15
ﻣﺸﺎوره و درﻣﺎﻧﯽ روان در اﻟﮕﻮﺳﺎزي ﺑﺮاي ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮑﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ روش اراﺋﻪ ﻣﺤﻤﺪي رزﮔﺎر1 ، ﺣﺴﯿﻨﯽ رزان ﺑﻪ2 ، ﮐﺮﯾﻤﯽ ﯾﻮﺳﻒ3 ، دوﺳﺖ اﺣﻤﺪ ﺣﺴﯿﻦ4 وﺻﻮل ﺗﺎرﯾﺦ: 17 / 4 / 91 ﭘﺬﯾﺮش ﺗﺎرﯾﺦ: 5 / 10 / 91 ﭼﮑﯿﺪه ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻓﻬﻢ ﻧﻈﺮﯾﻪ و ﺧﻮاﻧﺶ ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮏ در ﻫﺎ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﺎ ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ ﻣﺘﻦ. دﯾﮕﺮ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﺮ ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮏ ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻓﻬﻢ و ﻣﺘﻮن زﺑﺎن، ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺎﯾﯽ ﺗﻮﺿ ﯿﺢ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎي ﮔﻔﺘﻤﺎن ﻫﺎﺳﺖ. ﻫﺪف از ﺷﻨﺎ روش ﻣﺪﻟﯽ ﺗﺪوﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﯾﻦ ﺧﺘ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮم ﺣﻮزه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﺮاي و ﺑﻪ ﯾﮋه ﺣﻮزه ﻣﺸﺎوره و روان ﻣﺪﻟﯽ ﮐﻪ اﺳﺖ درﻣﺎﻧﯽ ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮑﯽ را ﺑﺮ درﻣﺎﻧﯽ اﻟﮕﻮﺳﺎزي ﺑﺮاي و ﺳﻨﺖ اﺳﺎس ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻮﻣﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ. د ﭘﮋوﻫﺶ اﯾﻦ ر ﻣﯽ ﺗﻼش ﮐﯿﻔﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺣﻮزه ﺗـﺎ ﮐﻨﺪ ﺑـﺮ و ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿـﮏ ﻧﻈﺮﯾـﻪ اﺳـﺎس ﺑـ ﮔﺎداﻣﺮ آراي ﺧﺼﻮص و ﻫﺎﯾﺪﮔﺮ، را ﻧﻮﯾﻨﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ روش ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻫﻢ اﻟﮕﻮﺳﺎزي ﺑﺮاي. ﭘـﮋوﻫﺶ دو اﺳﺎس اﻓﻖ ادﻏﺎم اﺻﻠﯽ ﻣﻔﻬﻮم و ﻫﺎ اﺳـﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﮑﻞ ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮑﯽ ﭼﺮﺧﺶ. ﻧﺸـﺎن ﭘـﮋوﻫﺶ دﻫﺪ ﮐﻪ از و ﻫﺮﻣﻨﻮﺗﯿﮑﯽ ﭼﺮﺧﺶ ﻃﺮﯾﻖ دﯾﺎﻟﻮﮔﯽ اﻓﻖ ادﻏﺎم ﺗﻮﯾﯽ، و ﻣﻦ ﺷـﮑﻞ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺎي ﻣﯽ و ﮔﯿﺮد د ر اﻓﻖ ادﻏﺎم ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻫﺎ، ﻣﯽ رخ ﻓﻬﻢ دﻫﺪ. د ر ﻋﺎﻣـﻞ، اﻓـﻖ ﺳـﻪ ﭘـﮋوﻫﺶ ﻣﺆﻟـﻒ و ﻣﻔﺴـﺮ1 . آﺑﺎد ﺳﺮو ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﭘﺮورش و آﻣﻮزش ﻣﺸﺎوره ﻫﺴﺘﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎس2 . آﺑﺎد ﺳﺮو ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﭘﺮورش و آﻣﻮزش ﻣﺸﺎوره ﻫﺴﺘﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎس3 . ﺷﻬﺮﯾﺎر، ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﭘﺮورش و آﻣﻮزش ﺸﺎور[email protected] 4 . اﻣﻠﺶ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺳﺎﻋﯽ ﻣﺪدﮐﺎري ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺸﺎوره ﮐﺎرﺷﻨﺎس

هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

  • Upload
    others

  • View
    10

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

ارائه روش شناسی هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی و مشاوره

4حسین احمد دوست، 3یوسف کریمی، 2به رزان حسینی، 1رزگار محمدي

5/10/91: تاریخ پذیرش 17/4/91: تاریخ وصول

چکیدهبه عبارتی دیگر .متن است ارتباط با تفسیر ها درهرمنوتیک خوانش و نظریه فهم گفتمان

هدف .هاست گفتمانمعناي این یحتوضهایی همچون زبان، متون و فهم گفتمان هرمنوتیک هنرحوزه یژهبه و ی براي تحقیقات حوزه علوم انسانی وختاین پژوهش تدوین مدلی روش شنا از

اساس سنت و براي الگوسازي درمانی بر را هرمنوتیکی درمانی است که مدلیروان و مشاوره .منابع بومی فراهم نماید

ه بـ اسـاس نظریـه هرمنوتیـک و بـر کند تـا حوزه تحقیقات کیفی تالش میر این پژوهش دپـژوهش .براي الگوسازي فراهم نماید روش شناسی نوینی را ،هایدگر و خصوص آراي گادامر

پـژوهش نشـان .چرخش هرمنوتیکی شکل گرفته اسـت ها ومفهوم اصلی ادغام افقاساس دو ر بهاي متفاوت شـکل من و تویی، ادغام افق دیالوگیطریق چرخش هرمنوتیکی و از که دهد یم

مفسـر و مؤلـف پـژوهش سـه افـق عامـل، ر د .دهدفهم رخ می ،هانتیجه ادغام افقر د گیرد ومی

کارشناس هسته مشاوره آموزش و پرورش شهرستان سرو آباد. 1

کارشناس هسته مشاوره آموزش و پرورش شهرستان سرو آباد. 2 [email protected]شاور آموزش و پرورش شهرستان شهریار، م. 3 کارشناس مشاوره مرکز مددکاري ساعی شهرستان املش. 4

Page 2: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

91نهم، سال سوم، زمستانشناسی بالینی شماره فصلنامه مطالعات روان 116

افقـش وارد فهـم مـتن هاي خـویش و پیش فهم گر با آگاهی ازتاویل .تشخیص داده شده است پـس از پژوهشگر .شود یم مؤلفکنندگان تحقیق به عنوان افق شرکت تجربه زیسته یا نظر مورد

ر باگوهشژپ .شودمی متن شدن فهم تررویکردهاي گوناگون براي غنی و تفاسیر این مرحله وارد .رسدمتن میمعناي و رخش هرمنوتیکی به فهم چ در هاپس روي میان این افق پیش روي و

.ها، روش شناسی، چرخش هرمنوتیکیهرمنوتیک، ادغام افق :گان کلیديواژ

مقدمههمه تحقیقات علوم انسانی بر . شناسی براي تحقیقات بنیادي استنوعی روش مقاله حاضر

تمایز این دو رویکرد را از لحاظ توان اند، که میمبناي دو پارادایم اثباتی و تفسیري شکل گرفته . شناسی تشخیص دادروش شناسی، معرفت شناسی وهاي هستیپرسش

موجود است ٢تفسیري -و برساختی ١مقایسه میان رویکرد اثباتی اي درادبیات گستردهز ا ).1983، ٦پولکینگ ورن ؛1999، 5یسوندا و پاکر؛ 1996، ٤کوال ؛2000، ٣دنزین و لینکلن(

دنزین و( شود یمشناسی رویکرد اثباتی، واقعیت آن چیزي است که دیده و ظاهر هستیدیدگاه

، شناساییهاي علمی طریق تئوري توانیم قوانین جهان را ازبه این معنا ما می). 2000 لینکلن،از دیدگاه اپیستمولوژي در ). 1989 ،٧مون هال( هدایت کنیم کنترل و، يکار دستپیش بینی،

محقق را جداي شود وموضوع تحقیق ایجاد می میان محقق و ٨یک دوگانه انگاريسنت اثباتی متدولوژي نظر ها، ازفرضها و پیشجداي از ارزش ،کندجداي از موضوع تحقیق توصیف می

1. positivism 2. constructural-interpretional 3. Denzien & Lincoln 4. Kvale 5. Packer &Addison 6. Polkinghorne 7. Munhall 8. dualism

Page 3: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

117 ... هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی ارائه روش شناسی

را از طریق روایی و اعتبار ها يداور یشپمحقق و یرتأثدر نهایت .کندروش علمی تالش می

).2000 ،ولینکلندنزین ( کندمیتحقیق حذف واقعیات . شناسی فقط یک واقعیت وجود نداردپارادایم تاویلی از دیدگاه هستی در

شودشناخته نمی یبه سادگواقعیت و کندر تواند به وسیله محقق تغییچندگانه هستند که می و از دیدگاه اپیستمولوژي میان شناسا و شناختنی رابطه وجود دارد ).2000 دنزین و لینکلن،(

ر موضوع تحقیق دو محقق . خود بکند هاي يداور یشپتواند خود را فارغ از نمی محقق . محقق به عنوان یک مشارکت کننده است، هاآوردن به وجودهم هستند و در تعامل درونی با

تعامل میان محقق و ز فرایندي ا. تواند ارزشمند باشدي محقق میژدیدگاه متدولو در سازي تجربه وزاین رویکرد فهم و بار هدف ابتدایی د .دارد تحقیق وجود کنندگانمشارکت

آزمایش دقت، صحت، اصالت و صداقت تحقیق یلهبه وساعتبار و روایی تحقیق . معرفت است ).2000 ،لینکلن و دنزین ؛1993 ،بک( است

هاي فلسفی کل هستند که بنیان ١هاي اثباتی رویکردهاي عینی گرااین پارادایمبنابرپارادایم تاویلی و تفسیري . ، پیمایشی و آزمایشی در تحقیق اجتماعی استهاي کمیروش

هستند که ریشه ... و ٥شناسیمردم ،٤هرمنوتیک ،٣مانند پدیدارشناسی ٢رویکردهاي ذهنی گرارویکرد اثباتی ). 1388 محمدپور،( اجتماعی است علوم هاي کیفی درریشه فلسفی تمام روش

. هاي کیفی تحقیق استدارنده روشر هاي کمی و رویکرد تفسیري در ببرگیرنده روشدر ضد کاربرد ر گیرد که بشناسی در ذیل پارادایم تفسیري جاي میهرمنوتیک به عنوان یک روش

.استگرفته رویکردهاي اثباتی در علوم انسانی شکل

1. objectivism 2. subjectivist 3. phenomenology 4. hermeneutics 5. ethnography

Page 4: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

91نهم، سال سوم، زمستانشناسی بالینی شماره فصلنامه مطالعات روان 118

هرمنوتیک یلتأوواژه هرمنوتیک در زبان یونانی به معناي . است یلتأوهرمنوتیک علم یا نظریه

کردن، به زبان خود ترجمه کردن، و به معناي روشن و قابل فهم کردن و شرح دادن اصل واژه به هرمس اسطوره یونانی باز هرمنوتیک در). 1385 احمدي و دیگران،( استه از واژه دنخستین استفا .ها داشته استکه نقش پیام آور میان خدایان و انسان ،گرددمی

اي سابقه هرمنوتیک داراي .)1981 ،1کوزن( گرددمی هرمنوتیک به متون مقدس بربنابراین ). 2005 ،2روسل( یونانی و فالسفه هلنی و مسیحیت است هاي یشهرطوالنی با

شماري از ر افالطون د. اي کهن و با سابقه و ریشه در باور به تقدس متن داردشیوه یلتأو 3آگوستین بر طبق دیدگاه گادامر، .کرده استآن بحث ز هاي خود و ارسطو امکالمه

4کرده است، آکویناسز نخستین کسی بوده است که بحث همگانی از هرمنوتیک را آغادایره ( در تفکر اندیشمندان مدرن در مورد هرمنوتیک داشته است يا عمدهنیز سهم

). 2010، المعارف استانفورداساس متون ر هرمنوتیک آلمانی به عنوان روشی براي تعبیر همه متون ب 19 در قرن

کشف کرد که ماهیت فهم 5فردریش شالیرماخر). 2005 روسل،( مذهبی توسعه یافت ارتباطات را در بر هاي یوهشبلکه همه متون انسانی و ،ارتباط با متون مقدس نیست تنها در

و گاهی 6 حقیقت و روشر ظریه دانش گادامر دابتدا به نر هرمنوتیک مدرن د. گیردمی ).1998فورگوسن، رایت و پارکر، ( شودارجاع می 7به کارهاي ریکور

1. Couzen 2. Russel, R. 3. Augustinus 4. Aquinas 5. Schleiermacher, F. 6. truth and method 7. Ricoeur

Page 5: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

119 ... هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی ارائه روش شناسی

است به 1مدرنیسماو که مشهور به پدر پست .دانست یمرا انکار حقیقت یلتأونیچه

بنیان یلتأورا در 2نگریست و دیدگاه پرسپکتیویسمیاندازي انسانی میحقیقت از چشمدهندگان راه نیچه و توسعه دهندگان ادامه هایدگر، گادامر، ریکور و بارت .گذاشت

حرکت به سمت فروید با: گویدمی) 1372( احمدي .هرمنوتیک مدرن و هستندبخشید، در تعبیر رویا فروید يا تازهمعانی و داللت به هرمنوتیک راستاي يها سرچشمهن تبیین و ین وابسته است و معنایش بنا به حالت روانی رویابرویا به رویا بی: کندبیان می

زبان شناسی و روان کاوي داراي اهمیتی نیز داللت در 3براي الکان .شوددگرگون می . برابر هستندوي از علوم انسانی و به طور شناسانه معرفتترین سهم دیلتاي در فلسفه، تحلیل بیش

او میان علوم انسانی و طبیعی هم به لحاظ روش شناسی و هم .خاص از تاریخ است .شناسانه موضوعات این دو استتفاوت هستی که ریشه در ،موضوع تفاوت قائل است

دارند و علوم تجربی با تبیین کار کار علوم انسانی با فهم سر واستوار شناسی را براي هرمنوتیک هاي هستیهایدگر پایه). 1378 ،دیلیتاي( کنندمی

را همانند روشی براي 4پدیدار شناسی قبل از او استادش هوسرل .)2007، رنی( ساختحتی ،شناسی استچون هرمنوتیک یکی از اشکال دگرگون شده پدیدار. تحلیل قرار داد

. توان به جاي هم قرار دادشناسی و هرمنوتیک را میدر دیدگاه هایدگر پدیدار. یک روش رایج در تحلیل مسایل اجتماعی انسانی است 5شناسی هرمنوتیکپدیدار

هوسرل به دنبال پیش . خواند) به سوي خود چیزها( هوسرل حکم اصلی پدیدار شناسی را

1. postmodernism 2. perspectivism 3. Lacan 4. phenomenology 5. hermeneutic phenomenological

Page 6: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

91نهم، سال سوم، زمستانشناسی بالینی شماره فصلنامه مطالعات روان 120

به این معنی که ما . خواندمی 1فرض زدایی از ذهن بود که آن را تقلیل پدیدارشناسانهها در تجربه ه سمت خود پدیدههاي خود را در پرانتز قرار دهیم و بباید تمام پیش فرض

هایدگر و شاگردش گادامر ). 1384 ترجمه قربانی، ،2ساکالوفسکی( ها بازگردیماولیه آنتوان در کروشه نهاد و ما به جهان را نمی: گویدمی هایدگر. این حکم را کنار گذاشتند

).1385 احمدي،( گریزي از دور نداریم توانیم بفهمیم ومی هایمانداوريپیش اعتبارپافشاري گادامر. هرمنوتیک گادامر توسعه یافته هرمنوتیک استادش هایدگر است

توانیم به حقیقت فقط ما می .ضد تجربه و بازتابش است بر یشناس تفکر روشکرد که میها است که نشان روي پیش فهم بر بیشتر توجه گادامر. درك تجربه دست یابیمو با فهم

هرگز اینکه سنت شرط فهم است و اینکه ما ژهیبه وم بسته نیست، فه ،دهد عملمیپایه مفاهیم ر به توسعه اصول هرمنوتیک ب، پل ریکور .توانیم بیرون فهم بایستیمنمی

).2008الورنس، ( ودمتفاوت ب بسیار گادامر با گرچه کارهاي او .پرداخت هایدگر

روش شناسی هرمنوتیکشناسی تفکرات هایدگر وگادامر در جهت روشز محققان بیشترین ااین قسمت پژوهش ر د

ر د ٤و چرخش هرمنوتیکی ٣ها افقمفاهیم بکار رفته امتزاج ینتر مهماند و تدوین الگو بهره برده .نظریه هرمنوتیک استگرایی عالقمند به عنوان آلترناتیوي براي شناخت یژهبه وبه هرمنوتیک اًروانشناسان اخیر

هایدگر و با بحث با فیلسوفانی مانند یلتأو ، آنها به رویکردهاي هرمنوتیک براي معنا واندشده گذاشته یرتأثروي روانشناسی انسانی بسیار ر هرمنوتیک همچنین ب .اندیتگنشتاین نزدیک شدهو

يها روشتا کند تالش میر روانشناسی به عنوان دانشی که بسیا هوسرل از. )2007رنی، ( است 1. reduction phenomenological 2. Sokolowski 3. fusion of horizon 4. circle hermeneutical

Page 7: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

121 ... هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی ارائه روش شناسی

آن به عنوان یک روش اشتباه از کند وانتقاد می ،بکار گیرد مطالعه انسان برايرا علوم طبیعی

.)١،1994موستاکاس( کندمی یادبه .)1981 ،ریکور( متن است ارتباط با تفسیرر ها دهرمنوتیک خوانش و نظریه فهم گفتمان

ح معناي این ضیو تو هایی همچون زبان، متونفهم گفتمان عبارتی دیگر هرمنوتیک هنرکه چگونگی به وجود آمدن ،است یلتأوهرمنوتیک فرایند . )2006، گادامر( هاستگفتمان

هرمنوتیک مطالعه ).1996 ،٢آنلز( دهدیح میضها را در زبان توفهم را و آشکارگی پدیدهمعانی جستجوي نیات یا در یلتأوفعالیت فرهنگی انسان به عنوان یک متن است که با دیدگاه

).1996 کوال،( اظهارشده استشناسی احساس جدایی و شناسی و روشگادامر بر این اعتقاد است که منشأ پیدایش معرفت

یعنی اعتقاد به دوگانگی سوژه و ابژه و این که . و منش است بیگانگی با اشیاء، طبیعت، هنرهرمنوتیک در معناي ). 1381 واعظی،( فاعل شناسایی مستقل و بیگانه با موضوع شناسایی است

هاي خود به گفتگو با یک متن است که با شناخت پیش فهم ٣یشناس فرا روشیک یلتأو هاي دیگر ارائه همانند روش ،پردازد، هرمنوتیک یک روش منظم براي تحقیقمی . توان بر مبناي این اصول پژوهش خود را استوار ساختدهد که میدهد اما اصولی ارائه مینمی

٤پروژه فلسفی او حقیقت و روش .گرفته است را از استادش هایدگر یرتأثگادامر بیشترین گادامر حقیقت و روش را منتشر 1960در سال . پردازداست که به توسعه هرمنوتیک فلسفی می

شناسنددارد اما او را بیشتر با این اثر میهاي متعددي ها و نوشتهاگر چه او مقاله ،ساخت ).2005، روسل(

ساختار ناپذیرجدایی دارند که زبان و فهم جزء اتفاق نظر این امر در هایدگر و گادامر یک فرایند یلتأو .نیستند هم جدا از یلتأو است که فهم و معتقد گادامر .جهان هستند وجود در

1. Moustakas 2. Annellz 3. metametodology 4. truth and method

Page 8: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

91نهم، سال سوم، زمستانشناسی بالینی شماره فصلنامه مطالعات روان 122

دیدگاه هایدگر فهم در. )1996 آنلز،( نهایی ممکن نیست یلتأواز این جهت .همیشگی استرا حذف هاتوان آندرون زمانمندي ما ریشه دارند که نمی هایی است که درشامل پیش فهم

اصول اساسی در. تجربه است روي ساختار بر تحقیق هرمنوتیکی توصیف و تمرکز .کرد آگاهی است ظهور ذات و جستجوي در مشخص و را1 جهانگیري و معناي زیستشکل

).1983، پولکینک ورن؛ 1994، 2اوزبرن؛ 1996 ،کوال(شامل بازخوردهاي توانندمی هاداده پدیدارشناسی هرمنوتیک پدیدارشناسی و رویکرد در

کنندگان تحقیق وآوري اطالعات ازمشارکتجمع ،روي یک موضوعر شخصی محقق ب شعر نقاشی و شامل هنرهایی مانند پروژه تحقیق خویش و متن بر بیرون و اثر مشخص کردن

بازنمایی هدایت و بر را محقق یرتأثپدیدارشناسی هرمنوتیک . )1983، ورن گنپولکی( باشد یرتأثاین تعامل نمادین نیز اتنوگرافی و هایی مانندرویکرد چند هر ،داده استمطالعه تشخیص

به عنوان جزء جدایی ناپذیر را هااست این تجربهر ی قاداما تحقیق هرمنوتیک، اندنشان داده را توانندنمی را هامحققان این تجربه). 1989 لینکلن وگوبا،( کندر تعبی توصیف و تحقیق فرایند

بالقوه یرتأث از دیمحقق با .کندمی انتقال پیدا آنها یلتأوناگشودنی به بلکه به طور، حذف کنند رویکردر د ).1959 گافمن،( ها آگاه باشدداده يدر گردآور اش یاجتماع شخصیت فردي و

این انتخاب شود، هاهاي متفاوتی براي تحلیل دادهپدیدارشناسی هرمنوتیک ممکن است روش )1995( کوخ شوند یم درگیر مشارکت کنندگانآن ر ها است که دشامل بازسازي داده فرایندد چن هر .شوند مکالمه درگیر در که کند یمکنندگان دعوت شرکت هرمنوتیک از: گویدمی

.کندمتدولوژي فراهم نمی اي ازمجموعه

1. life world 2. Osborne

Page 9: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

123 ... هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی ارائه روش شناسی

روان درمانی ودر تحقیقات مشاوره متدولوژي تدوین الگو

معتقد گادامر .ها استشود، امتزاج افقمبناي آن الگو تدوین میر اصلی که ب ینتر مهممعناي متن دیالکتیک میان سنت محقق و ها است که تعاملیاست که عمل فهم همان ادغام افق

- محقق به تحقیق آورده می هاي هرپیش داوري افق یا ).1993 پولکینگ ورن،( کندمی برقرار

که شودها میپیش داوري و هاافق شامل پیش فهم. است تحقیق اثرگذار روي فرایندر ب و شود گذاشته شود پرانتز در تواندافق محقق نمی. دهیم معنا مردم را وقایع و ما شودموجب می

چیزي را از منظر مساعد و خاص درباره ر افق قلمرویی از بصیرت است که ه .)1976 گادامر،(کند که ما باید داراي افقی تاکید می گادامر .شودشامل می ،توان دیدمیرا که آن موضوع

از افق معنایی و موقعیت متأثر دائماًکنونی باشیم که با آن به افق گذشته نگاه کنیم و فهم ر و اثر از همدیگ مؤلفها پرسش متقابل امتزاج افق). 1381 واعظی،( هرمنوتیکی مفسر است

اساس منطق گفتگو ر ها بپردازد، امتزاج افقمی با افق خویش با افق متن به گفتگو مؤلف .استبطه من و تویی ار). 2006 گادامر،( استر و اثر از همدیگ مؤلفاست که پرسش و پاسخ متقابل

گشودگی است، در این رابطه به جاي اینکه ما بیشتر سخن بگویم باید بگذاریم که آن بنابراین عمل فهم تنها محصول ذهن ). 1960 گادامر،( به زبان درآید و سخن گوید) سنت(تو

با اثر مؤلففهم حاصل گفتگو عالم نیست و سنت نیز تنها پیش شرط فهم نیست، بلکه عمل .ستا :شود یمسه افق مهم تشخیص داده و شکل گیري هر الگر د

ها و فهم خویش به در این منظر پژوهشگر به شناخت پیش فهم: )عامل(گر افق تاویل -1محقق با مطالعاتی که . کندنگاه میکه با آن به متن مورد نظر پردازدمیانداز چشم عنوان یک

کسب کرده ا آموزش دیده است این افق رو پژوهش و سنتی که در آن زیسته قبل از شروع .استتواند متنی مکتوب یا در متن مورد نظر که می این افق متشکل از ):بازیگر(لف ؤافق م -2

.ها استگان تحقیق باشد که پژوهشگر در صدد فهم تجربه آنکنندبرگیرنده شرکت

Page 10: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

91نهم، سال سوم، زمستانشناسی بالینی شماره فصلنامه مطالعات روان 124

دارنده رویکرد مطالعه و چشم انداز تحقیق ر این افق در ب ):مفسر - تماشاگر( افق خواننده -3هاي تحقیق یا تفاسیري از هاي مشاوره و روان درمانی، انواع روشتواند شامل نظریهاست که می

.موضوع تحقیق باشدها در ادغام افق هرمنوتیک مرحله بر اساس دیدگاه چهاردر روان درمانی و مشاوره الگوي

در .پردازدهاي خود میفهم و پیش فهم شناختنخستین مرحله محقق به در . گیردمیشکل در مورد متن و مرحله دوم که مرحله شناخت متن است محقق به مطالعات عمیقی

مرحله سوم محقق از رویکرد تحقیق و تفاسیر موجود در. پردازدکنندگان تحقیق میشرکتها به امتزاج افق چهارممرحله در. کندخویش استفاده میهاي آزمون دیدگاهو براي فهم بیشتر

در این رابطه به خود متن رجوع شده و با آن . شودمیتویی پرداخته -بر اساس یک رابطه منها افقبه گفتگویی دیالکتیک با ماهیتی روان درمانگرانه و حاصل آن را در زمینه درمانی امتزاج

آیی زبان مشترك استد ها و پدیامتزاج زبان) 1960( ادامرها در دیدگاه گامتزاج افق. استعالوه بر ،هاگیري ادغام افقشکل .برقرار شود هاي گوناگونکه باید زبان مشترکی میان افق

گیري چرخش تواند از طریق شکلبرقراري رابطه من و تویی میان افق امروز و افق گذشته می گیري پژوهش به شرح آن در فرایند شکلکه ها صورت گیردهرمنوتیکی میان افق

.پردازیم یمبه .کل استو اي براي توصیف حرکت تحلیلی میان جزء چرخش هرمنوتیکی استعاره

).1389 ،ترجمه رشیدیان 1962 هایدگر،( آیددیگري بدست می یک از اي که معناي هرگونهبه سمت کل تجربه حرکت یک جزء تجربه همان چرخش هرمنوتیکی است که از یلتأوفرایند

عمق بیشتري عقب فهم متون با درگیري و نتیجه این چرخش مدام به جلو و در .شودانجام مینهایت حرکت مارپیچی در )1996( کوال ).1983 پولکینگ ورن،1960 آنلز،( گیردصورت می

اي هتناقض از کند ومی شکارآچرخش هرمنوتیکی رسیدن به مکانی است که معنا خود را این چرخش . شودها به وسیله چرخش هرمنوتیکی نشان داده میدغام افقا. شوددرونی رها می

هاي مداوم ها صورت گرفته است، طی این چرخشدر طی شکل گرفتن این پژوهش میان افق

Page 11: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

125 ... هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی

گفتگو فرایند پژوهش را پویا و

گیرد و مانند داستانی در حال نوشتن که گر با تاویل. دهدمیان این چرخش رخ می زیسته یا تجربه هاي خویش و افقش وارد فهم متن مورد نظر

و پس از این مرحله وارد تفاسیرروي و پس يرو یشپبا رگپژوهش . رسد

که میان سه افق مشترك هستند

.آنها امتزاج شکل گرفته است

)مفسر(افق خواننده

هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی ارائه روش شناسی

و این چرخش .گیردها نیز به صورت مداوم صورت میادغام افقگیرد و مانند داستانی در حال نوشتن که صورت پیوسته شکل میه ب این فرایند .کندو سیال میمیان این چرخش رخ می و فهم در کندرسد و خود را کامل میبه پایان نمیهاي خویش و افقش وارد فهم متن مورد نظرپیش فهم آگاهی از

پس از این مرحله وارد تفاسیر پژوهشگر. شودمی مؤلفقیق به عنوان افق کنندگان تحشرکتپژوهش .دشوفهم متن می شدن تر یغنرویکردهاي گوناگون براي

رسدمعناي متن می چرخش هرمنوتیکی به فهم و ها درمیان این افق

يها قسمت: در الگوي جان درمانی گانه سه يها افقادغام .1 نمودار

آنها امتزاج شکل گرفته استر که دد هستن ییها مکان

)عامل(افق تاویل گر

افق خواننده)بازیگر(افق مولف

ادغام افقو سیال میبه پایان نمیآگاهی از

شرکترویکردهاي گوناگون براي

میان این افق

Page 12: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

91نهم، سال سوم، زمستانشناسی بالینی شماره فصلنامه مطالعات روان 126

ها افقچرخش هرمنوتیکی میان .2 رنمودا

بر اصولی دیگر از هرمنوتیک تدوین الگوها و چرخش هرمنوتیکی عالوه بر امتزاج افق :است مانند استوار یلتأواین همانی فهم و ● .فهم است و فهم انسان در زبان است ي واسطهزبان ● تویی-تاکید بر رابطه من ● ها در شناختاهمیت پیش فهم ● اي بودن فهمواقعه ● تاکید بر روش خاص علوم انسانی ●

Page 13: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

127 ... هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی ارائه روش شناسی

بحث و نتیجه گیري

عنوان یک مکتب فلسفی هرمنوتیک نه تنها به سنت تحقیق کیفی اروپا در هاي اخیردر دههویژه ه تحقیقات علوم اجتماعی و ب متون بلکه به عنوان یک روش تحقیق در یلتأوبراي و

مورد ر حجم تحقیقات فراوانی را د پرستاري بالینی مطرح شده است وو تحقیقات روانشناسی یقی رویکرد تحق. پژوهشگران این حوزه انجام شده است یلهبه وستجربه زیسته محقق و اثر

براي تدوین متمایز تواند به عنوان یک رویکردهاي گوناگون میدلیل ادغام افقه هرمنوتیک ب پژوهش نشان . رود روان درمانی به کار مشاوره و یژهبه و هاي علوم انسانی وحوزه در الگو

هاي متفاوت شکل طریق چرخش هرمنوتیکی و دیالوگی من و تویی، ادغام افق از که دهد یمو مفسر مؤلفپژوهش سه افق عامل، در. دهدها، فهم رخ مینتیجه ادغام افق گیرد و درمی

هاي خویش و افقش وارد فهم متن پیش فهم گر با آگاهی ازتاویل. تشخیص داده شده استپس از پژوهشگر. شودمی مؤلفکنندگان تحقیق به عنوان افق زیسته شرکتیا تجربهر مورد نظ

ر با گپژوهش ،شودفهم متن می شدن تر یغنو رویکردهاي گوناگون براي وارد تفاسیراین مرحله . رسدمعناي متن می چرخش هرمنوتیکی به فهم و ها درپیش روي و پس روي میان این افق

منابع فارسی

. جستارها ي یدهگزهرمنوتیک مدرن، . نیچه، هایدگر و دیگران). 1385( .احمدي، بابک و دیگران .نشر مرکز: تهران

.نشر مرکز: تهران. ساختار و تأویل متن). 1371(. احمدي، بابکنشر : تهران). 1388، نعويترجمه منوچهر ص(، درآمدي بر علوم انسانی ).1883( .دیلتاي، ویلهلم . ققنوس

: تهران). 1384، یقربانمحمدرضا ترجمه (. درآمدي بر پدیدارشناسی ).1934( .ساکالوفسکی، رابرت .نشر گام نو

Page 14: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

91نهم، سال سوم، زمستانشناسی بالینی شماره فصلنامه مطالعات روان 128

:تهران ).علوم انسانی درباره ساخت معرفت در( روش روش در ).1388(. احمد محمدپور، . انتشارات جامعه شناسان

. پژوهشگاه نشر و فرهنگ اسالمی: تهران.درآمدي بر هرمنوتیک). 1381(. واعظی، احمد .نشر نی: تهران). 1389رشیدیان، ترجمه عبدالکریم ( هستی و زمان). 1962( .هایدیگر، مارتین

منابع التینAnnells, M.(1996). Hermeneutic phenemenology: Philosophical perspectives and

current use in nursing research. Journal of Advanced Nursing, 23, 705-713. Beck, C. (1993). Qualitative research: the evaluation of its credibility, fittingness, and

auditability. Western Journal of Nursing Research, 15(2), 263-266. Couzen, H, D,. (1981). The Critical Circle. University of California Press. Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S,. (2000). Handbook of qualitative research. Thousand

Oaks, CA: Sage. Ferguson, S. B,. & David, F. W,. & Packer, J. I. (1988). New Dictionary of Theology.

Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press. Gadamer, H. G. (2006). Classical and Philiosophical Hermeneutics. Theory, Culture,

Society. 23, 29-56. Gadamer, H. G. (1976). Truth and Method. Sheeh and Warelo: London. Goffman, E. (1959). The Presentation of Self in Everyday Life. New york doubleday. Hall, J. M., & Stevens, P. E. (1991). Rigor in feminist research. Advances in Nursing

Science, 13 (3), 16-29. Koch, T. (1995). Interpretive approaches in nursing research: The influence of Husserl

and Heidegger. Journal of Advanced Nursing, 21, 827-836 Kvale, S. (1996). Inter Views: An introduction to qualitative research. Thousand Oaks,

CA: Sage. Laverty, S. (2003). Hermeneutic Phenomonology and Phenomenology: A Comparison

of Historical and Methodological Considerations. International Journal of Qualitative Methods. 2 .3, 1-29.

Lawrence, F. G. (2008). Hans-Georg Gadamer and the Hermeneutic Revolution. See, in the present bibliography, Hermeneutics, Postmodernism, Relativism. pp. 31-54.

Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Newbury Park, CA: Sage. Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Thousand Oaks, CA: Sage

Publications. Munhall, P. (1989). Philosophical ponderings on qualitative research methods in

nursing. Nursing Science Quarterly. 2.1. 20-28.

Page 15: هروﺎﺸﻣ و ﯽﻧﺎﻣرد ناور رد يزﺎﺳﻮﮕﻟا ياﺮﺑ …jcps.atu.ac.ir/article_2050_f3a580406178fa42adb83a192fd6ae85.pdf91نﺎﺘﺴﻣز ،مﻮﺳ

129 ... هرمنوتیکی براي الگوسازي در روان درمانی ارائه روش شناسی

Osborne, J. (1994). Some similarities and differences among phenomenological and

other methods of psychological qualitative research. Canadian Psychology, 35(2), 167-189.

Packer, M. J., & Addison, R. B. (1989). Entering the circle: Hermeneutic investigation in psychology. Albany, NY: State University of New York Press.

Polkinghorne, D. (1983). Methodology for the human sciences. Systems of inquiry. Albany: State.

Renni, D, L. (2007) . Hermeneutics and Humanistic Psychology. York University . The Humanistic Psychologist.

Ricoeur, P. (1981). Hermeneutics and The Human Sciences. Cambridge: Cambridge University Press.

Russel, R. (2005). Language and Psychotherapy Paplished:elsevier scieneeltd.usa. new school for social research.