის გეგმაში

შემდეგია:

გვერდი 234, 238დან

საზღვრების განმარტება

გარემოს ღირებულებების, ობიექტის და მისი შემოგარენის მგრძობიარე

რეცეპტორების იდენტიფიცირება

სამშნებელო სამუშაოების განმარტება

რისკების შეფასება

გარემოსდაცვითი მენეჯმენტის ზომების განსაზღვრა

სამშენებლო მოედნის გეგმის მომზადება

გარემოსდაცვითი სამუშაო გეგმის მომზადება

მონიტორინგი

სამუშაოების დაწყებამდე, კონტრაქტორმა კონსულტაციები უნდა გაიაროს ადგილობრივ

მუნიციპალიტეტთან, რომ მისი სამუშაო მეთოდით გამოწვეული უსიამოვნებები (ხმაური,

მტვერი, გავრცელება, განათება) არ იქნება ადგილობრივ კანონთან და რეგულაციებთან

წინააღმდეგობაში. კონტრაქტორმა უნდა მოიპოვოს ყველა საჭირო ნებართვა სამუშაოების

შესასრულებლად მის მიერ შემოთავაზებული სამუშაო მეთოდოლოგიის შესაბამისად ან

ისე უნდა მოახდინოს თავისი მეთოდის მოდიფიცირება, რომ შესაბამისობაში უნდა იყოს

ნებართვის პირობებთან.

შემდეგი სააგენტოები და საკითები იქნება ჩართული მთლიანი პროექტისა და ობიექტის

გარემოს მართვის გეგმის განხორციელებაში.

აზიის განვითარების ბანკი (ADB) არის საინვესტიციო პროგრამის დონორი.

მუნიციპალური განვითარების ფონდი (მგფ) არის აღმასრულებელი ორგანო, რომელიც

პასუხისმგებელია მენეჯმენტზე, კოორდინირებასა და სესხით დაფინანსებული ყველა

სამუშაოს განხორციელებაზე. მგფ-ს ექნება მთლიანი პასუხისმგებლობა სესხის

ხელშეკრულებასთან შესაბამისობაზე.

მგფ-ი, როგორც პასუხისმგებელი პროექტის განხორციელებაზე, აირჩევს მშენებლობის

ზედამხედველობის კონსულტანტს საშმენებლო მოედნის ინჟინერად. კონსულტანტების

ეროვნული და ინტერნაციუნალური გუნდი დაეხმარება მგფ-ს როგორც პროექტის

ზედამხედველი ბათუმის სანაპიროს დაცვის პროექტის მშენებლობაში. კონსულტანტი

ასევე ჩაატარებს უნარების განვითარების ტრენინგს კონტრაქტორის

თანამშრომლებისთვის პროექტისთვის მენეჯმენტის, ფუნქციონირებისა და ტექნიკური

მომსახურების უზრუნველსაყოფად. კონსულტანტი დაეხმარება მგფ-ს იმის

უზრუნველყოფაში, რომ პროექტი ხორციელდება განსაზღვრული სტანდარტების

შესაბამისად.

მშენებლობის ზედამხედველი კონსულტანტი: მისი დანიშვნა მოიცავს გარემოსდაცვითი

მართვის გეგმის განახლებას და კონტრაქტორის მიერ მომზადებული ობიექტის

გარემოსდაცვითი მართვის გეგმის დამტკიცებას. კონსულტანტი შეაფასებს ხარჯებს,

პასუხისმგებლობის გრაფიკს, ადგილმდებარეობისა და მონიტორინგის ფარგლებს

დაკავშრებულს ზეგავლენის შემამსუბუქებელი ზომების განხორციელებასთან და

გვერდი 235, 238დან

ობიექტის გარემოს მართვის გეგმასთან და ის დაემხარება მგფ-ს აღნიშნული გეგმის

განხორციელების მონიტორინგში.

სამშენებლო კონტრაქტორი: ზეგავლენის შემამსუბუქებელი ყველა ზომა მშენებლობის

განმავლობაში მიღებული უნდა იყოს კონტრაქტორის მიერ, რომელსაც მონიტორინგს

გაუწევს მშენებლობის ზედამხედველი კონსულტანტი. ობიექტის გარემოს მართვის

გეგმის განხორციელება მოითხოვს გამოცდილ გარემოს მენეჯმენტის სპეციალისტს

პროექტის სამშენებლო პერიოდის განმავლობაში, რომელიც ჩაატარებს რუტინულ

დაკვირვებებსა და კვლევას და მოამზადებს შესაბამის ანგარიშს წელიწადსი ორჯერ.

გარემოს მენეჯმენტის სპეციალისტი ასვე პასუხისმგებელი იქნება: მშენებლობაში

ზემოქმედების შემარბილებელი ღონისძიებების გაერთიანებაზე,მშენებლობის ეტაპებზე

გარემოსდაცვითი ხარისხის მონიტორინგზე. აგრეთვე საჭიროა დამატებითი

გარემოსდაცვითი მენეჯმენტის სპეციალისტის დამხმარე ობიექტის გარემოს მართვის

გეგმის განხორციელებაზე სამეთვალყურეოდ. ასევე უნდა მოხდეს ინფორმაციის შეჯერება

და წარდგენილი უნდა იქნეს სემესტრული გარემოსდაცვითი მონიტორინგის ანგარიში.

კონტრაქტორის ვალდებულებები აგრეთვე მოიცავს:

დაიქირაოს გარემოსდაცვითი კონსულტანტი, რომელიც პასუხისმგებელი იქნება

სამშენებლო ფაზის ობიექტის გარემო მართვის გეგმის განვითარებასა და

განხორციელებაზე და მგფ-ისა და გარემოსადცვითი მენეჯმენტის

სპეციალისტისთვის შესაბამისი ინფორმაციი მიწოდებაზე

საჭიროების შემთხვევაში ამოღებული გრუნტის დასაწყობებისა და სამშენებლო

ნარჩენების დასაწყობების გეგმის მომზადება ადგილობრივ ორგანოებთან

შეთანხმებით

მშენებლობის გრაფიკისა და ობიეტის გარემოს მართვის გეგმის წარდგენა

ობიეტის გარემოს მართვის გეგმის განხორციელება (ხარჯი გათვალისწინებული

უნდა იყოს მშენებლობის ბიუჯეტში)

ობიეტის გარემოს მართვის გეგმის განხორციელებაზე ანგარიშგება

ანგარიშგება:

კონტრაქტორს მშნებლობის ზედამხედველი კონსულტანტის მიერ მოეთხოვება

ყოველთვიური პროგრესის ანგარიშების მომზადება (შერჩევის კამპანიის ანგარისების

ჩათვლით) ობიექტის გარემოს მართვის გეგმის განხორციელებაზე. აღნიშნული

ანგარიშები უნდა მომზადდეს კონტრაქტორის გარემოსდაცვითი კონსულტანტის მიერ და

მოიცავდეს ინფორმაციას საანგარიშო პერიოდის განმავლობაში განხორციელებული

სამუშაოების ძირითადი ტიპების შესახებ, ნებისმიერი

ანგარიშსწორების/ნებართვების/ლიცენზიების სტატუსს, რომელიც საჭიროა ამგვარი

სამუშაოების შესასრულებლად, აგრეთვე უნდ აიყოს ინფორმაცია ზეგავლენის

შემარბილებელი ზომების შესახებ და ნებისმიერი გარემოსდაცვითი საკითხის შესახებ

ინფორმაციას, რომელიც წარმოიქმნა მომწოდებლებთან, ადგილობრივ

ხელისუფლებასთან, დაზარალებულ მოსახლეობასთან და სხვა მიმართებაში.

გვერდი 236, 238დან

კონტრაქტორის ყოველთვიური პროგრესის ანგარიშები უნდა წარედგინოს ტექნიკურ

ზედამხედველსა და მგფ-ს.

მშენებლობი ზედამხედველი კონსულტანტი აგრეთვე პასუხისმგებელია ყველა

გარემოსდაცვით საკითხზე და ნახევარ წლიურ ანგარისებზე (გარემოდაცვითი

მენეჯმენტის სპეციალისტის მიერ მომზადებული) ობიექტის გარემოს მართვის გეგმის

განხორციელების პროგრესის ჩათვლით. აღნიშნული ანგარიშები უნდა წარედგინოს მგფ-ს

და გაგზავნილი უნდა იყოს ყველა ჩართულ დეპარტამენტთან. ანგარიში უნდა მოიცავდეს

ობიექტის გარემოს მართვის გეგმასთან ყველა შეუსაბამობას და აღწერდეს

უსაფრთხოებისა და გარემოს დაცვით შესაბამის ინციდენტებს და და იმ შემთხვევებს

რომლების მოხდა სარეკონსტრუქციო ღონისძიებების განხორციელებისას. ამ ანგარიშებზე

დაყრდნობით და სამშენებლო ობიექტის თავისი საკუთარი რეგულარული სემოწმები

შედეგად კონსულტანტი მგფ-თან ერთდ მოამზადებ ნახევარ-წლიურ შესრულებისა და

მონიტორინგის ანგარიშს და წარუდგენს მათ აზიის განვითარების ბანკს.

J.6. წინასწარი ხარჯთაღრიცხვები

პროექტის მონიტორინგის გეგმა შეჯამებულია შემდეგ ცხრილში. მონიტორინგის ზომები

მოიცავს სამშენებლო ოებიქტის ზედამხედველობას, ნებართვების გადამოწმებას,

კონტრაქტორის შესრულების შესაბამისობის მონიტორინგს და შემდეგი გარემოს

ზეგავლენის სპეციალურ მონიტორინგს: ხმაური, მტვერი, ნიადაგისა და წყლის

დაბინძურება და ჰაერში გამონაბოლქვი.

ზეგავლენის შემარბილებელი ღონისძიებების უმეტესობა (Error! Reference source not

found.) მოითხოვს კონტრაქტორისგან აითვისოს კარგი ობიექტის პრაქტიკა, რაც უნდა

იყოს მათი ნორმალური სამშენებლო კონტრაქტის ნაწილი, ისე რომ არ იყოს დამატებითი

ხარჯები შეტანილი გარემოსდაცვით მართვის გეგმაში. გარესმოდაცვით ზემოქმედების

შემარბილებელ ღონისძიებებთან დაკავშირებული ზედმეტი ხარჯები უკავშირდება

დამატებით ზომებს, რომელიც განისაზღვრება პროექტის განხორციელების

კონსულტანტის მიერ. ყველა ზემოთ მოცემული ზომა შეტანილია ჩვეულებრივ

სამშენებლო ხარჯებში.

მშენებლობის ზედამხედველი კონსულტანტი ასევე პასუხისმგებელია გარემოსდაცვითი

ყველა საკითხის ზედამხედველობაზე. კონსულტანტის გარემოს მონიტორინგის ხარჯები

შეტანილია პროექტის საკონსულტაციო სერვისის ხარჯებში.

გარემოს მართვის გეგმის სათანადო განხორციელებაზე საზედამხედველოდ საჭირო

იქნება 119.600,00 USD, თუმცა მშენებლობის ზედამხედველ კონსულტანტს მოეთხოვება

გარემოსდაცვითი მონიტორინგისთვის საჭირო დეტალური ბიუჯეტი.

გვერდი 237, 238დან

ცხრ. J.6: გარემოს მართვის გეგმის ღირებულება (ზემოქმედების შემარბილებელი ზომების გარეშე)

გარემოსდაცვითი

მენეჯმენტი საკითხი ერთეულის რაოდენობის

ღირებულება (USD)

მთლიანი

ღირებულება (USD)

კონტრაქტორის

გარემოსდაცვითი 18 თვე 2500.00 45,000.00

ჰაერის ნიმუშის ანალიზი

მშენებლობის

განმავლობაში (მტვერი და

გაზები)

11 კვირა 2.500,00 27.500,00

ხმაურის ნიმუშები 17 კვირა 2.300,00 39.100,00

ბიოლოგიური რესურსები

10 კვლევა (20

დღე) 400 8.000,00

ჯამი

119.600,00 USD

გვერდი 238, 238დან

K. დასკვნები და რეკომენდაციები

პროექტის განხორციელება და საჭირო მოცულობის მასალების გამოყენება შესაძლებელს

გახდის სანაპირო ზოლის აღდგენას და მის სტაბილურობას ამჟამინდელი ეროზიის

ტენდენციის საპირისპიროდ.

ადგილობრივი მოსახლეობის დროებითი შეწუხება მოსალოდნელია სამშენებლო

სამუშაოების განმავლობაში, რომელიც დაკავშირებული იქნება სამშენებლო მასალისა და

აღჭურვილობის ტრანსპორტირებასთან.

სანაპირო ზოლის გაუმჯობესების დასრულების შემდეგ მოსალოდნელი არ არის

ფიზიკურ გარემოზე და ბიოლოგიურ სისტემაზე გავლენის ნავიგაცია, მაშინ როცა

მოსალოდნელია დადებითი გავლენა სოციალურ სისტემაზე ტერიტორიის ტურისტულ

განვითარებასთან დაკავშირებით.

პროექტის განხორციელება ხელს შეუწყობს ბათუმის სანაპიროს დასტაბილურებას,

რაც მთავრობას შესაძლებლობას ტერიტორიის ტურისტული იმფრასტუქტურის

მისცემს მომავალი განვითარებისთვის.