ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻞﺣ شزﻮﻣآ و ﯽﻧﺎﺠﯿﻫ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا …jcps.atu.ac.ir/article_709_abf0e6b52fb1f83bb353ff629bff9bf4.pdf · ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻞﺣ شزﻮﻣآ

مسئله حل آموزش و هیجانی اجتماعی یادگیري برنامه اثربخشی مقایسه 1)ارزیابی والدین( اي مقابله نافرمانی اختالل هاي نشانه کاهش بر اجتماعی

5میرزایی راد، رضا 4، مرضیه نظري بدیع3احمد عابدي ،2پاقلعه جمالی سمیه

20/8/92 :تاریخ پذیرش 14/3/92 :تاریخ وصول

چکیدهپژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه اثربخشی آموزش برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی و حل

آموزان پسر جامعه آماري، دانش. اي انجام شد مسئله اجتماعی بر میزان نشانه هاي اختالل نافرمانی مقابله اي شهر اصفهان در سال تحصیلی ابتدایی داراي نشانه هاي اختالل نافرمانی مقابله پایه سوم و چهارم

اي دو دبستان پسرانه به از بین این جامعه آماري با روش نمونه گیري تصادفی چند مرحله. بودند 89 -90سه دانش آموز به شیوه تصادفی در 45تصادف انتخاب شد و از بین دانش آموزان پایه سوم و چهارم

در این پژوهش جهت تشخیص نشانه . روش پژوهش نیمه آزمایشی بود. گمارده شدند نفري 15گروه اي فرم والدین و مصاحبه بالینی مورد استفاده قرار هاي اختالل مقیاس درجه بندي اختالل نافرمانی مقابله

شانه هاي اختالل میزان ن. جلسه اجرا شد 7سپس دو رویکرد آموزشی، در دو گروه آزمایش طی. گرفت

.این مقاله برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد است. 1 [email protected] )نویسنده مسئول( دانشجوي دکتري روانشناسی تربیتی دانشگاه الزهراء. 2

[email protected]. استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه اصفهان، گروه روانشناسی کودکان با نیازهاي خاص. 3

[email protected] .کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه علوم پزشکی فرشچیان همدان. 4

[email protected]. ، ایرانواحد اناراسالمی، دانشگاه آزاد ، گروه روانشناسیه آزاد، عضو هیئت علمی دانشگا .5

mailto:[email protected]




92 پاییز، سوم، سال

مورد سنجش قرار ) پیش آزمون و پس آزموننتایج . قرارگرفت تحلیل و تجزیه

اي آموزشی کاهش معناداري تحلیل کواریانس نشان داد، میانگین نمرات نشانه هاي نافرمانی درگروه ه اجتماعی یادگیري برنامه که آموزش

به توجه لذا .باشند می موثراي مقابله و هیجانی هوش زیربنایی مهارتهاياختالل آموزش در موثر رویکردي

اي، برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی، آموزش حل مسئله

که است 1اي مقابله نافرمانی اختالل و پتی( باشد می مشاوره و شناسی راهنماي چهارمین در شده نظر

پایدار الگوي اي مقابله نافرمانی گونه این . است قدرت اولیاي

ابراز: باشند داشته وجود باید گذشته اصول و ها درخواست و همکاري کوتاهی خاطر به دیگران سرزنش باید رفتارها این ). 2007کاپالن و سادوك،

1. Oppositional Defiant Disorder2. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders

، سال زدهمدواشماره بالینی شناسی فصلنامه روان

پیش آزمون و پس آزمون(اي کودکان در سه گروه طی دو مرحله نافرمانی مقابله مورد کواریانس تحلیل آماري روش با آمده بدست هاي داده. گرفت

تحلیل کواریانس نشان داد، میانگین نمرات نشانه هاي نافرمانی درگروه هکه آموزش داد نشان پژوهش نتایج ).>P 001/0(نسبت به گروه کنترل داشت

مقابله نافرمانی اختالل هاي نشانه کاهش هیجانی و حل مسئله اجتماعی برمهارتهاي مثابه به یهیجانی و حل مسئله اجتماع اجتماعی یادگیري برنامه

رویکردي توانند می فردي بین روابط و اجتماعی یادگیري زیربنایی مهارتهاي .باشنداي مقابله نافرمانی

اي، برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی، آموزش حل مسئله اختالل نافرمانی مقابله :واژگان کلیدي .اجتماعی

مقدمهاختالل نوجوانی، و کودکی دوران ازشایعترین اختالالت یکی

شناسی روان هاي کلینیک به کودکان ارجاع رایج علل از یکینظر تجدید متن تعریف اساس بر). 1973 بارکلی، ،2009 مایک،

نافرمانی اختالل (DSM IV-TR)2 روانی اختالالت وآماري تشخیصیاولیاي برابر در سرکشی و خصومت لجبازي، نافرمانی، کاري، منفی

گذشته ماه 6 در زیر معیارهاي از) بیشتر ویا( مورد چهار در رفتارهاهمکاري رد یا اعتنایی بی بابزرگساالن، جدل و بحث خلقی،

سرزنش است، دیگران مزاحم که کارهایی عمدي انجام بزرگساالن،کاپالن و سادوك،( توزي کینه و بیزاري خشم، حساسیت، خود،

Oppositional Defiant Disorder (ODD) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders- Text Revised (DSMIV-TR)

44

نافرمانی مقابلهگرفت

تحلیل کواریانس نشان داد، میانگین نمرات نشانه هاي نافرمانی درگروه هنسبت به گروه کنترل داشت

هیجانی و حل مسئله اجتماعی بربرنامه

مهارتهاينافرمانی

اجتماعی

مقدمهیکی

یکیمایک،

تشخیصیمنفی

رفتارها کج

بزرگساالن،خود،

45 ... مقایسه اثر بخشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل

و خانوادگی مشکالت و داده روي است معمول رشد سطح و سن براي آنچه از تر فراوان شود می نمایان سالگی 12 تا7 بین معموالً اي مقابله نافرمانی اختالل. آورد بوجود مهمی تحصیلی

وهمکاران، نوك ،2006 وایتلی، و کازدین( باشد می دختران از بیشتر پسران در آن شیوع و تحقیقات و در درصد 16 تا 2 ،(DSM-IV-TR) در اي مقابله نافرمانی اختالل شیوع). 2007 درصد 7/17 و درصد 3/6 ترتیب به ،)1386( نظري و نامداري و) 1379( همکاران و یوسفی از ترکیبی اي، مقابله نافرمانی اختالل شناسی سبب مورد در تحقیقات .است شده برآورد

اند کرده عنوان را محیطی شرایط و کودکان، شناختی زیست یا ژنتیکی گرایشات و خصوصیات نافرمانی اختالل مبتال به کودکان). 2005 ؛ باري،2008 الچمن و همکاران، ؛2006 راتر،(

بین درروابط ،)2001 همکاران، و بورت( ندارند خوبی پیشرفت مدرسه در معموالً اي مقابله در نقص و توجهی مشکالت داراي ،)2002 همکاران، و گرین( هستند ضعیف فردي

فاقد عمدتاً و) 2002 نوالن، و گادو ؛2000 همکاران، و لوبر( باشند می1اجرایی هاي کارکرد باشند می بزرگترها تقاضاي انجام براي نیاز مورد عاطفی و اجتماعی شناختی، مهارتهاي

).2006 جانسون، و اوهان موري، هومرسون،( در را هایی نقص وجود شده انجام کودکان این درباره اخیر هاي سال در که هایی پژوهش

شناختی نقصهاي). 2004 همکاران، و گرین( اند داده نشان کودکان این شناختی هاي مهارتشود می دیده 2اجتماعی اطالعات پردازش هیجان، تنظیم اجرایی، ي کارکردها حوزه در اغلب

مقیاس در دارند، همساالن و والدین با نامتعادلی ارتباطات کودکان این اینکه به با توجه و ،)2007 تریون، و اسکلوز( هستند تر پایین نرمال حد از استاندارد انحراف دو اجتماعی سازگاري

مهارت یک در کمبودهایی نافرمانی مقابله اي اختالل با کودکان اند کرده تصور اخیر هاي نظریه

1. executive functions 2. social-information processing


و عاطفی مهارتهاي فاقد کودکان بدرفتاري خاطر به را دیگران

و هیجانی -اجتماعی مهارتهاي

مبتال کودکان هیجانی و شناختیمی توان به مداخالت مداخالت

از جمله . اشاره کرد 4دارویی درمانهايکاستین و چمبر :هاي می توان به پژوهش

؛ پور احمدي و همکاران )2008در زمینه آموزش کودکان . اشاره نمود؛ بامبري و پروسلی )2005(نن

و مداخالت ترکیبی نیز می توان به پژوهش در زمینه مداخالت دارویی پژوهشهاي اسپنسر و

در وهله اول به کاهش 5زمینه برنامه یادگیري اجتماعی هیجانیاند که کاهش مشکالت رفتاري منجر به بهبود از جمله این پژوهشها می توان به

؛ )2010(؛ مکون و همکاران )2010

1. parent- based educational-psychological intervention 2. child- based educational-psychology intervention3. combination treatment 4. drug treatment 5. Social Emotional Learning program (SEL)


کودکان این . شود می منجر نافرمانی رفتار به که باشند می دارا مجزا اینکه و هستند بزرگترها تقاضاي انجام براي نیاز مورد شناختی

مهارتهاي در نقص دهنده نشان کنند می سرزنش و دانسته مقصر ).2003 واتسون،( باشد می آنها اجرایی شناختی مهارتهاي

شناختی رفتاري، مشکالت با مواجه براي متنوعی درمان روشهايمداخالت جمله از است، شده گرفته کار به اي مقابله نافرمانی اختالل

درمانهاي همچنین و 3و ترکیبی 2، کودك محور1خانواده محورمی توان به پژوهش) خانواده محور( پژوهشها در زمینه آموزش والدین

2008(الوین و همکاران ؛)2009(؛ الرسون و همکاران )2007اشاره نمود) 1388(؛ محمدي)1388( ؛ خیریه و همکاران)1388

نن ؛ رو)2006(نلسون گري و همکاران : میتوان به پژوهشهايو مداخالت ترکیبی نیز می توان به پژوهش . اشاره نمود) 1388( ؛ هاشمی و همکاران)2006

در زمینه مداخالت دارویی پژوهشهاي اسپنسر و . اشاره نمود) 2009( الرسون و همکاران . قابل ذکر می باشند) 2009(و دل آنجلو ) 2006(همکاران

زمینه برنامه یادگیري اجتماعی هیجانیها در عمده پژوهشاند که کاهش مشکالت رفتاري منجر به بهبود مشکالت رفتاري اشاره داشته اند و نشان داده

از جمله این پژوهشها می توان به . شود رفتارهاي کودك و در نتیجه پیشرفت تحصیلی می2010(و همکاران ؛ کرامر )2011(پژوهشهاي دوالك و همکاران

psychological intervention

psychology intervention

program (SEL)

46

مجزاشناختی خود

مهارتهايروشهاي

اختالل بهخانواده محور

پژوهشها در زمینه آموزش والدین)2007)1388

میتوان به پژوهشهاي)2006

الرسون و همکارانهمکاران

عمده پژوهشمشکالت رفتاري اشاره داشته اند و نشان داده

رفتارهاي کودك و در نتیجه پیشرفت تحصیلی میپژوهشهاي دوالك و همکاران

psychological intervention


در زمینه آموزش حل مسئله . اشاره نمود) 1388( ؛ کریم زاده)1387( ؛ صدري)2009(دفور تاکاهاشی و همکاران ؛)2010(اي بیکر ویدمن و همکاران ه توان به پژوهش می 1اجتماعی

؛ )2004(؛ فیک و ربکا )2005(و همکاران ؛ یاماشیتا)2009(؛ وازکین و همکاران )2009() 1387( ؛ احدي و همکاران)1382(؛ نصرآبادي)1381(؛ محمدي)2003(دیزوریال و همکاران

داراي کودکان مشکالت که دادند نشان مطالعه یک در) 2004( پرلمن و هابنر .اشاره نمود که کردند ثابت خود مطالعه در آنها. آنهاست 2هیجانی هوش به آسیب از ناشی نافرمانی اختالل

مالحظه قابل طور به را کودکان این مشکالت توان می هیجانی هوش بر مبتنی درمانی روشهاي با تأثیر بررسی به تجربی نیمه پژوهشی در) 2010( سالوي و ریز ریورس، براکت، .داد کاهش و تحصیلی عملکرد بر احساسی هاي واژه آموزش و هیجانی اجتماعی یادگیري برنامه آموزش سال پایان در نتایج. پرداختند ششم و پنجم کالسهاي آموزان دانش اجتماعی هیجانی توانایی مقایسه در آموزان دانش تحصیلی پیشرفت و اجتماعی هیجانی تواناییهاي افزایش بیانگر تحصیلی

موفقیت بر هیجانی اجتماعی یادگیري هاي برنامه اثربخشی دهنده نشان نتایج. بود کنترل گروه با مهارتهاي بررسی به) 2007( تریون و اسکلولوز .است بوده آموزان دانش اجتماعی و تحصیلی 27 مطالعه این در. پرداختند مدارس در نافرمانی اختالل عالیم داراي کودکان ٣اجتماعی. است شده مقایسه نبودند مبتال اختالل این به که کودك 27 با نافرمانی عالیم داراي کودك پیشرفت کمتر، اجتماعی مهارت نافرمانی اختالل عالیم داراي آموزان دانش که داد نشان ها یافته

) 2008( بریمبرگ و ساندل کیمبر، .دادند نشان بیشتري رفتاري مشکالت و کمتر تحصیلی روان سالمت ارتقاء جهت سوئد مدارس در را هیجانی اجتماعی یادگیري برنامه آموزش مؤثر روان سالمت بر هیجانی اجتماعی یادگیري هاي برنامه که گرفتند نتیجه و کردند بررسی

1. social problem solving 2. emotional intelligence 3. social skills


آموزش آگاهی خود و انگیزش اجتماعی یادگیري تحصیلی انجمن تاثیرات ، هیجانی اجتماعی یادگیري هیجانی، هاي تنش رفتاري، مشکالت

یادگیري آموزش. است داشته در هیجانی و اجتماعی هاي قابلیت

به هیجانی اجتماعی یادگیري). مانند زندگی، هیجانی و اجتماعی

پیچیده، تقاضاهاي با سازگاري اجتماعی ارتباط رفتارهاي و اجتماعی

به منجر که است مکانیزمی اجتماعی حال در اجتماعی شناخت زا و اطالعات اجتماعی پردازش کودکان اینکه و مدلها این به توجه

چگونگی قبیل از مشکالتی با چنین حل براي و گیرند می قرار باشند مجهز شناختی مهارتهاي آموزش شیوه . حل راه برابر در یعنی، رفتار تغییر علمی اصول به

1. meta analysis 2. Collaborative for Academic Social and Emotional Learning (CASEL)


انگیزش همدلی، کنترلی، خود فراگیران به آموزشی برنامه این در. استانجمن توسط که ١فراتحلیلی از آمده بدست شواهد است شده

یادگیري هاي برنامه که داده نشان شده انجام ٢(CASEL)هیجانیمشکالت اجتماعی، رفتارهاي هیجانی، اجتماعی، مهارتهاي بر مثبتی

مدرسه در و دیگران خودش، با فرد رفتار و علمی عملکردهايقابلیت و ها کفایت رشد جریان باعث و ساز زمینه هیجانی، -اجتماعی

). 2008 هیجانی، اجتماعی یادگیري انجمن تحصیلی( است اجتماعی هاي جنبه آمیز موفقیت بیان و اداره درك، براي تواناییسازگاري و روزمره مشکالت و مسایل حل رابطه، برقراري نحوه یادگیرياجتماعی شناخت بین تحقیقات، در). 2006 الیاس،( دارد اشارهاجتماعی شناخت که است فرضیه این بر مبتنی و داشته است وجود

متفاوتی مدلهاي اخیر سالهاي در. شود می اجتماعی رفتارهاي تئوري شامل متفاوتی اجتماعی شناخت تئوریهاي. است توسعه

توجه با). 2010 مارتینز، و الچمن( دارند وجود اجتماعی مسئله مداوم صورت به روز طی در اي مقابله نافرمانی اختالل دارايقرار رقابتی هاي بازي مانند نامطلوب شرایط مقابل در واکنش سري یک به باید آنها منظور این به. شوند می برانگیخته مشکالتی گیري تصمیم و موجود احتمالی هاي حل راه مشکل، بیان قبیل

به اتکاء با که است رواندرمانی روش یک ، اجتماعی مسئله

Collaborative for Academic Social and Emotional Learning (CASEL)

48

است داده

هیجانیمثبتی

عملکردهاياجتماعی

افرادتوانایییادگیرياشارهوجود

رفتارهايتوسعهمسئله حل

دارايواکنشمشکالتی

قبیل از حل


هاي شیوه و درمانی فرایند رفتار، شناختی هاي جنبه به اتکاء با و... و اجتماعی تقویت الگوگیري، الگوي وجود که اند داده نشان همچنین پژوهشگران . است آورده فراهم را مشکالت با مقابله درباره آنها که است اسنادهایی در نقص در کودکان محصول پرخاشگري رفتارهاي پایدار

حل کیفیت و پرخاشگرانه رفتار ارتباط خصوص در تحقیقات نتایج. دارند اجتماعی رویدادهاي با مقابله نوعی افراد این پرخاشگرانه رفتار که اند داده نشان نوجوانان، و کودکان اجتماعی مسئله

باالي میزان بنابراین. کنند می تجربه زندگی خالل در آنها همواره که است اجتماعی مشکالت مسئله حل به نهایتاَ که پردازشی. دارد ارتباط اطالعات پردازش در نقص به پرخاشگرانه، رفتار

.شود می منجر پرخاشگرانه شیوه به اجتماعی پیشرفت و اجتماعی مهارتهاي در اي مقابله نافرمانی اختالل مبتال به کودکان اینکه به توجه با

باشند می دارا که رفتارهایی علت به و دارند بیشتري رفتاري مشکالت و هستند ضعیف تحصیلی اینکه بر عالوه امر این و بگیرند قرار معلمین و همساالن گروه طرد معرض در است ممکن

دچار نیز تحصیلی لحاظ از شود می باعث کند، می آسیب دچار را کودك روان بهداشت و فردي بین روابط در تواند می شود تبدیل مزمن وضعیتی به اگر اختالل این . شود دلزدگی را او دوستانه روابط یا و بوده دوست فاقد یا فرد شود باعث و کرده دخالت تحصیلی عملکرد ولی بوده طبیعی هوش داراي نافرمان کودکان اکثریت). 2007 سادوك، و کاپالن( نکند ارضا ضعیف، خودپنداره دیگران، با رابطه برقراي در ضعف دچار رفتاري مشکالت علت به

داراي کودکان که منظور بدین). 2002 بینک،( هستند پرخاشگري شده، آموخته درماندگی مناسبی روانی بهداشت از بتوانند و داشته را استفاده نهایت خود هوش از بتوانند نافرمانی عالئم

الزم امري مداخله کنند، تجربه دیگران با را مناسبی اجتماعی تعامالت بتوانند و باشند برخوردار و هیجانی هوش به آسیب از ناشی کودکان این مشکالت که آنجایی از و. است ضروري و

جهت آموزشی برنامه دو پژوهش این در است، اجتماع با برخورد در مسائل حل چگونگی


بنابراین هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه اثربخشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله اجتماعی بر کاهش نشانه هاي

و چهارم دبستان آموزش و آماري پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه سومدانش 45نمونه ي پژوهش شامل

این آزمودنی ها به روش نمونه گیري تصادفی الزم به ذکر . ی آموزش وپرورش شهر اصفهان انتخاب شدند

است که آزمودنی ها بعداز شناسایی ، از طریق مقیاس درجه بندي اختالل نافرمانی مقابله اي و به عنوان اختالل نافرمانی مقابله

نفردانش آموز با استفاده از 165مقیاس درجه بندي اختالل نافرمانی مقابله اي که به این اختالل مشکوك بود انتخاب شدند، سپس با رضایت والدین آنها به یک روانشناس بالینی ارجاع داده شدند تا به لحاظ تشخیص

مورد بررسی ) تشخیص افتراقی(در مرحله دوم از بین آنهایی که از طریق مقیاس درجه بندي و مصاحبه بالینی، نفر به شیوه تصادفی انتخاب و به دو

گروه هاي ).نفر15 هر گروه(مارده شدند گروه .نشد انجام اي مداخله هیچ

نفر دانش آموز با اختالل نافرمانی نفر دانش آموز با اختالل 15اي، گروه آزمایشی آموزش حل مسئله اجتماعی شامل


بنابراین هدف از این پژوهش بررسی و مقایسه . شود می ارایه اختالل این هاي نشانه کاهشاثربخشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله اجتماعی بر کاهش نشانه هاي

.اختالل نافرمانی مقابله اي می باشد

جامعه آماري، حجم نمونه و روش نمونه گیريآماري پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه سومجامعه

نمونه ي پژوهش شامل . بودند 88 – 89پرورش شهر اصفهان در سال تحصیلی این آزمودنی ها به روش نمونه گیري تصادفی . آموزان پسر با اختالل نافرمانی مقابله اي بود

ی آموزش وپرورش شهر اصفهان انتخاب شدندخوشه اي چند مرحله اي از نواحاست که آزمودنی ها بعداز شناسایی ، از طریق مقیاس درجه بندي اختالل نافرمانی مقابله اي و

به عنوان اختالل نافرمانی مقابله DSM–IV–TRمصاحبه بالینی سازمان یافته بر اساس معیارهاي 165) سرند کردن اولیه( درمرحله اول. اي تشخیص داده شدند

مقیاس درجه بندي اختالل نافرمانی مقابله اي که به این اختالل مشکوك بود انتخاب شدند، سپس با رضایت والدین آنها به یک روانشناس بالینی ارجاع داده شدند تا به لحاظ تشخیص

( اختالالت همراه بالینی اختالل نافرمانی مقابله اي و نداشتن سایردر مرحله دوم از بین آنهایی که از طریق مقیاس درجه بندي و مصاحبه بالینی، . قرار گیرند

نفر به شیوه تصادفی انتخاب و به دو 45 تشخیص بالینی اختالل نافرمانی مقابله اي داده شدندمارده شدند گروه آزمایش و یک گروه کنترل به طور تصادفی گ

هیچ کنترل گروه روي بر و گرفتند قرار آموزش تحت آزمایشنفر دانش آموز با اختالل نافرمانی 15آزمایشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی شامل

اي، گروه آزمایشی آموزش حل مسئله اجتماعی شامل مقابله

50

کاهشاثربخشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله اجتماعی بر کاهش نشانه هاي

اختالل نافرمانی مقابله اي می باشد

جامعه آماري، حجم نمونه و روش نمونه گیريجامعه

پرورش شهر اصفهان در سال تحصیلی آموزان پسر با اختالل نافرمانی مقابله اي بود

خوشه اي چند مرحله اي از نواحاست که آزمودنی ها بعداز شناسایی ، از طریق مقیاس درجه بندي اختالل نافرمانی مقابله اي و

مصاحبه بالینی سازمان یافته بر اساس معیارهاي اي تشخیص داده شدند

مقیاس درجه بندي اختالل نافرمانی مقابله اي که به این اختالل مشکوك بود انتخاب شدند، سپس با رضایت والدین آنها به یک روانشناس بالینی ارجاع داده شدند تا به لحاظ تشخیص

بالینی اختالل نافرمانی مقابله اي و نداشتن سایرقرار گیرند

تشخیص بالینی اختالل نافرمانی مقابله اي داده شدندگروه آزمایش و یک گروه کنترل به طور تصادفی گ

آزمایشآزمایشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی شامل

مقابله


پس از انتخاب آزمودنی ها و گماردن تصادفی آنها در . نافرمانی مقابله اي را شامل می شوندگروه هاي آزمایشی آموزشی و گروه کنترل با حمایت سازمان آموزش و پرورش استان

-مداخالت آموزشی) محلی که کالسها در آن تشکیل می شد( اصفهان در محل دبستان ذاکرگروه کنترل براي رعایت اصول اخالقی در لیست انتظار باقی . روان شناختی اجرا گردید

همچنین . روان شناختی قرار گیرند -ماندند تا پس از خاتمه پژوهش مورد مداخالت آموزشیآزمودنی ها فقط (وجنس همتا شده بودند آزمودنی هاي هر دو گروه با توجه به متغیر هاي سن

والدین توسط ها پرسشنامه است ذکر به الزم). پسر واز یک پایه تحصیلی و سنی اتنخاب شدند شدند،توسط داده تشخیص اختالل به مشکوك ها پرسشنامه در که کسانی بین از و شده تکمیل

قرار مصاحبه مورد والدین هم و کودك هم. گرفتند قرار بالینی مصاحبه مورد بالینی روانشناس .بود ODD 55/9وگروه کودکان 42/9ضمنا میانگین سنی گروه کودکان عادي .گرفتند قرار تحلیل و تجزیه مورد کواریانس تحلیل روش با و spss افزار نرم از استفاده با ها داده .گیرند می

ابزار گردآوري داده ها اختالل بندي درجه مقیاس :(ODDRS)اي مقابله نافرمانی اختالل بندي درجه پرسشنامه

با کودکان تشخیص براي) 2006( جانسون و اوهان موري، هومرسن، توسط ١اي مقابله نافرمانی مقیاس این . است شده ساخته DSM – IV – TR مالکهاي اساس بر اي مقابله نافرمانی اختالل روش به مقیاس) درونی همسانی( پایایی ضریب. شود می استفاده سال 5 – 15 کودکان براي P > 001/0 سطح در=r 0/ 95 بازآزمایی روش به آن پایانی ضریب و 92/0 کرونباخ آلفاي

روي بر) 1387( عابدي توسط مقیاس این . است شده گزارش مقیاس سازندگان توسط

1. Oppositional Defiant Disorder Rating Scale (ODDRS)


. است شده اعتباریابی و سنجی و 0/ 93 کرونباح آلفاي روش 5 توسط نیز مقیاس این محتوایی

تکمیل کودك والدین توسط در که است سئوال 8 شامل و .شود

بدین. شد استفاده اي مقابله نافرمانی اي مقابله نافرمانی اختالل بندي مورد بالینی شناس روان یک توسط نافرمانی اختالل معیار ابزار دو نسبت پزشک روان توسط نیز

پرسشنامه آماري، جامعه تعریف و سوم هاي پایه پسرانه دبستان

را نمره باالترین که آموزانی دانشاز بین دانش سپس. شدند انتخاب و آزمایش گروه دو در تصادفی

با روابط در نافرمان کودکان که این به آموزش جهت درمانی


سنجی روایی اصفهان شهر دبستان پنجم تا اول هاي پایه آموزان دانشروش به را مقیاس این )درونی همسانی( پایانی ضریب) 1387( عابديمحتوایی روایی و محاسبه 94/0 بازآزمایی روش به را آن پایایی ضریب پرسشنامه این . است شده تایید پزشک روان و شناس روانو شود می تکمیل کودك والدین توسط پرسشنامه این .شودشود می بندي درجه)اوقات گاهی و هرگز همیشه،( لیکرت طیف

نافرمانی اختالل دقیق تشخیص براي ابزار این از: مصاحبه بالینیبندي درجه مقیاس از استفاده با که آموزانی مجدداَ دانش صورت

ODDRS(توسط بودند شده داده تشخیص اختالل به ،مبتالدو اجماع). دیگري اختالل نداشتن(گرفتند قرار بالینی مصاحبه سالمت بالینی مصاحبه همچنین. بود حاضر پژوهش در اي مقابله

.گردید انجام والدین و کودکان سالمت

روشتعریف و پژوهش اهداف تعیین از پس پژوهش، اجراي منظور بهدبستان دو در والدین توسط تکمیل جهت اي مقابله نافرمانی اختاللدانش شده داده بازگشت هاي پرسشنامه بین از و شد توزیع چهارم

انتخاب کردند کسب اي مقابله نافرمانی اختالل بندي درجه مقیاستصادفی صورت به آموزان دانش. شد انتخاب آموز دانش 45 آموزان

که مشکالتی به توجه با سپس. شدند گمارش کنترل گروه درمانی هاي برنامه باشند می دارا اجتماع و خود تنظیمی و همساالن

52

دانشعابديضریب

روان نفرشود می

طیفمصاحبه بالینی

صورت)ODDRS

مصاحبهمقابلهسالمت به

روشبهاختاللچهارممقیاس در

آموزان یک

همساالن


ساعات در آموزشی برنامه دو هر براي آموزشی جلسات. شد ریزي طرح کودکان هاي گروه صورت به آموزش ضمناً .شد اجرا ساعت یک مدت به هفته هفت طی مدرسه رسمی

با آموزشی پکیج. گردید می اجرا) تحقیق اجراي محل(اصفهان ذاکر دبستان در نفري 5پیوست در آموزشی جلسات محتوي. شد طراحی روانشناس جندین و مجرب اساتید همکاري .است آمده

روش آماري تجزیه و تحلیل داده هاو کاربردي است و در آن از دو گروه آزمایش و یک نوع نیمه آزمایشیاین پژوهش از

از ها داده تحلیل و تجزیه براي. گروه گواه با انجام پیش آزمون و پس آزمون استفاده شده است تحلیل و تجزیه ها، داده آوري جمع از پس. است شده استفاده) SPSS V 16( افزار نرم

هاي شاخص از توصیفی، سطح در. گرفت صورت استنباطی و توصیفی سطح دو در اطالعات روش. شد استفاده آزمون پس و آزمون پیش مراحل در استاندارد، انحراف و میانگین آماري .است کواریانس تحلیل استنباطی سطح در ها داده تحلیل و تجزیه و بررسی

یافته هاي پژوهشفرم (اي اختالل نافرمانی مقابله انگین و انحراف استاندارد نمرات آزمودنیها در پرسشنامهمی پس ، در27/0و 30/1ترتیب در گروه برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی پیش آزمون به) والدین، در پس 25/0و 35/1، در گروه آموزش حل مسئله اجتماعی پیش آزمون 25/0و 71/0آزمون

ترتیب ، در پس آزمون به16/0و22/1و گروه کنترل در پیش آزمون 17/0و 63/0آزمون آموزش هر هاي گروه آزمایش پس از این اطالعات میانگین بر اساس. بدست آمد 17/0و 21/1


رسی این فرضیه از آزمون تحلیل کواریانس استفاده

اثربخشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله

سطح معناداري

توان مجذور اتا

001/034/0 99/0 001/066/0 1

- - -

عنوان به آزمون پیش نمرات گرفتن آزمایش گروه بین دار معنی تفاوتODDRS (یعنی. است بوده66/0 والدین آموزش به مربوط) اي مقابله نافرمانی

جدول نتایج از بنابراین). نمونه به مبتال کودکان مرضی عالئم آموزش در رویکرد دو این بین


رسی این فرضیه از آزمون تحلیل کواریانس استفاده جهت بر. داشته است دو رویکرد، کاهش .آمده است 1نتایج تحلیل کواریانس در جدول .

اثربخشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله نتایج تحلیل کواریانس .1جدول هاي اختالل اجتماعی بر کاهش نشانه

شاخص آماري

مجموع مجذورات

درجه آزادي

میانگین F مجذورات


96/0 پیش آزمون 1 96/0 52/21 1 59/3 گروه 2 79/1 89/40 1

80/1 خطا 41 04/0 -

گرفتن نظر در با شود، می مشاهده 1جدول در که همانگونهتفاوت به منجر آموزشی رویکرد دو ،)کمکی( همپراش متغیر

ODDRS( مقیاس در تاثیر میزان). >001/0P( است شده وکنترل

نافرمانی اختالل هاي نشانه کاهش( آزمون پس واریانس درصد حجم کفایت دهنده نشان( باشد می یک آماري توان. است عالئم کاهش بر آموزشی رویکرد دو هر شود می گرفته نتیجه بین محسوسی وتفاوت است بوده موثر اي مقابله نافرمانی اختالل . تذکر شده اس 2نتایج مقایسه زوجی در جدول . نشد مشاهده

54

دو رویکرد، کاهشنتایج تحلیل کواریانس در جدول . شد

شاخص آماري منابع

پیش آزمون

همانگونهمتغیر

وکنترلدرصد 66 بوده فوق

اختاللمشاهده


ها آزمون توکی براي تفاوت دو به دو گروه. 2جدول

تفاوت میانگین دوگروه Jگروه Iگروه (I - J)


برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی-56/0 گروه کنترل 0001/0

-008/0 آموزش حل مسئله اجتماعی 99/0

گروه کنترل56/0 برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی 0001/0 55/0 آموزش حل مسئله اجتماعی 0001/0

آموزش حل مسئله اجتماعی008/0 برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی 99/0

-55/0 گروه کنترل 0001/0 001/0 P<

برنامه (دهد در ارزیابی والدین بین گروه آزمایش نشان می 2همانگونه که اطالعات جدول اما این برنامه با ). >001/0p(باشد گروه کنترل تفاوت معنادار میبا ) یادگیري اجتماعی هیجانی

در ارزیابی والدین بین گروه ). <001/0P(برنامه حل مسئله اجتماعی تفاوت معنادار نداشتبا گروه کنترل داراي تفاوت معنادار ) آموزش حل مسئله اجتماعی(آزمایش

یادگیري اجتماعی هیجانی تفاوت معنادار اما این برنامه با برنامه ). >001/0P(باشد می ). <001/0P(نداشت

حث و نتیجه گیريبمقایسه اثربخشی برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله پژوهش، این در

قرار بررسی مورد اي نی مقابله نافرما اختالل به مبتال کودکان مرضی عالئم بهبود اجتماعی بر هاي نشانه بهبود جهت درمانی رویکرد دو بین دادند نشان نتایج هها گرو مقایسه در. گرفت گزارش مختلفی هاي پژوهش. )2جدول( نشد مشاهده چندانی تفاوت اي مقابله نافرمانی اختالل. شود می آموزان دانش در رفتار بهبود به منجر هیجانی اجتماعی یادگیري هاي که برنامه اند داده مشکالت کاهش در هیجانی، اجتماعی هاي مهارت آموزش براي شده گرفته نظر در هاي برنامه


اجتماعی هیجانی یادگیري برنامه زیرا نشد؛ یافت بدهد قرار هدف قرار توجه مورد آتی هاي سال به تحصیلی اهداف پیشبرد جهت. نشد یافت اي مقابله نافرمانی اختالل

یادگیري بر مبتنی درمان است،همچنین یافته هاي پژوهش نشان داد هر دو

نتایج این پژوهش با . رویکرد درمانی در کاهش عالئم اختالل نافرمانی مقابله اي مؤثر می باشند ربکا، و فیک ؛1981 ؛ ویسبرگ، 1382 ؛ نصرآبادي،1387 همکاران،

؛ کیمبر و 2011 در زمینه آموزش حل مسئله اجتماعی و با یافته هاي دوالرك و همکاران،؛ 2000 ؛ زینس،2008 ؛ جیلن،

.؛ در زمینه برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی همخوان می باشد مسئله حل آموزش اثربخشی

سلوك، اختالل مخرب، رفتارهاي پژوهش نتایج با حدودي تا که و تگالزي ؛2004 ربکا، و فیک موران مک ؛2009 همکاران، و

).2009 تاکاهاشی، ؛2000 و نافرمانی رفتارهاي وجود

که است هایی اسناد در سوگیري


برنامه که مشابه اي فرضیه یا پژوهش. اند بوده مؤثر زودرس رفتاريهدف مورد اي مقابله نافرمانی اختالل داراي سنی گروه این درسال در هیجانی اجتماعی یادگیري بر مبتنی هاي درمان پیشینهجهت برنامه این بر مبتنی هاي پژوهش دیگر طرف از و اند گرفتهاختالل داراي کودکان نمونه در پژوهشی اما شود، می دیده وفور

است، شده اجرا متفاوت هاي نمونه با که مرتبط هاي پژوهشهمچنین یافته هاي پژوهش نشان داد هر دو . است بوده مؤثر معناداري طور به هیجانی اجتماعی

رویکرد درمانی در کاهش عالئم اختالل نافرمانی مقابله اي مؤثر می باشند؛ ویسبرگ،2009 تاکاهاشی،؛ 2010 همکاران، و ویدمن هاي بیکر

همکاران، احدي و ؛1381 محمدي، ؛2001 راتمن، و تگالزي ؛2004در زمینه آموزش حل مسئله اجتماعی و با یافته هاي دوالرك و همکاران،

؛ جیلن،2007؛ رایت، 2005 ؛ فري،2009 ؛ دفور،2008 همکاران،؛ در زمینه برنامه یادگیري اجتماعی هیجانی همخوان می باشد1388 ؛ اکبرزاده،1387 صدري،

بسیاري اجتماعی، تحقیقات مسئله حل در زمینه آموزشرفتارهاي پرخاشگري، جمله از روانی اختالالت سایر بر را اجتماعیکه نمودند بررسی کمرویی، اسکیزوفرنی، شیزوفرنیا، افسردگی،

فیک ؛2010 همکاران، و ویدمن بیکر( باشند می همخوان حاضرو ،چانگ1387 همکاران، و ؛احدي1381 ؛محمدي،2001 راتمن،

2000 پاکساالتی، ؛2003 همکاران، و دیزوریال ؛2007 همکاران، که آنجا از گفت توان می پژوهش این نتایج تبیین در

سوگیري یا گیري درتصمیم نقص محصول کودکان در پرخاشگرانه،

56

رفتاريدر را

پیشینهگرفتهوفورپژوهش در

اجتماعیرویکرد درمانی در کاهش عالئم اختالل نافرمانی مقابله اي مؤثر می باشند

هاي بیکر یافته2004

در زمینه آموزش حل مسئله اجتماعی و با یافته هاي دوالرك و همکاران،همکاران،صدري،

در زمینه آموزشاجتماعیافسردگی،

حاضرراتمن،

همکاران، ودر

پرخاشگرانه،


پرخاشگري، و نافرمانی به ابتال مستعد کودکان همچنین دارند اجتماعی رویدادهاي درباره دارند تمایل و دهند می رانشان کمبودهایی و داشته سوگیري ها نشانه تفسیر و شناسایی در اغلب راه تنها دعوا و مبارزه که دارند اعتقاد همچنان و داده نسبت دیگران به را خود خصمانه نیات هاي نشانه کاهش در را اجتماعی مسئله حل آموزش توان می لذا باشد، می شرایط با مقابله

هاي برنامه از بسیاري راستا همین در. نمود ذکر اثربخش آنها پرخاشگري و لجبازي نافرمانی، آموزش هستند مواجه فردي بین مشکالت با که کودکانی به اکنون رفتاري شناختی آموزشی

.شوند می داده بر درمان وتمرکز اجتماعی مسئله حل آموزش بر مبتنی رویکرد از استفاده به توجه با

به مثبت گیري جهت بر مبتنی دیزوریال آموزشی مدل از برگرفته ابعاد در کودکان آموزش بهبود در توجهی قابل توان رویکرد این که گرفت نتیجه توان می منطقی، مسئله حل و مسائل اي مقابله نافرمانی اختالل هاي نشانه داراي دبستانی کودکان در لجبازي و نافرمانی هاي نشانه نقش، ایفاي الگوگیري، هاي تکنیک از استفاده و آموزان دانش گروهی جلسات و است داشته

مؤثر کودکان رفتاري مشکالت بهبود در رفتاري شناختی درمانهاي بر مبتنی گروهی پسخوراند آموزش رهگذر از که متعددي شناختی مهارتهاي که گفت توان می این به استناد با. باشند می بررسی تناوبی، هاي پاسخ تولید مسئله، تشخیص مانند آیند؛ می دست به اجتماعی مسئله حل هاي حل راه خصوص در تفکر عمل، از قبل تفکر توقف شده، انتخاب هاي حل راه پیامد که است مشکالتی مهار آنها کارگیري به نتیجه که هستند، اي مقابله راهکار و ابزار... و مناسب و رفتاري شناختی فرایند اجتماعی مسئله حل. گردند می مواجه آنها با اجتماعی زندگی در افراد

زندگی اجتماعی محیط در آنها که را مشکالتی تا کنند می تالش افراد آن در که است عاطفی . نمایند حل را کنند می تجربه شان واقعی


هم و هیجانی اجتماعی یادگیري اي مقابله نافرمانی اختالل هاي بزرگترها برابر در متفاوت موقعیتهاي دیگران با بتوانند بهتر و داشته چندانی تفاوت لذا نمایند، برطرف هر در. نداشت وجود اي مقابله را محوري نقش اطالعات پردازش می موضوع این تبیین در .کنند راه فردي، بین روابط در اي مقابله پیشاپیش در و نداشته توجهی

شیوه لذا دارند مشکل آن ابراز راه تنوع و پیامد راهی، بین هدفهاي بین روابط یعنی آن، اجتماعی هاي

. باشد می مؤثر اي مقابله نافرمانی هم با متقابالً رفتار و احساسات

روابط این . شد خواهد دیگري به رفتاري شناختی هاي درمان تمام

و کنند می ابراز بیشتر را خود تمایالت. آورند می فراهم خود براي بیشتري در محافظت و روانی سالمت


یادگیري برنامه در هم گفت، توان می آمده بدست نتایج تبیین درهاي نشانه داراي کودکان به اجتماعی مسئله حل آموزشموقعیتهاي در بتوانند کودکان که شوند می داده آموزش مهارتهاییداشته کنترل خود هیجانات بر) برادرها و خواهر معلمین، ، والدینبرطرف اجتماعی مسائل در را خود مشکالت و نموده برقرار ارتباط

مقابله نافرمانی اختالل هاي نشانه کاهش بر رویکر دو این آموزشپردازش شیوه و ادراك احساسات، ها، شناخت آموزشی رویکردکنند می بازي سازگاري مشکالت و رفتاري بازسازي و پیشرفت

مقابله نافرمانی اختالل به مبتال افراد که آنجایی از گفت؛ مدت بلند اهداف به و کنند می آزمایش را محدودي هايابراز چگونگی و هیجانات شناخت و خود رفتاري پیامدهاي نگري

هدفهاي شناخت آن، اساسی هدف که 17رفتاري شناختی آموزشهاي جنبه و علیت بر مبتنی تفکر مراجع شناخت همچنین و حلهانافرمانی اختالل هاي نشانه داراي کودکان درمان در باشد، می فردي افکار، که است است فرضیه این بر مبتنی رفتاري شناختی درمان

دیگري در تغییر به منجر لزوماً ازآنها یکی تغییرات اینکه و ارتباطندتمام اساسی اصل عنوان به رفتارها و احساسات افکار، بین متقابل .رود می

تمایالت و احساسات باال هیجانی هوش داراي افراد همچنینبیشتري اجتماعی حمایت و تر وسیع اجتماعی شبکه نتیجه

ارتقاء باعث خود نوبه به نیز اجتماعی حمایت از برخورداري

58

درآموزش در

مهارتهاییوالدین(

ارتباطآموزش دررویکرد دوپیشرفت در توانهاي حل

نگريآموزشحلهافرديدرمانارتباطند در

متقابلمی کار

همچنیننتیجه در

برخورداري


عاطفی مهارتهاي فاقد اي مقابله نافرمانی اختالل به مبتال کودکان. شوند می روانی فشارهاي برابر رفتاري بد خاطر به را دیگران اینکه و هستند بزرگترها تقاضاي انجام براي نیاز مورد شناختی و

و هیجانی اجتماعی مهارتهاي در نقص دهنده نشان کنند می سرزنش و دانسته مقصر خود افزایش طریق از مهارتها این روي بر کار با نتیجه در باشد، می آنها اجرایی شناختی مهارتهاي

دیگران، هیجانات درك و هیجانات ابراز هیجانات، مدیریت هیجانات، شناسایی خودآگاهی، ارتباطی مهارتهاي و هیجان و احساس کنترل هاي روش آموزش هیجانات، و افکار با آشنایی تماس برقراري مهارت با آشنایی فعال، کردن مشاهده و دادن گوش مهارتهاي با آشنایی شامل

کاهش توان می نقش ایفاي و گروهی فعالیتهاي طریق از همدلی مهارت با آشنایی چشمی، خاص ویژگی همچنین. کرد تبیین آزمایش گروه کودکان در را نافرمانی هاي نشانه معنادار ها فعالیت در وتنوع گروهی فعالیتهاي قالب در برنامه اجراي جمله از حاضر، آموزشی برنامه همچنین و پژوهش و مطالعه چندین در حاصل نتایج. باشد درمانی تاثیرات مبین تواند می

ایجاد و هایی برنامه چنین آمیز موفقیت انجام نتیجه در همواره که دهد می نشان ها برنامه این اجراي اجتماعی و هیجانی هوش سطح همکاري، از باالیی درجۀ با مطلوب و گرم محیطی

و تحصیلی رفتاري، نظر از آنان عملکرد بهبود سبب ها برنامه این و یابد می افزایش یادگیرندگان برنامه بر مبتنی آموزش که است آن از حاکی آمده دست به نتایج مجموع در. شود می اجتماعی در و باشد می مؤثر رفتاري اختالالت کاهش جهت اول وهله در هیجانی اجتماعی یادگیري با هیجانی هوش. شود می اجتماعی مطلوب رفتارهاي و تحصیلی پیشرفت بهبود باعث نتیجه

نفس عزت افزایش و خودشکوفایی احساس روانی، فشار تحمل مسئله، حل قدرت افزایش باورهاي تقویت با واقع به بخشد بهبود را آنها و بگذارد تاثیر فرد انگیزشی باروهاي بر تواند می

قدم زندگی مسیر در تواند می بهتر و جدیدتر باورهاي با فرد هیجانی، هوش واسطه به انگیزشی .پنداشت خواهد خود اصلی باورهاي از را سالمتر و بهتر زندگی به رسیدن و موفقیت و بگذارد


را کودکان اجتماعی و فردي کنترل پیشگیري، وتشخیص، شناسایی

است ذکر به الزم. است ارزشمند کودکی سنین مطلوب،یعنی موقعیت کمتري درك که پایینتر سنین کودکان

ها پژوهش اکثر نتایج که طوري از. دارد تأثیر هیجانی هوش عوامل

حوزه در و کشور مناطق سایر گروه که است ضروري نکته این این نمیتوان لذا بود، خاص تحصیلیاین اگر چه در. داد تعمیم دیگر

این رویکردها مورد تأکید بوده است، بررسی مقایسه اجراي گروهی و منفرد رویکردهاي مبتنی بر یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله اجتماعی

تی و هاي روانشناخ بررسی اثر بخشی هر دو رویکرد آموزشی بر سایر نشانهجمعیتهاي بالینی و مقایسه اثر بخشی رویکردهاي ارائه شده با سایر درمانهاي اختالل نافرمانی

از ترکیبی با مطابق هیجانی جلسه هفت هیجانی اجتماعی


زندگی هاي جنبه همۀ رفتاري، اختاللهاي اینکه به توجه باشناسایی زمینۀ در که تالشی گونه هر لذا دهد، می قرار تأثیر تحت

ارزشمند بخشد، ارتقا را جامعه روانی بهداشت و گیرد صورت درمانموقعیت در رشدي لحاظ به پژوهش این در حاضر آزمودنیهاي

کودکان به را ها یافته تعمیم امکان ، امر همین ، لذا. داشتند طوري همان. سازد می مواجه محدودیت با دارند ها مهارت اینعوامل رشد و آموزش در قومی و فرهنگی شرایط دهد، می نشان

در دیگر قومی هاي گروه در پژوهش این نتایج تعمیم رو،این ذکر همچنین. است همراه محدودیت با دیگر هاي فرهنگتحصیلی مقطع یک فراگیران و پسران به محدود ، پژوهش مورددیگر تحصیلی مقاطع در آموزان دانش سایر به قاطعیت با را نتایج

این رویکردها مورد تأکید بوده است، بررسی مقایسه اجراي پژوهش اثربخشی اجراي گروهیگروهی و منفرد رویکردهاي مبتنی بر یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله اجتماعی

بررسی اثر بخشی هر دو رویکرد آموزشی بر سایر نشانه. شود پیشنهاد میجمعیتهاي بالینی و مقایسه اثر بخشی رویکردهاي ارائه شده با سایر درمانهاي اختالل نافرمانی

. شود اي در کودکان نیز پیشنهاد می مقابله

پیوست ها هیجانی اجتماعی یادگیري برنامه آموزشی جلسات اجتماعی یادگیري برنامه آزمون، پیش اجراي از پساجتماعی یادگیري برنامه. گردید اجرا و طراحی آموزشی هاي برنامه

60

باتحت

درمان وآزمودنیهاي که قراراین از

نشانرو، این

فرهنگموردنتایج

پژوهش اثربخشی اجراي گروهیگروهی و منفرد رویکردهاي مبتنی بر یادگیري اجتماعی هیجانی و آموزش حل مسئله اجتماعی

پیشنهاد میجمعیتهاي بالینی و مقایسه اثر بخشی رویکردهاي ارائه شده با سایر درمانهاي اختالل نافرمانی

مقابله

پیوست هاجلساتپسبرنامه


اساسی زیربناي. شد می برگزار هفتگی صورت به و ساعت یک آموزش جلسۀ وهر تصویري داستانهاي صورت به که بود فعالیهایی شامل هیجانی اجتماعی یادگیري برنامه کودك هیجانی اجتماعی هوش تقویت و خود هیجانات با کودکان آشنایی موجب داده جاي هیجانی -اجتماعی یادگیري هاي برنامه در که اساسی هاي توانایی. شد می کنیم، می احساس لحظه هر در آنچه هر از آگاهی: خودآگاهی -1: از عبارتند شود، می

هاي آگاهی یا همدلی -2. نفس به اعتماد و ها توانایی از بینانه واقع ارزیابی با همراه وجود با دیگران هاي دیدگاه گرفتن نظر در توانایی و دیگران احساسات درك: اجتماعی و احساسات و هیجانات اداره: خود مدیریت -3. دارند فرد دیدگاه با که هایی تفاوت و ها شکست جبران در پافشاري و ها هدف به دستیابی براي داري خویشتن و بودن مسئول و ایجاد دیگران، با روابط در هیجانات موثر ي اداره: ارتباطی هاي مهارت -4. ها ناکامی هنگام دیگران از کمک درخواست و مساعدت و همکاري بر مبتنی سالم روابط حفظ نقش، ایفاي ناتمام، داستانهاي مانند فنونی از استفاده با مهارتها این از یک هر. نیاز

تصاویر بین از) تعجب تنفر، هراس، خوشحالی، خشم،:مانند( مختلف هیجانات تشخیص حاالت بدن، زبان آموزش آزاد، گفتگوي و بحث هیجانات، آمیزي رنگ مختلف، تقویت و افزایش احساسات، چرخه هیجانات، تشخیص جهت صدا لحن چهره،

پایان همچنین. شد داده آموزش کودکان به همدلی، افزایش براي دادن گوش مهارتهاي. شد می داده تمرینات از بعضی انجام براي تکالیفی نیز والدین براي آموزش جلسۀ هر

.شد اجرا گروهی صورت به آموزش ضمناً


از ترکیبی با مطابق اجتماعی وهر جلسه 7 اجتماعی مسئله آموزش اساسی زیربناي. شد

نقش ایفاي و تصویري داستانهاي برنامه. شد می فردي بین

گلدفرید و زوریال دي توسط گسترش را آن اصالحاتی با

اند عبارت مدل این اهداف) از بتواند تا فرد به کمک کند، کمک فرد به. کند استفاده زندگی

دارد اختیار در که را) اجتماعی شرایط بر کنترل احساس. بگیرد. شد خواهد رو روبه آنها با اینده

موقعیتهاي تصور و نقش ایفاي کودکان که مشکالتی به راجع

در آن به راجع بعد و شد می طی در فوق اهداف. شد اجرا

با ان آموز دانش آشنایی هدف از پژوهشگر انتظارات بیان


اجتماعی مسئله حل آموزش جلساتاجتماعی مسئله حل آموزش آزمون، پیش اجراي از پسمسئله حل آموزش. گردید اجرا و طراحی آموزشی هاي برنامهشد می برگزار هفتگی صورت به و ساعت یک آموزش جلسۀداستانهاي صورت به که بود فعالیهایی شامل اجتماعی مسئله

روابط و اجتماعی مهارتهاي با کودکان آشنایی موجبتوسط ابتدا که اجتماعی مسئله حل مدل از استفاده با آموزشی

با) 1982( نزو و زوریال دي سپس و شد توصیف) 1971) 1992 شدي، و زوریال دي از نقل به. (شد تدوین دادند،

کند، شناسایی را خود گوناگون مسائل بتواند تا فرد به کمکزندگی جاري و روزمره مسائل بر غلبه براي می منظ روشاجتماعی خانوادگی، فردي،( امکاناتی و منابع بتواند تا شود

بگیرد بهره خود، ئل مسا حل جهت در آنها از و کند شناساییاینده در که مسائلی حل در فرد کردن توانمندتر موقعیت،

ایفاي و تصویر داستانهاي شیوه از بیشتر آموزشی برنامه اینراجع تمام نیمه داستان که صورت این به شد، استفاده فرضی خوانده بودند روبرو آنها با اي مقابله نافرمانی اختالل داراياجرا گروهی صورت به آموزش ضمناَ. شد می بحث کالس :شد داده آموزش زیر شرح به جلسه هفتهدف با جلسه این کلی؛ موقعیت تشخیص و معارفه: اول جلسه

و متقابل تفاهم و درك زمینه کردن فراهم و پژوهشگر

62

جلساتپسبرنامهجلسۀ حل

موجبآموزشی

)1971دادند،

کمک:ازروششود

شناساییموقعیت، واین در

فرضیدارايکالسهفتجلسه

پژوهشگر


نظیر رفتاري مشکالت بروز زمینه در مباحثی جلسه، این در. شد انجام آموزان دانش در و ساده زبانی با آنها، با مؤثر اي مقابله هاي شیوه زورگویی، عصبانیت، خشم، لجبازي، مسئله؛ به نسبت صحیح رویکردي انتخاب: دوم جلسه. شد ارائه آنها درك محدوده قابل هیجانی، و شناختی ابعاد در مسئله حل در گام اولین جایگاه در مرحله این اهمیت. دارد فرد رفتار در) منفی یا مثبت( برانگیزاننده نقش فرد احساس و نگاه نوع. است توجه یک صورت به مسائل به هستند، مسائل به نسبت مثبت گیري جهت داراي که افرادي پشتکار، و مقاومت با توانند می که دارند باور چنین و نگرند می انگیز چالش موقعیت مثبت گیري جهت که بود آن بر سعی جلسه این در اساس این بر. کنند حل را مسئله

گرفتن قرار هنگام به شد می خواسته آموز دانش از که صورت بدین. شود داده آموزش من هستم، باهوش کافی اندازه به من ":قبیل از جمالتی اجتماعی موقعیتهاي و درتعامالت

حفظ یا و برقراري در اگر هستم، دیگران با روابط ایجاد براي مناسبی هاي توانایی داراي. کند تکرار خود با را ". . . . گیرم می سر از را کوشش باز شدم، مشکل دچار اي رابطه براي مسائل بندي ولویت ا آموزش مرحله این از هدف مسئله؛ دقیق تعریف: سوم جلسه

بدین. است غیرمرتبط و تر اهمیت کم مسائل گذاردن کنار و اصلی مسائل شدن مشخص فرضی موقعیت در کودکان که مشکالت به راجع و شد می خوانده داستان که صورت مکان و زمان به راجع سؤالهایی به شد می خواسته آموز دانش از. شد می بحث بودند دارا کودك نافرمانی و لجبازي به مربوط مسائل عمده در افراد سایر نقش و مشکل بروز اصلی مسئله شدن مشخص از پس متعدد؛ هاي حل راه یافتن: چهارم جلسه. دهند پاسخ

آموز دانش از ذهنی، بارش روش از استفاده با جلسه این در) اعتنایی بی و نافرمانی( ارزیابی براي وسپس. کند ثبت رسد، می ذهنش به که را حلی راه هر شد خواسته

براي که شد داده آموزش صورت بدین ها حل راه تک تک غیرسودمندي و سودمندي


مزایاي دیگر ستون در و معایب به مرحله این در بازبینی؛ و صورت در. شود اجرا شده، بازبیی قبلی مراحل موفقیت عدم آموز دانش به مرحله، این در

دارد، اختیار در که را) اجتماعی خانوادگی زمینه در مثالً کند؛

در و دارد مثبت دید آنها نواختن مثل مهارت یک کسب حل الگوي طبق مرحله، این

استفاده با مرحله این در. شد آموزان دانش از جلسه این پایان براي واقعی زندگی در که را. کند حل اجتماعی مسئله حل بوده مواجه آنها با آموز دانش پسخوراند شیوه از مرحله، این الگوي تعمیم به که شد می خواسته وجمع آزمون پس اجراي آخر


معایب ستون یک در سپس دهد، تشکیل ستون دو حل راهو حل راه اجراي: پنجم جلسه. بنویسد را حل راه شناسایی حل راه بهترین که شد داده آموزش آموزان دانش

عدم صورت در و دهند پاداش و تقویت خودشان به موفقیتدر. است بوده مرحله کدام در اشکال شود مشخص تا شده

اجتماعی خانوادگی، فردي،( امکاناتی و منابع بتواند تا شد کمککند؛ برداري ه بهر مسائل حل جهت در آنها از و کند شناسایی به نسبت فرد که برادري یا و خواهر مادر، پدر، داشتن

کسب فردي زمینه در یا مشکالت، کاهش براي آنها گیرکردناین در وارسی؛: ششم جلسه. غیره و نقاشی، موسیقی، آالت تشریح کالس در حاضر افراد مشکالت از نمونه چند مسئلهپایان در. شد تمرین فرضی اجتماعی موقعیتهاي نقش، ایفايرا موقعیتهایی از یکی بعدي مرحله براي که شد می خواستهحل فرایند از استفاده با است، کرده مشکل و مسئله ایجاددانش که واقعی موقعیتهاي مرحله این در تثبیت؛: هفتم جلسهاین در همچنین. شد می تشریح و مطرح کالس در است،خواسته آموزان دانش از و. شد می استفاده تقویت و گروهی

آخر جلسه در و بپردازند زندگی، مراحل تمام در مسئله .گرفت صورت جلسات از بندي

64

راه هر هر

دانشموفقیتشده

کمکشناساییداشتن

گیرکردنآالتمسئلهایفاي از

خواستهایجاد او

جلسهاست،گروهی حلبندي


فارسیمنابع تأثیر آموزش حل مسئله اجتماعی بر ). 1387. (احدي، ب؛ میرزایی، پ؛ نریمانی، م؛ ابوالقاسمی، ع

مجله پژوهش در حیطه کودکان . آموزان کمرو و عملکرد تحصیلی دانش سازگاري اجتماعی . 193-202، 3، 9، استثنایی

کوتاه مدت برنامه بررسی اثر). 1388. (پوراحمدي، الف؛ جاللی، م؛ شعیري، م؛ طهماسبیان، كهاي فرزندپروري مادران داراي کودکان مبتال به اختالل نافرمانی پروري مثبت بر تغییر شیوه فرزند . 519-523، 20، 5، فصلنامه خانواده پژوهی. اي مقابله

اثربخشی روش آموزش ). 1388. (زاده طباطبایی، ك خیریه، م؛ شعیري، م؛ آزادفالح، پ؛ رسول- 53، 1، 3، مجله علوم رفتاري. اي ت بر کودکان مبتال به اختالل نافرمانی مقابلهفرزندپروري مثب

58 . / علوم رفتاري: خالصه روانپزشکی). 1388. (ادوك، بنجامین جیمز؛ سادوك، ویرجینیا آلکوتس

. ارجمند، جلدسوم: تهران). ترجمه فرزین رضاعی( .روانپزشکی بالینیتأثیر آموزش مهارتهاي هیجانی اجتماعی در ). 1388. (امنش، عکریم زاده، م؛ اخوان تفتی، م؛کی

. 143-149، 2، 3، مجله علوم رفتاري. این مهارتها رشدهیجانی بر تأثیر برنامه آموزش مهارتهاي اجتماعی). 1387. (پوشنه، ك؛ اکبرزاده، نلف؛صدري، ا

. 69-83، 4و 3شماره . دوره سوم، هاي روان شناختی پژوهش. آموزان هوش هیجانی دانشاي بندي اختالل نافرمانی مقابله اعتباریابی و روایی سنجی مقیاس درجه). 1377. (لفعابدي، ا

)ODDRS (شوراي تحقیقات آموزش ، آموزان دوره ابتدایی شهر اصفهان بر روي دانش . وپرورش استان اصفهان

کودکان دوره يبر رو) معلمفرم ( SNAP-IVبندي درجه اسیمق یابیهنجار). 1389. (لفاي، محمد . خوراسگان آزاد دانشگاهروانشناسی، ارشد ینامه کارشناس انیپا. شهر اصفهان ییابتدابررسی اثربخشی آموزش والدین بر کاهش عالئم نافرمانی در کودکان مبتال به ). 1388. (محمدي، م

. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی، دانشگاه اصفهان. اي نافرمانی مقابله


بررسی تاثیر آموزش حل مساله اجتماعی در هوش هیجانی پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه

بررسی اثر درمانی آموزش توانش اجتماعی بر اختالل رفتار هنجاري در . ، دانشگاه تربیت مدرس تهران

خرم ایذائی در کودکان دبستانی شهر، مسلسل 3، دوره نهم، شماره پژوهشی یافته

بر بهبود تأثیر خودآموزي کال می، پژوهش در حیطه کودکان استثنایی

بررسی شیوع اختاللهاي سلوك ونافرمانی ، شماره 6، سالاندیشه ورفتار پژوهشی

Barkley, A. (1997). Defiant children: A clinicians manual for assessment and parent training. New York: Guilford Publication.

Barry, T. D., Dunlap, S. T. , Cotton, S. J. , Lochman, J. E. & Wells, K. C. (2005). The influence of maternal stress and distresschildren. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry44, 265-273.

Becker-Weidman E. GJacobs R. H., Reinecke. M. A. , Silva. S. G. , March. G. S., (2010). Social problemBehaviour Research and Therapy

Behnk. P. (2002). Enhancing ParentDefiant Disorder and Attention Deficit Hyperactivity disorder. Dessertion of Doctor of Philosophy. University of Torento.

Brackett MA, Rivers SE, Reyes. MR, Salovey P, (2010). Enhancing academic performance and social and emotional competence with the RULER feeling words curriculum. Journal of learning individual Differenece

Burt, S. A., Krueger, R. F., McGue, M., &Iacono, W. G. (2001). Sourcesof covariation among attention-deficit/ hyperactivity disorder, oppositional defiant disorder, and conduct disorder:The importance of shared environment.


بررسی تاثیر آموزش حل مساله اجتماعی در هوش هیجانی ).1382. (منصوري نصرآباد، مپایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه . آموزان دختر با پیشرفت تحصیلی ضعیف دانش

. تربیت مدرس تهرانبررسی اثر درمانی آموزش توانش اجتماعی بر اختالل رفتار هنجاري در . )1381. (محمدي، ن

، دانشگاه تربیت مدرس تهران، پایان نامه دکتري روانشناسینوجوانانایذائی در کودکان دبستانی شهر هاي رفتار میزان شیوع اختالل). 1386. (نظري، ه؛ نامداري، پپژوهشی یافته-فصلنامه علمی، دانشگاه علوم پزشکی لرستان. آباد33 .

تأثیر خودآموزي کال می). 1388. (هاشمی، ت؛ بیرامی، م؛ اقبالی، ع؛ واحدي، ح؛ رضایی، رپژوهش در حیطه کودکان استثنایی. اي هاي مرضی کودکان مبتال به اختالل نافرمانی مقابله نشانه

9 ،3 ،210-203 . بررسی شیوع اختاللهاي سلوك ونافرمانی ). 1379( .قانعی، ح؛ غ. خیرآبادي؛ عرفانی، ن؛ سفی، ف

پژوهشی-فصلنامه علمی. آموزان دوره راهنمایی کردستان در دانش . 3و2

Barkley, A. (1997). Defiant children: A clinicians manual for assessment and parent training. New York: Guilford Publication.

Barry, T. D., Dunlap, S. T. , Cotton, S. J. , Lochman, J. E. & Wells, K. C. (2005). The influence of maternal stress and distress on disruptive behavior problems in

rnal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry

Weidman E. GJacobs R. H., Reinecke. M. A. , Silva. S. G. , March. G. S., (2010). Social problem-solving among adolescents treated for depression. Behaviour Research and Therapy, 48 , 11–18.

Behnk. P. (2002). Enhancing Parent-Child Relation Characteristics of Both Oppositional Defiant Disorder and Attention Deficit Hyperactivity disorder. Dessertion of

University of Torento. Brackett MA, Rivers SE, Reyes. MR, Salovey P, (2010). Enhancing academic

performance and social and emotional competence with the RULER feeling words Journal of learning individual Differenece;(43):1-7.

rueger, R. F., McGue, M., &Iacono, W. G. (2001). Sourcesof covariation deficit/ hyperactivity disorder, oppositional defiant disorder, and

conduct disorder:The importance of shared environment. Journal of Abnormal

66

منصوري نصرآباد، م

محمدي، ن

نامداري، پ

هاشمی، ت؛ بیرامی، م؛ اقبالی، ع؛ واحدي، ح؛ رضایی، ر

سفی، فیو

Barkley, A. (1997). Defiant children: A clinicians manual for assessment and parent

Barry, T. D., Dunlap, S. T. , Cotton, S. J. , Lochman, J. E. & Wells, K. C. (2005). The on disruptive behavior problems in

rnal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry,

Weidman E. GJacobs R. H., Reinecke. M. A. , Silva. S. G. , March. G. S., treated for depression.

Child Relation Characteristics of Both Oppositional Defiant Disorder and Attention Deficit Hyperactivity disorder. Dessertion of

Brackett MA, Rivers SE, Reyes. MR, Salovey P, (2010). Enhancing academic performance and social and emotional competence with the RULER feeling words

rueger, R. F., McGue, M., &Iacono, W. G. (2001). Sourcesof covariation deficit/ hyperactivity disorder, oppositional defiant disorder, and

Journal of Abnormal


Psychology,110,516–525. Chang, E., D`zurilla, Th., Sanna. L., (2003) Social problem solving: Theory, Research,

and Training. Published by American Psychological Association. Washington, DC. . R

Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning. (2003). Safe and sound: An educational leader’s guide to evidence-based social and emotional learning (SEL) programs. Chicago: Author.

Costin, J, Chambers. S. M (2007). Parent Management Training as a Treatment for Children with Oppositional Defian Disorder Referred to a Mental Health Clinic. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 12 (4): 511–524.

Dallnic, A., Smith, S. W, Brank, E. M., & Penfield,R. D. (2006). "Classroom- based cognitive –behavioral intervention to prevent aggression: Efficiency and Social Validity." Journal of School Psychology. 44,123-139.

Defoor, L, (2009) Social and Emotional Learning in the Classroom: Do Affect and Community Predict Academic Success? Master Tessis, The Evergreen State College.

Dell'Agnello. G, Maschietto. D, Bravaccio. C,Calamoneri. F, Masi. G, Curatolo. P, Besana. D, Mancini. F, Rossi. A, Poole. L, Escobar. R, Zuddas. A (2009). Atomoxetine hydrochloride in the treatment of children and adolescents with attention-deficit/hyperactivity disorder and comorbid oppositional defiant disorder: A placebo- controlled Italian study. European Neuropsychopharmacology, 19, 822–834.

Donaldson C., & Lam. D., (2004). Rumination, mood and social problem-solving in major depression. Psychological Medicine. 34, 1309–1318.

Durlak. J. A., Weissberg. R. P., Schellinger. K. B., Dymnicki. A. B., & Taylor. R. D. (2011). The Impact of Enhancing Students’ Social and Emotional Learning: A Meta-Analysis of School-Based Universal Interventions. Child Development, 82: 1, 405–432.

D’zurilla. T. J., Chang. E. C., Sanna. L. J (2003) Self Esteem and Social Problem Solving as Predictors of Aggression in College Students. Journal of Social and Clinical Psychology, 22, No. 4, 424-440.

D`zurilla, T. J., & Goldfried, M. R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78, 107-126 .

D`zurilla, T. J., & Nezu, A. M. (1999). Problem solving therapy: A social competence approach to clinical intervention (2nd ed. ). New York: Springer .

D`zurilla, T. J., Nezu, A. M., & Maydeu-Olivares, A., (2002). Social problem Solving Inventory-Revised: Technical Mnual. North Tonawanda, NY:Multi Health Systems

Elias, M. J. (2006). The connection between academic and social-emotional learning. In M. J. Elias and H. Arnold (Eds. ). The educator’s guide to emotional intelligence academic achievement: Social-emotional learning in the classroom. Thousand Oaks, CA: Corwin. 4–14.

Frey, K. S., Nolen, S. B., Schoiack Edstrom, L. V., Hirschstein, M. K. , (2005) Effects of a school-based social–emotional competence program: Linking children’s goals,


attributions, and behavior. Applied Developmental Psychology ,26, 171Gadow, K. D., & Nolan, E. E. (2002). Differences between preschool children with

ODD, ADHD, and ODD+ADHD symptoms. Psychiatry,and Allied Disciplines

Greene, R. W., Biederman, J., Zerwas, S., Monteaux, M. C., Goring, J. C., & Faraone, S. V. (2002). Psychiatric comorbidity, family dysfunction, and social impairment in referred youth with oppositional defiant disoPsychiatry,15 (9) ,1214

Hommersen, P., Murray, C., Ohan, J., & Johnston, C. (2006). Oppositional Defiant Disorder Rating Scale: Preliminary Evidence of Reliability and ValidityEmotional and Behavioral Disorders

Huebner. P., Pearlman. F., (2004). Emotional Inteligenes as Basis of Treatment for Adolescents Diagnosed With Oppositional Defiant Disorder. Avelable online. http: Proquest, Umi. Com.

Jelen. M (2008). Examing The Effect of Social and EmReactive Aggression in children. A Dctorian thesis in University of Alberta.

Kazdin, A. E. & Whitley, M. K. (2006). Comorbidity, case complexity, and effects of evidence- based treatment for children referred for disruptiConsulting and Clinical Psychology

Kimber, B., Sandell, R., & Bremberg, S. (2008). Social emotional training in Swedish classrooms for the promotion of mental health: result from an effectiveness study in Sweden. Health promption International, 23 (2), 134-142

Kramer, T. J, Caldarella. P., Christensen. L., Shatzer. R. H (2010). Social and Emotional Learning in the Kindergarten Classroom: Evaluation of the Strong Start Curriculum. Early Childhood Educ J , 37:303

Lochman , J. E., Barry, T. D., Powell, N., Boxmeyer, C. & Holmes, K. (2008b). Externalizing conditions. In M. L. Wolraich, D. D., Drotar, P. H. Dworkin &E. C. Perrin (Eds. ), Developmental and behavioral pediatrics (603 Elsevier.

Larsson, B. Fossum, S. Clifford, G. Drugli, M. B, (2009). Treatment of oppositional defiant and conduct problems in young Norwegian children: Results of a randomized controlled trial. European Child & Adolescent Psychiatry. 18,. 1. 4152.

Loeber, R., Burke, J. D., Lahey, B. B.,Winters, A., & Zera, M. (2000). ppositional defiant an conduct disorder: A review of the past 10 years,part 1. American Academy of Child and Adolescent Psychiatry

Lovigene. J. V., Lebailly. S. A., Gouze. K.Predictors and Correlates of Completing Behavior Parent Trainning for the Treatment of ODD in Pediatric Primary Care.

Matthys. W., & Lochman. J. E, (2010). Oppositional DefianDisorder in Childhood. A John Wiley & Sons, Ltd, Publication.

McKown, C, Gumbiner. L. M, Russo. N. M, Lipton. M (2010). Social


attributions, and behavior. Applied Developmental Psychology ,26, 171–200. Gadow, K. D., & Nolan, E. E. (2002). Differences between preschool children with

ODD, ADHD, and ODD+ADHD symptoms. Journal of Child Psychology and atry,and Allied Disciplines, 43,191–201.

Greene, R. W., Biederman, J., Zerwas, S., Monteaux, M. C., Goring, J. C., & Faraone, S. V. (2002). Psychiatric comorbidity, family dysfunction, and social impairment in referred youth with oppositional defiant disorder. American Journal of

,15 (9) ,1214–1224. Hommersen, P., Murray, C., Ohan, J., & Johnston, C. (2006). Oppositional Defiant

Disorder Rating Scale: Preliminary Evidence of Reliability and Validity. Journal of Emotional and Behavioral Disorders,14 (2) ,118-125.

Huebner. P., Pearlman. F., (2004). Emotional Inteligenes as Basis of Treatment for Adolescents Diagnosed With Oppositional Defiant Disorder. Avelable online. http:

Jelen. M (2008). Examing The Effect of Social and Emotional learning on Proactive and Reactive Aggression in children. A Dctorian thesis in University of Alberta.

Kazdin, A. E. & Whitley, M. K. (2006). Comorbidity, case complexity, and effects of based treatment for children referred for disruptive behaviour. Journal of

Consulting and Clinical Psychology,74,455–467. Kimber, B., Sandell, R., & Bremberg, S. (2008). Social emotional training in Swedish

classrooms for the promotion of mental health: result from an effectiveness study in h promption International, 23 (2),

Kramer, T. J, Caldarella. P., Christensen. L., Shatzer. R. H (2010). Social and Emotional Learning in the Kindergarten Classroom: Evaluation of the Strong Start Curriculum. Early Childhood Educ J , 37:303–309.

ochman , J. E., Barry, T. D., Powell, N., Boxmeyer, C. & Holmes, K. (2008b). Externalizing conditions. In M. L. Wolraich, D. D., Drotar, P. H. Dworkin &E. C. Perrin (Eds. ), Developmental and behavioral pediatrics (603 – 626). Philadelphia:

son, B. Fossum, S. Clifford, G. Drugli, M. B, (2009). Treatment of oppositional defiant and conduct problems in young Norwegian children: Results of a randomized controlled trial. European Child & Adolescent Psychiatry. 18,. 1. 41

. D., Lahey, B. B.,Winters, A., & Zera, M. (2000). ppositional defiant an conduct disorder: A review of the past 10 years,part 1. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 39,1468–1484.

Lovigene. J. V., Lebailly. S. A., Gouze. K. R., Binns. J. H. ,Keller. J., Pate. L. , (2010). Predictors and Correlates of Completing Behavior Parent Trainning for the Treatment of ODD in Pediatric Primary Care. Behavior Therapy, 41,198-211.

Matthys. W., & Lochman. J. E, (2010). Oppositional Defiant Disorder and Conduct Disorder in Childhood. A John Wiley & Sons, Ltd, Publication.

McKown, C, Gumbiner. L. M, Russo. N. M, Lipton. M (2010). Social-Emotional

68

Gadow, K. D., & Nolan, E. E. (2002). Differences between preschool children with

Journal of Child Psychology and

Greene, R. W., Biederman, J., Zerwas, S., Monteaux, M. C., Goring, J. C., & Faraone, S. V. (2002). Psychiatric comorbidity, family dysfunction, and social impairment in

American Journal of

Hommersen, P., Murray, C., Ohan, J., & Johnston, C. (2006). Oppositional Defiant . Journal of

Huebner. P., Pearlman. F., (2004). Emotional Inteligenes as Basis of Treatment for Adolescents Diagnosed With Oppositional Defiant Disorder. Avelable online. http:

otional learning on Proactive and

Kazdin, A. E. & Whitley, M. K. (2006). Comorbidity, case complexity, and effects of Journal of

Kimber, B., Sandell, R., & Bremberg, S. (2008). Social emotional training in Swedish classrooms for the promotion of mental health: result from an effectiveness study in

h promption International, 23 (2),

Kramer, T. J, Caldarella. P., Christensen. L., Shatzer. R. H (2010). Social and Emotional Learning in the Kindergarten Classroom: Evaluation of the Strong Start

ochman , J. E., Barry, T. D., Powell, N., Boxmeyer, C. & Holmes, K. (2008b). Externalizing conditions. In M. L. Wolraich, D. D., Drotar, P. H. Dworkin &E. C.

626). Philadelphia:

son, B. Fossum, S. Clifford, G. Drugli, M. B, (2009). Treatment of oppositional defiant and conduct problems in young Norwegian children: Results of a randomized controlled trial. European Child & Adolescent Psychiatry. 18,. 1. 41-

. D., Lahey, B. B.,Winters, A., & Zera, M. (2000). ppositional Journal of the

R., Binns. J. H. ,Keller. J., Pate. L. , (2010). Predictors and Correlates of Completing Behavior Parent Trainning for the

t Disorder and Conduct

Emotional


Learning Skill, Self-Regulation, and Social Competence in Typically Developing and Clinic-Referred Children. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 38: 6, 858 – 871.

Nelson-Gray. R. O, Keane S. P, Hurst. R. M, Mitchel. J. T,. Warburton. J B, Chok. J. T, Cobb. A. R (2006). A modified DBT skills training program for oppositional defiant adolescents: promising preliminary findings. Behaviour Research and Therapy ,44, 1811–1820.

Nock, M. K., Kazdin, A. E., Hiripi, E., & Kessler, R. C. (2007). Lifetime prevalence, correlates, and persistence of oppositional defiant disorder: Results from the National Comorbidity Survey replication. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48, 703–713.

Petty,C., & Mick, E. (2008). Parsing the Familiality of Oppositional Defiant Disorder from that of Conduct Disorder: A Familial risk Analysis. Journal of Psychiatric research. 43 (4). 345-352.

Phaik Ooi. Y. & Rebeca (2004). Social problem Solving Skills Trainning program For Aggressive Children. The Korean Journal Of Thinking& problem Solving ,14: 1, 61-73.

Ronen, T., (2004). "Imparting self- control skills to Decrease Aggressive behavior in a 12 year old boy". Journal of Ssocial Work, 4, 269-288.

Rutter, M. (2006). Gens and behavior: Neture- nurture interplay explained. Oxford: Blackwell.

Ciarrochi G, Heaven CL, Supavadeeprasit S. (2008). The link between emotion identification skills and socio-emotional functioning in early adolescence: A year longitudinal study. Journal of Adolescence.; 31: 565–582.

Skoulos, V. & Tryon, G. S. (2007). Social Skills of Adolescents in Special Education who Display Symptoms of Oppositional Defiant Disorder. American secondary Education. 35 (2). 103-114.

Spencer. TH, Abikoff. H. B, Connor. D. A, Biederman. J, Pliszka. S R, Boellner, S. Read. S. C, Pratt. R (2006). Efficacy and Safety of Mixed Amphetamine Salts Extended Release (Adderall XR) in the Management of Oppositional Defiant Disorder With or Without Comorbid Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in School-Aged Children and Adolescents: A 4'Week, Multicenter, Randomized, Double-Blind, Parallel- Group, Placebo-Controlled, Forced-Dose-Escalation Study., Journal of clinical therapeutics, 28. 3, 402-418.

Takahashi. F., Koseki. Sh., Shimad. H., (2009) Developmental trends in children's aggression and social problem-solving. Journal of Applied Developmental Psychology, 30 , 265–272.

Teglasi, H., & Rottman, L., (2001) Stories a classroom-based program to reduce aggressive behavior. Journal of School Psychology, 39, 49-71.

Van Goozen , S. H. M., Fairchild , G., Snoek , H. & Harold, G. T. (2007). The evidence of a neurobiological model of childhood antisocial behavior. Psychological Bulletin , 133 , 149 – 182.

Vaskinn. A., Sundet. K., Hultman. Ch. M., Friis. S., Andreassen. O. A., (2009). Social


problem-solving in highskills. Psychiatry Research ,165 , 215

Watson, S. (2003). Oppositional Defiant Disordr. http//Specialedabout.Com.

Wraight, M. E. (2007). The impact of trait emotional intelligence and cognitive style on the academic achievement and life satisfaction of college students, Doctorian Thesis, State university of New York at Buffalo, 17

Yamashita. Ch., Mizuno. M,, Nemoto. T., Kashima. H., (200problem-solving in schizophrenia: Associations with fluency and verbal memory. Psychiatry Research, 134 , 123


solving in high-functioning schizophrenia: Specific deficits in sending skills. Psychiatry Research ,165 , 215–223.

Watson, S. (2003). Oppositional Defiant Disordr. Avelable online.http//Specialedabout.Com.

e impact of trait emotional intelligence and cognitive style on the academic achievement and life satisfaction of college students, Doctorian Thesis, State university of New York at Buffalo, 17-21.

Yamashita. Ch., Mizuno. M,, Nemoto. T., Kashima. H., (2005). Social cognitive solving in schizophrenia: Associations with fluency and verbal memory.

Psychiatry Research, 134 , 123– 129.

70

functioning schizophrenia: Specific deficits in sending

online.

e impact of trait emotional intelligence and cognitive style on the academic achievement and life satisfaction of college students, Doctorian

Social cognitive solving in schizophrenia: Associations with fluency and verbal memory.

Documents

ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻞﺣ شزﻮﻣآ و ﯽﻧﺎﺠﯿﻫ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا …jcps.atu.ac.ir/article_709_abf0e6b52fb1f83bb353ff629bff9bf4.pdf · ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻞﺣ شزﻮﻣآ