16
ﻣﺠﻠﺔ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺣﻤﺎﻳﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺟﻨﮕﻠﻬﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ اﻳﺮان ﺟﻠﺪ5 ﺷﻤﺎرة1 ، ﺻﻔﺤﺔ16 - 1 ، ) 1386 ( ﺑﻴﻮﻟﻮژي ﻣﻠﺦ ﺑﺎدﻣﺠﺎﻧﻲBradyporus latipes (Orthoptera: Tettigonidae) و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺤﻮة ﻛﻨﺘﺮل آن در ﻣﺮاﺗﻊ اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري ﻓﺮﺷﺎد ﺣﻘﻴﻘﻴﺎن1 ، ﻣﺤﻤﻮد ﻣﺤﻤﺪي2 و وﺣ ﻴﺪ رﺿﺎ ﻣﻨﻴﺮي2 1 - ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري، ﺷﻬﺮﻛﺮد. 2 - ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻨﮕﻠﻬﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ ﻛﺸﻮر، ﺗﻬﺮان، ص. پ:. 116 - 13185 . ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ: 12 / 7 / 84 ﺗﺎ رﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش: 15 / 5 / 86 ﭼﻜﻴ ﺪه ﻳﻜﻲ از آﻓﺎت ﻣﻬﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي، ﻣﺮﺗﻌﻲ و ﺟﻨﮕﻠﻲ ﻣﻠﺦ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻣﻠﺦ ﻫﺎي ﺑﻮﻣﻲ در اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري ر وي ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺮﺗﻌﻲ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزي ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴﺖ داﺷﺘﻪBradyporus latipes ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﻠﺦ ﺑﺎدﻣﺠﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻣﻠﺦ ﺷﻜﻢ ﺑﺎدﻣﺠﺎﻧﻲ اﺳﺖ. ﺑﻴﻮﻟﻮژي اﻳﻦ ﻣﻠﺦ در ا ﺳﺘﺎن ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي1381 - 1379 در ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﻧﻮﻧﻬﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻓﺖ، ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ دوﺗﻮ ﺷﻬﺮﻛﺮد و ﻣﺮاﺗﻊ اﻃﺮاف ﺷﻬﺮ ﺑﻦ و در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎ ﭘﺮورش ﺣﺸﺮه ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ. ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﺻﺤﺮا، آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻤﻮم ﻛﺎرﺑﺎ ر ﻳﻞ، ﻓﻨﻴﺘﺮوﺗﻴﻮن،B.T.Deltaplus ، دﻳﻤﻠﻴﻦ و ﺷﺎﻫﺪ ﺑ ﻪ دو روش ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ و ﻃﻌﻤﻪ ﻣﺴﻤﻮم اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ ﭘﺲ از زﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻗﺎﻟﺐ ﻚ آزﻣﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ ﺑﺎ ﭘﺎ ﺗﺼﺎدﻓً ﻪ ﻃﺮح ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳﻪ آﻣﺎري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن داﻧﻜﻦ در ﺳﻄﺢ5 % اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن داد ﺣﺸﺮه داراي ﻳﻚ ﻧﺴﻞ در ﺳﺎل اﺳﺖ. زﻣﺴﺘﺎن ﮔﺬراﻧﻲ ﺑﺼﻮرت ﺗﺨﻢ ﺑﻮده و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻓﺖ از ﻧﻴﻤﻪ اﺳﻔﻨﺪ ﺷﺮوع و ﺗﺎ اواﺧﺮ ﺧﺮداد ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺑﻄﻮل ﻣﻲ اﻧﺠﺎﻣﺪ. اﻳﻦ ﻣﻠﺦ دا را ي ﭘﻨﺞ ﺳﻦ ﭘﻮرﮔﻲ اﺳﺖ. ﺣﺸﺮه ﭘﻠﻲ ﻓﺎژ ﺑﻮده و داﻣﻨﻪ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﺣﺪاﻗﻞ40 ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺗﻌﻲ از ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻴﺎﻫﻲ دارد. ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧ ﺎﮔﻬﺎﻧﻲ دﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻔﺮﻳﺦ ﺗﺨﻢ ﻫﺎ در اﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎه و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻤﺮ روي ﭘﻮره ﻫﺎ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬار در ﻛﺎﻫﺶ آﻓﺖ ﺑﻮدﻧﺪ. ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ آﻓﺖ، ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎر) Buteo buteo L. ( ، ﮔﻨﺠﺸﻚ) Petronia petronia L. ( ، ﻛﻼغ) Corvus frugilegus L. ( ، ﻻرو ﺳﻮﺳﻜﻬﺎي ﺧﺎﻧﻮادهMeloidae ، زﻧﺒﻮرﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادهSphecidae ، ﻣﮕﺲ ﻫﺎيAsilidae و دو ﮔﻮﻧﻪ ﻣﮕﺲ ﭘﺎراز ﻳﺘ ﻮﺋﻴﺪ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎيSarcophila meridionalis Verves وWolfhartia bella Macquart ﺑﻮد. در آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﻤﻮم، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ در روش ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺎﺷﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد ه و اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨ داري ﺑﺎ روش ﻃﻌﻤﻪ ﺴﻤﻮم از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داد) 05 % p < ( . ﻫﻤ ﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﻦ ﺳﻤﻮم ﻧﻴﺰ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ داري وﺟﻮد داﺷﺖ. ﺳﻢ ﻓﻨﻴﺘﺮوﺗﻴﻮن داراي ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ وB.T.Deltaplus داراي ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻮد. دﻳﻤ ﻠﻴﻦ و ﻛﺎرﺑﺎر ﻞ ﻧﻴﺰ در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﺳﻄﺢ آﻣﺎري ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻌﻼوه ﻣﻴﺰان ﺗﺄﺛﻴﺮ دﻳﻤﻠﻴﻦ رو ﻏﻨﻲ روي آﻓﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻳﻤﻠﻴﻦ ﭘﻮدري ﺑﻮد) 05 % p < ( ، وﻟﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺟﻨﺲ ﻧﺮ و ﻣﺎده در ﻣﻮرد ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻤﻮم ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ داري د ر ﻫﺮ دو روش وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ) 05 % p < ( . واژه ﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي: ﻣﻠﺦ ﺷﻜﻢ ﺑﺎدﻣﺠﺎﻧﻲ، ﺑﻴﻮﻟﻮژي، ﻛﻨﺘﺮل ، دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ، ﻣﺮاﺗﻊ، ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري.

نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

  • Upload
    others

  • View
    18

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

مجلة پژوهشي تحقيقات حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران

)1386(، 1-16، صفحة 1 شمارة5جلد

Bradyporus latipes (Orthoptera: Tettigonidae)بيولوژي ملخ بادمجاني

آن در مراتع استان چهارمحال و بختياريكنترل و تعيين بهترين نحوة

2يد رضا منيريوحو 2، محمود محمدي1فرشاد حقيقيان

.شهركرد مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان چهارمحال و بختياري، -1

.13185-116.: پ. صمؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور، تهران، -2

15/5/86: ريخ پذيرشتا 12/7/84: تاريخ دريافت

دهچكي

هاي بومي در استان گونه هاي مختلفي از ملخ.هستندها يكي از آفات مهم محصوالت كشاورزي، مرتعي و جنگلي ملخ

اي كه در سالهاي اخير افزايش مهمترين گونه. مي باشندوي گياهان مرتعي و محصوالت كشاورزي فعالرچهارمحال و بختياري

ستان طي ملخ در ااين بيولوژي . معروف به ملخ بادمجاني يا ملخ شكم بادمجاني استBradyporus latipesجمعيت داشته

با و در آزمايشگاه مراتع اطراف شهر بن و شامل منطقه دوتو شهركرد ، در مهمترين كانونهاي فعاليت آفت1379-1381سالهاي

فنيتروتيون، يل،راي با استفاده از سموم كاربا آزمايش مقايسه ،ييهاي صحرا همزمان با بررسي. بررسي شدپرورش حشره

B.T.Deltaplusمير پس از زمانهاي مختلف و ه دو روش محلول پاشي و طعمه مسموم انجام شد و نتايج مرگ، ديملين و شاهد ب

ها با استفاده از آزمون و مقايسه ميانگينمورد تجزيه آماري قرار گرفته يه طرح كامالً تصادفي با پافاكتوريلش يك آزمايدر قالب

گذراني بصورت تخم زمستان. در سال استداراي يك نسل نتايج بدست آمده نشان داد حشره. انجام شد% 5دانكن در سطح

. ي پنج سن پورگي استرا ملخ دا اين.و فعاليت آفت از نيمه اسفند شروع و تا اواخر خرداد سال بعد بطول مي انجامدبوده

اگهاني دما هنگام تفريخ تغييرات ن. گياه مرتعي از خانواده هاي مختلف گياهي دارد40فاژ بوده و دامنه ميزباني حداقل حشره پلي

، دشمنان طبيعي آفتترينمهم. گذار در كاهش آفت بودند هاي مستمر روي پوره ها از عوامل تأثير ماه و بارندگي ها در اسفند تخم

، الرو سوسكهاي خانواده ).Corvus frugilegus L( كالغ ،).Petronia petronia L( ، گنجشك).Buteo buteo L( شامل سار

Meloidae زنبورهاي خانواده ،Sphecidaeهاي ، مگسAsilidaeهاي به ناموئيد اختصاصي يت و دو گونه مگس پاراز

Sarcophila meridionalis Vervesو Wolfhartia bella Macquart طور ه نتايج نشان داد كه ب،در آزمايش مقايسه سموم. بود

چنين هم.)> p% 05(سموم از خود نشان دادمداري با روش طعمه ي و اختالف معنهكلي در روش محلول پاشي تلفات بيشتر بود

لين ديم. داراي كمترين تأثير بودB.T.Deltaplus سم فنيتروتيون داراي باالترين و .بين سموم نيز اختالف معني داري وجود داشت

بسيار بيشتر از ديملين روي آفت غني رو عالوه ميزان تأثير ديملينب. اين دو سطح آماري قرار گرفتندل نيز در ميان يو كاربار

ر هر دو روش وجود داري د ولي بين تلفات جنس نر و ماده در مورد كليه سموم بكار رفته اختالف معني،)> p% 05( بودپودري

.)> p% 05( نداشت

.مراتع، چهارمحال و بختياري، ، دشمنان طبيعيكنترلبيولوژي، ملخ شكم بادمجاني، :هاي كليدي واژه

Page 2: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

...يبررسي بيولوژي ملخ بادمجان

2

مقدمه

هزار 900استان چهارمحال و بختياري با سطحي بيش از

هكتار مرتع بستر مناسبي را جهت پرورش دام و توليد

اما سطح اين مراتع در اثر عوامل ،گوشت قرمز فراهم نموده

نهاي شديد، بادهاي شديد و ابارش بار(تخريب كننده طبيعي

و عوامل) ... خوارها، بذرخوارها و آفات مختلف نظير برگ

انسان با فشار بيش از حد دام خود (طبيعي غيرتخريب كنندة

روز به روز در حال كاهش آتش سوزي و غيره) مراتعبه

طبيعي يكي از عوامل تخريب كننده .)1381، انيقيحق( است

ها از مهمترين آفات آفات هستند كه در اين بين ملخ،مراتع

بعد از ، ي مرتعمراتع محسوب مي گردند و با تغذيه و چرا

& Hewit(باشند ميها مهمترين تغذيه كننده علوفه مراتع دام

Onsager, 1982(.لي نظير در سالهاي اخير عوام متأسفانه

مراتع و تخريبها، هاي ملخ هتغييرات اكوسيستم زيستگا

پوشش گياهي، تغييرات جزئي كليمائي، از بين رفتن

طغيان و افزايش ببس... و هاي رقيب و دشمنان طبيعي گونه

ملخ در اين استان، ساير نقاط جمعيت برخي گونه هاي بومي

& Belovsky(شده است كشور و مناطق مختلفي از جهان

Slade , 1995; Cahngzhang et al., 2000; Kemp & Kalaris, 1989; Miller & Onsager, 1991; Nerny, 1985;

Tauber et al., 1986.( اي شاخك بلند،ه در خانواده ملخ

است و Callimenusنام جنس هم Bradyporusجنس

برخي .باشد مي Bradyporinaeمتعلق به زير خانواده

Bradyporus macrogaster: از هاي اين جنس عبارتند گونه

Lefebvre، B. dasypus Iliger، B. multituberculatus

Fischer-Waldheim و B. latipes Stal.) Key, 1970.( يكي

اتع در استان چهارمحال و از عوامل تخريب كننده مر

، ملخي تحت عنوان ملخ شكم بادمجاني بختياري

)Bradyporus latipes (وجود اين ملخ از استانهاي . است

فارس، آذربايجان، اصفهان، چهارمحال و بختياري، تهران و

اين ملخ از سال .استان مركزي تاكنون گزارش شده است

ون در عرصه مراتع استان چهارمحال و بختياري تا كن1361

و سبب خسارت شديد به داشتهطغيان و افزايش جمعيت

. هاي آلودگي شده است مراتع استان خصوصاً در كانون

هاي مختلف مرتعي سبب فاژ بودن آفت و تغذيه از گونه پلي

مراتع آلوده به آفت گشته و از نزوليكاهش بازده و سير

ها ملخاني جمعيت و حركت دسته جمعي فراو،طرف ديگر

سبب خسارت ،به سمت مراتع اطرافمناطق انتشار آفت از

يا 1جدي و توجه افكار عمومي و بروز عارضه انتموفوبيا

وحشت از حشره در ميان اقشار مختلف مردم خصوصاً

به طور .)1381ان، يقيحق( دامداران و كشاورزان گرديده است

هاي مرتعي براي ملخگيري شده ازهمتوسط ميزان خسارت اند

گزارش شده گرم علوفه در هر روز براي هر ملخ ميلي43

كه با داشتن جمعيت )Hewit & Onsager, 1982(است

خسارت قابل توجهي را به ، در مناطق انتشارباالي اين ملخ

.كند چهارمحال و بختياري وارد ميمراتع استان

در گذشته ،ياناين ملخ با يك دورة يك سال در م

ولي در سالهاي ،استطغيان و افزايش جمعيت داشته

تحت تأثير ،تخماخير بدليل الگوهاي پيچيده دياپوز

و ه ساله ظاهر شدهر عوامل اقليمي مختلف بصورت

بدين معني كه با ظهور و ،شده استسبب راخسارت جدي

تخم از فصولي در يك ياپوزدفعاليت هر ساله ملخ و تبديل

ريزي هاي متوالي در دو سال پياپي و تخم ل به جاي فصلسا

متناوب حشره كامل در هر سال ميزان جمعيت ملخ همانند

رو به افزايش داشته استTettigoniidaeهاي بسياري از ملخ

)Deura & Hartley, 1982; Warne, 1972; Wheeler,

1. Entomophobia

Page 3: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

پژوهشيمجلة 1386، )1 (5حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران، جلد تحقيقات

3

فعاليت باالي آفت و خسارت قابل توجه آن رغم به. )1893

تاكنون روش مناسبي جهت مبارزه با آفت ، سالهاي اخيردر

رغم بهكه بتواند با شرايط موجود سازگار باشد ارائه نشده و

فعاليت زياد ارگانهاي مختلف جهت كنترل اين آفت تاكنون

نتيجه اي در بر نداشته و هر ساله دامنه آلودگي اين آفت در

ي بكار ييمياسموم ش. مراتع و مزارع استان گسترش مي يابد

رفته عليه آفت موجب آلودگي محيط زيست و عواقب

هاي مسموم، غذاي كه ملخ طوري هب .نامطلوب شده است

پرندگان و ساير موجودات منطقه شده كه اين موضوع خود

. سبب مسموميت فون حيات وحش در اين مناطق شده است

اوالً ، جهت كنترل و جلوگيري از گسترش آفت،بنابراين

هبديهي و ضروري بوده بيولوژي و سيكل زندگي آفت مطالع

كه در كشورهاي مختلف با سموم هايي و ثانياً آزمايش

بي ورموني، ميكرو، كاربامات، تركيبات هسفرهايي فيشيم

به صورت بيماريزاي حشراتنماتدها، قارچها و ويروسهاي

وم تهيه شده با سبوس به تنهايي و يا همراه با مسمطعمه

هاي تغذيه انجام شده، نتايج مناسبي را در و محركها جاذب

,Caudwell (هاي زراعي و مرتعي داشته است كنترل ملخ

1993; Johnson & Goettle, 1993; Muckerjii et al.,

1981; Oma & Street, 1993; Wang & Yang, 1994(.

كننده رشد حشرات نيز در كارآيي برخي از تركيبات تنظيم

Dericoris(ات مهمي نظير ملخ كوهاندار تاغ مراتع عليه آف

albidula ( بررسي شده است كه نتايج قابل قبولي در كنترل

در تحقيق حاضر ). 1376منيري، (آفت همراه داشته است

با سموم فسفره و كارباماتبرخي از تركيباتكارآيي

تركيب نظير منطقه و فون و فلور زيست با محيطسازگارتر

IGR) ن يكه عمده اثر ايياز آنجا. شده استمقايسه )ديملين

ن ي، ااستكول ي و سنتز كوتيب اختالل در جلد اندازيترك

ر جانداران برخوردار ي ساي برايي بااليت نسبيب از امنيترك

در اين بررسي كارايي .)Hoogwerf et al., 1986 (مي باشد

ديملين روغني براي كنترل آفت مورد بررسي قرار گرفته

.است

ها مواد و روش

تحقيق منطقه اجراي -الف

در منطقه دوتو شهركرد، مهمترين كانون تحقيق حاضر

اين منطقه با پوشش مرتعي و با . آلودگي آفت انجام شد

5 هكتار در شمال شهركرد و با فاصله 8000وسعت

ي ياين منطقه از نظر آب و هوا. كيلومتري واقع شده است

ارتفاع منطقه از سطح دريا . باشد كامالً مشابه شهركرد مي

متوسط ومتر ميلي330انه ي سال متوسط بارندگي، متر2150

، حداقل دماي ساليانه و حداكثر مطلق دماي دماي ساليانه

در . درجه سانتيگراد است40 و -37، 11ساليانه به ترتيب

عنوان يك پالت بزرگ جهت انجام هاين منطقه، نقطه اي ب

هكتار انتخاب گرديد و 100ت نمونه برداري به مساح

. هاي طرح در اين منطقه متمركز گرديد كليه فعاليت

32 ° 21 '35"ي منطقه نمونه بردارييمشخصات جغرافيا

. بودطول شرقي 50 ° 54 '20" عرض شمالي و

آفت زيست شناسي بررسي -ب

و شده ي بررسي ي آفت در شرايط صحرازيست شناسي

هاي ويژگي برخي بمنظور مشخص نمودن و اثبات

آن انجام مطالعه آزمايشگاهي نيز به موازاتشناسي زيست

مطالعه صحرايي با پرورش حشره در آزمايشگاه .گرفت

و مهمترين شد انجام 1381 و1380طي سالهاي

تغييرات ،خصوصيات بيولوژيك ملخ شامل تعداد نسل

عمر حشرات طولجمعيت، مدت زمان سنين پورگي،

محل ،دياپوزي حشرات كامل، كامل، نسبت جنس

Page 4: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

...يبررسي بيولوژي ملخ بادمجان

4

گذاري ميزان تخمهاي هر دسته، گذاري، تعداد تخم تخم

،گذاري گذاري، طول دوره تخم ، دوره قبل از تخمروزانه

گرسنگي حشرات كامل، وضعيت تحملميزان

هاي ميزبان ملخ گذراني، مشخصات ميزبانها و گونه زمستان

ات عالوه خصوصي هريزي ب و مشخصات مكانهاي تخم

مرفومتريك ملخ در مرحله بلوغ و مراحل مختلف پورگي

ي يبرداريهاي صحرا نظور نمونهمبدين . تعيين گرديد

بالفاصله بعد از ظهور پوره هاي سن يك آفت و به طور

زندگي حشرات كامل در طبيعت چرخهمنظم تا پايان

در هر مرحله نمونه برداري، نمونه هايي از . ادامه داشت

زيستي آفت اعم از حشره كامل و سنين مراحل مختلف

مختلف پورگي آن در مدت يك ساعت جمع آوري و

نمونه برداري در ساعت مخصوصي از . شمارش گرديدند

دوره نمونه برداري از . انجام مي شد) 12 تا صبح 11(روز

ماه سال بعد ماه آغاز و تا آخر خرداد اواخر نيمه اول اسفند

قبل از انتقال به آزمايشگاه از نمونه ها . به طول انجاميد

نظر سن و جنس تفكيك و پس از شمارش، نتايج در

در آزمايشگاه نيز . مربوطه يادداشت گرديدندهاي جدول

قرار داده شد و نسبت به ثبت % 10ين لنمونه ها در فرما

منظور بهن يهمچن .هاي مختلف اقدام شد اندامهاي اندازه

آلومينيومي به قفسدبررسي دقيق بيولوژي حشره دو عد

قرار متر 5×5/2 متر در محيطي به ابعاد 1×1 ×7/0ابعاد

درجه 25 تا 15درجه حرارت محيط بين (داده شد

نوسان داشت و از نظر % 60سانتيگراد و رطوبت نسبي تا

تغذيه ملخ در . )نور مجهز به يك نورگير در سقف بود

Phlomisطول پرورش آزمايشگاهي با استفاده از گياهان

olivieri ،Convolvolus sp. و Bromus tomentellus

منظور بررسي دقيق بيولوژي همچنين به. انجام شد

به دو عدد قفس چوبي ،ي در محيط زيست آفتيصحرا

متر تهيه و در محوطه محصور دانشگاه 1×1×7/0ابعاد

آزاد اسالمي واقع در منطقه دوتو قرار داده شد و رفتار

ها تا زمان مرگ ها پس از تفريخ تخم ل قفسحشره در داخ

. حشرات كامل مورد مطالعه و بررسي قرار گرفت

يك، اجزاي مختلف متر خصوصيات مرفودر بررسي

طول : بدن حشرات كامل و پوره هاي سنين مختلف شامل

بدن، طول ران پاي عقب، طول ساق پاي عقب، طول ران

ي، ياي جلوپاي مياني، طول ساق پاي مياني، طول ران پ

و طول شاخك در هي، طول پيش گرديطول ساق پاي جلو

ريز در حشره ماده توسط كوليس هر دو جنس و طول تخم

. شدگيري و ثبت اندازه

جمعيت، تعداد نسل و به هاي نوسانجهت تعيين

مراحل مختلف زندگي، دست آوردن اوج

ماه، همزمان با هفتگي از اواخر اسفند يها رداريب نمونه

گذران و مشاهده اولين پوره هاي هاي زمستان فريخ تخمت

ماه زماني كه جمعيت سنين اول آغاز و تا اواخر خرداد

ادامه داشت و در هر ،حشره به شدت كاهش يافته بود

آوري شده به مرحله نمونه برداري تعداد حشرات جمع

. تفكيك سن و جنس شمارش و ثبت گرديدند

مناطق فعاليت ، استانضمن بازديد از مراحل مختلف

آفت بر روي نقشه 5000

مشخص شد و مساحت مراتع 1

شامل منطقه دوتو شهركرد و مراتع هآلوده در استان ك

به .متر محاسبه شد اطراف شهر بن بود با استفاده از پالني

هاي فعاليت ملخ، در هنگام ظهور منظور تعيين محل

عاليت آفت در منطقه دوتو از ها، مشخصات منطقه ف پوره

نوع پوشش گياهي و غيره ،قبيل جنس خاك، شيب زمين

همچنين پس از ظهور . مورد بررسي و مطالعه قرار گرفت

حشرات كامل، گياهان ميزبان و نحوه حركت ملخ بررسي

ها و حشرات كامل، توسط گياهان ميزبان پوره. شد

Page 5: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

پژوهشيمجلة 1386، )1 (5حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران، جلد تحقيقات

5

يقات منابع طبيعي، مركز تحققاتي تحقهمكاران بخش

كشاورزي و منابع طبيعي شهركرد مورد شناسايي قرار

پس از تغيير جلد پورة (حشرات كامل ظاهر شده . گرفت

بدين ،هاي پرورش نگهداري شدند ، در قفس)5سن

ترتيب كه پس از آخرين مرحله پوست اندازي پوره ها و

هاي پرورش تا زمان تبديل به حشره بالغ، آنها درون قفس

و زمان ظهور و مرگ يادداشت و عمر هدداري شمرگ نگه

در ضمن . ورت مشخص گرديد صنيه احشره كامل ب

نظير مرحله عوامليبررسي طول عمر حشرات كامل

گذاري، تعداد تخم در شكم حشرات تكامل قبل از تخم

تخم در هر دسته، هاي دستهگذاري، تعداد ماده، محل تخم

ذاري و گ گذاري روزانه، طول دوره تخم تعداد تخم

. ن كل تخم گذاري روزانه نيز ثبت شديميانگ

جهت تعيين نسبت جنسي حشرات كامل، تعدادي

به دسته هايصورت تصادفي انتخاب و حشره كامل به

ي تقسيم شدند، نسبت جنسي هر دسته تعيين و از اي ت30

. ميانگين آنها براي تعيين اين نسبت استفاده شد

تعيين خصوصيات ي ويهاي صحرا همزمان با بررسي

از مراحل ،، دشمنان طبيعي آن آفترفتاري و بيولوژيكي

جداسازي و ) ها، حشره كامل، تخم پوره(مختلف

از لحاظ ي كه يها ملخبدين منظور . ديآوري گرد جمع

آوري و در زير جمع،تر بود رفتاري فعاليت آنها ضعيف

و مورد بررسي قرار گرفتند، در مورد شدهبينوكولر تشريح

ه ها جدا شد هكه از سنين مختلف پورها، الروهايي پارازيت

هاي زنده فاقد اندام حركتي مجدداً بر روي ملخبودند،

تا كليه مراحل رشد و نمو خود را طي گرديدندمنتقل

هاي مگس. اين عمل در آزمايشگاه انجام شد. نمايند

ي يشده با استفاده از منابع علمي تا سطح جنس شناسا جدا

به موزه تاريخ طبيعي كشور سوئد هت تشخيص گونه و ج

ازيت ارسال و دو گونه مگس پارThomas Papeكتر دنزد

چنين در خصوص هم. ي قرار گرفتيمورد شناسا

، در براي حصول اطمينان از رفتار شكارگريشكارگرها

فتارردر اختيار آنها ) ملخ (هآزمايشگاه با قرار دادن طعم

براي . ارزيابي قرار گرفت مورد بررسي و يشكارگر

دست آوردن ميزان تحمل گرسنگي حشرات كامل، به

بودند ماده كه تازه تغيير جلد دادهو تعدادي حشره كامل نر

هاي پرورش به طور گروهي در قفس،)5از پورة سن(

نگهداري و روزانه مورد بازديد قرار گرفتند و تعداد تلفات

تغذيه فس دوم تعدادي ديگر نيز از ق. آنها ثبت شد

جهت . شدند و از آنها به عنوان شاهد استفاده گرديد مي

بازديدهايي به فواصل مناسب ،آفتگذراني بررسي زمستان

هاي موجود در در طول تابستان و پاييز و زمستان از تخم

.برداري شد نمونههاي موجود طبيعت انجام و از تخم

نمو جنين ها در آزمايشگاه تشريح و مراحل رشد و نمونه

. در طي فصول نامساعد سال بررسي شد

سنجي زيستهاي آزمايش–ج

استفاده از پودر ،1381 و 1380 هاي سالطي

، پودر %)45(، ديملين روغني %)25(ن يلمديكش حشره

%) 50( و سم فنيتروتيون B.T.Deltaplus، %)85(ل ريكاربا

6 در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي با) آب(و شاهد

تيمار و سه تكرار بر روي پوره هاي سن چهار ملخ

طريق هآزمايش يكبار ب. گرفتمورد بررسي قراربادمجاني

. طريق طعمه مسموم انجام گرفت و يكبار به پاشي محلول

ابتدا بوسيله Phlomis olivieriگياهان مرتعي خصوصاً

كه در پاشي گرديد طعمهپاشي و يا سموم مورد نظر سم

گياهان ميزبان كامالً با سموم آغشته پاشي ولمحلروش

گرديد و در روش طعمه مسموم، طعمه مسموم سبوس

Page 6: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

...يبررسي بيولوژي ملخ بادمجان

6

جهت .گرفتقرار روي گياهان ميزبان يا در زير آنها

هايي به ابعاد قفس،ها جلوگيري از جابجايي و خروج ملخ

و سپس در روي آنها قرار داده شد5/0 × 5/0 × 5/0

عدد نر و 10( ملخ چهار سن عدد پوره20اخل هر قفس د

تأثير تركيبات مورد ،معيار ارزيابي. رها شد) ماده عدد10

ها آزمايش، تعداد تلفات در هر يك از تيمارها و تكرار

جهت يكسان نمودن .نسبت به تيمار شاهد بود

ميزان تأثير سموم مختلف روي از نظرها برداري نمونه

روز پس 15 و 7، 3 برداري نمونه ،ملخهاي سن چهار پوره

افزار ها با استفاده از نرم پاشي انجام گرفت و داده از سم

SASها با استفاده مقايسه ميانگين. تجزيه و تحليل شدند

كليه اين . انجام گرفت% 5از آزمون دانكن و در سطح

اثرات در قالب يك آزمايش فاكتوريل با پايه طرح كامالً

پاشي، نوع روش سمجنس،( اصلي عاملتصادفي با چند

اينكه در تيمار به نظر.واريانس گرديد تجزيه) نوع سم، زمان

داشت، درصد تلفات با شاهد تلفات مختصري وجود

چنين بواسطه هم. شد اصالح Abbotاستفاده از فرمول

صورت ، بهاينكه اعداد و ارقام اصالح شده بدست آمده

نرمال درصد بودند و با توجه به اينكه درصدها توزيع

گرفته شد Arc Sin √X از كلية ارقام بدست آمده ،ندارند

.گرفت انجامها داده تجزيه آماريپس سو

هاي مورد استفاده در آزمايش مقايسه تأثير سموم قفس-1شكل

Page 7: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

پژوهشيمجلة 1386، )1 (5حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران، جلد تحقيقات

7

نتايج

تو شهركرد نشان هاي انجام شده در منطقه دو بررسي

ي فعاليت ها هاي سن اول در محل داد كه كه ظهور پوره

ه بل فروردين سال بعد اي تا او و اسفند شروع15حشره از

هاي جنوبي ها در شيب تاريخ ظهور پوره.طول مي انجامد

هاي شمالي كه در شيب طوري ه ب،و شمالي متفاوت بود

گيرد و ظهور پوره ها با حدود يك هفته تأخير انجام مي

ر ها سريعت در حالت كلي در مناطق گرمتر تفريخ تخم

يز و ي تابستان، پا ودر سال دارديك نسل ملخ . است

اين.كند زمستان را بصورت تخم در داخل خاك سپري مي

ي نوعي يياپوز ابتداد .ي استيگونه داراي دياپوز ابتدا

نتايج . استTettigonidaeهاي دياپوز در تخم ملخ

دسته ها به دو تخمكه هاي انجام شده نشان داد بررسي

گذاري ها پس از تخم يك دسته از تخم. دندتقسيم مي گر

و تا اواخر شدهنمو جنين در آنها شروع و مراحل رشد

هايي هستند تخم،اما دسته دوم. گردند زمستان تفريخ مي

ولي پس از شده،نمو جنين در آنها شروع و مراحل رشد كه

و در سال دوم مراحل جنيني در گردد متوقف مييمدت

،بنابراين. ندشو در اين سال تفريخ مي و شدهآنها تكميل

اين دسته از پوره ها به صورت يك سال در ميان ظاهر

هاي گون ريزي در زير بوته حداكثر تخم .ندشو مي

Astragalus sp.،خصوصاً گونه A. adscendens و گياهان

Acanthophyllum sp. و Scariola orientalis صورت

،ها در اواخر زمستان تخم پس از تفريخ،بنابراين. گيرد مي

ها توان در زير اين بوته هاي سن اول بسياري را مي پوره

.مشاهد نمود

طور عمودي در هكنار هم ب ها به صورت تك تك، تخم

متر در كف گودال كوچكي كه حشره هنگام سانتي4عمق

قرار داده ،كند ريز خود درست مي ريزي با تخم تخم

با كه ملخ ماده و اسفنجيشود و به كمك مايع لزج مي

ها كند، تخم ترشح مياستفاده از غدد ضميمه تناسلي خود

رؤيت و خاك به يكديگر چسبيده و يك توده غيرقابل

اين مجموعه فقط . دكن همرنگ با خاك ايجاد مي

كدام هر. گردد صورت مرطوب شدن از يكديگر جدا مي در

كپسول ملخ فاقد . تخم است4-5ها شامل از اين توده

. حشره داراي پنج سن پورگي استاين. باشد ميتخم

شكل اي و بيضي ها به رنگ زرد متمايل به قهوه تخم

3±1/0 ميليمتر و عرض آن 5/8 ±2/0 طول تخم .هستند

ها از تخم.باشد ترين قسمت عرض مي ميليمتر در ضخيم

حتي با وجود گل بودن زمين و يا مستقر ( ماه اواسط اسفند

هاي خارج پوره. شوند تفريخ مي) بر روي زمينبودن برف

. سياه رنگ هستندو گاهياي قرمز تا قهوه،شده از تخم

هاي سن يك و دو گياهان ميزبان را ترك نكرده و از پوره

. كنند هاي كوچك و حتي خشك آنها تغذيه مي برگچه

هاي سن يك در مقابل وزش باد و شرايط نامساعد پوره

هاي خود را به زير بوتهسرعت هبجوي حساس بوده و

هاي سن سوم در شرايط مساعد پوره. رسانند ميزبان مي

يده يهاي تازه رو هاي ميزبان را ترك و از برگچه جوي بوته

ولي ،كنند ساير گياهان ميزبان موجود در مرتع تغذيه مي

هاي خود را به زير بوتهسرعت بهدر هنگام احساس خطر

ها، ميزان تغذيه پوره. شوند ي ميبزرگ گون رسانده و مخف

كه بعضي از بطوريشود، ميبا افزايش وزن بدن بيشتر

هاي سنين باالتر قرار گياهان ميزبان كه مورد تغذيه پوره

هاي سن با حضور پوره. شوند عاري از برگ مي،گيرند مي

.تر استشديد خسارت به گياهان مرتعي بسيار 5 و 4

با كمك پاهاي عقبي، خود را ها هنگام تغيير جلد پوره

هاي اطراف آويزان نموده و به اين طريق به بوته

توان پس از پايان هر دوره پورگي مي. كنند جلد عوض مي

Page 8: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

...يبررسي بيولوژي ملخ بادمجان

8

هاي ميزبان جلدهاي عوض شده را به فراواني روي بوته

حشره پس از تغيير جلد تا مدتي بدون . مشاهده نمود

رنگ طبيعي تر از رنگ آن روشن،ماند تحرك باقي مي

ساعت رنگ اصلي خود را5/1-5است و پس از

طول مدت نشوو نماي پورگي در اوايل سال .كند پيدا مي

و به تدريج با است طوالني،علت پايين بودن حرارت هب

گرم شدن هوا و افزايش درجه حرارت طول دوره پورگي

در آزمايشگاه به لحاظ فراهم بودن. گردد كم مي

طول عمر حشرات كامل نسبت ،ستي شرايط مناسب زي

عالوه در به. يابد به محيط زيست طبيعي آنها افزايش مي

ي در تعداد سنين و يها نظمي بي،آزمايشگاه و صحرا

پورگي و مدت زمان پورگي در حاالت نادر و كمياب

در ،اگرچه. حشره در سال داراي يك نسل است. ديده شد

،ها برخي تخمبعضي از موارد به خاطر وضعيت دياپوز

.ممكن است هر دو سال يك نسل داشته باشد

آوري شده از درون خاك جمع B. latipes تخمهاي ملخ -2شكل

ريزي گودال كنده شده توسط حشره ماده جهت تخم -3شكل

و ظهور حشره كامل هنگام تغيير جلد5پوره سن -5شكل ريزي درون خاك ماده در حال تخمبادمجاني ملخ -4شكل

Page 9: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

پژوهشيمجلة 1386، )1 (5حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران، جلد تحقيقات

9

يي و صحرادر شرايط آزمايشگاهي ،Bradyporus latipes ملخ زندگيطول مراحل مختلف -1 جدول

)روز(ي ايطول هر مرحله در شرايط صحر )روز(طول هر مرحله در شرايط آزمايشگاهي رشدي حشرهمرحله

19 ± 1/1 17±33/0 1پوره سن

17 ± 1/2 14 ± 71/0 2پوره سن

16 ± 3/3 15 ± 34/0 3پوره سن

12 ± 6/0 11 ± 31/0 4پوره سن

8 ± 2/1 7 ± 6/0 5پوره سن

22 ± 6/0 31 ± 2/3 حشره كامل ماده

32 ± 4/0 33 ± 1/2 حشره كامل نر

هاي نر و صداي آواز ملخ،پس از ظهور حشرات كامل

حشرات نر با ثابت ماندن در يك . شود شنيده ميماده

تومحالت پرونو دراين.نمايند مكان شروع به توليد صدا مي

هاي ها يا فلس د صدا به كمك بالچهيو تولرفته كمي باالتر

ها بر روي هم با ماليدن بالچه. گيرد پرونوتوم انجام مي يرز

شود كه جفت مقابل را به صداهاي مخصوصي ايجاد مي

ها به همين توليد صدا در ماده. خواند گيري مي مل جفتع

هاي ژالتيني توده،گيري جفتپس از. شود شكل انجام مي

قسمتي اسپرماتوفيالكس . شود تشكيل مياسپرماتوفيالكس

كه توسط حشره نر به ماده منتقل است از اسپرماتوفور

شده و در خارج از بدن آن و متصل به سوراخ تناسلي

گيري خشك شده و ده و پس از جفتمان باقي

حشرة ماده به توسطگردد و يا در برخي موارد جدا مي

از طرف حشرة نر هديكش غذايي يا ه عنوان يك پيش

6-30گيري حشرات كامل زمان جفت .شود خورده مي

انجامد كه اين عمل در زماني كه حشره دقيقه به طول مي

عمل . يردگ انجام مي،ماده سوار بر حشره نر است

گيري بيشتر در ساعت گرم روز خصوصاً از ساعت جفت

ظهر انجام مي گيرد، همچنين عمل از بعد3 صبح تا 11

هاي گرم روز به حدي است كه صدا توليد صدا در ساعت

در تمام منطقه فعاليت ملخ و مناطق اطراف

.شود شنيده مي

B. latipes نوتوم ملخپرو هاي توليد صدا در زير فلس-7شكل گيري پس از جفت ده ماملختوده اسپرماتوفيالكس انتهاي بدن -6شكل

Page 10: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

...انيبررسي بيولوژي ملخ بادمج

10

)ميليمتر( ملخ بادمجانيهاي مختلف اندام مرفومتريك -2جدول

سنين پورگي حشره كامل

1 2 3 4 5 نر ماده اندام

طول بدن 11-10 13-12 17-15 32-29 35-34 54-50 44-40

ران پاي عقب 5-4 7-5 10-8 12-11 16-15 22-20 26-24

ساق پاي عقب 6-4 9-6 12-10 20-19 20-22 27-24 35-32

ران مياني 4-3 6-5 6-5 9-6 12-10 13-12 15-13

ساق مياني 5-4 6-5 7-6 9-8 11-10 18-17 19-17

ران جلو 4-3 4-3 6-5 8-6 12-10 11-10 13-11

ييساق جلو 4-3 6-4 6-5 6-5 11-9 13-12 15-14

پيش گروه 5-3 7-4 8-5 11-9 14-13 17-16 16-15

شاخك 6-5 8-7 12-9 15-14 28-23 32-30 31-29

تخم ريز غير قابل رؤيت 6-4 8-6 10-9 15-12 - 16

ييبال جلو - - - - - - -

دوتو شهركردمنطقه در مرتع آنزيست شناسي و مجانيد باملخ مراحل مختلف رشد و نمو مدتطول -8شكل

Page 11: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

پژوهشيمجلة 1386، )1 (5حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران، جلد تحقيقات

11

)الف(

)ب(

)ج(

، 1380سال : ، ب1379سال : الف( پورگي و حشرات كامل ملخ بادمجاني منحني تغييرات جمعيت مراحل پنجگانه-9شكل

)1381سال : ج

0

1 0

2 0

3 0

4 0

5 0

6 0

7 0

79/12/15

80/1/6

80/1/10

80/1/17

80/1/24

80/2/1

80/2/8

80/2/15

80/2/22

80/2/29

80/3/5

80/3/12

80/3/19

80/3/26

80/4/2

80/4/9

ــه بـــرداري ــاريخ نمونـ تـ

ـــه ون نم

ـدادــتع

in s t 1

in s t 2

in s t 3

in s t 4

in s t 5

a d u lt

0

5 0

1 0 0

1 5 0

2 0 0

2 5 0

3 0 0

78/12/15

79/1/3

79/1/10

79/1/17

79/1/24

79/2/1

79/2/8

79/2/15

79/2/22

79/2/29

79/3/5

79/3/12

79/3/19

79/3/26

79/4/2

79/4/9

ــاريخ نمونـــه بـــرداري تـ

ـــه ون نم

ـدادــتع

i n s t 1

i n s t 2

i n s t 3

i n s t 4

i n s t 5

a d u l t

0

1 0

2 0

3 0

4 0

5 0

6 0

7 0

8 0

9 0

80/12/10

81/1/8

81/1/15

81/1/25

81/2/4

81/2/9

81/2/16

81/2/23

81/2/30

81/3/6

81/3/13

81/3/20

81/3/27

81/4/2

81/4/9

ــاريخ نمونـــه بـــرداري تـ

ـــه ون نم

ـدادــتع

i n s t 1

i n s t 2

i n s t 3

i n s t 4

i n s t 5

a d u l t

Page 12: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

...انيبررسي بيولوژي ملخ بادمج

12

شهركرد و دوتوي طقهمناطق و مراتع آلوده شامل من

سطحي حدود درمجموعمراتع اطراف شهر بن است كه

دامنه . شود هكتار از مراتع استان را شامل مي13000

گيرد را در بر مي نوع گياه مرتعي 40ميزباني حشره حدود

گياهيهاي كه اين گياهان متعلق به خانواده

Papilionaceae ،Labiatae ،Graminae ،Cruciferae ،

Compositae ،Caryophyllaceae ،Euphorbiaceae،

Umbeliferae،Chenopodiaceae ، Polygonaceae،

Zygophyllaceae و Plantaginaceaeبنابراين. هستند ،

يا خواري عالوه رفتار هم هب. فاژ است حشره پلي

ها و حشرات كامل قابل رؤيت در بين پورهنيباليسمكا

.باشد مي

دوتوي شهركردملخ بادمجاني در منطقهورد تغذيه م مرتعيگياهان -3 جدول

نام گونه نام خانواده نام گونه هنام خانوادCompositae Achilla wilhelmsii Papilionaceae Astragalus adscendens

Graminae Agropyron trichophorum Papilionaceae A. veruses

Graminae Bromus tectorum Papilionaceae A. gossypinus

Graminae Bromus tomentellus Papilionaceae Astragalus sp.

Graminae Boissiera squarosa Labiatae Ajuga chamaecistos

Graminae Bromus danthoides Graminae Agropyron desertorum

Compositae Centaurea persica Caryophyllaceae Acanthophyllum sp.

Chenopodiaceae Ceratocarpus arenatus Cruciferae Alyssum sp.

Compositae Cousinia leptoleps Graminae Agropyron repens

Papilionaceae Onobrychis altissima Compositae Cichorium intybus Zygophyllaceae Peganum harmala Euphorbiaceae Euphorbia sp. Graminae Stipa Lissinginia Compositae Echinops sp. Labiatae Stachys pilifera Umbeliferae Eryngium billarderii Compositae Cirsium sp. Umbeliferae Eryngium sp. Labiatae Marrubium sp. Umbeliferae Echinophora platyloba Chenopodiaceae Noaea mucronata Compositae Gundelia tournefortii Plantaginaceae Plantago sp. Graminae Hordeum sp. Labiatae Phlomis olivieri Cruciferae Hypericum sp. Graminae Psatyrostachys fragilis Graminae Melica persica Polygonaceae Polygonum sp. Labiatae Mentha sp.

در بدن حشره ماده موجود در تعداد تخمن يانگيم

ي اي در شرايط صحرو 37±9/1شرايط آزمايشگاهي

و M/F( 2/5 ( ميانگين نسبت جنسي. بودعدد 4/1±56

مدت زمان تحمل .در حالت كلي متمايل به نر بود

. روز بود27/5±33/0گرسنگي حشرات كامل

ي اي شرايط آب و هو،كننده طبيعي ين عوامل كنترلدر ب

تغييرات .ي داردينقش بسزا اين گونه ملخ در كنترل

ماه و ها در اواخر اسفند ناگهاني دما هنگام تفريخ تخم

ها از عوامل بارندگي هاي مستمر بهاره روي پوره

در بين عوامل زنده پرندگان . تأثيرگذار برروي آفت هستند

Petronia (، گنجشگ).Buteo buteo L (خصوصاً سار

petronia L.(كالغ و ) Corvus frugilegus L.( ها را هپور

الروهاي سوسكهاي خانواده . مورد حمله قرار مي دهند

Meloidae اي رهزنبو. كنند هاي ملخ تغذيه مي از تخم

Sphecidae هاي اكتوپارازيت پوره هاي سن آخر و ملخ

را ها پوره، Asilidae يهاي شكارچ مگس. بالغ هستند

ديتوئيدو گونه مگس پاراز. مورد حمله قرار مي دهند

وWolfhartia bella (Macquart) با نامهاي علمي

Page 13: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

پژوهشيمجلة 1386، )1 (5حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران، جلد تحقيقات

13

Sarcophila meridionalis (Verves)ريزي روي ا تخم ب

ميزبان سبب در بدنها و رشد و نمو الرو پارازيت پوره

.گردند انهدام و نابودي ميزبان مي

سنجي در آزمايش فاكتوريل زيستهاي آزمايشنتايج

روش ( A عاملنشان داد كه بين سطوح مختلف

داري وجود اختالف معني )پاشي و طعمه مسموم محلول

پاشي داراي تلفات و روش محلول) >P 05/0 (رددا

نيز اختالف ) B عامل( هم چنين بين سموم. بيشتري است

ن وي باالتريراون دايتروتيسم فن .داشتداري وجود معني

ن و يمليد. ر بودين تأثي كمتريدارا B.T.Deltaplus سم

. قرار گرفتندين دو سطح آماريان ايز در ميل نيكاربار

شتر ازيار بي بسين روغنيملير ديزان تأثيعالوه م هب

زمان بين سطوح . آفت بودي روين پودريملي د

و شتهداري وجود دا در هر روش اختالف معني) C عامل(

زان تلفات در مورد ي م، روز15 به 3با گذشت زمان از

بين تلفات جنس نر و ماده .ش داشتيه سموم افزايكل

دو روش هيچكدام ازداري در ختالف معنيا) D عامل(

.وجود نداشت

B. latipes مختلف روش تيمار، نوع سم، زمان و جنس بر روي ميزان تلفات ملخ عوامل مقايسه ميانگين -4جدول

)درصد تلفات(ميانگين عاملسطوح مختلف هر تكرار مختلفعوامل

a42% محلول پاشي 108(A) روش تيمار

b 35% طعمه مسموم 108

a99% فنيتروتيون 36

b 58% سوين 36

c 47% ديملين روغني 36

d 24% ديملين پودري 36

36 B.T.Deltaplus f5%

(B)نوع سم

e2% شاهد 36

c19% سه روز 72

مان زb37% (C) هفت روز 72

a61% پانزده روز 72

a40% نر 108(D) جنس

b37% ماده 108

بحث

اننظر به فعاليت آفت در منطقه و حضور دشمن

بهتر است مبارزه با آفت هنگامي انجام گيرد كه ،طبيعي

كه اصوالً در اوالً حشره در مراحل اوليه پورگي به سر برد

تر هستند و به سم حساسها ملخ،اوليه پورگيمراحل

ثانياً مبارزه تر است و پاشي در اين مرحله مناسب سم

پوشاني را هم كمترين تا حد ممكنزماني انجام گيرد كه

يها با فعاليت ساير دشمنان طبيعي خصوصاً مگس

فعاليت دو با توجه به ، همچنين.پارازيت داشته باشد

Wolfhartia bella و Sarcophila meridionalisمگس

روي ملخ يتوئيد عنوان پاراز هدر منطقه و حضور آنها ب

، )1383ان، يقيحق( ادمجاني و انتشار بيشتر گونه اولب

Page 14: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

...انيبررسي بيولوژي ملخ بادمج

14

گردد طرحي مطالعاتي در زمينه تعيين بيولوژي پيشنهاد مي

و ميزان كارائي و امكان حفاظت، حمايت و تقويت

همچنين توصيه . ردديتوئيد تهيه و اجرا گهاي پاراز مگس

كه و يا كاربامات سموم فسفره ، در مبارزه با آفتشود مي

سموم با ، مورد استفاده بوده استطي سالهاي گذشته

اگرچه تأثير كمتري در (خطرتر نظير ديملين روغني كم

د يجه حاضر مؤينت. جايگزين گردد) مير دارندو ميزان مرگ

ن به صورت يملي دري تأثگر نشانبوده و نار محققيساج ينتا

ين روغنيمليخصوصاً د و آفات مختلفي بر رويگوارش

,Nilson ؛1376، يريمن( آفت استيها در كنترل ملخ

1990; Scherer et al., 1993; Waston et al., 1976(.

ها، باكتريها، نظير قارچعوامل بيماريزاي حشرات عالوه هب

ه با آفت مبارز دريستيبا يز مينپاتوژنها و ويروسها

اگرچه در روش .يابي و مورد استفاده قرار گيرندارز

اما چون ، تلفات ايجاد شده بيشتر است،پاشي محلول

ها ملخروش طعمه مسموم يك روش انتخابي براي كنترل

مبارزه تا حد ممكنبايستي ، )George et al., 1992 (است

تحقيقات كه گيردموم انجام با طعمه مسيادشدهبا آفت

روش طعمه مسموم روش ست كه اجام شده نشانگر اينان

هدف در ري حشرات غي برايخطرتر تر و كم يانتخاب

گردد كه سم ميتوصيه ، همچنين.باشد ميست يز طيمح

كه حشره مراحل اوليه شودديملين هنگامي استفاده

نيز در اين زمان دام چرا كه ،كند پورگي خود را سپري مي

بهترين زمان مبارزه با آفت تع حضور ندارد وادر مر

.باشد مي

يسپاسگزار

:انيآقا خود را ازيقدردان سندگان مراتب تشكر وينو

تحقيقات كشاورزي و منابع س مركزي رئانيسيمهندس رئ

مهندس محمود طبيعي استان چهارمحال و بختياري و

به مركزاين يعيقات منابع طبيبخش تحق مسئول يطالب

ان دكتر ياز آقا .دارند يان ابراز م سودمندشيجهت همكار

به جهت يم صادقيابراهسيد دكتر ويركحسن عس

ياز آقا. گردد ير ميمانه تقديشان صم ارزندهيها ييراهنما

ز به ي سوئد نيعيخ طبي از موزه تار،Thomas Papeدكتر

ت ي پاراز مگسدو گونهعلمي د نام ييأت وييجهت شناسا

.رددگ ي مي سپاسگزار بادمجانيملخ

منابع مورد استفاده

B. latipesبررسي بيولوژي ملخ بادمجاني. 1381، .حقيقيان، ف -

(Orthoptera:Tettigonidae) و تعيين بهترين نحوه مبارزه با

ي طرح يگزارش نها. ن چهارمحال و بختياريآن در مراتع استا

خاتمه يافته انتشارات وزارت جهاد كشاورزي، سازمان تحقيقات

. صفحه49 ، كشاورزيو آموزش

:Diptera)بررسي بيولوژي .1383، .ف ان،يحقيق -

Sarcophagida) Sarcophila meridionalis پارازيتوئيد ملخ

ن در استا B.latipes (Orthoptera: Tettigonidae( بادمجاني

. ي طرح خاتمه يافتهيگزارش نها. چهارمحال و بختياري

تحقيقات و آموزش انتشارات وزارت جهاد كشاورزي، سازمان

. صفحه32 ،كشاورزي

بي، وي، ميكريمقايسه اثر تركيبات شيميا. 1376 ،.ر .منيري، و -

.)Dericorys albidula (دار تاغ رموني، عليه ملخ كوهانوه

ي طرح خاتمه يافته، انتشارات وزارت جهاد يگزارش نها

. صفحه68 ، معاونت آموزش و تحقيقات،سازندگي

- Belovsky, G.E. and Slade, J.B., 1995. Dynamics of some Montana grasshopper populations: relationship among weather, food abundance and interspecific competition. Oecologia, 101: 383-396.

- Caudwell, R.W., 1993. Bait formulation of microbial agents for grasshopper control. Biocontrol News and Information, 14(3): 53-57.

- Changzhang, L., Guanthan, F. and Liu, C.Z., 2000. Investigation of species and biology of grasshoppers in high mountain grassland in Gansu province. Acta Phytophylacica Sinica, 27(7): 42-46.

- Deura, K. and Hartley, J.C., 1982. Initial diapause and embryonic development in the speckled bush cricket, Leptophyes punctatissima. Physiol. Entomol., 7: 253-262.

Page 15: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

پژوهشيمجلة 1386، )1 (5حمايت و حفاظت جنگلها و مراتع ايران، جلد تحقيقات

15

- George, T.L., Ewen, M.C. and Flower, A., 1992. Effect of a carbaryl bait on non target wild life. Environmental Entomology, 21(6): 1239-1247.

- Hewit, G.B. and Onsager, J.A., 1982. A method for forecasting potential losses from grasshopper. Journal of range management, 35(1): 53-56.

- Hoogewerff , N. and Duphar, B., 1986. The Insect growth regulator Dimilin, it’s main characteristics and use. 2nd International Conference on Plant Protection In the Tropics, pp: 244-255.

- Johnson, D.L. and Goettel, M.S., 1993. Reduction of grasshopper populations following field application of the fungus Beaveria bassiana. Biocontrol science and technology, 3(2): 165-175.

- Kemp, W.P. and Kalaris, T.M., 1989. Rangeland grasshopper spatial variability macroscale population assessment. Journal of economic entomology, 82:1270-76.

- Key, K.H.L., 1970, Orthoptera (grasshopper, locusts, crickets). In: The insect of Australia a text book for students and research workers. E.d. CSIRO. Melbourne University Press, Melbourne, pp.: 323-347.

- Miller, R.H. and Onsager, J.A., 1991. Grasshopper and plant relationship under different grazing intensities, Environmental Entomology, 20: 807-814.

- Muckerjii, M.K., Ewen, A.B., Craig, C.H and Ford, R.J., 1981. Evaluation of insecticide-treated bran baits for grasshopper control in Saskatchewan (Orthoptera: Acrididae). Canadian Entomologist, 113(8): 705-710.

- Nerney, N.J., 1985. Grasshopper infestations in relation to range condition. Journal of Range Management, 11: 247-54.

- Nielson, D.G., 1990. Developing biorational pesticides for the landscape industry OARDS Special Circular Ohio Agricultural Research and Development Center, 135: 45-49.

- Oma, E.A. and Street, D.A., 1993. Production of a grasshopper entomopoxovirus in Melanopuls sanguinipes. Canadian Entomologist, 125 (6): 1131-1133.

- Scherer, R. and Rakotonandrasane, M.A., 1993. Barrier treatment a benzyl urea insect growth regulator against Locusta migratoria Capito (Sauss) hopper bonds in Madagascar. International Journal of Pest Management, 39(4): 411-417.

- Tauber, M.J., Tauber, C.A. and Masak, S., 1986. Seasonal adaptations of insects. Oxford University Press, 411 pp.

- Wang, L.Y. and Yang, C.X., 1994. Effect of the control of grasshopper in Xingjiang rangeland by using Nosema locustae bran bait with a different formulation, Chines Journal of Biological Control, 10 (3): 123-125.

- Warne, A.C., 1972. Embryonic development and the systematics of the Tettigoniidae. PhD. Thesis, University of Nottingham, 150 pp.

- Waston, J.F., Moore, L. and Ware G.W., 1976. Insect growth regulators, Journal of Agricultural Entomology, 10: 161-164.

- Wheeler, W.M., 1893. A contribution to insect embryology. J. Morph., 8: 1-160.

Page 16: نﺎﺘﺳا رد ﻲﻣﻮﺑ يﺎﻫﺦﻠﻣ زا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ …ijfrpr.areeo.ac.ir/article_106324_5d935a2539b31cc7a9b2792117bd174a.pdf · ناﺮﻳا

Iranian Journal of Forest and Range Protection Research Vol. 5 No. (1), 2007

16

Biological study of Bradyporus latipes (Orthoptera: Tettigonidae) and

determination of the best control method in rangelands of Chaharmahal and Bakhtiary Province

F. Haghighian1, M. Mohammadi2 and V.R. Moniri2

1- Agriculture and Natural Resources Research Center of Chaharmahal and Bakhtiary Province, Shahrekord, Iran. 2- Research Institute and Forest and Rangelands of Iran, Tehran, P. O. Box: 13185-116.

Received: Oct. 2005 Accepted: Aug. 2007

Abstract Grasshoppers are accounted as important pests of agricultural crops, rangelands and forests.

There are various native grasshoppers on range plants and field crops in Chaharmahal and Bakhtiary Province. Bradyporus latipes is the most important pest, with rapid increase in population. In the course of study carried out in rangelands of Douto-Shahrekord region and Ben city during 2000-2002, life cycle of the pest was investigated in field plots and in laboratory conditions. Further to that, a comparative experiment was conducted to apply the insecticides, Carbaryl, Phenithrothion, B.T.Deltaplus and Dimilin and two different methods of spraying and toxic baits against the pest. The data were analyzed by factorial design on the basis of a completely randomized design. The comparisons of means were conducted by Duncan multiple range test. The results indicated that insect had one generation in a year. The pest overwinters as eggs in soil. The activity period started in April and lasted till June. The pest had five instars and was polyphagous with around 40 hosts of different plant families. Low temperature in April and continual rain in spring caused high mortality on nymphs of the pest. Starlings, sparrows, crows, larvae of blister beetles and robber flies were predators, while wasps of the family Sphecidae and two sarcophagid flies (Sarcophila meridionalis and Wolfhartia bella) were parasitoids of this grasshopper. In comparison of the insecticides, results indicated that mortality percent in spray treatment method was higher and statistically different with bran bait method (p<0.05) and in terms of mortality rate, insecticides were statistically different (p<0.05). Phenitrothion had the highest, while B.T. and Deltaplus had lower mortality percent. Dimilin and Carbaryl were placed in two statistical levels between Phenithrothion and B.T.Deltaplus. In addition, the mortality percent of oily Dimilin were higher and more effective than powdery Dimilin. Mortality rate between male and female grasshoppers for all insecticides in two different treatment methods was not statistically different (p<0.05).

Key words: Bradyporus latipes, biology, control, natural enemies, rangeland, Chaharmahal & Bakhtiary province.