1

المعارف عرفانی ةدائر موجلد س

(مجموعه مقالات)

***** Theosophical encyclopedia

استاد علی اکبرخانجانی

2

بسم االله الرحمن الرحیم

المعارف عرفانی(جلد سوم) ةرعنوان کتاب : دای

انجانیخ اکبر علی استاد: مؤلف

1386-1384تاریخ تألیف :

225تعداد صفحه:

3

فهرست مطالب

4...............(خودشناسی تمثیلی)...................................................حکایات عرفانی-١ 27..........................(جملات قصار)...............................................حکمت جاوید -2 58....................................(اسرار واژه ها)................................فلسفه هرمنوتیک -3 133.................................................................................فلسفه هنر و ادبیات -4 158......................................................................................فلسفه شخصیتها -5

4

فصل اول

حکایات عرفانی

خودشناسی تمثیلی (مجموعه مقالات)

5

فھرست مطالب:

٦.........................................................چند حکایت عرفانی................................... -1 ٧........................چند حکایت زنانھ ..................................................................... -2 ٧............................آیا می دانید ........................................................................ -3 ٩..................................................مصاحبھ ای با یک زن مطلقھ ............................. -4 ١٠.....................................مصاحبھ ای با یک ھروئینی ........................................... -5 ١١...............یک دختر دانشگاھی.........................................................مصاحبھ ای با -6 ١١..................چند مصاحبھ عرفانی ...................................................................... -7 ١٢..................................................چند حکایت عرفانی ....................................... -8 ١٢................مصاحبھ ای با یک ثروتمند ................................................................ -9

١٣.................چند مصاحبھ خصوصی .................................................................... -10 ١٣....................ی ................................................................یچند حکایت مالیخولیا -11 ١٤....................مصاحبھ ای با زنان خوشبخت تاریخ ................................................. -12 ١٤......................................................................چند طنز عرفانی مدرن ............... -13 ١٥.......................ھستی نیستی ......................................................................... -14 ١٦.................................یک معمای فقھی ........................................................... -15 ١٦...........................درد دل یک آدم معمولی.......................................................... -16 ١٧......................من خوبم زیرا دیگران بدند .......................................................... -17 ١٧...............................سا ........................................................................چھ ب -18 ١٨................................کسی کھ دندان خود را کشید ............................................... -19 ١٨.................................................................کسی کھ از خجالت مرد .................... -20 ١٨................................خاطره ای از سلول انفرادی ............................................... -21 ١٩...........................راز دل خدا و بنده ............................................................... -22 ١٩.................ھر کس کافری دارد ....................................................................... -23 ٢٠................نشانھ ھای دوست (سخنان حضرت علی ع)............................................. -24 ٢١.......................................................................................امام کیست ........... -25 ٢١......................مصاحبھ ای با یک زندانی سیاسی.................................................. -26 ٢٢...........................................ھنرمند کیست ................................................... -27 ٢٣..........................مردی کھ مرید شد ............................................................... -28 ٢٣...........................می خواھم عارف شوم ......................................................... -29 ٢٣...........................عقل چیست....................................................................... -30 ٢٤..........................چند حکایت عرفانی .............................................................. -31 ٢٥.....................................................................چند حکایت عرفانی.................... -32 ٢٦...............................زن ضد زن کافر.............................................................. -33 ٢٦.................................چند حکایت عرفانی ....................................................... -34

6

چند حکایت عرفانی ا او رو ب�عج�ب !پ�س ب�رای برداش�تن ک�لاه کس�ی بھت�ر اس�ت ک�ھ «او در دل�ش گف�ت ».صدق برترین رندی است «بھ یکی گفتم *

.»راست باشیم

**** جم�ع در می�ان ھم�ھ اف�راد آنپس از چند روز با کمال حیرت متوجھ شدم کھ ».خود شناسی ، خداشناسی است«در جمعی گفتم *

. مردم دعوی خدایی می کنند

**** ری ھ چن�ین زنجی�ب�درویشی را گفتند کھ این ھمھ افیون تو را چھ کار آید ؟گفت : مردان ح�ق چ�ون ب�ھ ع�رش رس�ند پایش�ان را *

!!بندند مبادا کھ فرو افتند و بر فرشی پایشان بشکند****

عجم چرا تفسیر قرآن بھ عربی میکنی ؟ نگاھی بھ آسمان نمود ومفسر کبیری را پرسیدند کھ برای قوم * .مو اینجاست گفت :ھزار نکتھ باریکتر از

****

ی چ�ھ م�ی کش�ید از یکی پرسیدند :چرا سیگار می کشی ؟گفت :بیش از این شھامت ندارم . پرسیدند : اگر شھامت م�ی داش�تی* !؟گفت :نعره

****

ر ھ�یس�ت . بلک�ھ نان ھ�ر اندیش�ھ ای بزرگت�رین تحری�ف کنن�دگان آن اندیش�ھ ان�د. گف�ت :چن�ین از حکیمی پرسیدند کھ چ�را پی�رو* .اندیشھ ای ذاتأ ضد خودش می باشد

****

س�خ گف�ت اھی ک�رد ؟پااز یک انقلابی و آزادیخواه حرفھ ای پرسیدند :اگر ھمھ ملل جھان آزاد و سعادتمند شوند آنگ�اه چ�ھ خ�و* ! :خود کشی

7

»زنانهچند حکایت «

از زن مطلقھ ای پرسیدم :چرا طلاق گرفتی و بھ این روز سیاه افتادی ؟*

داده دم م�را ط�لاقگفت :منظورم طلاق گرفتن نبود . من فقط داش�تم ن�از م�ی ک�ردم و از ف�رط ای�ن ل�ذت مس�ت ب�ودم ک�ھ بناگ�اه دی� .است

ک کند؟از زن مکاری پرسیدم :چرا عمدا کاری میکنی کھ شوھرت بھ وفای تو ش* !گفت : می خواھم ببینم کھ چقدر مرا بخاطر خودم میخواھد

از دختر جوانی پرسیدم :چرا با کسانی کھ عاشق تو ھستند ازدواج نمی کنی ؟*

. گفت :آنھا مرا فرشتھ می پندارند و می خواھم کھ تا ابد در نگاه آنھا فرشتھ بمانم ا عصبانی و تحریک می کنی ؟ی پرسیدم :چرا عمدا شوھرت راز زن جیغ جیغوی* .گفت :برای اینکھ مرا کتک بزند تا بھ او ثابت شود کھ عاشق من نیست و بمن ثابت شود کھ عاشق من است

نظر تو عاشق واقعی چھ مردی است ؟ھ ی پرسیدم :بزن خردمند از*

.گفت :مردی کھ آه در بساط نداشتھ باشد و دعوی عشق کند

.... آیا می دانید

آیا می دانید کھ ھیچ چیزی را بھ یقین نمی دانید؟*****

آیا می دانید اکثر قریب بھ اتفاق زنانی کھ طلاق می گیرند ھرگز از دست شوھرشان کتک نخورده اند؟*****

آیا می دانید ھمۀ جنایتکاران خود را بیگناه می دانند ؟*****

دان خود آنرا بر حق می دانند ؟آیا می دانید ھمھ کسانی کھ در عذابند در نزد وج*****

8

آیا می دانید کھ قیامت در حال بر پا شدن است؟*****

آیا می دانید کھ ھمۀ انسانھا از خدا راضی ھستند؟*****

آیا می دانید ھیچ زنی بخاطر فقر بھ تن فروشی نمی پردازد؟*****

ند؟آیا می دانید کھ ھمھ وسواسی ھا آدمھایی بسیار بی نظافت ھست*****

یا میدانید کھ خداوند در آسمان نیست بلکھ بر روی زمین است؟آ*****

آیا می دانید کھ ھیچکس بواسطۀ گرسنگی بیمار نمی شود؟*****

آیا می دانید کھ ھیچ پزشکی خودش را مداوا نمی کند؟*****

ی ھا از ھم می گسلد؟نید کھ بدون تلویزیون اکثر زناشویآیا میدا*****

ی ھر معنایی کاملا وارونھ است؟می دانید کھ ماھیت نھایآیا *****

آیا می دانید کھ عشق حاصل اشد ضدیت است؟*****

دنیا آمده اید؟ھ آیا می دانید کھ شما بار دوم است کھ ب*****

ھد؟کاتدریج علاج می شود و ھیچ از عمرتان نمی ھ آیا می دانید کھ اگر بھ پزشک رجوع نکنید بیماری شما ب*****

آیا می دانید کھ روزی خداوند خالق را دیدار خواھید کرد؟*****

آیا می دانید کھ روزی شما ھیچ ربطی بھ کار کردن شما ندارد ؟*****

آیا می دانید کھ کفر ھمان زندگی دل بخواھی است؟*****

آیا می دانید کھ بیماری تن موجب سلامتی روان است؟*****

(کلمھ ) بھ معنای وارونگی است؟» واژه «ھ آیا می دانید ک*****

9

بھ معنای بدی و شر است؟»سیئھ «از ریشھ »سیاست «آیا می دانید کھ *

مصاحبه اي با یک زن مطلقه

تان ؟شما خودتان طلاق خواستید یا شوھرس:آیا

. ھمج:راستش من کاری کردم کھ مرا طلاق دھد در حالیکھ تظاھر می کردم کھ طلاق نمی خوا

س:چرا چنین مکری کردید مگر چھ مشکلی داشتید ؟ش احس�اس ای ک�نم . ھم�ھ اش من�ت م�ی گذاش�ت ھم�ھ ایج:البتھ مشکلات زیادی داشتیم ولی ھیچکدام موج�ب نش�د ک�ھ قص�د ج�د

ن او ب�ود دو در پرس�تیاایثار داشت ھمھ اش متلک می پراند و غر میزد و.... ولی آنچھ کھ مرا جدا بھ فکر طلاق انداخت توقع م او را مث�لھ�و من ھر چ�ھ ک�ھ ت�لاش ک�ردم نتوانس�تم قلب�ا او را بپرس�تم . او م�را دوس�ت م�ی داش�ت ول�ی م�ی خواس�ت ک�ھ م�ن

ی خوان�د و ی�انھایتا ی�ا م�را ب�ی عاطف�ھ م� خودش و بھ روش خودش دوست داشتھ باشم و من ھرچھ کردم او را راضی نکرد ودی�د و در م�ن مخت�ل گر طبیعی باشم کھ کم کم بھ من مظنون شد و رابط�ۀ جنس�ی اش نی�ز ب�اریاکار. تا اینکھ تصمیم گرفتم کاملا

ک�ھ از م�ن بش�نود مرتبا از من دربارۀ احساس قلبی ام دربارۀ خودش سوال میک�رد و منظ�ورش ای�ن ب�ود ک�ھ بھانۀ طلاق بود و ھ او گف�تم ک�ھھ�م علی�رغم احس�اس قلب�ی ام ب�لاخره ای�ن رابط�ھ دچ�ار ع�ذاب جنس�ی و ع�اطفی ش�د و م�ن ااو را دوست ن�دارم . ب�

ب م�ی یز دچار عذاندوستش ندارم و ھرگز ھم نداشتھ ام . از آن پس در رابطۀ جنسی نیز مثل جسدی بیروح تسلیم بودم کھ او ی�رد ب�ا ا بگص�میم خ�ودش رلاخره پیشنھاد طلاق داد و من ھم با ھزار منت پذیرفتم در واقع بھ او کمک کردم ت�ا تاشد تا اینکھ ب

.این کار ھر دو را راحت کردم این بود مکر من

س:آیا او دقیقا چھ رفتاری را از شما طلب می کرد کھ شما نمی توانستید ؟ردم و تقلی�د م�ی ک�من توقع داشت کھ خودش با من داشت وقتی ھم کھ از ا عاطفی و جنسی را از رفتاج:در یک کلام او ھمان ر

. دانست آن را ریا می

یا چنین مشکلی را از ھمان آغاز زندگی داشتید ؟س:آلھ دار نسی نی�ز مس�ئج:خیر . این اواخر مسئلھ دار شده بود در واقع خودش در محبت بھ من کم آورده بود و در میل و توان ج

. شده بود و تقصیرش را بھ گردن بی محبتی من می انداخت

س:آیا علت اصلی طلاق شما مشکل جنسی بود ؟و ھ گ�ردن گ�رفتممن و نھ در خودش . من ھم تقصیر را ب� طور است ولی او سعی می کرد علت عاطفی پیدا کند آنھم درج:ھمین

. ھر دو را راحت کردم زیرا خود من ھم واقعا مسئلھ دار شده بودم و علتش را نمی دانستم

10

مصاحبه اي با یک هروئینی

س:چرا بھ این روز افتادی؟ ! ج:پدر عشق بسوزد

س:بھ عشق چھ ربطی دارد ؟

! ی و خیانتج:بی وفای

س:پس از فرط بزدلی و ناتوانی در انتقام بھ این روز افتادی ؟ ! ج:نخیر آقا !برای اینکھ بتوانم این خیانت را تحمل کنم

س:یعنی اگر بھ مخدر روی نمی کردی چھ می شدی ؟

! ج:نمی دانم شاید خودکشی می کردم

شغول خودکشی تدریجی ھستی آیا آن خودکشی یکباره بھتر نبود ؟س:حالا ھم کھ م ! ج:شاید شھامتش را نداشتم

س:پس از فرط بزدلی معتاد شدی . اینطور نیست ؟

. ج:ولم کن آقا نشئھ گی ما را پراندی پس فورا پولش را ھم بده بچھ پرروی مزاحم

ترسیدی رھایت کند اینطور نیست ؟ ی چون مینداشتی کھ حرف دلت را بھ او بگوی س:تو شھامت . لاخره رفتاج:خیلی دوستش داشتم و نمی خواستم از من برنجد و برود . ولی ب

را متھم بھ قلدری کند و بھ عشق تو شک نماید اینطور نیست ؟ س:می ترسیدی تو

. ودنم رفتج:آره . ولی مرا متھم بھ بزدلی کرد و عشق مرا ھم بھ صورتم تف کرد و بھ اتھام معتاد ب

س:پس بخاطر بزدلی معتاد شدی اینطور نیست ؟ .ج:آره بابا ولم کن بگذار بھ حالم برسم خدا ھیچکس را عاشق نکند چون بزدل و معتاد می شود

شدی ؟ رفت و نھ تو معتاد می توان گفت کھ اگر تو ھمیشھ حرف دلت را می زدی نھ او می س:آیا می ! ج:آره بابا

11

گفت کھ تو از بابت غرور و بی صداقتی ،ھم او را از دست دادی و ھم خودت را ؟ توان س:آیا می

. ج:آره بابا . صداقت خیلی شھامت می خواھد

ي با یک دختر دانشگاهیمصاحبه ا

س:برای چھ بھ دانشگاه میروی ؟

ب�رآورده ک�ام م�ادرم رااینک�ھ آرم�ان ناج:برای رفع بیکاری . برای اینکھ عقدۀ حقارت وال�دینم را در فامی�ل جب�ران ک�نم . ب�رای وانم آزاد ت�ببرای اینکھ .سازم . برای اینکھ از غرولند و تجسس والدینم نجات یابم. برای اینکھ مجبور نباشم فورا شوھر کنم ین�ده ام ک�م آقاب�ل ش�وھر باشم و آزادی ام را تقدیس کنم . برای اینکھ بتوانم در آینده شوھر خ�وبی ت�ور ک�نم . ب�رای اینک�ھ در مکھ تو دھ�ن . برای این نیاورم . برای اینکھ با مدرکم شغلی بدست آورم و مستقل باشم . برای اینکھ دیگر کسی مرا احمق نداند

.....ھمھ بزنم و

س: پس تکلیف علم چھ می شود ؟زه مگ�ر یخ�ورد . ت�امچ�ھ دردی ج: گور پدر علم !علم اگر نتواند مرا خوشبخت و سر بلند سازد و نیازھ�ایم را ب�رآورده کن�د ب�ھ

.چھ کسی بخاطر علم درس خوانده کھ من دومی اش باشم

چند مصاحبۀ عرفانی .ی کھ ھیچکس نیست حتی خودمعارفی را پرسیدم : کجایی ؟گفت : در جای * ی نداش�تم این از اینجا ج�بیروی است و من در را بھ دارالمجانین آوردند ؟ گفت :زیرا اینجا مجان ی را پرسیدم :چرا تودیوانھ ا*

.چون پولی نداشتم ھ پ�ای ب�اط�اعتش را از مریدی پرسیدم : چرا از پیرت اطاعت نمی کنی ؟ گفت : لزومی ندارد زیرا او از من اطاعت می کند و*

.من می نویسد . ومتا بزرگ ش از بچۀ ننھ ای پولدار پرسیدم : چرا از مادرت نفرت داری ؟گفت : زیرا او ھرگز اجازه نداد*

12

.شوم از یک زن فمینیست (مرد وار)پرسیدم : چرا اینقدر از مردان متنفری ؟ گفت : زیرا ھرگز نتوانستم مرد*

چند حکایت عرفانی قرآن کریم» از شماست کھ بر شماست« .ھیچکس دروغ نمی گوید الا بھ خودش* . ھیچکس فریب نمی دھد الا خودش را*

.کند الا بھ خودش ھیچکس ظلم نمی * . ھیچکس خد مت نمی کند الا بھ خودش*

.ھیچکس خیانت نمی کند الا بھ خودش * .ھیچکس ھدایت نمی کند الا خودش را*

. ھیچکس گمراه نمی کند الا خودش را * .ھیچکس دوست نمی دارد الا خودش را * . ھیچکس دشمن نمی دارد الا خودش را * . خودش ھیچکس نیست الا *

.تذکر :ھمۀ سخنان فوق مفاھیمی قرآنی ھستند

مصاحبه اي با یک ثروتمند س:آیا علم بھتر است یا ثروت؟

.واسطھ آن می توان علم و علما را ھم خریدھ ج:البتھ کھ ثروت بھتر است زیرا ب

س:آیا دین بھتر است یا ثروت ؟ .و مبرات می توان خدا را ھم خرید واسطھ خیراتھ ج:البتھ کھ ثروت بھتر است زیرا ب

س:آیا عشق بھتر است یا ثروت ؟ . واسطھ آن می توان ھر محبوبی را خریدھ ج:البتھ کھ ثروت بھتر است زیرا ب

س:آیا خودت بھتری یا ثروت ؟

13

.ج:البتھ کھ ثروت بھتر است زیرا بدون آن خودی ندارم

چند مصاحبه خصوصی ی ؟نشجوی دانشگاه آزاد اسلامی شده ابا اینھمھ ھزینھ گزاف دا از دانشجویی پرسیدم : چرا*

. گفت :واقعا بھ آزادیش می ارزد : آزادی از دانش ،اسلام و مخصوصا خانواده****

دروغ می گویی ؟ از دروغگویی پرسیدم : چرا اینقدر . گفت : زیرا ھیچکس باورم نمی کند

**** ت یا ثروت ؟از زنی پرسیدم : عشق بھتر اس . گفت : عشق بھتر است با ثروت

**** از نو مسلمانی پرسیدم : چرا متدین شده ایی ؟

. گفت : زیرا بازار کفرم کساد شده بود****

از مؤمنی پرسیدم : چرا اینقدر نماز می خوانی ؟ . گفت : کار از محکم کاری عیب نمی کند

ت ؟از جھودی پرسیدم : بانکداری اسلامی چیس . زور مسلمانش کنندھ گفت: جھودی کھ می خواھند ب

یچند حکایت مالیخولیای

خوان�دی ک�ھ دربھ خورد م�ردم م�ی دھ�ی ؟ گف�ت : مگ�ر ن دعا نویس پرسیدم : چرا آیات قرآن را می پزی و رمال و از ·

».ی برای مؤمنان استشفای این کتاب رحمت و«خود قرآن آمده کھ ش وش ش�د ف�ردایھیچ تسکین نیافت تا از درد بی ھ رد تا صبح دعای دندان درد را زمزمھ کرد وکسی از فرط دندان د ·

. باز دعا را آغاز نمود گفت : بالاخره اثر کرد وج�ز خوش�بختی ب�رای م�ن نم�ی خ�واھی م�رد گف�ت: شبی در عین دلبری زنی بھ شوھرش گفت آیا واقع�ا عاش�ق من�ی و ·

نی�ز ھم�ین ک�ار را طلاق�م ب�ده . م�رد نق�د بپ�رداز و ی مھریھ ام را تماما ومی گویراست ھمینطور است . زن گفت: اگر

14

عاشق نب�ودی احم�ق راستی عاشقم می بودی این کار را نمی کردی . توھ نگام خداحافظی گفت : اگر بھ کرد . زن بھ . راحت شومفقط اینگونھ می توانستم از شرت بودی . مرد گفت : احمق خودتی من از تو بیزار بودم و

ه گف�ت روزی دختری بھ دوست پسرش گفت : ای�ن را ب�دان ک�ھ ت�و ن�ھ اول�ین دوس�ت م�ن ھس�تی ون�ھ آخ�رین آن . پس�ر · . منظورت اینست کھ اصلا نگران ھیچ چیزی نباشم مرسی خیلی لیبرالی

مصاحبه اي با زنان خوشبخت تاریخ

س�تم ی م�ی توانیگفت : آری ای کاش در زندگی دنی�ا شتھ داریاز مرده ای در قبرستان پرسیدم: آیا ھیچ حسرتی از گذ · . لخت خودم را بی آرایش ببینم یک روز مثل الان سر جای خودم بنشینم و

گز خوشبخت ی دیگر داری ؟ گفت: آری ای کاش ھربود پرسیدم : آیا ھیچ آرزوی از زنی کھ بھ خوشبختی شھره شھر · . نمی شدم

!م : سینما چیست؟ گفت: فحشای مقدساز زن ھنرپیشھ مشھوری پرسید ·ود ک�ھ نھ�ا م�ردی ب�از قطامھ پرسیدم: علت آنھمھ کینھ تو از علی(ع) چ�ھ ب�ود؟ گف�ت : از ای�ن ب�ود ک�ھ در تم�ام کوف�ھ ت ·

. نتوانستم از او دل ببرمک�ھ دانس�ت ھ م�یک�از عایشھ پرسیدم: علت آنھمھ کینھ تو از علی(ع) چھ بود ؟ گفت: از آن بود کھ او تنھا کس�ی ب�ود ·

. من در باطن کافرم ولی بااین حال مرا رسوا نکرد بلکھ من خودم را رسوا نمودمک�دام م�ن فق�ط ی�ک از آن دو امپراط�ور روم�ی ب�ودی . گف�ت: ھیچ راس�تی ت�و عاش�ق ک�دامھ از کلئوپاترا پرس�یدم :آی�ا ب� ·

. می خواستم او را بھ سلطنت برسانم عاشق پسرم بودم و ز اینک�ھ ھ�رقی (ترکان خاتون)پرسیدم :آنھمھ عداوت تو با حسن ص�باح از چ�ھ ب�ود؟ گف�ت : ااز ھمسر ملکشاه سلجو ·

. چھ کردم بھ خواستگاری من نیامد از او ن�د واز معشوقھ اسکندر مقدونی پرسیدم: بزرگترین مکر زن چیست ؟ گفت: اینکھ عشق مردش را انک�ار م�ی ک ·

. اثبات می طلبد

چند طنز عرفانی مدرن

ھ نم�ک ھم�ھ ب�ی نم�ک ش�ده ان�د ؟ تقص�یر عل�م پزش�کی اس�ت ک� ی دانید چرا امروزه دست ھیچکس نم�ک ن�دارد وآیا م · . ھمھ نمک یددار می خورند کھ نمک بی نمک است خوردن را برای ھمھ ممنوع کرده و

15

ر نتظ�ار ش�کاا ل�ب خیاب�ان در س�رباز از پادگ�ان بی�رون آم�د و ھار کرد وارئیس ژاندارمری سربازی را مأمور تدارک ن ·ی�د . بفرمای :ھ . رانن�ده س�رباز : معاین�ی�د . ز : گ�واھی نام�ھ .رانن�ده : بفرمایایستاد تا اتوم�وبیلی از راه رس�ید . س�ربا

دمت . خ��ارت پای��ان ی��د . س��رباز : ک��باز : شناس��نامھ . رانن��ده : بفرمایی��د . س��راز : س��ند ماش��ین . رانن��ده : بفرمایس��رب ... ب��ھ ناگ��اهی��د . و ..یز : س��ند ازدواج : رانن��ده : بفرمای��د . س��ربام��ھ . رانن��ده : بفرماید س��رباز : بیی��رانن��ده : بفرمای

ردن�د وب�از داش�ت ک ی�د ک�ھ ژان�دارمری تعطی�ل ! نھایت�ا رانن�ده راما بفرمایفریاد کشید ک�ھ : پ�س ش� سرباز دیوانھ شد وحافظی گف�ت : . رانن�ده ب�ھ ھنگ�ام خ�داس�پس آزادش کردن�د ماست خودشان بھ او ھ�م بدھن�د . و مجبور شدند از نان و

. سرکار حالا ژاندارمری تعطیل

س�اعت ی�ازده از یکی پرسید : آقا ساعت چنده ؟ گفت پ�نج ھ�زار توم�ان . پرس�ید : دو ھ�زار توم�ان نم�ی ش�ھ ؟ گف�ت : ·

. است آقا

د وا ب�اورم کنن�ت�دیوان�ھ ش�دم من گفتند دیوانھ من ھم ھ از دیوانھ ای پرسیدم چھ شد دیوانھ شدی ؟ گفت از بس ھمھ ب · . راحتم بگذارند

ھ ب�ھ اینج�ا ک�لحظ�ات قب�ل از اع�دام را س�پری م�ی ک�رد ، پرس�یدم : چ�ھ ش�د از کسی کھ بھ چوبھ دار بس�تھ ش�ده ب�ود و ·ی . چ�ون رسیدی ؟ گفت : عشق ! پرسیدم : عشق چیست ؟ گفت چیزی است کھ تا ب�ھ دام�ش نیفت�اده ای ب�ی عاطف�ھ ا

. چون از دامش رھا شدی بی جانی دیوانھ ای . و دامش افتادیھ ب

»هستی نیستی«

. حرف حق را فقط در سکوت می توان گفت · . عمل خالصانھ را فقط در انفعال می توان نمود · . زندگی حقیقی فقط پس از مرگ آشکار می شود · . محبت کامل فقط برای دشمنان ممکن می شود · . عیان می گرددمعنای ھر چیزی فقط در ضدش · . وجود فقط از فنا رخ می نماید ·

16

»یک معماي فقهی« د . ول��یرد ش��ورزقش��ان وا ط��ی ھ��زاره ھ��ا ، مؤمن��ان م��ذاھب فق��ط نگ��ران ای��ن مس��ئلھ بودن��د ک��ھ مب��ادا لقم��ھ ای ن��ان ح��رام ب��ر در

. ی در بھ در بھ جستجوی لقمھ ای نان حلال بودامروزه باید ھمچون کیمیایھ : آی�ا غ�ام فرس�تاد ک�زکوة مالت را بده تا پاک شود . این خ�ان رن�د پی خمس و انین مشھور را گفتند کھ بیا وروزی یکی از خو

مگر با برداشتن چند سطل از چاه فاضلاب ، مابقی آن پاک می شود؟اولی�ھ ه عن�وان م�ادھ م�درن یعن�ی بش�ر دوزخ�ی ک�ھ غ�رق در نف�ت ب� مدرن است . براس�تی رزق بش�ر حال این مصداق رزق بشر

ود ول یاف�ت نم�ی ش�رس�یده اس�ت ک�ھ بق�ول عل�ی(ع) ، لقم�ھ ای ن�ان ح�لا ی آن دوران ف�رات ، تماما سقر اس�ت . و گ�ویجھنم اس . مؤمنان با ذکر خدا باید شکم خود را سیر کنند

. مبھوت شده است در چنین عصری براستی چھ باید کرد؟ این است مسئلھ فقھ معاصر ما ، کھ مات و

دل یک آدم معمولی ددر

یش�تر ب ن بی�ایم ومن یک آدم معمولی ھستم ھرچن�د ک�ھ تم�ام عم�رم را ج�ان کن�دم ت�ا غی�ر از ای�ن باش�م ت�ا بیش�تر ب�ھ چش�م دیگ�راھ یدم نش�د . ب�استھلاک چیز دیگری عا کینھ کردن و احساس وجود کنم . ولی جز زجر کشیدن ، تھمت شنیدن ، مسخره شدن و

م من�زوی گش�تھ ا وبھ چھ مرضی مبتلا بودم . حالا ک�ھ مط�رود ھم�ھ منظورم چھ بود و بودم . اصلا احمق راستی ھم مسخره ورا م� حویلم بگیرد وتکسی بلکھ زیر معمولی باشم تا بتوانم ھمطراز دیگران شوم و معمولی و کنم کھ واقعا عادی و تلاش می

. ردن مرض قدیم است کھ دست از سرم بر نمی دااز خود بداند ولی موفق نمی شوم . این ھمھ ادامھ تفریط ھماون نگ�اه م�ھ ب�ھ تلویزی�گرفتارند کھ کسی مجالی ندارد کھ بھ دیگران نگاھی کن�د . ھ واقعیت این است کھ آدمھا اینقدر مشغول و

ح��ال رھ ب��ھ ی ک��ھ ت��وی تلویزی��ون ھس��تند . اگ��ر ھ��م حوص��لھ تماش��ای تلویزی��ون نداش��تھ باش��ندھ ح��ال آنھ��ایم��ی کنن��د . خ��وش ب��ھ ک�ه ان�د از ب�س بھ آنھا نگاه می کند . دیگر ھیچکس بھ دیگران نگاه نمی کند چون ھم�ھ کپ�ی ھم�دیگر ش�د تلویزیون روشن و

ی م�ھ تلویزی�ونخواستھ اند غیر عادی باشند . دیگر ھیچکس معمولی نیست . دیگر ھیچکس خودش نیست تا لایق دیدن باشد ھ . خام تأتری ھستند ولی غیر حرفھ ای و و

ادی باش�ند امروزه سخت ترین نق�ش ھ�ا ، نق�ش آدم معم�ولی اس�ت یعن�ی ی�ک آدم واقع�ی . از ب�س ک�ھ ھم�ھ خواس�تند ک�ھ غی�ر ع� .یر ش�ده ان�د یادشان رفتھ کھ عادی بودن چگونھ است . ھمھ خودشان را فراموش کرده ان�د . ھم�ھ ماس�ک ھس�تند . ھم�ھ تس�خ

طرھ�ا وع ا ، رنگھ�ا وھ�ا ، لباس�ھا ، م�دلھمعماریھا ، اتومبیلھا ، مبلمان، دیگر کسی وجود ندارد . فقط ماسک ھا ، عروسکھا دارد . رت ھ�م وج�ود ن�نمادھ�ا وج�ود دارن�د . حت�ی نف� الفاظ محض وج�ود دارن�د . فق�ط ک�دھا و ھا ، کامپیوترھا ، اصوات وموبایل

. ید می کننداصواتی عجیب تول می بلعند و و ی می جنبندد زیرا اصلا نیستند . فقط چیزھایآدمھا دیگر بد ھم نیستن

17

ولی�د ی�ک تمب�دل ب�ھ اش�باحی س�رگردان ش�ده ان�د . ھم�ھ مث�ل ھ�م و چون ھیچکس نمی خواست خودش باشد ھمھ غیر معم�ول وا ب�ازی م�ھ ی�ک نق�ش رھ ی تلویزیون تولید ش�ده ان�د . ون فرق دارد . ھمھ از کارگاه جادویکارخانھ ھستند فقط شماره تولیدشا

. تگی دارد کھ آخرین سریال چھ باشدمی کنند . بس

!من خوبم زیرا دیگران بدند

. دیگران را خوب دیدن ھنر است خود را خوب ولی دیگران را بد دیدن ھنر نیست بلکھ خود را بد دیدن ون فرافکن�ی م�الع�ن ک�ردن ھم�ان ب�دیھا در دیگ�ران اس�ت . ای�ن ھ تق�دیس ب�دیھای خویش�تن ، تقب�یح و یکی از روش�ھای توجی�ھ و

نگرش�ی عن�وان دس�تمال کاغ�ذی خ�ود اس�تفاده ک�ردن اس�ت . چن�ینھ از دیگ�ران ب� زشتی ھای خویش بھ س�مت دیگ�ران اس�ت و . ی استمبتلای بھ این تباھ یکی از این دیگران و متوجھ نیست کھ خود نیز ھمواره در عطش تباھی دیگران است و

وای�ن یعن��ی .پ�اک ک�ن آن عی�ب را در خ�ودت بب��ین و خ��ودت ب�از گ�رد وھ ب�م�ی فرمای�د : اگ�ر عیب��ی در دیگ�ران دی�دی عل�ی (ع) . ینھ شکستن خطاستود چو نقش تو راست خود شکن آیینھ بنمآی

ی ک�ھ ن ک�ردنش گ�ویبا لع� کار می گیرند یعنی عیب خود را در دیگران می بینند وھ ولی اکثریت مردمان روشی کاملا معکوس بازد و ب�ھ س�دیھا غ�رق م�ی لذا در ب خود می زدایند . بدیھای دیگران ما را زیبا نمی سازد واتفاقا رسوا می کند وآن عیب را از

. بدی مفتخر می نمایددیگ�ران جھ�ل نقص�ان و این جھل عظیم فقط ش�امل ع�وام نیس�ت بلک�ھ خ�واص فرھن�گ را ھ�م مب�تلا ک�رده اس�ت . ط�رح ب�دیھا و

تری ھا وبر ا اینست وفرھنگ ملی م یم کھ مثلا دین ما اسلام ما ود . ما بھ جای اینکھ بگویما نمی شو بھتری اثبات برتری و ی�ین وین خ�ود را تبمی پردازیم . بھ جای اینکھ دی�ن و آی� مکاتب محقق کنیم بھ فحاشی سایر فرھنگھا و عظمت خود را بیان و

ن لع� نف�ی و ق�د ونم ک�ھ ای�ن اثب�ات حقانی�ت ماس�ت . بج�ای م�ی پن�داری مکاتب دیگران را ب�ھ لج�ن م�ی کش�یم و تدوین کنیم دین ونفکری ک�ل جھ�ان روش� مکتب خود را بیان کنیم . متأس�فانھ چن�د دھ�ھ اس�ت ک�ھ چن�ین رون�دی ب�ر یم وماتریالیزم بیای لیبرالیزم و

تھ ای�م رس�وا گش� وچ جا زده ایم ت�ا آنج�ا ک�ھ در ای�ن عرص�ھ پ�وما مدتھاست کھ در عرصھ لاالھ در دینی ماحاکم است . متأسفانھسد مبدل ب�ھ ض�د لاالله نمی رچون بھ عرصھ ا زیرا ھرگز بھ الاالله نرسیده ایم . انقلاب در فاز اول بھ معنای انفجار لاالھ است و

را یم ن�ان لاال�ھم�اھنوز ھ�م م�ی خ�واھ انقلاب می شود . این کل علت بن بست ھ�ای جامع�ھ م�ا در دوران پ�س از انق�لاب اس�ت وم�رگ ت ک�ھ از بط�نالھ تبدیل بھ ھویت نخواھد شد . بدیھای دیگران باعث خوب شدن ما نخواھد ش�د . اینگون�ھ اس�بخوریم . لا

. آمریکا ، زنده باد آمریکا رخ می نماید بر

چه بسا....

چھ بسا دیوھای آدم صورت . · چھ بسا دروغی کھ راست است . ·

18

چھ بسا مردگانی کھ راه می روند . · کیش . چھ بسا مخلصین کافر · چھ بسا نمازگزارانی کھ دشمن خدایند . · چھ بسا آدمھایی در صورت حیوانات ، گیاھان و صخره ھا . · چھ بسا دوستانی کھ در سودای انتقامند . ·

کسی که دندان خودش را کشید

ا رت م�رگ و ی�ومی گویند ھر دندانی در دھان انسان نماد یکی از عزیزانش ھست و با ھر کسی کھ آدمی از دست می دھ�د بص� جدایی یکی از دندانھایش ھم بھ بھانھ ایی می افتد .

دترین آدم ولی آیا کسی ھم خودش توانستھ است دندان فاسدی از خ�ودش را ب�دون ب�ی حس�ی ب�ا دس�ت خ�ودش بکش�د ؟ آی�ا فاس� زندگی شما کیست ؟ مسلما خود خود شماست کھ : خود حجاب خودی از میان برخیز !

یا کسی توانستھ ا تنھ�ا ش�د و اص�لا س�ت ک�ھ دن�دان خ�ودش را بکش�د ؟ م�ن توانس�تم ش�ما ھ�م امتح�ان کنی�د حتم�ا پی�روز خواھی�دآای تم�رین پیروزی انسان ھم�ین اس�ت ک�ھ ی�ک ب�ار ب�رای ھمیش�ھ دن�دان خ�ودش را بکش�د و از ش�ر خ�ودش نج�ات یاب�د .ول�ی ب�ر

خودتان بکشید . دستھ بایستی براستی یکی از دندنھای فاسد خودتان را بدون بی حسی ب

کسی که از خجالت مرد خ�ی تھ ب�ود و بربعضی می گفتند کھ سرطان داشت بعضی دیگر می گفتند کھ مرض قند داشت بعضی ھم می گفتند کھ ایدز گرف

می گفتند کھ ..... . سکتھ و..... ایدز ،ولی من پس از یک عمر تحقیق بالاخره کشف کردم کھ او از فرط خجالت مرده بود خجالت از سرطان ، ن از م�رگ ما ھ�م ت�اکنوھمۀ ادمھا نھایتا از خجالت و با خجالت می میرند و نیز برای خجال�ت دادن اطرافی�ان خ�ود . ول�ی آی�ا ش�

کسی خجالت کشیده اید و یا از ھیکل خودتان .

ي از سلول انفراديخاطره ا

صبح تا شب قدم می زدم بھ ذھنم آمد کھ :قک بھ طول سھ متر از وقتی بھ مدت چند ھفتھ در یک اطا

ران�ی جھان حکم ب عجب کھ می خواستی کل جھان را از لوث وجود ستمکاران پاک کنی و بشریت را نجات دھی و آنگاه بر کل .. و...... و اما اینک چقدر جھان تو کوچک شده است و در آن جز خودت ھیچکسی برای نجات دادن نیست .....

ا ت�ازه ق�د خ�ودت ی ب�ھ زودی مجب�وری در اط�اقی درس�ت ب�ھ ان�دالا کج�ایش را دی�ده اشنیدم کسی در گوشم گفت : حکھ بھ ناگاه قیامت قدم بزنی تا کل بشریت در صحرای محشر بھ دادت برسد و نجاتت دھد .

19

بھ خودم آمدم و دیدم کھ چھ جھان بزرگی دارم و ھنوز دو سومش اضا فھ است .

هراز دل خدا و بند

م�ر نم�وده اآدمی�ان را ی در حق تو ک�رده ام ک�ھ ع�الم وگفت : پروردگارا مگر من چھ جفای روزی بنده ای بھ درگاه خدا نالید وبھ انتظ�ار ھ من در دلتی بدتر از این نبود کھ عمری دل بھ غیر من داده ای حال آنکھ من جفا کنند ؟ پاسخ گفت : جفایای کھ ب

روختی آنھم بھ شقی ترینشان . بودم . و تو مرا بھ غیر فح�ان عظ�یم ت�و م و ای�ن امتبنده نالھ کنان گفت : پروردگارا می دانی کھ دل بھ اختیار من نبود و ربوده شد . پاسخ گفت : می دان

ت�و نتظ�ار م�ن ازبود . ولی می توانستی کھ از این واقعھ شرمسار باشی و ی�ا از معش�وقھ ھای�ت بگری�زی . شرمس�اری ح�داقل اود . ت�و زار ش�ود و ب�رجای من پرستیدی و بر جای من قرار دادی . من ھم بھ او امر ک�ردم ک�ھ از ت�و بی�ھ . ولی تو او را ب بودی�ھ ن دش�منانم ھدمن خیانت نمودی و او ھم بھ امر من بھ تو خیانت نم�ود . م�ن ن�ور عش�ق ت�و ب�ودم و ت�و م�را ب�ھ ش�قی ت�ریھ ب

کردی . ر م�ن ب�منانت ک�ردم ا ھر چھ بر من جفا شود حق است . حال کھ نور تو را اینگونھ نث�ار دش�بنده با شرمساری گفت : پروردگار

آتش ببار کھ مستحق آتشم . ده است ؟ پاسخ گفت : ھنوز ھم کافری . پس چرا رحمت و عفو مرا طلب نمی کنی ؟ آیا ابلیس تو را از من مأیوس کر

ود را م�ی خ�دی ن�دارم و م در آتش تو بیشتر تو را یاد می کنم. من بخود امیبنده گفت : پروردگارا تاب عفو و رحمت تو را ندار

. زی�ن بی�ابی . پاسخ گفت : پس از من بخواه کھ بھ تو معرفت بر لطف و رحمت خود بخشم تا ظرفی�ت درک محب�ت م�را شناسم بعد مرا صدا کن : یا اعرف !

هر کس کافري دارد ...

زن ، کافر شوھر خویش است . · رزند ، کافر مادر خویش است . ف · شاگرد ، کافر استاد خویش است . · مرید ، کافر مراد خویش است . · مخلوق ، کافر خالق خویش است . · معشوق ، کافر عاشق خویش است . ·

20

معلوم ، کافر عالم خویش است . · معروف ، کافر عارف خویش است . · میھمان ، کافر میزبان خویش است . ·

........................................ . د س�اختھ اس�تزیرا خداوند خودش کافر خویشتن است کھ خود را فنا نموده و مخلوقاتش را بقا بخشیده اس�ت و جانش�ین خ�و

کفر ھمان راز عشق و خلاقیت است .

نشانه هاي دوست ( سخنان امام علی (ع) )

افزاید . بدترین دوست تو کسی است کھ بر نیازھای تو می . بھترین دوست تو کسی است کھ تو را بھ صدق دعوت می کند ی بھ تو ھدیھ می کند .ت کسی است کھ عیبھایت را در تنھایدوس . دشمن تو کسی است کھ تو را می ستاید . غایت خیانت پیمان شکنی با دوستی صدیق است در دنیاست . دوستی صدیق بزرگترین نعمت خدا راستی کھ دوست حقیقی تو ھرگز چاپلوسی نمی کند .ھ ب . ھر کھ پند نپذیرد دوستی نپذیرد . ھیچکس چون دوستی صدیق نمی تواند اراده ات را قدرت بخشد . دوست تو کسی نیست کھ بھ تو مال می بخشد می دارد و دشمنانت را دشمن می دارد . دوست تو کسی است کھ دوستان تو را دوست . بزرگترین ضررھا از دست دادن دوستی صدیق است . دوست تو کسی است کھ در دین تو را یاری دھد . آنکھ برای نیازی با تو دوستی کند چون نیازش بر آورده شد خصم گردد . انسان نیکوکار صاحب یاری صدیق است توان ترین مردم کسی است کھ از یافتن دوستی صادق ناتوان است .نا . دوست تو کسی است کھ خدا را بیشتر دوست می دارد . بھترین دوست تو کسی است کھ اگر از دستش بدھی دیگر زندگی نخواھی . دوست کسی است کھ دوستان خدا در او ریشھ دارند

21

امام کیست ؟

م ب�ا ی�ک شد. ف�رق ام�اھبر دینی را گویند کھ قدرت روحانی تبدیل دین بھ ایمان و عشق را در قلوب دیگران داشتھ باامام یک رس ی ب�طاب�ھ ھ�ایخدین�ی ی�ک علام�ھ باش�د و عالم و فقیھ یا روشنفکر دینی در ھمین نکتھ است . انس�انی ممک�ن اس�ت در عل�وم

چن�ین .دایت نمای�د ین را در قلوب مردم تبدیل بھ محبت حق و عش�ق ب�ھ ھ�علمی و مستدل و پرشوری داشتھ باشد ولی نتواند دی ن�ی ھ�یچ تبح�رکسی ھر چھ باشد در قلمرو امامت جای ندارد . ولی گ�اه ی�ک ف�رد ک�ھ در عل�وم دین�ی و تحص�یلات فقھ�ی و قرآ

عرف�ت و ق و ش�ور معش�ق ب�ھ ح� ندارد و حتی چھ بسا بیسواد است می تواند در جایگاه ام�ام ق�رار گی�رد و منب�ع الھ�ام ایم�ان ودارک م�اق�ع س�واد و واص�ل اینگون�ھ ب�وده ان�د . در ث�ر پی�امبران و قدیس�ین و عارف�ان وتقوا در میان مردم شود ھمانطور کھ اک

مام�ت داش�تنارای ام�ر مدرسھ ای و عاریھ ای ام�ری لازم ب�رای ام�ر امام�ت نیس�ت . در واق�ع گ�وھرۀ اص�لی و واج�ب و لازم ب�ز عل�وم ای ھره، دریایمی باشد کھ بدون این گودایت و القای نور ایمان و محبت بھ دین و احکام و حدود الھی عشق الھی بھ ھ

س�ا بم باش�د و چ�ھ خ�ودی خ�ود نم�ی توان�د حام�ل ام�ر ھ�دایت و ولای�ت در م�ردھ ادبیات ب دینی و فقھ و حدیث و قرآن و تاریخ وکھ بھ تقلیدی محض ز روی حب نباشد منشأ اصلی انشقاق و نفاق است وایجاد شرک و نفاق می کند زیرا اطاعتی کھ قلبی و ا

بخل و عداوت و سلطھ گری می انجامد . ز دل�ش او قرآن را ولی آنکھ نور ایمان دارد حتی بدون ھیچ سوادی می تواند احکام الھی را از فطرت خویش استخراج نموده

و اسوۀ تقوا .امام مردم باشد بخواند و بھ مردمان ھدیھ کند و

مصاحبه اي با یک زندانی سیاسی

ح�زب و رین باوری ب�ھایدئولوژیکی محکوم شده بود ولی مدتھا بود کھ دیگر کمت یک زندانی ابد را کھ بھ دلیل فعالیت حزبی وی آزاد یدامت نم�ان اظھار ایدئولوژی خود نداشت پرسیدم : اگر از حزب و ایدئولوژی خود کھ دیگر باورشان نداری توبھ کنی و

کنی تا تمام عمرت را در زندان بمانی ؟ خواھی شد ولی چرا مقاومت میو ت اعت�راف کن�ینشان نمی زنی کھ ھم بھ حقیق از صداقت است و لذا خیانت محسوب نمی شود . چرا با یک تیر دو ندامت تو

صداقت خود را آشکار سازی و ھم آزاد شوی تا زندگی دیگری را آغاز کنی ؟

پاسخ گفت : من باورھای گذشتھ ام را بھ واسطھ تفکر از دست داده ام ولی باورم را بھ اعتق�اد داش�تن از دس�ت ن�داده ام . م�ن دلیل اعتقاد خاص . ھر ک�ھ ب�ھ ب�اور خ�ود ایم�ان ھ بھ دلیل فکر کردن و باور داشتن و متعھد بھ اعتقاد خود بودن در زندانم نھ ب

دنیا زندانی است . من اگر آزاد ھم ش�وم در بی�رون بایس�تی در خان�ھ خ�ودم و در ت�ن خ�ودم زن�دانی و عھدی داشتھ باشد در این دس�ت جامع��ھ در ھم��ھ ح��ال ھ س��ر رس��یده اس�ت . ح��ال ک��ھ ب��ھ ایم��ان و عھ��د ب� باش�م و زن��دانبان خویش��تن . زی�را دوران اعتق��اد و

ب�ھ آزادی نی�ز باشم . این بھ صداقت نزدیکت�ر اس�ت و بایستی زندانی باشم بھتر است کھ بھ ھزینھ و مسئولیت جامعھ در زندان

22

. در زندان این مجال را دارم تا بھ اعتقادی برتر و درست تر برسم ولی در بیرون بایستی در محاصره و جدال و عداوت م�ردم ح ت�ر و ب�دون دردس�ر جان بکنم تا دست از اعتقادم بردارم . در زندان اعتقادم زنده می ماند و رشد می کند و پیام من نیز واض�

بھ مردم ھم می رسد . زندان محل رشد اعتقادات و نیز رسانھ مجانی و سریع اعتقادات اس�ت . ھم�ھ ص�احبان اعتق�اد و عھ�د و وفا زندانی اند .

هنرمند کیست ؟

ی یا کن�د ک�ھ گ�ون�ھ ای را چن�ان ایف�*از ھنرپیشھ مشھوری پرسیدم : یک ھنرپیشھ کامل کیست؟ گفت : کسی است کھ نقش بیگایف�ای چن�ین اباب�ت گفتم : اینک�ھ وص�ف ک�ردی ھن�ر جمل�ھ مردم�ان اس�ت . گف�ت : ب�ا ای�ن تف�اوت ک�ھ مردم�ان از . خود ھموست

رن�د وی ھ�م نم�ی گینقشی پولی نمی گیرند و بلکھ تمام درآمد خود را نیز ھزین�ھ م�ی کنن�د و مش�ھور ھ�م نم�ی ش�وند و ج�ایزه ا . ن راو راز ھنرشا فھمیدم جایشان درک اسفل السافلین است . گفتم : اینک معنای ھنر پیشگی رابلکھ متھم بھ ریا ھستند کھ

د ک�ھ ھم�ھ * از شاعر مشھوری پرسیدم : شاعر کامل کیست ؟ گفت : کسی کھ چنان تمام عم�رش نق�ش عاش�ق را ب�ازی م�ی کن� . باور می کنند کھ عاشق است و نھ فاسق

م ھ�م�ابقی ع�ین ست . گفت : ھنرپیشھ از پس ھر نقشی یک آنتراکت می دھد ولی شاعر ن�ھ . وپرسیدم : فرقش با ھنرپیشھ چی ھستند از جملھ تفاوتشان با مردم عادی .

روی دس�ت او و* از نقاش پست مدرنی پرسیدم : مکتب آبستره چیست . گفت : نقاشان قصد داشتند کھ چ�ون خ�دا خل�ق کنن�د ی�ن اقعی�ت . و الیزم است .ولی چ�ون نتوانس�تند از ح�رص ش�روع کردن�د ب�ھ تک�ھ پ�اره ک�ردن وبزنند و این مکتب کلاسیک و رئا

ب ای��ن ش��د مکت�� رفتن��د . وکاغ��ذ پاش��یدند و مکت��ب ک��وبیزم اس��ت . ب��از ھ��م ارض��اء نش��دند و ھم��ھ رنگھ��ا را در ھ��م ریختن��د و ب��ر آبستره .

ره دن�د ک�ھ ب�الاخوف شدند و فکر کربرخی ھم معر ند وبرخی معتاد شد دند وخی دیوانھ شدند و برخی خودکشی کرو بعدش بر . خدا شده اند

ھ ک� ا م�ی افت�د رین آدمھ�* از عارفی پرسیدم کھ ھنر چیست . گفت : ھون�ار اس�ت یعن�ی آت�ش ھ�و، آت�ش خ�دا. ک�ھ بج�ان ک�افرت

. ی می کنندادعای خدای

23

مردي که مرید شد

ھی��د ک��ھ ب��ھ . چ��ون وارد اط��اق ش��د ف ود وارد ش��د ص��احبخانھ ای نیاف��تنیم��ھ ش��بی دزدی خوش��بخت برخان��ھ ای ک��ھ درب��ش ب��از ب��. تتن لای�ق نیاف�این خانھ از آن درویشی بی نواست و در تمام خانھ جز یک عدد کت�اب چی�زی ب�رای برداش� کاھدان زده است و

ر س�نھ را ب�الای ص�احبخاناگ�اه ھ کتاب را برداشت و لایش را باز کرد و غرق در مطالعھ کتاب ش�د و زم�ان از ی�ادش رف�ت ک�ھ ب�. ذیرفتو مری�دی اش پ� ! شیخ نیز او را بوس�ید و ن�انش داد ناگاه از جا پرید و گفت : ای شیخ مرا در یابھ . دزد ب خود یافت

یم ھ�ر روز تص�م ودزد بیچاره کھ تحت تأثیر محبت شیخ براستی مرید و دلداده شده بود در ع�ین ح�ال دچ�ار ع�ذاب وج�دان ب�ود ک وق�ت دیگ�ر دنب�ال دزدی اش . ول�ی ھ�ر ب�ار ش�یخ م�ی گف�ت : باش�د ب�رای ی�ھ زش را بھ شیخ بگوید و برود بمی گرفت کھ را

رازی ب�ھ ت�و . ت�ا اینک�ھ س�الھا گذش�ت و روزی ش�یخ مری�دش را ف�را خوان�د و گف�ت م�ی خ�واھم حالا کارھای واجب ت�ری داری�مدر ای�ن مھمھ ما دزدی دزدی ام فراموشم شد ، ی بند گشتم و: من ھم بھ قصد دزدی بر دین خدا وارد شدم و در آنجا پا بازگویمال . پ�س ھرگ�ز م� دی. من اگر مالی م�ی داش�تم ت�و این�ک اینج�ا نب�و حال کسی کھ بھ درگاه حق بھ دزدی آیدھ . و خوشا ب درگاه

. میندوز تا خداوند دزدان خانھ اش را بسوی تو فرستد و بی نیاز سازد

»می خواهم عارف شوم«

ده ک�ھ ید مگر چھ شید! شیخ پرسعارف شوم لطفا مرا ارشاد بفرمای گفت : یا شیخ می خواھم ی بھ نزد شیخ آمد وی بینوایروزدس�ت داده غل خ�ود را از؟ آیا زنت تو را از خانھ رانده یا بچھ ھایت تو را کتک زده اند و یا ش خواھی خود را نابود سازی می

زد م�ا ن پس چند روزی ..... ؟ مرد بینوا گفت: ھمھ اینھا کھ گفتی شده است . شیخ گفت:ای و یا مردمان تحقیرت می کنند و..رب�ابش وی را اس�راغش آمدن�د و ھ فرزن�دانش ب� . مرد چند مدتی در نزد ش�یخ بخ�ورد و بخف�ت . ت�ا ان�دک ان�دک ھمس�ر و بمان

ن�وز رس�ید : آی�ا ھپ. و آنگ�اه ش�یخ مت�ی یاف�تکار دعوت کرد و چون مدتی از چشم مردم پنھان شده بود منزل�ت و حرھ مجددا بای�ن م�دت رد؟ م�ن خ�ود ھم�ھ اس�رار عرف�ان را مرد با تکبر و نخوت کام�ل گف�ت : مگ�ر نش�ده ام؟ ھم می خواھی عارف شوی

و ی�ن بگف�تارشاد ک�نم . کشف کردم ھر چند کھ قبلا ھم می دانستم ولی چندان اطمینان نداشتم . و اینک میروم تا مردمان را اا را ن�ده ب�ود ک�ھ م�م�ا گذش�ت ک�م ما . شیخ در زیر لب گفت : الحم�د الله ای�ن خط�ر ھ�م از س�ر بی خدا حافظی شیخ را ترک نمود

. تکفیر کند

عقل چیست ؟

* از دیوانھ ای پرسیدم عقل چیست . گفت: نمی توانم بگویم زیرا آنرا فھم نمی کنی . ! نفس اماره * از فقیھی پرسیدم عقل چیست . گفت : مھار

24

* از عارفی پرسیدم عقل چیست . گفت : زنجیری است کھ بر جنون خویشتن زنند . ! * از حکیمی پرسیدم عقل چیست . گفت : اراده خدا در بشر

* از عاشقی پرسیدم عقل چیست . گفت : عاشق شدن ! ! . گفت : کار کردن و کار کردن و کار کردن * از عملھ ای پرسیدم عقل چیست

. * از قبری پرسیدم عقل چیست . گفت : در مقابل روی توست . زیرا کل کائنات در مھار من است ! * از خداوند پرسیدم عقل چیست . گفت : منم

عق�ل اس�ت واس�طھ آن ھ�ر چی�زی ھم�ان اس�ت ک�ھ ھس�ت الا انس�ان ک�ھ ب�یھ * از خود پرسیدم عقل چیست . گفت : چیزی ک�ھ ب� اکثرا .

رفانیچند حکایت ع

! د م�ن ش�و؟ زن گف�ت مری� ی ثاب�ت ک�ن. م�رد گف�ت: چگون�ھن گفت : اگر راست می گ�وی* مردی بھ زنش اظھار عشق کرد . زن مری��د م��م��رد گف��ت ح��الا ک��ھ خ��وب فک��ر م��ی ک��نم عاش��ق ت��و نیس��تم چ��ون نم��ی ت��وانم مری��د حرفھ��ای ت��و باش��م . زن گف��ت : پ��س

. می کنم واقعا عاشق تو ھستمحرفھای تو می شوم . مرد گفت : حالا کھ خوب فکر

:« ر گف��ت بیم��ا» ی��ک دقیق��ھ دیگ��ر وق��ت داری و س��پس جان��ت را م��ی گی��رم «* عزرائی��ل ب��ھ ب��الای س��ر بیم��اری رف��ت و گف��ت: ام : ب�ھ مرض�ی بن�عزرائی�ل گف�ت» دس�ت م�ن برس�د ت�ا لااق�ل ب�دانم ب�ھ چ�ھ بیم�اری م�رده ام.ھ لطفا◌ صبر کن تا جواب آزمایش ب

. ی کھ ھیچ علاجی ندارد جز مرگ . منتھی مرگ ھر کسی نام خاصی داردمرگ مبتلا شده ا

جس�تھ ام و ل�ی . ش�یخ گف�ت: م�ن خ�ود ھن�وز ن : ای شیخ بھ جستجوی خداوند آم�ده ام آمد و گفت*روزی مردی بھ نزد عارفی ی ف�ر آش�کار م�رای دو ناگر بخواھی دو نفری او را جستجو می کنیم چون خودش گفتھ کھ با یک نفر روبرو نم�ی ش�ود بلک�ھ ب�

ی دش را خ�دا م�وخ�ی آشکار شود آن یک نفر ی اینکھ اگر برای یک نفر بھ تنھای؟ شیخ گفت : برا شود. مرید گفت : برای چھی ک�دام د : حال برا. مرید بپرسی ی ممکن نمی شودیک شاھد دیگر ھم باشد چنین ادعای ی می کند ولی اگرپندارد و ادعای خدای . ندی شود . شیخ گفت: برای من در تو و برای تو ھم در من بدینگونھ حق خدا محفوظ می مایک از ما آشکار م

: چ�ھ ب�د ش�د فرد مذکور گف�ت.» درب بھشت برای شما باز شده و ساعت ھشت امشب بستھ می شود« * بھ یکی گفتھ شد . بھشت بروم متأسفانھ نمی توانم بھ یم با روانکاوم قرار ملاقات دارم،من ساعت ھشت و ن

ای ق�آبیم�ار گف�ت : » .دھانت را باز کن و بگو آ« * پزشکی در بیمارستان برای معاینھ بالای سر بیماری حاضر شد و گفت :

. من نشان دھید تا بھ شما اجازه معاینھ بدھمھ دکتر لطفا برگھ آزمایش ایدز خودتان را ب

25

ش�غول ض�جھ زدن فرد متکبر دیگری کھ در ھمان ح�والی م». دادم برسید!بھ « * کسی در آتش جھنم نعره می زد و می گفت:

م�ن« رد دوم گف�ت: ف�». چ�را خ�ودت داد نم�ی زن�ی « فرد اول گف�ت:». لطفا بگو بھ داد من ھم برسند« بود بھ فرد اول گفت : ؟ . تو تازه آمده ای فرد اول گفت : من ھم اولش نداشتم بعد پیدا کردم». حوصلھ منت کشی ندارم

ذار حق�وقم را؟ م�رد گف�ت: بگ� زنی با حالت بغض بھ شوھرش گفت : آیا می دانی کھ چند وقت است نگفتھ ای کھ عاش�ق من�ی

. بگیرم بعد

. درحالیک�ھ : ش�وھر م�ن ھ�م . زن دوم گف�ت * زنی با ھمکار زنش درد دل می کرد کھ گفت : شوھرم کلاه بزرگی سرم گذاش�ت . قدر ساده ایم. دومی گفت:ما زنان چ . زن اول گفت: من ھم ھمینطور ه سر او گذاشتھ اممدتھا فکر می کردم کھ من کلا

چند حکایت عرفانی

و از گ�ردی ب�از حکیمی پرسیدند: عشق چیست؟ گفت: بستگی و اسارت تو در غیر تا قدر خود بدانی و بھ خان�ھ خ�ود ·ویش�تن خعش�ق ع�ذاب خ�ود نشناس�ی و کف�ران وج�ود . بھ دزدی نروی ی ودیگر از خانھ خروج نکنی و ھرزگی ننمای

. . آدمی تا خدا را در خود نیافتھ عاشق است و آنگاه معشوق است است ب�ھ فری�ب نص�یبی : چرا تا بھ آخر دست از ناز نمی کشی با اینکھ می بینی ک�ھ خری�داری ن�دارد و ج�ز از زنی پرسیدند ·

ی�ن اھ ب�رای حف�ظ . ھر چند ک گر از آن دست بکشم روسپی شده امی ندارم کھ ا: جز ناز کالای گفت. تو نرسانیده است . کالا گاه مجبور بھ روسپی گری می شوم منتھی در خفا و با شوھرم

و س�ت نم�ی کش�یی اس�ت پ�س چ�را دمی دانند کھ این زھ�د تمام�ا ری�ای از زاھدی پرسیدند: تو خود میدانی و خلایق ھم ·

! فاحشھ شوم ؟ گفت: یعنی اینقدر بیھوده عذاب می کشی ذاب الھ�یترین ع�خ�دا ک�ھ نف�اق ب�دھ : ب� ؟ گف�ت : ھمھ می دانند کھ منافقی پس چ�را توب�ھ نم�ی کن�ی از منافقی پرسیدند ·

. ی از عذابش نیست. و این عذاب انکار کسی است کھ موجب ایمانم شده بوداست و کسی را یارای رھای

س�ت . ولی مدتی ا : از عدم آمده ام و بھ عدم می روم ؟ گفت ی: بھ کجا میروی و از کجا آمده ا از رھگذری پرسیدند · . کھ ره گم کرده و سر از دنیا در آورده ام و ھیچ ره خروجی نمی یابم

26

زن ضد زن کافر

v ن در دھ�د زن نا زن (کافر)حاضر است کلفت شود ، تن فروش�ی کن�د و بھ�ر خف�ت و خ�واری در رابط�ھ ب�ا ھ�ر م�ردی ت� پذیرد .ولی ولایت شوھرش را ن

v ین جنس�ی زن ضد زن حاضر است حتی جراحی پلاس�تیک کن�د و جنس�یت خ�ود را تغیی�ر دھ�د ول�ی در قب�ال ش�وھر تمک� نکند .

v . زن ضد زن از ھمنشینی با زنان نفرت دارد و عاشق ھمنشینی با مردان زن صفت است v زن ضد زن فقط تسلیم فاسق خویش است و در رابطھ با او احساس وجود می کند. v ر مجبور بھزن ضد زن موجودی ضد خلقت خویش و دشمن خداست و لذا دینش تماما نفاق و فریب و خرافھ است اگ

دین شود .v ی و حق�ارت پذیرش ولایت شوھر بھ معنای تصدیق محبت اوست . زن ضد زن، دشمن محبت است و محبت را ریاکار

زندانش از او منزجر می شوند .و بدبختی می داند و لذا اسوه شقاوت شده و حتی فرv وگار کش�یدن ار مردان�ھ مث�ل س�یزن ضد زن از لباسھای زنانھ نفرت دارد و عاشق کت شلوار و کلاه و عینک و اط�و

رق راه رفتن و پا بر زمین کوبیدن است . وشق v بیندینھ نر آیدود را تونھ کاری می کند تا خزن ضد زن از صورت زنانھ خود نفرت دارد و لذا مستمرا صورتش را ب . v . زن ضد زن دشمن رحمت است و عاشق کسانی کھ بھ او رحم نمی کنند v . زن ضد زن ھمواره بیماری زنانگی دارد و دچار افسردگی جنسی است v . زن ضد زن نھایتا روسپی می شود و این عذاب انکار زنانگی است

چند حکایت عرفانی ن کریمقرآ» از شماست کھ بر شماست« .ھیچکس دروغ نمی گوید الا بھ خودش* . ھیچکس فریب نمی دھد الا خودش را*

. ھیچکس ظلم نمی کند الا بھ خودش * . ھیچکس خد مت نمی کند الا یھ خودش*

. ھیچکس خیانت نمی کند الا بھ خودش * .ھیچکس ھدایت نمی کند الا خودش را*

. را ھیچکس گمراه نمی کند الا خودش * .ھیچکس دوست نمی دارد الا خودش را * . ھیچکس دشمن نمی دارد الا خودش را * . ھیچکس نیست الا خودش*

.تذکر :ھمۀ سخنان فوق مفاھیمی قرآنی ھستند

27

فصل دوم

حکمت جاوید(جملات قصار)

خودشناسی جاوید (مجموعه مقالات)

28

فھرست مطالب ٣٠........................ت جاوید.......................................................................حکم-١ ٣٠لی در غررالحکم.....................................................................سخنان حضرت ع-٢ ٣١............................................................................................٢کمت جاوید ح-٣ ٣١....انی .....................................................................................لغت نامھ عرف-٤ ٣٢....................مانی ......................................................................ھ –ند این چ-٥ ٣٣..نان کیستند ..............................................................................بدبخت ترین ز-٦ ٣٤..............................طیف ترین امور ............................................................ل-٧ ٣٤............................................................................................ممکن نیست کھ -٨ ٣٥...................وقلوھای بشری.......................................................................د-٩ ٣٦...........................................کایت : حل یک مشکل شرعی ..........................ح-١٠ ٣٧...............................ند حکمت زنانھ ........................................................چ-١١ ٣٨..............................ند حکمت درباره مرگ ................................................چ-١٢ ٣٩.................................نچھ کھ زن را ھلاک می کند ........................................آ-١٣ ٣٩.............................یالکتیک بود و نبود .....................................................د-١٤ ٣٩..........................................................................................کسی کھ نیست -١٥ ٤٠................................ی درباره زن کافر ........................................حکمت ھای-١٦ ٤٠...............................نطقی است کھ ..........................................................م-١٧ ٤١..................................رباره امرار معیشت (رزق)(سخنان علی ع)....................د-١٨ ٤٢...........................رباره نیت و باطن (از سخنان علی ع).................................د-١٩ ٤٢.....................................................................)...........حکمت جاوید (یعنی...-٢٠ ٤٣...........................................(از سخنان امام علی ع)........ درباره بازی و شوخی-٢١ ٤٣.................................کمت جاوید (انسان لایق)..........................................ح-٢٢ ٤٤...............................ھ نباید کرد .............................................................چ-٢٣ ٤٥.............................کمت جاوید (تعلیم و تربیت)...........................................ح-٢٤ ٤٥...........................................................................خوشبخت یعنی چھ؟.........-٢٥ ٤٦..................................نکھ ایمان ندارد......................................................آ-٢٦ ٤٧.................................(فلسفھ شکست)...................................... حکمت جاوید-٢٧ ٤٨.................................کمت جاوید (دجالیھا)...............................................ح-٢٨ ٤٨...................................(حیرت)............................................... حکمت جاوید-٢٩ ٤٩.................................(خداشناسی)........................................... حکمت جاوید-٣٠ ٤٩..................................(دوستی).............................................. حکمت جاوید-٣١ ٥٠.........................................(زن)............................................ حکمت جاوید-٣٢ ٥١...................................(ترین ھا)............................................ حکمت جاوید-٣٣

29

٥١..........................کمت جاوید (عشق).......................................................ح-٣٤ ٥١.................................(چھ کسی عشق را نفرت دارد)................... کمت جاویدح-٣٥ ٥٢..................انسان.............نھا دشمن قسم خورده انسان و تنھا دوست قسم خورده ت-٣٦ ٥٣..................................ند حکمت پسامدرن ...............................................چ-٣٧ ٥٣..................................کمت جاوید..........................................................ح-٣٨ ٥٤...................................(انسان کامل کیست)................................ حکمت جاوید-٣٩ ٥٤......................................................................................حکمت جاوید......-٤٠ ٥٥....................................(ایمان).............................................. حکمت جاوید-٤١ ٥٦........................................(دیالکتیک)..................................... حکمت جاوید-٤٢ ٥٦................................(بدترین و بھترین).................................... حکمت جاوید-٤٣

30

حکمت جاوید

صدق ، برترین رندی است . آنچھ کھ ھست ھمانست کھ آرزویش داشتی . بشناس تا ببینی کھ خود نیستی را خود . بمانی برو تا . اھل آخرالزمان باش تا اھل حال باشی . دروغ غیر مصلحتی کو ؟ ایثار چکار با مخلوق را ! صادقی از چھ می گریزی اگر ! عشق غیرخویش : اینست مالیخولیای عاشق خویش در ! آنگاه انکارش میکنی ھیچ نمی یابی و او از خدا می خوانی و را خود . تلاشی کھ عذاب آور است حاصلش عذاب آورتر است . ھمان خودپرستی است مخصوصا خودپرستی دینی کفر . »اینست واقعیت» : بود نبود ! ز فحشای زناراده بھ محبوبیت : اینست را !

سخنان حضرت علی در غررالحکم

اشناخت خدا را شناخت ر بھ تحقیق ھر کھ خود . ندنمی کن خود راجستجو جستجوی گمشده ای ھستند درحالیکھ خودشان گم شده و درحیرتم ازمردمی کھ در . راستی کھ خودشناسی اعظم علوم استھ ب . را شناخت رستگار شدکھ خود ھر . راشناخت ھمھ را شناخت کھ خود ھر . ھر کھ خود را نشناخت ھیچ چیز را نشناخت . راشناخت پیروز شد ھر کھ خود . شناخت مشکلش حل شد را ھرکھ خود . ھ ربینشناخت الا بھ واسط را ھیچ کس خود . شناخت پاک شدکھ خود را ھر . خودشناسی ھمان صراط المستقیم است . (امامان) ھمان اصحاب اعراف ( خودشناسان ) ھستیم ما . نشناخت نابود شد را کھ خود ھر .

31

ادعای خداشناسی دارد حیرتم از کسی کھ خود را نمی شناسد ودر.

ھ نقل ازب » مغررالحکم و دررالکل«

حکمت جاوید(2)

! کنمخدا را تعریف کن تا تو را تعریف * ! یتا دروغ مگوی» من«مگو * ! کشنده و زنده کننده است کھ بر دو نوع است :» رنج «انسانیت * . آنکھ ھست نیازی بھ جلوه گری ندارد ھمچون خدا* . لبافی و آرزو پردازیدین واقع گرایی است و کفر خیا* .آزادی روح حاصل مھار نفس است* .چک استعذابھای بزرگ حاصل عیش ھای کو* . معمولی بودن : اینست کار بزرگ*

لغت نامه عرفانی

بھ ھزینھ دیگری دیگری و واسطھ دیگری درھ : خودپرستی بعشق خداپرستی ذھنیشرک : خداپرستی آسمانیکفر : چشم دیگران ی دربرای خوب نمای : تلاشریا فکر بعدی ون برنامھ قبلی و: سیمای بدزیبایی بخودی : کفایت خودآزادی بود نبود خدا : یخدای –عرفان : خود توجیھ جھانی خویشتنفلسفھ : شان خود ندانستن در را خود : وجودتکبر کردن تبدیل بھ علامتی صدادار : چیزی رانام

32

: غیر اراده بھ فناشدن درشھوت مریض : کسی کھ راضی شده است بکارت : پرده ای کھ راه دل را بھ نامحرمان بستھ است عجیب ترین موجود جھان ھستی کھ ھرچیزی را برای انسان واژگونھ جلوه می دھدواژه : نام ذات خداوند –: صدای نفس عمیق ھو نکھ بھ نیستی (لا) معروف استآ –: ال + لا الله مخلص : عشق بھ یک انسان عارف وایمان فریبی –غرور : خود

همانی –چند این (1)

.کفر زن ھمان نازش در قبال شوھر است* .فریبی است -غرور ھمان خود* .دین ھمان واقعیت است* .خویش استعشق ھمان خود پرستی در غیر * .شرک ھمان چند منظوره بودن یک عمل است* .ھمسر ھمان جمال نفس تو است* .خواب ھمان مرگ خفیف است* .آرزو ھمان دام شیطان است* .خوشبختی ھمان رضایت است* .صدق ھمان دین داری است* .عرفان ھمان خود شناسی است*

33

.صنعت ھمان ماشین دوزخ است* .مان درب جنت استطبیعت ھ* .آخرت ھمان باطن است* .ابلیس ھمان منیت است* .نفاق ھمان فاصلھ بین ذھن و دل است* .نماز ھمان گفتگو با خویشتن خویش است* .نبود است اندیشھ ھمان جدال بین بود و* .مستی و نشئگی ھمان عبادت کافران است* .تن ھمان صورت روح است*

ترین زنان کیستند ؟ بد بخت . کسانی کھ محبت مرد را دلیل عظمت خود می پندارند* . کسانی کھ محبت مرد را جنون او می پندارند* . کار می گیرندھ کسانی کھ محبت مرد را بر علیھ او ب* . کسانی کھ محبت مرد را بھ پول محک می زنند* . پاسخ گو نباشندکسانی کھ محبت مرد را انکار می کنند تا بھ آن * . کسانی کھ محبت مرد را بھ سخره می گیرند* . کسانی کھ محبت مرد را بھ خدمت بلھوسی خود می گیرند* . کسانی کھ محبت مرد را دلیل نیازش می پندارند* . کنند کسانی کھ محبت مرد را در رختخواب تحقیر می* . دانند کسانی کھ محبت مرد را چاپلوسی می*

34

. نی کھ محبت مرد را در فرزندان خود نابود می کنندکسا*

لطیف ترین امور لطیفترین کفر : دعا* لطیفترین ظلم : برابری* لطیفترین نفرت : عشق* لطیفترین مکر : صداقت* لطیفترین منطق : سکوت* لطیفترین وصال : فراق*

لطیفترین تھمت : چاپلوسی * لطیفترین انتقام : عفو*

فترین عمل : انفعاللطی * لطیفترین چیزھا : عدم * لطیفترین واژه ھا : لطیف *

... ممکن نیست که . ممکن نیست کھ مؤمن پخمھ و کودن باشد* . ممکن نیست کھ گرسنگی موجب فساد اخلاقی شود* . ممکن نیست کھ احساس مالکیت موجب دزدی نشود* . نباشد ممکن نیست کھ دروغگو ، دزد و ھیز ھم* .ممکن نیست کھ ھیچ دروغی بی مصلحت باشد* .ممکن نیست کھ ھمنشین تبھکاران ، دوست مؤمنان باشد* . ممکن نیست کھ انسان فحاشی مؤمن باشد* .ی اجابت نگرددممکن نیست کھ دعای* . ممکن نیست کھ اعتمادی موجب خسران شود* .ممکن نیست کھ مال حرام بھ صاحبش لذت بخشد* .ممکن نیست کھ کھ عشقی موجب نفرت نشود*

35

.ممکن نیست کھ بازیگری ،مؤمن باشد* .ممکن نیست کھ ثروتمندی آرامش داشتھ باشد* . ممکن نیست کھ نژادپرست ، کافر نباشد* .ممکن نیست کھ چاپلوسی ، دوست باشد* .ممکن نیست کھ بی غیرت با وفا باشد* .باشدممکن نیست کھ پول پرست ، عاقل * .ممکن نیست کھ خبر چین ، راستگو باشد* .بی بلا باشد» بلی «ممکن نیست کھ ھیچ * .ممکن نیست کھ عیش بی مرض باشد* .ممکن نیست کھ خیری دارای شر نباشد* .ممکن نیست کھ امری ناممکن باشد*

دو قلوهاي بشري

o نفرت عشق و o شقاوت حماقت و o لا ابالیگری و گیلود o علم دین و o معرفت ادب و o خداشناسی صبر و o عربده بزدلی و o شھامت صداقت و o گیقناعت و آزاد o یبی وفای بوالھوسی و o غرور وقاحت و o خیانت بی غیرتی و o کفر نژاد پرستی و o گیحرافی و ھرز o عداوت چاپلوسی و

36

o فحشاء بی نظافتی و o حقارت بخل و o آرامش حکمت و o نفاق فحاشی و o جنون خشم و o حرام خواری مردم پرستی و o جھل و مکر o ریا بیقراری و o بصیرت بیماری و o تواضع خودشناسی و o عرفان عدالت و o دروغ سیاست و o ظاھر پرستی خرافھ و o سعادت ساده زیستی و o تفریط افراط و o یقین بلاغت و o ھراس ثروت اندوزی و

o یمحبت و تنھای

حکایت : حل یک مشکل شرعی

وس�تش م�ی دارمدت کھ زنی دارم کافر ول�ی خیل�ی گفت یا شیخ مشکلی دارم . مسئلھ من اینس روزی مؤمنی بھ نزد شیخ آمد ولاج�ی معم�ا راه ع م�ن در ف�راق او بھش�ت م�ن جھ�نم م�ی ش�ود . آی�ا ای�ن می دانم کھ پس از مرگ ، او بھ جھنم خواھد رفت و و

ت باش�د . ھش�ت�و در ب ب�ا ی�ا او بای�د توب�ھ کن�د ت�ا بھ جھنم ب�روی ت�ا ب�ا او باش�ی و دارد ؟ شیخ گفت : یا تو ھم باید کافر شوی وم م�ورد ھ�ت�و زن�ت را مؤمن گفت : من کھ کافر بشو نیستم او ھم توبھ کن نیست . شیخ گفت : انشاءالله خداوند بھ خاطر ایم�ان

ظلم اس�ت م�ن سپس گفت : ای شیخ این کھ تبعیض و شفاعت قرار دھد تا مشکل تو حل شود . مؤمن اندکی فکر کرد و عفو وباش�یم ؟ اس�ت در یکج�ا لقمھ ای بھ کسی ن�داده ی کھ جز گناه نکرده وھمھ خیرات داده ام با اویاین کھ عمری تقوا پیشھ کرده وگ�ردن ورد ووی حج�ره اش شمش�یری عری�ان آتاز پس� گفت : بنشین تا مشکل تو را حل کنم . رف�ت و شیخ در خود فرو رفت و

ھ د . ب�تکلیف م�ی کن� برای خدا ھم تعیین پندارد و گفت : اینست جزای کافری کھ خود را مؤمن می مؤمن را از تن جدا کرد . و . راستی کھ مشکل منافقان جز با شمشیر حل نمی شود

37

چند حکمت زنانه

ی ک�ر م�ی کن�د نم�فاز زنی پرسیدم : چرا ھمش از شوھرت قھر می کنی ؟ گفت : برای اینکھ بیھوده می گوید دوس�تت دارم • . فھمم

ت یده است . گفدرا روز خودت را برای شوھرت یکجور آرایش می کنی ؟ او کھ بدون آرایش تو از زنی پرسیدم : چرا ھر • روز برایش یک زن دیگر باشم . گفتم : مگر اینجا ... خانھ است ؟ : برای اینکھ ھر

سب�؟ گف�ت : از ی گی شده بود پرسیدم : چرا اینطور شدی تو کھ زنی واقع�ا خوش�بخت ھس�تبیماری افسرد زنی کھ دچار از • . گی زدم یک دفعھ افسرده شدمکھ در رختخواب خود را بھ افسرد

. را یعنی حماقتش .از زنی پرسیدم : آیا واقعا شوھرت را دوست داری ؟ گفت : خودش را نھ بلکھ ناز کشیدنش را •

برای ند وکتو را باور شوھرت نیز این تظاھر داری واز زنی پرسیدم : ناز یعنی چھ ؟ گفت : یعنی اینکھ تظاھر کنی نیاز ن • . برآورده شدن نیاز تو نازت را بکشد

. از زنی پرسیدم : چرا طلاق گرفتی ؟ گفت چون نازم را باور نکرد •

اس�تش م�ی ر :ش�وھر نک�ردی ؟ گف�ت از زن تحصیل کرده ای پرسیدم : چرا اینقدر تحصیل کردی وخ�ودت را پی�ر س�اختی و • . خواستم نازم را گران کنم . ولی آنقدر گران شد کھ دیگر مشتری نداشت

38

چند حکمت درباره مرگ

o عجب ! او کھ دو تا دکترا داشت دومی گفت . : راستی فلانی ھم مرد یکی گفت :!

o زا ک�رد و گف�تفاتحھ خوانی روی بھ صاحب ع. پس از روزی رعیتی برای عرض تسلیت بھ محفل تعزیھ بزرگی رفتھ بود ! : ببخشید کھ مرد

o ھ نم�ی ھ حالش�ان گری�ب�وقتی پولدارھا می میرند مردم بھ حالشان بسیار گریھ می کنند . ولی وقتی فقرا می میرند ھیچ کس ؟ . می دانید چرا کند

o ھن�د بمیرن�د صلا نم�ی خوا. ولی آنان کھ ا ه زنده می شوندآنان کھ می خواھند بمیرند ھرگز نمی میرند زیرا وقتی مردند تاز . ھر روز می میرند

o رم�ن ت�ازه ب�او . پس از این واقعھ م�ی گف�ت : روزی کافری کھ حیات پس از مرگ را باور نداشت عزیزش را از دست داد ر حالیک�ھ دردحظ�ھ ب�ھ ی�ادش ھس�تم کرده ام کھ حیات پس از مرگ راس�ت اس�ت زی�را ح�الا ک�ھ عزی�زم را از دس�ت داده ام ھ�ر ل

. ھنگام حیاتش ھرگز یادش نمی کردم

o ن اول�ی ثروتمن�د . شاھان قدیم تمام ث�روت خ�ود را تب�دیل ب�ھ ط�لا م�ی کردن�د و ب�ا خ�ود وارد مقب�ره ھ�ای ب�زرگ م�ی نمودن�د . مدرن نیازی بھ مقبره ھای بزرگ مثل فراعنھ ندارند چون بھ حساب بانکی خود واریز می کنند

o ینیمی اشیاء می باگر بینا باشیم بسیاری از اموات شھر و محیط خود را در سیمای صخره ھا ، درختان ، حیوانات و حت .

o برخی قبرھای گران قیمت در کنار مقبره بزرگان دینی می خرند تا مبادا بھ جھنم بروند.

39

آنچه که زن را هلاك می کند

ن می کند ناز او در قبال شوھر است .*آنچھ زن را ناز . *آنچھ کھ زن را ناز دار می کند بی وفائی است

. گی اوستنچھ کھ زن را بی وفا می کند ھرز*آ . *آنچھ کھ زن را حق نشناس می کند بولھوسی اوست

. *آنچھ کھ زن را بولھوس می کند فقدان مرد یا شوھری مؤمن است کھ تحت ولایت آنھا باشد

)2یالکتیک بود و نبود(د

. آنانکھ قلبا افسرده و غمگین ترند بیشتر می خندند . آنانکھ قلبا منفعل ترند بیشتر می جنبند و می رقصند . آنانکھ کھ کمتر فکر می کنند بیشتر حرف می زنند . آنانکھ بیشتر سوگند یاد می کنند کمتر ایمان دارند ان بھ آنچھ کھ بیشتر تظاھر می کند کمتر دارد .انس . (علی ع ) آنچھ کھ ھست دلالت دارد بھ آنچھ کھ نیست

کسی که نیست

وظیفھ شناسی دیگران را اھانتی بھ خویشتن می یابد . کسی کھ انجام وظیفھ نمی کند د .کسی کھ محبت نمی ورزد محبت دیگران را چاپلوسی می خوان . کسی کھ ستم می کند عدالت دیگران را بی عاطفگی می نامد . کسی کھ تقوا ندارد خویشتن داری دیگران را ریاکاری می خواند . کسی کھ دروغگوست صدق دیگران را بزدلی تعبیر می کند . کسی کھ شھامت ندارد شھامت دیگران را توطئھ می داند ندارد ایمان دیگران را جنون می پندارد . کسی کھ ایمان

40

ی و خیانت می نامد .وفای کسی کھ قدرت انتخاب ندارد اختیار دیگران را بی گی می داند .امش دیگران را تنبلی و عقب ماندکسی کھ آرامش ندارد، آر . کسی کھ تواضع ندارد تواضع دیگران را بدبختی می نامد ت ، ھستی را وھم می پندارد .کسی کھ نیس

باب زن کافر ی درحکمت های

. زن کافر فقط زور را درک می کند . مکر زن معلول زور مرد است . زن بھ شوھرش کینھ نمی کند الا اینکھ مرد بھ وی پشت کند . زن ریاست طلب فقط در روسپی گری بھ مقصود می رسد ت ندارد .زن بد دھن زنانی ی ھر یک از طرفین باید خودش باشد .برای دوستی زناشوی . زن ریاکار ، عبوس است . زن کافر اگر عالم شود عقیم می شود . زن کافر ، محبت را چاپلوسی می فھمد . زن مؤمن فقط یک مرد می شناسد ت .صداقت زن کافر ، فحاشی اس . مردی کھ مرید حق باشد زنش خواه نا خواه مریدش می شود . زن کافر ھمواره خود را حیف شده می داند . زن کافر از کار خانھ داری احساس بدبختی می کند . دفتر تجارت زن کافر ، اطاق خواب است ی کند .زن کافر از مردی کھ او را دوست می دارد کینھ م .(آرایش چشم) مقر سلطنت زن کافر چشم اوست . زن کافر دشمن قسم خورده مرد خردمند است

منطقی است که ....

. کسی کھ نیازمند تر است کمتر ناز کند

41

وال کندکسی کھ نادانتر است بیشتر س .

کسی کھ عاقلتر است آرامتر باشد .

کسی کھ محبوبتر است مریدتر باشد .

. کسی کھ مؤمن تر است متواضع تر باشد

کسی کھ ثروتمندتر است قانع تر باشد .

. کسی کھ پیرتر است بخشنده تر باشد

ولی واقعیت عموما غیر از این است و لذا در جھانی غیر منطقی زندگی می کنیم .

رار معیشت ( رزق )( سخنان علی (ع) )دربارة ام

. اگر کسی را در اطاقی حبس کنند رزق او می رسد از ھمان راھی کھ مرگش می رسد دورانی فرا می رسد کھ ھیچ رزق حلالی یافت نمی شود و مؤمنان با یاد خدا سیر می شوند. پاک کنید تا دین شما پاک شود . دین شما پوست و گوشت و خون شماست پس رزق خود را د ز دنی�ا م�ی روازیانکارترین مردم کسی است کھ بدنش را برای امرار معیشت فرسوده می کند چنین کسی با حس�رت

و با گناھانش بھ آخرت وارد می شود .

42

س�ت و آن مؤمن�ان ا از ی . نوع اولجوید و دیگری آنکھ تو آنرا می جویرزق بر دو نوع است : یکی آنکھ تو را می نوع دومش از آن مشرکان .

. کاری کھ در آن عذاب است رزق حاصل از آن عذاب آورتر است . آسانگیری در کار ،رزق را آسان می سازد . رزق از قبل تقسیم شده است . آدمی با زجر کشیدن بر رزقش نمی افزاید گ�ر ادا م�ی رس�د و زق خ�انواده ب�ھ ع�ذاب نین�داز زی�را اگ�ر آنھ�ا م�ؤمن باش�ند رزقش�ان از ن�زد خ�ھرگز خود را ب�رای ر

مؤمن نباشند فقط برای گمراه کردنشان رنج کشیده ای .

دربارة نیت و باطن( از سخنان علی (ع) )

. ھیچ چیزی در دل نیست الا اینکھ بر رخسار آشکار است جۀ عملی عیبی دیدی بھ نیت اولیھ آن عمل رجوع کن . ھر گاه در نتی . عملی کھ بھ نیت رضای خدا نباشد بھ ناکامی می رسد . باطن خود را لطیف کنید تا خداوند دنیای شما را زیبا کند . اعمال شما اجر نیات شما ھستند اعمالتان . ظواھرھ خداوند نظر بھ قلوب شما دارد نھ ب . ریا ، صورت را زشت می کند . اگر در کار جھان و جھانیان عیبی دیدید از غفلت شماست پس توبھ کنید

حکمت جاوید ( یعنی ...)

. بر حق بودن یعنی فھم و تصدیق آنچھ کھ ھست و رخ می دھد . خوب بودن یعنی خوب بودن را دوست داشتن . صدق یعنی تصدیق واقعیت زندگی خویشتن . عصمت یعنی غیر خدا یا دوستان خدا را بھ دل راه ندادن کفر یعنی انکار و لعن وضعیت وجودی خود . . فسق یعنی عھد خود را زیر پا نھادن

43

. زنا یعنی ھمخوابگی با کسی کھ با او عھدی جاودانھ نداری . ربا یعنی خواستن زیاده از ھر آنچھ کھ داری . تقوا یعنی ترسیدن از خود . صبر یعنی نشستن در خویشتن . دین یعنی راه رسیدن از تن خویش تا ذات خویش . اخلاق یعنی راه و روش خدا شدن . محبت یعنی بی ھیچ نیازی دوست داشتن ی شدن ھمچون خدا . عنی نامرئمردن ی

دربارة بازي و شوخی( از سخنان امام علی ع )

. دروغگوترین مردم بازیگرترین مردم ھستند . ھر جنگی اولش بازی بوده است . ھر چیزی را بذری است و بذر عداوت ، شوخی است ده است .ھر کھ بازیش زیاد است حماقت را بر خود پسندی . مزاح ، کینھ را در پی دارد . مؤمن بازی نمی کند . بھترین تفریح کار است . ھر کھ عقلش کم باشد شوخی اش بسیار است . در ھر شوخی پاره ای از عقل از دست می رود . غفلت از عیاشی است . خوشگذرانی ھا ، دامھایند . از بازی و شوخی بپرھیزید کھ برای این کار آفریده نشده اید

حکمت جاوید ( انسان لایق )

. انسانی لایق عزت است کھ برای دیگران ھم بخواھد . انسانی لایق ایمان است کھ برای دیگران ھم بخواھد انسانی لایق معرفت است کھ برای دیگران ھم بخواھد . . انسانی لایق محبت است کھ برای دیگران ھم بخواھد . انسانی لایق سلامت است کھ برای دیگران ھم بخواھد

44

. انسانی لایق زندگی است کھ برای دیگران ھم بخواھد . انسانی لایق جاودانگی است کھ برای دیگران ھم بخواھد ست کھ برای دیگران ھم بخواھد . انسانی لایق انسانیت ا

آنکھ چنین نیست مجسمۀ شیطان است انسان نیست بلکھ شیطانی در صورت بشر . ش�ر باست ک�ھ ذات ترین دیگران ھم خددیگران بھ حق خود می رسد و دیگر این ھمان انسان کافر و بخیل است . انسان فقط در

است .

چه نباید کرد ؟

د امکان از تکنولوژی و فرآورده ھایش پرھیز نمود . بایستی تا ح . بایستی تا حد امکان از جھان دانش و صنعت پزشکی فاصلھ گرفت . بایستی رسانھ ھا را باور نکرد و تبعیت ننمود . بایستی تا حد امکان از بانک و بیمھ دوری نمود رد . بایستی از ریاکاری در دین توبھ ک . بایستی از فاسقان برید و با پاکان دوستی نمود . بایستی قناعت و ساده زیستی پیشھ کرد . بایستی تلویزیون را چشم شیطان دانست و کورش کرد . بایستی چشم و گوش را بر وعده ھای دانش و فن و تمدن بست ی و خود درمانی را جستجو نمود . و خود کفایاه و روشھای خود شناسی بایستی ر . بایستی عقل خویش را باور کرد و بارور نمود . بایستی از خداوند جز ایمان و معرفت نخواست . بایستی با مؤمنان بیعت نمود و در انتظار ظھور ناجی ماند کرامت بر حذر بود . بایستی شدیدا از دین فروشان و تاجران معجزه و . بایستی شدیدا از داروھای مسکن اعصاب و روان دوری نمود . بایستی از سھ شیطان مشھور بھ عشق و آزادی و برابری پرھیز کرد د . طبیعی روی نمو بایستی ھر چھ بیشتر از صنعت و فرآورده ھای صنعتی دوری کرد و بھ طبیعت و فرآورده ھای

45

حکمت جاوید ( تعلیم و تربیت )

. تقلید ، دزدی اعمال دیگران است . تعلیم اجباری مولد جباریت است . شعار،شعور دزدی است . علم بی ایمان، فساد را توجیھ می کند انفاق می شود .رسد و بلکھ فروش نمیھ علم حقیقی ھرگز ب . ھیچکس خودش را تربیت نکرده است کسی کھ ربی نداشتھ باشد نمی تواند مربی باشد . میزانی کھ اطاعت می کنی اطاعت می شویھ ب . . اطاعت کھ از محبت نباشد موجب عداوت است علمی کھ بھ خودشناسی نرسد بھ خود فروشی می رسد . آنکھ خود را بی نیاز از مربی می داند تربیت نمی داند . . تربیت شدن با محبت شدن است . ھیچکس فرزندش را تربیت نمی کند . مرد را مرادی تربیت می کند و زن را شوھرش . زن با تربیت مرید شوھر است است . تربیت نمودن نظر بر ذات کردن . غایت تربیت دوست داشتن منکر خویش است

خوشبختی یعنی چه ؟

تجرب�ھ ل بش�ریت ب�ھک�ھمھ ما می دانیم کھ خوشبختی مطلقا ربطی بھ شرایط و امکانات بیرون�ی زن�دگی م�ا ن�دارد و ای�ن ام�ر را ی ی�د ول�ی ان�دکآختی م�ا م�ی ش�ود ف�راھم م�ی درک کرده است . چھ بسا امکانات بیرونی مد نظرمان کھ می پنداریم باع�ث خوش�ب

ااده ای�م . چ�ردھد و بلکھ با حیرت می بینیم کھ ھمان احساس خوشبختی س�ابق را ھ�م از دس�ت د ما نمیھ احساس خوشبختی ب ر سراس�ر جھ�ان، بدبخت شده ایم . ای�ن ی�ک قاع�ده بش�ری د ؟ یعنی در جریان تلاش برای فراھم کردن اسباب خوشبختی خود

است .خوشبختی یک احساس است و لذا مطلقا ب�ھ زب�ان منطق�ی و فن�ی و م�ادی قاب�ل توص�یف و نم�ایش نیس�ت . خوش�بختی احس�اس

م�ی ھس�تیم ک�ھ معل�وم ھرحال آن کس خود خ�ود م�اھ رضایت چیزی در اعماق ماست کھ نمی دانیم آن چیز چیست یا کیست . بست و ما را سرزنش و لعن و نفی می خود خود ما از خود ما راضی نیجا شود کھ راضی نیست . از کی ؟ از خود ما . در این

46

کند . این ھمان وجدان یا خدای ماست . پس بایستی او را در خود بشناسیم کھ کیست و چھ م�ی خواھ�د ت�ا راض�ی اش کن�یم از جودم�ان تب�دیل ب�ھ جھ�نم م�ی خودمان . و می دانیم کھ بھ ھیچ وجھ ھم نمی توانیم او را فریب دھیم بلک�ھ فق�ط در جن�گ ب�ا او و

شود و این ھمان بدبختی است . خوشبختی یعنی از خود راضی بودن . ولی اکثر ما راه و روش این راض�ی ک�ردن خودم�ان را آم�وزش دھن�د و آن دی�ن م�اھ ن�ام پی�امبران خ�دا آم�ده ان�د ت�ا ای�ن راه و روش را ب�ھ در اعماق دلمان نم�ی دان�یم . ول�ی کس�انی ب�

تقوی و از خود گذشتن است . خ�ود خ�ود م�ا وقت�ی از م�ا راض�ی م�ی ش�ود ک�ھ از خ�ود بگ�ذریم . آنگ�اه او از م�ا خداست کھ راهمیزانی کھ در صدد خوشبخت ک�ردن خ�ود ھس�تیم او از م�ا راض�ی نیس�ت و ل�ذا احس�اس ب�دبختی م�ی ھ راضی می شود . یعنی ب

ش است . ولی اکثر ما آن کانون خوشبختی و رض�ایت کنیم . پس تنھا راه خوشبخت شدن دست کشیدن از خوشبخت کردن خویاز خود را در بی�رون از خ�ود جس�تجو م�ی کن�یم یعن�ی در نگ�اه و ح�رف دیگ�ران . م�ا م�ی خ�واھیم ک�ھ دیگ�ران م�ا را خوش�بخت

میزان بدبختی دیگران است ک�ھ خ�ود را خوش�بخت م�یھ بدانند و ھر کسی ھم توقع را از دیگری دارد و در عین حال ھر کس بتی بس�یار کوت�اه آنھ�م از زب�ان یابد. و بدینگونھ است کھ ھرگز از این نگاه ھیچکس خوش�بختی را نخواھ�د یاف�ت الا ب�رای لحظ�ا

ی و چاپلوس��ی دیگ��ران . چ��ون ھ��ر کس��ی در ب��دبختی دیگ��ران احس��اس خوش��بختی را م��ی جوی��د ل��ذا ھ��یچکس حاض��ر نیس��ت ری��ایتفاقا اگر ھم دیگری را خوشبخت می یابد سعی می کند خلاف این امر را ب�ھ خوشبختی دیگران را بخواھد و بھ زبان آورد . و ا

واس��طھ دیگ��ران ھم��ان ب��رزخ اس��ت ک��ھ گ��اه در ج��دال ب��رای اثب��ات خوش��بختی خ��ود و ھ او بازگوی��د . پ��س احس��اس خوش��بختی ب�� . بدبختی دیگران چھ دوزخھا بھ پا می گردد

ز م��ا ات�ا دیگ�ران ک�ھ ان�دکی عاقلان�ھ ت�ر م�ی نمای�د و آن اینک�ھ بخ�واھیم نگ�اه و اندیش�ھ دیگ�ری در ب�اب خوش�بختی وج�ود داردم�ا ی کن�یم ت�ا ازکل�ی دس�ت از خ�ود م�ی کش�یم و ایث�ار پیش�ھ م�ھ راضی باشند . بدینگونھ کمر خدمت ب�ھ دیگ�ران م�ی بن�دیم و ب�

ف�س ھ�ت ارض�ای نب�ھ دیگ�ران ج راضی شوند و گاه در این جھت بھ خود فروشی می پردازیم تا ما را بپرستند . خ�دمت و ایث�اری لا ب��رای م��دتاخ�ویش . و م��ا م�ی خ��واھیم ای�ن رض��ایت را از جان��ب دیگ�ران بی��ابیم و بش�نویم ول��ی ھرگ��ز چن�ین نخواھ��د ش�د ود و احس��اس خ��بس��یار کوت��اه آنھ��م از روی ری��ا . از ای��ن منظ��ر ھ��م ب��ھ ھم��ان نتیج��ۀ اول م��ی رس��یم ک��ھ ھرگ��ز ب��ھ قص��د ارض��ای

.س�تیده ش�دن ھ نی�ت پرھ این احساس رسید چھ از طریق خود پرستی و چھ از طریق از خود گذشتگی ب�خوشبختی نمی توان ب ی اس�تدیش�ۀ خوش�بختی اینکھ ارادۀ بھ خوشبخت شدن منشأ بدبختی بشر است . در واقع بدبختی ھمان اراده و اننتیجۀ نھای

.

آنکه ایمان ندارد...

. آرامش ندارد رد . ادب ندا . عزت نفس ندارد . اتکاء بھ نفس ندارد . وفا ندارد . جدیت ندارد . محبت ندارد . دوست ندارد

47

. اعتماد ندارد . عقل ندارد . نظافت ندارد . باوری ندارد . ھوش ندارد . سیری ندارد ختیار ندارد .ا . حیاء ندارد . صداقت ندارد

زیرا ھمھ صفات نیک آدمی حاصل بی نیازی اوست و ایمان عرصھ بی نیازی است .

حکمت جاوید ( فلسفه شکست )

. ھر شکستی فقط یک معنا دارد و آن امر بھ خروج از وضعیت موجود است ن خویش است و اینست راز شکست در عشق . آدمی غریزتا دوستدار دشم . شکست ، ایده ای است کھ با آن می جنگیم تا رخ ندھد ولی رخ می دھد . کسی کھ ھمواره برای شکست خوردن آماده است شکست نمی خورد نبرد با قوانین طبیعت . شکست یعنی شکست خوردن در ک و تصدیق نشود .شکست ابدی آنست کھ در . شکستی جز شکست اراده انسان در مقابل اراده خدا نیست کس�ت را شکس�ت شکسی کھ بھ استقبال شکست خود می رود و در آن مشارکت می کند و از آن سبقت م�ی جوی�د

می دھد . . شکست انسان در جھان راز تنھا شدن اوست ھراسد بلکھ از تنھا شدن می ھراسد .آدمی از شکست نمی ی را بپذیرد ھرگز شکست نمی خورد . کسی کھ تنھای نیست . » من « شکستی جز شکست . آنکھ در بیرون پیروز می شود در درون شکست می خورد

48

حکمت جاوید ( دجالیها )

ھر حقیقتی دجالی دارد و : ن ، لاابالیگری است . دجال عرفا . دجال علم ، دانشگاه است . دجال عدل ، دموکراسی است ی است .دجال صدق ، بی حیای . دجال ارادت ، تقلید است . دجال حکمت ، پزشکی است . دجال ذکر ،ورد است . دجال عشق ، ایثار است ان ، بیمھ است .دجال ایم . دجآل حجاب ، شیکی است . دجال آخرالزمان ، تکنولوژی است . دجال اختیار ، آزادی است . دجال عصمت ، فمینیزم است . دجال توحید ، خدای خیالی است . دجال واقعیت ، آرزو است

حکمت جاوید ( حیرت )

ز آدمی کھ خود را باور ندارد و متحیر است از اینکھ چرا کسی باورش نداردحیرتا ا . ند . کحیرتا از آدمی کھ بخود رحم نمی کند و متحیر است از اینکھ چرا کسی بھ او رحم نمی د . دار حیرتا از آدمی کھ خود را دوست نمی دارد و متحیر است از اینکھ چرا کسی دوستش نمی ند . کحیرتا از آدمی کھ خود را نمی فھمد و متحیر است از اینکھ چرا کسی او را فھم نمی حیرتا از آدمی کھ با خود صادق نیست و متحیر است از اینکھ چرا کسی با او صادق نیست . دسی حرمتش نمی نھحیرتا از آدمی کھ بخود حرمت نمی نھد و متحیر است از اینکھ چرا ک . ھمھ دروغ می گوید و ھمھ را دعوت بھ صدق می کند . ھ حیرتا از آدمی کھ ب . حیرتا از آدمی کھ بھ دوست خود دشمنی می کند و با دشمنانش دوستی می کند . حیرتا از آدمی کھ بھ فردا شکی ندارد ولی بھ زندگی بعد از مرگ شک دارد

49

. حیرتا از آدمی کھ خدای نادیده را می شناسد ولی خودش را نمی شناسد . حیرتا از آدمی کھ از ریا کردن خستھ نمی شود و لحظھ ای نمی خواھد خودش باشد

حکمت جاوید (خداشناسی )

یستی .ی و نیستی نھست خداوند ،ھستی موجودات است و نیستی آنھا : ھستی نیستی و نیستی ھستی ، ھستی . خداوند تنھا موجودی است کھ ھمھ او را می شناسند . خداوند آنگاه شدیدتر حضور دارد کھ ما در خود حضور داریم خدا را می یابیم .ھرگاه کھ بخود می آییم ی است .آی –خداوند ھمان خود یم . یم ما مراقب او ھستاقب ماست ولی آنگاه کھ بخود می آیمرآنگاه کھ بیخود ھستیم خداوند . آنگاه کھ کاری را برای خدا انجام می دھیم او مشغول انجام کاری ویژه برای ماست ی اوست .کسی خدای خود می نامد ھمان تنھای آنچھ را کھ ھر . خداوند بر جمعیت است ولی در فردیت خدا را ببیند نگاھش بر او مات می شود یعنی می میرد . ھر کھ . خدا بھ سراغ ھر کھ برود ھمھ از او می گریزند . ھر کھ بھ سراغ خدا برود ھمھ مردمان او را محاصره می کنند . خداوند عدم ماست و ما وجود او ھستیم و بدینگونھ خلیفھ یکدیگریم احد فقط در یک نفر است و آن ھم امام اوست .خداوند در آن و

حکمت جاوید (دوستی )

دست نزدیکترین دوست تو نوشتھ می شود .ھ سرنوشت تو ھمواره ب . دوست تو دشمن ارادۀ نفسانی توست ی اتخاذ نمی شود . ھیچ اقدام سرنوشت سازی بھ تنھای . امام تو نزدیکترین دوست توست . از دوستی دور نمی شوی مگر اینکھ بھ دشمنی نزدیک می شوی . فامیل ھرگز دوست نخواھند بود ھرگز تو را نمی ستاید . دوست تو . کسی کھ دوست صدیقی ندارد جز خود فروشی ھنری ندارد وفای بھ دوست وفای بھ خداست و خیانت بھ دوست خیانت بھ خداست .

50

. دوست ، عزت نفس تو را می خواھد نھ لذت نفس تو را . دوست تو کسی است کھ تو را بی نیاز می سازد . کسی کھ بھ دوست صدیقی خیانت می کند خود را مجانا در اختیار دشمن می نھد . کسی کھ دوست صدیقی ندارد دعایش اجابت نمی شود کسی است کھ زشتی ھایت را در نھان بر تو آشکار می کند . دوست تو . در قبال دوست ، تو ھمواره دشمن خودی . دوست تو کسی است کھ ھرگز با تو معاملھ نمی کند . کسی کھ دوست را می فروشد خود را پیش تر فروختھ است فای بھ دوست است . آنچھ کھ در قیامت محاسبھ می شود وفا و یا ج

حکمت جاوید (زن)

. زن با محبت می آید و با تازیانھ می ماند . زنی کھ عاشق باشد عصمت را درک می کند و لاغیر ی است و یا خرافی . زنی کھ عاشق نباشد دینش یا ریای . مقام عشق برای زن محصول اطاعتش از عاشق خویش است . زنی کھ ھمسرنوشت ھمسر خود نباشد مادر فرزندان خود ھم نیست . زنی کھ عاشق نباشد عقلش ھمان مکر اوست ر مردان عشوه می کند . ی کھ برای شوھرش ناز کند برای سایزن ی از شوھر است . دار را بھ زنا می کشاند انتقامجویآنچھ کھ زن شوھر ی کھ عصمت داشتھ باشد ھمواره نگران آن است . زن . زنی کھ شوھرش را تھدید بھ خیانت کند حتما خیانت می کند . اشتغال بیرونی زن ھرگز انگیزۀ اقتصادی ندارد ی می یابد . ین جنسی قدرت پذیرش ولایت زناشویواسطھ تمکھ زن فقط ب حجاب ، اطاعت و قناعت . دین زن سھ رکن دارد : . برابری زن و مرد از منظر زنان چیزی جز آزادی جنسی نیست عنوان حربھ ای بر علیھ مرد .ھ زن ھرگز علاقھ ای بھ علم ندارد الا ب ی ندارد . از تنھایی نمی ھراسد از زنا ابای زنی کھ ست یا امکان فسقطلاق گرفتن زن یا برای حفظ عصمت ا . . زنی کھ حیا ندارد وفا ھم ندارد . ازدواج زن کافر پشتوانھ فسق اوست ین تنھ است . زن ، معلول استفادۀ ابزاری از پایزنای

51

. زن کافر زنی است کھ از زن بودن خود بیزار است می شود . یکھ از زنانیت خود بیزار است زنای زنی

حکمت جاوید( ترین ها )

پشت سر دلیرترین انسانھا راه می روند . ترسوترین آدمھا در . کافرترین آدمھا را در اطراف مؤمن ترین انسانھا می یابیم شقی ترین آدمھا در خانھ مھربانترین انسانھا زیست می کنند . ردمندترین انسانھامی یابیم . ابلھ ترین آدمھا را مرید خ . ناپاکترین آدمھا محبوب پاکترین انسانھا می شوند . ریاکارترین آدمھا دم از دوستی با صادقترین انسانھا می زنند . بدترین آدمھا در رابطھ با خوبترین انسانھا پدید می آیند

ستند . خوبان برای نجات بدان آمده اند . و لذا خوبان ھمواره تنھا و بد نام ھ نتیجھ :

حکمت جاوید ( عشق)

ق ک�ھ از دل ح�عشق عبارت است از نزول آسمان بر زمین ، تجلی ماورای طبیع�ت در طبیع�ت و ن�ور لط�ف پروردگ�ار و ھ�دایت وق منت عشما بر عاشق وجود معشوق را مخاطب قرار می دھد . پس وای بر عاشقی کھ خودش را مالک این عشق بداند و لذ

ص�د س�لطھ ب�ر قواس�طھ آن ھ ارد و ھزاران دریغ بر معشوق ک�ھ ای�ن عش�ق را انک�ار نم�وده و ی�ا ب�نھد و عشق را بھ تجارت گز وم�ر و ھ�دایت اعاشق را داشتھ باشد و از اطاعت عاشق سرپیچی نماید . معشوقی کھ از اطاعت امر عاشقش سرپیچی کند از

موده است . نخودش روا داشتھ و بھ جنت زمین پشت ھ ه است و بزرگترین ظلم ممکن را بغایت لطف خداوند سرپیچی نمود

حکمت جاوید ( چه کسی عشق را نفرت می دارد ؟ )

. کسی کھ عھد و وفا را بندگی می داند . کسی کھ توجھ را تجسس می داند کسی کھ رحم را تحقیر می کند . تقاد خصوصی را اھانت می پندارد . کسی کھ ان کسی کھ از خود گذشتگی را مسخره می کند . کسی کھ ابراز محبت را سبکسری می خواند . کسی کھ اظھار نیاز را بدبختی می داند .

52

جای عذر خواھی ،خود را مسخره می کندھ کسی کھ ب . گی می فھمد . ندکسی کھ ادب و حیا را عقب ما . کسی کھ خویشتن داری را ریا می نامد کسی کھ علاقھ قلبی را در خود سرکوب می کند . . کسی کھ تجاوز گر را صاحب اقتدار می داند وحشت دارد . » دوستت دارم « کسی کھ از گفتن و شنیدن . کسی کھ خصم جاودانگی است کھ دشمن خداست . کسی کسی کھ صبر و عفو و گذشت را حقارت می داند . گی و صمیمیت را حماقت می خواند . کسی کھ ساد کسی کھ اعتماد را بلاھت می پندارد . واسطھ تبھکاریھایش نمی تواند حتی ذره ای خود را دوست بداردھ کسی کھ ب .

تنها دشمن قسم خوردة انسان انسانتنها دوست قسم خوردة و

ی کھ دوستش داری ؟ث می شود تا نتوانی بھ دیگری بگویآیا چھ امری باع

ی ؟شود تا نتوانی راست بگوی آیا چھ امری باعث می آیا چھ امری باعث می شود تا نتوانی از بابت خطایت عذر بخواھی ؟ ؟ زبان آوری و عقده کنی و دشمن عالم و آدم بشوی آیا چھ امری باعث می شود تا نتوانی نیازت را بر

آیا چھ امری باعث می شود تا از خطای خود نگذری تا خودت را تغییر دھی ؟ آیا چھ امری باعث می شود تا عمدا خودت را بفریبی و دیوانھ کنی ؟ ؟ آیا چھ امری باعث می شود کھ نتوانی حقایق را بپذیری ود کھ علیرغم عقلت عمل کنی ؟آیا چھ امری باعث می ش ...............................................................؟

................................................................؟ ! خودت دشمن قسم خورده ای نداری» من«جز

و نمی توانی با من خودت از منت بگذری ! . عرفانی (امام) از اینجاست نوشت ساز یک پیرارزش وجودی و سر

ش ج�ان خ�ودھ ب واو تنھا دوست قسم خوردۀ توست و تو تنھا دشمن قسم خوردۀ خویشتنی . و او دشمنت را از تو می ستاند می اندازد .

53

چند حکمت پسامدرن

د رئ�یس س�ی اس�ت ک�ھ بای�رئیس جمھور محصول رأی مردم نیس�ت بلک�ھ رأی م�ردم محص�ول رئ�یس جمھ�ور ش�دن ک . جمھور شود

عجب نیست کھ عشق بھ نفرت انجامد عجب است کھ نفرت بھ عشق می انجامد . نیازی کھ با ناز برآورده می شود بر نیاز می افزاید و متقابلا بر ناز . ی یعنی باور کردن متقابل دروغھای ھمدیگرتفاھم متقابل زناشوی . کھ عشقی نیست جدیت آغاز می شود، یعنی جنگ . آنجا ستلذا ناکامتر ا ھیچ چیزی ھمچون ناز تبدیل بھ کینھ نمی شود زیرا ھر کھ نیازش بیشتر است نازش بیشتر و . مدرنیزم وقتی کھ دیگر ھیچ ارزشی باقی نیست آدم لخت می شود : ! رای نیازکشیدن ب عشق بازاری یعنی ناز کردن و . می آفریند دموکراسی یعنی تبدیل شاه بھ رأی از طریق تبلیغاتی کھ از ھر رأی گیرنده یک شاه خیالی .

حکمت جاوید

دستش نمی آیدھ رسد ولی ب آنکھ دنیا را می طلبد بھ آن می . ھیچ چیزی بدست نمی آید ولی بھ دل می تواند آمد . اد رود بھ نزاد می رسدآنکھ از نژ . آنکھ حق معلم را ادا نمی کند آموزه ھایش بھ او پشت می کند . دست آورد دلش بھ اسارت دشمن در می آیدھ آنکھ دوست را می فروشد تا دل دشمن ب . تصدیق نکند با آن بھ جنگ می آید و ھلاک می شود آنکھ حقی را ببیند و . واسطھ آن پول دیوانھ می شودھ دست می آورد بھ ولی را با فروش معنویتی بآنکھ پ . کند بھ اسارت دشمنان محبت در می آید آنکھ از محبتی بر علیھ صاحب محبت استفاده می . آنکھ بھ معرفتش عمل نکند احمقی می شود . آنکھ دین را زینت کفر کند بھ خدمت کافران در می آید .

54

انسان کامل کیست؟ (حکمت جاوید)

. * کسی است کھ از پیروز شدن دل کنده و گذشتھ باشد و بلکھ پیروزی را در ھر شکستی درک نماید

. ی درآینده نداشتھ باشدو آرزوی* کسی است کھ ھیچ حسدی از گذشتھ . * کسی است کھ خداوند را در ھر واقعھ ای از زندگیش درک کرده باشد

. سی است کھ ھر آن بی نفرت از زندگی ،آماده و راضی بھ مرگ باشد*ک . * کسی است کھ بھ ھیچ کسی عقده و کینھ ای نداشتھ باشد

. * کسی است کھ جز دوست داشتن از راه دور، وظیفھ ای نداشتھ باشد . * کسی است کھ بودن محض را بی ھیچ فعالیتی و بی ھیچ ھمراھی، عاشق باشد

. ھ شقی ترین دشمنان مشھورش نیز از او نومید نباشند* کسی است کازی اشد و جانببویشتن خی کامل ، عاشق باشد و در بدنامی کامل عزیز فقر کامل بی نیاز باشد و در تنھای* کسی است کھ در

تنھا تفریح سالم او باشد . . * کسی است کھ از مرگ و زندگی و نیز از بود و نبود خود، برتر باشد

. ی است کھ خداوند را بخاطر ناکامیھای خود، دوست داشتھ باشد* کس . * کسی است کھ ھیچ اراده ای از خود سراغ نداشتھ باشد جز خدا

ھ یز حضور ھمد و ن* کسی است کھ در دل و جانش حضور ھمھ انبیاء و اولیاء و عرفا و صدیقین کل تاریخ بشر را درک کن یانش . انبیای بشر را از آغاز تاریخ تا پا

. *کسی است کھ سپر بلای خداوند در مقابل کفار است . * کسی است کھ ھمھ عالم و آدمیان را مسلمان کامل بیابد

. اثبات می کند * کسی کھ محالات را ادعا و

حکمت جاوید

. * کفری جز ترس نیست . * ترسی جز ھراس از نابودی نیست . * نابودی ھمان قلمرو حضور خداست

. یمانی جز درک ھستی در نیستی نمی باشد* ا . * شجاعت بارزترین نشان ایمان است

. * شجاعت یعنی بھ استقبال شکست و مرگ رفتن . * شکست قلمرو بی نیازی ذات است

55

. * ذات، سلطنت فناست . * فنا ھمان جاودانگی است

. * جاودانگی محصول ھمزیستی و ھم سرنوشتی با مردان خداست . نبود است رد خدا موجودی ورای بود و* م

. * بود، نبود است و نبود ھم بود است . * ترس محصول اندیشھ بود و نبود است

حکمت جاوید(ایمان)

ü داروی حسد،ایمان است . ü داروی احساس حقارت، ایمان است . ü داروی احساس پوچی، ایمان است . ü ن استداروی بولھوسی، ایما . ü داروی ایدز، ایمان است . ü داروی بیکاری، ایمان است . ü گی، ایمان استداروی ھرز . ü داروی بی نظافتی، ایمان است . ü داروی بی عاطفگی، ایمان است . ü داروی حماقت، ایمان است . ü داروی فقر، ایمان است . ü مان استداروی خلافکاری، ای . ü داروی بی ھویتی، ایمان است . ü داروی بدبختی، ایمان است . ü داروی بد شانسی، ایمان است . ü گی، ایمان استارداروی مک . ü داروی ورشکستگی، ایمان است . ü داروی اعتیاد، ایمان است . ü داروی زن ذلیلی، ایمان است . ü حجابی، ایمان است داروی بی . ü داروی تصادفات، ایمان است . ü داروی تورم و گرانی، ایمان است . ü داروی بزدلی، ایمان است .

56

ü روی پزشک زدگی، ایمان است دا. ü داروی وسواس، ایمان است . ü ی ، ایمان استداروی رسوای . ü داروی بی اعتقادی، ایمان است . ü داروی بی عشقی، ایمان است .

. و اما داروی بی ایمانی، دوستی و ھمنشینی و ھمدلی با یک عارف است

حکمت جاوید(دیا لکتیک)

ü جاھل نمی بیند خود را مگر انسان عاقل . ü کافر نمی بیند خود را مگر انسان مومن . ü عاشق نمی بیند خود را مگر انسان فاسق . ü شیطان پرست نمی بیند خود را مگر انسان خداپرست . ü ریا کار نمی بیند خود را مگر انسان صادق . ü ایثارگر نمی بیند خود را مگر انسان خودپرست . ü شجاع نمی بیند خود را مگر انسان بزدل . ü عادل نمی بیند خود را مگر انسان ظالم . ü نمی بیند خود را مگر انسان بدخوب . ü زنده نمی بیند خود را مگر انسان مرده . ü موجود نمی بیند خود را مگر انسان نابوده .

. : فقط خداست کھ ھمانگونھ ھست کھ ھست یک استثناء

حکمت جاوید (بدترین و بهترین)

ü م بھترین آنزن بد، بدترین جاندار روی زمین است و زن خوب ھ . ü بدترین چیزھا، روزی بھترین بوده است و بالعکس . ü عالیترین مکاتب در ضمن ظرف ظھور شرترین انسانھاست . ü عرفان قلمرو ظھور ابلیس ھم ھست . ü بدترین عذابھا کینھ نسبت بھ بھترین دوست است . ü ین انسان استسلامت و رفاه بزرگترین دشمن دل و د . ü خوبترین انسان آنست کھ از خوبی گذشتھ است .

57

ü خواھد آدم بدی خوانده شود بدترین انسان آنست کھ ھرگز نمی . ü صادقترین انسان آنست کھ فقط از خودش حرف می زند . ü کافرترین انسان آنست کھ می خواھد عارف شود . ü مھا،انقلابیون حرفھ ای ھستندخودنشناس ترین آد . ü مریض ترین آدمھا، پزشکان ھستند . ü بی عاطفھ ترین آدمھا،مبلغان عشق ھستند . ü بزدلترین آدمھا، مسلح ھستند . ü بی ظرفیت ترین آدمھا،ساکنان کاخھا ھستند . ü متکبرترین آدمھا، درویش و ھیپی می شوند . ü دم دوست ترین آدمھا، تنھا ھستندمر .

58

فصل سوم

فلسفه هرمنوتیک(اسرار واژه ها)

خودشناسی کلامی (مجموعه مقالات)

59

فھرست مطالب : ٦٣.....................مالیخولیای واژه ھا.................................................................. . 1 ٦٣..............تفسیر ھرمنوتیکی دلار.................................................................... . 2 ٦٤.............تفسیر ھرمنوتیکی زن ..................................................................... . 3 ٦٥..............................................................................علم ھرمنوتیک چیست .... . 4 ٦٦................................مشھور و معروف ....................................................... . 5 ٦٧.....................................راز ناز ............................................................... . 6 ٦٧.................راز دلتنگی ھا........................................................................... . 7 ٦٨................................فلسفھ تغییر............................................................... . 8 ٦٨................................فلسفھ اومانیزم ......................................................... . 9

٧٠................................فلسفھ جنایت ............................................................ .10 ٧٠...................................................................تجنن.................................... .11 ٧١.......................یک نکتھ ھرمنوتیکی درباره بسیج.......................................... .12 ٧١................................یک آسیب شناسی ھرمنوتیک....................................... .13 ٧٢...............................لمپینیزم شرعی ......................................................... .14 ٧٣................................روحانی کیست.......................................................... .15 ٧٤.............................................................حق دیکتاتوری............................ .16 ٧٤.....................فلسفھ ھو ......................................................................... .17 ٧٥................................راز مرده پرستی و ذات کفر........................................ .18 ٧٥..............فلسفھ قانون ............................................................................ .19 ٧٦.............فلسفھ رسالت ............................................................................ .20 ٧٦....................................................................فلسفھ خانواده .................... .21 ٧٧............ھرمنوتیک اراده.......................................................................... .22 ٧٧..................خودشناسی گناه .................................................................... .23 ٧٨............فلسفھ ضلالت............................................................................. .24 ٧٨..............آتش جھنم................................................................................ .25 ٧٩............................................................................فلسفھ آبرو................. .26 ٧٩...............................چھ باید کرد.............................................................. .27 ٨٠.................................فلسفھ نور............................................................. .28 ٨١................................فلسفھ قاشق........................................................... .29 ٨١...............................ینھ...........................................................انسان و آی .30 ٨٢...............................وجیھ واقعھ ................................................فلسفھ یا ت .31

60

٨٢...............................حکمت سوسک......................................................... .32 ٨٣................................شناخت شناسی چیست .............................................. .33 ٨٤.....................................روانکاوی مسئولیت ............................................ .34 ٨٤..................................انسان کامل در جھان مدرن ..................................... .35 ٨٥.............................................................................انسان کامل در قرآن ... .36 ٨٥...........ارادت و ضد ارادت ....................................................................... .37 ٨٦........................روانشناسی خواب ........................................................... .38 ٨٦............روانکاوی تفکر .......................................................................... .39 ٨٧....فلسفھ ، حکمت ، عرفان و تصوف........................................................... .40 ٨٧...................................................................فلسفھ عید قربان ................. .41 ٨٨............تأویل واژه صلوة......................................................................... .42 ٨٩....................واقعھ غدیر خم چھ بود ......................................................... .43 ٨٩.............کافر کیست .............................................................................. .44 ٩٠...................چگونھ انسان خرافی می شود .................................................. .45 ٩٠...........................................................توشھ آخرت چیست ...................... .46 ٩١...................................تعریف را تعریف کنید ........................................... .47 ٩٢............شھید کیست .............................................................................. .48 ٩٢.........فمینیزم : آخرالزمان زن ................................................................. .49 ٩٣.......صراط المستقیم کجاست .................................................................... .50 ٩٣......................................................ی......................................راز تنھای .51 ٩٤.........مستضعفین کیستند ........................................................................ .52 ٩٤......فلسفھ مشاع و اشراق...................................................................... .53 ٩٥..................................سفھ امراض و بدبختی ھا ...................................فل .54 ٩٦.................................دو نوع زندگی..................................................... .55 ٩٧......................................معنای حیا.................................................... .56 ٩٧................................میلاد کلمة الله مبارک............................................ .57 ٩٨..........فلسفھ بدن .............................................................................. .58 ٩٩.ت.........................................................................ھستی شناسی چیس .59 ٩٩...روشنفکر دینی کیست ...................................................................... .60 ١٠٠.......ستاری چیست.......................................................................... .61 ١٠٠..........عرفان درمانی یعنی چھ ........................................................... .62 ١٠١...آیا براستی شیعھ ھستیم................................................................... .63

61

١٠١.....................................دموکرات کیست............................................ .64 ١٠٢.......فلسفھ سجود ............................................................................. .65 ١٠٢........خلافت معانی ............................................................................ .66 ١٠٣...........................................................................فرق سالک و ھالک. .67 ١٠٣.................................فلسفھ قلم........................................................ .68 ١٠٤...................ی........................................................ایی و فھمایفرق دان .69 ١٠٥..................................عشق یعنی چھ ................................................. .70 ١٠٥..................................فلسفھ قیامت ................................................... .71 ١٠٦...............................................................خود و بیخودی..................... .72 ١٠٦...................................سر الحمد الله رب العالمین .................................. .73 ١٠٧...................................روانشناسی بھشت و جھنم .................................. .74 ١٠٧.................................فلسفھ شوخی و جدی ......................................... .75 ١٠٨.................................ازدواج سیاسی................................................. .76 ١٠٩.....................................تلخ ترین حقیقت............................................ .77 ١٠٩.................................ی...........................................چرا دروغ می گوی .78 ١١٠................................روانشناسی لقاء الله .......................................... .79 ١١٠.....................................................................گی مرضی بنام فلسفھ زد .80 ١١١................................فلسفھ عذاب .................................................... .81 ١١١................................روانشناسی سماع ............................................ .82 ١١٢................................روانکاوی اجتھاد ............................................. .83 ١١٣.....فلسفھ جبر و اختیار...................................................................... .84 ١١٣............................................فلسفھ صدا ......................................... .85 ١١٤....ھستی چیست............................................................................... .86 ١١٤....ی ....................................................................زناشویی مالیخولیای .87 ١١٥................................................................................پلید کیست ...... .88 ١١٥....فلسفھ خود تخدیری........................................................................ .89 ١١٦..................فلسفھ آسمان ................................................................ .90 ١١٦.......چرا اینقدر اشد ......................................................................... .91 ١١٧......فرق تحقیر و انتقاد ..................................................................... .92 ١١٧.......................................................راه نجات از زن ذلیلی................. .93 ١١٨.......معنای چھ ............................................................................... .94 ١١٩.حکمت جاوید چیست ........................................................................ .95

62

١١٩.....تأویل واژه ھا .................................................................... فلسفھ .96 ١٢٠.روانشناسی ھویت زنانھ ................................................................... .97 ١٢٠........................فلسفھ طنز.............................................................. .98 ١٢١.......حق بدی ................................................................................. .99 ١٢١.....فلسفھ توپ بازی.........................................................................١٠٠ ١٢٢.....................................................................فلسفھ عقل................١٠٠ ١٢٣.........فلسفھ نقد .............................................................................١٠١ ١٢٣................ی .................................................................فلسفھ زیبای١٠٢ ١٢٤...فرھنگ چیست ............................................................................١٠٣ ١٢٤........فلسفھ الله اکبر........................................................................١٠٤ ١٢٥...........................................................ابلیس شناسی......................١٠٥ ١٢٥.....فلسفھ صندلی............................................................................١٠٦ ١٢٦.معمای شجره ممنوعھ ....................................................................١٠٧ ١٢٦.......فلسفھ خانھ ............................................................................١٠٨ ١٢٨........لذت ذلت ...............................................................................١٠٩ ١٢٨.....................................ھجی کردن الفبای فرھنگ.............................١١٠ ١٢٩................................فلسفھ دعا و ادعا ............................................١١١ ١٢٩................................گاھی ................................................آ –.خود ١١٢ ١٣٠...............................تن ............................................. ی تن بھ.آشنای١١٣ ١٣٠..................................چگونھ انسان منافق می شود ...........................١١٤ ١٣١................................ستاری چیست .................................................١١٥ ١٣١.......................فلسفھ دست بوسی.....................................................١١٦

63

مالیخولیاي واژه ها »سر واژه«

نس�ان در ناک�امی ا ر س�این ھمان ی کھ بھ لفظ می آید در غایت تحقق بھ ناگاه واژگونھ از آب در می آید ؟چرا ھر صفت و ادعای

اقعی�ت اینس�ت . و این سرالاسرار عالم وج�ود انس�ان در جھ�ان اس�ت . جھان است و راز ھر شکستی و ھر جنونی و ھر حیرتی .راستی واژه اند یعنی وارونھ اندھ کھ واژه ھا ب

و ھم بھ معن�ای کلمھ استھم بھ معنای » واژه « . ی است کھ قدیمترین زبان بشر استتاییک لغت پھلوی اوس» واژه « لفظ ».دھا در نزد عارفان واژگونھ می شونواژه « علی (ع) می فرماید: . وارونگی ، شومی و مالیخولیاست

ص�لی ن ام�ر عل�ت ا. ای ی بر خلاف آنچھ کھ در نزد عامھ مردم تداعی می شود حضور دارددر حقیقت در ذات ھر واژه ای معنای س�تاعی�ان » واژه «. این سر واژه ھا است کھ در واژۀ کھ در قرآن نیز مذکور است گمراھی جماعت اھل کتاب (سواد ) است

.. و فقط عارفان بر اسرار واژه ھا آگاھند و این منشأ علم تأویل استھ�ل کت�اب ان�د و جماع�ت سواد کھ با الفاظ و واژه ھا کمتر کار دارند بھ ھدایت نزدیکت�ر درست بھ ھمین دلیل مردمان امی و بی

.ل آیندنای لمرو معرفت بھ عرفان واژه ھابیشترین جدال و انکار را نسبت بھ حقیقت دارا ھستند الا اینکھ در ق .این سر بھ بیان فلسفی ھمان دیالکتیک ذات واژه ھاست

تفسیر هرمنوتیکی دلار

Dollar متشکل از Doll+ar می باشد . Doll اره اس�ت ب�دک دخترک زیبای احم�ق و در زبان انگلیسی بھ معنای عروسک و

عن�ای عروس�ک مھم این اسم را تبدیل بھ ص�فت میکن�د پ�س دلار ب�ھ لح�اظ لغ�ت ب�ھ ar ابلھ . پسوند یک عروسک فاحشھ و . فاحشھ ای دلربا شونده است . برای درک بھتر این مفھوم بھ فرھنگ اکسفورد رجوع کنید شونده و

ی جھ�ان س�لطھ فرھن�گ جھ�انی در ی�ک کلم�ھ ، جھ�ان اقت�دار دلار اس�ت یعن� ن ک�ل سیاس�ت وامروزه کل جھان اقتصاد ب�ھ تب�ع آ ق�ول ھ ینک�ھ ب�و ا بھ معنای قداست دلار استاین می نامند و» مسیح سبز«آمریکا دلار را فاحشھ ای عروسکی می باشد . در

ز جوام�ع بش�ری ا حاکمی�ت آن براف�راد و رب کافران است . ولی دلار یک پ�ول معم�ولی نیس�ت و پیشوا و علی(ع) ، پول امام و . روسپی صفت پدید می آورد مق ودلقک و اح جوامع یک عروسک ملوس و انسانھا و

بت اس�ت ک�ھ و» مد«این تجسم کل مدرنیزم بھ معنای جھان اصالت دلار بھ لحاظ لغت یعنی عروسکباز یا عروسکشده است وس��پی ص��فت اس��ت . درس��ت ب��ھ ھم��ین دلی��ل جھ��ان پرس��تش ص��ورتھای رو ابل��ھ و مل��وس و جھ��ان پرس��تش ص��ورتھای بی��روح و

حذف روسپی صفت است . درست بھ ھمین دلیل جھان دلار جھان سلطھ روسپی گری نیز می باشد و ابلھ و ملوس و بیروح و

64

وج�ود عن�وان رک�ن اساس�ی تج�ارت ب�دون ھ این روسپی گری مترادف با نابودی ای�ن جھ�ان اس�ت . ھم�انطور ک�ھ م�ثلا تبلیغ�ات ب�این فق�ط زن�ان نیس�تند ک�ھ دلار ش�ده ان�د بلک�ھ م�ردان نی�ز در ح�ال دلاری�زه زنان روسپی یعنی زنان دلار شده ، ممکن نیست . و

. شدن (عروسک شدن)می باشند ،این ھمان جھان دلاریزه شده است ست وافاحشھ مسخره و -خود ی ابلھ وزم قلمرو تبدیل انسان بھ عروسکھایعرصھ مدرنی

ھ�انی ک�ھ جانسانھای عروسکی . جھان دلاریزه شده ھمان جھان اصالت م�د اس�ت عروسکبازی ، عروسکھای انسانی و جھان . ی کھ بدون این ماسک وجودی ندارندنیستند ، جھان ماسکھا . انسانھای در آن انسانھا ھر یک مانکنی بیش

تفسیر هرمنوتیکی زن

: باعرض معذرت از زنانی�ز ناي تفس�یري م�ا نامھ�اي آن پدی�ده اس�ت ك�ھ یك�ي از روش�ھ واسطھ اسرار واژه ھا وھ علم تفسیر پدیده ھا بعلم ھرمنوتیك ،

. مي باشد كھ تحت الشعاع معارف اسلامي انجام مي شود ك�ھ اس�تعمالش .اس�ت » زدن«یك واژه پھلوي است كھ علاوه بر معناي رایج امروزه (انسان مادینھ) مص�در ام�ر فع�ل » زن »گنجین�ھ ای�ن عن�وان آخ�رینھ نی�ز در ش�اھنامھ فردوس�ي ب� فرھن�گ ای�ران باس�تان و ي ومي باش�د . زن در زب�ان اوس�تای» نبز«

غی�ر قاب�ل ودر ھمھ جا اسوه خیانت تلقي شده رنج است و درد و شومي و بدبختي و فرھنگ منقرض شده ، مظھر نحوست و . اعتماد است

ل�ذا وت اس�ت وعدا اندوه و درد و بدبختي و بھ معناي لعنت و Wo ویند كھ پیشوندگ Woman امادر زبان انگلیسي زن را و . یعني ضد مردWoman لذا شومي مرد است و اندوه و بدبختي مرد و این واژه بھ معناي دشمن مرد و

م�ال و اجرت و و »فرع«ده كھ بھ معناي مرد) آم Maleبر( Fe گویند كھ باز پیشوند Fe- male اما در زبان لاتین زن را وم�ال « ھ معن�اي ب� Female پولي دارد كھ بر لفظ مرد اضافھ شده است . پ�س تجاري و یك معناي كاملا مادي و كرایھ است و

. است» مرد ابس�تگي اس�ت و ع�ادت و عش�ق و علاق�ھ و بھ معناي ان�س و» نس«گویند كھ از مصدر » نساء « اما در زبان عربي زن را و

ودا نم�ي كن�د علاق�ھ پی� (رجل) را مخاطب مي سازد ھمانطور كھ مرد بھ ھیچ موجودي ھمچون زن ، بستگي و كھ در واقع مردواس�طھ ھ ي ب�ھ�ر م�رد این علاقھ ھمان علاقھ بھ نفس كافر خویش در معناي قرآني مي باش�د یعن�ي عش�ق ب�ھ كف�ر خویش�تن . و

نق�ص و اكي وناپ� میان�ھ ع�الم ، زن مظھ�ر ش�یطنت و ب وزن كافري بھ دوزخ مي رود . در ھمھ مذاھب باستان از شرق تا غر . جفاست پلیدي و

گ��ي وج��ن ب�ودن اس��ت ك�ھ دال ب��ر ب�ي اراد حام�ل گ��ي وھ�م م��ي گوین�د ك��ھ ب�ھ معن��اي ج�ن زد در فارس�ي دري ، زن را ژن ی�ا ج��ن ز وج�ودش خ�ارج ش�ود وج�ن ا مستمرا بایستي او را زد تا بخود آید و مكر اوست و نابخردي و دمدمي مزاجي و بوالھوسي و

65

عرفانھ�اي جھ�ان یك�ي از مح�وري ت�رین موض�وع تزكی�ھ نف�س و جني خود بردارد . در ھمھ مذاھب و ي ودست از اعمال نامریل�ذا رھبانی�ت یك�ي از ش�عبات ای�ن م�ذاھب ب�وده اس�ت ك�ھ كمال وجود مرد ھمانا پاكسازي از وسوسھ ھاي زن اس�ت و طھارت و

مرد در ح�ین ھمزیس�تي تزكیھ مرد دو صد چندان شاقھ تر شده است و در واقع كار دین داري و البتھ در قرآن كریم منع شده ونف��س خ��ود را مراقب��ھ نمای��د . ق��رآن نی��ز زن را دش��من ایم��ان م��رد مھرب��اني ب��ا زن بایس��تي ب��ا او در درون خ��ود جھ��اد ك��رده و و

. قرین ابلیس نامیده است و

علم هرمنوتیک چیست ؟

ھ اول�ین م�ي باش�د ك�ھ اس�م یون�اني حض�رت ادری�س اس�ت ك�»ھ�رمس«لاح یون�اني اس�ت ك�ھ ب�ر گرفت�ھ از ن�ام ھرمنوتیك یك اصطر محس�وب م�ي در واق�ع دوم�ین پی�امب قب�ل از ظھ�ور ن�وح (ع) م�ي باش�د و معلم بش�ریت پ�س از حض�رت آدم و حكیم و پیامبر و

س را ق�ع بایس�تي ادری�در وا این منشأ ھر علم است و تعریف نمود . و واژه ھا را ابداع و معلم كلمات است و شود . او باني و . نھ ارسطو را معلم اول بشر دانست و

. آن حضرت مدرسھ ھم برگرفتھ از نام اوست درس و اسلامي حضرت ادریس باني نخستین مدرسھ است و در روایات دیني ول زرتش�ت عود نم�ود (مث�ص�ه ش�د ت�ا ب�الاخره ب�ھ آس�مان بارھا بھ قتل رسانیدند كھ باز بھ معجزه الھي زند را بسیار آزار دادند و

).ومسیحد ح�ور رس�الت خ�وم اس�اس و پس از ادریس ھزاران سال بعد ، نخستین فرد دیگري كھ این علم یعني علم كلمھ را آغاز نمود و

ي ب�رد نم�ي ك�ار م�ھ ھ بي را ككھ معناي حقیقي الفاظ و واژه ھای قرار داد سقراط حكیم بود كھ معتقد بود تنھا مشكل بشر اینست و س�طھ خودشناس�يواھ ره المع�ارف بلك�ھ ب�ی�ا دای� ش�كل لغ�ت نام�ھ وھ داند . سقراط شروع بھ تعریف واژه ھا نمود منتھي نھ ب

ف�اھیمي آموزان�د م ي ك�ھ او م�يھید تعلیمات خود ش�د زی�را واژه ھ�ایادراك باطني . این ھمان الفباي عرفان است . سقراط ھم ش» د . اژگونھ م�ي ش�ونواژه ھا در نزد اھل معرفت و«قول علي (ع) ھ بھ معاني رایج در میان مردم داشت بت بكاملا وارونھ نس م�ردم موكراس�ي واو را دش�من د فرھن�گ یون�ان ب�ھ قت�ل رس�انیدند و مخرب تمدن و عنوان یك انقلابي منحط وھ لذا سقراط را ب

لم�ھ كیت معن�اي ھ�ر ازل است كھ بھ معناي دستیابي بھ اولیت و» یلتأو«مي دانستند . در فرھنگ اسلامي ھرمنوتیك ھمان علم . اي است یعني ھمان معناي حقیقي ھر كلمھ در نزد خدا

وان ن عل�م تح�ت عن�بی�روح از آ صورتي جامد و این علم را در جھان اسلام امامان ما بدعت نھادند كھ متأسفانھ فراموش شد و . ندرا تكفیر مي ك است و این علم» تأویل«اتفاقا یكي از دشمنان علم نمي آید و باقي ماند كھ بھ ھیچ كاري» علم كلام«

یم و بھ�ره م�ي ج�وی این نشریھ از ای�ن عل�مما در آثار خود و از جملھ در این علم شعبھ اي اساسي از علم معرفت نفس است و . اصولش را تدوین مي كنیم نیز راه آنرا مي آموزانیم و

66

وفمشهور و معر

ل�ی مش�ھور معروف بودن از صیغھ مفعول بودن بھ معنای مظھر عرف و معرفت بودن است و معرفی شدن بھ معرفت است . وی آورن�د ھ�م جم�ع م� ی و جمعیت اس�ت و ع�ده کثی�ری را گ�ردبھ معنای شھری شدن و مظھر گردھمای» شھر « بودن از مصدر

مدار وجود خودشان . بره عرف�ت خل�ق ش�دمشناختھ شدن و دیده شدن و مشھور یا معروف گشتن است چ�را ک�ھ آدم�ی ب�ھ قص�د آدمی ذاتا دارای ارادۀ بھ

اختھ ش��دن اس��ت و می��ل دارد ت��ا خ��ود را بشناس��د و ای��ن ش��ناختھ ش��دن ھم��واره در ن��زد دیگ��ران ممک��ن م��ی ش��ود . می��ل ب��ھ ش��ن ل ب�ھ ش�ناختھرا م�ی شناس�د بیش�تر می� برخاستھ از میل بھ شناختن است و ھ�ر چ�ھ ک�ھ انس�ان بیش�تر م�ی فھم�د و خ�ود و جھ�ان

شدن دارد و این ھم میل بھ اشاعھ شناخت خویش است و مظھر این امر عرفا می باشند . ن ن اس�ت . و ای�معنای دیده شدن و بر سر زبانھا آمدن و مردمان را بر محور وجود خ�ود جم�ع نم�ودھ ولی مشھور شدن فقط ب

ھر ای�ن طب�ع اجتم�اعی بش�ر اس�ت و ام�ری س�طحی و ص�وری م�ی باش�د و از مظ�ایک پدیدۀ شھری و مدنی است و برخاستھ از امر بازیگران ھستند و شعبده بازان و ورزش کاران و امثالھم .

دن�د ت�ی پدی�د آورآدمی ممکن است ھم معروف باشد و ھم مشھور . مث�ل انیش�تن و مث�ل برخ�ی از پی�امبران ک�ھ در حی�ات خ�ود ام . نیستند ولی عارفان و امامان و حکیمان در جرگھ معروفیت قرار دارند ولی مشھور مثل موسی ( ع) و محمد (ص) .

یت و معروفی�تخودی خود ھمواره قلمرو فساد نیز ھست این امر دربارۀ زنان دو صد چندان شدیدتر است . مشھورھ شھرت بواس��طھ ش��ناخت ھ ھ ش��دن ب��دو ن��وع ش��ناختھ ش��دن اس��ت : ش��ناخت س��طحی و محس��وس و ش��ناخت ب��اطنی و عرف��انی . ش��ناخت

ی ش�ود و واس�طھ معرف�ت مع�روف م�ھ بزرگترین نعمت در جھان است و رمز جاودانگیس�ت . و ع�ارف تنھ�ا انس�انی اس�ت ک�ھ ب�ل�ی (ع) عمعروف حقیقی ھمان عارف است . معرفت نور وجود انسان است و ھستی انس�ان معل�ول معرف�ت اس�ت ھم�انطور ک�ھ

زد ن�ست ولی کس�ی در الذا ارادۀ انسان بھ معرفت ھمان اراده بھ وجود یافتن » بود است آنکھ خود را نشناخت نا« می فرماید ی م�کث�ر مردم�ان ادیگران معروف می شود و وجود می یابد کھ خود را شناختھ باشد و در نزد خودش وجود یافتھ باشد . ول�ی

ی معروفھ�ای عاش�ق جمعی�ت و ش�ھریت . ول� خواھند فقط در نزد دیگ�ران وج�ود داش�تھ باش�ند و این�ان طالب�ان ش�ھرت ھس�تند وم�ی ش�وند . خود بھ شھرھا می رس�د و مع�روفھ حقیقی ھمواره از شھر و شلوغی گریزانند و نور معرفت و وجودشان خود ب

ی جل�وه گریھ�ا ولذا ارادۀ بھ شھرت بخودی خ�ود ی�ک اراده ویرانگ�ر و فاس�د کنن�ده اس�ت و ف�رد را مجب�ور ب�ھ ب�ازی و نم�ایش را چ�ھ بس�ا م�ردم . شاه و حاکم و سیاستمدار شدن کاملترین ارادۀ بشر جاھل بھ ش�ناختھ ش�دن اس�ت و ادی می کندفیزیکی و م

تحت سلطھ می گیرد و قتل عام می کند تا شناختھ و مشھور گردد . ش�ھر ھ�م در ی و جل�وه گریھ�ای فیزیک�یھ واسطھ برون گرایی و معرفت نفس ، معروف می شود وبآدمی از طریق درون پیمای

طل�ق ھم�ان ممشھور می شود . ع�ارف و دلق�ک و ( ب�ازیگر ) دو نمون�ھ کام�ل از ای�ن دو ن�وع ش�ناختھ ش�دن ھس�تند . مع�روف و ل�ذا ھم�ھ .خداست کھ بدون دیده شدن شناختھ شده است . و مشھور مطلق ھم شاه است کھ یک بازیگر و دلقک کام�ل اس�ت

س�ت ن کام�ل کس�ی ابر ھویت آنان ھستند و نیز ظھ�ور ھوی�ت ب�اطنی آن�ان . انس�اشاھان یک دلقک در کنار خود دارند کھ نقابی . کھ نادیده شده معروف باشد مثل ناجی موعود . اینست انسان خدایگونھ

67

راز ناز

ھ�ی اس�ت . پ�س ح�ق م�ی باش�د و از اس�مای ال» ن�ز « در لغت بھ معنای منزه و پاک و بی نیاز بودن است و از مصدر » ناز « ده و ھانی�ان پوش�اناز بی نیازی است در درجات . و مظھر ناز مطلق خداوند است کھ از فرط ن�از و ب�ی نی�ازی اش رخ از جناز ی ع�دم را موجودات یعن� پرده عصمت و غیبت مطلق قرار دارد . قدرت خلاقھ او نیز از ناز اوست . و با اینھمھ نیازمندترین در

ینس�ت نم ت�و را ! اسویش دراز کرده و می گوید : یاری کن مرا تا یاری کھ دوستی بوجود بخشیده و خلیفھ خود نموده و دست م�ابیش ک�رده ان�د ک راز ناز و معنا و عملکرد آن نازنین ک�ھ در درج�ات گون�اگون در اولی�ای او نی�ز ک�ھ دس�ت نی�از بس�ویش دراز

آشکار است .ھ اصلا چ�ھ م�ی کنکھ بدانند قلید کورکورانھ ناز می کنند بدون آو اما آدمیان جاھل و متکبر کھ غرق در اشد نیاز ھستند ھم بھ ت

ابط��ھ ب��ا خص��وص در رھ کنن�د و منظورش��ان چیس��ت . و اینس��ت ک�ھ جملگ��ی قرب��انی ای��ن ن��از احمقان�ھ و ن��احق خ��ود م��ی ش�وند ب��از ن�ر و احم�ق، کب�سویشان دراز می کنند تا یاریشان دھند . و ای�ن ن�ازنین ھ�ای غ�رق در نی�از و متھ مخلصین کھ دست یاری ب

ه ، از ل�ق بی�رون آم�دخناگاه دیگر دست آن نازنین حقیقی را کھ از آستین دوس�تانش بس�وی ھ می کنند و آنقدر ناز می کنند کھ بب�ھ وراز م�ی کنن�د ددر دست نیاز بسوی ھر شیاد و فاسق و تبھک�اری ھ دھند و دیگر دستی نمی یابند . و آنگاه در ب دست می

دریوزگی می افتند . نازنینان ناز کمتر می کنند ناز کمتر کن بر نازان عشق

راز دلتنگی ها

ھ ب� ست و لذا دلدل آدمی چون تنگ می شود این احساس تنگ و حقیر نمودن دل بدان معناست کھ یا کسی از دل بیرون رفتھ اای ھ�و ب�ر ج�داره شده کھ جای مناس�بی در دل ف�رد نم�ی یاب�دھم آمده و کوچکتر شده است و یا یک فرد جدیدی بھ تازگی وارد

ک ی�د : س�رآغاز دل می کوبد تا فراختر شود . این دو احساس تنگ دلی است کھ بر حسب دو واقع�ھ ک�املا متف�اوت رخ م�ی دھ�ی م�ا وارد م� ر دلدھیم با طلاق یا مرگ و ی�ا قھ�ری ک�ھ زان پ�س ب� ظاھر از دست میھ چھ بسا کسی را ب فراق یا وصال تازه !

تنگ��ی حاص��ل د. و گ��اه احس��اس دلش�ود و ای��ن ی��ک ن��وع احس�اس تنگ��ی دل اس��ت ت��ا در دلم��ان ج�ای گی��رد و دلم��ان را ف��راخ نمای�ری�م . م دلتنگی داھی نوینی است کھ می خواھد بر دلمان وارد شود ولی در دلمان جای نمی گیرد و لذا حتی در حضورش آشنای

وم�ی کنن�د . ی و یا رابطھ والدین و فرزندان م�ی ش�ود ک�ھ در زی�ر ی�ک س�قف زن�دگیاشوین نوعش شامل حال بسیاری از زنای .نگ�ی م�ی کن�یم ھ�م م�ی آی�د و احس�اس تھ گاه کسی را ظاھر و باطن از دست می دھیم و با خروجش از دلمان جداره ھای دل ب�

س�ت ا کس�ی را دوحساس�ی نم�ی یابن�د، زی�ری ک�ھ ھرگ�ز چن�ین ازنده شدیدتر است و چ�ھ بس�ا آدمھ�ای دل تنگی اصولا در اھل دلی نمی دارند .

و اما تنگترین دلھا و دلتنگترین آدمھا کسانی ھس�تند ک�ھ ھم�ھ کس�ان و عزی�زان و ی�اران خ�ود را از دس�ت و دل م�ی نھن�د و ب�ھ ای�ن انس�انھا مقام تفرید و تجرید می رسند و دلشان از ھر غیری پاک می شود ت�ا آن ی�ار ازل�ی وارد ش�ود . ت�ا قب�ل از ورودش

غرق در اشد دلتنگی م�ی باش�ند زی�را در حالیک�ھ دلش�ان ب�ھ لح�اظ ق�درت محب�ت ظرفی�ت ک�ل بش�ریت را دارد . ول�ی کس�ی در آن

68

واسطھ معرفت و جھادشان ھمھ را از دل آنھا بیرون می کند ک�ھ لای�ق دوس�ت داش�تن ج�ز خ�دا نیس�تند . ای�ن ھ نیست و خداوند برۀ بکاح و کرب و اندوه می نامند کھ سالک غ�رق در دری�ای ح�زن اس�ت و چ�ھ بس�ا ش�بانھ روز مرحلھ از سلوک عرفانی را دو

در فراق یاران و عزیزان می گرید . تا آنگاه کھ آن محبوب حقیقی و جاودان�ھ در آی�د و وص�ال اب�دی آغ�از ش�ود . و ای�ن واقع�ھ دوست می دارد .مولد عظیم ترین دل جھان است دلی بھ ظرفیت کل عالم ھستی کھ ھمھ را

فلسفه تغییر

کس در اراده و معنای غیر شدن می باشد در نقط�ھ مقاب�ل خ�ود ش�دن . ب�ی تردی�د ھ�یچھ است و ب» غیر« در لغت از » تغییر« رسد . منظ�وربآگاھی خویش میلی ندارد کھ غیر خود شود بلکھ می خواھد کھ مستمرا ھر چھ بیشتر خودش شود و بھ خودش

د داراس�ت و ده و آرمان و تصوری است کھ آدمی در احساس و اندیش�ھ اش ب�رای ی�ک ھوی�ت جاودان�ھ ب�رای خ�واز خود آن ایی�ن ق ش�ود . پ�س اواسطھ دیگران (غیر) و در چشم دیگران است کھ این خود آرمانی باید تصدیھ می خواھد بھ آن برسد ولی ب

لک�ھ بمل�ی م�ی گ�ردد واسطھ دیگران عھ یر) منتھی می شود و بخود آرمانی ذاتا غیر و غیرپرست است . نھ تنھا بھ دیگران (غتند . مام�ا غی�ر ھس�تپس مب�دأ و مع�اد و وس�یلھ رس�یدن ب�ھ ای�ن خ�ود تدریج در اندیشھ فرد القاء می شود .ھ از طریق دیگران ب

م�ی » خ�ود« ی از ه ااین ھمان معنای تغییر است : غیرشدگی ! والدین و خانواده و جامعھ و فرھن�گ و وراث�ت ھ�ا ب�ھ ف�رد ای�دذا گ�ران اس�ت و ل�واس�طھ دیگ�ران تحق�ق یاب�د و نھایت�ا ب�ھ تص�ویب دیگ�ران برس�د زی�را از دیھ دھند و سپس این خود بایستی ب�

ھ بدینگون�ھ ک�وج�ود اس�ت نامیده م�ی ش�ود ی�ک ای�ده و ی�ا نقط�ھ مف�روض و ب�ی» من « برای دیگران است . در اینجا آنچھ کھ ی�ن م�ی یاب�د . ا دیگ�ران توس�عھ واس�طھ و ب�رای دیگ�ران بوج�ود م�ی آی�د و درھ منی از دیگ�ران و ب� بتدریج بوجود می آید . ھر

ویش خد و خویشتن خود بازگردھ سنت عامھ بشری در طول تاریخ بوده است . بھ ھمین دلیل آنگاه کھ آدمی اراده می کند کھ بت زی�را وج�ود ت و منش�أ ھ�ر دروغ و ت�وھمی ب�وده اس�ھم�ان ع�دم اس�» م�ن « را بیابد جز غیر نمی یابد و تصدیق می کن�د ک�ھ

ست .خویشتن خلقت انسانی اھ نداشتھ است . پس تغییر ھمان کارگاه خلقت و ھویت تاریخی بشر است ولی رجعت ب

فلسفه اومانیزم ( مکتب اصالت انسان) ( یک تفسیر هرمنوتیکی)

ا ای�ن ح�د واژگون�ھ و معک�وس عم�ل نک�رده ان�د. ھ�ر چی�زی در ھیچ فرھنگ و تمدنی ھمچون غ�رب م�درن، ارزش�ھا و مف�اھیم ت�

درست ضد معنای آن چیز جلوه می کند و بھ فعل در می آید، ھر معنا و مکتب و شعار فلسفی و علمی و اجتماعی و سیاسی و ی را نش�ان داده ھنری و ... دربارۀ برخی از این پدیده ھای واژگون سالار غربی تاکنون اجمالا بحث کرده و ماھیت این واژگون

69

ایم مثل آزادی، دموکراسی، فلسفھ، سوسیالیزم و غیره. اینک اندکی بھ مکتب اومانیزم کھ بستر و گل سرس�بد ھم�ھ اندیش�ھ ھ�ا . و فلسفھ ھا مدرن غرب است می پردازیم

لک�ھ آن یخولیاس�ت بالدیالکتیک کھ اساس اندیشھ خلاق یونان باستان است بھ معنای واژگون سالاری مفاھیم نیست زیرا ای�ن مھ ف ک�رده ان��د ب��افلاط��ون تعری�� گون�ھ ک��ھ لااق�ل بانی��ان نخس��تین آن ھمچ�ون پارمنی��دز، جورجی��اس، زن�ون و س��قراط و ھراکلی�ت و

ر د ول�ی آنچ�ھ ک�ھ قاعده حقیقی اش . معنای درک واژگون سالاری مفاھیم در ذھن بشر جاھل است بھ قصد برگردانیدن آن براقع�ا ورب ی�ک تم�دن حقانیت این واژگون سالاری می باشد و عینیت یافتن آن. از این منظر تمدن غ تمدن غرب رخ نموده است

اتفاق�ا س�ی نگرفت�ھ ودیالکتیکی بھ معنای قداست تضاد است. یعنی این تمدن مطلقا از حکیمان و کاشفان دیالکتی�ک کمت�رین در ند و با ای�نت کھ درست بھ عکس حکمت ازلی بانیانش عمل کی کھ ھر تمدنی قرار اسبعکس این حکمت عمل کرده است. گوی

عضلھ ایرسد. چنین منعل وارونھ بھ مالیخولیا رسیده و واژگون شود تا آنگاه با این نابودی اش بھ تصدیق حکمت بانیانش بیل است ک�ھ یم بدان دلازر تمدنھا نیز کمابیش در تاریخ درک می شود. و اگر عمدتا بھ پدیده ھای تمدن غرب می پرددرباره سای

اریخ ز در ک�ل ت�رگ�تمدنی حاکم بر کل جھان گردیده است و ع�لاوه ب�راین ت�ا ای�ن ح�د از واژگ�ون س�الاری ارزش ھ�ا و مف�اھیم ھات ھ بن�ابر روای�واسطھ تمدن غرب رخ نماید چ�را ک�ھ ی کھ آخرالزمان تاریخ بشری قرار بوده است کھ بگزارش نشده است گوی

ط ب�ھ ارونگ�ی مرب�وزمانی یک تمدن کاملا واژگون سالار بھ لحاظ ارزشھاس�ت ک�ھ اساس�ی ت�رین جنب�ھ ای�ن ودینی ، تمدن آخرالو ش�ده واژگ�ون اصل این تمدن است کھ انسان می باشد کھ در دو صورت آدم و حوا موجودیت دارد، و ل�ذا ای�ن اس�اس دوگان�ھ

زن . د یعنی زن ، مرد می شود و مرد ھم بر جای یکدیگر قرار می گیررون�ھ دیگ�ر ھ�م وا بنابراین اومانیزم بھ معنای مکتب اصالت انسان ھم بایستی بر ھمین وارونگ�ی رخ نم�وده ت�ا ھم�ھ ارزش�ھای

. گردد -ھ ام�ور اس�ت ک�ھ در ح�د کم�ال فلس�فی اش ای�ن انس�انمح�وری در ھم� -اصالت انسان ب�ھ لح�اظ تعری�ف لغ�وی ب�ھ معن�ای انس�ان

ین�ی و دی ات�ا معن�ای. ای�ن معن�ا ذ ر معنا و تلاش و نتیج�ھ ای بایس�تی در خ�دمت انس�ان باش�دمحوری در کل کائنات است. یعنی ھھ لح�اظ ب�یک�ھ انس�ان را جھ�ان کوچ�ک ( عرف�ان عل�وی تبی�ین ش�ده اس�ت ت�ا جای خاصھ اسلامی و مخصوصا ش�یعی اس�ت ک�ھ در

ص�الت انس�ان اس�وس ت�رین تعری�ف مکت�ب . ای�ن ک�املترین و مح فیزیکی ) می داند و جھان ھستی را ھم انسان بزرگ می نام�دگ�ردد ، مس�یح ب�ر م�ی است کھ ریشھ در عرفان مذاھب دارد و تا اعماق متون اوپانیشاد کھ بھ حدود دو ھزار سال قبل از میلاد

ی اس�ت. و ای�ن در فرھنگ اسلامی ک�ھ علن�ا انس�ان جانش�ین خ�دا در جھ�ان ھس�ت». ای انسان تو خود جھانی « حضور دارد کھ م�وده فری�ده و مس�خر وج�ود او نالاری جھانی می باشد کھ خداوند کل کائن�ات را فق�ط ب�رای انس�ان آس –اضحی از انسان بیان و (قرآن). است

ی ارزش ت��رینول�ی ای�ن تم�دن م�درن غ�رب ک��ھ تح�ت عن�وان و فلس�فھ اوم�انیزم رخ نم�وده اس��ت اتفاق�ا تم�دنی اس�ت ک�ھ در آن ب�عن��ی ینس��ان ی��ک خ��ادم مطل��ق در خ��دمت جم��ادی ت��رین و ثقی��ل ت��رین بخ��ش جھ��ان موض��وعات خ��ود وج��ود انس��ان اس��ت و بلک��ھ ا

و ق�ال و ب�ھ معن�ای قی�ل» Hue« . در فرھن�گ اکس�فورد صنعت و مصنوعات است و بھ پای بق�ا و رش�د آن قرب�انی م�ی ش�ود وم��انیزمھ ھب��ھ معن��ای انس��ان آم��ده تب��دیل ب�� MAN. ای��ن پیش��وند ک��ھ ب��ر عرب��ده و س��رو ص��دا و غوغ��ای بگی��ر و ببن��د اس��ت

معن��ای کام��ل (اوم��انیزم) ش��ده اس��ت ک��ھ بی��ان واقع��ی ای��ن مکت��ب اس��ت مکت��ب عرب��ده س��الاری و بگی��ر و ببن��د انس��ان. ای��ن ھم��انبگی�ر عربده ک�ش و امپریالیزم است کھ غایت ھومانیزم می باشد. پس اومانیزم بھ لحاظ لغت ھم بھ معنای مکتب اصالت انسان

. دھد یغاتی و بھ اصطلاح فلسفی آنرا لو میو ببند است کھ معنای جعلی و تبل

70

ھ بای�د ک�ژه ھمان است . ولی در قلمرو سر وا پس می بینیم کھ این مکتب اومانیزم ضد اومانیزم است در قلمرو ادعا و تعریف باشد یعنی مکتب اصالت عربده و بگیر و ببند، غوغا سالاری !

فلسفه جنایت گی م�ی س�یدرر ح�د فعالی�ت و ب�ھ س�ر انج�ام گ�ی ت�ا س�است پس معنای لغوی آن جن زد» جن« بھ لحاظ لغت از ریشھ» جنایت«

. باشد لذا غایت جنون می باشدای دیگ�ری . پس ھویت و اراده و ھ�وش و روح ف�رد بایس�تی در خویش�تن نباش�د و در ج� جنون یعنی رسوخ جن در نفس آدمی

وق). و ھمسر یا معش�(امپیوتر،اتومبیل...... ) و یا یک فرد دیگری مقیم شده و مسخر گشتھ باشد در یک شی ( تلویزیون، کھ ب�ان گرفت�ھ و اما نفس خود آن شی یا فرد کجاست؟ در توست و تو را بھ تسخیر آورده است و درجھت اھداف خود تح�ت فرم�

واره از وج�ود جن�ھ ھم�. زی�را ا واس�طھ نف�س آن ف�رد ی�ا چی�ز دیگ�ر ب�ر ت�و رخن�ھ م�ی کن�دھ . پس ج�ن ت�و ب� دارد می ھرکاری وا . عنوان یک وسیلھ استفاده می کنندھ انسان ب

بیگان�ھ در قحط�ی وج�ود اس�ت و م�ی –خاطر تص�احب و تمل�ک چی�ز ی�ا کس�ی انج�ام م�ی گی�رد. زی�را ف�رد از خ�ود ھ ھر جنایتی بیس م�ی تق�د» عش�ق« . چن�ین واقع�ھ ای معم�ولا تح�ت عن�وان خواھد از طریق تصاحب یک چی�ز دیگ�ری احس�اس وج�ود نمای�د

جنای�ت را . در اینج�ا عش�ق ن�ام مس�تعار جن�ون اس�ت ک�ھ شود و ل�ذا ھ�ر جنایتک�اری عش�ق را عل�ت ب�دبخت ش�دن خ�ود م�ی دان�د . ممکن می سازد

(معرفی یک واژة جدید)

جنن« »ت

تجنن مثل تحقق، توحش، تظاھر ، تفاخر، تذبذب ، تجدد و .... ون ادن اس�ت : جن�دیوان�ھ نش�ان د رسد یک واژه من در آوردی باشد بھ معنای خ�ود را ب�ھ عم�د ج�ن زده و نظر میھ تجنن کھ ب

ش�ده ی عم�دی ش�روعر جنون واقعی با جن�ون نم�ایی! بھ تجربھ و تحقیق و مشاھده دقیق بھ این نتیجھ بدیھی رسیدیم کھ ھنمای . حتمی ھر جنونی استاست. تجنن مقدمھ واجب و

ھ ن�ین ام�ری ب�چکسی کھ خود را بھ دیوانگی می زن�د ب�رای رف�ع ھ�ر ن�وع مس�ئولیت از خویش�تن در قب�ال دیگ�ران اس�ت و ل�ذا یش م�ھ خواس�تھ ھ�اراستی کھ آدمی ب�ھ ھھ . ب راستی محقق می شود و لذا خواستھ فرد ھم بھ فعل در می آید و اجابت می شود

ن�ون نف�ر مش�خص، ج . اگر خواستھ فردی این باشد ک�ھ لااق�ل ی�ک شود بشرط اینکھ جدی و پیگیر باشدل می در ھمین دنیا نای . او را باور کند حتما چنین می شود و بالاخره باور می شود

. حرف ت در عربی دارای ذات ارادۀ فعال بشر است و مولد ھر تلاش مثبت و منفی می باشد

71

ی ش�ر اس�ت و دیگ�رنیام�ده ب�ھ دو دلی�ل ب�وده اس�ت یک�ی جدی�د ب�ودن چن�ین واقع�ھ و تلاش�ی در بپدی�د » تج�نن«اگر تاکنون واژه ا ھ�ر واژه ای. ھر واژه ای محصول نیاز بھ بیان یک حقیقت است و لذ مخفی بودن و مشکوف نبودن این واقعیت بشری است

. در ھر فرھنگی دارای عمری است و قدمتی ویژه و معین داردل�ی وژه نش�ده اس�ت زدن یک تلاش مدرن بشر است و در ایام ق�دیم بس�یار ان�دک ب�وده اس�ت و ل�ذا تب�دیل ب�ھ واخود را بھ جنون

ی�ز نه ھ�ای دیگ�ری ید. زی�ن پ�س واژاژه را نیز بھ فرھنگ لغات بیفزای. زین پس این و بھتر از این مشکوف نبودنش می باشد . عرضھ می کنیم

ن د باش�د و ج�اکنولوژی مھمترین زمینۀ پیدایش تجنن اس�ت ت�ا توجی�ھ وض�ع موج�وبی اراده شدن بشر مدرن در سلطھ مطلقھ ت . کندن اراده بشر در قبال اراده تکنولوژی را ختم نموده تا او را یکسره و راحت نماید

»بسیج«یک نکته هرمنوتیکی درباره مناسبت هفته بسیج)ه ( ب

. س�تاعاص�ر ای�ران ین ، اس�لامی ت�رین و انقلاب�ی ت�رین پدی�ده ت�اریخ ماز رسانھ ھا و مسئولین می شنویم کھ بسیج، مردمی ت�ر

ی�ده ھ از ای�ن پدک�چون خود من با این جماعت در جامعھ رابطھ ای مستقیم نداش�تھ ام ھ�یچ نظ�ری ھ�م ن�دارم ول�ی طب�ق تع�اریفی قلم�رو ھ اص�لاحی دراه ی�ک نکت�. لذا از ھمین دیدگ اجتماعی می شود امیدواریم ھمانی باشد کھ می گویند و قرار است کھ باشد

نک�ھ اگ�ر یو آن نکت�ھ ا . علم تأویل کلام (ھرمنوتیک) درباره بسیج ارائھ می کنم تا باشد کھ مورد قبول مسئولین امر واقع شودت: ی اس��اروپ��ای خ��ود دارد ی��ک واژه لات��ین و بس��یج ی��ک پدی��ده ش��دیدا مردم��ی و اس��لامی و انقلاب��ی اس��ت ول��ی چ��را ن��امی ک��ھ ب��ر

besiege ؟! ن ب ش�ده از ای�تا آنجا کھ در فرھنگ لغات فارسی و عرب جس�تجو ک�ردم ھ�یچ ن�ام و نش�ان و ریش�ھ فارس�ی ی�ا عرب�ی و ی�ا مع�ر

م ھ�ن اگ�ر تعص�بی . بن�ابرای معنای محاصره ک�ردن و انس�جام ق�درت نظ�امی اس�تھ واژه نیافتم الا در فرھنگ لغت آکسفورد کھ بص�یت ر حالیک�ھ خاد. ی فق�ط مفھ�وم نظ�امی دارد و ب�سیم ای�ن واژه در فرھن�گ اروپ�ایھ باش�درباره لاتین بودن این واژه نداشت

. نظامیگری بسیج فقط بیانگر یکی از وجوه آن است و نمی تواند کل این پدیده را بیان کندک�ھ م�انطورھن�ھ ب�العکس . البتھ این امر واض�ح اس�ت ک�ھ چ�ھ بس�ا مس�می اس�ت ک�ھ معن�ای اس�م را روش�ن و معل�وم م�ی کن�د و

رای�ج جھ�ت معن�ای رامروزه کسی برای فھم واژه بسیج بھ لغت نامھ رجوع نمی کند و بلکھ لغت نامھ بایستی بتدریج خود را دف�دار طرن�دارم ول�ی »پارسی را پ�اس داری�م«. بنده خودم علاقھ چندانی بھ نھضت این مسمی در جامعھ، اصلاح و تکمیل نماید

. می کردن زبان فارسی ھم نیستاروپای

یک آسیب شناسی هرمنوتیک

. سقراط حکیم معتقد بود کھ علت العل�ل ھم�ھ جھ�ل ھ�ا و جنونھ�ا ھرمنوتیک علم تفسیر و تأویل واژه ھای کلیدی فرھنگ استی است کھ بر زبان می آید . خود او نیز تمام عمرش مش�غول ریف و فھم حقیقی الفاظ و واژه ھایو جنایت ھای بشری فقدان تع

72

. س�قراط یک�ی از ود و معرفت نفس کھ فلس�فھ وی�ژه س�قراط اس�ت برخاس�تھ از تلاش�ی درجھ�ت تعری�ف واژه ھاس�تھمین امر بپیامبران معرفت نفس و علم ھرمنوتیک محسوب می شود. علم ھرمنوتیک یکی از محصولات عرفان عملی و حکمت توحی�دی

بوده است. بلک�ھ اص�ولا وعل�م در ن�زد بش�ر کمت�رین رش�د و رونق�ی نداش�تھ نظر می رس�د ک�ھ ای�نھ قرن ب ٢٥ولی امروزه پس از حدود

ش�تھ و در خ�ود. شاید یک دلیلش این بوده کھ نھضت معرفت نفس و عل�م واژه ھ�ا پی�روان بس�یار ان�دکی دا فراموش شده است. در ان�د ر ان�دک ب�ودها. و ش�اگردان مکت�ب او نی�ز بس�ی غرب نیز بعد از سقراط تقریبا کسی ھمطراز او در این وادی پدید نیامد

أس ای��ن رمغ�رب زم��ین عص��ر جدی��د یکب��ار دگ��ر ای��ن مکت��ب منق��رض ش�ده دوب��اره احی��اء ش��د و کس��انی چ��ون نیچ��ھ و ھای��دگر در ث�ل جن�ون و وم س�اختند ماحیاگری قرار دارند ولی خود غربیان بھ این دو رغبتی ننموده و بلکھ آنان را بھ اتھاماتی ناروا محک�

ن دات و آن فق�ی کھ سقراط در عصر خود کشف نموده بود دو صد چندان شدیدتر بر کل جھان ح�اکم اس�فاشیزم . امروزه مشکلیک�ی، عل�م ، ی ترین مفاھیم و واژه ھ�ای عرص�ھ فرھن�گ و تم�دن و اخ�لاق اس�ت مث�ل ص�دق، نحداقل تعریفی محسوس از ابتدای

ب�ر مل�ل و م�ذاھب ج�دالھا و جنگھ�ای ب�ین اف�راد وپیشرفت، ایمان ، فضیلت ، عشق ، آزادی و غیره . بھ لحاظی بایس�تی ھم�ھ . افس�یر واژه ھ�تروی زمین را حاصل این فقدان عظیم دانست این ھمان فقدان معناس�ت و ب�ھ زب�انی فق�دان عل�م ھرمنوتی�ک ی�ا

. ی می کندز بدلیل دعوی معنوی بیشتر خودنمایاین فقدان در کشور ما نی

لمپینیزم شرعی

عی ی ن�وآدمھ�ای . اص�ولا در ھوی�ت چن�ین است بھ معن�ای لاط، فح�اش ، رذل، ب�ی س�روپا ، ب�ی فرھن�گ یلمپن یک واژه اروپای دپرس�ت اس�ت .غیرت و تعصب کور و ریاکارانھ متکی بھ ارزشھای اخلاقی و شرعی و ناموسی ھم حض�ور دارد ک�ھ ش�دیدا نژا

د . ی�ک ف�ر ده ای�مست کھ آن�را لمپینی�زم ش�رعی نامی�یک نماد مشھور از این ھویت ا» شعبان بی مخ« در تاریخ جدید کشور ما متوس��ل ب��ھ ف��اع از ای��ن ھوی��تلم��پن دارای ھ��ویتی ھی��ز، رذل، متج��اوز و س��تمگر اس��ت ول��ی در ب��روز اجتم��اعی خ��ود و ب��رای د

وی��ت و حیثی��تی م��ی ش��ود ک��ھ اتفاق�ا خ��ودش مطلق��ا در عم��ل زن��دگی خ�ودش ب��دانھا مقی��د نیس��ت و فق�ط در تج��اوز ب��ھ ھارزش�ھایظ�ار ان را در انانھای پرھیزکار این ارزشھای شرعی را مستمسک قرار می دھد و ص�فات خ�ود را ب�ھ آنھ�ا نس�بت داده و آن�انس

جھ�ت س�رکوبی . لمپینی�زم ھم�واره در پ�س پ�رده م�ورد اس�تفاده حکومتھ�ای فاس�د در جامعھ بھ لجن می کشد و سرکوب می کن�د . ی شودمکار گرفتھ ھ روھای انقلابی و ضد ستم و آزادیخواه بخصوص بر علیھ نیھ ارزشھای اخلاقی در جامعھ است ب

در یک نگرش تاریخی درک می کنیم کھ لمپینیزم شعبھ ای از نف�اق دین�ی اس�ت ک�ھ اتفاق�ا ریش�ھ در ملای�ان ریاک�ار حکومتھ�ای رنسانس اروپا س�ابقھ ای ی در تاریخرون وسطای. استفاده از لمپینیزم شرعی بر علیھ انقلابات ضد سلطنتی و ضد ق فاسد داردزن�وی و اس�تفاده خلف�ای بن�ی عب�اس و ش�اھان غ. در تاریخ ایران و اس�لام نی�ز ش�اھد ھم�ین جری�ان ب�وده ای�م مث�ل آشکار دارد

سلجوقی و صفوی از این لمپینیزم شرعی جھت سرکوبی نھضت ھای انقلابی قرامطھ واسماعیلیھ . و ی�ا مش�ابھ چن�ین اس�تفاده نیان جھت قتل عام مزدکیان و مانویان در تایخ ب�ھ ثب�ت رس�یده اس�ت . از ھم�ین منش�أ م�ی باش�د ک�ھ نس�بت ای در دستگاه ساسا

ن��اروای زن��ا و اش��تراک جنس��ی ب��ھ ای��ن نھض��ت ھ��ای انقلاب��ی و م��ؤمن و پ��اک تب��دیل ب��ھ بخش��ی از ت��اریخ ای��ران ش��ده و چ��ھ بس��ا مس�راھای چن�د کھ ازدواج و زن�ای ب�ا مح�ارم و حر ی دانیمجاھلانھ مورد استناد بسیاری از مورخین ھم بوده است . فی المثل م

73

ھزار نفری بخشی از ھویت این حکومتھای ضد مردمی و لام�ذھب اس�ت ول�ی ھم�ین حکومتھ�ا ب�رای س�رکوب مخالف�ان خ�ود ب�ا . توسل بھ جریایات لمپنی در جامعھ صفات پلید خود را بھ نھضت ھای انقلابی نسبت داده اند

ت�ی در عص�ر . ح یکی از س�تونھای اقت�دار حکومتھ�ای ض�الھ و ظ�الم در ط�ول ت�اریخ جھ�ان ب�وده اس�ت لمپینیزم شرعی ھموارهوپ�ا رک . ک در ا مدرنیزم ھم این جریان بھ شیوه پیچیده تری در سرار جھان حضور دارد مثل جریان نئونازیسم و فرق�ھ ک .

. و آمریکا چم وط�ن پرس�تینفت با اتکاء بھ ھمین لمپینیزم شرعی ک�ھ پ�ر مصدق و ملی شدن می دانیم کھ در کشور خودمان نھضت دکتر

ری�ان ممک�ن م�رداد ب�دون وج�ود ای�ن ج ٢٨بر دوش می کشید و شعار دفاع از ناموس م�ردم را م�ی داد س�رکوب ش�د و کودت�ای ل کوبی مل�و س�ر خ�وبی خب�ر دارد و از آن جھ�ت کودت�اھ نمی شد و حتی آمریکا ھم از ماھیت چنین جریاناتی در جھ�ان س�وم ب�

د و دس�ت ھ جنای�ت آفری�. جریان طالبان در افغانستان نیز بھ نوعی شعبھ ای از لمپینیزم ش�رعی ب�ود ک�ھ اینھم� استفاده می کند عرب�ی در عص�ر خ�ود ب�ود ک�ھ ام�ام –. جریان خوارج در صدر اس�لام نی�ز ن�وعی دیگ�ر از لمپینی�زم ش�رعی پرورده آمریکا بود

. ارتداد و خروج از اسلام می نمود و آنھمھ جنابت پدید آوردعلی (ع) و مؤمنان را متھم بھ

روحانی کیست؟

ل��ی . و م�ین اس�تزھم�ھ انس�انھا فطرت�ا ص�احب روح و ل�ذا ذات��ا روح�انی م�ی باش�ند و اص�ولا انس�ان تنھ��ا حی�وان روح�انی روی . انگشت شمارند کسانی کھ روحشان در زبالھ دان تاریخ و گور تن مدفون نشده باشد

رت زن�ده و . انسان صاحب فط� انسان واقعا روحانی کسی است کھ روحش حی و حاضر وخلاق و جاری در حیات دنیای اوست خ�ش و سرنوش�تبوجدان کار آمد است، انسانی عاشق و صاحب گفتار و ک�رداری ناف�ذ و منقل�ب کنن�ده و برانگیزن�ده و حی�ات

. ساز استن�ده و خ�لاق زانیون در ھمھ مذاھب جھان نیز بس اندکن�د ک�ھ حق�ا ص�احب روح�ی با این وصف در میان جماعت موسوم بھ روح

در و ام�ام موس�ی ص� و. فی المثل در میان روحانیون تاریخ معاصر ما فقط کس�انی چ�ون ام�ام خمین�ی و آی�ت الله طالق�انی باشندھ ب�ت�ی کس�انی ک�ھ . و نی�ز ح ش�ریعتی . و چھ بس�ا روح�انیون ب�دون لب�اس مث�ل دکت�ر امثالھم را می توان براستی روحانی خواند

ت و ت�ین ش�ده اس�ظاھر دم از خدا ھم نمی زنند و جانمازی ھ�م ندارن�د مث�ل فی�دل کاس�ترو ک�ھ ام�روزه منج�ی م�ردم آمریک�ای لا ین کش�ور جھ�انمب�دل ب�ھ قدرتمن�دترین و مس�تقلتر حتی کس�ی چ�ون م�ائو ک�ھ ی�ک میلی�ارد م�ردم تب�اه ش�ده چین�ی را زن�ده ک�رد و

. ساختح ھمان ام�ر . رو . و روح مردم چون برانگیختھ شود طالب عزت و شرف می شود روحانی واقعی ، روح انگیز مردمان است

. قول قرآن کریم و لذا در ھر کھ بیدار باشد عزت بخش و خدایگونھ استھ خداست ب

74

حق دیکتاتوري

ھ ب�ا ابی . ق�ومی ک�فرقی نمی کند کھ انتخابی باشد یا انتص�ھر حکومتی تجلی نفس آن ملت است کھ بر آن ملت حکم می راند و ب�ار جلزم حک�ومتی جبرھا زندگی می کند معتقد بھ جبر است و جبارانھ می اندیشد و احساس م�ی کن�د و رفت�ار م�ی نمای�د مس�ت

و ب�ھ وحش�ی ھس�تند واست تا بتواند ادامھ حیات دھد وفرو نپاشد . ھمانطور کھ م�ثلا در ی�ک خ�انواده ای ک�ھ اف�رادش جب�ار ه ھ�م درن و آزادیخ�وامھربا رد تا باقی بمانند و حتی از یک پدخود نیازمند پدری جبار می شونھ وظیفھ تن در نمی دھند خود ب

ظیف�ھ و قل�در و و عمل فردی زورگو می سازند و در غیر اینصورت آن خانواده از ھم می پاشد . ھم�انطور ک�ھ ی�ک ف�رد لااب�الیتحم�ل باش�د . ب�رای خ�ودش قاب�ل خود بسوی مخدرات می رود تا نفس خود را زنجیر کند وھ ب ھ حیاتش خودنشناس برای ادام

نتخاب ق آزادی و اححال اگر جامعھ ای بر حسب اتفاق و یا بھ جبر زمانھ دارای حکومتی پارلمانی و دموکراتیک شد بی آنکھ اھد علیرغم ا گروھی بخوزیند واین امری ذاتی است . حال اگر فرد یرا دریافتھ باشد فقط افراد جبار را بھ ریاست خود بر می گ

رده ک�ن جامع�ھ س�تم حکومتی آزاد فراھم آورد در واقع در حق آ نفوس افراد و جامعھ بھ زور یک حکومت جبار را براندازد ورود ف�ر جامع�ھ ای ستند کھ ب�. دیکتاتوری و آزادی دو نوع حق ھ است و مردم آن جامعھ او را طرد و لعن و مجازات می کنند

ی کن�د می تغییر نم�می آیند کھ این دو حق برخاستھ از نفس کلی آن جامعھ است . و اینست کھ قرآن می فرماید : سرنوشت قوب�رای تغیی�ر بن�ابراین» ھ�ر ق�ومی لای�ق حکوم�ت خ�ویش اس�ت« و عل�ی(ع) م�ی فرمای�د .» مگر اینکھ نفوس آن قوم تغییر کند

ادی محص�ول . پ�س آز واس�طھ معرف�ت ب�ر نف�س تغیی�ر نم�ی کن�دھ بایستی نفوس تغییر کند و نفوس ھم جز بیک نظام سلطھ گر . عرفان است

فلسفه هو

وی رابط�ھ اس�ت. ای�ن واس�طھ ھم�ان ھ� ھیچ رابطھ ای بی واسطھ نیست چھ پنھان و چھ آشکار، چھ مستقیم و یا غیر مس�تقیمز و ماھی��ت و ی ب�ی او نیس�ت . رات�وی –ن م�ن�ی ھ�یچ ی اس�ت . یعت��وی –اقع�ھ م�ن را ھ�ر رابط�ھ ای ی�ک و. زی� یعن�ی اوی رابط�ھ

ھ باش�ند ب�اره او داش�تچھ معرفت�ی در سرنوشت ھر رابطھ ای بستھ بھ این امر دارد کھ طرفین رابطھ چھ معاملھ ای با او کنند ولاک کنن�ده ا فزاین�ده، ھ�یی می شود، کاھنده . و بدینگونھ است کھ یک رابطھ دوزخی یا بھشت نیز اینکھ آیا حق او را ادا کنند و

یا رشد دھنده . . ول�ی فق�ط در ی�ک رابط�ھ صور گوناگونی عامل و واسط رابطھ ھ�ا م�ی ش�ودھ ذاتی ھمھ رابطھ ھا خداست کھ ب ی وھوی نھای

الیترین و نس�ی و چ��ھ عرف�انی، ع��عاش�قانھ اس�ت ک��ھ خداون�د مس�تقیما واس��ط رابط�ھ اس��ت . ب�ھ ھم�ین دلی��ل عش�ق چ��ھ از ن�وع جحق�وق ھ�و ادا نگ�ردد ب�ھ ت�راژدی م�ی ی ترین و سرنوشت سازترین وقایع زندگی بشر است کھ اگر حقش ش�ناختھ نش�ود وخدای

. و رابطھ ای کھ می بایست منجر بھ رستگاری طرفین شود بھ ھلاکت آنھ�ا انجامد و اشد محبت منجر بھ اشد عداوت می شود س�عادت م�ی اخلاق�ی ب�ھ نج�ات و بی جز خدا ندارد و لذا فق�ط رواب�ط دین�ی و معرفت�ی ومی رسد . ھمھ رابطھ ھا، واسط و صاح

75

. ولی در رابطھ عاشقانھ این امر ھزار چندان شدیدتر است و فق�دان ح�ق ھ�و ب�ھ . زیرا دین ھمان حق ھو است لاغیر رسد و . سرعت این رابطھ را متلاشی می کند

ت وردگ�ار دانس�ا محصول رابطھ ھاست و لذا بایستی رابطھ ھا را عرصھ حضور پرانسان بھ لحاظ احساس حیات و ھستی تمام . . ھمھ سرنوشت ھا محصول رابطھ ھاست یعنی محصول ھو است کھ ھستی بخش روحانی در حیات دنیاست

راز مرده پرستی و ذات کفر

ورت ن�ژاد ص�ھ ی�ن پرس�تش ام�وات چ�ھ ب�نف�اق بش�ر در ت�اریخ ب�وده اس�ت. ا مرده پرستی، بستر اصلی مذاھب کفر و شرک وھ ل پشت کردن بصورت پرستش قبر اولیاء و قدیسین ، امر واحدی است . این ھمان مرگ پرستی در قباھ پرستی باشد و چھ ب

ووان ی�ک کف�ر عن�ھ مخصوصا حق پرستان زنده می باشد . م�رده پرس�تی در س�تم ب�ھ زن�ده ھ�ا ب� انسانھای زنده و زندگی ون وی�د ک�ھ ک�افراگاین ھمان پرستش خدای نابوده در آنسوی آسمان است . ھمانطور کھ ق�رآن م�ی ی می کند ودنمایحماقت ، خو

ن�اجی خ�ود ا در انتظ�اری بسیار دور می خوانند . بن�ی اس�رائیل قرنھ�پدران ھستیم و خداوند را از جای می گویند ما پیرو سنتبھ ن�ام رنھا توسط اعراببود کھ ق» الله« ر اسلام نیز بیانگر اراده و احکام . پیامب و چون ظھور کرد او را مصلوب کردند بود

س�تیم رده پرس�تی ھم�خوانده می شد ولی اعراب کمر بھ قتل او بستند . ما شیعیان نیز از صدر اسلام ت�اکنون پی�رو ھم�ین س�نت ھ حض�ور ن�می پرستیم و اینک غیبت او را د وتنھا گذاشتیم تا غیبت آغاز ش ونده را در صدر اسلام انکار کرده زیرا امامان ز

ر س�ای اھ�د .و ظھورش را . مسیحیت نیز صلیب مسیح را می پرستد و ن�ھ وج�ودش را . یعن�ی او را ھم�واره ب�ر ص�لیب م�ی خوفق�ط د وم ق�رار دارن�مذاھب ھم کمابیش ھمین گونھ اند . بھ ھمین دلیل مؤمنان ھر مذھبی در زمان حیات خود تحت آزار و اتھ�ا

داپرس�تی خل�ذا واھ�د وخاز مرده شان بھ نیکی یاد می شود. اینھم بمعنای آن است کھ بشر ھمواره خدا را نابوده و نادیده می ات�ی انس�ان ب�امعن�ای خص�ومت ذھ . و ای�ن ع�دم پرس�تی مول�د تم�دنی تمام�ا ویرانگ�ر اس�ت . ای�ن ب� اش عین عدم پرس�تی اوس�ت

ی وی ن�ابودی م�اینست کھ در قیامت کبری ب�ا ظھ�ور جم�ال خ�دا، ھم�ھ ک�افران آرز خویشتن است و این ذات کفر بشر است . و . کنند و خود را در دوزخ سرنگون می سازند

فلسفه قانون

پ�س . رک�ز دای�رهقانون بھ لحاظ لغت ھمان کانون است و کانون بھ مرکز و نقطھ ثقل و محور ھر چیزی گفتھ م�ی ش�ود مث�ل م و اتح�اد مان ویات افراد و جوامع بشری را بر م�دار و مرک�ز خ�ود ب�ھ گ�ردش م�ی آورد و نظ�م و س�اقانون آن امری است کھ ح

ز یاره ای ک�ھ اس�ھس�تی اس�ت و مث�ل استمرار می بخشد و انسان بی قانون و قانون گریز انسانی منحرف شده از مدار حیات و . مدار خارج شده ساقط خواھد شد

76

ری�زی ھس�تند وغ. ھمھ حیوان�ات دارای ق�درت تبعی�ت از ق�وانین یعرفی، شرعی و قضایی دارد : غریزی، قانون چند دستھ کلمن�د حش�ی اس�ت نیازوافس�ار گس�یختھ و ر قوانین بی نیاز ش�ده ان�د ول�ی از آنج�ا ک�ھ بش�ر دارای غرای�زی نامح�دود ولذا از سای

ات م�ان از حیوان�ق�ول ق�رآن اکث�ر مردھ ب� ر حیوانات نشان می دھد ک�ھاست و این ضعف بشر را نسبت بھ سایقوانین دیگر شده ل د کن�د ک�ھ بق�وی ت�ازه م�ی توان�د ب�ھ مق�ام حیوانی�ت خ�ود ص�عوفی و شرعی و قض�ای. و بشر با رعایت قوانین عر ھم پست ترند

ق�ام ش�ود ت�ا ب�ھ م ن�ام عش�ق و عرف�ان ق�ادر م�یھ و اما با رعایت ق�انون دیگ�ر، ب�خی از مردمان چون حیوانات ھستند . قرآن برند و ان�دکی نی و اشرف مخلوقات برسد کھ قانون از خود گذشتن است پس گروھی از خ�ود پس�ت ترن�د، گروھ�ی خ�ود ھس�تانسا

ا ھ�ر چ�ھ تار است لذھم برتر از خود ھستند ( پست تر از حیوان، حیوان، برتر از حیوان) ولی از آنجا کھ انسان موجودی مخاش ھ خ�ود ارادهک�. انس�ان آن اس�ت بھکارتر و مکارتر و رذلتر م�ی گ�رددکھ قوانین محکمتر و بیشتر می شوند انسان ھم ت

. دست کسی بسپارد کھ عاشق و عارف باشد یعنی امام و پیر داشتھ باشدھ را ب

فلسفه رسالت

ر ف�ردی اع�م ھ�سوی انسان می آید یک فرستاده از جانب خداست : ھر واقعھ ای اع�م از خ�وش ی�ا ن�اخوش ، ھ ھر چیزی کھ بی�ا از س�مت دل آدم�ی ف�رود م�ی آی�د ی�ک رس�ول از جان�ب خداس�ت ک�ھ نیز ھر فک�ر و احساس�ی ک�ھ ب�ر ذھ�ن و ز خوب یا بد وا

ی ع��الم وج��ودی از ھ��زاران س��وق��ھ ای از زم��ین ی��ا آس��مان و از س��ویدوزخ م��ی آی��د و ی��ا از س��وی بھش��ت و ی��ا ب��رزخ . از طبید و یا از اعماق لامتناھی ذاتش د .یا کاری دار بر طبقات ظاھری جھانش می نشیند و با وی پیامی وبسوی انسان می آ

تادگان پس جھان ھستی از برون و درون آدم�ی جملگ�ی رس�ول خ�دا بس�وی انس�ان اس�ت و آدم�ی مرس�ول و مس�ئول ای�ن فرس� ش انس��ان لات�. و ام�ا تم�امی عل�م و ھن�ر و اس�ت زی�را انس�ان مقص�ود ک�ل کائن�ات اس�ت و ک�ل جھ��ان در تس�خیر وج�ود انس�ان

ھ�اده ختی�ار او وان. این ھمان واقعھ خلقت جدید انسان اس�ت ک�ھ ب�ھ ا چیزی جز درک و پذیرش این رسالتھا و رسولان نیستئ�ی و ی�ن رس�ولان مر. و ام�ا از می�ان ھم�ھ ان�واع ا شده و انسان را مسئول ھستی خود می س�ازد . این�ان ھدی�ھ کنن�ده وجودن�د

رد ی�ا گروھ�یف�س�وی ھ�ر ھ رزخی کھ بسوی انسان می آید پی�امبران و اولی�اء و مؤمن�انی ک�ھ ب�نامرئی و بھشتی و دوزخی و بم��ھ رس��ولان ھآم��ده و م��ی آین��د ، برت��رین و رحم��انی ت��رین و دوس��ت ت��رین و سرنوش��ت س��ازترین رس��ولانند و اتم��ام حجت��ی ب��ر

! سوی ما آمده بودند : رسولان آخرالزمان : عارفانھ دیگری کھ تا قبل از این ب

فلسفه خانواده

. و آنچ�ھ ک�ھ عش�ق جنس�ی نی�ز نامی�ده م�ی خانواده در درجھ اول مھد تولید مثل و استمرار بقای حیوانی بشر روی زمین اس�تر حیوانات نیز ھر یک بھ گون�ھ ای آن است . این وظیفھ غریزی را سایاستمرار موتور محرکھ ایجاد خانواده و شود بھانھ وھزین�ھ ب�ودن و دردس�ر و غوغ�ا و تش�نج آن اس�ت و نی�ز منت�ی ک�ھ ده بشری از این لحاظ فقط در پر وت خانوا. تفا دارا ھستند

نھن�د و ای�ن وظیف�ھ غری�زی را تب�دیل ب�ھ حرب�ھ ای جھ�ت س�لطھ ب�ر بابت این ھمزیستی بر یکدیگر م�ی اعضای یک خانواده ازرتیب و ولایتی در سلس�لھ مرات�ب اف�راد خان�ھ ب�ر حس�ب انج�ام واسطھ کفر نفسانی بشر ھیچ تربیت و تھ یکدیگر می کنند زیرا ب

77

ر حیوانات پست تر است و عقب ت�ر . نخس�تین تربی�ت بشر از خانواده ھای سایوظیفھ وجود ندارد ، و بدین لحاظ خانواده ھای رب��ی باش��د ارد در مق��ام ول��ی و مو ولای��ت و نظ��م اینس��ت ک��ھ آنکس��ی ک��ھ بیش��تر زحم��ت م��ی کش��د و وظیف��ھ بیش��تری برعھ��ده د

. این امر در حیوانات وجود دارد ولی در اکثر خانواده رین در سلسلھ مراتب از او اطاعت کنند و حق وظیفھ را ادا نمایندوسایھای بشری موجود نیست و چھ بسا معک�وس اس�ت و ای�ن ھم�ان زن س�الاری و بچ�ھ س�الاری در خ�انواده ھاس�ت ک�ھ موج�ب

. وظیفھ اقتصادی مرد و وظیفھ عاطفی زن و تربی�ت پ�ذیری بچ�ھ ھ�ا ھم�ان طبیعی می شودواژگونسالاری ارزش ھا و قوانین وظایف طبیعی اف�راد خ�انواده اس�ت ک�ھ ام�روزه مخت�ل اس�ت و ام�ا مق�امی برت�ر و ارزش�ی مان�دگارتر در خ�انواده اینس�ت ک�ھ ھ�ر

و وظایفی کھ بر عھده دارد و نھ ب�ھ قیم�ت فردی در از خود گذشتگی و محبت بھ دیگران سبقت جوید البتھ بعد از ادای حقوق. و ای�ن تنھ�ا ارزش ف�وق حی�وانی و مان�دگار و معن�وی اس�ت ک�ھ ھ�ر ف�ردی ب�ھ بھان�ھ خ�انواده نھادن وظایف طبیعی خود زیر پا

برای خودش ذخیره می کند کھ ذخیره و توش�ھ معن�وی و اخ�روی اوس�ت ک�ھ بع�د از فروپاش�ی خ�انواده ب�ا م�رگ اف�رادش ت�ا اب�د . می ماند باقی

ست.مابقی فانی ا و ایثار بعد از انجام وظیفھ است کھ ارزش دارد و می ماند ودر خانواده بشر تنھا محبت

»اراده«هرمنوتیک م�ی » لا ال�ھ «بمعنای گذشتن، عب�ور ک�ردن و رد نم�ودن اس�ت و در فرھن�گ اس�لامی قلم�رو » رد « در لغت از مصدر » اراده«

وریزی نفس اس�ت غ معنای رد کردن امیال ھ . در قلمرو شناخت نفس ب و رد کردن ھر چھ غیر خدا نفی باشد یعنی انکار و ر روی دل خ�ودب�معن�ای رد ک�ردن خواس�تھ ھ�ای قلب�ی و ب�ھ بی�ان دیگ�ر پ�ا ھ چون دل آدمی کانون میل کردن است پس اراده ب�

نچھ در آی بینیم کھ می و انسانی صاحب اراده است . پس معنای پیدایش اراده انسانھ . و این ب گذاشتن و از دل خود گذشتنعن��ی ده اس��ت . یفرھن�گ عام��ھ مت��رادف ب��ا اراده اس�ت در واق��ع ض��د اراده اس��ت . در معرف��ت دین�ی اراده برخاس��تھ از ض��د ارا

ی کن�د: م� خص�وص بش�ر م�درن ب�رایش جانب�ازیھ ای�ن ھم�ان ش�عاری اس�ت ک�ھ ب� گی است وپیروی از اراده خود عین بی ارادا ب�ھ رل اراده ف�رد ک�و آزادیخ�واھی ف�ردی س�ر ب�ر م�ی آورد ! و لذا می بینیم کھ اشد اسارتھا و غل و زنجیرھا از بط�ن آزادی

نظ�ر نی�ز . از ای�ن م د. پس آنکھ خود اراده خود را بھ بند می کشد و آنرا رد می کند صاحب اراده و آزادی می شو بند می کشدردم م��در ن��زد ھ��ر واژه ای چ��را ھم��ھ ارزش��ھای عام��ھ بش��ری ب��ھ ض��د ارزش منج��ر م��ی ش��ود و بھت��ر م��ی ت��وان درک ک��رد ک��ھ

. واژگونسالار است و فریبنده ! پس آیا علمی رھا بخش تر از علم ھرمنوتیک و تأویل واژه داریم . مرید است ومنشأ ارادت عرفانی و رابطھ مراد این علم

خودشناسی گناه (فلسفه گناه)

کلی متفاوت است از عرصھ عمل خویشتن . یعن�ی ھ�ر آنچ�ھ را ک�ھ ھ�ر کس�ی در نف�س عم�ل ھ لیدی در عرصھ تعریف بپ گناه وپلی�دی نف��س اوس��ت یعن��ی درس��ت ایث��ار و عظم��ت خ��ود م�ی آورد اتفاق��ا ھم��ان گناھ��ان و خ�ود ب��ھ حس��اب بزرگ��واری و قداس�ت و

غ�رور ن�ام خ�ودفریبی و ش�یطنت وھ اگر چنین نبود اصلا امری ب. جانب می داندھ ی کھ خود را کاملا بھ لحاظ ذھنی حق بآنجای

78

معنا نمی داشت و آدمی برای تربیت و تزکیھ نفس خود بھ ھیچ استاد و مرادی و امامی نیاز نمی داش�ت زی�را ھم�ھ آدمھ�ا طب�ق . ی کفایت می کردھمین دانای وراثت فرھنگی و آموزه ھای اخلاقی فرق نیک و بد را می دانند و

.تقدیس نکند مرتکب آنھا نمی شود و بھ آنھا ادامھ نمی دھد تا گناھان را برای ذھن خود توجیھ و آدمیخوان�د یثار خود م�یاآنچھ را کھ ھر کسی در ذھن خود مترادف مظلومیت خود می داند دقیقا ھمان ظالمیت اوست . آنچھ را کھ

. ھمان تجاوز اوست رد جھ�ل و کف�رود م�ی خوان�د ح�ق اوس�ت. و آنچ�ھ را ک�ھ عق�ل و ایم�ان خ�ود م�ی پن�داخ�ھ و آنچھ را کھ ناحقی دیگران نس�بت ب�

ه ھ�ای عریف و آم�وزتاوست و........ اگر چنین نبود اینک قرنھا بود کھ زمین مبدل بھ بھشت موعود شده بود زیرا ھمھ طبق . دروغ و باید و نباید را می دانند صواب و راست و ودینی فرق گناه

کس�ی زی است کھ ھ�ر. آنچھ کھ گناه نامیده می شود ھمان چی بود اصلا امر بھ خودشناسی مسئلھ ای مھمل می بوداگر چنین نودشناس�ی تمام�ا . و ل�ذا خ کارخانھ تبدیل گناه بھ ص�واب و دروغ ب�ھ راس�ت اس�ت» من«. و این می نامد» من«در ذھنش آنرا

. فریب شناسی است

فلسفه ضلالت

ودش ک�ور خ�ھ گی و ک�وری اس�ت. یعن�ی اینک�ھ آدم�ی نس�بت ب�عنای ت�اریکی ، س�ایھ و ل�ذا گمش�دبھ م» ضل « ضلالت از مصدر ھ ضلالت نس�بت ب�«معرفتش پنھان گردد. و اینست کھ در قرآن کریم سخن از شود و وجودش در تاریکی قرار گیرد و از منظر

. دان گ�م ش�ده ان�انکھ گم�راه ش�ده ان�د نس�بت ب�ھ خودش�خود ھدایت شده اند و آنھ است : آنانکھ ھدایت شدند نسبت ب» خویشتن. و طبق آیات و احادیث، آنکھ راموشی استف –معنای خود را گم کردن است کھ موجب غفلت و نسیان و خود ھ پس ضلالت ب

شناس�ی ع�ین خود را فراموش کند خدا ھم او را فراموش می کند و خود فراموشی ع�ین خ�دا فراموش�ی اس�ت ھم�انطور ک�ھ خود . خداشناسی است

و راط المس�تقیمق�ول عل�ی(ع) ص�ھ بنابراین اھل ضلالت کسانی ھستند کھ اھل معرفت نفس نیستند ھمانطور کھ در سوره حمد ب�ه ک�ھ ام�ام زن�د . بن�ابراین کس�یاز آن ھم راه مغضوبین و ض�الین اس�ت ھدایت ھمان خودشناسی است کھ راه نعمت است و غیر

نی در ت عرف�ان درم�ا. و ل�ذا س�ای ینھ خودشناسی ندارد در گروه ض�الین ق�رار داردانی ندارد و آیوان پیر و مرشد عرفعنھ ای بالھ معرف�ی اس�ت ک�ھ س�ایت م�ا را ی�ک س�ایت ض�» خبرگ�زاری مھ�ر« . و این قاب�ل توج�ھ راستای نجات از ضلالت عمل می کند

امی ح�ش�ده اس�ت و ود در ت�اریکی غ�رق . پر واضح است کسی ک�ھ راه خودشناس�ی را ض�لالت م�ی دان�د ب�ی ش�ک خ� کرده است . ی اش را از دست داده استضلالت است و بینای

آتش جهنم

میزان�ی ھ . آت�ش دوزخ را ب� فرق آتش ھیزم و آتش دوزخ در اینست کھ آن بدن را می سوزاند و ای�ن نف�س را، روان را، دل را. آنچھ کھ گر گرفتگی، التھاب عصبی ی�ا خ�ونی نامی�ده کرد بسیار ناچیز و از راه دور می توان در ھمین دنیا ھم درک و تجربھ

79

. و نی�ز آنچ�ھ صورت اعمال جنونی و خشم ھای آنی بروز می کند نشانھ ای از آتش جھ�نم در نف�س بش�ر اس�تھ می شود کھ ب . ی می کندقراری در بسیاری از آدمھا خودنمایصورت بیھ کھ ب

ا ب�ھ ط�رزی رس�ت بس�یار ش�بیھ اس�ت ب�ھ تشعش�عات اتم�ی ک�ھ ت�ا مغ�ز س�لولھا آتش دوزخ کھ بھ آتش بی دود نیز تعریف ش�ده ا . مخصوص می سوزاند زیرا آتشی است کھ از قلب ماده بر آمده است

ن�ان آل�ذا نزدیک�ی و. و نیز اینکھ شیاطین و اجنھ ھ�م از ج�نس ھم�ین آتش�ند عذاب النار ، اساس و محور عذابھای دوزخ استن تم�اس نی�ا حاص�ل ای�دب درجھ ای از عذاب النار است و عمده بیقراریھا و التھابات آدمی در حی�ات بھ انسانھای گناھکار موج

. می باشد کھ در روابط با آدمھای پلید و کافر انتقال می یابدآت��ش اس��ت و ی ک��ھ زی��ر پاھایش��ان و در قلوبش��انیم ک��ھ ب��ھ راس��تی آت��ش گرفت��ھ ان��د و گ��ویام��روزه ش��اھد آدمھ��ای بس��یاری ھس��ت

ی�ات . در ح س�ازد ط�ور م�وقتی آن�ان را آرام م�یھ ین آرامشی ندارند و این جماعت رغبت شدید ب�ھ م�واد مخ�در دارن�د ک�ھ ب�کمتر . فاظ شوددنیا ھیچ چیزی خنک کننده تر از خاک نیست پس وای بھ زمانی کھ آدمی این بدن خاکی را بیندازد و بی ح

فلسفه آبرو . ی بشر است و تلاشی برای اثبات خویش برای دیگرانایھمان آب و رنگ و لعاب وجود نم آبرو

ی نش�ان ب�وجود آدمی چیزی بی رنگ و بی بو و بی نشان است و اصولا وجود چن�ین اس�ت ھمچ�ون خ�دا ک�ھ چ�ون ب�ی رن�گ و س�تی ب�ی پ�س ب�رای دی�دن او ک�ھ ع�ین وج�ود خویش�تن اس�ت بایغرق در رنگ است دی�ده نم�ی ش�ود . واسطھ کسی کھ ھ است بب�رو آف�س ھم�ان ب�ی ی از خویشتن است کھ دین خدا و راه تقوی پدی�د آم�ده اس�ت . تزکی�ھ ن. و برای رنگ و ریا زدای شدآبرو

. کردن نفس خویش است در نظر خویشتنن�ھ شق است منتھیاما آنچھ کھ بھ ناگاه رنگ و ریای ھزار لای وجود را می زداید و انسان را بھ وجود محض می رساند ع و

ای�ن ھم�ان . و . بلکھ بی آب�رو ش�دن در مقاب�ل ح�ق اس�ت و در چش�م خویش�تن نی برای اثبات خویشتن برای دیگریعشق نفسارون ب�ج�وش و خ�روش م�ی آین�د و فقط در قلم�رو عش�ق ح�ق اس�ت ک�ھ ھم�ھ ص�فات ب�ھ غلی�ان و وصفت زدایی از نفس است

ویش ک�ھ ھم�انخویش�تن خ�ویش اس�ت ب�ا ذات یگان�ھ خ� برو م�ی س�ازند و ای�ن آس�تانھ دی�دار ب�اافکنی می شوند و نفس را بی آ . خداست

ھ خ�ود را . آنگ�اه ک� خ�ودی خ�ود ت�وھمی ب�یش نیس�تھ و اما عشق حق ھمواره در عشق بھ یک اھل حق بھ حرکت می آید و ب و . ش�ق م�ی ب�ردناگاه با امتحانی بارانی می بارد و رنگ تو را در ج�وی عھ رنگ می کنی کھ در نزد اھل حق محبوب شوی ب

. دحال کسی کھ می مانھ در اینجا یا می مانی تا ببینی و یا می گریزی تا عدم خود را نبینی . و خوشا ب

چه باید کرد !

ل اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و امکانات و شرایط بیرونی می داند ھیچ علاجی نیکھ بشر علت بدبختی ھایش را مسائتا زماش�دت ب�دبختی ھ�ایش و ن مسئلھ مذکور پاسخ داد و ب�ر آن ف�ائق آم�د ول�ی فق�ط ب�ر ابع�اد و عم�ق ندارد زیرا بشر مدرن بھ ھزارا

80

ھر مشکل کوچکی مبدل بھ درد بی درمانی گردید و لذا نھایتا متوسل بھ انواع خرافات جنون آمیز قدیمی و مدرن افزوده شد و . تاده استجنون خود متوسل گردیده و بھ دامش اف شده است یعنی بھ غایت جھل و

و انقلاب�ی قلم�ر ھ�ای رنگارن�گ ب�ود ک�ھ ب�ر اس�اس آنھ�ا انقلاب�ات بزرگ�ی پدی�د آم�د ول�ی ھ�ر» چ�ھ بای�د ک�رد« قرون جدید دوران رد وک�ک�اری نبای�د . حال اگر بخواھیم بھ دیده عقل و عبرت بنگریم بایستی گفت کھ ھیچ پیدایش دردھای بی درمان جدیدی شد

م�ودنخ�ود جس�تجو خود بازگشت و سرنخ ھمھ بدبختی ھ�ا را درھ و بلکھ بایستی باز ایستاد و بھیچ پروژه جدیدی برپا نکرد : ایست خبردار!

مدرس�ھ ای . وش�عر و حکای�ت و افس�انھ و مث�ال و فلس�فھ و عرفانھ�ای ادب�ی باید بھ خویشتن بازگشت ن�ھ ب�ا ح�رف و ش�عار و. ھم�ھ گریس�تنی از غیر خود مأیوس شد تا بتوان خود را ج�دی . بایست بلکھ بایستی بھ خود واقعی و محسوس خود بازگشت

ا ب�ھ غای�ت رخویش�تن ب�وده اس�ت ک�ھ م�درنیزم ای�ن بیگ�انگی ھ بدبختی ھا محصول دور شدن و بیگانگی و نس�یان بش�ر نس�بت ب� ام�روزه بش�رو . . این دوزخ معلول جھل انسان نسبت بھ خودش می باشد رسانید و آنچھ کھ قرار بود بھشت باشد دوزخ شد

ن ین جھ�ل و جن�وا. نخست باید بھ سر می برد کھ لباس علم و پیشرفت و مدنیت بھ تن نموده استھ در غایت جھل و جنونی ب . . این نخستین کار است خود اعتراف نمود

. . و این گام دوم است باید کاری با خویشتن نمود و دست از سر دیگران برداشت

فلسفه نور

ین�یم زی�را دربواس�طھ آن جھ�ان بی�رون را م�ی ھ نور فقط آن چی�زی نیس�ت ک�ھ از آفت�اب ب�ر جھ�ان م�ی تاب�د و م�ا ب�نور چیست؟ یم نی�ز نھ� ب�ر ھ�م م�ی . و بلکھ حتی آنگاه کھ چشمان خ�ود را فقدان خورشید ھم می بینیم و بلکھ تاریکی مطلق را ھم می بینیم

رون م�ا داس�ت ک�ھ در مان بستھ در عالم خواب می بینیم . و نی�ز آن چی�زیی می بینیم و نیز جھانی را کھ با چشباز ھم چیزھای . شود ابد دیده می. جھان تحت الشعاع نوری کھ از ذات ما بر می ت می تابد و خیالات و تصورات درونی را با آن می بینیم

ون ی�ن ن�ور در درس�ت بلک�ھ منش�أ اواسطھ اش می بینیم از آفتاب و مھتاب و ستارگان و یا برق و آت�ش نیھ پس آن نوری کھ بھم می اب و تاریکی رواسطھ آن آفتاھ . آفتابی بسیار نافذتر و نوری بسیار رقیق تر از نور آفتاب در درون ماست کھ ب ماست

ات ماس�ت ذر معرف�ت در . و ای�ن ن�و بینیم و درون و برون خود را و عالم غیب را و نھایتا خود خدا را ھم با آن ن�ور م�ی بین�یمد اس�ت ک�ھ کھ ھر کسی کھ بھ سر منش�أ ای�ن ن�ور برس�د ب�ھ مش�اھده کام�ل م�ی رس�د و ب�ھ ذات وج�ود م�ی رس�د و ای�ن ن�ور وج�و

ر، معلوم�ات بش� وچندین نوع و درجھ دارد : نور، نور فوق نور، نور علی نور، نور ماقب�ل ن�ور و ن�ور الن�ور. ک�ل محسوس�ات فان آن اس�ت آن استوار است و شیخ سھروردی یک�ی از بزرگت�رین کاش�. این ھمان نوری است کھ حکمت اشراق بر نوری اند

ور عرف�ان و ن�: . این ھمان نوری است کھ در قیامت کبری بر ھم�ھ م�ی تاب�د و خداون�د دی�دار م�ی ش�ود و شھید کشف آن است عشق و لقاء !

81

فلسفه قاشق

اگ�ر . آم�ده اس�ت ھ آغ�از م�درنیزم م�ی باش�د پدی�دم مدنیت و مدرنیزم است کھ در سرفصل ن�وینی از ت�اریخ ک�قاشق یکی از علائ) و م�درن صنعت موجب بیگانگی و دوری انسان از طبیعت شده است ک�ھ در واق�ع ص�نعت ھم�ان طبیع�ت تم�دنی (گ�رد ھ�م آم�ده

گ�ر ئ�ل ش�ده و دیشده (فرم یافتھ ) است ، قاشق نیز ب�ین انس�ان و رزق�ش فاص�لھ انداخت�ھ ک�ھ در واق�ع ب�ین انس�ان و خ�ودش حاه اس�ت دفاص�لھ افت�ا . بین انسان و غذایش بھ اندازه طول یک قاش�ق ان غذایش را مستقیما با دست خود در دھان نمی نھندانس

. پرخورتر شده است وو لذا انسان قحطی زده تر غ�ذا هع�لاوھ د و ب�. می توانید چند روزی با دستان خود غذا بخورید خواھید دید کھ زودتر سیر می ش�وی امتحانش مجانی است

م�ی تغذی�ھ ب�ی. و ای�ن فق�ط از خ�واص ک بسیار لذیذتر می ش�ود و درس�ت ب�ھ ھم�ین دلی�ل ق�انع ت�ر م�ی ش�وید و کمت�ر م�ی خوری�دفره ھ�ا س�ه ب�ر س�ر ھم�ھ . بع�لاوه اینک�ھ ام�روز . قبل از اینکھ بخندید امتحان کنید تا بھ راز بزرگی پی بری�د واسطھ قاشق است

ی ھ�یچ چی�زی ویگ�. دم�ی مس�تقیما غ�ذا را لم�س کن�دکار می رود تا مبادا دست آھ قاشق بھمراه ھ دھھا قطعھ کمک غذاخوری بانش ، ھمراھ� . با ورود قاشق ب�ر س�ر س�فره ھ�ا و ب�ا توج�ھ ب�ھ ت�اریخ اخت�راع قاش�ق و چنگ�ال و نجس تر از دست آدمی نیست

ام��راض آن پی�دایش پرخ�وری و ھم�راهھ گ�ی ب�زرگ اقتص�ادی در ت��اریخ جوام�ع م�ی ش�ویم و ب�متوج�ھ ی�ک بح�ران و قحط�ی زدرم را س�ن با دھ�ان و . برای فھم بھتر این مسئلھ می توانید تفاوت غذا خورد حاصل از آن و نیز جنونی در علم طب را شاھدیم

؟! د. آیا میل ندارید بھ عصر حجر باز گردی در نظر بگیرید و نیز تفاوت غذا خوردن با چشم باز و بستھ را

ینه)ه آیانسان و آیینه (فلسف

ق�دمت ب�وده اس�ت ون ین�ھاست و لذا تاریخ بشر ھرگ�ز ب�دون آینیاز بشر بھ دیدن خویشتن از جملھ نیازھای ویژه این حیوان دوپع ندیش�ھ اخت�راا. ب�ی تردی�د ینھ بھ قدمت تاریخ بشر بر روی زمین است و چ�ھ بس�ا ب�ر م�دنیت نی�ز مق�دم اس�تکشف واختراع آی

ن�د وم نیس�ت ک�ھ چ. این ھمان نیاز ذات�ی انس�ان ب�ھ خودشناس�ی اس�ت و معل� آب پدید آمده است ینھ از مشاھده صورت خود دریآ . وستطول انجامید کھ بشر توانست صورت خودش را در آب تشخیص دھد و بشناسد کھ این عکس خود اھ ھزار سال ب

د . جم�ال وجودن� ھھ زنان ب�وده ان�د ک�ینجدی ترین طالبان آی . و لذا نخستین و ینھ مصادف است با کشف جمال خویشتنکشف آیین�ھ . و آی ب�دکم�ال م�ی یا خود را دراطن خود را ببیند زیرا مرد وجود ینھ ای بود تا کمال خود را بشناسد و بولی مرد نیازمند آی

د. ھ�ر چن� ستاینھ شیشھ ای یق و آیینھ وار مثل نیاز زن بھ آی. نیاز مرد بھ یک دوست صد برای مرد یک دوست صدیق استال م�ردان ن فق�ط در قب�ین�ھ جم�ال زن اس�ت و ل�ذا زه یک مرد می بیند . در واق�ع م�رد آیینھ نیز از نگاکھ زن جمال خود را در آی

. ن�دارد اقل نظاف�ت ھ�مینھ و آرایش و حتی ح�دبوبی نداشتھ باشد ھرگز میلی بھ آیمی آراید و زیبا می کند و زنی کھ مح خود را ر چن�د ک�ھ ای�ن. و ای�ن راز رفی�ق ب�ازی م�رد اس�ت ھ� از نگاه یک دوست صدیق دیده می ش�ود ی مرد کھ کمال اوستولی زیبای

اه ای�ن ناگ�ھ ل�ذا ب� . و رفیق ھا عموما صدقی ندارند و بلکھ تمام جاذبھ شان چاپلوسی و فریبکاری است بھ قص�د س�وء اس�تفاده . رفاقت ھا مبدل بھ عداوت می شود

82

اقل ارتب�اطیگانھ شده باشد یعنی با ذات خویشتن کھ ھم�ان خداس�ت ب�ھ وح�دت ی�ا ح�ددوست صدیق انسانی است کھ با خودش ی . . او امام یا پیر طریقت است ینھ کمال برای مردان استرسیده باشد . و چنین انسانی یک آی

فلسفه یا توجیه واقعه

یح و دلیل�ی حت�اج توجی�ھ و توض�آدمی تنھا موجودی است کھ ب�رای ھ�ر واقع�ھ ای مخصوص�ا آنچ�ھ ک�ھ ب�رای او رخ م�ی دھ�د مکوفایی عل�م ر ش�. امروزه نی�ز ک�ھ عص� ی ھستندت علمی ھم نوعی فلسفھ تجربی و جزئ. حتی توضیحا است و این یعنی فلسفھ

ب�دل ما بش�ر م�درن ی علوم در توضیح امراض و بدبختی ھا و فلسفھ بھ کاربردی عامیان�ھ رس�یده اس�ت و ل�ذاست بھ دلیل ناکفایایع خ�وش و . آدم�ی ب�رای وق� . توجیھ فلسفی کھ غایتش متافیزیکی است آخرین توجی�ھ بش�ر اس�ت می شود بھ بشری فیلسوف

ت، نرھ�ا و ادبی�ا. و ام�روزه اغل�ب ھ ی تراژی�ک داش�تھ اس�ترد و اینست ک�ھ فلس�فھ ھم�واره س�یمایمطلوب، نیازی بھ توجیھ ندات و ان�ا م�ذاھب اس�راژیکترین فلسفھ ھا و متافیزیکھ�ا ھم. و ت فلسفی و تراژیکند زیرا زندگی عمومی بشر مدرن تراژیک است

وو متافیزی�ک . ھمانطور ک�ھ عرف�ان غای�ت فلس�فھ اینست گرایش جدید و جھانی بشر مدرن بھ انواع مذاھب و مکاتب عرفانیی م�بیش�تر ھ�ا را . ھر چند کھ این توجیھ بر حسب ظاھر ھیچ کمکی بھ حل و رفع بدبختی ھا نمی کند ول�ی تحم�ل آن مذھب است

ر زن�دگی واردد. امروزه کھ بشر از ھ�ر حی�ث ب�ھ قلم�رو س�رعت و ش�دتی فزاین�ده کند یعنی در خدمت استمرار حیات بشر استاه ست زی�را آنگ�امی شود و ھمھ امور مستمرا اضطراری تر و اورژانس تر می شوند بیش از ھر زمانی نیازمند صبر و تحمل

رص�ھ ش�ماره عصبور ماندن اس�ت ص�بر ب�ر آخرالزم�ان ک�ھ آخ�ر مھلتھ�ا و ش�تاب ھاس�ت و کھ نتوان ھیچ کاری کرد بھترین کاررض�ا م�ی و. و لذا فلسفھ ھای مدرن و خاصھ عرفانھ�ا جملگ�ی حام�ل ص�بر ھس�تند و آدم�ی را دع�وت ب�ھ تس�لیم معکوس است

. دی استگریز از تراژکنند تا تراژدی سرنوشت خود را بپذیرد و از آن نگریزد زیرا فجیع ترین این تراژدی حاصل . این رسالت عرفان است فقط از طریق پذیرش تراژدی است کھ می توان بر آن فائق آمد و

حکمت سوسک

ارد و دو دسوسک طبق آخرین تحقیقات علمی، یکی از قدیمی ترین موجود زنده روی زمین است ک�ھ ح�دود سیص�د ھ�زار ن�وع س بیھ�وده نیس�ت. پ� در م�ی ب�ردھ دھد و در مقابل انفجارات اتمی جان سالم ب�تشکیل می سوم موجودات جاندار روی زمین را

. و داومتر م�ی ش�وکھ با ھیچ سمی نمی توان او را در خانھ نابود کردو پس از ھر تھاجمی از جانب بش�ر مب�دل ب�ھ نس�لی مق� . بدینگونھ کل علم و تکنولوژی بشر را بھ سخره گرفتھ است

نتوانس�تھ فن�ی اش در بق�ای خ�ود از سوس�ک ھ�م ع�اجز ت�ر اس�ت و اینھم�ھ تکنول�وژی ھ�معلم�ی و بشر ب�ا اینھم�ھ پیش�رفتھایقطع ش�ود گاز ب برق وشاندکی او را قوی تر سازد و بلکھ اتفاقا ضعیفتر نموده است . مثلا امروزه اگر در زمستانی فقط یک

. ھمھ بسوی مرگ می روند حال آنکھ انسانھای پیشین مقاومتر بودند

83

ھ ن را ب�ھ رعش�قارت بشر در قبال سوسک کھ مستمرا در خانھ ھا در مقاب�ل دی�دگان ھم�ھ رژه م�ی رود و ھم�ھ مخصوص�ا زن�احدش ھ ب�ھ خ�الق خ�ودس�ت از اینھم�ھ کف�ر خ�ود ب�ردارد و ح�ال ک� ت�ار و مدعی کائنات پی�امی رس�ا دارد می اندازد برای بشر متکب

. ایمانی ندارد لااقل بھ خالق سوسک ایمان آوردنی و فن و ایم�ا نابود سازد بدین معناست کھ سوسک دارای قدرت و علم وقتی کھ حتی تشعشعات اتمی نیز نتواند سوسک را

درن س�یطره بسیار برتر از انسان است کھ از کویرھای سوزان شصت درجھ بالای صفر تا قط�ب جن�وب و ت�ا قل�ب ش�ھرھای م�ارد و ب�دون ی ھ�م ن�دو حی�ات زم�ین اس�ت و ھ�یچ ادع�ایآیات الھ�ی در قلم�ر راستی سوسک یکی از بزرگترینھ . ب زندگی اوست

ھ ی او ب�ب�رای ن�ابود اینکھ ھیچ ضرری بھ زندگی انسان وارد نماید آدمی را بھ وحشت وا می دارد تا آن حد کھ تمام ق�وایش را . ناکام است کار می گیرد و

م ش��ده ک��ھ بھداش��تی نیس��ت زی�را ام��روزه ب��ھ تحقی�ق مس��ل وحش�ت از سوس��ک در روان آدم��ی مطلق�ا وحش��تی منطق��ی و م�ادی و .م�ی بین�یم سوسک یک نظافتچی بزرگ در محیط زیست بشر است و لذا ھر کج�ا ک�ھ فس�اد و تب�اھی بیش�تر باش�د او را بیش�تر

و ل�ذا وحشت از سوسک ، وحشت ناخودآگاه از ھیبت و قدرت و قدمت و قداس�ت حض�ور اوس�ت و وحش�تی مت�افیزیکی اس�ت .ی�ای سوس�ک . فوب ھای بی ایمانتر وحشت بیشتری از او دارند مث�ل وحش�ت از جس�د و قبرس�تان ک�ھ وحش�تی ن�امعقول اس�تآدم

س�موم و (مرض سوسک ھراسی) امروزه یک فوبیای عمومی بشر است و برای نابودی او کل محیط زیس�ت و خان�ھ خ�ود را می اشند شھرھا م�معضلھ جھانی شده است . اگر سوسک ھا نب جان خود افتاده است و مبدل بھ یکھ مھلک می سازد و عملا ب

ه اس�ت ک�ھ در ج�ان سوس�ک افت�ادھ ط�رزی جن�ون آمی�ز ب�ھ . ول�ی ب�ا اینح�ال بش�ر م�درن ب� گندد و نسل شھرنشین ھا بر می افتد و م�راضدازی اھای بشر در جھت بران�حقیقت دچار یک حماقت عظیم است و این نیز ھمچون بسیاری دگر از فعالیتھا و تلاش

. و بن بست ھای مھلکتر و لاعلاجتر می گرددمراض مشکلات است کھ منجر بھ ا . و حماقت بشر مدرن و مدرنیزم استکفر وسوسک، ریشخندی بھ کبر

شناخت شناسی چیست؟

ا زی�ر عرف�ان اس�ت ) بھ مثابھ قلب و غایت و منش�أ فلس�فھ و حکم�ت و Epistemologyشناخت شناسی یا معرفت شناسی ( دس�تگاه فلس�فی . و ل�ذا فق�ط آن در واق�ع ک�انون ارزی�ابی ارزشھاس�ت معن�وی و اعتق�ادی اس�ت و میزان کل فرآورده ھای فک�ر

ل�ذا . و محک زند خاص خود باشد و بتواند کلیھ نظریات فلسفی خود را بدانر است کھ حامل نظام شناخت شناسی دارای اعتباص�لح فلس�فی اه معرف�ت شناس�ی ھس�تند و م�ابقی فق�ط مص�رف کنن�ده ی�ا منتق�د و مفقط انگشت ش�ماری از فلاس�فھ دارای دس�تگ

. معنای واقعی کلمھھ محسوب می شوند و نھ فیلسوف براس��تی فیلس��وف باش��د و ص��احب ھ ای��ن واض��ح اس��ت ک��ھ خ��ود آدم��ی و خ��ود فیلس��وف کارخان��ھ ش��ناخت خویش��تن اس��ت اگ��ر ب��

باش�د . و حاصل خودشناسی فیلسوف است و ل�ذا ی�ک محص�ول عرف�انی م�ی. لذا شناخت شناسی عملا اندیشیدن در نزد خودس�ر ب�رده ھ تزکیھ ب و عارفان خداپرست دارای این گوھره معرفت می باشند کھ عمری در معرفت نفس ولذا فقط حکیمان متألھ

یمان و عارفان ب�زرگ نیس�تچیزی جز تفسیر آثار و زندگانی حکاست کھ ھمھ آثار تاریخ فلسفھ . درست بھ ھمین دلیل اند. پ�س م��ی ت�وان گف��ت ک��ھ ش�ناخت شناس��ی ب�رای غی��ر ع��ارف ھمان�ا بررس��ی و فھ�م زن��دگی عارف��ان اس�ت و ش��عبھ ای از ع��ارف

84

ام��ام شناس��ی اس��ت . ھم��انطور ک��ھ ک��ل ت��اریخ فلس��فھ غ��رب تفس��یر زن��دگی و آرای کس��انی چ��ون زن��ون و پارمنی��دز و شناس��ی و . اسلامی ھم تفسیر حالات و زندگی پیامبر و امامان و صوفیان است سقراط و افلاطون است و کل فلسفھ

روانکاوي مسئولیت ب خویش�تن مسئول بودن ھم�ان مفع�ول ب�ودن از جان�و سئوال کردن از خویشتن است . » لسئ« در لغت از مصدر» مسئولیت«

ی�ابی و –و خ�ود امری در قلمر ی عرفانی و. پس مسئولیت واقعھ ا خودھ واسطھ سئوال کردن از خود و پاسخ دادن بھ است بخواس�ت م�ی زاز خ�ود با میزان�ی ک�ھ خ�ودش را مؤاخ�ذه م�ی کن�د وھ . یعن�ی انس�ان ب� ی فکری می باش�دکفایخود خودشناسی و

ص�ور عام�ھ ک�ھ افکار و زندگی خود را ب�رای خ�ود ب�ھ س�ئوال م�ی کش�د مس�ئول اس�ت . پ�س ب�رخلاف ت ونماید و اعمال و امیال ت�ھ و الب . اش�دخ�ودش نم�ی بھ امری نسبت بھ دیگران می دانند اتفاق�ا مس�ئولیت چی�زی ج�ز رابط�ھ فک�ری انس�ان ب� مسئولیت را

دم را ھ�م م�ی ر م�ربا معرفت خ�ود عھ�د بس�ت ب�ھ ت�دریج س�ای لذا خود را شناخت و وانی کھ بھ خودش مسئول و متعھد شد انسس�بت نمس�ئول ب�ودن ھم مسئول می شود و این یکی از نتایج طبیعی لذا درباره مردم شناسد زیرا ھمھ دارای نفس واحده اند و

رخاس�تھ از بو تعھ�د » . ھر ک�ھ خ�ود را ش�ناخت دیگ�ران را ھ�م ش�ناخت« خویشتن است بھ مصداق این سخن علی(ع) کھ : ھ بمل�ھ . از ج گ�ردد . لذا انسان ھر چیزی را کھ بیش�تر م�ی شناس�د نس�بت ب�ھ آن متعھ�د م�ی معرفت است و نھ قوانین و امر ونھی

ھ س�ی و تعھ�د ب�ص�ولات خودشناشناخت انسان نسبت بھ خداوند ھم موجب تعھد انسان بھ خدا می شود کھ ای�ن نی�ز از جمل�ھ محین معرف�ت خ�ودش متعھ�د م�ی ش�ود ھم�ھ . ھنگامی کھ فرد بر اساس معرفتی کھ درباره خود حاصل نموده نسبت بخویش است

ھ ب� . کس�ی ک�ھ ودد و لذا بر ھمان اساس درباره روابط اجتماعی خودش ھم متعھد م�ی ش�او در رابطھ با دیگران ھم حضور دارح�دت وج�ود و ی از وو ھس�تی جھ�انی انس�ان اس�ت و معن�ایو ای�ن حی�ات ودش مسئول باشد ب�ا ک�ل ع�الم و آدمی�ان تعھ�د دارد خ

. توحید

انسان کامل در جهان مدرن

ون�ی آدرس بیر ن وو معنوی تعریف شده است و تقریب�ا ھ�یچ نش�اظ ماھیت باطنی می ھمواره بھ لحاانسان کامل در عرفان اسلا اجتماعی چگونھ زیستی دارد. اصولا در جامعھ بھ لحاظ اقتصادی وندارد کھ انسان کامل

و راضی است . انسان کامل مظھر احدیت در میان مردم است پسکھ در ھستی نقد ، غنوده و آسوده انسان کامل انسانی است یگانھ و تک رو است . و نی�ز مظھ�ر ب�ی نی�ازی ح�ق اس�ت بن�ابراین از منظ�ر اقتص�ادی انس�انی ک�املا فقی�ر اس�ت . و از قلم�رو

. و ب�ی نی�از از آین�ده و آتی�ھ پرس�تی اس�ت ل�ذا پی�رو ھ�یچ ای�دئولوژی و بستگی ھای تاریخی و نژادی خارج است پس تنھاستو در مرحل�ھ آخ�ر ب�ی ھمتاس�ت و ل�ذا انگش�ت و راضی بھ ھستی خ�ویش اس�ت . فاستآرمانگرا نیست زیرا خودکگروه حزب ولم�رو معرف�ت ب�ا در قسی را ھم نم�ی کن�د . و در ع�ین ح�ال یگانھ و غیر قابل تقلید است ھمانطور کھ تقلید ھیچ چیزی و ک نما و

85

حب�ت عام�ھ م�ی باش�د و ح�لال مو منش�أ ص�لح و ل�ذا در جم�ع اس�ت جدالی ندارد وکل جھان و جھانیان در صلح است و با کسی . و حامی ھر کسی کھ بخواھد از یوغ ستم و بندگی رھا شودمشکلات

ی�ر نظ�ر ت�اریخ را ز بنابراین انسان کامل در جامعھ مدرن مثل موج�ودی مابع�د از ت�اریخ اس�ت ک�ھ در ت�اریخ جامان�ده اس�ت و ل�ذا. دی تلق�ی م�ی ش�وا در میان مردم ب�ھ لح�اظی آدم بدش�گونو لذ. جامعھ بشری و ھر حرکت اجتماعی را می بیندعواقب دارد و

دموکراس�ی و تکنولوژی و خارج از گ�ود اقتص�اد و سیاس�ت دلیل صفات مذکورش انسانی فوق علمی و ماورایھ انسان کامل بت و ع�داوانک�ار وو ل�ذا م�ورد بخ�ل . و ھنر و ایدئولوژیھاست . انسان کامل ھمان انسان آرم�انی اس�ت ک�ھ واق�ع گردی�ده اس�ت

. عامھ مردم نیز می باشد

انسان کامل در قرآن

ھ پی��امبر ک��س��وره توحی��د (اخ��لاص) ، س��وره بی��ان انس��ان توحی��د و خ��الص اس��ت ک��ھ انس��ان کام��ل ھ��م نامی��ده م��ی ش��ود ھم��انطور ن کام�ل ر انس�ا. اگ� ھرا بیان وحدانیت پروردگار اس�تاکرم(ص) ، این سوره را بیان وجود علی (ع) خوانده است در حالیکھ ظا

دانی ش�ین ذات وح�س�تی جانھمان جانشین خداست بنابراین بایستی بیانگر و معرف ذات وح�دانی او باش�د زی�را انس�ان کام�ل بای ھ در ق�رآن م�ی. و اینس�ت ک� . صفات خداوند در کل جھان ھستی متجلی است ول�ی ذات�ش در خلیف�ھ او و نھ صفات اوخدا باشد

ھ ذات خ�ویش وجود امام آشکار ، متمرکز و متحصن اس�ت ھم�انطور ک�ھ ھ�ر چی�زی موج�ود ب� خوانیم کھ : کل جھان ھستی در . و ام�ا ز اوھس�ت ش�د ن�ی م�ا ا است لذا انسان کامل ھ�م ذات جھ�ان اس�ت ھم�انطور ک�ھ مول�وی م�ی فرمای�د ک�ھ : ھس�تی از م�ا

م یول�د) و لم یلد و ل�(ینده لال از گذشتھ و آسوره توحید بیانگر چھار رکن کمال است : یگانگی (احد)، بی نیازی (صمد) ، استقمق�یم در ح�ال) ث�ت و آین�ده (ی، اتکاء بھ نفس، مبرا ب�ودن از ورا. بھ بیان دیگر یعنی : تنھایی( و لم یکن لھ کفوا احد) بی تای

ی�ر ود بودن و غخ دارای معنا و ارزشی منحصر بھ فردمعنای اھل قیاس و تقلید نبودن و ھ و شباھت نداشتن بھ ھیچکس کھ ب . قابل تکرار

ارادت و ضد ارادت

انی س�چن�ین کورد . فھمیدن طبع�ا مس�ئولیت م�ی آکسی کھ نمی خواھد مسئول خودش باشد طبعا میلی ھم بھ فھمیدن ندارد زیرا دی و مری� م مقل�ددر قلم�رو اعتق�اد ھ� خود ترجیح می دھند ک�ھ ب�رده و م�زدور و رعی�ت باش�ند ودر روابط اجتماعی و اقتصادی

ی و چاپلوس�ی یو تم�ام ھنرش�ان مظل�وم نم�ا. تا مسئولیت اعمالشان ب�ھ گ�ردن ارب�اب و ش�یخ و ش�اه باش�د . چشم و گوش بستھ . است

86

کھ خودش جز و اما ارادت عرفانی از جنس دگر است و فرد در غایت معرفت خود درباره نفس خودش بھ این حقیقت می رسددیق م�ی س�پرد صدست یک عارف ھ ایش ھنر دیگری ندارد و لذا با آگاھی اراده خود را بتقدیس زشتی ھ خودفریبی و غرور و

. تربیت و ھدایت نماید تا نفس اماره و مکاره اش راه اس�ت و رذیلان�ھ ش�د ومتأسفانھ این ارادت کھ البتھ امری بسیار نادر است مترادف ب�ا تقلی�د و مری�دی کورکوران�ھ و مکاران�ھ

ف قدس�ات و مع�ارمای�ن نی�ز ظلم�ی دگ�ر ب�ر بطھ انسانی را مترادف با پست ت�رین ن�وع رابط�ھ نم�وده اس�ت وعالیترین حد از رای�ت رخاس�تھ از غاب. ارادت�ی ک�ھ . و ای�ن ارادت ض�د ارادت اس�ت توحیدی می باشد کھ در جامعھ ما نیز بھ وفور یافت م�ی ش�ود

. سئولیت گریزی استمعرفت و مسئولیت است و ارادتی کھ برخاستھ از غایت جھل و م

روانشناسی خواب

ج نی�ز م�ی سوی پروردگارش صعود می کند . پس نوعی مع�راھ قول قرآن نفس آدمی بھ خواب مرگ خفیف و موقتی است کھ ب باشد و اینست کھ در حدیث آمده کھ خواب از عالیترین نوع عبادت طبیعی بشر است.

م�ین ی�ک نکت�ھھگ و حی�ات بع�د از م�رگ را ب�ھ درج�ھ ای تجرب�ھ م�ی کن�د و بنابراین آدمی در ھمین حیات دنیا نیز ھر ش�ب م�رز . و نی� رودی می�دم�ی در رختخ�واب ول�ی نف�س او ب�ھ ھرج�ایبرای تصدیق حیات بعد از م�رگ و مع�اد کفای�ت م�ی کن�د زی�را ت�ن آ

ر و خ�واب افک�ا ی�را درانسانھای گناھکار خوابھای آشفتھ و دوزخ�ی دارن�د و پ�س از بی�دار ش�دن بس�یار خس�تھ و کوفت�ھ ترن�د زی اس�ت و ی�ا حت� و عک�س ای�ن ام�ر نی�ز وج�ود دارد ک�ھ خ�واب بھش�تی ی ندارن�دھ سراغشان می آید واز آن رھایامیال پلیدشان ب . خواب برزخی

. انندداھا را می عوالم خواب و رویا بر اھل معرفت حامل پیامھا و معارفی شگرف و بکر است و فقط اھل معرفت تعابیر رویین�ی بت اخ�روی پ�یش تفکر در رویاھا و کیفیت خوابش می تواند ماھیت خ�ود را و نی�ز عاقب�ت خ�ود را در حی�ا راین آدمی بابناب

. لذا پیشاپیش کاری کند کند ون�د کده داری م�ی از ھمین منظر می توان سفارش خداوند را بھ پیامبر و مؤمنانش درک کرد کھ چرا آنان را دع�وت ب�ھ ش�ب زن�

معرفت�ی عظ�یم ذکر بیدار می ماند شاھد بر عروج نفس خویش است و آنکھ با فکر و وس آدمی عروج می کند یرا شب ھا نفز . می اندوزد کھ معرفتی اخروی و لدنی است

روانکاوي تفکر

ی آنکھ درباره مسئلھ ای می اندیشد فقط بھ این انگیزه ک�ھ ھ�ر چ�ھ س�ریعتر ب�ھ پاس�خ و نتیج�ھ مطل�وب و از پ�یش تعی�ین ش�ده امونتاژ می کند کھ چاشنی و چسب و پ�یچ و مھ�ره برسد در حقیقت تفکر نمی کند بلکھ مسائل و موضوعات را سرھم بندی و

و تزوی�ر ذھ�ن خ�ویش اس�ت تقدیس، تحریف، تخدیر و ی�ا تحری�ک . این توجیھ، توھمات و آرزوھای خود فرد است ھایش ھم . بھ ھمین دلیل در چنین ذھنی ھرگز یک ایده، معنا ی�ا حت�ی آرزوی ت�ازه دیدیقصد رسیدن بھ معنا یا راه جھ و نھ فکر کردن ب. ارزش و ح��ق اندیش��یدن فق��ط در خ��ود . دربھ��ای چن��ین ذھن��ی ب��ر روی وق��ایع عین��ی بی��رون نی��ز بس��تھ اس��ت ای پدی��د نم��ی آی��د

87

ی فقط بھ ص�رف اگر معنا جوی. ی و صیقل ذھن از رسوبات و عادات استت کھ کمترین خاصیت آن زنگار زدایاندیشیدن اسخ�ودی خ�ود و منھ�ای خ�واص ھ و معنوی�ت ب� . اگ�ر معن�ا استفاده در مادیت باشد اندیشھ فرد ھمواره مبتلا بھ دوری باط�ل اس�ت

معن�ای تفک�ر پدی�د نم�ی آی�د و چن�ین ذھن�ی فق�ط ی�ک ماش�ین ھ مادی آن در ذھ�ن انس�ان ارزش نداش�تھ باش�د گ�ردش و حرکت�ی ب�و مرگ ذھن�ی قب�ل ھ کلی از کار می ایستدی بنیک و کامپیوتر ذھن چنین انسانھایدلیل در عصر الکتروحساب است و بھ ھمین

راستی کدامیک از ما روزی چن�د دقیق�ھ م�ی ھ ی مفلوج می شوند . آیا بمبدل بھ روباتھایاز مرگ پدید می آید و این آدمھا فقط . م تا سودی ببریماندیشیم تا فقط فھم کنیم و نھ اینکھ نتیجھ عملی بگیری

دھد . فکر کردن واقعھ ای در ذھن است کھ روان بشر را از انقیاد تن و ماده می رھاند و پرواز می

فلسفه، حکمت، عرفان و تصوف

م�ا ھ�یچ راس�تی در فرھن�گ عل�وم معن�ویھ و ب�وف را ام�وری مت�رادف م�ی پندارن�د بسیاری فلس�فھ و حکم�ت و عرف�ان و تص�گ�اه یس�تفاده ھ�ایان ام�ر خ�ود از عل�ل س�وء ود این امور را معین کرده باشد وج�ود ن�دارد و ل�ذا فق�دان ای�تعریف واضحی کھ حد

. نابجا و ابلھانھ و کفرانھا و تکفیرھاییمخرب و خطرناک بوده است ن ای ای�لامی برمعنای عطش و جستجوی حقیقت است . اگر بخواھیم در قاموس اسھ فلسفھ کھ واژه ای یونانی است در لغت ب

حک�ام و ق�وانین ام�ا حکم�ت یعن�ی رس�یدن ب�ھ ا است و لذا فیلسوف ھمان سالک اس�ت . و» سلوک« واژه مترادفی بیابیم ھمانا ف�ان . و ام�ا عر لایزال حضور حق در جھان، شناخت صفات الھی و حدود آن در قلمرو عالم و آدمیان . و این اساس دی�ن اس�ت

رص�ھ ظھ�ور ات وحدانی او در انسان است یعنی رسیدن بھ وجود یک انس�انی ک�ھ عمعنای رسیدن بھ عرصھ حضور حق و ذھ برآن�ی قوچش�م ح�ق ب�ودن . در فرھن�گ ل ظھ�ور ح�ق ب�ودن . و ام�ا تص�وف یعن�ی خ�ود مح� حق است ، یک امام ی�ا ص�وفی کام�ل

. عبادالله المخلصین را بایستی مترادف صوفیان دانستان و تص�وف ن فلسفھ و حکمت و عرفیک صوفی و انسان کامل است . بنابرای یک عارف محصول دیدار و تصدیق و ارادت بھک ص�وفی کام�ل ی�طور مثال در مدرسھ اصحاب صفھ ، محمد(ص) بھ مثابھ ھ . ب چھار مرحلھ و درجھ و مقام از حقیقت است

ی��ک ب��ھ مثاب�ھ عرف�ان عل��ی اس�ت و کمی�ل ب�ر . و س��لمان ھ�م حک��یم . عل�ی(ع) ھ��م ع�ارف واص�ل در محض��ر رس�ول اس�ت اس�ت . و سلطان ولد ھم حکیم است و حسام الدین ھم فیلسوف این جمع است فیلسوف و مولوی ھم عارف است

. بی شک ھر یک از این مقامات دارای درجاتی است

فلسفه عید قربان

جره ن�ژاد و خان�دان . عی�د قرب�انی ک�ردن ش� دست خویشتن است بھ ام�ر خ�داھ می دانیم کھ عید قربان ، عید قربانی کردن پسر برا از می�ان بران�داختن اس�ت. » خ�ود« است ، عید گردن زدن شجره ممنوعھ است، عید تیغ کشیدن بر دل خویشتن است ، عی�د

و این غایت و کمال واقعھ خودبراندازی نژاد در نفس خویشتن است. این نژاد براندازی را ابراھیم از پدر و عمویش آغاز ک�رد اه بھ ط�رد ھمس�ر محب�وب خ�ویش و تبعی�د او ب�ھ س�رزمین برھ�وت عربس�تان پرداخ�ت یعن�ی دل خ�ویش را ( یعنی از پس) و آنگ

88

ای�ن ی�ک ن�ژاد بران�دازی نشانھ گرفت و دست آخر پسر محب�وبش اس�ماعیل را ذب�ح ک�رد و ن�ژاد پ�یش روی خ�ود را بران�داخت وعن�وان دی�ن ھ . و اینس�ت بن�ای اس�لام ب� بھ است. و این ھمان خود براندازی ھمھ جان کامل از پس و پیش و در دل خویش است

خدا کھ ابراھیم آغاز کرد و در موسی و عیسی و محمد ادامھ یافت و در حسین بھ تمام و کمال خ�ود رس�ید ک�ھ خان�دان و ی�اران ت ادا . و اینست کھ دعای عرفھ را ھم در اسلام ھ�یچکس بھت�ر از حس�ین (ع) نتوانس� محبوبش را یکجا در کربلا قربانی نمود

بر جای نھد و سفینھ نجات بشر گردد، سفینھ نجات انسان از باتلاق خود پرستی کھ در پرستش آباء و اجداد و ھمس�ر و کند و . فرزندان متجلی می شود

وانیم عی��د رات�راس�تی ک��دامیک از م�ا مس�لمانان و خاص�ھ ش��یعیان و مخصوص�ا حاجی�ان ب��ر ای�ن س�نت ق�رار داری��م و م�ی ھ آی�ا ب� ! ؟ ما کھ نیستیم یمبرگزار کن

اج�دا و وخان�ھ آب�اء درست بھ ھمین دلیل امام حسین (ع) مراسم حج را نیمھ تمام رھا کرد زیرا دید کھ ھم�ھ مس�لمانان ب�ر دور . . و درست بھ ھمین دلیل خونش مباح شد نھ بر دور خانھ خدا وود می چرخند نژاد خ

»صلوة« تأویل واژه

ھ ک�ب�ح اس�ماعیل ذات شیعی می خوانیم کھ حضرت ابراھیم پس از پیروزی بر امتحان�ات الھ�ی و واقع�ھ در قرآن و ھمچنین روایھ�د ھ ک�ھ م�ی خوابھ کمال رسالت خود رسید از طرف خداوند مورد لطف خاصی قرار گرفت و خداوند از او خواست تا ھر چ

ا قب�ل ت�رت اب�راھیم . آیا حض فرزندانش اھل صلوة شوند خداوند اجابت فرماید . حضرت ابراھیم (ع) از خداوند خواست تا او وانیم ق�رآن م�ی خ�و . و نیز در ؟ پس معلوم می شود کھ در اینجا سخن بر سر واقعھ ای برتر و دگر است از آن اھل صلوة نبود

ولی�ای خ�ودا کھ : خداوند بر رسول صلوة می کن�د و رس�ول ھ�م ب�ر مؤمن�ان ص�لوة م�ی کن�د و مؤمن�ان نی�ز بایس�تی ب�ر رس�ول و ؟ ردی دای (ع) صلوة می کند . این چھ معنای. و نیز در حدیث معراج می خوانیم کھ خداوند بر عل صلوة کنند

ا ت ب�ھ ھم�ین معن�بھ معنای وارد شدن و دخول و حلول است کھ در فرھنگ قرآنی نیز بھ ک�را» صل « صلوة در لغت از مصدر : . نھ اینکھ ارد شووآل او بدین معناست کھ : خدایا بر محمد و» حمد و آل محمد اللھم صل علی م« . پس کار رفتھ استھ ب

ینک�ھ کس��ی از؟ مث�ل ا ی ن��وعی ب�ی ادب�ی و جس�ارت ب��ھ درگ�اه خ�دا نیس��ت. چن�ین تقاض�ای خ�دایا ب�ر محم�د و آل او درود بفرس��ت . بزرگترش بخواھد کھ بر او سلام و درود بفرستد

ج�ان بن�دگان او در دل وھ معن�ای حل�ول و دخ�ول . ب� ل�ی خداون�د در رس�ول و مؤمن�ان اس�تدر یک کلام ص�لوة ھم�ان واقع�ھ تجل�ب از خداوند ط . و این ھمان واقعھ امامت و ولایت وجودی است کھ مقامی برتر از نبوت می باشد کھ حضرت ابراھیم مخلص . پ�س ام�ل اس�تکن واقع�ھ خلاف�ت در انس�ان محل حضور و ظھور نور خدا در جھان باشد و کانون تجلی حق . این ھما نمود تا

صلوة غیر نماز و دعا و ذکر و سلام است و بلکھ عالیترین واقعھ در جھان بشری می باشد .

89

واقعه غدیر خم چه بود؟

ج�ای ت�اریخ ی ب�رای معرف�ی وص�ی و جانش�ین باش�د ی�ک واقع�ھ معم�ولی در ھ�ر جامع�ھ و ھ�ر کک گردھمایاگر واقعھ غدیر خم یلان لک�ھ واقع�ھ اع�. ول�ی غ�دیر ای�ن نیس�ت ب نظر می رسد کھ در نزد ما اکثر شیعیان ھم چیزی برت�ر از ای�ن نیس�ت ھاست ولی ب

ھ�د مھ ای اس�ت ک�ھ . این ھم�ان واقع� معنای نبوت باطنی و عرفانی می باشدھ ختم نبوت در تاریخ بشر است و پیدایش امامت با و عطارھ� ناھ�ا واست کھ حلاج ھا و بایزیدھا و ش�مس تبری�زی و مولاپیدایش عرفان عملی در اسلام می باشد ھمان کارگاھی

خ�ود بش�ر یس�تی از ذاتی مواجھ نموده ک�ھ باا رقم زده است و انسان را با خدایحافظ ھا را پدید آورده و مذھب آینده بشریت رده اس�ت و خ�دا در خ�ود ش�. برای ھمین است کھ سلطان غدیر ھم نخستین انسانی است کھ موفق بھ کشف درک و آشکار شود ب�ود ک�ھ آخ�رین خ�اطر ھم�ین واقع�ھھ ب� . از خمخان�ھ غ�دیر نخس�تین انس�ان کام�ل ب�ھ بش�ریت معرف�ی ش�د و لذا جز خدا نم�ی بین�د

ا ب�ھ ت�و اینک�ھ عل�ی رالامحم�د ت�و را ب�ھ اینج�ا نخوان�ده ام ای « پیامبر ت�اریخ بش�ر ب�ھ دی�دار ب�ا خ�دا (مع�راج) فراخوان�ده ش�د : ث�ل نس�بت م�ن مای محم�د ، نس�بت ت�و ب�ھ م�ن « علی کسی است کھ خداوند بر او صلوة می کند و مرید اوست: و» معرفی کنم.س�ان عن�وان انھ ع) ب(. بھ ھمین دلیل بعد از معرفی علی و این عالیترین واقعھ معنوی در کل تاریخ بشر است.» بھ علی است

وم یک�دیگر ام�ام و م�أم علی (ع) ، دو بھ دو با ھمدیگر بیعت کنند و کامل و خدایگونھ ، امر شد تا ھمھ مؤمنان پس از بیعت با . رفانی استدر سلسلھ مراتب ھدایت شوند و این یعنی ھمان واقعھ پیر و مرید در عرفان اسلامی . و این مذھب عشق ع

کافر کیست ؟ روی ھنی�ت خ�ود پی�و م�ی خوان�د و از ذ طبق معارف قرآنی کافر عبارت است از انسانی کھ خدا را در آسمانھا جستجو م�ی کن�د

ردازد دی�ن راپ�بجای خلوص در نی�ت خ�ود ب�ھ خی�رات و عب�ادات نمایش�ی م�ی می کند و از اطاعت یک مؤمن زنده اکراه دارد وب�ر پرس�ت جملاک او نظر مردمان است . خ�ودش را عل�ت سرنوش�ت خ�ود نم�ی دان�د و فقط برای خوشامد دیگران می خواھد و

. استمس�ر ھ. ی�زار اس�تبی و عاریھ ای است و لذا نژادپرست می باشد در عین حال کھ از عزیزترین کسان خود نی�ز قلب�ا دینش ارث

رس�ت و اء و اج�داد پ. انس�انی آب� فرزندان را مایملک خود می داند و از بابت نانی کھ م�ی دھ�د آن�ان را بن�ده خ�ود م�ی خواھ�د وھ�ان جو حاضر این رزوپرداز و آرمانھای دست نیافتنی را می جوید و از نقدھمان میزان آھ تاریخ پرست و گذشتھ گراست و ب

ھ ان ب�ز واقعی�ت جھ�او ھر چھ در آن است نفرت دارد و لذا ایده آلیست دنیاپرست است و کل دنیایش نی�ز ذھنی�ت اوس�ت و ل�ذا . کلی بیگانھ و کور است

. عاش�ق س�تحقیق�ت او ھ�م پ�ول ا و طریقت او ھنرھاس�ت و شریعت او علوم و فنون است اخلاقش نیز سیاست و اقتصاد استھ ب��را بخ��رد و ارتباط��ات و اخب��ار و ازدح��ام اس��ت و آرزوی��ش اینس��ت ک��ھ آنق��در پ��ول داش��تھ باش��د ت��ا بتوان��د ھم��ھ م��ردم جھ��ان

. دارد پرستش خود وا

90

. چگونه انسانی خرافی می شود

ج ب�ا ت�دریھ ارن�د ب�عن�اد و انک�ار د ورھ�ای دین�ی و احک�ام اخلاق�ی س�ری کھ عمری با بابیات و مشاھدات نشان می دھد آنھایتجر ی وھ تجرب�ھ شخص�ک�اتکاء بھ این کفر و دنیاپرستی و خود پرستی بھ انواع مفاسد و مھلکھ ھا و بن بست ھا مبتلا م�ی ش�وند

ی�ن ع�داوت ب�ا د وانک�ار . این�ان در حالیک�ھ قلوبش�ان ب�ھ اش�د کف�ر و ی نیس�تدر ب�ھ پاس�خگویعلوم و فنون و امکانات مادی ق�او ان�رژی ی و دع�ا نویس�ی و ج�ن گی�ری و ک�ف بین�ی و احض�ار روحھ س�وی ف�ال و غی�ب گ�ویرسیده اساسا علیرغم میلشان ب�

وی مس��ائل س��ھ . ای��ن گ��رایش ب��ھ لح��اظ فک��ر ن��وعی ع��ذاب اس��ت ک��ھ ب��رای رف��ع مش��کلات آنھ��ا را ب�� درم��انی و .... م��ی گراین��د انیس�ت و ن�ھ رحم�ی و میل بھ ماورای طبیعت از جنبھ ش�یطانی انیده است ولی این غیب گرایدند کشامتافیزیکی کھ منکرش بو

ا خ�ورد چ�ھ بس�ر نخس�تین بر. و لذا در اب�تلای ب�ھ ای�ن خراف�ات ک�ھ اب�تلای ب�ھ ش�یاطین و اجن�ھ و آدمھ�ای ش�یطان ص�فت اس�ت دی�ا م�ی ون و مالیخولفک�ر و زندگیش�ان ملعب�ھ جن�ی توھمی می یابند و لذا در دام ای�ن توھم�ات م�ی افتن�د و آنگ�اه ک�ل گشایش ھای

. شودن و ذاب آن کف�راع�. و ای�ن اگر بھ گذشتھ ای�ن ن�وع آدمھ�ا رج�وع کن�یم ج�ز کف�ر و انک�ار و ع�داوت ب�ا دی�ن و اخ�لاق نم�ی ی�ابیم

ب�ھ ری ک�ھف�. ب�ھ ھم�ین دلی�ل قلم�رو خراف�ات، عرص�ھ اش�د کف�ر ت�ا س�رحد جن�ون اس�ت، ک عداوت است و ابتلای بھ دوزخ اس�تھ ن�د ب�مذھب می دان . بنابراین آنانکھ خرافھ را از دین و یا شعبھ ای از ی ادعاھای دروغین استجنون رسیده و عرصھ رسوایود خ�راف�ات ھس�تند خ. و آنانکھ کارگزاران دس�تگاه . خرافات شعبھ ای از مذھب ضد مذھب است کلی از این حقیقت بیگانھ اند

سطھ اجنھ می باشند .واھ تجسم شیاطین و تسخیر شدگان ب

توشه آخرت چیست؟

. پ�س ی جاوید باش�دھمراه داشت کھ گوھر بقاھ تا ابد ب توشھ آخرت آن چیزی است کھ می توان با خود از قبر ھم عبور داد و ؟ . و آن چیز چیست توشھ آخرت بایستی چیزی جاودانھ باشد کھ تو را با مرگت جاودانھ کند

ی الق نیس�ت یعن�. پس توشھ آخرت ما چیزی جز آن حس و اندیشھ و ادراک ما درب�اره خداون�د خ� لاغیر جاودانھ فقط خداست وش�ھ . پ�س تو اس�تنور معرفت و ایمان ما بھ اوست کھ از دخمھ گ�ور ھ�م عب�ور م�ی کن�د و ب�ا م�ا م�ی مان�د و راز بق�ای جاوی�د م

ن ن�وع اعم�ال واس�طھ ای�ھ است کھ م�ی توان�د ب�خدھ آخرت ما نھ عبادات و خیرات و حسنات ماست بلکھ نور و عشق و ایمان بھ اس�ت ب�وشھ س�فر اب�دی متبھره ای از آن نور کھ کجا بدانیم کھ ھم اینک آیا ھیچ اما از و. دست آید اگر خالصانھ باشدھ ما ب

ھ . ب� وش�ھ اس�تتاحس�اس م�ا نس�بت ب�ھ م�رگ تعی�ین کنن�ده می�زان ای�ن واضح است کھ نگاه و فکر و . پر دست آورده ایم یا نھس�اکن ک و روانم�انمیزانی کھ از مرگ می ھراسیم و آنرا مترادف نیستی خود می پنداریم یعنی دستمان خالیست و دلمان تاری

ق�ین س�ان اگ�ر ب�ھ ی. ان معنای قوت آن نور ایمان و معرفت در ماس�تھ میزانی کھ راغب و بلکھ عاشق مرگیم بھ و میراست و ب« رمای�د ک�ھ اینس�ت ک�ھ ق�رآن م�ی ف دارای دوس�تی اب�دی اس�ت پ�س از م�رگ نم�ی ھراس�د . احساس کند کھ بع�د از م�رگ بداند و

».آنانکھ می گویند کھ ما دوستان خدا ھستیم اگر راست بگویند بھ مرگ مشتاقند

91

ی ب�دوست ابدی ی مطلق و تجرد کامل نفس است و لذا قلمرو بی نیازی است ولی انسان ھرگز از داشتن یکمرگ قلمرو تنھای . نیست و بلکھ این تنھا نیاز ذاتی و جاودانھ انسان است و این توشھ ابدی اوست نیاز

. و جز خدا بعد از مرگ دوستی نیست و این دوستی با او ھمان حیات ابدی ماست

تعریف را تعریف کنید

اض�ح و ان تعری�ف وم�ا فق�د گی برخ�ی از ای�دئولوگھای نظ�ام م�ا ب�ھ اعت�راف آم�ده ان�د ک�ھ بزرگت�رین نق�ص نظ�امالحمد الله بھ ت�ازب ک�رده ن�یم و انق�لای است کھ با آن شعار می دھیم و بر اساس آن برنامھ ریزی می کس از ادعاھا و آرمانھا و واژه ھایمحسو

ود را از خ�عارف اسلامی یم قبل از ھر چیزی بایستی الفبای متوسعھ و ........ . ولی ما می گوی: آزادی، عدالت، پیشرفت، ایمار ال ب�ھ چن�ین ک�تجربھ و معرفت و علم بر زمان از نو تعریف کنیم زیرا ھرگز در طی این سی س� ن و سنت و عترت وبطن قرآ

کت�ر ددر رأس آن عظیمی مبادرت نشده زیرا نی�از ب�ھ آن درک نش�ده ب�ود الا در انگش�ت ش�ماری از متفک�ران اولی�ھ انق�لاب ک�ھ وم�روز مس�کوت ز ت�دوین و تبی�ین ای�دئولوژی اس�لامی ب�ود ک�ھ ت�ا ب�ھ اشریعتی قرار داشت و ل�ذا آخ�رین ت�لاش و وص�یت او نی�

ن ر کت�ابی ب�ھ ھم�یددقیقا از ھمین منش�أ و معناس�ت ک�ھ » رجعت بھ شریعتی« . و قصد ما از محروم و بلکھ ملعون مانده استھ احی�ای ن ھم�ان واقع�. ای� ن�یمنام ارائھ نموده ایم و علاقھ مندان را بھ مطالعھ آن در سایت موسسھ عرفان درمانی دعوت می ک

لام را د ق�رآن و اس�دین در ظرف زمان است و این کار عارفانی متعھد است تا یکبار دگر در ظرف زمانھ م�ا ای�ن واژه ھ�ای کلی�خ، ت، دوزخ، ب�رز: ایمان، شرک، اخلاص، کفر، نف�اق، تق�وا، انف�اق، ص�لوة، زک�وة ، جھ�اد، عل�م، فق�ھ، دی�ن، بھش� تعریف کننددانیم ب�ن�یم ت�ا دقیق�ا کرا تعری�ف » تعریف « ، رسالت، امامت، توبھ، ربا و ..... ولی قبل از ھر چیزی بایستی خود عدالت، قسط

خاس�تھ از ی�ک . تعری�ف از عرف�ھ و معرف�ی و عرف�ان اس�ت و ل�ذا واقع�ھ ای بر کھ منظورمان از تعریف کردن ھر امری چیستمعرف�ت زی�ن پ�س فق�ط رھ�روان« رس�ول اک�رم (ص) م�ی فرمای�د ک�ھ قدرت عرفانی در قلمرو معرفت نف�س اس�ت ھم�انطور ک�ھ

رف�ی عو تعری�ف و م . یعنی اصول و ارکان و ارزشھا و مفاھیم دین را تعریف م�ی کنن�د.» نفس بھ حقایق دین من نائل می آیندھ واقع��ی و نامی ھ��م بایس��تی ی��ک شناس��ر ک��ردن آن چی��ز اس��ت و ل��ذا ھ��ر معن��ایمعن��ای شناس��نامھ داھ ک��ردن ھ��ر چی��زی دقیق��ا ب��

ھ ھ�ای ن را در نش�ان. فی المث�ل بایس�تی آدم ک�افر ی�ا م�ؤم محسوس و عینی داشتھ باشد و نھ فلسفی و انتزاعی و کلامی و ادبیز فک��ر و زیس��تی و عملک��رد عین��ی و ش��یوه آداب اجتم��اعی و ام��رار معیش��ت و عم��ل اقتص��ادی و سیاس��ی و عب��ادی و نی��ز ط��ر

. و پدی�ده ھ�ایش ویم آنھم در ظرف زمانھ کنونی و در جھان واقعی م�درن ب�ا ھم�ھ مس�ائل یباورھا و احساسات واقعی معین نماف واژه ھ�ا و . پ�س بایس�تی ب�رای دس�تیابی ب�ھ نظ�ام عرف�انی جھ�ت تعری� اما این طرز تعریف کردن ھم یک تعریف قرآن�ی اس�ت

ی نرس�یدیم ب�ھاو ھ�ر کج�ا ک�ھ ب�ھ نتیج�ھ . مفاھیم کلیدی بھ ق�رآن ب�ازگردیم و مرحل�ھ ب�ھ مرحل�ھ ب�ھ س�نت و عت�رت مح�ک زن�یمری�م ت�ا ھم�ھ از ق�رآن دا رة المعارف عرفانی. ما نیاز بھ یک دای اجماعی از علما و عرفا و فقھا و مجاھدان و متفکران بسپاریم

و س��می و روان��یپدی��ده ھ��ای جھ��ان م��درن م��ا را ھ��م عین��ا تعری��ف کن��د م��ثلا عل��وم و فن��ون و ھنرھ��ا و ام��راض و ناھنجاریھ��ا جدی��ده شناس��ی پ. و ای��ن یعن��ی بنی��انگزاری اقتص��ادی و سیاس��ی و فرھنگ��ی و بلک��ھ ھم��ھ اش��یای مح��یط زن��دگی م��ا را تعری��ف کن��د

. ھ ما عمرمان بر آن نھاده ایمقرآنی ک –عرفانی

92

شهید کیست (فلسفه شهادت)

و کش�تھ ش��دن و اص�ولا ش�ھید ب�ودندر ق�رآن ک�ریم ش�ھید لزوم�ا ب�ھ کس�ی گفت�ھ نم�ی ش�ود ک�ھ در وادی جھ�اد دین�ی کش�تھ ش�ود ش�ھود ج�اری و م. شھید ب�ھ لح�اظ لغ�ت ع�رب ب�ھ ش�اھدی گفت�ھ م�ی ش�ود ک�ھ در . شھید از اسماء خداست ارتباط الزامی ندارند

« ظ . ب�دین لح�ا ت. شاھد بودن یک مقام عرفانی است و آنگاه کھ عارفی بر نفوس مردم آگ�اه و بین�ا ش�ده اس� ساری شده باشدھ م ب�ھ�س�ت ک�ھ ش�اھدی ا. و البت�ھ ممک�ن نگ قرآنی ھمان عرفا ھستند کھ در کنار انبیاء و اولیاء قرار گرفتھ انددر فرھ»شھدا

ی ش�ود را م�دست مشھود کشتھ شود زیرا مشھود تاب تحمل و تصدیق آنچ�ھ ک�ھ از نگ�اه ش�اھد در نف�س مش�ھود بی�ان و عی�ان رار گرفتھ دل مشھود ق خود را نابود سازد در حالیکھ نگاه شاھد در نداشتھ باشد و با این کشتن بھ گمان خود بخواھد کھ شاھد

. . شھید از اسماء خداست و خدا ھم ھرگز کشتھ نمی شود معنای شھید بودن آن شاھد استھ است و این ب عرف�ت نف�سمای�ن ھم�ان منط�ق واقع�ھ ش�ھادت اس�ت و ل�ذا مق�امی در وادی » آنکھ خود را بشناسد دیگ�ران را ھ�م م�ی شناس�د«

. ی اخباری نیست بلکھ بصیرت قلبی استھادت یک آگاھی صرفا ذھنی و دانای. ش (عرفان) می باشدق�ام امام�ت مآنانک�ھ ب�ھ شھادت یکی از درجات عالی در انبیای الھی نیز بوده است و ھمھ انبی�اء لزوم�ا ش�اھد ھ�م نب�وده ان�د الا

ین یش�ند و ب�ھ ھم�ھر چیزی خود شھید نگاه پروردگار در دل خو . خود شھدا قبل از نیز رسیده اند کھ حاصل عرفان نفس است . تود خداوند اسخخداوند نیز در دل عرفای خود شھید است و لذا شھید اول و آخر دلیل شھدا بھ مثابھ عین الله ھستند و

فمینیزم : آخرالزمان زن

حقق یابد کھ تی دارد تا تیشھ ای در بشر ھم زمان و مھل. و نیز ھر اراده و اند ھر چیزی کلا زمان و اجلی دارد از جملھ انسانلزم�ان آن و این آخرا اگر یافت رستگار است و اگر نیافت در محاق زمان عقیم می گردد و آن اراده تبدیل بھ ضد اراده می شود

. امر استه اش ھ ای�ن ارادحق�وق محب�ت ب� و اما زن در یک کلام چیزی جز اراده بھ محبوبیت در نزد مرد نیست ک�ھ اگ�ر توانس�ت ب�ا ادای

لزم�ان ارادهلباس عمل بپوشاند از اسارت زم�ان و اج�ل خ�ود رس�تھ و رس�تگاری ھم�ین اس�ت و در غی�ر اینص�ورت ب�ھ دام آخرا ص��ورتھ ک��ھ ب�� خ��ود م��ی افت��د و اراده ب��ھ محبوبی��ت در او تب��دیل ب��ھ اراده ب��ھ ع��داوت و نف��رت و انتق��ام از خویش��تن م��ی ش��ود

ست افمینیزم امش آشکار می شود البتھ تحت عنوان بی نیازی از مرد و اراده بھ استقلال وجودی کھ نخصومت با ھر چھ مرد ! گی و استقلال زن از مرد: مکتب اصالت مادین

ن ت�گی ت�ا س�رحد درا در قلمرو معیشت بھ اشد بر صورت یک عذاب از اعماق ذات زن می جوشد اوھ این اراده ضد اراده کھ ب. و ی ب�ردی م�س�ت و در قلم�رو جنس�یت ب�ھ خ�ود ارض�ایی و ھمج�نس گرای�کھ عملا غای�ت اب�تلایش ب�ھ م�رد افروشی می کشاند

ا در قب�ال دیگر اس�ت ت� ی خود نیز باز محتاج مردانصطلاح استقلال توھمی و مالیخولیایجالب اینکھ برای دستیابی بھ این بھ ا . یک مرد خاص بتواند نمایش استقلال ایفا نماید

93

ای�ن ی�ک ومب�دل ب�ھ ت�ن م�ی ش�ود درک اس�فل الس�افلین زن در دنیاس�ت زی�را در ت�ن مح�ض خویش�تن س�قوط م�ی کن�د و فمینیزم . ی دوزخی است کھ برای تحملش محتاج مخدر و داروھای روان گردان استتنھای

؟ صراط المستقیم کجاست

ھ ب�کم�ال یعن�ی ودت و رستگاری و ج�اودانگی صراط المستقیم یعنی کوتاھترین و سریعترین راھی کھ انسان را بھ مقصود سعادی تا ین خود ھر فرب. و اما اگر طبق معمول خدا پشت بام آسمان باشد کھ فاصلھ . پس راه بین خود تا خداست خدا می رساند

او ھر م�ی ت�وان ب�او فاصلھ بین ھستی تا نیستی است و راھی طولانی تر از این ممکن نیست و فقط با یک سفینھ با سرعت نورا ک��ھ ی��ک رس��ید ک��ھ اگ��ر چن��ین س��فینھ ای ھ��م س��اختھ ش��ود فق��ط کس��انی چ��ون راکفل��ر و ب��وش را ب��ھ خ��دا م��ی رس��اند ن��ھ فق��راء

ی فقیرت��رین . پ��س ص��راط المس��تقیم قرآن��ی ای��ن نیس��ت زی��را ای��ن راه مخف��ی مستض��عفین یعن�� دوچرخ��ھ ھ��م ب��رای س��واری ندارن��دز ف�رط این فق�را ا امکانی برای زیستن و رسیدن ندارند کھ چھ بسا اکثر انسانھای مؤمن است کھ جز ھیکل خود ھیچ سرمایھ و

ھ از ک�د آنھ�ا باش�د . پس بایس�تی خداون�د در نزدیکت�رین ح�د وج�و گرسنگی و بیماری حتی قادر بھ راه رفتن طولانی ھم نیستندھ اس�ت ک�ھ فاص�ل ین خود ت�ا خ�ود. پس صراط المستقیم ھمان فاصلھ ب دلشان است رگ گردن ھم بھ آنھا نزدیکتر است یعنی در

ن باش�د ک�ھ دردم�اپ�س یا. قول علی (ع) ھمان راه معرفت نفس ( خودشناسی) می باشدھ ای مساوی با صفر می باشد و این بھ�ان جاطن آدم�ی در ی تاریکتر از نفس و ب. و اما فضای منظورمان چیست» اھدنا الصراط المستقیم« یم کھ نماز وقتی می گوی

ا را م�خ�دایا س�ت ک�ھ : پس دعای م�ذکور ب�دین معنا. نیازمند نوری ھستیم کھ در ما بتابد و آن نور ھمان امام استنیست و لذا . بھ امام برسان

ی ( فلسفه دار)دار تنهای

نش�ود ا تنھ�ای تنھ�ا. آدم ت� بھ آسمان است ی با اوست و سکوی پروازنھا شدن است و این آستانھ رویارویغایت سیر الی الله تد ب�الا رف�ت ایستی از خواست و لذا بارش نمی شود . تنھایی ، دار دیدار با یار جدا و خالصانھ طالب دوستی با او و شیدای دید

لا ب�ا نیس�ت ف�رد را . ھر چند ک�ھ ای�ن دار ب�یش از دو مت�ر ق�ادر . و این جز بھ کمک یک دار ممکن نمی آید ھمین حدود یک قدو . ای�ن د کافدش�متر است ولی از ب�الا ب�ھ آس�مان م�ی رس�د و س�قف آس�مان را نی�ز م�ی ین دوبرد ولی این چوب دومتری از پای

کھ بر روی ھ در بالا بلن. از آن بالا خدا بھ آسانی دیده می شود منتھی متر فاصلھ از خود تا خدا را بھ لحظھ ای طی می سازد و نھ�ا م�ی ش�ود ت ن�د زی�را فق�ط اینگون�ھ اس�ت ک�ھ ت�ک وزمین . و البتھ کسی لایق این دار م�ی ش�ود ک�ھ اس�رار ح�ق را ھوی�دا ک

مت�ر از ام�ا ح�ق او ک . و اما برای ب�الا رف�تن از ای�ن دار بایس�تی ح�ق خ�ود را نی�ز آش�کار کن�د . و ھیکلش دار دیدارش می گردد . او خود حق است، حق یار ! خود حق نیست

94

مستضعفین کیستند؟

اس�ی شنین آینده و ا . ز میان مستضعفین برای خود جانشین و وارث تعیین می کنددر نص صریح قرآن می خوانیم کھ خداوند ا، مس�تجاب، . مستضعف بھ لحاظ صرف نحو ھم خانواده این الف�اظ و مع�انی اس�ت : مس�تحب، مس�تکبر، مس�تحق قرآن می باشد

وش�د د ک�رده بادر مس�یرش جھ�امستقیم و ....... . یعنی کسی کھ ب�ھ ص�فتی رس�یده باش�د و ای�ن ص�فت را پیش�اپیش برگزی�ده و ب�ر دچ�ار تھ و یا ب�ھ جو ناخواس : اسوه حب، کبر ، حق ، قیام و ..... و نھ اینکھ کسی بھ سھونھایتا اسوه آن صفت شده باشد

ر دمام�ان م�ا و اضعف شده باشد . درس�ت از ھم�ین معناس�ت ک�ھ نم�ی ت�وان م�ثلا طبق�ھ ک�ارگر را مستض�عفین نامی�د . ف�ی المث�ل غیره . وحضرت رسول (ص) اسوه استضعاف کامل است از جنبھ ھمھ صفات مادی و دنیوی و اجتماعی و سیاسی رأس آنھا

ن جھ�انم ن�ھ در یک کلمھ معنای استضعاف در سخن مشھور پیامبر در روز غدیر خم واضح است ک�ھ فرم�ود: م�ن برت�رین انس�اکس�ی ک�ھ ب�ا . یعن�ی . و ای�ن یعن�ی مستض�عف خ�ر م�ی ک�نمواسطھ فقر خود، و م�ن ب�ھ فق�ر خ�ود فھ واسطھ نبوت خود بلکھ بھ ب

اش�دبن جھ�اد ک�رده آی و بیکسی و نھایتا فنای خود را برگزیده و عمری برای رسیدن بھ و عشق، فقر و تنھایآگاھی و عرفان ر و ی موج�ب فق�واھخ�یعن�ی خ�دا . قول قرآن فقراء کسانی ھستند کھ در راه خدا محاصره و تنھا و ب�ی چی�ز ش�ده ان�دھ . و یا ب

. . اینان ھستند پرولتاریای اسلامی کھ جانشین خدا و وارث زمین می شوند ضعف آنھا شده استگ�ار وردعمل�ی پر ی است. ای�ن ھم�ان تس�بیح و تنزی�ھ. این بھ چھ معنای و اما چرا انسان بایستی بھ سمت ضعف خود حرکت کند

رس�تش پق�ول عل�ی(ع) ھ ھ ص�فات از آن خداس�ت و اینس�ت ک�ھ ب�. زی�را ھم� ی از خویش�تن اس�تدر وجود خویشتن و شرک زدای�ح�دانی و. آدم�ی خلیف�ھ ذات واس�طھ ص�فات ش�رک اس�ت یعن�ی طل�ب ق�درت و رزق بیش�تر نم�ودن از خ�دا ش�رک اس�تھ خداوند ب

ر خ�ود م�ی رس�د. و انسان را ذات کافیست و اینگونھ است کھ بھ ذات خدا د خداست و مابقی جھان ھستی خلیفھ صفات اوست . املقام انسان کمکھ در قلمرو حیات دنیا عین فناست ولی راز جاودانگی است و عرصھ مقام خلافت اللھی انسان می باشد و

د بلک�ھ و بیم�ار س�از ی از خود بپردازد و عم�دا خ�ود را فقی�ر و تنھ�ااده مصنوعی خود نباید بھ صفت زدایخودش بھ ارولی آدم رت و در اینص�و د خدا خالص کن�د و ب�ر اس�اس احک�ام او زن�دگی نمای�د و ص�دق پیش�ھ کن�دآدمی کافیست کھ نیست خود را در نز

رون س�بت داده بی�نخ�ود ھ گام بھ گام بھ سرزمین فنای صفات گام می نھد تا ذاتش در زیر زبالھ دان صفات دروغین ک�ھ آدم�ی ب�ان مستض�عف در دی می باش�د . اینس�ت انس�در فلسفھ اشراق سھرور» ھیکل نورانی« . و این ھمان واقعھ آید و متجلی گردد

قرآن .

اشراق فلسفه مشاع و ( فلسفه ذهنی و قلبی)

بیش از دو ھزار سال است کھ فلسفھ بھ دو مکتب مشاع و اشراق تقسیم ش�ده ول�ی ھن�وز ھ�یچ تعری�ف روش�ن و محسوس�ی از

معن�ای اراده ک�ردن اس�ت ک�ھ ھ مش�اع در عرب�ی ب�. . فلسفھ یعنی عشق بھ حقیقت ھر یک و نیز تفاوت این دو ارائھ نشده است

95

پ�س مکت�ب مش�اع . معنای طلوع نمودن است کھ از شرق می باشدھ . ولی اشراق ب واژه مشیت و انشاء از ھمین مصدر استی گویند کھ فرد طالب خودش بھ اراده و س�لیقھ و امکان�اتش ب�ھ جس�تجوی آن م�ی پ�ردازد و از ای�ن ش�ھر بھ مکتبی از حق جوی

ن شھر و از این استاد بھ آن استاد و از این کتاب بھ آن کتاب و از این کار بھ آن کار در حرکت اس�ت و برنام�ھ م�ی ری�زدبھ آ. این ھمان شناخت حصولی یا تحصیلی می باشد کھ شناختی عاریھ ای و اکتسابی و مدرسھ ای و کتابی و لذا شناختی صرفا

ج�ای ای�ن در و آن در زدن بنش�ین و خ�ودت را بش�ناس و ب�اطن خ�ودت را از ھ ک�ھ ب�. ولی مکتب اش�راق م�ی گوی�د ذھنی است. و ای�ن حکم�ت عمل�ی ی�ا جھل و غرور پاک کن تا نور حق در دلت طلوع نماید و تو خودت مظھ�ر ح�ق ش�وی تاریکی و کبر و

و حکم�ت جملگ�ی حکیم�ان و عرفان عملی و مکتب حکیمان و عارفان و امامان بوده است. ھر چند ک�ھ نخس�تین بانی�ان فلس�فھ جورجی�اس و س�قراط و ب�ودا و لائ�وتز و م�انی ب�وده ان�د معل�وم نیس�ت ک�ھ چ�را و عارفان و اشراقیون چون پارمنیدز و زنون و

ھ ھگ�ل . ب� کان�ت و وان�د مث�ل ارس�طو و ف�ارابی و ب�وعلی چگونھ و بر چھ عقلانیتی اکثر شاگردان آنان پیرو فلسفھ مشاع ش�ده ھ این یک انحراف بوده است ھر چند ک�ھ ب�ر ح�ق ب�وده و حکم�ت ب�اطنی اھ�ل اش�راق را ب�ھ لح�اظ ذھن�ی و ھرحال واضح است ک

ک�ھ . ھ�ر چن�د . عل�ومی ک�ھ البت�ھ حکم�ت ب�اطنی را منک�ر اس�ت منطقی بھ ھمگان عرضھ نموده و مھ�د تولی�د عل�وم ش�ده اس�ت . اھد کردی اش نھایتا حکمت اشراق را تصدیق خوبالاخره بھ واسطھ ابطال و رسوای

فلسفه امراض و بدبختی ها

د ک�ھ ا داش�تھ باش�آدمی حامل روح خداست یعنی محل اراده و قدرت مطلقھ حق است بی آنکھ در این باره عل�م و معرف�ت لازم رن�زل وج�ود جھ�ان ت. بھ ھمین دلی�ل خداون�د آدم�ی را ب�ھ لح�اظ ص�فات و ق�وای حی�اتی ب�ھ ض�عیفترین م با این قدرت کبیر چھ کند

ن در عت�دال انس�او ای�ن راز ا -ق�رآن » انسان را در عالیترین مقام آفریدیم و سپس در پست ترین موقعیت ق�رار دادی�م« مود : نین رین و ج�اھلتریھا و ھوش حیاتی علیل ت�ات است ولی بھ لحاظ صفات و توانای. آدمی بھ لحاظ ذاتی اشرف مخلوق جھان است

. و بدبخت ترین حیوانات استاگر در فردی علاوه بر ضعفھا و جھالتھای عمومی بشر، یک ضعف و عیب جسمانی و یا روانی خاص�ی ھ�م دی�دیم ک�ھ بنابراین

ل خ�ارج واسطھ حادثھ ای پدید آمده است بایستی درک کنیم کھ اگر این عی�ب را نم�ی یاف�ت از تع�ادھ طور مادرزادی و یا بھ یا بت نفس�انی و روح�انی ش�دیدتری دارن�د اگ�ر ب�ھ ایم�ان و معرف�ت برت�ری ھ�م . آنانک�ھ ق�در م�ی دری�د شده و خود و اطرافیانش را

واس�طھ ض�عفھا و ی�ا بیماریھ�ا و ن�داریھا و حت�ی نق�ض عض�و ھ مجھز نباشند تبدیل بھ ی�ک فاجع�ھ بش�ری م�ی ش�وند الا اینک�ھ ب�ف حاص�ل از آن عی�ب را ھ�م مادرزادی مھار شوند تا بتوانند مجال رشد و تعالی یابند کھ در اینصورت می توانند بھ آسانی ض�ع

. ب��ھ . بن�ده در درم��ان ام�راض لاع��لاج و م�ادرزادی بس��یاری از بیم�اران خ��ود ای�ن راز حی��رت آور را کش�ف نم��ودم جب�ران کنن��دھمین دلیل یک انسان خردمند و اھل معرفت ھرگز در صدد درمان ھیچ عیب جس�مانی و ی�ا م�رض فیزیک�ی خ�ود ب�ر نم�ی آی�د و

ناگاه و ھ . یاحتی فی المثل اگر ب سطھ معرفت و ایمان از این ضعف خود یک قدرت روحانی پدید آوردواھ بلکھ سعی می کند ببدون ھیچ زمینھ فرھنگی و تعالی معنوی ھمھ معتادان و بیماران لاعلاج و درماندگان و فقراء نجات یابند کل جامعھ بش�ری در

را دریاف�ت زی�را ھ�ر » عرف�ان درم�انی « ھتر می توان ھ�دف و معن�ای اندک مدتی فرو می پاشد و تمدن بر می افتد . از اینجا ب. و درست بھ ھمین دلیل کل علوم و فنون درمان و علاج بدبختی بدون پشتوانھ ایمان و معرفت بزرگترین ظلم بھ بشریت است

96

ع غل و زنجیرھا م�ی بندن�د و طب مدرن عملا ھیچ گشایشی در نفس بشر پدید نمی آورند و بلکھ مستمرا نفوس بشر را بھ انواعذاب م�ی . در حقیقت آنچھ را کھ بشر مدرن، بدبختی و گرفتاری و . و این یک راز و حکمت الھی است تا بشریت ادامھ یابد

. یعنی در واقع ب�دبختی ھ�ا بزرگت�رین نعم�ات خداون�د ھس�تند و داند راز استمرار بقای او و مھلت او برای بیداری و توبھ استدر ن�زد اھ�ل معرف�ت، واژه « . در اینجا بھتر می توان ای�ن ک�لام عل�ی (ع) را درک ک�رد ک�ھ بختی حقیقی می باشنداساس خوش

یعنی آنچھ را کھ بدبختی می نامند در واق�ع خوش�بختی اس�ت و ب�العکس . ای�ن ام�ر ش�امل ح�ال ھم�ھ .» ھا زیر و رو می شوندط در نزد عارفان معن�ای حقیق�ی دارن�د و در ن�زد م�ابقی مردم�ان واژگون�ھ و . واژه ھا فق مفاھیم و واژه ھای دیگر نیز می باشد

. فریبنده اند و بھ مثابھ نعل وارونھ می باشند

دو نوع زندگی

نس�ان مخت�ار واانس�ان ص�ادق و انس�ان ریاک�ار : : انسان بر دو نوع است : تراژیک و کمی�ک . انس�ان ج�دی و انس�ان ب�ازیگر . ت گرا و انسان دنیاپرست! انسان آخر انسان مجبور

انی و انس� اس�ت . لذا از آن راض�ی تصدیق می کند و انسان تراژیک نیز دو نوع است : انسانی کھ تراژدی زندگیش را درک وض�حک) کمی�ک ( م کھ بر این تراژدی خود می گرید و گلایھ دارد و پشیمان است . این انسان تراژیک ن�وع دوم از انس�انھای

ت ب�ا می ش�ود و بلک�ھ مض�حکھ ای�ن مض�حکھ گ�ان م�ی گ�ردد و ب�دترین ن�وع سرنوش�ت اس�ت زی�را خواس�تھ اس�نیز مضحکھ تر . ست. و این گناھی نابخشودنی ا جدیت و صداقت و اختیارش بازی کند یعنی تراژدی را بھ بازی و کمدی آورد

وم اس�ت وع ت�راژدی دنیل و متکبرشان ھم از زندگی انبیاء و اولیاء و عرفا از نوع تراژدی نوع اول است و زندگی مقلدان بخ . کمیک نامید –کھ بایستی آنرا تراژیک

ی م�ب�ازیگری ب�ر خ�ود م�ی آین�د و دس�ت ازھ . آنانک�ھ در میان�ھ راه ب� انسانھای کمیک نیز دارای دو سرنوشت و عاقبت ھستندی کمیک�ی ک�ھ در ح�ین . ول�ی انس�انھای واس�تھ اس�ت و ب�ھ خی�ر و رض�اخ –رس�ند ک�ھ خ�ود دارند و ل�ذا ب�ھ ع�اقبتی تراژی�ک م�ی

. رسند کھ این نیز خود نوعی تراژدی است بازیگری بھ پایان می. دم�ر را م�ی طلب�اسارت خاک این ا راست چرا کھ حیات روح خدا د حیات انسان در عالم خاک دارای ذاتی تراژیکھ ھرحال ب

ان�دگار وھم�ھ آث�ار م رده انسان را نفھمیده است . بھمین دلیلو اصولا انسان حیوانی تراژیک است و آنکھ تراژدی را درک نک ! ست : یاد یار. فقط تراژدی است کھ می ماند و این یادگار انسان در جھان ا انسانھای ماندگار در تاریخ ، تراژیکند

عمر، یار است کھ بر ما بھ جفا می گذرد این جفا پیشھ ما بھر وفا می گذرد

97

معناي حیا

ن و فس�ق و و جن�ورا نفس آدمی در طبقھ اول و فعال خودش چیزی جز جھ�ل زی ھ معنای خجالت کشیدن از خویشتن استحیا ب وج�ود ن�داردخودش غافل و کور و بیگانھ اس�ت و اص�لا ھ فجور نیست پس کسی کھ از خود خجالت نمی کشد در واقع نسبت ب

. معنای زنده بودن استھ ب» حی « از » حیا« . ھمانطور کھ بھ لحاظ لغت و زنده نیستی ب�یش نیس�ت و قول قرآن فقط با دین خدا زنده م�ی ش�ود و گرن�ھ حی�وانھ آدمیت است و آدمی ب وحیاء اساس ایمان و عصمت

ی�ن و دز انس�انیت و ا. و کس�ی ک�ھ حی�ا ن�دارد ی و بیداری وج�دان و توب�ھ اس�تدارد . و لذا حیاء سرآغاز بخودآیحیات آدمی نع) ، وج�ود ق�ول عل�ی(ھ رفت بھره ای ندارد و مرده است و ھیچ خ�ود را نم�ی شناس�د و کس�ی ھ�م ک�ھ خ�ود را نم�ی شناس�د ب�مع

در ھس��تی انس��ان اس��ت ک��ھ در رفت��ار آدم��ی موج��ب تواض��ع و خش��وع اس��ت. نخس��تین گ��ام . پ��س حی��ا نطف��ھ حی��ات و ن��داردئ�م ادس�ت حت�ی اگ�ر ین امر را در خود ندارد ک�افر و جاھ�ل اخودشناسی منجر بھ حیا می شود کھ ھمان توبھ است . و کسی کھ ا

ات�بمرھ ع�ارفتر ب� تر ون حی�اء در قب�ال انس�انھای باحی�ا. و ای� مثنوی و قرآن تفس�یر کن�د والصلوة و شاعر و فیلسوف باشد . فس استی دال بر اشد شقاوت و کفر و پلیدی نشدیدتر بروز می کند . پس بی حیایی در رابطھ با چنین انسانھای

میلاد کلمۀ االله مبارك ) ( میلاد مسیح

م�ھ خ�دات : تول�د کلدر قرآن کریم می خوانیم کھ خداوند حضرت مریم را بھ تولد فرزندی مژده می دھد کھ یکی از کلمات خداس

دا ھس�تند ات خ�ھرحال باز در قرآن می خوانیم ک�ھ ھم�ھ کلم�ات ، کلم�ھ . ب ! این کل راز وجودی حضرت عیسی مسیح (ع) استم�ی باش�د یسی یا یسوعو کلمات خدا بی پایانند . و حضرت مسیح بھ مثابھ تولد یکی از این کلمات است . آیا این کلمھ ھمان ع

ش مای اس�م خ�وی؟ اگر چنین باشد بدان معناست کھ حضرت مسیح اولین و یا تنھا موج�ودی اس�ت ک�ھ مس� کھ بھ دنیا آمده استه ت و تنھ�ا واژ. یعن�ی حض�رت عیس�ی ظھ�ور و تجس�م معن�ای واژه عیس�ی اس� خدا بر او نام نھاداست و بھ ھمین دلیل ھم خود ی ک�رده اس�ت ول� . در واقع می توان گفت کھ در طول تاریخ اینھمھ انس�ان ب�ھ ن�ام عیس�ی زن�دگی ای کھ ذاتش آشکار شده است

. حضرت عیسی تنھا عیسی واقعی استد . ب�ھ روای�اتی درب�اره حض�رت عل�ی(ع) و محم�د (ص) و فاطم�ھ (ع) و دیگ�ر ائم�ھ خداوند بر حضرت یحیی نیز خودش نام نھا

عل�ی و فاطم�ھ و .... در واق�ع نیز چنین بوده است و شاید بتوان آنھا را نیز تولد و تجلی کلم�ات دیگ�ری دانس�ت کلم�ھ محم�د و. در واقع باید گف�ت ک�ھ ج�ز انگش�ت ش�ماری اسم و رسم آنھا یکی است این انسانھا تنھا انسانھای واقعی و با مسما ھستند و

ر . ای�ن مس�ئلھ ش�امل ح�ال س�ای از آدمھا، مابقی ھیچکس دارای نام وجودی خود نیست و ھمھ نامھا مستعار و قرار دادی اس�ت. م�ثلا م�ایعی ک�ھ منش�أ حی�ات در جھ�ان اس�ت در زب�ان فارس�ی آب نامی�ده م�ی ش�ود و در زب�ان اشیا و موج�ودات نی�ز م�ی باش�د

. در واق�ع ھ�یچکس ن�ام واقع�ی . یعنی نام واقع�ی ای�ن م�ایع معل�وم نیس�ت ک�ھ چیس�ت ماء و در ھر زبانی بھ اسمی دیگر عربی. این مسئلھ از دیدگاه زبان شناسی و علم تأویل و ھرمنوتیک نیز بسی قابل تأمل و از اسرار این علم م�ی خودش را نمی داند

98

. در واقع م�ا انس�انھا ھم�ھ کلم�ات را اش�تباھی و جابج�ا و از اک و فرھنگ بشر استباشد و بلکھ از یکی از اسرار بنیادی ادرکار می بریم و نام واقعی ھیچ چیزی را نمی دانیم و لذا معنای واقعی ھیچ چی�زی را ھ�م در نم�ی ی�ابیم و ل�ذا ھ روی بولھوسی ب

ع آدرس بشری درباره ھر چی�زی اش�تباه اس�ت و . در واق کل علم و اندیشھ و ادراک ما نیز جعلی و قراردادی و بی ریشھ استعنوان تنھ�ا راه عل�م ھ . از این منظر نیز بھتر می توان حق معرفت نفس را ب آدمی ھیچ چیزی را نمی شناسد و معرفتی ندارد

. و شناخت حقیقی دریافتی خ�ود ھس�تند پ� ک�ھ مص�داق ن�امر بزرگ�انی انی نام حضرت عیسی مسیح (ع) و س�ایاز این دیدگاه بھتر می توان بھ اھمیت عرف

ی دھن�د م�ا ج�واب م�ھ ب�برد و نیز ارزش و معجزه توسل بھ نام این انسانھا را درک نمود زیرا ھنگامیکھ آنھا را صدا می زن�یم « نھا مظھر ست . یعنی آزیرا نام واقعی آنھاست و آنھا تنھا کسانی ھستند کھ نام واقعی و وجودیشان در نزد بشر باقی مانده ا

م د زی�را ب�ھ ن�او کانونھای معرفت و حقیقت و یگانگی م�ی باش�ند و تنھ�ا موض�وعات موث�ق در قلم�رو ام�ر ب�ھ معروفن�» ھ عرفوی س�ھ ا م�ا را ب�واقعی خود معروف ھستند و لذا دعوت بھ این انسانھا بھ معنای دعوت بھ عرفان و شناخت واقعی اس�ت و ل�ذ

رس�ید و اللهلم�ة الله و ز طریق این کلمات واقعی و با مس�ما م�ی ت�وان ب�ھ خ�ود کخدا راه می نمایند زیرا ظھور کلمات خدایند و اپس ی�ا . دیثل مسیح و مھخصوص اگر این انسانھا ھنوز ھم زنده باشند مھ . ب کلمة الله را ھم تعین بخشید و با او دیدار نمود

مسیح و یا مھدی !

فلسفه بدن ن اس�ت ، ب�ودنی ھم�ان ب�اد ب�ود» ب�دن « ، در جھانی کھ در مسیر باد فناس�ت . است : بودن در جھان » بودن «ھمان » بدن«

ح . پ�س واض� ردداز جھ�ان خ�ارج م�ی گ� کھ باد کرده و لذا بر باد است و بالاخره بادش خالی م�ی ش�ود و ب�ھ آس�مان م�ی رود وس�تند در زب�ان ھی�ک ریش�ھ لغ�ت و باد و بد، جملگ�ی از است و اینست کھ بودن و بدن » بد« است کھ چنین بودنی یک واقعھ

. پھلویھ�م از اس�ت ک�ھ روح ھمھ بدیھای بودن انسان در بدن و با باد و در باد بر باد است و در ع�ین ح�ال ای�ن ب�اد ب�ودن ھم�ان روح

فع می د بدیھا ھم رسوی خالق باز گردھ معنای نسیم و باد است و چون این باد (روح) خالی شود و بر آسمان رود و بھ ریح ب . گردد

در قلمرو اسرار الفباء و الفاظ است . » ب« بودن تجلی حرف . قول امام محمد باقر(ع) ، خود پروردگار است در ظھور الفاظھ است کھ ب» آ« نیز تجلی حرف» ب«

رفت ھ معر گاه کھبودن ھمان تجسم روح (باد) است . و تمام بدی اش از این است کھ انسان می پندارد کھ خودش ھست و لذا شناس�ی آن . بن�ابراین خود و خی�رش آش�کار م�ی گ�رددخودش، بدی ب�ودن ب�دن رف�ع م�ی ش�ود یافت کھ اینکھ ھست اوست و نھ

د جھ�ل ن ب�دی م�ی کن�نوری است کھ بدی را تبدیل بھ خوبی می کند و آنچھ کھ عالیترین حد خوبی یعنی بودن را مب�دل ب�ھ ک�انو . انسان نسبت بھ بودن خویش است

99

ی شناسی چیست ؟هست

ی ی�ان کن�د یعن�بھستی شناسی آن نگاھی بھ واقعیت است کھ حقیقت نھان و آرمانی آن واقعی�ت را در ع�ین موج�ودیتش عی�ان و ا ع�ین حقیق�تبایستی ھستی را و ھستی بایستی را . پس ھستی شناسی ھمان نگرش توحیدی ب�ھ پدی�ده ھاس�ت ک�ھ واقعی�ت ر

م�ی قی�امتی نی�ز . این نگرش عرفانی تا سرحد وحدت وجود است کھ خدا را در جھان می جوید می یابد پس این نگرشی کاملا کام�ل معن�ایھ گ�ر ش ب�ن. ب�ھ زب�ان دیگ�ر ای�ن شر و بود و نبود و باید و نباید بر واقعیتی م�ی تاب�د باشد کھ از فراسوی خیر و

. ون�دنظ�ر خ�ود خداقام رضای کامل است و شناختی از مکلمھ ھمان رئالیزم فوق تاریخی است و بھ لحاظ اخلاقی برخاستھ از م . پس ھستی شناسی حاصل غایت خداشناسی می باشد

ت است و این ر عین واقعیآنگاه کھ ھر چیزی دقیقا و کاملا ھمانست کھ باید باشد بدان معناست کھ در این جایگاه معرفتی، فکی ویجبر اساس حق ونافی واقعیت است زیرا فکر ذاتا آرمانگرا و . مقام توحید وجودی می باشد و موحد کامل جز این نیست

ت خاص خودش . پس ھستی شناسی ھمان حق بینی است . پ�س ی�ک ھس�تی ش�ناس در واق�ع انس�ان کام�ل و ع�ارف واص�ل اس�ش�د و ی بام�. پ�س ھس�تی شناس�ی ع�الیترین ح�د از عش�ق کھ جز خدا نمی بیند و ل�ذا عاش�ق اس�ت ب�ر ھم�ھ ع�الم چون علی (ع)

کثر ) در فلس��فھ غ��رب مط��رح اس��ت ح��دا ontologyحاص��ل عش��ق عرف��انی . بن��ابراین آنچ��ھ ک��ھ تح��ت عن��وان ھس��تی شناس��ی ( . تلاشی برای رسیدن بھ ھستی شناسی است مثل کل فلسفھ غرب کھ مقدمھ ای بر عرفان است

؟ روشنفکر دینی کیست ن�را تب�دیل ب�ھ آدی�ن را عقلان�ی م�ی کن�د و باورھ�ای مت�افیزکی بھ لحاظ لغت کسی است ک�ھ ش�ریعت و احک�ام » روشنفکر دینی «

وراثت��ی –از قلم��رو م��ذھب ت��اریخی معرف��ت شخص��ی م��ی س��ازد و بدینگون��ھ دی��ن را در وج��ود خ��ود فط��ری و خ��ودی م��ی کن��د ول ین تب�دو کل ای ی دارای رسالتی در جامعھ است .عنوی می شود و خود بھ تنھایخارج می گردد و مبدل بھ یک ھویت مستقل م

ان معرف�ت زی�ن پ�س فق�ط رھ�رو« واسطھ معرفت نفس ممکن می آید ھمانطور کھ رسول اکرم (ص) می فرمای�د ک�ھ ھ و تحول ب ن اس�ت و ن�وعیپ�س روش�نفکر دین�ی ب�دین معن�ا مظھ�ر و اس�وه دی�ن در آخ�ر الزم�ا.» نفس بھ حقایق دینی من نائل م�ی آین�د

رالزم�ان م�ی ن�وعی ی�ک پی�امبر آخھ ای اصلیت دین در نف�س خویش�تن اس�ت و ب�بدعت و یا فرقھ محسوب نمی گردد و بلکھ داردکت�ر وم�ھ اقب�ال باشد و احیاء گران دین در عصر جدید جملگی از این جرگھ اند کھ در جھان اسلام می توان کسانی چ�ون علا

. عنوان دو نمونھ برجستھ نام بردھ شریعتی را بھ ک�ین�ی کس�ی اس�ت ؟ آی�ا ی�ک روش�نفکر د ینی در جامعھ ما کمابیش از این گونھ اندولی آیا کل جریان موسوم بھ روشنفکری د

لیقھ س�ن را مطابق ھر امری از اصول و ارکان عملی و اعتقادی دین کھ نتوانست درک کند و یا پسند وی نبود منکر شود و دیی ارتب�اط ی ب�اقی نگ�ذارد و م�دعشخصی و موافق نفس خ�ود س�ازد و از دی�ن ج�ز ش�عر و عواط�ف رومانتی�ک و خیالب�افی ھن�ر

ی اس��ت و از جری��انی ب�دون ش��ک دج�ال روش��نفکری دین�؟ چن�ین مس�تقیم ب�ا خ��دا و منک�ر رس��ولان و اخ�لاق عمل��ی و تق�وا باش��د . نھضت روشنفکری دینی حربھ ای بر علیھ دین ساختھ است کھ بالاخره خود خدا را ھم منکر می شود

100

؟ ستاري چیست

ھ�ان ن عی�وب و گنا. س�تاری ب�ھ معن�ای نادی�ده گ�رفت مؤمنانش ھم بھ درجھ ای از آن بھره مند ھستندستار از صفات خداست و . ی استدر حین دیدن . و این بھ چھ معنای دیگران است

ص�فات آدم�ی . ول�یم ذات�ا خلیف�ھ خداس�ت . ذات آدم�ی ح�ق اس�ت و اص�لا خ�ود خداس�ت زی�را آد آدمی دارای ذات است و ص�فات . رایطشجنون و فساد و مکر و کفر است و حتی صفات نیکویش نیز دروغ و ریا است و یا مشروط بھ تماما جھل و

ات ذ لی تکی�ھ ب�روانسان حق بین کسی است کھ این ذات الھی را در ھر کسی می بیند ھمانطور کھ صفات ناحق را ھم می بیند و آی�د . و بھ خود م�ی کس بیدار می شوده بر ذات ھر کسی، آن. با نگا ی نداردات را نمی نگرد و یا بھ آن اعتنایمی کند و صف

. این سنت انبیاء و اولیاء و عرفاست و راز احیای گری انسانیت می باشد

عرفان درمانی یعنی چه ؟

ان��رژی چن�ین ت�داعی م��ی ش�ود ک�ھ ای�ن ھ�م ن�وعی درم�انگری اس�ت ھمچ�ون» عرف�ان درم�انی« در نخس�تین برخ�ورد ب�ا عن�وان رفتیم ت�ا عرف�ان بھ�ره گ�» عرف�ان درم�انی«از » عرفان عملی« جای ھ ما ب . رقص درمانی و قارچ درمانی و غیره ودرمانی

ش�ر ل و مش�کلات بادب�ی و پ�امنقلی ب�ھ عرص�ھ زن�دگی واقع�ی وارد کن�یم و از آنج�ا ک�ھ ھم�ھ مس�ائ را از قلمرو تعارفات ھن�ری و . گردیده این اصطلاح را ابداع نمودیم مدرن منجر بھ بن بست شده و نوعی درد و مرض لاعلاج یس��ت بلک��ھ ع��لاج ھم��ھ ام��راض اقتص��ادی و سیاس��ی وروان��ی بش��ر ن -منظ��ور از عرف��ان درم��انی فق��ط ع��لاج ام��راض جس��می

ل . ح�ل و فص� س�تاگی و بلکھ بین الملل�ی و اس�تراتژیک و علمی و فنی و عاطفی و خانواد ایدئولوژیک و فرھنگی و اخلاقی ه ی ک�املا وی�ژ. و ای�ن خودشناس�ی ام�ا ن�وع واسطھ خودشناسیھ مھ دردھای بی درمان بشر مدرن می باشد بو رفع و درمان ھ

نی و ک نی�ازی جھ�او برخاستھ از قلب مکتب علوی و تشیع یعنی امامت و ارادت عرفانی است . و ما این اصل را تب�دیل ب�ھ ی� عن�ی امام�ت نم�ییاساس ش�یعھ و کاربردی اصل وجز بیان عملی نی از نظر ما چیزی . لذا عرفان درما فوق عقیدتی ساختھ ایم

ز ج�ز از طری�قاینست کھ بخش عظیمی از آثار ما مربوط بھ امام شناسی اس�ت و نش�ان دادن ای�ن ح�ق ک�ھ بش�ر ام�رو . و باشدام و پی�ر معنای ام� ما . و عرفان درمانی حاصل رابطھ با امام و پیر طریقت است . منتھی درک امام خود ھیچ راه نجاتی ندارد

ایب آغاز برای امام غ مراد و مرشد را از موزه تاریخ ادبیات خارج نموده و بیان امروزین نموده ایم و نیز جستجوی جدی و . می شود و این زمینھ ظھور است

. ھمراه داردھ کھ علاج ھمھ دردھای تاریخی و امروزین بشر را ب

101

؟ راستی شیعه هستیمه آیا ب خن ک�ھ در . ای�ن س� پخ�ش ش�د ک�ھ ب�س عب�رت آم�وز و تک�ان دھن�ده ب�ودذکور از ام�ام خمین�ی از تلویزی�ون نی تحت عنوان مسخ

. ن بودخاصھ داعیان انقلاب و ایما وآمد دال بر یک ھشدار بھ کل مردم آخرین ایام حیات آن بزرگوار بر زبان ش�ری غریزت��ا . وگرن�ھ ھم�ھ آح��اد ب ی بلک�ھ ی��ک پی�روی وی��ژهب�ھ لح��اظ لغ�ت یعن��ی پی�رو . منتھ�ی ن��ھ ھ�ر ن��وع پی�رو» ش�یعھ«

. ل�ذا اد دادد شان بر ب�مشغول تقلید از ھمدیگر و از سران کفر یا ایمان خود ھستند ولی شیعھ نامیده نمی شوند : خلق را تقلیی وب�ا یدان�ھ و قلب�روی مر. ش�یعھ یعن�ی پی� این پیروی مقلدانھ کھ ذات�ی بخیلان�ھ و کافران�ھ دارد ب�ھ حس�اب ش�یعھ گ�ری نم�ی آی�د

ادت قلب��ی و معن��ای ارھ عن��وان قل��ب اس��لام ب��ھ . ای��ن ھم��ان مکت��ب عل��ی(ع) اس��ت . تش��یع ب�� عرف��ا و امام��ان ش��وق از اولی��اء ویم�ان تھ ب�ھ درج�ھ ا. و لذا ھر کس�ی بس� عرفانی ( و نھ کورکورانھ) از یک انسان مؤمن و عارف بھ مثابھ امام است در درجات

رد ک�محم�د بیع�ت ی امام خاص خود می باشد ھمانطور کھ در واقعھ غدیر خم کھ دانشگاه تشیع است علی باو معرفت خود دارامث�ل ح�د اس�ت درس�تو شیعھ او شد و سلمان ھم با علی ، و کمیل و عمار و مقداد ھم ب�ا س�لمان و ..... و ای�ن ی�ک جری�ان وا

. خاص خود را دارند سلسلھ مراتب آموزش در کلاسھای درس مدارس کھ ھر گروھی معلمانیم ی�ن را نی�ز ب�داراستی ش�یعھ ھس�تیم؟ ھ قول امام خمینی آیا بھ پس تشیع مکتب عشق مبتنی بر ایمان و معرفت است . حال ب

ی�دن وان�د مث�ل پیچتمعن�ای تش�یع و ارادت باش�د ح�داکثر م�ی ھ کھ پیروی از رسالھ ھای عملی�ھ و مراج�ع ھ�م لزوم�ا نم�ی توان�د ب� آنھ�م از روی . پی�روی گزینش�ی شد و نھ بیش�تر . ت�ازه اگ�ر پی�روی ص�ادقانھ و کام�ل باش�د ک�ھ آنھ�م نیس�تنسخھ یک پزشک با

ع) (ن�د ش�یعھ عل�ی و عم�لا اطاع�ت م�ی کک مؤمن با معرفت دیگری را قلب�ا . در واقع کسی کھ ی کتاب دال بر شیعھ گری نیستم��ام زن��ده . اات ت��اریخی ھ��م تش��یع نیس��ت بلک��ھ پی��روی از اس��ت . پی��روی از آداب و راه و روش خ��ود عل��ی (ع) ب��ھ لح��اظ روای�� ھمانطور کھ علی(ع) ، ھم مؤمنان را از تقلید خودش منع می نماید .

؟ دموکرات کیست

خ��ارج ش��ده و خودپرس��تی و من��افع ف��ردی و خ��انوادگی م��ردم س��الار، انس��انی اس��ت ک��ھ از حق��ارت منی��ت و انس��ان دم��وکرات ی��ا گ�ری بین�د و دیھانی شده است و آرزوھا و آرمانش و مدین�ھ فاض�لھ س�عادتش را در س�عادت م�ردم م�انسانی اجتماعی و بلکھ ج

. ی�ادر اس�ت و کیمکام رسیدگیھای فردی خود شاد و راضی نیست . چنین انسانی ب�دون تردی�د ب�ھ لح�اظ واقع�ی بس�یار ن�ااز بھ ت و ی�ک ف�را رفت�ھ اس� عرص�ھ غرای�ز خ�ود ت کھ از دنیا و. این مقام انسانی اس این مقام مردان خدا و انبیاء و اولیای اوست

. انسان جھانی و فوق نژادی استو در غی��ر . پ��س واض��ح اس��ت ک��ھ دموکراس��ی ھ��م محص��ول جامع��ھ ای اس��ت ک��ھ اکث��ر م��ردمش اینگون��ھ ان��د یعن��ی از خودگذش��تھ

لذا ب�رای رف�ع تش�نج ب�ین ای�ن است واینصورت دموکراسی فقط یک دیکتاتوری و سلطنت نوبتی و منافقانھ بین عده ای معدود . سلاطین بی تاج بایستی مردم بھ میدان آیند و سپر ب�لای ای�ن س�لاطین ش�وند ت�ا آنھ�ا س�الم بمانن�د و بعن�وان ن�اجی س�رکار آین�د

ھ مرات�ب دموکراسی بھ لحاظ تعریف مثل بسیاری دیگر از تعاریف، پدیده ای بس بزرگ و آرم�انی اس�ت ول�ی بش�ر ام�روز ک�ھ ب�دیکتاتور تر و تمام خواه تر از بشر قدیم است دموکراسی را ماسک اینھمھ آدمخواری و تکبر حور تر و خودپرست تر ومخود

102

و خودخ��واھی خ��ود نم��وده اس��ت . دموکراس��ی ھ��ای موج��ود در جھ��ان، س��لطنت عرص��ھ تکنول��وژیزم م��ی باش��ند ب��ھ ھم��ین دلی��ل . است کھ فقط با ظھور ناجی موعود امکان پذیر می شود. دموکراسی واقعھ ای سلسلھ جنبان آن ابر قدرتھا ھستند

فلسفه سجود

ر م�ال تربی�ت بش�کخاک رخ می نماید و این غای�ت و اسلام تنھا مذھبی است کھ در آن غایت عبودیت و خداپرستی در سجده برظ لغ�ت از لگ�ی ب�ھ لح�اتربی�ت جم . و اینک�ھ رب و ت�راب و ممک�ن م�ی ش�ود» ت�راب«معنای رب پذیری است کھ در سجده ب�رھ ب

جده ب�ر س�ر ب�ا خ�دا در . و می دانیم کھ در معرفت اسلامی ، نماز معراج مؤمن است کھ کمال این معراج و دیدا یک خانواده اند . ه است. و اینست کھ علی (ع) در حال سجده بیھوش می شود و معراج محمدی نیز در حال اقامھ صلوة بود خاک است

دی�ن داس�ت پ�س کم�المعن�ای راه رس�یدن ب�ھ خھ . دین ب� دین آخرالزمان و کمال دین و ختم نبوت است و نیز می دانیم کھ اسلام ! معنای رسیدن بھ خداست در کجا : در خاکھ ب

. معنای ظھور رب در تراب است، ظھور کمال متافیزیک در پست ترین فیزیک یعنی خاکھ و این بک�ی اینس�ت ک�ھ ی عراج، جمال پروردگارش را در علی(ع) دیدار ک�رده اس�ت و(ص) در واقعھ م نیز می دانیم کھ رسول اسلام و

! است یعنی پدر خاک» بوتراب«از القاب علی(ع) (وای »وی�ل للمص�لینف«و اینست کھ در اسلام یک انسان بی امام(انسانی علی وار) نماز ھم ندارد و اگر داشتھ باش�د مخاط�ب

. بر نمازگزاران) است . ستاین معناست کھ خداوند از آسمان بھ زمین آمده است و وجود امام تجلی ظھور خدا در خاک سجده بر خاک بد

خلافت معانی (سرالاسرار شناخت)

ر ج�ای ب�زینی نابوده ر! و این جایگ : جانشین وجود پروردگا عالم ھستی از منظر ادراک توحیدی تماما خلیفھ (جانشین ) است

ی ش�ود ب�ر ج�ایال عالم معانی نیز م�ی ش�ود یعن�ی ھ�ر معن�ا و ص�فتی ک�ھ در ای�ن جھ�ان درک م�. این واقعھ شامل ح بود استر ضح است ک�ھ ھ�. پس وا ضدش قرار گرفتھ است : شر بر جای خیر، دروغ بر جای راست و........ نھایتا عدم بر جای وجود

چی�زی ج�ز ش�ر ستی معنا م�ی ش�ود در حقیق�تآنچھ کھ در این جھان خیر و نیکی و درست و باید و امید و خوشی و حیات و ھ . و زشتی و نادرستی و نباید و نومیدی و بیماری و مرگ و نیستی نمی باشد و بالعکس

مع�انی اس�ت و بر سر جایش می نشاند و این ھم�ان ع�دل ومعنای حقیقی ھر امری را می داند و فقط یک عارف کامل است کھ رو م�ی و ی�رزبرای اھ�ل معرف�ت واژه ھ�ا « و این مصداق سخن علی(ع) است کھ . لذا یک عارف کامل، عادل کامل نیز ھست

رک��زی جھ��ل مھس��تھ ای��ن سرالاس��رار ع��الم ش��ناخت شناس��ی م��ی باش��د و نی��ز راز واژگونس��الاری بش��ر در دنی��ا . و و». ش��وند . وجنون و منشأ کفر و نفاق و علت العلل دوگانگی ھا و عرش دیالکتیک

103

فرق سالک و هالک می دو نوع حرکت دارد: درونی و بیرونی : روانی و مکانی !آد

دغدغ�ھ ای وحرکت درونی و روانی را سلوک می نامند . آنک�ھ حرک�ت ب�اطنی دارد در بی�رون دارای ش�تاب و تعجی�ل و ح�رص ر دو مقیم ت است. این انسان مؤمن و اھل آخر واسطھ اتکاء بھ درون خود دارای ایمان و احساس امنیت استھ نیست زیرا ب

. ھر کجا کھ می روند خانھ اش درون اوستھ باطن خویشتن است و صاحب وجود است و در بیرون ب در ش�تاب وولی انسانی کھ حرکت درونی ندارد و اھ�ل ب�اطن نیس�ت تم�ام ق�وای حی�اتی اش ص�رف در بی�رون م�ی ش�ود و دائم�ا

ای�ن وس�وی ھلاک�ت نف�س م�ی رود و ب�اطنش م�ی می�رد ھ حرص و سبقت و دغدغھ و ھراس است و از ف�رط دون�دگی بیرون�ی ب� . لاک می شودھکھ جز مالکیت ھای مادی موجودیتی ندارد و در مایملک خود » مالک«گویند و یا انسان » ھالک«انسان را

. دن�اب�از نشس�تھ این ھمان فرق بین مجاھدین و قاعدین در قرآن است : جھاد کنندگان در درون خویش و تنبل ھای ب�اطنی ک�ھک م�ی رط ھ�راس ھ�لااین بازنشستگان در بیرون در حال جان کندن می باش�ند و مس�تمرا در ن�ا امن�ی روان�ی ق�رار دارن�د و از ف�

را از ت�ا ش�اید خ�ود . این گروه چون باطنا مرگ خود را می بینند در بیرون مستمرا ب�ر ش�تاب و تح�رک خ�ود م�ی افزاین�د شوندھ ک�ان کافرانن�د . این� واسطھ مرض یا ورشکستگی و مصیبتیھ ناگاه ساقط می شوند بھ م بمرگ برھاند در حالیکھ در بیرون ھ

ان راه ی�را آخ�رت ھم�. ز حیات برون (دنیا) را بر حیات درون( آخرت) ترجیح داده تا بالاخره حیات باطنی را از دست م�ی دھن�د . ھالک است و . و آدمی در بیرون بالاخره می میرد دل و ذات انسان است کھ خانھ خداست

فلسفه قلم( راز خلقت انسان)

ھیچ دانی فرق ھستی و عدم؟ ھان ! قلم باشد قلم باشد قلم!

اطن ھ ع�الم غی�ب ب�عینی�ت دادن ب� . یعنی مادیت بخش�یدن ب�ھ مع�انی و قلم،قلمرو تجسم بخشیدن بھ پدیده ھای نامرئی ذھن است ! قتی انسانی، انسان در مقام خالق. و این نوعی خلقت است ، خل ماست

ات بھ ای�ن ننده این کلماما این خلقت نوعی نزول و ھبوط مقاھیم در کالبد کلماتی سیاه بر روی کاغذ است کھ یکبار دگر خوا وی وداتبدیل ب�ھ موج�موجودات سیاه و بیجان، تحرک و مقامی می بخشد و آنھا را در آسمان ذھن خود بھ پرواز در می آورد و ت

م��ات س��یاه ب��ھ . پ��س نوش��تن تب��دیل ن��ور مع��انی ب��ھ ثق��ل و س��یاھی کلم��ات اس��ت و خوان��دن ھ��م تب��دیل مج��دد ای��ن کل من��ور م��ی کن��د ھ بدس�ت انس�انص�عود در خلق�ت جھ�ان اس�ت ک�ھ البت� . این بیانی دیگر از واقع�ھ دو ق�وس ن�زول و مفاھیمی منور در ذھن است

! یت انسان محسوب می شود : خلقتخدایی انسان است و خدائپس نوشتن و خواندن، تنھا کار . صورت می گیرد. خلاقی�ت حقیق�ی آدمی در عرصھ ھنر و فن خلق نمی کند بلک�ھ م�واد اولی�ھ خلق�ت را ب�ا ھ�م ترکی�ب و ت�دوین و مونت�اژ م�ی کن�د

ھ بشرند ت�ا بش�ر ب�. ھمانطور کھ موجودات عالم ھستی آیات و نشانھ ھای خدا در نزد انسان فقط واقعھ نوشتن و خواندن استواس��طھ آن ھ واس�طھ آنھ�ا خداون�د خ�الق را بشناس�د ی�ک کت�اب ی�ا مقال�ھ نی�ز آیت�ی از وج�ود نویس�نده آن اس�ت ت�ا خوانن�دگانش ب�

104

و اما یک نویس�نده خ�لاق و ن�ھ نویس�نده ای ک�ھ آث�ار و اندیش�ھ ھ�ای دیگ�ران را رونویس�ی و . بتوانند نویسنده اش را بشناسندواس�طھ م�اده ھ . او ب� ھای خود را از کارگاه خلقت جھان ھستی در می یابد و بر روی کاغ�ذ م�ی چکان�د مونتاژ می کند، اندیشھ

ی انس�انی، ک�ھ ب�ھ خوانن��دگان رف خداون�د خ�الق ھس��تند، منتھ�ی خ�دایجھ�ان، معن�ا م�ی آفرین�د و ای�ن مع�انی اگ��ر اص�یل باش�ند مع�قع یک نویسنده یک نویسنده خلاق در آثارش خدای خ�ود . پس در وا عرضھ می شود تا آنھا خدای خاص نویسنده را بشناسند

. زی�را تفک�ر ی�ک نویس�نده در کارگ�اه جھ�ان ب�ھ مثاب�ھ جس�تجوی را خلق می کند و خدائیت خود را بھ دیگران معرف�ی م�ی کن�د کن�د ذات و حق و جاودانگی خویشتن خویش است و لذا یک نویسنده جز معرفی ذات یگانھ خود بھ مخاطبانش کاری دگ�ر نم�ی

. در واقع یک نویستنده، نور ھستی خود را ازجھان شکار می کند و تبدیل بھ کلماتی سیاه بر روی کاغذ می نماید و در مقاب�ل . ول�ی خوانن�ده نی�ز در مطالع�ھ ی�ک کت�اب در دیگران می نھد تا دوباره این سیاھی (سواد) را در ذھن خود تبدیل بھ نور نماین�د

. ی خودش می باشدجستجوی خویشتن خویش و خدایگ�ر و د ب�ھ انس�ان پس یک کتاب اصیل کارخانھ تحویل و تبدیل بین انسان و خداست، بین نور و ظلمت، کارخانھ تب�دیل انس�انی

ی اس�ت اقل�م، فلس�فھ . پس نوشتن و خواندن و کلا فلس�فھ ی بھ انسانی دگر و انسانی بھ خدای دگرخدایی بھ خدای دگر و خدایخ�الق انس�ان . پ�س قل�م ، . و این مقصود خلقت جھان ھس�تی اس�ت خلق می شود، انسانی کھ خلیفھ خداستکھ در آن انسانیت

ن ھن�وز از آن انسا . و تا قبل در جھان است و در واقع قلم، قلمرو روز پنجم و ششم خلقت است کھ ایام خلقت انسان می باشدھ انس�ان را ب� یعن�ی خداون�د -س�وره عل�ق -» س�طھ قل�م برپاش�دواھ انس�ان ب�« حیوان است ھمانطور کھ در قرآن می خ�وانیم ک�ھ

) اس�ت زی�را . و این دو روز آخر خلقت شش روزه ھمان دو ھزار سال قبل از ظھور حض�رت خ�اتم (محم�دص واسطھ قلم آفریدن ش�ش ول ق�رآق�ھ طبق تقویم الھی در کتب آسمانی از ھبوط آدم یعن�ی آغ�از ت�اریخ ت�ا ظھ�ور اس�لام ش�ش روز الھ�ی اس�ت ک�ھ ب�

ست تاریخ قلم ا . این دوره از آغازش تا بھ امروز حدود سھ ھزار و چھارصد سال است کھ در واقع ھزار سال بشری می شودو نی�ز . ذا انس�ان ش�د. یعنی آن انسانی کھ خداوند را بھ تمام و کمال ش�ناخت و ل� عنوان خلیفھ خداھ و عرصھ خلقت انسانیت ب

وھ قیام�ت اس�ت ق�ول ق�رآن ھم�ان روز پنج�اه ھ�زار س�الھ ، روز ھفتم خلقت آغاز شده ک�ھ ب�می دانیم کھ از ظھور حضرت خاتم . دور آخرالزمان

ت صیل قلم�ی اس�بھ زبان دیگر عصر قلمی کھ انسان را آفرید ھمان عصر ظھور عرفان و معرفت نفس است زیرا قلم خلاق و ا ق�ولھ زی�را ب� یعنی مقام خلافت اللھ�ی خ�ود را م�ی جوی�دکھ در جستجوی خدای خویشتن و در خویشتن است و خدائیت خود را

. (ع) کسی کھ خود را نشناخت نابود است و ھنوز وجود انسانی نیافتھ است علی

یفرق دانایی و فهمای

شق بھ تص�رف اراده و عشق بھ دانستن مربوط بھ قلمرو صور و اطوار و اخبار و خواص ظاھری امور است و برخاستھ از عای�ن ادین اس�ت . وخاس�تھ از اراده ب�ھ ق�درت دنی�وی و نم�گفتار و خواص م�ادی اس�ت و ل�ذا برانسانھا در کردار و و سلطھ بر

. مدرسھ و ارتباطات رسانھ ای بھ اوج تحقق خود نائل می آید ودر قلمرو سواد آموزی ارادهاس�ت و برخاس�تھ از عش�ق ب�ھ معنوی�ت و ولی اراده و عشق بھ فھمیدن مربوط بھ قلمرو باطن و ھوی�ت ان�درونی و ذات ام�ور

تصرف ب�اطنی و س�لطھ ب�ر قل�وب انسانھاس�ت و برخاس�تھ از روح انس�ان اس�ت و ب�ھ روح دیگ�ران م�ی رس�د . و ای�ن اراده در

105

قلمرو کتاب و سواد و مدرسھ و اخبار و رسانھ ارضاء نمی شود بلکھ در قلمرو تفک�ر و ت�أملات درون�ی و عرف�ان امک�ان پ�ذیر . است ر ک�ھ ازخ�ود لغ�تھم�انطو» ی دان�ای«متفاوت و بلکھ متضاد اس�ت . ی بر خلاف تصور عامھ دو امری کاملا دانایی و فھمایپس

ھ در آورده و ب� معنای پستی و دنیویت است کھ آدمی را بھ لحاظ روحی بھ اسارت امور دنی�ویھ ب» دن« معلوم است از مصدری ھره ج�اودانگی بخش است و انس�ان را ب�ھ گ�وھ استعلایی و عروجی و رھای. ولی فھمایی یک واقع پستی و حقارت می کشاند

. ی برتری نیز داردو روح متصل می سازد . آنکھ فھمایی دارد دانای

عشق یعنی چه؟

ی�ت ای�ن عش�ق معین می شود چیزی جز عشق خوبی بھ ب�دی نیس�ت . ک�ھ ازل عشق طبق تعریف کھ در قلمرو عمل فقط با ایثار قت عالم و آدم شد کھ عشق وجود بھ عدم بوده است.منجر بھ خل

س�ت ق�ول حض�رت مس�یح(ع) ، دوھ تج�ارت اس�ت . و ب� عشق خ�وبی ب�ھ خ�وبی ، دیگ�ر عش�ق نیس�ت بلک�ھ ع�دالت و انص�اف و داشتن دشمنان، محبت است و دوست داشتن دوستان را ھنری نیست .دارای اس�ت و .... عشق واقع�ی اس�ت و گ�وھره الھ�ی عشق آدم خوب بھ بدھا، عشق عارف بھ جاھل، عشق قوی بھ ضعیف و

اگ�ر ب�ر ای�ن . ی�ک عاش�ق . عشق یعنی نیک بینی بدترین آدمھا و موتور محرکھ تکامل محسوب می شودذات خلاقھ می باشد گ�ر ارد ب�ھ زن ھ�م . عش�ق غری�زی م� از معش�وق انتق�ام م�ی س�تاند حقیقت نھان آگاه نباشد نھایتا از عشق خود توب�ھ م�ی کن�د و

. دارای این خود آگاھی نباشد عاقبتی فجیع دارد ی گردن�د وم�بزرگترین قدرت خلاقھ عشق اینست کھ تحت الشعاع نور عشق، بدھا، خ�وب دی�ده م�ی ش�وند و زش�ت ھ�ا ھ�م زیب�ا

اس�ت ک�ھ ب�ھ . معش�وق نی�ز تح�ت چن�ین نگ�اھی رود س�وی کم�ال م�یھ بدینگونھ است کھ انسان و جھان در مقابل نگاه عاشق بش کمت�رین ی ص�وری زن در مقاب�ل نگ�اه عاش�ق. آرای�ش و خ�ودآرای ی حرک�ت م�ی کن�دیرت می آید و بھ س�مت خ�وبی و زیب�ایغ

ش�ق ت�رین معج�زه ع. آدم بدی کھ فقط یکبار خوب دیده شد باور می کند کھ می تواند خوب باشد و ای�ن کم نوع این حرکت است . است کھ نیکوکاری را احیاء می کند

متفلسفه قیا (الساعه)

درس�ت ب�ھ ھم�ین دلی�ل » . ھم اکنون« بیان کرده است یعنی » الساعھ«قرآن کریم تنھا کتابی است کھ معنای قیامت را در واژه

قرآنی بر مدار ای�ن معن�ا در حرک�ت ھس�تند و فق�ط ب�ا درک ای�ن معن�ا حقش�ان درک م�ی کھ ھمھ اسرار و احکام و معارف استم دی�ن آخرالزم�ان و عرص�ھ قیام�ت اس�ت . قی�امتی ک�ھ ی�ک روز اس�ت ول�ی در بس�تر ت�اریخ بش�ری . و اینست کھ اس�لام ھ� شود

106

. طول می انجامد کھ حدود چھارده قرن آن گذشتھ است تا بھ قیامت کبری و کامل و لق�اءالله عم�ومی برس�دھ پنجاه ھزار سال ب ! نامیده شده است : اھل حال» حال« قام ولی برای مؤمنان قیامت مقام اکنونیت وجود است کھ در قاموس عرفانی م

رس�د ب�ھ اکن�ون م�ی از اسارت زمان رھا گردید و اندیشھ و دلش از گذشتھ و آین�ده پ�اک ش�د آنکھ مقیم در اکنونیت وجود شد وکت�ابی ھ ای�ن حقیق�ت ب� . می توانید برای درک و باور کھ قیامت کبری عرفانی و لحظھ لقاء الله است . و این یک افسانھ نیست

ور ی�امتیم و در حض�قی�د ت�ا ب�اور کنی�د ک�ھ در در سایت عرفان درمانی رج�وع فرمای »زندگی ماورای طبیعی« نام ھ از اینجانب ب . پرودگار . کسی کھ این باور را ندارد از امت محمد(ص) و پیرو قرآن نیست

خود و بیخودي ژه نگیزت�رین واخود گذشتگی و غیره از مھمت�رین و ج�دال ا دو واژه خود و بیخودی و ھمچنین مشتقاتش مثل خودپرستی و از

ی گران را مخاطب م�می نامد و منظور دارد و با آن دی» خود« . زیرا آنچھ را کھ ھر فردی فرھنگ بشرند ھای قلمرو زبان وم ھ�ب�ا م�رگ و دسازد در واقع بی خودیھای اوست و یا خودھای عاریھ ای و موروثی اوست کھ در ھر شرایطی تغییر می کنن�

یخ�ودی بیش�تربنابود می شوند و درست بھ ھمین دلیل آدمی ذاتا در عطش بی وجودی و مدھوشی و مستی اس�ت زی�را در ای�ن . بھ خود حقیقی نزدیکتر است زیرا دروغ بودن آن خود بازاری اش را بھتر می بیند احساس خودیت می کند و

غای�ت بز خود گذش�تھ پرستی و از خود بیگانگی نیست و از اینجاست کھ آدمھای ادر واقع این نوع خودپرستی عملا جز بیگانھ از شوند . د و آزاد میزیرک و رند ھستند کھ تازه منـت ھم می نھند درحالیکھ خود را از حمالی امور عاریھ ای نجات می دھن

. خودگذشتھ ھای واقعی ھمان بیگانھ پرستان ھستند و خود نمی دانند ھم�ین دلی�ل واقعی یک عارف است کھ ھمھ بی خودی ھای خود را رھا کرده و بھ خود ذاتی خود رسیده اس�ت . ب�ھ خودپرست

آنچ�ھ را . و م�ی بودن�دد کھ ای کاش مثل انکن با اینکھ فقیر و بیکس و بی نشان شده ولی عموما او را دوست دارند و آرزو می . . در نزد مردم ھمھ امور وارونھ است عکسمی نامند بی خودی است و بال» خود«کھ عامھ مردم

ن س�ان از دیگ�را. منش�أ نف�رت ان دس�ت از خودھ�ای عاری�ھ ای بکش�د آدمی بایستی خیلی خودش را دوست بدارد تا بتوان�د دل و ری�ھ اس�ت زی�را. دوس�تی و دش�منی م�ردم نی�ز عا ھمان بیگانھ پرستی و از خود بیگانگی انسان است کھ عشق نامیده می ش�ود

. ی ندارندخود اشد ؟راستی چھ کسی می تواند خودش بھ ماندگار است یعنی عارف . ب فقط کسی کھ خود است ھمھ امورش حقیقی و

»الحمد االله رب العالمین« سر

. یعنی فقط و لذا حق واقعی این سپاس را ادا کنند» الحمد الله رب العالمین« فقط عارفان کامل قادرند کھ با تمام وجود بگویند راستی و صادقانھ تربیت او را در حیات و ھس�تی خ�ود س�پاس گوین�د و س�پاس کنن�د ھ عارفان بر ربوبیت پروردگار می توانند ب

. زیرا سپاس واقعی در کمترین حدش گفتن است و واقعیت این سپاس ھمانا سپاس کردن و سپاس ش�دن و س�پاس ب�ودن اس�ت. نخس�تین ای�ن ا باش�د و وج�ودش حم�دش را عی�ان س�ازد و مجس�مھ حم�د الله گ�رددبراستی چ�ھ کس�ی م�ی توان�د مظھ�ر حم�د خ�د

107

میزان�ی ک�ھ در ولای�ت عل�ی(ع) ق�رار دارد و ھ انسان ھمان علی(ع) بود کھ نام دیگرش حمد الله است و اینست ک�ھ ی�ک م�ؤمن ب�ز اس�ت و درب ق�رآن و دروازه زیست می کند و وجود مبارکش را می فھمد قادر است ک�ھ س�وره حم�د را ادا کن�د ک�ھ س�تون نم�ا

. ورود بھ ھای حیات و ھوی ھستی ھک�ھم�ان خلقت�ی .حمد خدا مربوط بھ مقام مربی گری اوست(رب) و نھ خلقت ازلی و حیوانی او فقط . بلک�ھ خلق�ت انس�انی او

ن دم را ھ�زاراآگ�ل ھمراه ش�یاطینھ در عالم حیات دنیوی ھم تجلی تشریعی و تشریحی ھمان خلقت ازلی است کھ ھمھ ملائک بھ را ھر . این واقع سال لگد مال کردند و سپس خداوند با دو دستش آدم را صورت داد و آنگاه روحش را در او دمید و آدم شد

و مس�تمرا د م�ال م�ی کن�دخداوند ھر کھ را بخواھد آدم کند زیر پاھای خلایق لگم تجربھ می کنند . یک از آدمھا در حیات دنیا ھت ک�ھ حم�د . و کیس� اب�دلا می افکند و از آب بھ آتش و آتش بھ آب می کشاند تا قدرت دریافت جمال و روح خدا را بیاو را در ب

. . حمد بازتاب عشق الله است نماید خلقت ربوبی او را؟ یعنی کھ در این ربوبیت جز عشق او نبیند

روانشناسی بهشت و جهنم

اه . نگ� ی گ�رددھ بیشتر آتش می بلعد عطش او در مصرف بیشتر انرژیھا شدیدتر مانسان، حیوانی آتش خوار است و ھر چھ ک

ا زغ�ال تزانیدن ھیزم . از سو تدریج ھمھ زمین را بھ آتش کشیده و یا تبدیل بھ آتش نموده استھ کنید کھ بشر در طول تاریخ بن�د س�رمای ی نم�ی توات ک�ھ ھ�یچ گرم�ایغول منجم�د و یخ�ی اس�راستی انسان یک ھ . ب سنگ و سپس نفت و اینک انرژی اتمی

ازمن�د ی گردد و نیذاتش را رفع نموده و اندکی گرمش نماید. و ھرچھ کھ جلوتر می رود گوئی یخ وجودش ذاتی تر و شدیدتر مرم کن�د و گ�س�تخوانش را انرژیھای قوی تر و نفوذ کننده تر مثل انرژی اتمی و لیزر و آنگاه انرژی نوترونی می باشد ت�ا مغ�ز ا

. یخ ھای اندرونش را ذوب نمایدم�ی کنن�د و این حق کافران است کھ فقط در جھ�نم احس�اس آرام�ش و خوش�ی از این منظر می توان حق دوزخ را درک نمود و

ی ب�اطنی ویگ�ھ م�ی س�وزند؟! و ب�ھ عک�س مؤمن�ان آت�ش دوزخ ص�بوران قول قرآن: آیا تعجب نمی کنی ک�ھ چگون�ھ ک�افران ب�رھ بیمن�ی و عش�ق ا. و این گرمای ایم�ان و جستجوی ھوای خنک و برودت ھستند کھ ھمان ھوای بھشت است گرم دارند و لذا در

م و ن�رم ش�دن . ھمانطور کھ خداوند قلوب کافران را از سنگ و بلکھ سخت ت�ر و ش�قی ت�ر از س�نگ م�ی دان�د و ب�رای گ�ر استف بیش�تر ام�روزه جن�گ ھ�ای جھ�انی جھ�ت تص�ر . و ی م�ی رود ک�ھ نی�از دارد. ھر کسی بھ ھم�ان ج�ای محتاج آتش دوزخ است

. انرژی ھمانا جنگ بین دوزخیان است

فلسفه شوخی و جدي –قرآن » . آیا پنداشتھ اید کھ برای بازی آفریده شده اید«

108

رد ی�ز ش�وخی ن�دانی ت�رین ام�ور زن�دگی خ�ود و آدم ش�وخی ! آدم�ی ک�ھ ب�ا ابت�دای در یک کلام آدمی بر دو نوع اس�ت : آدم ج�دی عن�وی زن�دگیشی جدی از زندگیست . و آدمی ک�ھ ھم�ھ چیزھ�ای م�ادی و ما و تفریحاتش ھم در جستجوی معنایوحتی در بازیھ

س�تندد ولی ب�ازی ھی تراژیک دارنسیمایاسبابھای بازی و بازیچگی او ھستند حتی مقدسات ھم حداکثر نوعی تئاتر جدی ترند ان ن ب�ازی، عرف�مھ بازی، علم بازی، سیاست بازی، دین بازی، عشق ب�ازی، ز. شغل بازی، مسئولیت بازی، ازدواج بازی، بی

زیھ��ای ش��وخی:ب��ازی، ش��ریعت ب��ازی، خ��دابازی و ..... ک��ھ ھم��ھ اینھ��ا ان��واع بازیھ��ای ب��ا خویش��تن اس��ت : بازیھ��ای ج��دی و باعروس�ی او وحت�ی ع�زا نم�ایش اس�ت و نمایشات طنز و کمدی و نمایشات تراژیک . خوشی و ناراحتی او نیز دو نوع ب�ازی و

ک خان�ھ عظ�یم ی�ک�ل کائن�ات در نظ�ر آن�ان » وای ب�ر نم�ازگزاران«و حتی نمازگزاردن او کھ خ�دا ب�ازی اوس�ت و اینس�ت معن�ای ای�ن س�باب بازیھ�ای. و اینست کھ بھ ناگاه با واقعھ ای ک�ل ب�ازی و ا اسباب بازی است و کل جھان ھستی ھم میدان بازی است

. ب�ازی را : یک مرض لاعلاج ، یک مص�یبت، ی�ک ب�لای آس�مانی، ی�ک جن�گ و ..... سرشان می شکند نوع افراد و جوامع برب�ا ع�الم و آدم، و. و ی�ا چ�ھ بس�ا ای�ن ب�ازی ب�ا خ�ود و زن�دگی ختم می کند و تا آخر عمر ب�ر بازیھ�ای خ�ود س�وگواری م�ی کنن�د

پ�س د و حس�ابش رای را ک�رده ج�دی نمای�ت ک�ھ بازیھ�اییاب�د و آدم�ی مجب�ور اس�نام قبر، پای�ان م�ی ھ سقوط در چاھی بی انتھا بینس�ت بپ�ردازد و ا . بازی ای کھ کل سرمایھ زندگیش را در آن باختھ است و اینک بایستی خسارت این باخت عظ�یم را نی�ز دھد

! مسئلھ ! اینست عذاب نابودی جاوید یعنی روحش را نیز بایستی بھ جبران خسارت این بازی ، ببازد و

سیاسی ازدواج

ی ملات اقتص�ادسیاست ھمان فرھنگ روابط صرفا اقتصادی است بھ ھمین دلی�ل آدمھ�ای سیاس�ی تمام�ا غ�رق در رواب�ط و مع�افع ی فق�ط ب�ھ من�ا. حال اگر سیاست ھمواره بھ سمت پلیدی و مکر می رود طبیعی است زیرا در روابط اقتصادی ھر فرد ھستند

. ھر چھ بیشتر خودش می اندیشدن راعاطف�ھ در دو . در دورانی ک�ھ عش�ق و : عاطفی، عقیدتی و اقتصادی ج نیز یک رابطھ است می تواند چند نوع باشدازدوا

ز در . و نی� رود گ�ی ھ�در م�ی رود و س�ن ازدواج ب�ھ دلی�ل رواب�ط نامش�روع مس�تمرا ب�الاتر م�یجوانی و قب�ل از ازدواج ب�ھ ھرزک�ھ قی م�ی مانن�دحال از بین رفتن می باشند فق�ط ازدواجھ�ای اقتص�ادی ب�ا دورانی کھ عصر حاکمیت پوچی است و اعتقادات در

ده ش�وند ل�ذا عقی�دتی نمایان� –بھ نوعی ھمانند بیمھ عمر ھستند ولی از آنجا کھ علنا اینگونھ نمی نمایند تلاش می کنن�د ع�اطفی ی�ن ن�وع . در ا رن�دتی ات�ب پلی�دتر و ری�ایھ مرنوعی ازدواج سیاسی پدید می آید کھ بھ لحاظ ماھیت از روابط آشکار اقتص�ادی ب�

ت ن�ابود م�ی س�رعھ ی اس�ت نی�ز ب�کھ اساس غری�زی و ھمزیس�تی زناش�وی ازدواج بھ دلیل فقدان عاطفھ وعقیده، رابطھ جنسیھ م�ی نھ خ�ود ادام�شود و مبدل بھ عذاب می گردد کھ عذاب نیت ازدواج است و نتیجھ اینکھ ھر یک از طرفین بھ رواب�ط فاس�قا

ش�ترک مواھن�د زن�دگی خ. این نوع ازدواجھا در کسانی کھ تحصیلات طولانی تر می کنند جبرا بیشترند و یا کسانی کھ می دھند یاس��ی زمین��ھ س. ازدواجھ��ای را ب��ا رف��اه ب��الای اقتص��ادی آغ��از ک��رده و زودت��ر خوش��بخت ش��وند و ل��ذا دیرت��ر ازدواج م��ی کنن��د

.ر کسی یک فرد منزوی استھ ای کھ ھ. درجامع دموکراسی ھای مصنوعی ھستند

109

تلخ ترین حقیقت (فلسفه حق) یق�ت از : حق این یک حکمت جھانی است ول�ی حکمت�ی وارون�ھ و بلک�ھ ابلیس�ی اس�ت و درس�تش اینس�ت» : حقیقت تلخ است«

ق�ت ھ�ر ینس�ان از حقراه دور تلخ می نماید ! زیرا ھمھ بدبختی ھا و تجربیات تلخ و ھ�لاک کنن�دۀ زن�دگی انس�ان محص�ول گری�ز اا از آن ر ح�ین گری�ز م�د. آنچھ کھ ھر چیزی را نھایتا تبدیل بھ حقیقتی تلخ و کشنده می کن�د ن�زول ناگھ�انی حقیقت�ی امری است

ل�خ ع آنچ�ھ ک�ھ ت. در واق� حقیقت است در حالیکھ م�ی خواس�تیم آن حقیق�ت را کتم�ان نم�وده و بلک�ھ در ن�زد خ�ود وارون�ھ س�ازیم . یعنی حق ستیزی ! قیقت در نظر ماست و یا وارونگی ما در مقابل حقیقتاست نھ حقیقت بلکھ وارونگی ح

ھ روز ی ک�ھ ش�بانای. و اما از می�ان ھم�ھ حقیق�ت ھ� حق در ذائقھ کسی کھ با آن در جنگ است تلخ می آید و این نیز حق استق خ ت�رین حق�ایز ب�ھ مثاب�ھ تل�از روبرو شدن با آن می گریزیم حقیقت عشق و محبت و دوستی است کھ در ن�زد انس�ان ح�ق گری�

. و آش�کار ش�ود. یعنی روبرو شدن با واقعھ ای کھ از بطن معشوق و یا کسی کھ دوستش م�ی داش�تھ ای�م، بناگ�اه ی�ک دی� استطی�ف و لک�ھ آن�را تلحال آنکھ بارھا و بارھ�ا قب�ل از قیام�ت عش�ق، م�ا ش�اخھای ای�ن دی�و را دی�ده و ب�ھ روی خ�ود نی�اورده و ب

ق وارون�ھ و حق آن عش�خره فریب داده ایم تا اینکھ بالانشانھ عشق تفسیر نموده ایم و علنا و آگاھانھ خود را وارونھ کرده و وست داش�تن کس�ید. این عاقبت ما عیان می سازد برای دیوی را کھ عشق نامیده بودیم دروغین بر سرمان فرود آمده و سیم

باشد معشوق ت توقع دوست داشتھ شدن و نھ دوست داشتن . اگر قرار. و عاقب است کھ دارای حق دوست داشتھ شدن نیست . تلخی اش نیز ھم عاشق را دوست بدارد این دیگر عشق نیست . حق عشق بشری در یکطرفھ بودن آن است و

؟ یچرا دورغ می گوی

(فلسفه دموکراسی) س�تیده ش�ود بس�وی دروغ و ری�ا م�ی رود ک�ھ ام الفس�اد و بلک�ھ پر چش�م دیگ�ران خ�وب باش�د خواھد در میزانی کھ میھ آدمی ب

. پس آنچھ کھ آبرو و مردم داری نامیده می شود کھ نھایتا اراده بھ پرستیده شدن است منشأ ھمھ ش�رارتھا و رذالتھ�ا و است زی�را زن ی و مک�ر و ری�ا در ن�زد زن�ان ھ�زار چن�دان اس�ت. و اینس�ت ک�ھ دروغگ�وی بدبختی بشر است کھ ھمان دروغ می باشد

. و اینست کھ ص�دق در زن ی�ک کیمیاس�ت . آدم�ی چ�ون م�ی ھمان میزان مکر می کندھ و بمظھر اراده بھ پرستیده شدن است . در قرآن می خوانیم کھ ای مؤمنان از اکثریت مردم پی�روی مکنی�د ک�ھ آن�ان خواھد کھ در نزد دیگران خوب باشد شر می شود

م�ردم . و ای�ن ب�ھ بی�ان ام�روز یعن�ی تح�ریم دموکراس�ی و شما ھم ب�ھ س�مت ظل�م م�ی روی�دجز دروغ و خیالات را نمی جویند و . و اینس��ت ک��ھ در عص��ر دموکراس��ی ھ��ا ش��اھد اش��د دروغھ��ا و بازیھ��ا و معن��ای حاکمی��ت اکث��ر م��ردم اس��تھ س��الاری ک��ھ ب��

قرار دارند و اص�ولا دموکراس�ی و دموکراسی در سطح جھان، زنان نیز اینکھ چرا در صدد شعار آزادی. و فریبکاریھا ھستیم

110

. این دال بر حاکمیت دروغ است و دروغ سالاری ! پس واضح است کھ توقع ح�ق و راس�تی و فمینیزم امر واحدی شده است. دموکراس�ی و وفا داشتن در قلم�رو فرھن�گ م�ردم س�الاری و دموکراس�ی و آبروپرس�تی و عش�ق ب�ازی ، ت�وقعی ابلھان�ھ اس�ت

آن افتاده است . آدم باید در ن�زد خ�ودش خ�وب » ن« معنای دیو سالاری است کھ ھ ) ب Demoncracyھمان دمونکراسی ( . باشد و برای خود

روانشناسی لقاء االله

ی گوین�د ک�ھ د کافران م�در قرآن کریم می خوانیم کھ در پایان جھان و روز قیامت کبری آنگاه کھ خداوند نقاب از چھره براندازی�ا براس�تی آ. را ب�ا ص�ورت در آت�ش دوزخ س�رنگون م�ی کنن�د . و آنگ�اه خ�ود ری�ده نش�ده و خ�اک م�ی ب�ودیمای کاش ھرگز آف

. ھرگز درباره این واقعھ اندیشیده ایدت�ش م�ی خ�ود را در آ »ص�ورت«لقاء الله چر ا چنین می گویند و چ�را ب�ا آیا کافران یعنی منکران و جود خدا و قیامت کبری و

. آیا در دیدار جمال پروردگار چھ می بینند؟ نتقام می ستانندافکنند واز خود اگان�ھ یم�ود آن جم�ال نظر ما طبق صدھا حکمت و حدیث از علی(ع) کھ قیامت خود را برپا کرده بود و خداوند را دیدار م�ی نھ ب

« ک�ھ ای�ن س�خن . طب�ق کھ در پایان جھان بر کل بش�ریت آش�کار م�ی ش�ود ب�رای ھ�ر کس�ی ھم�ان جم�ال ذات خ�ودش م�ی باش�د . »خداوند ھمان خود خود ھر کسی می باشد«و » خودشناسی خداشناسی است

و خص�م ینن�د ک�ھ منک�رب. از اینکھ ک�افران م�ی اقعھ لقاء الله در قرآن فقط در این صورت قابل فھم است و لاغیرروانشناسی وآدم ز ص�ورت خ�ود ب�ھطور کھ خداوند در خلق�ت ازل�ی ا. ھمان جمال خدا دیدار می کند ربوده اند . ھر کسی جمال خود را دخود

. ساخت را جانشین خود در جھان صورت بخشید و از روح خود در آدم دمید و از علم خود بھ انسان علم داد و او

»گیفلسفه زد« ه نام مرضی ب اساطیری است مخواری خدایانیونانی نیست بلکھ ذات و ماھیتش نیز یونانی و عرصھ جھانخواری و آدفقط نامش » فلسفھ«

. کھ شبانھ روز در فکر دامی لطیف برای بھ بند کشیدن انسانھا می باشندفھ مف�اھیم فلس� فلسفھ در ھمھ جای جھان در پنھان و آشکار یونانی است ھمانطور ک�ھ حت�ی فلس�فھ اس�لامی ھ�م ت�ارو پ�ودش از

ن کار کنن�ده ای�عن�وان خ�دای فلس�فھ آش�ھ کھ زندگی ارسطو ب�ارسطو و افلاطون است . فلسفھ ھمان امپریالیزم عرصھ معناست یست و بھ امرزکرد کھ تا دم مرگ در ارادت ارسطو جھانخواری شاگردش اسکندر خودنماییحقیقت نھان فلسفھ است کھ در

. ارسطو بھ قصد یونانی کردن جھان بھ راه افتاد تا ھمھ تمدنھای غیر یونانی را نابود کندمحس�وب م�ی لین فلسفھ یونانی در سراسر جھان دارای طبع جھ�انخواری فک�ری ھس�تند و توتالیترھ�ای فک�ریو لذا ھمھ محص

بانھ ه نب�وده ک�ھ ش�ھ�یچ ش�اھی ب�دون وج�ود فلاس�فھ ای در پ�س پ�رد لذا اکثر شان در دربارھا پناھن�ده و پنھ�ان بودن�د و شوند و . روز تلقین جھانخواری می شده است

111

ق�درت اس�ت ھ ب�است و این ھمان لباس ابلیسی آن اس�ت . ذات فلس�فھ ھم�ان اراده » عشق حقیقت« لغت بمعنای در» فلسفھ« س�ی . م�ا تنھ�ا ک راس�تی عش�ق ب�ھ حقیق�ت اس�تھ آنھم قدرتی جھانی و بلکھ متافیزیکی . و لذا در نقطھ مقابل حکمت است کھ ب

ارز واژه ھای دیگر فتھ ایم ھمانطور کھ بسیاری اکار گرھ راستی بھ را ب» عشق بھ حقیقت« معنای ھ ھستیم کھ واژه فلسفھ بر ای�ن ی�ک اس�ت ک�ھ داز واژگونسالاری رھانیده ایم و آنرا بر ج�ای واقع�ی خ�ودش نش�انیده ای�م . بزرگت�رین مک�ر فلس�فھ، دیالکت

. یماکرده یز رسوا. و ما این کارخانھ مکر فلسفی را ن نام ھر چیز دیگری بھ ثبت رساندھ کارگاه می تواند ھر چیزی را ب . و نکتھ آخر اینکھ حکمت اسلامی، دشمن موذی تر از فلسفھ یونانی نداشتھ است

فلسفه عذاب ن��ا در واقع��ھ ی! و ای��ن ھ��ر دو معی متف��اوت اس��ت : زج��ر و تنھ��ایی��ک واژه قرآن��ی اس��ت ک��ھ در لغ��ت دارای دو معن��ا» ع��ذاب«

مج�رد و وا کشیدن وادی نخس�ت از ھ�ر ع�ذابی اس�ت و ب�یکس و تنھ�دھد کھ زجر عذاب کشیدن انسان در ھمین جھان رخ می . عذب شدن ھم نتیجھ نھایی حاصل از عذاب است

ن . ای� ان اس�تی در انسان حاص�ل پرس�تش دیگ�ران ب�ھ قص�د تأئی�د و تق�دیس و خودپرس�تی در ن�زد دیگ�راصولا ھر گناه و خطای. فرد م�ی ش�ود ن کریم ، نھی شده است زیرا موجب ضلالت و ظلمھمان پیروی از فرھنگ و نظر اکثر مردمان است کھ در قرآ

ر دھا می کش�د و واسطھ این ظلم مواجھ با انواع عذابھا می گردد و زجرھ آدمی در این ضلالت مرتکب ظلم می شود و سپس بو کن�د س�ا توب�ھ م�ینفی کھ موجب فریبش شده و فریبشان داده بی�زار و من�زه م�ی گ�ردد و یان این زجرھا جبرا از ھمھ آنھایجر

. این ھمان تنھا شدن استیگ�ران ب�رد و در د ی نفس و تجرد باطنی گریزان است و بھ دیگران پن�اه م�یآدمی از روی جھل ھمواره از تنھای بھ لحاظی دگر

ھ ای��ن عرص�� از خ��ود بیگان��ھ و دیوان��ھ و مس��خ م��ی گ��ردد و در گ��م م��ی ش��ود و دیگ��ران را ب��ھ نف��س و دل خ��ود وارد م��ی کن��د وت را ب�ھ نف�س دوب�اره س�لام . و لذا عذابھا موجب تزکیھ جبری نفس انسان م�ی ش�ود و مرتکب گناه و جنون و جنایت می شود

. باز می گرداندم�ی ھ دوزخ مب�تلاب�و آخرت است . و آنکھ در دنیا از غیر پاک نشود درحیات بعد از م�رگ این ھمان حق دوزخ در حیات دنیا

. خودش شود و از غیر خود زدوده گردد و ھستی یابد . یعنی گردد تا پاک شود

روانشناسی سماع

عب�ادتی ف�ی ھمراه اذکار الھی بروز م�ی کن�د وھ صورت نوعی خاص از رقص بھ سماع عبادت ویژه عارفان عاشق است کھ بی�د اس�ت و بط�ھ م�راد و مر. این نوع عب�ادت مخص�وص را البداھھ و گاه و بیگاه است و نمی توان برایش وقت خاصی قائل شد

112

. و لذا تقلید از آن امری مض�حک و گن�اه و فس�اد انگی�ز در ھر رابطھ ای خاص خودش می باشد وھیچ شکل خاصی ھم ندارد . است

ک مری�د . روانشناس�ی س�ماع، روانشناس�ی ی� مشھورترین سماع عارفانھ در مکتب مول�وی و ش�مس تبری�زی رخ نم�وده اس�تاد را در خ�ود رس�د و م�ر م�ی» م�ذکور« عشق بھ غایت می رسد و مرید ب�ھ مق�ام وآنگاه کھ این ذکر ذاکر مراد است عاشق و

ھ اع ھم�ان اقام�. و لذا سماع عرفانی در واقع رقص وصال روح اس�ت. س�م می یابد و با او در باطن متحد و ھماھنگ می شودوزان�ھ و مب�دل ب�ھ ی�ک عب�ادت ر و ای�ت رس�یدع بعد از شھادت ش�مس ب�ھ غصلوة عارف عاشق است . برای مولای رومی سما

دش ب�ود و. خاص�ھ ک�ھ پس�رش، قات�ل م�را سنت شد چرا کھ در فراق مرادش چاره ای جز درک حضور او در دل خود نداش�ت . . سماع، گردباد روح عارف است او خود را در این امر مقصر و بلکھ عامل می دانستا از ف�رط دل و روح مول�وی اس�ت ک�ھ او ر ج�ان و بھ لحاظی س�وگ م�راد در لذا سماع مولویھ یک سماع خاص الخاص است و

ب�دون مای�د و گرن�ھنی می کشاند تا بتواند این واقعھ را در خود ھض�م و ج�ذب ن و فراق و داغ مراد بھ رقص جادویاندوه و حز . این سماع چھ بسا مولانا ھر آن در ورطھ جنون و مالیخولیا بود

روانکاوي اجتهاد

اس�ت زان�د، مجتھ�دروایتی از حضرت رسول (ص) و نیز ائمھ آمده کھ : ھر مؤمنی کھ چھل حدیث از ما را بی�اموزد و بیامو در.

ی اھ مق�ام ش�اقھ چ�نق�ل م�ی ش�ود ک�ھ این سخن اعجاب آور است در قیاس با آنچھ کھ در نزد ما مس�لمانان درب�اره مق�ام اجتھ�اد می ھ مؤمنی گفتھ. مجتھد ب . نخست بھتر است کھ معنای مجتھد را بدانیم ھد شداست و بایستی عمری را تحصیل نمود تا مجت

. شود کھ درباره ھر امر و مسئلھ ای از زندگی دارای حکم و نظری واضح بر اساس دین مبین باشدکم�ت حک�م ی�ا ح چھ�ل کسی کھ چھل ح�دیث یعن�ی . حدیث مذکور نیز اگر براستی بھ فعل آید برای فرد ایجاد مقام اجتھاد می کند

ده زرگ ش�ق�امی ب�تق�وی دارای م از پیامبر یا معصومین را بداند و ب�ھ دیگ�ران ھ�م بفھمان�د ب�ی ش�ک در وادی عم�ل و ایم�ان وت�ی ب�ھ ان�دن ھ�ر حکم. فھم ی کھ بتوانند حتی یک حدیث را ت�ا عم�ق معن�ا ب�ھ م�ردم ع�امی تفھ�یم کنن�داست . بسیار اندکند علما یر روی س�نگ ب�تقوای عظیم اس�ت . و گرن�ھ ھ�ر س�خنی ھ�ر چن�د ب�ر ح�ق مث�ل آب�ی ایمان و معرفت ومردم مستلزم بلاغت و لذا

نچھ کھ آ ل کرده باشد . کسی می تواند حکمتی را بھ قلوب دیگران منتقل نماید کھ خودش بھ آنھا جدا عم است و نفوذ نمی کندم و . پس مص�داق عمل�ی چھ�ل حک� یشتن استموجب بلاغت سخن می شود نھ ھنر سخن وری کھ صدق در عمل بھ سخنان خو

گ�ری ھ�م ص�احبحکمت الھی بودن مقام کمی نیست و چنین انسانی بھ مقامی از بصیرت و یقین رس�یده ک�ھ درب�اره ھ�ر ام�ر دیھ دا و خالص�اننظر ما چھل حدیث ھم بسیار است و بلکھ اگر آدم�ی فق�ط ب�ھ یک�ی از حکم�ت ھ�ا ج�ھ . ب نظر و حکمی قاطع است

زه جامع�ھ . و ام�رو ز ھمان درب بھ شھر حکمت الھ�ی وارد ش�ده و خ�ود ی�ک حکیم�ی مجتھ�د و حک�م دان م�ی گ�رددعمل کند ا از دی�ن خ�دا مسلمین در عطش این نوع انسانھا ست و نھ علمای بی عملی کھ با موعظھ ھای خ�ود فق�ط موج�ب بی�زاری م�ردم

. می شوند

113

فلسفه جبر و اختیار

ل محسوب می شود؟علل ھمھ مفاسد و بدعھدی ھا و رذایلت الچیست کھ امروزه ع مدرنیتھ ش�ود ک�ھ وقتی کھ سخن از عھد و وفا و صدق و محبت و حق و مس�ئولیت و ش�رافت و عص�مت م�ی رود بلافاص�لھ گفت�ھ م�ی

خچ�ال ی و م�ا و تلف�نرق و تلویزیون و ھواپی. آیا این تقصیر ب این حرفھا مربوط بھ عصر حجر است و امروزه قابل اجرا نیستی امک�ان ر شود بایستاست . آیا با این لوازم امکان حفظ شرف و صداقت نیست؟ اتفاقا ھر چھ کھ زندگی مادی بھتر و آسوده ت

ی ت�وان ات�اق س�رد نم� . قدیمی ھا می گفتند کھ با شکم گرسنھ و . آیا اینطور نیست رعایت حقوق و اخلاق انسانی بیشتر باشد ؟ ستااین چھ رازی . ولی حالا استدلال کاملا وارونھ شده است . سازگاری نداردمحبت نمود و عشق با فقر

، ندر ثروتمن�دا . انسان بودن ربط�ی ب�ھ ش�رایط و امکان�ات م�ادی و رف�اھی ن�دارد ومی شود کھ این حرفھا بھانھ است معلوماینھ�ا س�یدن را . پ�سرمتوسط ھ�م ت�ازه ب�ھ دوران رفاه زیاد را علت بی مھری می یابیم و در فقراء ھم نداریھا را و در طبقات

ی�ز ب�ھ اشد ، ثروت نبھمان میزان کھ می تواند باعث تواضع باشد می تواند علت توحش ھ فریبنده است . فقر ب عللی بیھوده ود توان� فق�ط م�ی . ش�رایط مادی�ات اس�ت ھمین گونھ است . حقیقت اینست کھ انس�ان ذات�اموجودی ب�ی نی�از و م�اورای ش�رایط و

. دنا انس�ان نب�وتوجیھ گ�ر و فریبن�ده و بھان�ھ انتخ�ابی باش�د ک�ھ انس�ان ب�ین ب�ودن و نب�ودن مرتک�ب م�ی ش�ود : انس�ان ب�ودن ی�خ�اب تانھ انتر آس�ب� . انس�ان ذات�ا و عدم انتخاب حق را بھ شرایط بیرونی خود نسبت دھدھیچکس حق ندارد کھ انسان نبودن

خ�اب سرنوش�ت ر انت. ھ�یچکس در ام� و دوزخبھش�ت وعق�اب حقانیت معاد و قیام�ت و حس�اب وو اینست راز کاملا آزاد استری ھم�ھ ام�ور بش� . و ای�ن ام المس�ائل را برگزین�د ت . ک�ھ ص�احب اختی�ار باش�د و ی�ا جب�ر. انسان مخت�ار اس�خود مجبور نیست

. است

فلسفه صدا ( ذات تأویل و هرمنوتیک)

ود آن جھ��ان دارای اص��واتی اس��ت ک��ھ اص��وات وج�� ر. ھم��انطور ک��ھ ھ��ر موج��ودی د انس��انواژه ھ��ا اص��واتند، اص��وات وج��ود ھم�ھ ت و مادر. و ھمھ صداھا از باد ھستند و اما صدای خود باد حتما صوت الاصوات اس موجودند و سخن و معرف وجودش

دای ص�ت اس�ت گ�ویی ک�ھ ست صدای وجود مش�ترک ھم�ھ موج�وداصداھا و سخن ھاست و لذا صدای باد صدای خود عرفان ااد اس�ت ، و ب�معن�ای نس�یم و ھ اراده اوست ھمانطور ک�ھ در فرھن�گ قرآن�ی، روح از ری�ح ب� و امر و خود خداست، صدای روح

ع ھ�و م�ی زن�دنو ی بس متنوع کھ صدھا و ھزاراناست با طول موجھای» ھو«آن اما باد فقط یک صدا و واژه و کلمھ دارد و. البت�ھ است اسم اعظم عارفان» ھو« اسم مسمای روح است و نام صاحب روح است . و لذا ی کھ صدای روح و . ھو گوی

لص آن خا صاحب و باد اگر بھ چیزی برخورد نکند صدایش در نمی آید . در واقع باد در رابطھ و برخورد با ھر چیزی ذات وم��ھ ھ عنص��ر واح��ده ت ک��ھ م��ی مان��د ھ��و اس��ت . فق��ط صداس�� اس��م ذات ھم��ھ موج��ودات» ھ��و«چی��ز را ص��دا م��ی زن��د : ھ��و!

. صداھاست

114

ص�دای » ھ�و«س . پ� . و اما ھوای خالص چون از ذرات ماده تھی باشد ھمان عدم است و فنا واما باد ھمان حرکت ھو است یم د را می فرس�تما با« . صدای خداست و خداوند سالکان وادی فنا را بھ ھو صدا می زند نیست وفناست صدای آنکھ ھست خداس�ت آب را نازل می کند کھ بنی�اد ع�رش ونای ھوی او شد جمال ھو می شود فو آنکھ –قرآن » و ھو آب را نازل می کند

. رپا می شود. و این آب حیات جاویداست یعنی عرفان . و ھمھ را امر بھ ھو می کند تا زنده بھ ھو شوند و قیامت ب

هستی چیست؟

نچ�ھ را ھم�د و نی�ز آفت بشری بھ سمتی می رود تا آنچھ را کھ ھستی می پندارد نیست بیاب�د و بفکل جریان علم و ادراک و معروحی�د تدر ھستی ! کھ نیستی می نامد، ھستی جاوید یابد و انسان کامل و معرفت کامل ھم دیدن ھستی در نیستی است و نیستی

ستی اس�ت. ھستی از نی معنای خلقھ ن مقام نیست زیرا این بی ندارد و مقام خلافت اللھی انسان ھم کمتر از ایھم جز این معنای . دھد و کل این واقعھ در جھان معرفت باطنی انسان رخ می

ه ھ�ان ای�ن پ�ردی می کند منتھ�ی وج�ودی ب�ی ذات و ل�ذا در پای�ان ججوداتش ھمان عدم است کھ وجود نمایجھان ھستی و کل مو . جاوید است می پندارد جمالش آشکار می شود کھ ھمان ھستی مطلق وعدم بھ کنار می رود و آنچھ را کھ انسان نیستی

یت اس�ت ک�ھ . معرف�ت ب�ر ای�ن ع�دم پس برای رسیدن بھ این مقصود باید ع�دم شناس�ی آموخ�ت و ع�دمیت ای�ن جھ�ان را دریاف�تھ ب�عل�وم طبیع�ی قلم�رو. و ای�ن ع�دم شناس�ی البت�ھ در این پرده رنگارنگ را بھ کنار می زند و وجود حقیق�ی آش�کار م�ی گ�ردد

. دس کوت�اه دارب�اندازه کل تاریخ بھ طول می انجامد و فقط ارزش تاریخی دارد و نھ ارزش انسانی برای موجودی ک�ھ عم�ری ماید از ھم�ینن. چون انسان عدمیت خود را لمس و فھم حاصل نمی آیدنی جز در وادی معرفت نفس عرفانی عدم شناسی انسا

. ناگاه از پس پرده عدم، جمال وجود آشکار می شودھ بیند و در کمال این مشاھده ب منظر عدم جھان را می

یزناشویی مالیخولیای ی)( آخرالزمان زناشوی

ی�ان ان�ھ ھ�م ب�ھ پارالزم�ان ھوی�ت زنھمانا بھ آخر رسیدن مرد با مردانگی خویش است ھم�انطور ک�ھ آخآخرالزمان ھویت مردانھ

. رسیدن زن با زنانگی خویش استمعنای بھ پای�ان رس�یدن غی�رت ھ . و این ب بھ بیان دیگر این ھمان بھ پایان رسیدن ھویت مادری زن و ھویت پدری مرد است

در مرد و عصمت در زن است و یا بھ پایان رسیدن اراده و مسئولیت مردانھ در مرد است و بھ پایان رسیدن محب�ت و وظ�ایف . در چن�ین وض�عی ی�ک خ�انواده ای�ده آل و پابرج��ا در یدن عم�ر ت��اریخی خ�انواده اس�ت. و ای�ن ب�ھ پای�ان رس� زنان�ھ در زن اس�ت

کلاس�ھای ب�ھ اص�طلاح و مرد لااقل ی�ک نف�ر در خان�ھ نباش�د و بچ�ھ ھ�ا نی�ز غ�رق در تلویزی�ونصورتی ممکن می آید کھ زن یا . و ھنگ�امی م�ی را و بچ�ھ ھ�ا نی�ززن ھ�م رواب�ط خ�ود . م�رد رواب�ط خ�ودش را دارد و ھنری و شبھ تق�ویتی در بی�رون باش�ند

ک�ار عن�وان س�پر ب�لا و مخف�ی گ�اه در ھ ھیچ میھم�انی ھ�م ب� توان فاجعھ را شاھد بود کھ ھمھ اعضای خانواده در خانھ باشند و

115

. و اما نام و عنوان ای�ن زن�دگی بدینگون�ھ تق�دیس م�ی ش�ود: عش�ق ، آزادی ، جذابی نداشتھ باشدنباشد و تلویزیون ھم برنامھ . می باشد» ھر کھ برای خودش« تقلال، ایثار و ...... این مکتب اس

. ی شودمی ساد و رسوایمبتلا بھ جنون و یا ف ناگاهھ ناگاه این ثبات مصنوعی را بر ھم می زند فرزند است کھ بھ و آنچھ کھ ب کھ البتھ نام این جنون، نبوغ است و نام این فساد ھم حقوق بشر !

؟ پلید کیست (ع) . پ�س آدمعل�ی.» د کسی است کھ چون بھ او خوبی کنی ب�ھ ت�و ب�دی کن�د و ب�ھ کس�ی ک�ھ ب�ھ او ب�دی نمای�د خ�وبی کن�دپلی«

. ی استاست و دشمن محبت و نیکی و زیبای و شقاوت پلید، عاشق بدی و زشتی و ناپاکیچن�ین ی�ا پس�ت فط�رت پلی�د، رذل، ب�د ذات با این تعریف در واقع آدم پلید ھمچون دیو وارونھ کار ش�اھنامھ فردوس�ی اس�ت . آدم

بزرگت�ری لی�دی پنیک�ی بیش�تر و عمیقت�ر باش�د قبال نیکی رخ می نماید و ھر چھ ک�ھ ر. پس واضح است کھ پلیدی د آدمی استای�ت محب�ت رخ غ. و غایت نیکی ھم محبت یک انسان بھ دیگران است و اینست کھ غایت پلیدی ھم در قب�ال آشکار می شود

ش�د اند شاھد ظھ�ور و پاکان کھ اسوه ھای محبت بھ خلق ھست در رابطھ با مردان خدا و عارفانو اینست کھ ھمواره می دھد ن خ�دا ابط�ھ ب�ا م�رداو ش�ریر بش�ر اس�ت . ھم�انطور ک�ھ در ر . و این بھ مثابھ زایمان و برون افکنی نفس کافر پلیدی ھا ھستیم

یک�ی و نواس�طھ آنھ�ا ھ ب�مردان خدا بھ مثابھ بر پا کننده قیامت نفوس بش�رند و . شاھد اشد ایثار و نیکوکاری و وفا ھم ھستیمش�ود و زایم�ان م�ی . آنچ�ھ ک�ھ باع�ث ای�ن مق�ام بدی ، پلیدی و پاکی و حق و باطل آشکار شده و مرز بین آنھا معلوم می شود

از محب�ت جھ�نم دو تجل�ی بھش�ت ومحبت مردان خداست . و ھمین محبت بر پا کنن�ده و تفکی�ک کنن�ده بھش�ت و دوزخ اس�ت . د ت�ا تع�الی مردان خداست : عشق مھری و عشق قھری! پلید ھا ب�ھ دوزخ م�ی رون�د ت�ا پ�اک ش�وند و پاکھ�ا ب�ھ بھش�ت م�ی رون�

. یابند و برای دیدار خدا مھیا شوند

فلسفه خود تخدیري

دوگ�انگی در ونی�ز ج�ز بیخ�ودی و جن�ون لم ھوش�یاریآدمی ذاتا در عطش مدھوشی و مستی و بیخودی اس�ت چ�را ک�ھ در ع�واخود نمی بیند و لذا تلاش برای مدھوشی بھ مثابھ فرار از مشاھده بیخودی خویشتن است و ای�ن ی�ک ب�ی خ�ودی ان�در بیخ�ودی

ھ�ر وس�یلھ ای ھ ی ! م�ردم ع�امی ب�آی� –نی�ز س�ختی و تلخ�ی بخ�ود دیگر است و اینجاس�ت ک�ھ ارزش معرف�ت نف�س ھویداس�ت وی بش�ر اس�ت تب�دیل ب�ھ اب�زاری ب�رای تخ�دیر تی مذھب را کھ ھمان گ�وھره بخ�ود آی�بیھوش سازی خویشند و ح مشغول تخدیر و. آنچھ ک�ھ در عام�ھ مردم�ان، ل�ذت نامی�ده م�ی ش�ود اعم�ال و ح�الات لذا تخدیر مذھبی، پیچیده ترین فریبھاست خود می کنند وگ�ی م�ی باش�د ک�ھ مس�تلزم ود نی�ز ق�انون مدھوش�ی در روزمرش� . آنچھ کھ عادت و عادی سازی ام�ور نامی�ده م�ی بیھوشی است

ی با تناقض�ات و تض�ادھای وج�ود و زن�دگی خویش�تن اس�ت و ل�ذا آنچھ کھ موجب رنج بشر است رویاروی. تکرار و شتاب استو ھ�ا . و گری�ز بش�ر از خودشناس�ی نی�ز گری�ز از ای�ن دوگ�انگی در چنین مواقعی نیازمند مسکن ھا و مخ�درھای ق�وی ت�ر اس�ت

116

و تض�اد نم�ی بین�د ول�ی پ�س از عب�ور از ای�ن است زیرا انسان در نخستین رویارویی با خود ج�ز دروغ تضادھا و خودفریبی ھا تدریج بھ قلمرو یگانگی می رسد کھ موجب مستی و لذت عرفانی می شود ولی بندرت کسی بھ ای�ن وادی م�ی ھ طبقھ از نفس ب

. . پس انسان ذاتا در عطش یگانگی است رسد

فلسفه آسمان

ر واق�ع ن ط�اق آب�ی دای� آسمان جمال بود نبود است یعنی ھستی نیستی . آسمان تنھا چیزی است کھ فی الواقع وج�ود ن�دارد وھ ی ک�س�ت و گ�ویھ س�وی آن دراز اسیمای آفاق لامتناھی است یعنی نابودن است ولی دیده می شود و ھمھ چشم ھ�ا و دس�تھا ب�

اک ر قلم�رو ادردتوصیف خداوند نیز دقیقا بیان آسمان است : آنکھ ھس�تی اش ع�ین نیس�تی اوس�ت . این ھمان خداست چرا کھواھ�د ھ از خ�دا بخعینی بشر، آسمان ھمان خداست و این ادراکی واحد در سراسر تاریخ جھان بوده است و لذا آدمی ھر چ�ھ ک�

اش�تھ اس�ت الا م�ذاھب وج�ود د کنون ھمھ نوع پرستش در. ولی عجب است کھ از قدیم تا بھ سوی آسمان بلند می کندھ دست ب ومس�تقیم وی . ول�ی ب�دون پرس�تش علن� آسمان پرستی . درحالیکھ آسمان نزدیکترین معنا و حس بشری درباره خداوند اس�ت

ن�گ خ�دا دری ک�ھ آب�ی، ر. گ�وی خ�دا کنن�د ب�ھ آس�مان م�ی نگرن�دھ کلامی آسمان ھمھ م�ذاھب توحی�دی چ�ون م�ی خواھن�د روی ب� . روزھاست و سیاھی ھم در شب ھا

عن�ی اده اس�ت . یدآنچھ کھ آسمان نامیده می شود در واقع خلاء مطلق اس�ت ک�ھ ک�ل اج�رام و ک�رات و کائن�ات را در خ�ود ج�ای ز متش�کل ا گی خداون�د در جھ�ان اس�ت . در زب�ان فارس�ی آس�مانی است . گویی آس�مان حض�ور و مان�دنیستی ای کھ بستر ھست

ھ م�ان ! ب� : آس نام حضوری خداست و تنھا مانده او در جھان ع�ین اس�ت» آس « ی کھ مثل خان مان . گویآس + مان است اکنون چشم آس�مان . و اما آیا کسی تست معنای خانھ خالی اھ است و آسمان ھم ب» تھی« معنای ھ معنای خانھ آس ! و آس ب

را دیده است و نیز جمالش را ؟

؟» اشد« چرا اینقدر اسخ به یک نامه)( پ

ج�ود وتوسط و ع�ادی م استفاده می کنید آیا در جھان ما ھیچ امر معتدل و » اشد« س: چرا در نوشتھ ھایتان اینقدر از واژه

؟ ندارد

. آخ�ر الزم�ان دوران غای�ت ھاس�ت و ب�ھ ھم�ت نھ�اده ان�د» آخرالزم�ان«پاسخ : خی�ر! درس�ت ب�ھ ھم�ین دلی�ل ن�ام ای�ن دوران را جھانی بحرانی ب�ھ س�ر اینست کھ در ن و صنایع و ارتباطات جھانی، ھمھ امور بشری در اشد خود بارز می شود وعلوم و فنو

افکن�ی ھ�ای د و ک�ل ت�اریخ اس�ت . عص�ر ب�رون . آخرالزمان ترمینال نفس افرا امور در وضع انقلابی قرار داردمی بریم و ھمھ . حت�ی فص��ول اطلاع�ات و نی�ز انفج�ار دل ذرات و ک�رات م�ی باش�د طور ک�ھ عص�ر انفج�ار عل�وم و فن��ون وانفج�اری اس�ت ھم�ان

117

. پ�س در حقیق�ت دوران طبیعی سال نیز دچار این وضع است کھ یا دچار قحطی ھستیم و یا سیلابھا و طوفانھا و غلیان دریاھ�اجاھ�ل بیگان�ھ و نگ�رش را نداش�تھ باش�د از عص�ر م�ا و از واقعی�ت خ�ودش ما دوران اشد شناسی است و کسی کھ این عل�م و

. است و برای کوچکترین مشکلات ھم علاجی نمی یابد زیرا دیگر مشکل کوچک و عادی وجود ندارد م از منظ�ر ی�کیخی بش�ر را ھ�ع�ادی و روزم�ره ت�ار درست بھ ھمین دلیل ما دعوی پدیده شناسی داریم و ھم�ھ ام�ور ق�دیمی و

م ب�ا ان پایانی ھدید محسوب می شود و اینست کھ در پایان این دورجدید می نگریم و ھر امری یک مکاشفھ و خلقت ج پیدایش بزرگترین پدیده تاریخ ھستی روبرو خواھیم شد : ظھور خدا

فرق تحقیر و انتقاد

ز ھ�م درعص�ر . بس�یاری از م�ا ھن�و در سالھای اخیر از بس کھ از خ�ود تعری�ف و س�تایش ک�رده ای�م در ح�ال خف�ھ ش�دن ھس�تیمص�یحت ز انتق�اد و نو فلسفھ و علوم انسانی، تفاوت تحقیر و توھین و عداوت را اری و تجزیھ و تحلیل فکر و روشنفک ادعای

ص��لاحات ا و محب��ت درک نم��ی کن��یم و ل��ذا ای��ن ام��ر یک��ی از بزرگت��رین نق��ایص فرھنگ��ی ماس��ت ک��ھ امک��ان اندیش��ھ خ��لاق و ی و بی تفاوتی را بر کل جامع�ھ فرھنگ�ی م�ا تحمی�لانسورس –اخلاقی را محال می سازد و یک خود فرھنگی و توسعھ دینی و

ونموده است و خود از علل افول مطالعھ و تحقیق و تفکر در کشور ماست کھ بھ بح�ران ھوی�ت انجامی�ده اس�ت ل�ذا مخصوص�ا . جوانان ما در اوج آزادی ھم احساس اسارت و خفقان می کنند

گ�ز ی�را دش�من ھری توان�د ب�ھ نی�ت بخ�ل و ع�داوت و ن�ابودی باش�د . زنشان دادن حقارتھ�ا و جھال�ت ھ�ا و ب�دبختی ھ�ا ھرگ�ز نم�ن�ابودی م�ی عرب�ده و فحاش�ی نم�وده و محک�وم ب�ھ فق�ط تھم�ت م�ی زن�د و قدرت درک و بیان حق�ایق و عی�وب آدم�ی را ن�دارد و

م�ودن از تحقی�ر ن سازد . آنکھ می تواند درد و مرض کسی را درک کند ذاتا دوست و دلسوز است . نشان دادن حقارت متفاوتح و نج�ات اص�لارھنگ خود سازیم . کس�ی ک�ھ می�ل ب�ھ امراض فرھنگی را ھم وارد ف. بیاییم درست مثل طبابت، تشخیص است

اس�ت ک�ھ عی�وب دوس�ت حقیق�ی ت�و کس�ی« علی(ع) سلطان عشق می فرماید خود ندارد انتقاد را تحقیر و عداوت می پندارد .م�ی وس�ی و تحس�ینحقیقی تو کسی است کھ عیوب تو را از ت�و پنھ�ان م�ی نمای�د و فق�ط چاپل تو را بھ تو ھدیھ می کند و دشمن

. یم اندکی ھم علوی بیندیشیم نھ اینکھ فقط بھ یاد امامان مان بر سر و سینھ خود بکوبیمبیای.» کند ؟ آیا اگر پزشکی بیماری سرطان را در بیمارش تشخیص دھد او را تحقیر و عداوت کرده است

ذلیلی –ه نجات از زن را

ی است چیزی ج�ز گد کھ عصر حاکمیت جھانی شھوت بارذلیلی مردان مخصوصا در عصر جدی –بی ھیچ تعارفی باید گفت زن ین تنھ زنان نیست و بھ زبان ساده تر مردان زن ذلیل در حقیقت در بند اسارت بند تنب�ان خ�ویش ھس�تند و اسارت مردان در پایو اینگون�ھ زن�ان خ�ود را از خ�ود راض�ی کنن�د . ھ�ر ذل�ت و تبھک�اری م�ی دھن�د ت�اھ ایمان خود تن ب عقل و لذا علیرغم اراده و

گ�ی و ول�ذا جب�را بس�وی ھرززنان خود قرار می گیرند و دی�ن و دنی�ای خ�ود را م�ی بازن�د کھ نھایتا این مردان مورد نفرت است ی اس�ت. زن ذات�ا و آن معلول بی ایمانی و بی تقواییک امر است گی دو روی سکھلاقی می روند . زن ذلیلی و ھرزمفاسد اخ

. ھ�ر و حتی در ورای اراده اش از مردان زن ذلیل و شھوت باره نفرت می یابد و این یک قانون الھی است کھ حک�م م�ی ران�د

118

بان اس�ت . ای�ن م�ردان عاش�ق د تنچند کھ این مردان نھایتا خود را قربانی عشق خود معرفی می کنند کھ در واقع منظورشان بن . ین تنھ خودشان ھستند و قربانی آنپایی س�وھ م�ی ش�وند ب� دست زنانش�ان کش�یدهھ ھمراه زنان خود باطنابی کھ برگردن دارند و بھ در آن روز می بینی کھ مردان ب و

قرآن .»دوزخ می روند خ�ود بن�د تنب�ان را دوس�ت ب�دارد ھرگ�ز ب�ھاس�تی زن�ی رھ . م�رد اگ�ر ب� این طناب در حقیقت چیزی جز بند تنبان خودشان نیست

. مبتلا نمی شود . و خودپرستی استاین عذاب بی محبتی

»چه«معناي (عرفان چیست؟)

نب�ھ و ج. ای�ن س�ھ ھ�م قلم�رو عرف�ان اس�ت» چیس�تی«ی قلمرو فلس�فھ و حکم�ت اس�ت و قلمرو علم است . چرای» چگونگی«

روب�رو م�ی . م�ثلا وقت�ی ب�ا آب وال ک�ردن و جس�تجوی معناس�ت. س�ھ ماھی�ت از س� اس�تدر ذھن بش�ر » چھ«مرحلھ از ماھیت چیست؟ چرا ھست؟ و چگون�ھ ھس�ت؟ س�وال اول ک�ھ س�ھل و ممتن�ع ت�رین س شویم می پرسیم : این پاس�خش والھاس�ت مس�لما

ت�دریج ھ ب� وضی نمی شود را» آب «است کھ یک کودک ھم می داند ولی ھمانطور کھ یک کودک ھم تا مدتھا با پاسخ » آب « . صورت مسئلھ از ذھنش می رود یک عارف ھم تا بھ حقیقت چیستی آب نرسد رھا نمی کند

. ق�ی م�ی ش�ودھم پاسخ علمی بھ مسئلھ تل H2Oعنوان ھ وال است و آب بگوھره حیات ھمان پاسخ فلسفی بھ سآب بھ معنای خ��ود آب نھفت��ھ اس��ت درحالیک��ھ پاس�خھای علم��ی و فلس��فی درول�ی پاس��خ عرف��انی چیس�ت؟ پاس��خ ب��ھ چیس��تی آب در خ�ود آب

ب محس�وب م�ی آ. بلک�ھ ای�ن دو از نت�ایج آب اس�ت و ن�ھ حی�ات H2Oحضور ندارد و چھ بسا ربطی ھم بھ آب ن�دارد زی�را ن�ھ ت نی اس�سخ عرفا. فی المثل اگر کسی بگوید کھ آب آن کرسی است کھ عرش خدا بر آن استوار است (قرآن) این یک پا شوند

. ولی پاسخی در قلمرو عرفان نظری و نھ عرفان عملی و حضوری. رک ک�رده اس�تپاسخ واقعا عرفانی فقط متعلق بھ عارفی است ک�ھ ع�رش را ب�ر آب ب�ھ چش�م دی�ده باش�د و او چیس�تی آب را د

ب�ارت اس�ت عن�ھ عرف�ان . و بدینگو پس در واقع ادراک عرفانی ادراک ذات است کھ عالیترین حدش ادراک ش�ھودی م�ی باش�دلاب��ی ذات��ی . و ای��ن معرف��ت محص��ول ی��ک دگردیس��ی و تب��دیل و تح��ول و انق از معرف��ت درب��اره خداون��د (ذات) در ع��ین ھس��تی

. . زیرا فقط با ادراک ذاتی می توان ذات ھر چیزی را درک نمود درعارف است . یعنی چشم و گوش و ھوش انسان بایستی از منشأ ذات فعال شده باشد

119

؟ چیست» حکمت جاوید«

نتر م�ی فاق�ا درخش�ادر میان اینھمھ فرآورده ھای فرھنگی در طول تاریخ بشر کدامیک ماندگارترند و از پس قرون و اعص�ار ات . شوند . این وجھ ماندگار فرھنگ را حکمت جاوید یا حکمت خالده می نامند

تأم�ل و ج�ھ ووال و حکم�ت ھ�ای ق�دیم ک�دامیک ھن�وز م�ورد توجاوید چیست؟ کافیست بنگریم ک�ھ از ھم�ھ اق�ویژگی حکمت آیا عن�ی یمعرف�ت نف�س استفاده عامھ بشر اس�ت : س�خنان س�قراط حک�یم ، ب�ودا، فل�وطین، عل�ی(ع) ، مولان�ا و .... این�ان خداون�دان

ق�رض نم�ی من ماھی�ت روان�ی و اعم�اق ج�ان ودل خ�ود درک م�ی کن�د ھرگ�ز ق�دیمی و نف�س و. یعنی آنچ�ھ ک�ھ آدم�ی از عرفانندی م�ی آی�د و ک�ار ھ�ر ق�ومھ ب� وخال�ده اس�ت ک�ھ در ت�اریخ م�ی مان�د . شناخت انسان درباره انسانیت خودش ھم�ان حکم�ت شوند

اوی�د نی�ز م�ی . اگر معرفت نفس، علمی جاوید در تاریخ است پس این ھمان توش�ھ آخ�رت و حی�ات ج مذھب نمی شناسد ملیت وگ�م و ی�دا ش�ده ھرگ�زپ. یعن�ی ھ�ر ک�ھ خ�ود را پی�دا کن�د ای�ن انسان با خودش م�ی باش�دی د باشد زیرا اسرار اتصال و آشنایتوان

ش�د، ی گ�م و ن�ابود. یعن�ی انگ�اه ک�ھ ب�دن آدم� نی�ز م�ی باش�دایت است و نور زندگی بعد از م�رگ نابود نمی شود و این ھمان ھدس پ�. اوی�د اس�تی ھم�ان حی�ات جین دارای. ا صاحبش گم نمی شود زیرا نور این موجودیت را برگرفتھ است و با خود داراست

حکمت جاوید ھمان سرمایھ حیات جاوید است و نور جاودانگی .

فلسفه تأویل واژه ها

ی بت�دایاکنن�ده أوی�لتو دین�ی و عرف�انی و آی�ات الھ�ی . بلک�ھ م و ن�ھ فق�ط تأوی�ل اص�طلاحات فلس�فیما بانی تأویل واژه ھا ھس�تی . شر استبچرا کھ ھمھ واژه ھا در نزد مردم واژگون شده اند و این راز واژگونی ترین واژه ھای روزمره ھستیم .

ن�ھ اژه ای لاھ�ر و ومب�دأ نخس�تین واژه ھ�ا . واژه ھ�ا در ن�زد بش�ر گ�م و مس�خ ش�ده ان�د یعنی یافتن اولی�ت و ازلی�ت و» تأویل«ی کن��یم و م��ی و لاروب��ی و محت��وی زدای��ب��رون افکن��ی ت��وھم و جن��ون گش��تھ اس��ت . و م��ا واژه ھ��ا را وص��دھا اجن��ھ و ش��یاطین

. و معنای حقیقی اش را معرفی می کند بدینگونھ اصالت ھر واژه ای خودش با ما سخن می گویدنس�ان حی�وان . ا مسخ و از خود بیگانگی انسان محصول مسخ و بیگانھ شدن واژه ھاست زیرا آدمی چیزی جز واژه ھ�ا نیس�ت

ت و م و از ظلم�ی م�ی کن�ی. پس ما واژه ھ�ا را ابل�یس زدای� جز تناسخ واژه ھا نیست گی آدمی چیزی. و ابلیس زد واژوی استژه ھاس�ت ک�ھ ین قیام�ت واا. و ظلم می رھانیم و لذا بر پا کننده عدل واژه ھا ھستیم و بدینگونھ بر پا کننده عدل وجود انسانیم

. اساس قیامت کبری استنس�ان ھ�ا راه نج�ات اویل واژه ھا و قیامت معانی نیس�ت ک�ھ در آخرالزم�ان تنچیزی جز تأ» رة المعارف عرفانی دای«ز منظور ا

ای�ن یم وودی م�ی رھ�اناست چرا کھ آخرالزمان ھم آخر الزمان واژه ھاست کھ قلمرو انھدام واژه ھاست و ما واژه ھا را از ن�اب . تنھا راه نجات ازنیھیلیزم آخرالزمان است

120

روانشناسی هویت زنانه »؟ زن چیست«

م را ھ�م انج�ا ت شخص�ی خ�ودیا محبوب کسی واقع شود ھیچ کاری نمی کن�د حت�ی نظاف� زن اگر قرار نباشد بر کسی منتی نھد و

دن ش�اده ب�ھ پرس�تیده جاھلانھ اش فقط مظھ�ر ار . زیرااو طبق غریزه کافرانھ و متعفن می گردد تبدیل بھ تن لش و ونمی دھد . د می شودآورد و اھل معرفت دینی شود و یا در سنین کھولت کھ غرایزش نابوخدا ایمان ھ و سلطھ است الا اینکھ ب

ای�ن کف�ر دد وگ�ر ھر گاه مجبور ب�ھ انج�ام وظیف�ھ ش�ود موج�ودی مک�ار و کین�ھ ت�وز م�ی نام وظیفھ نمی شناسد وھ زن چیزی ب . ذاتی زن است کھ وی را در طول تاریخ مبدل بھ موجودی نموده کھ جز تازیانھ نمی شناسد

نگ�امی ب�ھ فع�ل. غریزه مادری ھم در وی ھ فرزندان و دوستانش نمی شناسد زن ھیچ حقی در خود نسبت بھ والدین، ھمسر ون پول�دار زت . و ھم�ین می آید کھ بتواند فرزندانش را ملعبھ دست خود ساختھ و بر آنان فرمان براند کھ آنھم بھ یاری پول اس�

. تبدیل بھ دیو می شودس ایم�ان و فاطم�ھ و زین�ب درک م�ی ش�ود ک�ھ فق�ط ب�ر اس�ا است کھ ارزش زنانی چ�ون ھ�اجر و م�ریم و خدیج�ھ واز این منظر

. اعتقاد زیستند و مھد امامت شدند کھ قلمرو عشق ورزی بھ بشریت استا ھ�وس بھ ص�دھ وکلی دیوانھ می گردد ھ لذا در قبال محبت یک مرد ب زن عشق ورزی و دوست داشتن را مطلقا نمی شناسد و

. تا ابد نادم می شود نھایتا آن محبت را از دست می دھد و و فکر باطل دچار می شود وص�ورت در غی�ر این وم�ی نمای�د . و اینست کھ ایمان د ر زن واقعھ ای معجزه آسا زن فقط تسلیم تازیانھ و عذاب و فلاکت است

د ی زن نی�ز بای�ک�ھ عل�ی(ع) م�ی فرمای�د : حت�ی از خوبیھ�ا بازی و پلی�دی مض�اعف اس�ت . اینس�ت داری او نیز تمام مکر ودین . ترسید و حذر نمود

فلسفه طنز

آم�ده ی اس�ت . ای�ن ھن�ر از ق�دیم الای�ام در دربارھ�ا وج�ود داش�تھ و از ھمانج�ا پدی�دگمس�خر –نز بھ زبان ساده ھن�ر خ�ود ھنر طه درباری�ان ب�ود غیر مستقیم مسخره کردن ش�اه و طورھ گی کھ بسخرم –است و در ھر درباری فردی وجود داشتھ کھ با خود ن ن�ر و ھنرمن�دا. ولی امروزه گ�ویی ک�ل م�ردم جھ�ان نیازمن�د ب�ھ ای�ن ھ موجب نشاط و رفع خستگی اھالی دربار می شده است

وامع چن�ان جاین ھنر در وو سینما پدید آمده کھ جذابترین ھنرھاست ی بھ نام طنز در ادبیات و تئاتر لذا اصلا حرفھ ا ھستند و . اثر نھاده کھ تبدیل بھ یک فرھنگ شده است

گفت�ار و ک�ردار و آداب راه رف�تن و ور متف�اوت درگی امروز وجھی از فرھنگ مردم متمدن اس�ت ک�ھ ب�ھ ص�مسخر –و لذا خود ت�ھ ای�ن یاف خ�اص تجس�مرپ جلوه ھای و پانک ومی کند کھ جماعت موسوم بھ ھیپی یباس پوشیدن و آرایش کردن خود نمایل

. فرھنگ می باشند

121

ز ن�زد ش�اھان برخاس�تھ اس�ت و ای بش�ر اس�ت و ب�ھ ھم�ین دلی�ل روان�ی غای�ت کب�ر و غ�رور و خودس�تای گی بازتابمسخر–خود کین رھ�ا ن�وعی تس�ای�ن رفتان و جنایت کش�انیده اس�ت و ل�ذا ب�ا نوعی برون افکنی این کبر و کفر است کھ بشر را بھ مرز جنو

. دخود این برون افکنی تبدیل بھ یک فاجعھ اجتماعی شده و قربانیان زیادی می گیرحاصل می شود ھرچند کھ وت ص��ول غ��رور عل��وم و فن��ون و ش��کم ب��ارگی و ش��ھای��ن احس��اس مح وز ام��روزه ھ��ر ی��ک احس��اس ش��اھی دارد بش��ر م��درن نی��

–خواھن�د ک�رد د را مس�خرهخ�وزودی ھ و مؤمنان می پردازند ب�ی باشد: آنانکھ بھ تمسخر انبیاء حاصل از این عصر مپرستی قرآن

حق بدي

ی خواھ�د نی�ک م�میزان�ی ک�ھ ھ . انس�ان ب� بدیھای بشر نیز دارای ذاتی نیک است و برخاستھ از نیک خواھی جاھلانھ بشر استی ی ک�ھ ظ�اھر م�ایمول�د اعم�ال ب�د م�ی ش�ود و ی�ا ب�دیھ. پس یا این نیکی باطنی ھم بد اس�ت ک�ھ باشد مرتکب اعمال بد می شود

. شود دارای ذاتی نیک استنھ ای�ن داند کھ چگو امر خداست ذاتا نیک و نیکخواه است ولی جاھل است و لذا نمی دلیل روحی کھ دارد وھ در حقیقت آدمی ب

ب��اره ذات . در واق��ع فق��ط ی��ک ب��دی وج��ود دارد و آن جھ��ل اس��ت و ای��ن جھ��ل ج��ز از طری��ق معرف��ت در نیک��ی را ب��ھ فع��ل آورد . رف نمی شود یعنی معرفت نفسنیکخواھی خویش برط

. است پس فقط یک چیز خوب وجود دارد و آن خودشناسی است و یک چیز بد وجود دارد و آن جھل درباره باطن خویشنس��ان نک��رد و بلک��ھ او را ن��ی بش��ر نش��ان داد ک��ھ دان��ش فن��ی درب��اره خویش��تن کمت��رین کمک��ی ب��ھ نی��ک ش��دن اف –تجرب��ھ عمل��ی

د ف�ت نف�س ن�داری و بیولوژیکی و طبی درباره خویشتن ھیچ ربطی بھ معرش فیزیکی و شیمیایان. د و شرورتر نمودمغرورتر وان ھ عن�ا فق�ط ب�ردر حالیکھ عمده خودشناسی ھای مکاتب مدرن غرب تماما اطلاعات عاریھ ای درباره انسان است کھ انسان

و در رد ادی م�دنظر دابشری را بھ لحاظ منافع مفتار دھد و یا حداکثر مکانیزم ر ی مورد مطالعھ قرار مییک موجود بیوشیمیاین ن�دارد ت روان انس�اعالیترین حدش ایده ھا را مورد تجزیھ و تحلیل منطقی قرار می دھد کھ ھیچکدام از اینھا ربطی ب�ھ ش�ناخ

. . روانشناسی ، عرفان نفس است

فلسفه توپ بازي

لح�اظی . عص�ر جدی�د ب�ھ کی خ�ود بازگش�تھ و ت�وپ پرس�ت ش�ده اس�تتوپ ، بازیچھ کودکان است و امروزه کل بشریت ب�ھ ک�ودحال اس�تخراج کام�ل و رھ واسطھ علوم و فنون دجھانی بشر بر روی زمین است . زمینی کھ بعصر توپ بازی و توپ پرستی

عش�ق ب�ھ ی عش�ق ب�ھ ت�وپ. گ�وی تھی شدن است و ھر چھ ھم کھ استخراج می شود بلعیده می گردد و تبدیل بھ زبالھ می ش�وددنبال آن می دوند تا آنرا بر دروازه حریف خ�ود وارد ک�رده و وج�ودش را بگش�ایند و ھ زمینی پوک و میان تھی است کھ ھمھ ب

122

راس�تی ھم�ھ ت�وپ ھ . این شی مدور میان تھ�ی و ورم ک�رده ھمچ�ون مغ�ز بش�ر م�درن نی�ز م�ی باش�د ھم�انطور ک�ھ ب� تسخیر کنندبازی بھ لحاظ مغزی میان تھ�ی و پ�وک ش�ده ان�د و ھ�یچ و پ�وچ گش�تھ و ب�ھ ی�اری ای�ن بازان و توپ پرستان و تماشاچیان توپ

. خواھند حدود وجود دیگران راھم بش�کافند و ب�ر آن وارد ش�ده و دیگ�ران را مس�خر و مس�خره خ�ود س�ازند کلھ پوک خود میت . و ای�ن مس�خرگی نھایت�ا ک�ل گی اس�ھ معن�ای مس�خرامروزه حتی تسخیر کردن ب�ھ معن�ای س�لطھ و حکمران�ی نیس�ت بلک�ھ ب�

عنوان یک توپ بھ بازی می گیرد و آنرا می ترکاند.ھ زمین را بی و ت�وپ ی�ن ت�وپ پرس�ت. ا ی را کھ بانی و سلطان این بازی در جھان اس�تا در عراق تماشا کنید و بریتانیایفی المثل آمریکا ر

ز ای خ�ود را اطھ ھ�م معن�. ام�روزه حت�ی س�لی�د آورده اس�ت ک�ھ جن�گ ب�ازی را پد بازی در گلولھ تفنگ و توپ ھم متجلی استازی با بازی منجر بھ بسلطھ بازی است کھ جھانیان را بھ تماشای این بازی می کشاند مثل میادین فوتبال . و این ودست داده

ھ و ت�وپ نش�ان س�تبازی اتمی در می گیرد و این غای�ت ت�وپ ب�ازی بش�ر ا توپھای کوچک و نامرئی با نام ھستھ اتم می شود وازی اش�راف . ک�ھ ب� سمبلیک پوچ بازی و پرستش پوچی و پوکی و عبث و بازی است . در ق�دیم ای�ن ب�ازی ھم�ان چوگ�ان ب�ود

. پوچ شده دربارھا بود کھ گاه با کلھ قربانیان خود بازی می کردند و امروز جھانی شده است

فلسفه عقل (عاقل کیست ؟)

ھم�ھ ود وپس عاقل کسی اس�ت ک�ھ ب�ر نف�س خ� مسلط شدن ، مرکب است . کردن، افسارزدن و معنای مھارھ درلغت ب» عقل«

ھ ب�س�وی مقص�د ھ ب بر مرکب وجودش سوار شده و آنرا واده خود افسار زده و مھار نموده ارکان وجود و حالات و امیال و ار . فرمانده دارد . عاقل ھمان انسانی است کھ صاحب و پیش می تازد

اب و روان�ش اوعصمیل و جنبشی در تن و ا از بیرون و یا ھر ھوس وو القایی ی داریم کھ ھر وسوسھ و تحریک اما انسان وس�ت و ی م�ی کش�اند و او س�رکوب اس�ت و مغل�وب و مفل�وک و مظل�وم نف�س خ�ویش اس�ت و ی�ک بازیچ�ھ ارا ھر لحظھ بھ س�وی

ای�ن ب�ازیچگی الھ�ام ش�ده اس�ت ت�ا ول عش�ق و عرف�ان سل بھ تعبیراتی مث�متوتقدیس این جنون خویش امروزه برای توجیھ واحساس�ات دم�دمی م�ی نام�د ک�ھ ب�ا» اھ�ل ح�ال« . و خ�ود را کھ بھ او فرمان می دھ�دا بھ حساب اراده ای قدسی بگذارد خود ر

. ود. او نھایتا تحت فرمان اجنھ و شیاطین درمی آید و کل وجودش تسخیر می ش خود بھ جنبش و حرکت می آیداس�ت ن ھمان عقل�یمقامی برتر از عقل ھمان عرفان است یعنی انسان عارف در مقامی برتر از انسان عاقل است . عرفا و اما

ب�ی ل و عواطف قلددر وجود فرد جاری و ساری شده است . عرفان ھمان عقلانیت یقینی است کھ با کھ قلبی و یقینی گشتھ و ق�ل قلب�ی وع. عرف�ان ھم�ان ده اس�ت . پ�س ع�ارف ھم�ان عاق�ل کام�ل اس�تبھ اتحاد رسیده است یعنی عقلی کھ بھ عشق رسی

. تنھا می فھمد بلکھ می بیندشھودی است یعنی عقلی کھ نھ

123

»نقد« فلسفه س�تاراد و جامع�ھ معنای نقد کردن و آشکار و حاضر نمودن اموری پنھان و نسیھ در باطن افھ در فرھنگ و زبان ما ب» نقد«ای بر قرآنی بھ معن عنا در فرھنگ. این م ی معرفت نفس و امری عرفانی است و ھمان علم باطن بینی می باشدمعناھ لذا ب . ود د و س�عادتمنی درجات و انواعی از قیامت نفوس است چرا کھ : قیامت آن روزی است ک�ھ نھ�ان نف�س آدم�ی عی�ان م�ی گ�ردپای

رد و ش�قی ش پناه می بنکار نمی کند و بلکھ توبھ نموده و بھ خدایآنکسی است کھ از آنچھ کھ می بیند روی بر نمی گرداند و ال دی�ن و ق�رآن س نقد و انتقاد پذیری از اصوپ –قرآن –و بدبخت کسی است کھ انکار می کند و می گوید کھ این از من نیست

عادت پ�ذیریذیری و س�گی برای درک و پذیرش قیامت است و عین خداپذیری و توب�ھ پ�ذیری و اص�لاح پ�است و بھ معنای آماد . می باشد

. ریش�ھ اس�ت معنای علم شناخت نقاط بح�ران زا و احس�اس و سرنوش�ت آف�رینھ )ب criticsو اما واژه نقد در فرھنگ غربی(اس�ت و فھ�م ھ�ر . پ�س عل�م نق�د عل�م درک عل�ل ب�دبختی بش�ر معنای فریاد و فغ�ان و آه و ان�دوه اس�تھ ب» cry«این لغت از

وس�عھ و رو فرھن�گ و ت. بنابراین عل�م نق�د در ھ�ر دو فرھن�گ از اھ�م عل�وم و از واجب�ات قلم� م را در می آوردآنچھ کھ نالھ آدل�م م�ا در ای�ن ع . و متأس�فانھ . و اینست کھ علم نقد در ھر یک از علوم بھ مثاب�ھ پیش�رفتھ ت�رین بخ�ش عل�وم اس�ت نجات است

. بدبختی ھای ماستی ل و ناتوانیم و این از علل اصلبسیار بسیار عقب و کاھ

یفلسفه زیبای

می�ل ، زیب�ا را ج . در فرھنگ اس�لامی ی ملاک ارزیابی جمال است ھمانطور کھ فضیلت و معرفت ملاک ارزیابی کمال استزیبایاحب جم�الی منای صاحب جمال است. ھمانطور کھ حکیم بھ کسی گویند کھ صاحب حکمت است . بدینگون�ھ ھ�ر ص�ھ گویند کھ ب م�ال خ�ویش اس�تراستی صاحب جمال خود باشد . آیا ھر چیز یا کسی صاحب جھ شرط آنکھ بھ یل یعنی زیبا باشد ببایستی جم

حب وج�ود . جم�ال ، مظھ�ر وج�ود اس�ت پ�س جمی�ل کس�ی اس�ت ک�ھ ص�ا دلگش�ا ؟ اگر چنین باش�د زیباس�ت و دلنش�ین و دلرب�ا وات و . معنوی داستجمال کمال است و جمیل از اسمای خ قدرتی از کمال معنوی است . جمال ھمان خویش باشد و این دال بر

ا اینح�ال ب�. و وج�ود اوس�ت زی�را از نظرھ�ا و دس�ترس دیگ�ران خ�ارج اس�ت ی باطنی ترین و خودی ترین وجھ کمالات ھر بشری�ر و چ�ار تغیرایط دحوادث و شمسیر تند باد زمانھ و رصاحب کمال خود باشند و ھمواره د راستیھ ی کھ ببس اندکند انسانھای

م�ال در دس�ترسجم�ال ک�ھ بس�ی ب�یش از کمی دھند ت�ا چ�ھ رس�د باطنی شده و باورھا و معارف و معنای خود را از دست تبدیلم اس�ت ک�ھ معل�و . آدم�ی در ح�وادث و امتحان�ات روزگار است و لذا پیر و رنجور و تباه می شود و عاقب�ت در خ�اک م�ی پوس�د

. مال و زیباست یا نھمی شود کھ آیا خودش ھست و صاحب جو س�لطان وج�ود م�ی کن�د . و ای�ن پس جمال و جمیل بودن حاصل کمال پایدار و خودی است کھ انسان را صاحب وجود خ�ویش

. آنچ��ھ ک��ھ م��ردم را ج��ذب عارف��ان م��ی کن��د وجودش��ان در می��ان م��ردمام��ل و ع��ارف اس��ت و نی��ز راز جاذب��ھ ی انس��انھای کزیب��ای. و کس�ی ص�احب وج�ود اس�ت ک�ھ ب�ھ ذات اس�ت زی�را ص�احب جم�ال ھس�تند یعن�ی ص�احب وج�ودکمالشان نیست بلکھ جمالش�ان

124

. و اینس�ت . و او جمی�ل اس�ت یعن�ی زیباس�ت و بخود پیوستھ باشد و خود ش�ده باش�د ھستی خود یعنی خداوند متصل شده باشد . ی ندیدمواقعھ عاشورا می گوید: جز زیبای کھ حضرت زینب در

؟ فرهنگ چیست م�ت قدس�ی و معنای شکوه و ج�لال و عظھ ب» فر «در ساختار لغوی در زبان فارسی متشکل از فر + ھنگ است . » فرھنگ«

فرھن�گ در . پ�س ک�ار م�ی رودھ معنای جماعت و امت و اتحاد جمعی است کھ امروزه در ارت�ش ب�ھ ب» ھنگ«الوھیت است و ابط اجتم�اعیی از روجمعی و جلال یک جامعھ . پس معنای طارتباشکوه جمعی، عظمت و الوھیت زمعنای لغوی عبارت است ا

ول��ی در زب��ان . انس��انھا ب��ا یک��دیگر اس��ت و ی��ک جامع��ھ ب��ا فرھن��گ از ای��ن منظ��ر جامع��ھ ای اس��ت ک��ھ خداون��د را ب��ر م��ی تابان��د agri یش�وندمعنای کش�ت و زرع اس�ت ک�ھ ب�ا اف�زوده ش�دن پھ می گویند کھ در ریشھ لغت ب» culture« ی فرھنگ را اروپایبرداش�ت معن�ای کش�ت و زراع�ت وھ دست می آید . پس فرھن�گ در لغ�ت غ�رب ب�ھ معنای زمین است مفھوم کشاورزی بھ کھ ب

! اجتماعی است یعنی بذر افشانی و کشاورزی جمعی انسانھا در یکدیگر : کشاورزی معنوی و انسانیرھن�گ کش�ت فیند و امری کاملا معنوی است . پ�س پس واضح است کھ فرھنگ در ھر دو زبان محصول روابط اجتماعی را گو

. اس�ت فرھنگ ھم خداون�د اس�ت . خداون�د ،فرھن�گمحصول ابدی خویشتن در دیگران است و چون ذات خویشتن خداست پساژه ی فرھن�گ در و. و ع�الیترین معن�ا برداشت می کند فرھن�گ اوس�ت د وسان در کل عالم و آدمیان می کارپس آنچھ را کھ ان

ک�ھ س�ان کس�ی اس�تی آن نھفتھ است کھ دال بر الوھیت رابطھ انسان با جھان و مردمان است . یعنی ب�ا فرھن�گ ت�رین انفارسارد و ج�ز ح�ق داشت و برداش�ت نم�ی کن�د یعن�ی ج�ز حقیق�ت نم�ی ک� را کشت وبا عالم و آدم جز نور پروردگارش در رابطھ اش

ات�ی فرھن�گ ذندگیس�ت چ�را ک�ھ زن�دگی ج�ز ارتباط�ات نیس�ت پ�س عنص�ر ی انسان از زنمی کند. فرھنگ ھمان دریافت نھای دروھای پ�وک م�ی . برخ�ی ب�ذر ھر چھ کھ کاش�تھ برداش�ت م�ی کن�د تماما معرفت است . آدمی خودش را در دیگران کشت می کند و

ھیچ برداشتی ندارند و برخی تا ابد بر داشت می کنند . کارند و

فلسفه االله اکبر ا معن�ایش ب� قلب�ا و عق�لا ای�ن ذک�ر اگ�ر واقع�ا و . اینست معنای الله اکبر کھ شاه ذکر مسلمانان است». ماست خدا برتر از فھم«

د وب�الا م�ی ب�ر وتداعی و ذکر شود و لااقل ساعتی یکبار ب�ر زب�ان دل آی�د روزی چن�د ب�ار وج�ود م�ؤمن را اس�تعلاء م�ی بخش�د . پالایش می کند ھمچون یک نردبان روح

عرف�انی نامیده شده کھ بزرگترین آفت ایمان است حاصل سھویت در معرفت درباره خداوند است و حاصل رک�ود آنچھ کھ شرکاین ھم�ان ھمراه او بالا می رود وھ وردگارش را مستمرا بالا می برد و تسبیح می کند خودش نیز بباشد . وقتی انسان پر می

غای�ت و وای ھ�ر کس�ی بی�ان ھوی�ت نھ�ایی اوس�ت زی�را ھم�واره خ�د . است و عالی ش�دن و عل�ی ش�دن» تعالی« معنای حقیقی و آدم�ی منجر بھ شرک و گاه کفر م�ی گ�ردد . اگر این غایت و کمال و ذات انسان در ظرف زمان محدود شود جاودانگی اوست

125

ی ای مؤمنان جھ�ت رھ�ایجب ترین ذکر بر. لذا ذکر الله اکبر وا خود را شریک خدا و نھایتا خود خدا و ھمردیف او تلقی می کند . از شرک است

ی�ن اب�ا » م�ن اس�ت خ�دا برت�ر از فھ�م و ظرفی�ت« الله اکبر استعلاء دھنده ذات مؤمن است . ھ�ر گ�اه ک�ھ ف�رد در دل�ش م�ی گوی�د یک واقعھ و این توسعھ می بخشد و بدینگونھ نگرش خود در جھان را توسعھ و تعمیق می کند سخن فھم و ظرف وجودش را

. و تنھا معنای حقیقی رشد روحانی عرفانی است

ابلیس شناسی

خ�ود خ�دا ھ�م مغ�رور ش�ده اس�ت ت�ا آنج�ا ک�ھ ب�رای ک�ھ در ن�زد خ�دا بس�یار عزی�ز ون کریم ابلیس یک فرشتھ مقرب اس�ت در قرآ خ�دادوری از وگی ای�ن ران�ده ش�د از درگ�اھش ران�ده م�ی ش�ود و واینکھ مورد غضب خدا ق�رار گرفت�ھ تعیین تکلیف می کند تا

. عرصھ دوزخ استل�م از ع خش�یده ون�ام آدم را از روح خ�ود در او دمی�ده و از ص�ورت خ�ود ب�ھ او ص�ورت بھ خداوند اراده می کن�د ت�ا موج�ودی ب�

طاع�ت از ای�ن ا وکائن�ات را ام�ر ب�ھ س�جده و تص�دیق . و س�پس ھم�ھ ملائ�ک و او را جانشین خودش سازد خود در او نھاده ون�ھ آدم ان�ھ و متکبرا. دلی�ل اب�ا ک�ردن ابل�یس ھ�م مرب�وط ب�ھ س�وابق ظالم مھ تسلیم می شوند الا ابلیسخلیفھ خود می سازد کھ ھ

ی فھمد و اسرار را م است کھ واقعیت ھم دارد . ولی کل راز این خلافت آدم ھمانا علمی است کھ در باطن دارد کھ بدان واسطھیس ول�ی ابل�خش�د ه شدن و تبعی�ت را ب�ھ آدم م�ی بست کھ حق سجددر واقع این ھمان علم معرفت نفس یا عرفان و علم باطنی ا

. تسلیم نمی شودل�م عی�ز حاص�ل آن ن. این عشق علاوه بر این امر جانشینی آدم دال بر عشق خدا بھ اوست و ابلیس این عشق را نیز نمی فھمد

فق�ط در و اطاع�ت از او ھس�تند. ای�ن ھم�ان مکت�ب امام�ت آدم ب�ر روی زم�ین اس�ت ک�ھ ھم�ھ موظ�ف ب�ھ باطنی است و بالعکس ل��یس وک��ھ ابعرف��ان عمل��ی و ارادت عرف��انی اس��ت . ای��ن ھم��ان مکت��ب اینص��ورت م��ورد لط��ف و ھ��دایت خ��دا ق��رار م��ی گیرن��د

. نفس کھ ھمان راه رشد و ھدایت است نی از معرفتپیروانش از آن ابا دارند یع . شودی است کھ در داستان خلقت آدم در قرآن استنباط می این معنای

فلسفه صندلی

م�ی ص�ندلی ر دوران کھ�ن فق�ط ش�اھان ب�رو م�درنیزم اس�ت . دی دیگ�ر از شاخص�ھ ھ�ای انس�ان م�درن صندلی و انواع آن ، یک� ین�د و در ق�رآنگو» عرش«. در عربی صندلی یا تخت نشیمن را نشستند کھ ھمان تخت سلطنت آنھا بود و امروزه ھمھ شاھند

د ورش می نشس�تنعی و یا جانشینی خدا را داشتند بر در واقع شاھان کھ ھمواره ادعایی خدای . خداوند بر عرش نشستھ است . ی دارندردمان عرش نشین ھستند و دعوی خدایاینک ھمھ م

اگر دقت کنیم یک فرد معین ھنگامی کھ ب�ر ص�ندلی ی�ا مبل�ی م�ی نش�یند و آنگ�اه ک�ھ ب�ر روی زم�ین م�ی نش�یند ب�ھ لح�اظ خل�ق و . و آیا دقت کرده اید ک�ھ غرور و کفر تا تواضع و ادب وایمان بسیار متفاوت می شود و تفاوتی از اشد کبر وخوی و روحیات

126

ھر بھانھ ای قادر نیستند کھ لحظھ ای ھم بر روی زمین بنشینند یا بخوابند ؟ و آنگاه ک�ھ ب�ر زم�ین ھ بسیارند کسانی کھ مطلقا ب. و اصولا کسانی ک�ھ از زم�ین نف�رت اسوه ھای غرور و کفری بس زننده اند د ومی خوابند یا می نشینند احساس نابودی دارن

. این امر زمینھ روانی پرواز انس�ان ب�ھ آسمانھاس�ت فق�ط از ف�رط تکب�ر و ج�اه دارند و در خانھ خود نیز با کفش راه می روندخ�دمت س�لطھ گ�ری ریج ای�ن پروازھ�ا دو ل�ذا عم�ده نت�ا در واقع از خودش ک�ھ از ج�نس خ�اک اس�ت طلبی و نفرتش از زمین و

. گی عامھ بشری شده استاھی آن نیز نھایتا منجر بھ برداست و خدمات رفھ در واق�ع ک�ھویت و ارزش ھر کسی بر محور مبلم�ان خان�ھ ی�ا اداره اش م�ی چرخ�د و نی�ز ب�ر اتوم�وبیلش امروزه شخصیت و

. ی اش کامل می شودرش متحرک است کھ در آن احساس خداییک ع

معماي شجره ممنوعه

روج یتا موج�ب خ�شجره یا میوه ممنوعھ آن چیز نھی شده ای در بھشت ازلی بوده کھ موجب عداوت بین آدم و حوا شده و نھا

و ای آم��ده اس��ت . ای��ن معن��ا در اکث��ر کت��ب آس��مانی ب��ھ گون��ھ ی افکن��ده اس��تب��ین آن دو ج��دای آنھ��ا از بھش��ت گردی��ده و ھمچن��یننر ا آاست . برخی راستی آن معنای واحد و جامع این راز ازلی کشف نشدهھ ر آن وارد شده است و ھنوز بگوناگونی ب تفاسیر

رگ�ز ارض�اء میوه ای می د انند کھ موجب ایجاد شھوت جنسی بین آدم و ح�وا ش�ده ک�ھ عل�ت ع�داوت اس�ت زی�را ای�ن ش�ھوت ھی�ن درخ�ت را ا ط�ور س�مبلیکھ . برخی ھ�م ب� ق می شودآورد و بلکھ موجب نفاق و فراوصال روحی را پدید نمی نمی شود و

ش�ی ی از آن مدھوآی�–تأخرین ھم آن را شجره علم و دانایی می دانند کھ موجب بخود دانند . برخی از مخود شھوت جنسی می ی�ک رح�ال ھ�ر ھ ھ. ب� در عوض نبوت(با خبر شدن) پدید آمد ووحانی بین آدم و حوا از بین رفت و مستی بھشت شد و عشق ر

و . ات م�ی دانن�دمنک�ر وه را زنجیره ای از اعمال نادرس�ت وجھی از حقیقت است . و برخی نیز این شجر از این تفاسیر عاملی ھ نتیج�ھ طبیع�ک�ھ البت�ن�ژاد پرس�تی و فرزن�د پرس�تی اس�ت و ما ھم معنای دیگ�ری ب�ر آن اف�زوده ای�م و آن ش�جره پرس�تی ن�ژاد

ورن�ده ع�اطفی و س�پس مالکی�ت ھ�ای دیگ�ر اس�ت ک�ھ پدی�د آن�ده احس�اس مالکی�ت ھوت جنس�ی اس�ت ک�ھ بوج�ود آ ورپیدایش ش� ی ھ�م حاص�لآی�–ی�ر ای�ن ش�جره ب�ھ دان�ایی و ب�ھ خ�ود و ھر نوع ستمی است . تعب ده و نژادپرستی و خودپرستی و سلطھخانوا

ز طری�ق ح�وا ابل�یس ا ا اینک�ھام� . و شھوت جنسی است ھمانطور کھ مسئلھ بلوغ جنسی سرآغاز بیداری وج�دان نی�ز م�ی باش�دا ف�راق ید و ب�ین آنھ�پیدایش این امر شده است زیرا ابلیس منکر حقانیت و ولایت آدم است و حوا را ب�ھ انک�ار آدم کش�انموجب

. روحی موجب تحریک میل جنسی جھت احیای وصال باطن شد کھ امری کاذب بود انداخت و این فراق عاطفی و

فلسفه خانه

ش خان است چرا کھ بر خان خویش (سفره) است و خدای خویش است . ارزش و معنای خانھ فق�ط در ھر کسی در خانۀ خودیاری ب�ھ س�وی غ�ار ھمین امر است و گرنھ بشر غارنشینی و یا خوابیدن در خیابان را ترجیح می دھد ھمانطور کھ ام�روزه بس�

127

خ�ود باش�ند. و رن�ج اج�اره نش�ینی ھ�م از باب�ت فق�دان ای�ن ر اماکن می روند کھ بتوانن�د در آنج�ا خ�ان وج�ود و خیابان و یا سای موقعیت است .

اس حس�نس�ان در آن ای ک�ھ ااست و روند تبدیل خانھ ب�ھ ک�اخ ھ�ایخانھ نشینی بشر تاریخ تمدن دقیقا ھمان تاریخ خانھ سازی وی م�آن جاودان�ھ م�ان اینک�ھ دری مس�تحکم بن�ا م�ی کنن�د ب�ھ گاز ب�رای خ�ود کاخھ�ای« و ب�ھ ق�ول ق�رآن . ی و جاودانگی کندخدای .» شوند

ت ب�، خان�ھ ھم�ان . و از ای�ن منظ�ر امنیت آنھاست ولی خانھ انس�انھا مح�ل س�لطنت آنھاس�ت و لانھ حیوانات فقط محل استراحتل�ی ا در بھش�ت ازح�و . آدم و خانھ و کارخانھ کفر بشر است ھمانطور کھ در ھر خانھ ای صدھا بت (اشیاء ) پرستیده می ش�ود

س�پس در آدم ، وواس�طھ وسوس�ھ ابل�یس در ح�وا ھ . ولی چون در بھش�ت ب� کل بھشت، خانھ آنھا بود خانھ بی نیاز بودند واز ج از بھش�ت ای�ن س�رآغاز خ�رو ایمن�ی از دس�ت رف�ت ، بش�ر ب�ھ فک�ر خان�ھ س�ازی افت�اد و احساس جاودانگی خدشھ دار شد و

. طبیعت بودح�ل احس�اس مارزشھا از خاصیت تاریخی خ�ود تھ�ی ش�ده از جمل�ھ خان�ھ نی�ز دیگ�ر ولی امروزه کھ عصر آخرالزمان است ھمھ . امنیت و ھویت و خانیت و خدائیت بشر نیست

. زی�را در کن�د ی م�یخودنم�ایص�ورت فروپاش�ی خان�ھ و خ�انواده ھ معنای فروپاشی بنیاد کفر تاریخی بشر است ک�ھ ب�ھ این ب و ی پدی�د ھ�ای عاری�ھ ا . و اینگون�ھ اس�ت ک�ھ اینھم�ھ خان�ھ اشیاء و ن�ژاد پرس�تیده ش�د این خانھ ھا خدا پرستیده نشد بلکھ خود و

کن ا... و نی�ز ام�آمده است تحت عناوین متفاوتی ھمچون حزب ،کلوپ، میخانھ، فاحشھ خانھ، شیره کش خانھ، میھمان خان�ھ و. . وناگونگھ است بھ انگیزه ھای . این اماکن جملگی محصول فرار از خان غیره مقدسی مثل مسجد و معبد و مدرسھ و

ه دم و ح�وا ب�ودآو اس�ماعیل و خانھ ای کھ در آن خدا پرستیده ش�ود خان�ھ خداس�ت ھم�انطور ک�ھ خان�ھ کعب�ھ زم�انی خان�ھ ھ�اجرت خان�ھ خداس� باش�د ن�ھ ای ک�ھ مح�ل پرس�تش و ی�اد خ�دااست ھم�انطور ک�ھ معاب�د و مس�اجد را نی�ز خان�ھ خ�دا م�ی دانن�د . ھ�ر خا

. و نی�ز باش�در خان�ھ نخوانیم کھ مؤمنان بھ ھنگام ورود بھ خانھ خود باید سلام کنند حتی اگر کس�ی د ر قرآن میھمانطور کھ دون ی�رب مانن�د وبخان�ھ ران ام�ر ش�ده ان�د ک�ھ ت�ا ح�د امک�ان دی محل نزول رحمت و برکت اس�ت و ل�ذا مؤمن�اینکھ چنین خانھ ھای

ده و ل�ذا ش�اطین تسخیر و شی ھ واسطھ اجنھ. ولی امروزه اکثر خانھ ھا ب رندو در نزد او روزی ب نروند تا ھم سفره خدا باشند . کسی در آن احساس امنیت و عزت و رحمت ندارد صاحبان خانھ را فراری می دھند و

ت�دریج ھ ب� احساس مالکیت و احساس خ�ان گ�ری و خ�دائیت م�ی ش�ود و امت طولانی مدت در یک خانھ موجبھرحال اقھ ولی ب ت اج�اره نش�ینلذا امر ھجرت بھ مؤمنان ھمواره ام�ری ج�اری اس�ت . ب�دین لح�اظ جماع� حمت از آن خانھ می رود وامنیت و ر

. دارای یک توفیق اجباری ھستنددارد زی�را ت مرد وجود نی ھستند کھ در آن زن سلطنت می کند و ولایترین و جھنمی ترین خانھ ھا آنھایو اما بدترین و نا امن

د در د ام�اکن فس�اه دچار وسوسھ ابل�یس اس�ت اگ�ر در ولای�ت مؤمنان�ھ م�ردش نباش�د . و ای�ن ن�وع خان�ھ ھ�ا مول�زن طبعا ھموارروان م�ی کنن�د پی� جامعھ می باشند یعنی خانھ ھای زن سالار . ھمانطور ک�ھ در ق�رآن م�ی خ�وانیم ک�ھ مردان�ی ک�ھ از زن اطاع�ت

. سوی دوزخ می روندھ شان است بشیطان ھستند و درحالیکھ طنابی بر گردنشان در دست زنانی�ا اش�یای خان�ھ ی کھ در آن زن یا فرزندان پرستیده می شوند و یا حت�ی م�رد ب�ھ ن�احق پرس�تیده و اطاع�ت م�ی ش�ود وخانھ ھای

نی�ز دارای انھ�دام ھس�تند . ب�ھ ی�اد داش�تھ باش�یم ک�ھ پی�روی از ولای�ت م�رد چون بت پرستیده می ش�وند محک�وم ب�ھ فروپاش�ی و

128

تماما بر دین و اخلاق استوار است و نھایت�ا خان�ھ ای ک�ھ در آن پ�ول پرس�تیده م�ی ش�ود خان�ھ ای ب�ی ایطی است کھ حدود و شر . بنیاد و دوزخی است

ای�ن پای�ان ه می برن�د ودر روایات دینی آمده کھ آخرالزمان بھ مرحلھ ای می رسد کھ مؤمنان دوباره بھ کوھستانھا و غارھا پنا . تاریخ خانھ است

ذت ذلت (فلسفه مازوخیزم)ل

لاش�ی تل�ت کمت�رین ی از اینھم�ھ ذتھا ادام�ھ دارد و ص�احبش ب�رای رھ�ایچھ بسا شاھد زندگیھای بغایت ذلت باری ھستیم کھ م�د . ای�ن ھم�ان . وای�ن ج�ای ب�س حی�رت و عب�رت اس�ت حتی دست کسانی را کھ می خواھند یاریش دھند رد می کند ھم نمی کند و

ن�را آزاری نامیده شده است ول�ی اگ�ر ب�ھ راز ب�اطن ای�ن م�رض آگ�اه ش�ویم آنگ�اه ن�ھ تنھ�ا آ –وخیزم یا خود مرضی است کھ مازای�ن ع�لاج واینک در حال علاج اس�ت مرض نمی خوانیم بلکھ شفای مرض می خوانیم کھ تکبری بس ستمگرانھ بوده است و

از اینک�ھ ن�یآی�ا حی�رت نم�ی ک« . م�ان ل�ذت ذل�ت اس�تای�ن ھ وس می کند و ل�ذا از ان ل�ذت م�ی ب�رد احسا را صاحبش درک ودر بشر است . ھ�یچکس ب�ھ زور در ان عدالت وجودی یگر این واقعھ ھمنام د –قرآن .» آتش دوزخندکافران چھ صبورانھ بر

. وجود انسان استمی شود . و این نیز راز دیگری از دوزخ افکنده نز ع�ذاب درون اا اب�تلای ب�ھ دوزخ و ذل�ت ن�وعی رھ�ایی و ل�ذدر ع�ذاب نیس�ت ن متکب�ر از کب�رشھیچکس بھ اندازه خ�ود انس�ا

س�ان اس�ت و مراتب پیچیده تر و عمیق ت�ر از ح�ق بھش�ت اس�ت . بھش�ت تجل�ی نی�از ذات�ی انھ دوزخ و عذاب ب است . درک حقباش�د ک�ھ کی) م�یامری توحیدی و فھمش آسان است ولی دوزخ حاصل جدال است و لذا فھمش مستلزم معرفت ج�دالی(دیالکتی

! ، توحید کفریان دیگری از توحید در دوزخ است ھمان درک وحدت اضداد است کھ این نیز ب

هجی کردن الفباي فرهنگ (طرح یک نامه)

با سلام و خستھ نباشید خدمت استاد عزیز دکتر خانجانی ی ام با آث�ار و س�ایت جنابع�الی دچ�ار ایل آشنایدھکارم و آن اینکھ در اوقبل از ھر چیزی یک معذرت در درون وجدانم بھ شما ب

س�ون واس�طھ مطال�ب ش�ما افھ . از طرفی عمیقا ب� یک احساس شدیدا متناقضی شده بودم کھ ھرگز در زندگیم مواجھ نشده بودمھم�ھ ی نداشتم و از طرفی دیگر احساس می کردم کھ چق�در خودت�ان را س�طح ب�الا گرفت�ھ ای�د وو طلسم شده بودم و از آن رھای

ی کھ دارید با بچھ ھ�ای دبس�تانی . گوی مخاطبان را حقیر و احمق فی الذاتھ می پندارید و لذا دچار احساس حقارت شدیدی بودم. در آن واح�د نوش�تھ ھ�ای ش�ما را ھ�م ی�د ک�ھ ھرگ�ز کس�ی س�خن نگفت�ھ اس�تاخلاق و فرھن�گ و دین�ی س�خن م�ی گوی از الفبای

ی تا اینکھ بالاخره بھ راز این تناقض پی بردم زیرا تحت تاثیر منطق و ابتدایی و الفبای ھم بسیار بدویبسیار عمیق می یافتم و ش�عار می�دھم ی قلب�ا ب�اوری ن�دارم در حالیک�ھ ش�بانھ روز آن�رام کھ من خ�ودم ب�ھ ھ�یچ ارزش و معن�ایشما برای نخستین بار دیدای نخس�تین ب�ار در زن�دگیم پ�س از ح�دود چھ�ل س�ال . و ح�الا ب�ر ی و عرفی مثل صدق و ایمان و خدابخصوص ارزشھای ابتدای

و دین در ما مرده است و درست بھ ھم�ین دلی�ل اینق�در ش�عارش راستی ھمھ الفبای فرھنگ و معنویت و اخلا قھ می بینم کھ ب

129

د و ش�عار می فھمم کھ شما مشغول چھ کار بزرگی ھستید زیرا آدم ھر چھ را کھ کمتر دارد بیشتر ادعا م�ی کن� .حالا را می دھیم . می دھد و سعی بھ اثباتش دارد

فلسفه دعا و ادعا

افر م�ی کن�د و ک� . م�ومن دع�ا ادعای ھر کسی در حقیقت ھمان دعای او بھ درگاه خداست منتھی بھ صدای بلند و با منطقی دگرا خ�ود را ادع� یش دعای. ادعا ھمانطور کھ از لغتش پیداست صفت تفصیلی دعاست و پیشی گرفتن از دعاست و پیشاپ ھم ادعا

. کردن است قبل از اجابت دعان�د کر اجاب�ت م�ی ند خیلی س�ریعتاین نوعی زرنگی بھ درگاه خدا ھم ھست کھ خیلی ھم بد نیست و گاه خیلی ھم خوبست و خداو

ع�ا . اد ن�دنس�انی کحال کسی کھ ادعاھ�ای ب�زرگ و اھ ب . منتھی خوشا ی نوعی خدا را در عمل انجام شده قرار دادن است. گویحقی�ر ن�وعی تھ را ب�. خداوند از خواس�تھ ھ�ای حقی�ر ب�دش م�ی آی�د زی� و دعا ھر چھ کھ بزرگتر باشد بھ درگاه خدا مقبولتر است

ھ�وس ی�ا ی م�ی کن�د از رویم�ی ش�ود . و ام�ا چ�ھ بس�ا آدم�ی ادع�ای . دع�ای کوچ�ک کمت�ر اجاب�ت کرامت اوس�ت کردن رحمت وه ام ک�ھ عی روب�رو ب�ود. بن�ده شخص�ا ب�ھ ک�رات ب�ا چن�ین وق�ای قق آن می یابد و می گریزدجنون ولی بناگاه خود را بر آستانھ تح

ش م�ی ی کن�د امتح�انیخداوند می فرماید کھ ھ�ر ک�ھ ادع�ا . . و این امتحان دعاھا و ادعاھای بشر است چگونھ آدمھا می گریزندو ز ش�دت و عم�قی چی�زی ج�تحق�ق ھ�ر دع�ا و ادع�ای. راز کند تا معلوم شود کھ آیا واقعا راست م�ی گوی�د و م�ی خواھ�د ی�ا ن�ھ

ی�دی نیس�ت و راس�تی و قلب�ا ھ�ر چ�ھ را بخواھ�د ھم�ان م�ی ش�ود و در ای�ن ام�ر ھ�یچ تردھ جدیت در آن خواھش نیس�ت ھ�ر ک�ھ ب�ود خ�ھ بھ خواس�تھ ک. منظور از مومن یعنی کسی سخن پیامبر اکرم راست است کھ مومنان اگر بخواھند کوه را جابجا می کنند

. . آدمی دارای روح خداست یعنی دارای قدرت کون فیکون است اور قلبی دارد و قلبا اراده می کندب

آگاهی-خود

(قدر ھر عملی بھ نیت آن است) علی(ع) ل�ذا خداون�د واین واضح است کھ ھر عملی بدون پشتوانھ فکری نیست در واقع خیر و شر ھر عمل�ی از فک�ر ان�درون آن اس�ت

ر ماس�ت و ج�زای افک�ا ا مجرای اجر. ھمانطور کھ در قرآن می خوانیم اعمال م اجر و جزا می دھد و نھ اعمال مابھ افکار ما ھ�ن ذدوزخ مقطعی و. در واقع اعمال ما بھ مثابھ قیامت افکار ماست و بھشت ی ندارندو خود اعمال بخودی خود اجر و جزای

ا ک�ار خ�وب را ب�. یعن�ی خداون�د اف م حقیق�ی دنی�ا در ذھ�ن م�ا ب�ر پاس�ت. بھ ھمین دلی�ل بھش�ت و جھ�ن ماست کھ آشکار می شودوش�تی اس�ت ک�ھ . و معاد اخروی مربوط بھ کل راه و روش و سرن اعمال خوب پاداش می دھد و افکار زشت را با اعمال زشت

. یاطینو ش . اینکھ آیا خود آگاھی داریم یا فکرمان بازیچھ دیگران است و قلمرو وسوسھ اجنھ انتخاب کرده ایم در واقع اعمال ما، دانشگاه تجربی ذھن ماست کھ افکار خوب را پاداش و رشد می دھد و افکار بد را تنبیھ و سرکوب می کن�د

. و لذا انسانی کھ از این دانشگاه درس بگیرد دارای ذھنی سرکوب شده و سیاه و متشنج و دوزخی است و چنین دل�ی نی�ز ب�ی

130

. دل�ی ک�ھ دوس�ت قی می شود و نمی توان�د دوس�ت ب�دارد زی�را بزرگت�رین اج�ر دل ن�ور محب�ت اس�تقرار و ثقیل و ھراسان و ش. آدم�ی ن�ھ مس�ئول اعم�ال دارد جھانش دوست داش�تنی و بھش�تی اس�ت و دل�ی ک�ھ دوس�ت ن�دارد جھ�انش آتش�ین و منف�ور اس�ت

. انس�ان فق�ط مس�ئول اھی بش�رند. زی�را ای�ن دو معل�ول و محص�ول اندیش�ھ و آگ� خویش است، نھ مسئول عواط�ف و دل خ�ویشآگاھی خویشتن است و در قبال افکار و اعمال ناخودآگاه خود جزا نم�ی ش�ود و ای�ن ق�ول خداس�ت و در ھم�ین دنی�ا نی�ز واقعی�ت

. یم ذھن و افک�ار و آرزوھ�ا و باورھ�ای خ�ود را بھت�ر بشناس�یم ت�ا آن�را کارخان�ھ عق�ل و ص�دق و بھش�ت س�ازیم. پس بیای داردیم ب�رای ذھ�ن خ�ود خ�ود را تعل�یم و ترتی�ب کن�یم . بی�ای یم ذھ�ن. بی�ای ول ذھنیت خود باشیم زیرا از ای�ن گری�زی ن�داریمیم مسئبیای

. استادی لایق برگزینیم و با امامش سازیم زیرا خود نمی توانیم

ی)آشنایی تن به تن (فلسفه زناشوی

س�د ود را م�ی شنای نھایتا با خودش آشنا می شود و خ�شنایجھان آشنایی نیست کھ در این آجھان ھستی برای آدمی چیزی جز ھ�ای تردی�د ابزار ب�ی. . و این یافتھ ھمان توشھ ابدی اوست و س�رمایھ او از حی�ات خ�ود در جھ�ان وج�ود و می یابد بھ درجات

ط ش�دیدترین وارتب�ا. و ام�ا در ای�ن ی او با جھان ھمان اعضاء و جوارح و حواس و ھوش و احساسات اوس�تارتباط و آشنایو ھ�وش ء و ارگانھ�ای را با جنس مخالف خود یعنی با ھمسر خود حاصل می کند زیرا در این ارتباط کلیھ اجزاجامعترین آشنای

اقع�ا ست کھ ھمس�ر وا. و این بدان دلیل ی تمام عیار و کامل استن او درگیر می شود و این یک آشنایو حواس او و تمامیت تق�ول ھ ک�ھ ب� ی آدم ب�ا خ�ودش در رابط�ھ ب�ا او حاص�ل م�ی گ�ردد چ�راست و اینست کھ کاملترین آش�نایضد اجنس مخالف است و ش�ناخت و. و ل�ذا ھ�ر ک�ھ از ھمس�ر خ�ود م�ی گری�زد در واق�ع از خ�ودش واسطھ ضدش شناختھ می شودھ علی(ع) ھر چیزی ب

. و دز دنیا می روامی دھد و با دستان تھی خویشتن می گریزد و لذا تنھا امکان دریافت توشھ ابدی حیات اخروی را از دست ترین از خ��ود ؟ ب�دون تردی�د کس�ی ک�ھ بیش� ام�ا چ�ھ کس�ی و ب�ا چ�ھ روش�ی م��ی توان�د بیش�ترین و ع�الیترین س�رمایھ را کس�ب کن��د

از ای�ن طری�ق ومیزانی کھ از خود می گذرد می توان�د ب�ھ ض�د خ�ودش نزدیکت�ر ش�ود ھ گذشتگی را داشتھ باشد زیرا ھر کسی بات و ھ جاودان�ھ حی��. ت�ا آنج�ا ک�ھ آدم�ی خ�دایش را در ای�ن وادی م�ی یاب�د و ای�ن اس�ت آن س�رمای را بیش�تر بشناس�د و بیاب�د خ�ود

. ی با خدا است و لاغیری. پیوند آدم و حوا برای رویارویھستی خویشتن کھ حاصل فنای خود است

چگونه انسان منافق می شود

. ای�ن خ�لاء ھم�ان م�دخل درک اس�فل نفاق یعنی دوشقھ شدن ب�ھ لح�اظ روان�ی و آنگ�اه در خ�لاء ب�ین ای�ن انش�قاق، س�قوط ک�ردن. و این ھمان خلاء و شقاق بین دین و دنیاست کھ بھ لحاظ باطنی ھم�ان تض�اد السافلین است کھ جایگاه منافقین در قرآن است

و دی�ن کش�یده کل�ی خ�ط بط�لان ب�ر معنوی�ت و اخ�لاق ھ شھ ! کافر کس�ی اس�ت ک�ھ ب�: احساس و اندی و نفاق بین دل و ذھن است. ول�ی م�ابقی مردم�ان کم�ا ب�یش ب�ا ی البتھ ھمواره بسیار اندکند و ھم�ان تبھک�اران حرف�ھ ای م�ی باش�نداست کھ چنین انسانھای

در خدمت دنیا و امیال مادی و نفس�انی م�ی عنوان ابزاری ھ . ولی اکثرا دین و اخلاق و معارف را ب دین و معنا زندگی می کنند

131

عن�وان ھ . ول�ی دی�ن ب� خواھند و فقط اندکی ھستند کھ دنیای خود را وسیلھ ای در خدمت معنا قرار می دھند ک�ھ این�ان مومنانن�دتوان�د . ولی چون حیات دنیا ذاتا ھدف نیس�ت و نم�ی وسیلھ عاقبتی جز نفاق ندارد کھ بدترین وضعیت روانی بشر در زندگیست

باشد زیرا مرگ در راه است لذا این پدیده میرا را ھدف قرار دادن بھ لحاظ عقلی و تجربی و وجودی ھم کار خلاف واق�ع اس�ت ھ . ھمھ آدمھا از دنی�ا ب� . این تضاد باعث انشقاق در ذھن و احساس و عمل فرد می شود و با ذات حیات دنیوی در تضاد استسوی آخرت می رود بخواھد آخرت را ک�ھ مقص�د اس�ت ھ . حال اگر این مسافر ھر چھ کھ ب سوی آخرت (خدا) در حرکت ھستند

. ای�ن مس�افر سوی آخرت می رود ھمواره بھ فکر دنیا باش�د چ�ھ اتف�اقی م�ی افت�دھ بھ مبدا خود بازگرداند (دنیا) و در حالیکھ بن وض�ع من�افق اس�ت ک�ھ مقص�د را ب�رای مب�دا م�ی . ای� بین راه پاره و دوتکھ می ش�ود ھ�م از دنی�ایش م�ی مان�د و ھ�م از آخ�رت

. در ح�الی ک�ھ دل آدم�ی طبع�ا ب�ھ م�رور : خس�رالدنیا و آخ�رت خواھد و لذا از مبدا دور شده ولی ھرگز بھ مقص�د ھ�م نم�ی رس�د . خواھد بھ دنیا بازگردد و این شقاق بین ذھن و دل است زمان از دنیا و اھلش دور می شود ذھن می

؟ ستاري چیست

اھ�ان تن عی�وب و گن. س�تاری ب�ھ معن�ای نادی�ده گ�رف و مؤمنانش ھم بھ درجھ ای از آن بھره مند ھستند ستار از صفات خداست

. ی استت در حین دیدن . و این بھ چھ معنایدیگران اسص�فات آدم�ی . ول�ی . ذات آدم�ی ح�ق اس�ت و اص�لا خ�ود خداس�ت زی�را آدم ذات�ا خلیف�ھ خداس�ت آدمی دارای ذات است و ص�فات

. رایطتماما جھل و جنون و فساد و مکر و کفر است و حتی صفات نیکویش نیز دروغ و ریا است و یا مشروط بھ شات ذلی تکی�ھ ب�ر وانسان حق بین کسی است کھ این ذات الھی را در ھر کسی می بیند ھمانطور کھ صفات ناحق را ھم می بیند

. آی�د خ�ود م�یھ ود و ب. با نگاه بر ذات ھر کس، آن کس بیدار می ش ی نداردآن اعتنایات را نمی نگرد و یا بھ . و صف می کند . اولیاء و عرفاست و راز احیاءگری انسانیت می باشد و این سنت انبیاء و

فلسفه دست بوسی

ین است انسان تا ددست بوسیدن برای نخستین بار در تاریخ بشری در اسلام پدید آمد . در ھیچ مکتب و مذھبی دست دادن و . ارد شددست بوسی در دوران جنگھای صلیبی برای نخستین بار بھ اروپا و حد مقدس نبوده است . آداب دست دادن و

م ب�ود ک�ھ ب�ھ معن�ای بیع�ت ب�ا ام�اھ تبدیل بھ یک سنت مق�دس ش�د و ب�و دست بوسیدن واقعھ ای بود کھ در غدیر خم دست دادن . در خ�وانیم ک�ھ خداون�د انس�ان را ب�ا دس�تانش آفری�د در ق�رآن م�ی. ھ دست دادن با خ�دا ب�ودبھ مثاب قول قرآن در سوره فتح ،

. واقعھ دس�ت بوس�ی در عرف�ان اس�لامی و ایران�ی در رابط�ھ ب�ین م�راد و می نامند» دستگیری«عرفان اسلامی امر ھدایت را سوی فسق رفت و تبدیل بھ بوسیدن ھ از اسلام، بیان تقلید و برداشت ھای اروپای رتمرار یافت . ولی در غرب مثل سایمرید اس

و جال�ب اینک�ھ آنھ�ا بوس�یدن دس�ت ای�ن زن�ان را ک�ھ آش�کار الق�ای فس�ق اس�ت بس�یار مق�دس و . دست زنان روسپی صفت شد

132

ر د د ومرید یا ش�اگرد و اس�تادخوانند ولی امر دست بوسی بین مرانشانھ رشد و مدنیت و حقوق بشر می محترم می شمارند و . گی می نامندنشانھ توحش و عقب ماندگی و برد وجھان اسلام را تحقیر می کنند

اس�تاد ومام و مراد ا. و لذا دست در فرھنگ و عبادات اسلامی، دست نقش درجھ اول را ایفا میکند و ابزار ارتباط با خداستد را م�را اس�تاد و . لب�ی ک�ھ دس�ت حال انقراض اس�تبھ مثابھ دست خدا بوسیده می شود کھ البتھ این نیز بھ تبعیت از غرب در

. می بوسد بھ حکمت او گشوده می شود و حق را معرفی می کند . خصوص آن دستی کھ اھل قلم عرفانی و حکیمانھ است یعنی بذر ھدایت می افشاندھ ب

133

فصل چهارم

فلسفه هنر و ادبیات

خودشناسی هنري )(مجموعه مقالات

134

فھرست مطالب: ١٣٥...اعترافات یک اسطوره مدرن (آنتونی کوئین).................................................. . 1 ١٣٥...........فلسفھ موسیقی مدرن ...................................................................... . 2 ١٣٦.....................................................................فلسفھ ھنرھای پست مدرن ..... . 3 ١٣٧...نظری بھ موسیقی اصیل ایرانی و پاپی شدن .................................................. . 4 ١٣٨................................تفسیری بر سریال زیر تیغ............................................ . 5 ١٣٩................................فلسفھ ادبیات داستانی ................................................. . 6 ١٤٠...................................بیتل ھا بانی موسیقی پاپ در جھان ............................. . 7 ١٤١.....................................................................فلسفھ بره ره ...................... . 8 ١٤٢..................................نوشتن برای چیست ................................................. . 9

١٤٣..................................نظری بر ھنر خوشنویسی.......................................... .10 ١٤٤..................................فلسفھ بلاغت.......................................................... .11 ١٤٤..................................فلسفھ طنز تلخ........................................................ .12 ١٤٥..................................کایات مثنوی ..........................دریافتھای واژگونھ از ح .13 ١٤٦..................................».............حکمت شاھنامھ فردوسی«زنھا ھمھ چنین اند .14 ١٤٦..................................مکتب آبستره یا تصوف ھنری.................................... .15 ١٤٧........................نقد فیلم مصائب مسیح........................................................ .16 ١٤٧..................................عصر شعار و شعر.................................................. .17 ١٤٨......................................................موسیقی پاپ در کشور ما ..................... .18 ١٤٨..................................معجزه یک مقالھ .................................................... .19 ١٤٩....................................ھنر ناری و نوری.................................................. .20 ١٤٩............مار را چگونھ بنویسیم ................................................................... .21 ١٥٠....................................داغ سخن ........................................................... .22 ١٥١...............................................................مالیخولیای سینما در رسانھ ملی.... .23 ١٥١....................................واژگونسالاری واژه ھا .......................................... .24 ١٥٢..........نکتھ ای درباره فیلم محمد رسول الله ................................................... .25 ١٥٢...........سیر تکامل ادبیات منظوم ................................................................. .26 ١٥٣...........نقش ھنرھا در زندگی ..................................................................... .27 ١٥٣.......................................................تراژدی مطلق پرستی و کمدی نسبیت ..... .28 ١٥٤..........آیا سینمای حقیقت ممکن است .......................................................... .29 ١٥٥..................................دریافتھای واژگونھ از حکایات مثنوی.......................... .30 ١٥٥...........سفھ تمثیل و استعاره ..................................................................فل .31 ١٥٦..................................فلسفھ ادبیات داستانی ............................................. .32

135

) آنتونی کوئین( اعترافات یک اسطورة مدرن

س�کار ارن�دۀ ج�ایزۀ بوئین یکی از ده ھنرپیشۀ درجۀ اول و ب�ا حیثی�ت جھ�ان س�ینما اس�ت ک�ھ تقریب�ا ھم�ۀ ف�یلم ھ�ای او آنتونی کھ ک�و در کت�ابی ابوده و مورد تمجید منتقدان بزرگ و اسوۀ سینمای جدی و بھ اصطلاح فلسفی و م�ذھبی و مردم�ی م�ی باش�د .

ا ب�ر ب�دن ھ�رراس�تی م�و رھ عتراف�اتی از زن�دگی ھن�ری خ�ود نم�وده ک�ھ ب�زندگینامۀ اوست کھ بھ فارسی ھم ترجم�ھ ش�ده اس�ت اان جھ�ان ین کارگردان�انسان با شرف و علاقمند بھ سینمای حقیقت ، سیخ می کند . وی کھ از نوابغ عالم سینما است و با بھت�ر

ی مان�د ک�ھ م�م�ی در حی�رت کار کرده است از زندگی ھنری خود جز دروغ ، تبھکاری ، زن�ا و خیان�ت عرض�ھ نک�رده اس�ت . آد ش�اھکارھایی چگونھ می ش�ود ک�ھ از چن�ین ھنرمن�دی و از چن�ان فض�ای ھن�ری ک�ھ ھم�ھ اینک�اره و ب�دتر از ای�ن ھس�تند آنگون�ھ

در ای�ن ب�اره ن اندیش�ید .تولید شوند . در اینجا بایستی اصلا دربارۀ ذات س�ینما تجدی�د نظ�ر نم�ود و نی�ز درب�ارۀ ھوی�ت دج�الی آ . در ھمین وب سایت قابل مطالعھ می باشد»فلسفۀ سینما « ت عنوانمقالھ ایی تح

فلسفۀ موسیقی مدرن

بایس�تی عص�ر طور روزمره محتاج موسیقی نبوده است ک�ھ ام�روزه ھس�ت . ب�ھ لح�اظیھ ھرگز بشر در طول تاریخ تا این حد بابی�دن ھ�م ل ک�ار ک�ردن و خ�وردن و خوس�ت ک�ھ حت�ی در ح�ای موس�یقی دانس�ت ای�ن نی�از ب�ھ ح�دی جدید را عص�ر حاکمی�ت جھ�ان

.بایستی صدای موسیقی حضور داشتھ باشدی موس�یقی و می باشد کھ نام یکی از خدایان اساطیری یونان است کھ خ�دا»موس«موسیقی یک واژۀ یونانی است و از مصدر

نف�س بش�ری س موس�یقی دراست . پ» قدمت « و نیز » اشتغال «مستی می باشد . معنای دیگر این واژه در فرھنگ غرب از ! اطره انگیزیخھمانا اشتغال بھ قدمت و خاطره ھاست و این واقعیت را ھر کسی در احساس موسیقیایی دریافت می کند : اوج ز موس�یقی ب�ھگویی کھ در آخرالزمان بھ میزانیکھ پایان زمان بھ آغازش نزدیک می شود این خاطره انگی�زی برخاس�تھ ا

راس�ت . رین وس�یلھ ذکت�دیدگاه موسیقی یکی از عمی�ق ریخ بھ یاد آغاز میافتیم از این بار دگر در پایان تامی رسد و اینک یک ن و جھانیانعصر حاکمیت جھانی موسیقی بھ مثابۀ تجلی زمینی صور اسرافیل از وجود بشر است ک موجب بھ خود آیی جھا

. تو زنده شدن مردگان و آستانھ محشر کبری و حضور پروردگار اسبھ ھر حال این اشتغال و ذکر و رجعت بھ ازلیت در پایان تاریخ امری اجتن�اب ناپ�ذیر و ی�ک واردۀ م�اورای طبیع�ی م�ی باش�د .

و ص�دا ندارن�د و ک�م ش�نواترھا محت�اج موس�یقی اس�رافیل حت�ی نی�ازی ب�ھ س�از آنان کھ گوش ش�نواتر دارن�د ب�رای ش�نیدن ص�ورموسیقی الکترونیک قادر بھ شنیدن نمی باشند و مابقی فقط بھ ی�اری مخ�درات و محرک�ات ھم کم شنواترھا جز بھنیز ھستند و

و روان گردانھا می توانند بشوند . بھ ھر حال نیاز بھ این ش�نیدن نی�از ذات�ی و ت�اریخی و مت�افیزیکی اس�ت و از آن راه گری�زی بزرگ در معابد بھ چنین قدرتی رسیده ک�ھ وح�ی یک�ی نیست . و این نکتھ کھ نخستین شنوندگان بزرگ تاریخ و نیز نوازندگان

ھ�ا ب�ا او واس�طۀ ن�واختن س�ازی ذک�ر م�ی گف�ت و پرن�دگان و کوھھ دانیم کھ حض�رت داوود ب� از نشانھ ھای آن می باشد . و می در اس��اطیر یون��ان ھم��ان» م��وس « این موس��یقی دارای ذات��ی دین��ی و وحی��انی اس��ت . ب��ھ نظ��ر م��ا ھمن��وایی م��ی کردن��د بن��ابر

اسرافیل است ک�ھ در ص�ورش دمی�ده اس�ت و نیچ�ھ بزرگت�رین فیلس�وف پیش�گوی عص�ر جدی�د نی�ز ای�ن ص�دا را ش�نید و آین�ده را نامید . بھ نظر ما تراژدی برخاس�تھ از موس�یقی م�درن ب�ھ لح�اظی وق�وع ای�ن فاجع�ھ » ظھور تراژدی از بطن موسیقی « عصر

136

الکترو مغناطیسی و تشعشعات اتمی کر شده است مجب�ور اس�ت ک�ھ است کھ بشر مدرن کھ گوشش در غوغای صنعت و امواج را از ھم بدرد تا قدرت شنوایی یابد . بشر ھرگز تا این حد محت�اج با استفاده از مسکرات و مخدرات، تن و ھوش و روان خود

نخس�تین ب�ار انبی�ای ر است و مجبور است صدای او را بشنود . ای�ن ص�دا را ب�راینبوده است زیرا در محضر پروردگا شنیدنالھی شنیدند و اینک در آخرالزمان ھمھ باید بشنوند . ول�ی موس�یقی م�درنی ک�ھ ب�ھ ی�اری اینھم�ھ م�واد روان گ�ردان ش�نیده م�ی شود و محصو ل تبھکاری نوازندگان مدرن است بھ جای صدای خدا صدای ابلیس را القا می کند و از ای�ن روس�ت ک�ھ ام�روزه

. طان پرست از بطن این گروھھای موسیقیایی می باشیمشاھد ظھور فرقھ ھای شید فلسفۀ موسیقی فلسفۀ وحدت و حش�ر بش�ری نی�ز م�ی باش�د ھ�یچ چی�زی ھمچ�ون موس�یقی موج�ب احس�اس مش�ترک نم�ی ش�و

. ھمانطور کھ صوراسرافیل موجب گرد ھمایی بشریت است و تمدن مدرن حاصل این راز موسیقیایی در بشر است

پست مدرنفلسفۀ هنرهاي

ل�ت و عگی ینما جملسمکاتبی ھمچون کوبیسم ، سمبولیزم ، سؤ رئالیسم ، دادائیزم و آبستره در ادبیات و نقاشی و موسیقی و س�ی م�واد در برر خصوص ال . اس . دی نداشتھ است . استفاده از اینھ ی جز مواد مخدر و توھم زا و روان گردان بجوھره ا

ک�ھ ھن�ر اس�ت . آنچ�ھ تب در نقاسی مثل ونگوگ ، گوگن ، دالی ، پیکاسو و دی اشتل کاملا مس�تندزندگی بنیان گذاران این مکاوانگ�ارد ک�ل آپست مدرن نامیده می ش�ود تمام�ا حاص�ل واک�نش ای�ن م�واد ب�ر روان ھنرمن�دان ب�وده اس�ت . در عرص�ۀ موس�یقی

س�تفاده ایانش ھستند نک فلوید و کلاز شولتز از بانجریان موسوم بھ موسیقی راک و الکترونیک کھ گروه ھای مثل بیتلھا و پیارت ب�ود در ب�ن�ام س�ید ھ از ال. اس . دی اعتراف شده است کھ رھب�ر مش�ھورترین ای�ن گ�روه ھ�ا یعن�ی پین�ک فلوی�د ک�ھ کس�ی ب�

ری�ق ط ت ھ�م ج�ز ازھمان آغاز مبتلا بھ جن�ون کام�ل ش�د و چن�د س�ال بع�د از دنی�ا رف�ت . ب�ھ ھم�ین دلی�ل آث�ار ھن�ری ای�ن جریان�اب�وده واد در جھ�انممصرف این مواد قابل ھضم و پذیرش نیست . لذا خود این ھنرھا از اساسی ترین مروجین استفاده از این ارکوز از م�، اوش�و و اند . در قلمرو ادبیات نیز حضور این مواد کمابیش علنا اعت�راف م�ی ش�ود ک�ھ ادبی�ات ب�ودلر ، کاس�تاندا

ی و اعت�راف م� رو سینما نیز رد پای این مواد حتی در بزرگان صاحب مکتب س�ینما آش�کار اس�تمشھورترین آنھاست . در قلمئ�اتر ۀ س�ینما و تشود مثل ژان کوکتو ، تارکوفسکی ، ج�ان ھیس�تون ، اورس�ون ول�ز و فلین�ی . اس�تفاده از ای�ن م�واد در عرص�

. بسیار وسیعتر است و جھان بازیگری بدون آن از ھر خلاقیتی تھی می شود ت . در کش��وردر اینج�ا س�خن از جنب�ھ ھ��ای اخلاق�ی و بھداش�تی اس��تفاده از ای�ن م�واد نیس��ت بلک�ھ درک ج�وھرۀ ھن��ر م�درن اس� صوص�ا س�ھرابخودمان نیز بھ تبعیت از غرب کم�ابیش ش�اھد چن�ین ام�ری ب�وده ای�م . آث�ار ص�ادق ھ�دایت و نیم�ا یوش�یج و مخ

. سپھری بیانگر چنین حالاتی می باشندت�ا ب�ا ی اس�ت و نھایکن�د و آث�اری ک�ھ پدی�د م�ی آی�د گوی�ای چ�ھ ح�ق و ابط�ال ین است کھ این مواد با روان ھنرمند چھ میمسئلھ ا

ات��ب کن��د زی��را ام��روزه نق��ش ھنرھ��ا در س��اختار ھوی��ت و فرھن��گ و سرنوش��ت جوام��ع ب��ھ مر سرنوش��ت جوام��ع م��درن چ��ھ م��یسل ننگ و ھدایت ت . نقش گروه ھای موسیقیایی در تولید فرھشدیدتر است از نقش مذھب و علم و ھر نوع تعلیم و تربیت اس

. جوان از ھر انقلابی قدرتمند تر استن ک�ھ تح�ت ده ھ�ا ن�ام دی نامید و س�ایر مش�تقات ش�یمیایی آبھ لحاظی بایستی فرھنگ حاکم بر عصر مدرن را فرھنگ ال.اس . ر دسترس ھمگان است . آنچھ کھ امروزه معنوی�ت نامی�ده در بازارھای جھان بھ مصرف می رسد و نیز انواع دارویی آن کھ د

137

خی�زد ان�واع خراف�ات م�درن اس�ت ک�ھ نچ�ھ ک�ھ از آن ب�ر م�یور ال.اس.دی در ان�واع ھنرھاس�ت . آمی شود اساسا محصول حض . شود تحت عنوان عرفان نو طبقھ بندی می

عی�ت بیرون�ی ب�ھ درون خ�ودش م�ی کش�د و از واق ن است کھ مص�رف کنن�ده را ب�ھ ط�رزی ش�یطانیاز ویژگی این روان گردانھا آک خ�ود ھ آنھ�ا ب�ھ ی�بیگانھ می سازد لذا مصرف کنندگان این مواد اکثرا دجار انواع اسکیزوفرنی (دو شخصیتی ) ھس�تند و ھم�ص�نعی ت ب�اطن گرای�ی شیفتگی مالیخولیایی مبتلا شده و خود را نابغھ و ناجی بشریت می پندارند . این فرھنگ جھانی کھ نوعیی�ن ھنرھ�ا الا ب�ھ آن . و شیمیایی را بھ ھمراه دارد خیرش ھمان رویگردانی از دنیا پرستی و تکنولوژیزم است در حین اشد اب�ت

. ستابزرگترین عامل پوچ سازی و انھدام ھویت ھا و باورھا و سنتھایی است کھ عمر تاریخی اشان بھ سر آمده

نظري به موسیقی اصیل ایرانی نو پاپی شد

ر ای�ن نش�ریھ جل�ب د» فلس�فھ ھنرھ�اي م�درن « و » فلسفھ موس�یقي « قبل از پرداختن بھ این مسئلھ نظر شما را بھ دو مقالھ

. مي كنیماس��ت . غی��ر ض��روري اس��ت ی��ك بوالھوس��ي ب��ي فای��ده گ��رایش موس��یقي اص��یل ایران��ي ب��ھ موس��یقي پ��اپ ی��ك خودكش��ي ابلھان��ھ و

ي رود وس�وي فن�ي ش�دن م�ھ فرھنگ جھان سوم تحت تأثیر موسیقي غرب بھ س�رعت ب� موسیقي ایران نیز مثل كل موسیقي ونتق�ال ت�اریخي ادر گ�ذار ای�ن سوي تكنولوژي م�ي رود وھ از ھنر ب بداعھ سازي خارج مي شود و عشق و لذا از قلمرو ذوق و

.رب م�ي باش�د موس�یقي غ� ان�ي ومثل ھر انتقال دیگري شاھد ظھور آثاري بدیع ھستیم كھ حاصل تلفیقي از موسیقي اص�یل ایرتأس�فانھ ك�ل م این امر خود نشانھ دیگري از جھاني شدن فرھنگ است ك�ھ ای�ن جھ�اني ش�دن داراي ذات�ي تكنولوژیس�تي اس�ت و

ن یش�جریان ، حس� ،عشق را در خود حل مي كند . در این گذار خلاقترین آثار را از كساني چون روش�ن روان عاطفھ و معنا و ش وخس�تین ای�ن ت�لاعلای�ق مش�ترك را جس�تجو م�ي كنن�د . ول�ي آث�ار ن كلھر شاھدیم كھ با ھ�م گ�رد آم�ده ان�د و كیھان علیزاده و

فرم��الیزم و س��ويھ ب�� ھن��وز اص��التھا را م��ي نمایاندن��د بس��رعت از می��ان تھ��ي ش��دند و ن��و بودن��د و ھمك��اري ك��ھ بس��یار ج��ذاب و . ھستند یم است ورنھ اینان خوبان جھان موسیقي مابازاري گري رفتند . نقد ما بھ این ھنرمندان حاصل توقعي عظ

تحلی�ل فرھن�گ ش�رق اس�ت ت�ا از ای�ن فرھن�گ م�واد اولی�ھ اي اس�تخراج فرھن�گ غ�رب مش�غول تجزی�ھ و متأسفانھ تكنولوژي وب�ھ را تبدیل ما كار گیرد . این كاري است كھ تمدن غرب از حدود عصر رنسانس آغاز كرده است وھ در فرھنگ خود ب كرده و

روح خ�ود را ب�ر آن عنوان ابزار بھ خدمت مي گیرد وھ جذب تمدن خود مي كند . غرب موسیقي ما را ب عناصري قابل ھضم و عملا در ھمین راستا كار مي كنیم . پاپي شدن موسیقي اصیل ما را مي گویم ما ھم این اجازه را مي دھیم و سوار مي نماید و

. اس�ت در ب�ر ح�ق ھن�ري ب�ین فرھنگھ�ا ام�ري ن�ھ تنھ�ا نادرس�ت نیس�ت ك�ھ بس�یار ض�روري و تلفی�ق ھمك�اري و ي واین گردھمای

ر ی�ن دوره بس�یاقاب�ل تحس�ین اس�ت ول�ي متأس�فانھ ا حس�ین علی�زاده ای�ن خلاقی�ت آش�كار و برخي از آث�ار ك�امبیز روش�ن روان و رای�ن واقع�ھ د موس�یقي غ�رب اس�ت . عن�وان م�واد اولی�ھ در روحھ آنچھ كھ امروز شاھدیم حل شدن موسیقي م�ا ب� كوتاه بود و

راستي ك�ھ غ�ربف و حسرت است . ببسیار جاي تأس آمریكاي لاتین نیز در حال رخداد مي باشد و موسیقي اصیل ھند وچین و . ملت براندازي است گي طاعون مھلك وزد

138

یل آخرالزم�ان ای�ن ص�ور اس�راف ی�دطغی�ان م�ي گرا در كاب�اره ھاب�ھ فس�ق و عبودی�ت آغ�از ش�د و از عش�ق و موسیقي از معابد و . یا بكشد ي بھ ھر دخمھ اي مي رود تا ھمھ را برانگیزد وگوی

قي پ�اپ اس�ت . موس�ی پاپي كردن موسیقي اصیل ایراني بھ لحاظ معنا دقیقا جریان غیر پ�اپي ك�ردن ای�ن موس�یقي ب�راي ایرانی�اني ش�ھ ھ�اي ع�اطفي از طریق غرب�ي ش�دن موس�یقي ، ب�ھ ریبراي تمدن غرب واقعا موسیقي توده ھاست ولي آیا توده ھاي ایران

معن�وي و ھوی�ت ت�اریخي و م�ردم اس�ت ك�ھ آنھ�ا را ب�ا ذات و يآی� –ند ؟ ھن�ر مھمت�رین كان�ال بخ�ود وروحي خود اتصال مي یابی�دایش پھویت مل�ي م�ي ش�ود ھم�انطور ك�ھ موس�یقي پ�اپ در غ�رب موج�ب لذا موجب بیداري و عاطفي خود متصل مي سازد و

ن ان حال مردم�اخاصھ موسیقي پاپ از اركان دموكراسي غرب است زیرا زب ھنرھا و كراسي در جنبھ ھاي عاطفي گردید ودموس�یقي اپي ك�ردن مواست . ولي زبان حال مردم ما ، پاپ غربي نیست . پاپ ایراني ھمان موسیقي اصیل ایراني است . پس با پ

دني انتي نابخش�وگ�ي را تس�ریع م�ي كن�یم وای�ن خی�روند جنون غ�رب زد ازیم واصیل ایراني ، موسیقي را از مردم بیگانھ مي سا از جامع�ھ م� است . در اینجا غرض ما تحقیر موسیقي پاپ ایراني كھ شعبھ اي از پاپ غرب�ي اس�ت نم�ي باش�د چ�را ك�ھ بخش�ي

ع�ت د ب�ھ ای�ن جمااگ�ر انتق�انھ موسیقي اصیل ایران�ي . زبان حالش را در پاپ غربي مي یابد و داراي ھویت غربي شده است و . اخلاق است باشد از منظر ھنر نیست بلكھ از منظر ھویت و

رگ�ان موس�یقيآیا نمي شود موسیقي غربي را بخ�دمت موس�یقي اص�یل ایران�ي گرف�ت ؟ دی�دیم ك�ھ راوي ش�انكار ی�ك تن�ھ ھم�ھ بزحت�ي ل نم�ود وح�چون بیتل ھا را در خ�ود گروه معظمي دنبال موسیقي اصیل ھند كشانید وھ مبھوت ساختھ وب غرب را مات و

. مذھبشان را تغییر دادي كن�د ا ھ�م جل�ب نم�رپاپي شدن موسیقي اصیل ایراني دقیقا بریدن از مردم (پاپ) است كھ حتي طرفداران موسیقي پاپ ایراني

. عقیم مي گردد در برھوت بي ھویتي مي ماند و و دھ��د و حت��ي ب��ازارش را ھ��م از دس��ت م��ي در حك��م خودكش��ي اس��ت و وحان��ھ وت��لاش كس��اني چ��ون آق��اي افتخ��اري ی��ك ت��لاش مذب

حی�رت اس�ت و ج�اي ب�س تأس�ف و توجیھ اقتصادي ھم ندارد . شاھدیم كھ آقاي شجریان ھ�م گ�ام ب�ھ گ�ام ب�دین س�و م�ي گرای�د ووس�یقي ار درس�تي از مبس�ی را اثري مھمل مي نامد كھ ب�ا اس�تفاده» ني نوا « بیھوده نیست كھ اثر جاودانھ آقاي علیزاده یعني

اس�تي رھ افرین�د . ب�ي اس�طوره اي بیی�ك زیب�ای را با صحراي كربلا پیون�د زن�د وتھ موسیقي اصیل ایراني و فولكلور غرب توانس . باید چنین كرد مي توان چنین كرد و

» زیر تیغ« تفسیري بر سریال د م�ی قتل غیر عم� ی رساند . از لحاظ حقوقی این نوع قتل راب و درستکار و پاک بھ یکباره دوست خود را بھ قتل مدی خومر

اش��تی از م��ی ش��ود برد خوانن��د . یعن��ی قتل��ی ک��ھ در آن ارادۀ آگاھان��ھ وج��ود نداش��تھ اس��ت . ظ��اھرا آنچ��ھ ک��ھ در ف��یلم نم��ایش دادهرد را ف�دی ک�ھ زن�دگی ح�ت�ا ی اتفاق می افتد انجام دادن گناھی بزرگو در ھر جامعھ ابارھا در تاریخ و واقعیتی است کھ بارھا

آگ�اھی ف�رد وواھیم اراده ی از خود داشتھ باشد بن�ابراین اگ�ر بخ�آن فرد در انجام آن گناه اراده اکن فیکون می کند بدون اینکھ . را در وقوع این گونھ اتفاقات شوم در زندگی حذف کنیم باید وقوع آن را بھ ارادۀ خداوند نسبت دھیم

خداوند با وارد کردن این وقایع شوم بر زندگی انسان ، عادل است یا ظالم ؟ حال سوال اینجاست کھ

139

مرتک�ب ناه بزرگی راگواسطھ اراده و خواستۀ خداوند ھ اگر بپذیریم کھ یک انسان پاک و درستکار در فرط بی ارادگی و تنھا باره م�ی کن�د پ�س چ� ی�وی وی را تب�اهزندگی دنمی شود گناھی کھ تا پایان عمر وی را بھ عذابی سخت مبتلا می سازد و تمامیت

ی ل خ�ود را تس�لدواس�طھ مف�اھیمی چ�ون بخ�ت ب�د و سرنوش�ت و ب�د شانس�ی، ھ ی نداریم جز اینکھ خداوند را ظالم بدانیم و ب�ااگ�ر وداد کن�یم . دھیم و این اف�راد را ک�ھ مواج�ھ ب�ا ای�ن وق�ایع تل�خ در زن�دگی خ�ود م�ی ش�وند ج�زو بخ�ت برگش�تگان ت�اریخ قلم�

ظ�الم ب�دانیم کھ خداوند رای نداریم جز اینه می شود واقعیت بپنداریم چاره انمایش داد» زیر تیغ« بخواھیم انچھ را کھ در فیلمرا فیلم�ی » غزی�ر تی�« لم و اما اگر بخواھیم خداوند را طبق تعریف تمامی پیامبران الرحمن الراحمین بدانیم پس ناچاریم ک�ھ ف�ی

تل ش�ود قاگاه مرتکب نند بدانیم . یعنی باور کنیم کھ ھیچگاه امکان ندارد مردی پاک و درستکار بھ دروغ و تھمت زن بر خداود ط�ور غی�ر عم�ھ ب�ی�ا عم�ل خلاف�ی را شرایطی ق�رار م�ی گیرن�د ک�ھ گن�اھی و باور کنیم تمامی کسانی کھ در طول زندگی خود در

س�اد و فو گ�اه ای�ن و مک�ار و دروغگ�و و فاس�د آن�ان اس�ت لی�دی دھند این گناھان و اعمال خلاف نشأت گرفتھ از نفس پانجام مردد گ��ب�ارز م�ی و ای�ن اف��راد در اعم�ال این�ان ظ��اھر پلی�دی نف�س آنچن�ان در نف��س اف�زون م�ی ش��ود ک�ھ ب�ھ ناگ��اه و علی�رغم ارادۀ

. ھمانگونھ کھ از نفس پاک و زیبا ، محبت و زیبایی بارز می گردد ھد ت�ا از زی�رنسبت د…) قایع بد زندگیش را بھ دیگران (جامعھ ، حکومت ، سرنوشت وگرچھ بشر ھمیشھ مایل است تمامی و

ی ود جس�تجو م�بار مسئولیت آن و پاسخ گویی بھ وجدان خود طفره رود ھما نط�ور ک�ھ عل�ت بیم�اریش را نی�ز در بی�رون از خ� .کھ این درست برخلاف احکام دین است…. ) کند (ویروس ، باکتری و

م�ومی مانن�د رس�انھ ھ�ای عزان ب�وده اس�ت ح�ال اگ�ر ق�رار باش�د شر ھمیشھ از قبول مسئولیت اعم�ال خ�ود گری�ھرحال نفس بھ بس�تفاده اایی مانن�د : وی را ب�ا ترفن�دھای س�ینمق کنند و تمامی اعمال زشت و ب�د تلویزیون نیز وی را در این خود فریبی تشوی

ت یگ�ر معل�وم اس�دزیب�ا س�ازند و آن را تق�دیس کنن�د … عاشقانھ واز ھنرپیشھ محبوب مردم در نقش بد و یا ایجاد صحنھ ھای انن�د لت خ�ود م�ی درا رس�ای است کھ این رسانھ ھا ظاھرا آن آید و این درست در خلاف وظیفھ ا چھ بر سر این خود فریبی می

. گاھی دادن بھ مردم استکھ آن ھم آم پ�س یگ�ران ب�دانین ب�ھ دا ع�دم پ�ذیرش گناھ�ان و مح�ول ک�ردن آرزیرا اگر ایمان را ھمان پذیرش گناھ�ان و توب�ھ از آن و کف�ر

و کف�ر ر خ�ود فریب�یدچاره ایی نداریم کھ قبول کنیم چگونھ این رسانھ ھای عمومی با تولید س�ریالھایی از ای�ن دس�ت م�ردم را لاف خر قبال عمل د کسی مبادار این سریالھا آموزش می دھند تا تشویق می کنند و راھھای جدیدی از وجدان گریزی را نیز د

. ی نھندمی عاشقانھ برای گریز از این عذاب وجدان پیش روی وی خود حتی ذره ای دچار عذاب وجدان شود و توجیھ ا آساختن چنین سریالھایی در کشوری کھ بر اساس دین حکومت می کند جای حیرت است کھ رسانھ ملی اینگونھ و زاد و علن�ا

.صیت نمایدھنرمندانھ بر خداوند معل م�ار انج�ام اعدخصوص تلویزیون در مقدس سازی زشتیھا و نی�ز ارائ�ھ توجیھ�انی عاش�قانھ ھ ما در باب اثر سوء رسانھ ھا ب

ب�رای دن ای�ن مقال�ھسخن گفتھ ایم کھ ب�ھ خوانن�دگان ، خوان�زشت و گناه و خطا در مقالھ ای تحت تلویزیون یا گوسالھ سامری . ھ می کنیمتکمیل مطلب ارائھ شده توصی

فلسفۀ ادبیات داستانی

در کم�ال عل�م و ھنرش�ان ب�ھ ناگ�اه عنی گونھ آلم�انی و تولس�توی روس�ی دو تن از پدران و خدایان ادبیات داستانی مدرن جھان ید خط بطلان بر ذات ادبیات داستانی کشیدند ولی ھیچکس سخنان این دو انسان صدیق را باور نکرد و اصلا ب�ر زب�ان ھ�م نی�اور

140

و برخی حتی این سخنان را دال بر جنون دوران کھولت دانستند ھمانطور کھ انتقاد اینشتن پدر فیزیک مدرن را درب�اره ماھی�ت . علوم اروپایی بر ھمین منوال قلمداد کردند

ویس�ی و فریب�ی در قلم�رو داس�تان ن –حماقت بھ معن�ای خ�ود » ادبیات داستانی جھان سلطھ حماقت است « تولستوی می گوید از خ�ر عم�رت�ا آ وعی مالیخولی�ا م�ی ش�ود ک�ھ گ�اهداستان خوانی امری مبرھن است زیرا فرد دچار احساس ھم ذات پنداری و ن

ی کن�د . اگ�ران رھایی ندارد و ک�ل زن�دگیش را ھمچ�ون ش�بحی تح�ت ت�أثیر ق�رار م�ی دھ�د و از واقعی�ت وج�ود خ�ودش بیگان�ھ م�ان و ن سلطھ جھانی ادبیات داستانی و قھرمان�ل و اسباب آنامیده اند یکی از عل انبیگانگی انس –خود عصر جدید را عصر از

ل ھد نس�ل تحص�یپرسناژھای ادبی ھستند کھ در عرصۀ سینما حتی بھ عوام ھم سرایت ک�رده ان�د . ف�ی المث�ل در عص�ر جدی�د ش�امکاف�ات از جنای�ت و در رم�ان» ف راس�کولنیکو« ی ھس�تیم ک�ھ دقیق�ا فت�وکپی شخص�یت و انقلاب�ی وی�ژه اکرده و روشن فک�ر

ان ش�یفتھ اث�ر ج� در » ان�ت « زنان تحصیل کرده بوده ایم کھ مقلد شخص�یت نسلی ازداستایوفسکی تلقی می شوند و یا شاھد . و ی�ک مث�ال ب�ود می باشند . کھ عاقبت این اف�راد و نس�لھای داس�تانی البت�ھ بغای�ت تراژی�ک ب�وده اس�ت ای�ن فق�طرومن رولان

. تازی مدرن اسی فجیع تر از این را بایستی از شخصیتھای سینمایی پیگیری نمود کھ شعبھ دیگری از داستان پردمثالھایر ش�ود در اواخ� کھ علاوه بر پدر رمان نویسی مدرن یک فیلسوف و دانشمند و شاعر درجھ اول تاریخ اروپا محسوب میگوتھ

ان قال�ب قھرمان� ل ارواح خبیث�ھ و اجن�ھ ش�ده ک�ھ در داس�تانھایمان درما در حین داستان نویسی دچ�ار حل�و« عمرش می نویسد وانند بھ جای ب دھند و بتراه می یابند منتھی نھ بھ این قصد کھ خودشان را بھ ما معرفی کنند بلکھ بھ این منظور کھ ما را فری

ود ادبی�ات ب�ھ خ� داقت و ش�ھامت دربھ نظر ما ھیچ نویسنده و متفکری در تاریخ جھان بھ ای�ن وض�وح و ص�» ما زندگی کنند . ش�ھ ھمی گاھی نرسیده است و سر این معما را برملا نکرده است ولی افسوس کھ حقیقت ھمواره تلخ اس�ت و باورکنن�دگانشآ –

ش�ان اس�تانھای خوددواس�طھ قھرمان�ان ھ نگاه بھتر تصدیق می شود کھ گاه حتی نویسندگان بزرگ�ی ب�اندکند . این ادعای گوتھ آ . و غیرهجک لندن ، صادق ھدایت ، میشیما ی کنند مثل ھمینگوی ،کشی م -و نھایتا خودمسخ شده

م چگون��ھ دچ��ارواس��طھ کت��اب و ی��ا ف��یلھ وقت��ی م��ی بین��یم ک��ھ میلیونھ��ا ج��وان در سراس��ر جھ��ان تح��ات ت��أثیر داس��تانھای م��درن ب��ابیم ک�ھ نن�د در م�ی ی�سرنوشت خ�ود را تب�اه م�ی ک استحالھ و مالیخولیا شده و خود را با قھرمانان داستانھا عوضی می گیرند و

. راستی این داستان پردازان رسولان ابلیس و حاملان ارواح خبیثھ و اجنھ برای بشریت ھستندھ ب

بانی موسیقی پاپ در جهان( Beatles ) بیتل ها

قی در حقیق�ت کن�د . ای�ن موس�ی موسیقی پاپ بھ لحاظ لغت بھ معنای موس�یقی مردم�ی اس�ت ک�ھ احساس�ات ت�وده ھ�ا را بی�ان م�ی ای�دئولوگھای در اوج ش�ھرت جھ�انی بودن�داز ص�نعت اس�ت . وقت�ی گ�روه بیتلھ�ا جایگزین ھمان موسیقی فولکلور جھان ماقبل

م ونیزدمت کم�ورن�د و ب�ھ خ�ن ھن�ری را پدی�د آجھان کمونیزم حسرت می خوردند کھ چرا کشورھای سوسیالیستی نتوانستند چنیل�ذا برخاستھ و گر بریتانیای نبودند بلکھ ھنرمندانی بسیار باھوش و بدعت گذار بودند کھ از طبقھ کارط توده اگیرند . بیتلھا فق

مایھ ی ض�د نظ�ام س�رو حت�ی انگی�زه ھ�ا و ش�عارھاکارگر را بھ خوبی نمایان کردن�د امیال و احساسات و درد و ناکامیھای طبقھ . داری غرب را سامان دھی نمودند

جھ�ان طبق�ھ ک�ارگر سیقی پاپ تماما از این گروه نبود ولی این گروه توانست موسیقی پ�اپ را ش�امل ھم�ھ مس�ائلھر چند کھ مو . انی شودورد و نھایتا مولد یک فرھنگ جھرھنگی و حتی انقلاب فرھنگی پدید آساختھ و از این موسیقی یک نھضت ف

141

، اعتی�اد ، ه است کھ موضوعاتی ھمچ�ون عش�ق ، پ�ول ، فق�رصداقت و صمیمیت و نیز سادگی ھنری بزرگترین ویژگی این گروم ب�ا واد مخدر توأھمراه گرایش بھ مھ خیانت ، انحراف جنسی و خودکشی در محور اشعار و احساسات این گروه قرار دارد ب

اس�ت ک�ھ ای�ن گ�روهنی نفرت و ندامت . بیتلھا آیینھ راستین این عصر بودند بی ھیچ ادعا و شعاری . و این دلیل مقبولی�ت جھ�ا یس��تند و تنھ��اواس��طھ ص��دھا گ��روه دیگ��ر موس��یقیایی ادام��ھ دارد ھ��ر چن��د ک��ھ ای��ن گروھھ��ای جدی��د مقل��دانی ب��یش نھ ھن��وز ھ��م ب��

ط�اط ز پرس�تش انحج�گروھی کھ توانست نھضت جھانی بیتلھا را بھ کمال برساند و ختم کند گروه پینک فلوید بود . و زان پس . و موسیقی پاپ مبدل بھ تفالھ فرھنگ جھان سرمایھ داری شد و تخدیر و جنون باقی نماند

ید و ی�ز از ھ�م پاش�واس�طھ انح�راف گ�روه، ای�ن گ�روه نھ معلم واقعی این گروه جان لنون بود کھ پس از کنار کش�یدن از گ�روه ب� رفتن�د و دچ�ارپیش گی در ری از گروه بود زندگی مرتاضانھ اھمراه جورج ھریسون کھ عنصر خلاق و مثبت دیگھ جان لنون ب

انش کھ ن�ام خ�ود وری ظاھرا بدست یکی از مریدحیرت آطرز ھ ب ١٩٨٠تی شدند . جان لنون در سال تمایلات شرقی و بودائیسر سیاس�ی تفس�ی را جان لنون نھاده ب�ود ب�ھ قت�ل رس�ید ول�ی راز ای�ن ت�رور ھرگ�ز اش�کار نش�د و بس�یاری ای�ن ام�ر را ی�ک ت�رور

. نمودند ھ دس�تاوردھایک�گروه یعنی پل مک کارتی تا سن پیری ھمچنان جیره خوار تجاری و مبتذل میراث گروه است رھبر اسمی این

. ریافت نموددگروھش را بھ تاراج و فساد کشانید و بازیچھ سیاستھای استعماری ملکھ انگلیس گردید و از او لقب لرد ن�ای واقع�ی مغزھ�ای متفک�ر گ�روه بودن�د توانس�ت ب�ھ مع خصوص بھ ھمت جان لن�ون و ج�ورج ھریس�ون ک�ھھ در واقع بیتلھا ب

ردھ�ای دروه بی�انگر گ�ورده و واقع�ا موس�یقی را دم�وکراتیزه کنن�د .ای�ن ھ اش�رافیت ب�ھ طبق�ات پ�ایین جامع�ھ آموسیقی را از طبقب�ود بھاارتون خواک ونسی ، معتادان ، پنھان افراد و طبقات مطرود جامعھ مثل روسپی ھا ، کارگران آفتاب نشین ، منحرفین ج

لغین م�واد ھ یکی از مببورد ولی متأسفانھ بسرعت بازیچھ سیاستھا گردید و نھایتا مبدل ھ راستی یک فرھنگ انقلابی پدید آو با از روی خ�ود نام بیت�ل ر مخدر شد و بھ ھمین دلیل افراد سالمتر گروه کنار کشیدند و از این واقعھ ابراز انزجار نمودند و حتی

م ھ�ی�د ک�ھ ھن�وز د . این گروه در طی دھھ شصت و ھفتاد میلادی توانست یک نسل کامل را در جھان فرھنگ سازی نمابرداشتنھ د جھ�ان س�رماینگ�اه انتق�ادی بیتلھ�ا ب�ھ مفاس� صورت تفالھ ھای فرھنگ�ی تح�ت عن�وان رپ و پان�گ ش�اھدیم .ھ ادامھ اش را ب

ی ھض�تھای فرھنگ�نم�د ھمچ�ون بس�یاری از خ�دمت نظ�ام س�رمایھ داری درآد و ب�ھ داری نھایتا تبدیل بھ تقدیس این مفاس�د گردی�م�ر ی�ن ام�ر در اس�مانی و اش�رافی ب�وده اس�ت و بیتلھ�ا از بانی�ان ارصھ مردمی شدن و زمینی شدن ام�ور آدیگر . عصر جدید ع

. موسیقی ھستندک�ھ س�وب م�ی ش�وندری) در تم�دن جدی�د محبیتلھا و سپس پینگ فلوید نماینده ھنری و موسیقیایی کل جریان نیھیلیزم (پوچی گ

. این بی ھویتی و بطالت و جنون را رمانتیک و عاشقانھ نمودند ھمچون چارلی چاپلین در سینما

»بره ره«فلسفۀ و ب�دین گون�ھ ی�ک گش�تھ اس�ت در کشور ما مبدل ب�ھ ی�ک مکت�ب و فلس�فھ و حت�ی ای�دئولوژی اجتم�اعی و ھوی�ت مل�ی»بره ره«

ھ ش�ده ان�د ک�ھ ب�» س�تاد ھوی�ت مل�ی « ب�ھزیگران کھ ھنری جز خود مسخرگی و استھزای فرھنگ ندارند مبدل ز باگروه معین اقول رئیس صدا و سیما با برنامھ ھایشان بسیاری از مشکلات لاینحل اقتصادی و سیاسی و خانوادگی و حتی دیپلماتیک کشور

حاص�ل کب�ر و غ�رور و دروغ اس�ت ک�ھ فق�ط ب�ا مس�خره ش�دن را حل و فصل می کنند . این ب�دان معناس�ت ک�ھ تم�ام مش�کلات م�ا

142

ی�ن س�تاد حت�ی از گامی بھ صداقت و واقعیت خود نزدیک می شویم و از خفقان خود شیفتگی نفس راحتی می کش�یم . کارھ�ای ا . تر است و در واقع یک مخدر ملی استمخدر ھم مشکل گشا

ت�ر نیس�ت یست ؟ آی�ا بھکنیم ؟ آیا این بھ عقل و دین ما نزدیک تر ن گی بھتر نیست کھ خود انتقادی پیشھخود مسخر جایھ آیا بن ای ل�وث ک�ردجھ بجای مسخره کردن تاریخ و فرھنگ و سنت خود بھ نقد بنیادی بھ وضع موجود و باز نگری بپردازیم ؟ و ب

ون آمریک�ا وری ھمچ�گی را ام�روزه فق�ط در کش�ن�ین ح�دی از خ�ود مس�خرھمھ چیز بھ کثافت زدای�ی از نف�س خ�ود بپ�ردازیم ؟ چح�ش بدھ�د ب�ھ شاھدیم در حالیکھ دشمن درجھ یک آمریکا در جھان محسوب می شویم . گویی انسان بھ ھر چی�زی ک�ھ بیش�تر ف

. آن مبتلا می شودس�تند و در یی و خود شیفتگی اس�ت ک�ھ اس�وۀ چن�ین ھ�ویتی خ�ود ب�ازیگران ای�ن س�تاد ھخود مسخرگی عاقبت و عذاب خود ستا

. ین ستاد کھ امروزه تبدیل بھ یک امام ھویت شده استرأس آن رئیس ا تب�ھ ی�ک ھوی� گی بره ره ایی برای بخش عظیمی از کودکان و نوجوان�ان و حت�ی بخش�ی از پی�ران م�ا تب�دیلامروزه خود مسخر

....ی است از پس انقلاب سفید و سرخ و مخملی وگشتھ و این یک انقلاب بره ره اس�ن کم�ال زودی ب�ھھ ی ک�ھ ب�ھ قیمت تباھی ی�ک نس�ل خ�ود مس�خره اولی بھ ریش خودشان و ب راستی ھمۀ مردم می خندندھ ب

. رسیده و عنان جامعھ را در دست می گیرند و یک جامعھ سراپا خود مسخره تحویل جھان می دھندایی ! در یک�مرو انک�ار ارزش�ھای غرب�ی و مخصوص�ا آآیا سر لوح�ۀ ھوی�ت مل�ی م�ا در چش�م جھانی�ان چیس�ت : ع�داوت و نف�ی

زم اس�ت ن�یم . پ�س لاکمریکایی تر عم�ل م�ی ارزشھای روزمره زندگی از آمریکایییھا ھم آ حالیکھ بھ لحاظ علایق و ایده آلھا وریال س�ستمرا ای�ن مکھ خود را در مقابل چشم جھانیان مسخره کنیم . و این است کھ بسیاری از شبکھ ھای ماھواره ایی دشمن

. ی خود را جشن می گیرندرا پخش می کنند و پیروزھ�م ی ،مالیخولی�ای ای�ن ح�دبد . ھرگز در ھیچ ف�یلم و س�ریالی امروزه ھر ایرانی خود را یکی از شخصیت ھای سریال برره می یا

! ک ملت آشکار نشده است . این سریالھا فقط یک شعار دارد و آن این است : مرگ بر منپنداری در ی -ذات تماشای این سریال خجالت می کشد و گریھ اش می گیرد ؟راستی کسی ھم از ھ آیا ب

نوشتن براي چیست ؟

ص�ورت حقیق�ت و سارتر فیلسوف شھیر فرانسھ می گوی�د : نوش�تن در ذات�ش ب�رای دیگ�ری اس�ت . ول�ی ای�ن فق�ط ی�ک روی وست ھم�ان ادیگران در ذاتش برای خویشتن است . در صفاتش کھ برای ظاھر است . نوشتن در صفاتش برای دیگران است وارای رس�الت ددرجاتش . ھمانطور ک�ھ م�ثلا ی�ک اث�ر مح�ض فلس�فی ھ�م گوھره امر بھ معروف ونھی از منکر است در انواع و

مح�ض علم�ی حت�ی ی�ک اث�ر نھی از منکرات آن . یک قطعھ شعر ویا داستان ھم چنین است و امر بھ معروفات شناخت است و . امثالھم و پزشکی در فیزیک یا زیست شناسی و

ی اس�ت واناین ھم�ان س�ر بلاغ�ت ب�ھ معن�ای رس�یک نویسنده ب�رای دیگ�ران م�ی نویس�د ت�ا ب�دین واس�طھ ب�ھ دیگ�ران برس�د . ای� . رسیدن بھ کمال بلوغ

رسیده اس�ت . ندر خود بھ خود خودی خود وھ آدمی فقط در دیگران است کھ بھ خود می رسد . اینست راز نوشتن !ھیچکس بر در کس�ی ذات�ا ھ�مری�د م�ی باش�د . وضوح تبیین شده است کھ ھمان سر رابطھ مراد وھ در مکتب عرفان اسلامی ب این حقیقت

. مان خداستلذا علی (ع) می فرماید کھ خود خود ھر کسی ھ جستجوی خود است حتی در خدا ھم ذات خود را می جوید و

143

ن م ت�ر از نوش�تمس�تقی ھ خ�ود ن�دارد . ول�ی ھ�یچ خودی�ابی س�ریعتر ومعنوی بشر ذاتا ھدفی جز رس�یدن ب� ھمھ تلاشھای مادی و . شناسی –نیست مخصوصا در قلمرو خود

وش�تن اس�ت وای�ن ن آنکھ فقط می خواند دیوانھ می شود واز خود بیگانھ می گردد . آنچھ کھ انسان را بخ�ود م�ی رس�اند نوش�تنم�ان معن�ای ھمعرفت نف�س باش�د ای�ن س�رعت بیش�تر اس�ت . ای�ن ھر چھ کھ بررسالت امر بھ معروف ونھی از منکر ودر قلمرو

. عشق است

ننظري بر هنر خوشنویسی:یک رهنمو تجلی جمال واژه ها) (

ھ ک�واژه ھ�ایی گویند ھنر خوشنویسی را علی (ع) بنیاد نھاده است بھ ھمین دلیل ب�ھ ط�رزی حی�رت آور یک�ی از مح�وری ت�رین

دی�د پسر واژه ھا است کھ بھ دھھا شکل عجیب خود نمایی می کند. این ھنر بر مدار» علی« در این ھنر تمرین می شود کلمھ م�ات ارا ب�ودن کلدآمده است ھمانطور کھ آدمی ھر چھ دارد کھ علت تمایزش از ک�ل جھ�ان و برت�ری اش از ملائ�ک اس�ت ھمان�ا

ن�ر ب�ر مح�ور ھو اس�رار الھ�ی ھس�تند ول�ی ای�ن الھی در ذات خویش است . ھرچند ک�ھ کلم�ات ، علائ�م جھ�ان مع�انی و مج�رداتو ی از نقاش��یاص�ورت واژه ھ�ا م�ی چرخ�د و از ع�الم مع��انی موج�ود در الف�اظ بیگان�ھ اس�ت و ل�ذا م��ی رود ک�ھ مب�دل ب�ھ ش�عبھ ی ھ نام خطاش�گرافیک و ھنرھای تجسمی شود آن ھم از نوع مکاتب آبستره . و این مرگ خوشنویسی است کھ با معضلھ ای ب

. از شده استآغد ، ھن�ر بھ نظر ما ب�ھ عن�وان کس�ی ک�ھ چن�د ص�باحی دس�تی ب�ر ای�ن ھن�ر آورد و گنج�ی عظ�یم حاص�ل نم�ود و س�پس رھ�ایش ک�ر

دف کھ م�ثلا ھ� خوشنویسی می بایستی ھمچون سایر ھنرھای تجسمی دارای ھدفی مطلق باشد تا عقیم نگردد و نمیرد ھمانطوری�دایش رد و موج�ب په است و این ھدف تمام راز رشد این ھنر است و ھمچنان ادامھ داھنر نقاشی ثبت کامل طبیعت بر بوم بود

.چندین مکتب شده کھ جنبھ ھایی از این ھدف را جستجو می کندد. اژه حرک�ت کن�اگر قداست و اھمیت کلمات در معنای نھفتھ در آن است پس بایستی خوشنویسی بھ سمت تجلی معنا از بط�ن و

ن�د و کل را ھ�م تماش�ا بتوان�د روح گ�» گ�ل« کالبد کلمات بھ صورت جمال آشکار کند یعن�ی ف�ی المث�ل در واژه یعنی معانی را از . ببوید

« وانس�تم کلم�ھتبنده در تجربھ کوت�اھم از خوشنویس�ی درب�اره برخ�ی از کلم�ات موف�ق ب�ھ چن�ین جل�وه جم�الی گش�تم. ف�ی المث�ل .لی (ع) باشدرا چنان بنویسم کھ شکل ذوالفقار دو دم ع» عشق

یک نمونھ آوردم تا خوشنویسان عزیز بھ جای حرکت بھ سوی نقاشی آبستره و گرافیک کھ قلمرو مرگ خوشنویس�ی اس�ت ب�ھ سوی پدیدار سازی جمال معانی از واژه ھا حرکت نمایند کھ توحی�د ای�ن ھن�ر محس�وب ش�ده و ظ�اھر و ب�اطن واژه ھ�ا را یگان�ھ

شدن بھ این مرحلھ از ھنر خوشنویسی نیاز بھ معرفت نفس و اس�تغراق در مف�اھیم واژه آشکار می کند. بدون شک برای وارد ھاست . و در این استغراق است کھ روح ھنرمند از طریق دست و قلم ،جمال باطن کلمات را استخراج می کند و این بھ معنای

144

عش�ق ب�ھ مع�انی واژه ھاس�ت ، بنویس�د . یک کشف و شھود است و ھنرمند باید بتواند در حالت خلس�ھ ای روح�انی ک�ھ حاص�ل این شدنی است و عم�لا نخس�تین تمرین�ات از ای�ن ن�وع را ب�ھ یک�ی از اس�اتید خوشنویس�ی عرض�ھ ک�ردم و توانس�ت ب�ھ ناگ�اه ب�ھ

. را بر کاغذ آورد» حی «طرزی معجزه آسا جمال باطن کلمھ ھ�ر ھ�د و واژه رادخل و تصرفی در شکل واژه رخ نم�ی دقابل ذکر است کھ در این قلمرو تجلی صورت معانی از واژه ھا ھیچ

ل بایس�تی انح�لا . در غی�ر ای�ن ص�ورت از ھ�م اکن�ون وضوح می خواند و جمال معنایش را بھ چشم می بیندھ انسان با سوادی ب . خوشنویسی را در گرافیک تسلیت بگوییم و فاتحھ این ھنرناب شیعی را ھم بخوانیم

فلسفه بلاغت

ر درج�ات تحریک او بس�وی اج�رای ح�ق آن س�خن اس�ت د قدرت نفوذ در مخاطب و ی آن وبھ معنای قدرت رسانایبلاغت سخن تھ اند ھ�م د زیرا توانسانیشترین قدرت بلاغت برخوردار بوده عرفای تاریخ از ب گوناگون بلاغت . لذا می توان گفت کھ انبیاء و

ب�اور و ومول�د فرھن�گ وھھای بش�ری را ج�ذب س�خن خ�ود نم�وده وطور غیر مستقیم گرھ ھم در گذر تاریخ ب در عصر خود وھ ھ��ای فرھن��گ بش��ر محص��ول ق��درت بلاغ��ت م��ردان ح��ق اس��ت در زمین�� س��نت وی��ژه ای باش��ند . ب��ھ لح��اظی ک��ل تم��دن و آئ��ین و . گوناگون

ص�ل ر ی�ک ک�لام حادت ھنری ک�ھ قاب�ل اکتس�اب از دیگ�ران باش�د . بلاغ� فن و نھ علم و ی ویژه است واما بلاغت نھ یک دانای و ! عمل باطن ! صدق ادعا و قدرت صدق اھل سخن است : صدق گفتار با رفتار ! صدق ظاھر و

ر س�نگ ب�ل آب ب�اران پیامبر اکرم بالغ ترین سخنگوی تاریخ بشر می فرماید : اثر کلام عالم بی عمل (ناص�ادق)بر مخاطب�ان مث� خ�ودی خ�ودھ ب قدرت استدلال خود معلول صدق سخن است . استدلال میزان بلاغت ھمان قدرت استدلال نیست بلکھ خاراست .

م�ان ھج�ود اوس�ت ک�ھ وکت�ابش را نھ�ج البلاغ�ھ نامی�ده ان�د ب�ھ دلی�ل اتح�اد ھیچ بلاغتی ندارد .اگر علی (ع) را س�لطان بلاغ�ت و . ھمدیگر است رفتار با گفتار و تصدیق افکار و توافق و

ب�ھ نباش�د ق�ادر بسوی قلب مخاطب .حال اگر ھمھ قوای وجودی یک تیر انداز متمرک�ز سخن گفتن مثل پرتاب تیر از کمان است . ھدف نیست

س�ت از یق�ین ا انی وراز بلاغت است . سخنی کھ از دل برآید یک سخن ایم�» آنچھ کھ از دل برآید بر دل نشیند « این سخن کھ ش را ب�ھ حاص�ل کھ بھ ادعای خود عمل ک�رده اس�ت وکسی ویقین سخن حاصل تجربھ عمل سخنگو درباره گفتار خویش است .

و ر زب�ان میران�دج�انش آن س�خن را ب� ل�ذا ب�ا دل و تمام وجودش در گرو آن سخن است و عینھ دیده است بھ آن ایمان آورده ول�ذا و صدق سخن معل�ول ص�دق س�خنگو اس�ت جان مخاطب می نشیند . میزان بلاغت ھمان میزان صدق سخن است و بر دل و

. واحد از زبان دو نفر دارای دو اثر متفاوت استسخن

فلسفه طنز تلخ

ی�ن مکت�ب س�ت . کم�ال ااتر از طنز تلخ ی�ا طن�ز س�یاه پدی�د نیام�ده امروز ھنوز مکتبی کاملتر و مؤثر در قلمرو بیان بشری تا بھ ن .آھمھ پسند ین ودلیل بیان توحیدی حقیقت است و دیگر بیان واقع نگرانھ حقیقت و دیگر بیان دلنشھ یکی ب

145

ی م�امیان�ھ نی�ز عدر قلمرو ادبیات مکتوب و منقول بایستی سقراط حکیم را بانی این مکتب دانست کھ ب�انی مکت�ب خودشناس�ی باشد ھر چند کھ شاگردی چون افلاطون را نیز پرورده است .

ت نز تلخ دانس�طبایستی از سلاطین در عصر جدید نیز کسانی چون گوگول و چخوف و چارلی چاپلین و نیچھ و کارل چابک راک�ھ حسوب می شود. در کشور خودمان اما این مکتب ریشھ در عرفان ما دارد کھ مولای رومی سلطان بی بدیل و جھانی آن مانی و ون عبی�د زاک�چ�این مکتب را بھ عرش کمالش رسانید و در جھان غیر قابل تقلید نمود . بع�د از ایش�ان بایس�تی از کس�انی

جندقی و ایرج میرزانام برد . یغمایی جدی�د در قلمروھ�ا و اما در عصر جدید حتی کسانی چون صادق ھدایت و دکتر شریعتی را نیز باید از بانیان مدرن این مکت�ب

شد .دانست کھ بھ نوبھ خود منحصر بفردند و این امر یکی از دلایل نفوذ کلام آنھا در عالم و عامی می بال�خ ب�ھ توه . و طن�ز سان در عالم خ�اک دو س�یمای ب�ارز و مان�دگار دارد یعن�ی خن�ده و گری�ھ ی�ا ش�ادی و ان�دبھ لحاظی زندگی ان

ت .ادی بیان اسومعنای وحدت این دو امر متضاد می باشد . لذا طنز تلخ بھ مثابھ ظھور اشد دیالکتیک و وحدت اضداد در رف�ت ط�ون ، ع�رش معنیز م�ی باش�د . و دیالکتی�ک ک�ھ ب�ھ زع�م افلاو اگر سقراط حکیم بانی طنز تلخ است از بانیان دیالکتیک

است در طنز تلخ است کھ بھ بار می نشیند .ت�ھ م�ین ب�ازی نھفھقول قرآن کریم ، حیات دنیا بازی و بازیچھ ای بیش نیست ولی راز حیات جاوید و ح�ق خلق�ت انس�ان در ھ ب

این یعنی طنز تلخ .روی زمین یک بازی تراژیک است و حیات بشر بر است و لذال�خ تس خ�الق طن�ز طنز تلخ ، فلسفھ زندگی انسان در خاک است : اوست کھ ش�ما را م�ی خندان�د و م�ی گریان�د .(ق�رآن ک�ریم). پ�

.خود پروردگار است کھ خود در ورای شادی و اندوه قرار دارد و آدمی را بھ ھمان جایگاه فرا می خواند

يدریافتهاي واژگونه از حکایات مثنو

کای�ات مثن��ویوقت�ی ش�اھدیم ک��ھ چگون�ھ برخ��ی از اراذل و اوب�اش و تبھک�اران حرف��ھ ای ب�ا اس��تفاده سانس�ور ش�ده از برخ��ی حعلی�ھ دین�ی را بر مولوی سعی در ابطال رس�الت انبی�ای الھ�ی و توجی�ھ تبھک�اری خ�ود دارن�د آنگ�اه نب�رد ت�اریخی فقھ�ا و علم�ای

کھ این علما ب�ا ا بھتر اینستنظر مھ ی توانیم این نبرد را ذاتا ناحق بدانیم . البتھ بکلی نمھ چنین آثاری بھتر درک می کنیم و ب یش�تر گ�ردد وبشرح حقیقت این حکایات پرده از تزویر و تحریف این شیادان عارف مأب بردارن�د ت�ا درخش�ش عرف�ان اس�لامی

اصل این حق ، ضایع و متھم نگردد . ضرت موس�ی (ع)با مستمسک قرار دادن داستان موسی و شبان سعی در ابطال رسالت حفی المثل بسیار شنیده ایم کھ چگونھ

فس�اد وقانی�ت کف�ر کھ در واقع طرد و تمسخر شریعت و حلول الھ�ی اس�ت . این�ان انتق�اد خ�دا ب�ھ موس�ی (ع) را دال ب�ر ح دارنددت وج�ود و ت اش�یاء اس�ت ک�ھ ع�ین وح�خود می پندارند در حالیکھ ماجرای آن شبان ، م�اجرای خداپرس�تی خالص�انھ در ص�ور

ماید .حضور خدا در جھان است و معلوم نیست کھ این ماجرا چگونھ قادر است دینی را باطل و مفاسد را تقدیس ننس ر تق�دیس ھمج�در آنھ�ا ، س�عی حتی برخی با س�وء اس�تفاده از حکای�ات مثن�وی و ب�ا سانس�ور ک�ردن اول و آخ� م کھشنیده ای

خنان حکیمان�ھجنسی دارند . این ادامھ ھمان س�وء اس�تفاده ھ�ای دس�تگاه ام�وی و خاص�ھ عم�ر ع�اص از س�ی و انحرافات گرای ع�ارف توحی�دیواس�طھ ھم�ین مھ علی(ع) می باشد و بھ ھیچ وجھ قابل اجتناب نیست و بلک�ھ خداون�د ای�ن جماع�ت من�افق را ب�

نمی شد . ن کتاب نازلبرای رسوا نمودن منافقان نبود ای رسوا می کند ھمانطور کھ خداوند در قرآن کریم می فرماید کھ : اگر

146

آن ، ک�ھ کت�اب ق�ر بھ نظر ما ھیچ چیزی ھمچون معارف توحیدی عارفان ، رسوا کننده باطن پلید منافق�ان نب�وده اس�ت ھم�انطور اشد .چنین می ب دھدایت کننده مؤمنان و رسوا کننده منافقان و گمراه کننده کافران است ، مثنوی مولوی نیز بھ نوبھ خو

حکمت شاهنامه فردوسی»زنها همه چنین اند «

مکرھ�ای واین ضرب المثل فارسی دارای حکمتی در شاھنامھ فردوس�ی اس�ت . ش�اھنامھ ی�ک جنگنام�ھ ای ب�ر اس�اس س�ناریو ن ظ�اھر و ب�اطھ جان یکدیگر انداخت�ھ اس�ت . زن و دی�و دو رک�ن اساس�ی ای�ن اث�ر اس�ت ک�ھ زن است کھ پھلوانان و شاھان را ب

ھ پی�روزی ی درس�ت در لحظ�س�ت ول�ی در س�ایر جنگھ�ا ب�ھ ط�رزی ج�ادویھمدیگرند . رستم ھم�واره در جن�گ ب�ا دیوھ�ا پی�روز ا وسی نش�ان م�یواسطھ زنان در پس پرده این جنگھاست و کل این جنگھا نیز آفریده زن است . فردھ شکست می خورد و آن ب

ین رس�تم و ب�ساس مکرھ�ای پنھ�ان آنھاس�ت . تراژیکت�رین م�اجرای ش�اھنامھ جن�گ دھد کھ کل جنگ مردان بر سر زنان و بر اسیس�ھ از دسھراب است کھ بانی آن مادر س�ھراب م�ی باش�د ک�ھ ی�ک عم�ر ب�رای ن�ابودی رس�تم نقش�ھ کش�یده اس�ت . او ب�ا ی�ک

اغش دمی شود و اب کشتھرستم در حال مستی باردار شده و پسرش را تربیت نموده تا از رستم انتقام بگیرد ھر چند کھ سھر ھ مک�ر ی�ک زنب�بر دل مادر مکارش می ماند . ماجرای تراژیک دیگر شاھنامھ واقعھ کشتھ شدن ناحق سیاوش است کھ آنھ�م

ر اس�ت . و پس� واس�طھ پس�رھ صورت می گیرد . و این بی�ان ت�اریخی نب�رد آدم و ح�وا م�ی باش�د و م�اجرای انتق�ام زن از م�رد ب�ی فرش�تھ ر واق�ع دیوھ�اواقع بایستی شاھنامھ را زن نامھ نامید . شاھان اصلی این اثر و د ر است . درھمواره قربانی مکر ماد

ی ب�ی ژدھ�ا ص�ورتھااخوی این ماجرا زنانی چون رودابھ و سودابھ و تھمینھ و پوران و دیگران می باشند . در واق�ع دیوھ�ا و ان دانس��ت ک��ھوانک��او ت��اریخ و حک��یم زن شناس��ی ای��ران و جھ��نق��اب زن��ان ھس��تند و بدینگون��ھ بایس��تی فردوس��ی را بزرگت��رین ر

نھایتا زنان را نفرین می کند کھ : زن و اژدھا ھر دو در خاک بھ جھان پاک از این ھر دو ناپاک بھ

م�ی ر آن�ان ف�ائقب�نمی خورد و ارادت وافر فردوسی بھ علی (ع) نیز از این روست کھ علی تنھا مردی است کھ فریب زنان را ن و پس�ر کش�یزست ول�ی اگ�ر مس�لمان و عل�وی گ�ردد از مک�ر آید . ھر مرد ایرانی بھ درجھ ای یک رستم دستان ساده لوح ا

رھا شده است .

مکتب آبستره یا تصوف هنري

نری است کھ در جستجوی جھان تک عنصری و توحیدی بوده است . ھ –آبستره نھضت فلسفی ھ لحاظی دیگر عصر پسامدرن عصر آبستره کردن امور است . آبس�تره در زب�ان لات�ین ب�ھ معن�ای مج�رد و مح�ض و خ�الص و ب

ب��ھ معن��ای س��اختمان و strectب��ھ معن��ای نف��ی و انک��ار اس��ت و abمتش��کل از پیش��وند abestrectن��اب اس��ت . واژۀ ی ساختارشکنی می باشد و پدیده ای در قلمرو ھنر اس�ت ک�ھ معناھ چھارچوب و فرم و استخوانبندی است لذا آبستره در لغت ب

ی ن��و ی معن��ایت��لاش م��ی کن��د ب��ت پرس��تی و فرم��الیزم و ص��ورت پرس��تی عص��ر م��درنیزم را در ھ��م ش��کند و از بط��ن ای��ن فروپاش��ای گی و زلال��ی و یگ�انگی و معن��ای ت�ک عنص��ری اس�ت . آبس��تره اساس�ا در قلم��رو ھنرھ��افرین�د . آبس��تره تلاش�ی بس��وی س�ادبی

ی کرده و ت�ا ح�دودی در عرص�ھ ادبی�ات و حت�ی فلس�فھ و موس�یقی نی�ز شی و معماری و مجسمھ سازی خودنمایتجسمی مثل نقا

147

ی از پدی�ده ھ�ا نم�ود وسرل آغاز شد کھ سعی در صفات زدای�وارد شده است . مکتب آبستره در قلمرو فلسفھ از پدیدارشناسی ھی اس�ت . مکت�ب . ای�ن مکت�ب در واق�ع ھم�ان وج�ودگرایی در مقاب�ل ماھی�ت گرای�تا بھ ذات مجرد و تک عنصری پدیده ھا برسد

ی نوعی گرایش صوفی گری و باطن گرای� آبستره نمایانگر طغیان بر علیھ کثرت پرستی و فرمالیزم مدرن می باشد و لذا دارایدبی�ات عرصھ ھنر و فلسفھ و ا بوده است و در عرصھ عوام بھ ھرج و مرج و آنارشیزم و ھیپی گریھا منجر شده است ولی در

س�رعت ب�ھ ان�زوا و انفع�ال و س�کوت انجامی�ده اس�ت . در نقاش�ی ک�املترین اث�ر ھ ای رس�یده و ب�بھ ن�وعی قداس�ت و زھ�د وی�ژه آبستره یک بوم یا صفحھ کاغذ کاملا سفید است و در فلسفھ ھمان مکتب خموشی می باشد . پ�ل کل�ھ در نقاش�ی و ویتگنش�تاین

عن��وان فلس��فھ عص��ر جدی��د ھمان��ا آبس��تره ک��ردن ھ ون��ھ مش��ھور و کام��ل م��ی باش��ند . اص��ولا اگزیستانس��یالیزم ب��در فلس��فھ دو نم اندیشھ است .

»مصائب مسیح « نقد فیلم

ه اس�ت . در ای�نبھ کارگردانی مل گیبسون یکی از جنجالی ترین فیلمھ�ای س�الھای اخی�ر در جھ�ان ب�ود» مصائب مسیح « فیلم روحانی�ت بن�ی وب�ھ تص�ویر کش�یده ش�ده و غای�ت ش�قاوت ق�وم یھ�ود » ش�ام آخ�ر « ام زندگی مسیح پس از واقعھ فیلم آخرین ای

ید در ت�اریخ دھ�د و تم�ام ف�یلم نم�ایش ش�کنجھ ھ�ای مس�یح ت�ا دم م�رگ اس�ت و ش�ا اسرائیل را دربارۀ ناجی خودش�ان نش�ان م�ی ه است . و این حد از شکنجھ بھ تصویر در نیامدسینما ھرگز تا این حد شکنجھ یک انسان تمام سوژۀ فیلم نبوده

ا ی��ک اث��ر و ری پ��س از نم��ایش دادن ای��ن ف��یلم بس��یاری از س��ازمانھای یھ��ودی و صھیونیس��تی اعت��راض نم��وده و ای��ن ف��یلم گ�ویھ ی�ازده قعدرست مثل وا نظر ما این مسئلھ اتفاقا یک نعل وارونھ است وھ ی بلتوطئھ سیاسی بر علیھ قوم یھود تلقی کردند . و

ھ عش�ق جن�ون ی گ�ارگردان ف�یلم چ�س�یمای دی�ن م�ی باش�د . گ�ویسپتامبر خود یک توطئھ ای بر علیھ مس�یحیت و ن�ابود س�اختن ه ش�یطانی ب�ود آمیزی در شکنجھ کردن مسیح داشتھ است و از تک�ھ پ�اره ک�ردن ت�ن مس�یح در لحظ�ھ ب�ھ لحظ�ھ ف�یلم دچ�ار ل�ذتی

ال ب�ر ن�ین فیلم�ی دچبر حس مثبتی ب�ھ مس�یح باش�د و دال ب�ر ایم�ان مس�یحی . س�اختن است . چنین فیلمی مطلقا نمی تواند دالھ مفاس�د ھرح�ال ک�ارگردانی ک�ھ خ�ود در تم�ام عم�رش غ�رق در ھم�ھ اشد ش�قاوت و ع�داوت ب�ر علی�ھ مس�یح و دی�ن خداس�ت . ب�

ھ�ود ب�ھ ز جایگ�اه یاھ باش�د . او اخلاقی بوده و یک دائم الخمر و معتادی تبھکار است نمی تواند احساس مثبتی بھ مس�یح داش�ت مسیح نگریستھ است نھ یک مسیحی .

مراتب ضد دینی تر از سینمای ضد دین است .ھ یکبار دیگر درک می کنیم کھ سینمای دینی ب

عصر شعار و شعر

ق ،رف��اه عص��ر م��درن را ب��ھ لح��اظ منط��ق بایس��تی دوران حاکمی��ت جھ��انی ش��عارھا دانس��ت : آزادی ، دموکراس��ی ،براب��ری ،عش��ی ت . ق��رآن ک��ریم ش��اعران را انس��انھایش��عر ھم��ان ش��عور س��رگردان و ب��ی یق��ین اس�� و...... ش��عارھا محص��ول ش��عرھایند . و

148

وض�وح ش�اھد ھ سرگردان می داند کھ می گویند آنچھ کھ خود نمی کنند و فقط مردمان گمراه از آنان پیروی می کنند . امروزه ب تحقق جھانی این کلام خدا می باشیم .

لھ بخ�ش ن کھ س�ر سلس�شعارھا و شعرھا لزوما ھم دارای نظم و قافیھ کلامی نیستند چھ بسا فلاسفھ ای کھ شاعرند مثل افلاطوو » جمھ��وری« عم��ده ای از ش��اعران فیلس��وف م��أآب اس��ت و خ��ود ب��انی نخس��تین مدین��ھ فاص��لھ و ش��عارھای مش��ھوری مث��ل

عر ن نی�ز ی�ک ش�اب اجتماعی و سیاسی و اقتصادی شده اند . خود افلاطواشتراک جنسی است کھ در قرون اخیر تبدیل بھ مکاتمانش�ھری ھم�ھ آن مباح�ث آر» جمھ�وری « ن�ام ھ سرگشتھ و نیھیلیست (پ�وچ گ�را ) ب�ود و در آخ�رین س�طور اث�ر مش�ھورش ب�

وایت��ی رخ��ود را باط��ل س��اخت و آنھ��ا را ن��اممکن دانس��ت و در اواخ��ر عم��رش دچ��ار افس��ردگی و می��ل ب��ھ خودکش��ی ش��د و ب��ھ ھ ب�وزه طبق�ھ ای و ھمچون اکثر شاعران تمام عمرش مبتلا بھ افیون ب�ود و افی�ون را تق�دیس م�ی نم�ود . و ام�ر خودکشی نمود

نام شاعر در جھان پدید آمده است . و قی�ام دا و ذکر حقخرویکرد بھ در قرآن کریم خداوند در سورۀ شعراء ، نھایتا تنھا را ه نجات شاعران از این سرگشتگی را

ی�ن ن�وع د . ک�ھ از ابر علیھ ظلم می داند یعنی ھمان ظلمی کھ خود بر خ�ود روا داش�تھ و م�ردم بس�یاری را ھ�م گم�راه س�اختھ ان� د . شاعران بھ یقین رسیده نیز در تاریخ پدید آمده اند کھ مولای رومی و عطار و حافظ ما از این جملھ ان

موسیقی پاپ در کشور ما

س�ت . ب�ا ای�نی در سراس�ر جھ�ان و از جمل�ھ در کش�ور ماسیقی پاپ و فولکلور و ترانھ س�رایصر ذاتی موفسق و عبث دو عن، ھ ای��ن پدی��دهب��تف�اوت ک��ھ در کش��ور م��ا ت�لاش مذبوحان��ھ ای در ک��ار اس��ت ت��ا ب�ا بخی��ھ نم��ودن باورھ��ای دین��ی و ش�عائر م��ذھبی

سیمای فسق و پوچی آن ناپیدا باشد .مسخرگی بر جای نمی نھد و ای�ن –و ابتذال و خود پاپ می باشد کھ جز حسرت و عبث موسیقی عشق فاسقانھ گوھرۀ اصلی

ودیس م�ی ش�ود تمامیت معنا و ماھیت و کشش موسیقی پاپ است کھ نھایتا با توسل بھ عواطف و باورھ�ای عرف�ی و دین�ی تق�ق ابط�ال و نف�ا واس�طھ التق�اط م�ذھبی منج�ر ب�ھھ این تقدیس راز تمام تباه سازی و ویرانگری فرھن�گ اس�ت ک�ھ در کش�ور م�ا ب�

ھ ز آن ن�وعی ک�ااعتقادی می شود . تا آنجا کھ حتی برای واقعھ کربلا و شخصیت معصومین ھ�م موس�یقی پ�اپ تولی�د م�ی ش�ود حتی در رسانھ ملی شاھدیم . این نیز بخشی از جریان کلی اسلامیزه کردن مدرنیزم است .

معجزه یک مقاله

« وشتن یا خواندن یک مقالھ می توان زن�دگی خ�ود ی�ا بس�یاری دیگ�ر را دگرگ�ون نم�ود. در ادبی�ات و تفک�رات پیش�رفتھ گاه با نی از یک لحظ�ھ مصرف نیست بلکھ چکیدۀ معجزه آسایفقط سبکی از نوشتن و یا نوعی نوشتار کوتاه و یکبار » مقالھ نویسی

. در میان مش�ھورترین اندیش�مندان جھ�ان م�درن ی ابدی در زندگی شودیت کھ می تواند تبدیل بھ یک روشنانگاه بھ حقیقت اس(جم��لات کوت��اه ) و Aphorismدرس��ت مث��ل » essayism«،کم��ال نوش��تن در مقال��ھ نویس��ی ب��ارز م��ی ش��ود و ام��روزه

چخ�وف، . کس�انی چ�ون گوت�ھ ، داستان کوتاه عمیقترین و جھانی ترین نقش را در قلمرو فرھنگ و ھویت جوامع ایف�ا م�ی کن�دت�ی در سارتر،و کامو و مارسل از برجستھ ترین شخصیت ھای مکت�ب مقال�ھ نویس�ی م�ی باش�ند . ای�ن مکت�ب و نگ�رش وی�ژه ح

149

ی ھ�م جایگ�اه وی�ژه ای دارد . ھم��انطور ک�ھ دو بیت�ی در قلم�رو ش�عر ب�ھ مثاب�ھ مان�دگارترین وج��ھ قلم�رو موس�یقی و تران�ھ س�رای ادبیات جھان است .اقع�ھ اس�ت و ی برون افکنی معنوی تمامی�ت معن�ا و نگ�اه و احس�اس خویش�تن در قال�ب ی�ک موض�وع ی�ا ومقالھ نویسی بھ معنا

ق�الات . م ور نم�ودبدینگونھ است کھ می توان در یک مقالھ کل یک زندگی و یک جھان تمام را چشید و تجربھ کرد و از آن عب�ت و نق�د و ھنر و ادبی�ا ومقالھ نویسی گامی فراتر از فلسفھ . شمس تبریزی و یا مقالات مولوی در فیھ مافیھ از این نمونھ اند

ی و تمام زن�دگ . در یک مقالھ می توان ھمھ حرفھا را بھ بھانھ موضوعی یک کاسھ کرد سیاست و اخلاق و گردش زمانھ استت�رین می�وه گ. مقال�ھ نویس�ی محص�ولی از ی�ک تکام�ل توحی�دی در معرف�ت اس�ت و یک�ی از بزر در قالب یک حادثھ تفس�یر نم�ود

ھای ا در داس�تانھای حکم�ت اس�ت آنگون�ھ ک�ھ در دیالوگھ�ای افلاط�ون ش�اھدیم و ی�ا در مناجاتھ�ای خواج�ھ عب�دالله انص�اری و ی�ک ر ن�وع و س�بکی ی�یا چخوف و یا ھدایت و یا در یک دو بیتی و یا حتی غزلی چون حافظ . مقالھ نویس�ی از ھ�» پو « کوتاه

ھ است یک جوشش است .اثر خود جوش و آنی و فی البداع

هنر ناري و هنر نوري

م�ی ق خ�دا در بش�راست یعنی آتش ھو در دل ا نسان . لذا عشق ھنر یکی از ن�ابترین عش�» ھونار« ھنر در تأویل کلام ھمانا باشد و یکی از ذاتی ترین گرایش بشر در زندگیست .

م�ر دیگ�ری در ھ�و را عی�ان کن�د . ل�ذا ھن�ر ب�یش از ھ�ر ا ضمیر غیب است ک�ھ انس�ان را ب�ھ تجل�ی عش�ق م�ی کش�اند ت�ا» ھو « انسان دارای ارادۀ بھ ظھور است : ظھور ھو !

خ ب�ھ ن�ی تب�دل دوزولی ظھور آتش ھو بایستی نوری باشد نھ ناری . و کل ھنر ی�ک ھنرمن�د ھمان�ا تب�دیل ن�ار ب�ھ ن�ور اس�ت . یعدیگ�ران را ص�ورت خ�ام بی�رون ندھ�د ک�ھھ ای�ن آت�ش را ب� جنت ! پ�س ی�ک ھنرمن�د بایس�تی دارای ص�بر عظ�یم و جمی�ل باش�د ت�ا

بسوزاند و خود نیز در این آتش بسوزد . . یده شدن اس�تآنچھ کھ دشمن صبر ھنرمند می باشد شتاب برای ظھور است . این شتاب برخاستھ از ارادۀ بھ شھرت و پرست

ش�ق نی اس�ت ک�ھ عش می کشد . این ھم�ان آف�ت و ش�یطاو این ھمان کفر ھنر و ھنرمند می باشد کھ چھ بسا جامعھ ای را بھ آترین جوش�ش اس�ت ک�ھ یک�ی از مق�دس ت�. ای�ن م�ردم پرس�تی و ش�ھرت پرس�تی بزرگت�رین دام ھنرمن�د کن�د را تبدیل بھ فس�ق م�ی

م�راه گس�ان رس�وا و ی ذات را بھ فساد می کشد و لذا ھنرمند را چنان فاحشھ و تباه می کند ک�ھ ش�اید ھ�یچ قش�ر دیگ�ری اینھوی ه است . نمی شوند . آخرالزمان عصر برون افکنی ھوی ذات است و لذا عصر سلطھ ھنر است کھ جھان را بھ آتش کشید

ھنرمند امروز یا قدیس است یا فاحشھ .

مار را چگونه بنویسیم؟

ون م�ی نس�یان و جن� ی عرصھ سواد و کتاب اینست کھ آدمی را از واقعی�ت بیگان�ھ نم�وده و گ�اه دچ�اریکی از آفتھای مالیخولیای سازد . رشد فزاینده جنون در تمدن مدرن یکی مدیون ھمین امر است .

150

گ�ی و ن مس�ائل فرھنن�ام م�ار نم�ی ان�دازد و ای�ن یک�ی از مھمت�ریھ دیگر کسی را بھ یاد خزنده ای ب»مار«امروزه چھ بسا کلمھ ر ین دروغھ�ا دب شده است ت�ا آنج�ا ک�ھ بیش�ترروانی بشر مدرن است کھ در ھمھ عرصھ ھای دیگر منجر بھ انواع جنون و فری

جھان اھل سواد و کتاب رخ می دھد و پذیرفتھ می شود . کلم�ھ ج�ایھ گ�اه ب� لذا یکی از رسالتھای نشریھ آخرالزمان احیای دوباره واقعی�ت در ذھ�ن م�ردم اس�ت . بدینگون�ھ مجب�وریم ک�ھ

موم�ا از ع ھ ھم�ین دلی�لبکاھیم و نوری بر واقعیت بتابانیم . ب از شکل مار استفاده کنیم تا اندکی غلظت سیاھی سواد را»مار«اس اھان�ت سراغ الفباء و اص�ول دی�ن م�ی روی�م ک�ھ گ�اه ممک�ن اس�ت موج�ب احس�ھ یم مستقیما بھر موضوعی کھ سخن می گوی

ک�رده ای�د فکر شما« : برای برخی از خوانندگان ما باشد ھمانطور کھ در نامھ یکی از خوانندگان مواجھ با این مسئلھ شدیم کھرش�ی و بی�ان و نگا را بر حقانیت راه و روش اس�تدلال ھمین سخن ما...» . کھ فقط شما می فھمید و مابقی مردم احمق ھستند

کھ داریم مطمئن تر ساخت .

داغ سخن

ی ثلا ھ��یچ زن��م��. ھ��ر س��خنی ک��ھ آدم��ی را درد آورد و ب��ھ فغ��ان و عرب��ده بکش��د حجت��ی انک��ار ناپ��ذیر از حقانی��ت آن س��خن اس��ت ود و ی زن�د و م�ی رم�بھ عربده نمی آید و اگر این اتھام بھ زن سالمی زده شود پوزخن�دی » بدکاره«ھمچون زن بدکاره از لفظ

. این ف . این نمونھ را در دھھا مورد دیگر می توانید بھ محک بزنید دلش بھ حماقت افتراء زن می سوزد بس�یار غ�ان ھ�م باطن�ان ی ھا و گناھا. یکی از علل رشد خزنده زشت خواص امر بھ معروف و نھی از منکر در قلمرو معرفت است سازنده است و از

ھد ک�ھ دجازه را می ادر ھر اجتماعی فقدان امر بھ معروف و نھی از منکر خاصھ از جنبھ معرفتی می باشد زیرا بھ انسان این . خود را بفریبد و اعمال زشت خود را توجیھ و تقدیس نماید

از م�ی بفت در گناه امر بھ معروف و نھی از منکر عرفانی موجب یقین مؤمنان و بیداری وجدان گناھکاران شده و لذا از پیشر . . ھر چند کھ عارفان این قلمرو در ھمھ جا و مستمرا در حال شھید شدن می باشند داردی�دار ان بش�ری را بلھی را تبیین و تصدیق می کنند و وج�دعرصھ ختم نبوت، این صاحبان معرفت ھستند کھ حقانیت احکام ا در

ھی بدون یرا احکام الز. آنچھ کھ دین خدا را زنده می دارد نھ آداب و عادت و سنن بلکھ معرفت بر احکام است نگاه می دارند م�ی ش�وند و ذھبمعرفتی بھ روز دچار سھویت گشتھ ک�ھ ی�ا از می�ان م�ی رون�د و ی�ا از می�ان تھ�ی ش�ده و قلم�رو م�ذھب ض�د م�

. عرفی بت پرستانھ را پدید می آورندم�ی را ب�ر دلش�ان. ھ�ر چن�د ک�ھ ای�ن داغ مس�تم آنچھ کھ دین خدا را در وجدان بشری زنده نگھ می دارد داغ سخن عارفان است

عارف��ان . ودنش��یند و در بمب��اران اتھ��ام خلای��ق مش��تعل م��ی ش��وند و ب��ا ای��ن آت��ش اس��ت ک��ھ ت��اریخ بش��ری در ظلم��ت ف��رو نم��ی ر . شھیدان زنده اند زیرا بھ نور معرفت مستمرا شیطان را رسوا می کنند

عاشقان بودائیان عالمند داغ بودن بر دل مردم زنند معروف و نھی از منکر عاشقان حقیقت برپاست . ھ وجدان بشری و نور انسانیت فقط با امر ب

151

ما در رسانه ملیمالیخولیاي سین

ین ود کھ ج�ایگزشامروزه در شبکھ ھای تلویزیونی کشورمان شاھد پیدایش پدیده ای ھستیم کھ مبدل بھ نوعی مذھب جدید می ن م�ی زن�د و آ عرفان و معنوی�ت و متافیزی�ک اعتق�ادی م�ا م�ی گ�ردد و بزرگت�رین مالیخولی�ای ممک�ن را در عص�ر م�درنیزم رق�م

یس�تماتیک . ام�روزه ش�اھد برنام�ھ ھ�ای س بس�ا از تلویزیونھ�ای غرب�ی ھ�م س�بقت گرفت�ھ اس�تمذھب اصالت سینماس�ت ک�ھ چ�ھ س��یر ھ��ا از ی تفس��یر سینماس��ت و در ای��ن تفش��بکھ ی��ک و چھ��ار س�ینما ھس��تیم ک��ھ گ��ویفراوان�ی در ھم��ھ ش��بکھ ھ��ا و خاص��ھ در

ی وپ��اییک�ایی ی�ا ارلم سورئالیس�تی آمرت�ا ف�لان ف�ی بزرگت�رین اس�اتید دانش�گاه و ح�وزه و فلاس�فھ و روح�انیون اس�تفاده م��ی ش�ودم ھ�گ�ران ایران�ی غ�رب س�ینما» یماورای« گی از بابت احساس حقارت در قبال سینماینقد و بررسی قرار گیرد و بھ تازمورد

نس�انی را اتید عل�وم امبادرت بھ تولید فیلمھای بھ اصطلاح عرفانی و متافیزیکی نموده اند تا گروھ�ی دیگ�ر از روح�انیون و اس�ب�اس ن�اجی لس�ینما) را سرکار بگذارند و مذھب قداست سینما را در قبال بی ھویتی ملی ما رقم زنند و این دج�ال آخرالزم�ان (

. بپوشانند و حلال مسائل ماورای طبیعی سازندس اس�ت و س ابل�یاساس پنھان سازی دجالیت سینماست این پدیده دقیقا مترادف ب�ا تق�دی» سینمای حقیقت« معضلھ موسوم بھ

. جنونھا و مفاسد مدرن می باشد آنھم با الفاظ اسلامی و قرآنی و عرفانی عرفانیزه کردن توھمات و چن��ین پدی��ده عج��ب اس��ت ک��ھدوران��ی اس��تفاده از الف��اظ دین��ی در تبی��ین مس��ائل م��ادی م��تھم ب��ھ التق��اط و ارت��داد م��ی ش��د ول��ی

اس�ت ک�ھ ریط رخ نم�وده. البتھ از آن افراط این تف ض و واکنشی نیستی آنھم در رسانھ ملی مواجھ با کمترین اعترامالیخولیای . یعنی دجال را لباس امامت و ھدایت بر تن نماید را جایگزین مذھب و عرفان سازد . می خواھد سینما

واژ گونسالاري واژه ها»نیهیلیزم ادبی«

ورت ص�ملا متض�اد ای در قلم�رو عملک�رد دارای معن�ایی ک�ا هواژه ھا در نزد مردمان ع�امی ھم�واره واژگون�ھ ان�د یعن�ی ھ�ر واژ

« ھ م�ی فرمای�د ک� ی ندارن�د ھم�انطور ک�ھ عل�ی (ع)رھ�ای. جز عارفان کامل از این واژگونسالاری ی وتعریف شده آن استادعای . می باشدا ھدر بیان فلسفی یونان این ھمان دیالکتیک ذات واژه » . واژه ھا در نزد اھل معرفت زیر و رو می شوند.

زد ن�د چگون�ھ در مثلا درک می کنیم کھ چگونھ واژه صبر و توکل کھ بی�انگر ص�فاتی ع�الی در قلم�رو دی�ن و اخ�لاص م�ی باش�نره بایس�تی ھم�وا . زیرا صبر و توکل مربوط ب�ھ جھ�اد در راه خداس�ت و انس�ان ح�ق ج�و عامھ مردم کاملا مفھوم معکوس دارند

ه ب�رد و ش ب�ھ خ�دا پن�اجھ�اد گران�ھ ا اق�دامات دین�ی و درباره نت�ایج اعم�ال و کل بھ او باشد ومتوسل بھ خدا و لذا صبور و متو ی عمل�ی و ت�نگرنھ دست بھ ھیچ کار بزرگی نم�ی زن�د . در حالیک�ھ در ن�زد عام�ھ مردم�ان ص�برو توک�ل قق�ط توجی�ھ وتق�دیس ب�

د زی�را خ�دا ق�رار دارباتفاقا در تض�اد ب�ا توک�ل و خدا و محافظھ کاری می باشدھ پروری و عافیت پرستی و ترس و بی ایمانی بھ�الی وک�ل در ن�زد ات. درست ب�ھ ھم�ین دلی�ل واژه ص�بر و کسی کھ بھ خدا ایمان و توکل ندارد آدمی بز دل و محافظھ کار است

ن درک م�ی ت�وای ھ�م پای منقل کاربردی فراوان یافتھ است. این یک مثال بود چنین واژگونی را درباره ھر معنا و ارزش دیگر . نمود وشاھد بود

152

موج�ب پدی�د آموزش و منطق است تبلیغات و این واژگونسالاری واژه ھا در عصر جدید کھ عصر غوغای کتاب و مطبوعات ودرن بی�انگر م�آوردن یک نیھیلیزم ادبی ( پ�وچی گ�ری کلام�ی) و فس�اد منطق�ی و ھ�ذیان فک�ری ش�ده اس�ت ک�ھ بخش�ی از ادبی�ات

. تر نو شده اسی واژگونسالاری کلمات و معانی می باشد کھ موسوم بھ دادائیزم و سورئالیزم و شعھمین تباھی و رسوائ

»محمد رسول االله« نکته اي درباره فیلم

م�ت می و سراسر تھکھ تاکنون شاید صد بار از تلویزیون ایران پخش شده است فیلمی است غیر اسلا» محمد رسول الله« فیلم یج�ھ ینک�ھ حض�رت خد.کھ ما در اینجا فقط ب�ھ چن�د م�ورد برجس�تھ آن اش�اره م�ی کن�یم : اول ا ایع صدر اسلاماز وقسانسور و

ض�ور ر ای�ن ف�یلم حو علی(ع) و سلمان(ع) و اب�وذر(ع) ک�ھ ی�اران و مری�دان مخل�ص پی�امبر و نخس�تین مؤمنانن�د مطلق�ا د (ع)ذف م ک�املا ح�ص�در اس�لا رش دی�ده م�ی ش�ود و نق�ش و ھوی�ت او درندارند الا علی(ع) آنھم فقط در یک�ی دو ص�حنھ ک�ھ ذوالفق�ا

ود . خ� تن ن�دارد. و در عوض جای آن بھ حمزه داده شده است کھ باکشتھ شدنش کل فیلم ھم دیگر حرفی برای گفشده است . پیامبر کھ بھ دلیل پیدا نبودن سیمایش بھانھ کافی برای حضور نداشتن را دارد

ا ب�ھ اس�لام ھ�ب�ی و ای�ن نگ�اه غر . و ب�سلکھ تنھا ح�رف را م�ی زن�د جن�گ اس�ت ب ا چیزی کھ حرف اول ودر پیدایش اسلام تنھس�ت ی اافیت زدای�گی�ری طبق�اتی و اش�رگی ایدئولوژیکی اسلام در این فیلم کھ تا حدودی نقش بستھ است جھ�ت است . تنھا ویژ

ی ولای�ت، ن�وع ی در قبال فقدان معنویت و معرف�ت وکھ این ھم یک نگرش صرفا مارکسیستی است ھر چند کھ حقیقت است ولن یک ف�یلم دھد . ای مینانحراف است . و اما بزرگترین و تعیین کننده ترین واقعھ آن دوران ھمانا غدیر خم است کھ مطلقا رخ

. علنا ضد شیعھ و ضد اسلام استم�ایش ناریخی قاب�ل تاقعیتھای لااقل صورت بیرونی و واسطھ سینما، حقیقتی بازتاب نماید ولیھ ھر چند کھ قرار ھم نیست کھ ب

ر داوت ، اینق��دوال م��ا از تلویزی�ون ای��ران اینس�ت ک��ھ چ�را در نم��ایش ای�ن ف��یلم سراس�ر سانس��ور و تھم�ت و ع��ام��ا س� واس�ت . . قداست می بخشند وشود و کارگردانش را اینقدر ارزش سالی چند بار پخش می اصرار وجود دارد و

بیات منظومسیر تکامل اد (فلسفه شعر)

ع منط�ق و ری ک�ھ در واق�یا بھ زبان اس�اطی می دانیم کھ کھن ترین آثار ماندگار ادبیات در جھان بھ زبان شعر نوشتھ شده اند و

. د ق�دیمس�مانی در عھ�ابزار شعر است مثل اوپانیشادھا، گاتھا، آثار ھومر، ھسیود و ویرژیل و حتی برخی از متون کتابھ�ای آاس�ت س�وی نث�ر رفت�ھادبیات ھر چھ کھ بھ جل�و آم�ده ب شاھکارھای کلاسیک شعر اکثرا مربوط بھ دوران باستان ھستند و و لذا

س�وی نث�ر م�یھ عنوان یک ھنر ھ�م ب�ھ و شعر تبدیل بھ متون فلسفی و علمی گشتھ است تا آنجا کھ امروزه حتی شعر رسمی ب. ته بھ واقعیت اس�اسطور واین ھمان سیر تبدیل رویا و خیال . و می شودرود و تبدیل بھ شعر نو، شعر سفید یا شعر منثور

. و لذا امروزه شعر پرستی منظوم کھن از آن فراریان از واقعیت و خیال پرستان است

153

وگویش�ی لطی�ف ای�ن ب�وده ک�ھ ای�ن مت�ون تب�دیل ب�ھ ادبی�ات وب�ودن ادبی�ات اس�طوره ای و تخیل�ی یکی از علل منظوم و موزوندوس�ی ب�ھ ا ش�اھنامھ فرطور مثال در نظر آورید کھ اگر مفاھیم غزلیات حافظ یھ . ب ین گردد و مخاطب بیابد و خوانده شوددلنش

اس�ت و لطاف�ت واقعی�ت. ش�عر، جھ�انی ب�ین روی�ا و نثر بیان شود چقدر خنک و بیروح شده و مطلق�ا اح�دی را جل�ب نم�ی کن�دس�ی کواب را ب�رای بھ ھمین دلیل ھرگز میل نداریم ک�ھ رویاھ�ای خ�ود در ع�الم خ�. گیھای ضروری بیان رویا استبیان از ویژ

عل�ل اف�ول از مھمت�رین . و اما یک�ی تعریف کنیم چون این تعریف بیان منثور دارد و نمی تواند لطف رویا را بیان و منتقل کندپوش�انیده رویاھ�ای بش�ر لب�اس عم�ل عصر تکنولوژی اس�ت ک�ھ ب�ھ بس�یاری از عر منظوم و اسطوره ای ھمانا ظھورتاریخی ش

. افتھ است. بھ ھمین دلیل دیگر بندرت کسی خواب پروازکردن خود را در آسمان می بیند زیرا این رویا تحقق ی است . بھ مثابھ غایت و کمال شعر در تاریخ استنان قصار عرفانی و حکمت خالده امروزه سخ

نقش هنرها در زندگی

نرھ�ا مت�رین ای�ن ھسان اھل ھنر است و با ھنرھا زن�دگی م�ی کن�د و ب�ا آن رابط�ھ مس�تمری دارد ک�ھ مھانسان مدرن بھ لحاظی انیزی�ون فق�ط ب�ھ ی ک�ھ در ان تلوخان�ھ ھ�ای. و ک�م نیس�تند ص�ورت تلویزی�ون در خان�ھ ھاس�تھ موسیقی و سینماست کھ امروزه ب�

ت ھنرھ�ا در . آی�ا اینھم�ھ حض�ور و دخال� ھ اس�تعب�ادات نشس�ت ذک�ر و ھنگام خواب، خاموش است . ھنر مدرن بر جای فک�ر ول�ی عم�لا و؟ زندگی انس�ان م�درن براس�تی حی�ات و عم�ل و اندیش�ھ و احساس�ات او را ھ�م ھن�ری و لطی�ف و خ�لاق نم�وده اس�ت

ی وفک�رعق�یم ش�دگی شاھدیم کھ ھرچ�ھ ک�ھ گ�رایش ب�ھ موس�یقی و ف�یلم ش�دیدتر اس�ت خش�ونت و ش�قاوت و مص�رف پرس�تی وو ود ب�ی ھنرت�رر مردم�ان در زن�دگی واقع�ی خ�ھنر و تولید کنندگان ھنری از س�ای ر است حتی خود جماعت اھلعملی ھم شدیدت

ی�ن خش�ونت و ادست و پا چلفتی تر و مصرفی ترن�د و در رفت�ار ھ�م خودخ�واه ت�ر و جن�ون آمی�ز ت�ر عم�ل م�ی کنن�د ھ�ر چن�د ک�ھ م�ین دلی�ل ای�نھ. ب�ھ مبدل ب�ھ اش�د جن�ون و جنای�ت م�ی ش�ودناگاه ھ شقاوت عموما ظاھری ملوس دارد ولی در سر بزنگاھھا ب

. جماعت زندگی فاجعھ آمیزتری دارند و بھ عواقبی بس مبتذل و فضاحت بار می انجامدپ�س ر زن�دگی داعتراف�اتش م�ی گوی�د ک�ھ ی اس�ت؟ آنت�ونی ک�وئین یک�ی از س�لاطین جھ�ان ھن�ر دراین تناقض عظیم بھ چھ معن�ایاص�لی حھ ب�ا حی�اتی عق�یم و ش�قی و بی�روح ب�وده اس�ت و در اواخ�ر عم�رش ج�ز حس�رت و پ�وچی پرده خ�ود ت�ا چ�ھ ح�دی مواج�

درنم�ری ھنرمن�دان جای اخلاق و مذھب بنشاند و اینست راز واژگونسالاھ نداشتھ است . انسان مدرن تلاش کرده کھ ھنر را ب.

تراژدي مطلق پرستی و

کمدي نسبیت

و ای�ن ھم�ان بخ�ش از ادبی�ات اس�ت ک�ھ . ز سرگذش�ت انس�انھای مطل�ق پرس�ت نیس�تکل تاریخ ادبی�ات ج�اودان جھ�ان چی�زی ج�: ش��اھنامھ فردوس��ی، اودیس��ھ و ایلی��اد ، ھامل��ت، فاوس��ت ، دون کیش��وت و ھم��ھ تراژدیھ��ای م��ی باش��د» ت��راژدی «موس��وم ب��ھ

154

ی مطل�ق پرس�ت م�ی باش�د ک�ھ حماسھ ھای بشری در قلمرو واقعیت ھم تاریخ زندگی انس�انھا. علاوه بر این کل تاریخ عاشقانھ. ھمھ قھرمانان مل�ی و اعتق�ادی و ادب�ی و ھن�ری و حت�ی علم�ی ت�اریخ انس�انھای مطل�ق زندگی پیامبران در رأس آن قرار دارد

. و ک�ل ی�ا کش�تھ ش�ده ان�دسیده و بھ طرزی تراژی�ک فروپاش�یده پرست می باشند کھ جملگی در عرصھ حیات دنیا بھ شکست ر. و آدمھ�ای معم�ولی و عام�ھ بش�ری ھ�م و معنویت بشری جز محصول زندگی این مطلق پرس�تان نیس�تفرھنگ تاریخ تمدن و

ای�ن مطل�ق پرس�تان کھ اسیر نسبیت ھا و نسبت ھا و عافیت طلبی ھا و غرایز و عادات و آرزوھای حقیرند نی�ز ب�ا عش�ق ب�ھ از ای�ن و ب�ا اینح�ال لحظ�ھ ای ھ�م قابل تحمل می سازندنسبی خود را آنان را می پرستند و بدینگونھ زندگی وزندگی می کنند

. ی ندارندمسخرگی رھای –کمدی و خود لب�ی وروح�ی ق ع�ین اش�د خ�ود پرس�تی مطلق پرستی، ناب پرستی، یگانھ پرستی ، ح�ق پرس�تی ی�ا خ�دا پرس�تی کام�ل در واق�ع

تگی ک�ھ ز از خ�ود گذش�شھامت آنرا ندارند و لذا ج کنند کھ اینگونھ باشند ولی است . عامھ مردمان ھم می خواھند و آرزو میخ�ود را لب�اس ی و ن�اتوانیایثار ھم نام دارد چاره ای ندارند و در عین ح�ال از ای�ن ک�ار خ�ود قلب�ا نف�رت دارن�د و ای�ن ب�ز دل�

اس�ت مطل�ق پرس�ت ی. انسان حی�وان ایثار می پوشانند و می دانند کھ دروغ می گویند و این دروغ ھم ھمواره رسوا می شود . یعنی فنا پرست

آیا سینماي حقیقت ممکن است ؟

ی رھ�ای دیگ�ر م�ی باشد کھ ھر کسی از واقعیت متص�ور اس�ت س�ینما نی�ز ھمچ�ون ادبی�ات ی�ا فلس�فھ و ھناگر حقیقت ھمان معنایقیق�ت حقیق�ت ھم�ان ا ، حتواند بھ یاری ھمھ اینھا تا حدودی بیانگر حقیقت م�ورد نظ�ر ک�ارگردانش باش�د . زی�را در جھ�ان س�ینم

وال ر س�تعریف ، زی� ریم کل این ادعا وکارگردان است . ولی اگر مخاطبان سینما را ھم کھ علت پیدایش آن ھستند بھ حساب آو ود و ھ�ر کس�یش�است زیرا حقیقت تصویر شده در سینما تبدیل ب�ھ ھ�زاران حقیق�ت منق�رد و مس�تقل از س�ینما و ک�ارگردان م�ی

نما و جا حقیق�ت س�یشت می کند کھ در بسیاری موارد در تناقض با حقیقت مدنظر کارگردان است . در اینحقیقت خودش را برداآفرین�ی امکان تخیل کارگردان فقط توانستھ است سینمای حقیقت ھم از سینما و ھم از کارگردانش مجزاست . در اینجا سینما و

ذا ای�ن ل�دم م�ی ب�رد و یا مجازی است کھ از واقعیت بھره ای درجھ چن� فراھم کند . و این یک حقیقت خیالی یا حقیقت آفرینی را گ�اه سرنوش�ت وخیال یا حقیقت خیال ھم یک ارزش مستعار دست چندم است کھ البتھ در واقعیت زندگی مخاطبانش مؤثر است

ساز .ت�اژ ناریو و مونس�ازیگری ھ�ا و واس�طھ ب�ھ ی یک واقعیت مونتاژشده و سانسور شده است کھ آنھم ب�اولا اینکھ واقعیت سینمای

رزش و ق�درت وای پدی�د م�ی آورد ک�ھ تم�ام می ش�ود و ل�ذا ی�ک حقیق�ت مالیخولی�ایھای فنی چندین بار تبدیل و تحریف و مسخ ی . مایو اعتبار مالیخولیای حقیقت سیناعتبارش در میزان ھمذات پنداری مخاطبان است و این عین مالیخولیاست

کن�د و ب�ھ ج�ادو م�ی ار است کھ در تاریخ بشر بی سابقھ می باشد . در واقع سینما ، واقعیت را تب�دیلو این یک جادوگری آشکزن�دگی فیلم را در مخاطبانش را طلسم می نماید و این طلسم موجب می شود کھ نھ تنھا مخاطب دیگر نتواند واقعیت مورد نظر

ند .ت تأثیر این طلسم و مالیخولیاء مسخ می شور واقعیتھای دیگر زندگی ھم تحواقعی خود در یابد بلکھ سایجادوی سینما یک جادوی ھمھ جانبھ است کھ جمیع ھ�وش و ح�واس و عواط�ف و اندیش�ھ و اراده مخاط�ب را مس�خ م�ی کن�د و

اقع�ی خ�ود ب�ھ ی�ک مالیخولی�ای لذا موجب پیدایش بشریتی کاملا بیگانھ از واقعیت می ش�ود . ای�ن بش�ریت ب�رای تب�دیل زن�دگی و

155

واس��طھ الک��ل و مخ��درات و ھ ی دس��ت ب��ھ ی��ک تخری��ب و خ��ود بران��دازی ھم��ھ جانب��ھ م��ی زن��د و حت��ی روان خ��ود را ب��ینمایس�� ی آماده سازد .برای پذیرش یک مالیخولیای سینمای روانگردانھا مسخ می کند تا

زاین�ده ت�ا و ب�رزخ ف ی ، بلک�ھ ی�ک برھ�وتھ�انی واقع�ی اس�ت و ن�ھ جھ�انی س�ینمایو بدینگونھ جھانی کھ حاص�ل م�ی ش�ود ن�ھ ج سرحد نابودی است .

قت ت�ر اقا ضد حقیی ، حقیقت ضد حقیقت است و ھر چھ کھ در جھت متجلی نمودن حقیقت از سینما تلاش کند اتفحقیقت سینمای می شود مثل سینمای تارکوفسکی و برگمان کھ جز خودکشی پیام دیگری ندارد .

دریافتهاي واژگونه از حکایات مثنوي

کای�ات مثن��ویش�اھدیم ک��ھ چگون�ھ برخ��ی از اراذل و اوب�اش و تبھک�اران حرف��ھ ای ب�ا اس��تفاده سانس�ور ش�ده از برخ��ی ح وقت�یعلی�ھ دین�ی را بر مولوی سعی در ابطال رس�الت انبی�ای الھ�ی و توجی�ھ تبھک�اری خ�ود دارن�د آنگ�اه نب�رد ت�اریخی فقھ�ا و علم�ای

کھ این علما ب�ا ا بھتر اینستنظر مھ م این نبرد را ذاتا ناحق بدانیم . البتھ بکلی نمی توانیھ چنین آثاری بھتر درک می کنیم و ب یش�تر گ�ردد وبشرح حقیقت این حکایات پرده از تزویر و تحریف این شیادان عارف مأب بردارن�د ت�ا درخش�ش عرف�ان اس�لامی

اصل این حق ، ضایع و متھم نگردد .) ضرت موس�ی (عسک قرار دادن داستان موسی و شبان سعی در ابطال رسالت حفی المثل بسیار شنیده ایم کھ چگونھ با مستم

فساد خ�ود وانیت کفر دارندکھ در واقع طرد و تمسخر شریعت و حلول الھی است . اینان انتقاد خدا بھ موسی (ع) را دال بر حق ج�ود و حض�ور است کھ عین وح�دت ومی پندارند در حالیکھ ماجرای آن شبان ، ماجرای خداپرستی خالصانھ در صورت اشیاء

.خدا در جھان است و معلوم نیست کھ این ماجرا چگونھ قادر است دینی را باطل و مفاسد را تقدیس نماید نس ر تق�دیس ھمج�در آنھ�ا ، س�عی م کھ حتی برخی با س�وء اس�تفاده از حکای�ات مثن�وی و ب�ا سانس�ور ک�ردن اول و آخ�شنیده ای

ھ خنان حکیمان�ند . این ادامھ ھمان س�وء اس�تفاده ھ�ای دس�تگاه ام�وی و خاص�ھ عم�ر ع�اص از س�ی و انحرافات جنسی دارگرایع�ارف توحی�دی واس�طھ ھم�ین مھ و بلک�ھ خداون�د ای�ن جماع�ت من�افق را ب�و بھ ھیچ وجھ قابل اجتن�اب نیس�ت علی(ع) می باشد

نمی شد . ن کتاب نازلا نمودن منافقان نبود ایرسوا می کند ھمانطور کھ خداوند در قرآن کریم می فرماید کھ : اگر برای رسوآن ، ک�ھ کت�اب ق�ر بھ نظر ما ھیچ چیزی ھمچون معارف توحیدی عارفان ، رسوا کننده باطن پلید منافق�ان نب�وده اس�ت ھم�انطور

اشد .بد چنین می ھدایت کننده مؤمنان و رسوا کننده منافقان و گمراه کننده کافران است ، مثنوی مولوی نیز بھ نوبھ خو

فلسفه تمثیل و استعاره

یس�ت و ل�ذا جھان ھستی ، عرص�ھ مث�ال و س�مبل و نش�انھ و کنای�ھ اس�ت زی�را جھ�ان حق�ایق عری�ان نیس�ت زی�را ھس�تی واقع�ی نھ م�ی بین�یم ک�. و ھرچ�ھ اس�ت ب�ھ معن�ای راه» دی�ن «. جھان ھستی بھ بی�ان م�ذھبی ، ھم�ان عرصھ کون و فساد و تغییر است

. ستم رانندگی . ھمانطور کھ کل زندگی ھم بھ مثابھ آداب رانندگی است مثل جاده و علاییم این راه اعلا

156

و ھ قلم�ررا ب� بسیاری از حکیمان بزرگ جھان ، آشکارا این جھان را صورت ع�دم م�ی دانن�د ک�ھ علام�ت گ�ذاری ش�ده ت�ا انس�ان م�ی رس�د ت کھ ب�ھ خ�داند یعنی آدمی بھ واسطھ خداسم البتھ ھمان آیات الھی ( نشانھ ھای خدا) ھستوجود برساند . و این علای

. . بھ ھمین دلیل بسیاری از عارفان در ھمین نشانھ ھا نیز حضور خدا و وجود مطلق را در می یابندروش�ی ی گوی�د و ب�ھو اما جھان ھنرھا و ادبیات و اندیشھ بشری ھم جھان تمثیل ھاست زیرا بھ واسطھ این نشانھ ھ�ا س�خن م�

در وض�اعف نم�وده د از جھان را عرضھ می کند . ولی قرار نیست کھ این نش�انھ ھ�ا و مث�ال ھ�ا و اس�تعاره ھ�ا را مدریافت خوھ��ر ردبی��ان حقیق��ت را کش��ف حج��اب نم��اییم . چن��دین مث��ال دیگ��ر بپیچ��یم ، بلک��ھ از ای��ن مثالھ��ا ، اس��تعاره زدای��ی کن��یم و حق��ایق

. الت وجود آدمی در جھان جز این نیستی ندارد . اصلا رسقلمرویی رسالتی جز نشانھ زدایازد . ھن�ر مکتب خود س یک نویسنده یا ھنرمند با ھر ابزاری بایستی از روش انبیاء و اولیای الھی بھره جوید و آنان را اسوه

ی نش�ویم و مع�ا این نیست کھ یک پدیده مجازی را مجازی تر کنیم و یک حکم واضحی را در حکایتھا بپیچ�یم و باع�ث گمراھ�یسانس�ور ج�ود خفق�ان وورا تكثیر کنیم نھ اینکھ توسعھ دھیم . بی شک یکی از دلایل این ن�وع تمثیلھ�ای تص�نعی و ض�د بی�ان ،

ت�ر و ده تر و روشن. ولی این توجیھی معقول نیست زیرا اگر ھدف از بیان ، ھمان بیان حقایق و سا در ھر دورانی بوده استوش�ی خ�ود ی�ک اگر امکان چنین بیانی نیست بھتر است ک�ھ خم�وش باش�یم ک�ھ چ�ھ بس�ا خمت قینی تر نمودن حقیقت پدیده ھاسی

ان آوری�م وانیم ب�ھ بی�بیان معجزه آسای برتر است و بھ قول ویتگنشتاین حکیم معاصر اروپا ، آنگ�اه ک�ھ نم�ی دان�یم و ی�ا نم�ی ت� . بھتر است کھ خاموش شویم تا حقیقت خود سخن گوید و خود را معرفی نماید

و جھانی سازی وستعاره سازی اگر بھ قصد سانسور باشد ، محکوم بھ ابطال است . در غیر این صورت بایستی عامل تعمیم ا . توسعھ معانی باشد نھ مبھم سازی معانی کھ گمراه کننده است

ع�انی مو توحی�د سعھرسالت انسانی انسان چیزی جز بیان نیست و حق بیان ھم پرده برداری از امثال و حکم است در جھت تو معانی .نھ تکثیر و تردید و تذبذب

فلسفۀ ادبیات داستانی

ھ ناگ�اه و ھنرش�ان ب� دو تن از پدران و خدایان ادبیات داستانی مدرن جھان یعنی گونھ آلمانی و تولستوی روسی در کم�ال عل�می�اورد ر زب�ان ھ�م نب�ق را باور نکرد و اصلا خط بطلان بر ذات ادبیات داستانی کشیدند ولی ھیچکس سخنان این دو انسان صدی

ه ماھی�ت رن را درب�ارو برخی حتی این سخنان را دال بر جنون دوران کھولت دانستند ھمانطور کھ انتقاد اینشتن پدر فیزیک مد علوم اروپایی بر ھمین منوال قلمداد کردند .

فریب�ی در قلم�رو داس�تان نویس�ی و –بھ معن�ای خ�ود حماقت» ادبیات داستانی جھان سلطھ حماقت است « تولستوی می گوید داستان خوانی امری مبرھن است زیرا فرد دچار احساس ھم ذات پنداری و نوعی مالیخولی�ا م�ی ش�ود ک�ھ گ�اه ت�ا اخ�ر عم�ر از

گ�ر ان رھایی ندارد و ک�ل زن�دگیش را ھمچ�ون ش�بحی تح�ت ت�أثیر ق�رار م�ی دھ�د و از واقعی�ت وج�ود خ�ودش بیگان�ھ م�ی کن�د . ابیگانگی انسان نامیده اند یکی از علل و اسباب ان سلطھ جھ�انی ادبی�ات داس�تانی و قھرمان�ان و –عصر جدید را عصر ازخود

پرسناژھای ادبی ھستند کھ در عرصۀ سینما حتی بھ عوام ھم سرایت ک�رده ان�د . ف�ی المث�ل در عص�ر جدی�د ش�اھد نس�ل تحص�یل ان جنای�ت و مکاف�ات از در رم�» راس�کولنیکوف « تیم ک�ھ دقیق�ا فت�وکپی شخص�یت کرده و روشن فکر و انقلابی ویژه ای�ی ھس�

در ج�ان ش�یفتھ اث�ر » ان�ت « زنان تحصیل کرده بوده ایم کھ مقلد شخص�یت نسلی ازداستایوفسک تلقی می شوند و یا شاھد

157

ب�وده اس�ت ای�ن فق�ط ی�ک مث�ال ب�ود . و رومن رولان می باشند . کھ عاقبت این افراد و نسلھای داس�تانی البت�ھ بغای�ت تراژی�ک مثالھایی فجیع تر از این را بایستی از شخصیتھای سینمایی پیگیری نمود کھ شعبھ دیگری از داستان پردازی مدرن است .

ی ش�ود در گوتھ ک�ھ ع�لاوه ب�ر پ�در رم�ان نویس�ی م�درن ی�ک فیلس�وف و دانش�مند و ش�اعر درج�ھ اول ت�اریخ اروپ�ا محس�وب م�مان در قال��ب م��ا در ح��ین داس��تان نویس��ی دچ��ار حل��ول ارواح خبیث��ھ و اجن��ھ ش��ده ک��ھ در داس��تانھای« ی نویس��د اواخ��ر عم��رش م��

ھن�د و ا را فری�ب دم�قھرمانان راه می یابند منتھی نھ بھ ای�ن قص�د ک�ھ خودش�ان را ب�ھ م�ا معرف�ی کنن�د بلک�ھ ب�ھ ای�ن منظ�ور ک�ھ در داقت و ش�ھامتده و متفکری در تاریخ جھان ب�ھ ای�ن وض�وح و ص�بھ نظر ما ھیچ نویسن» بتوانند بھ جای ما زندگی کنند .

آگ��اھی نرس��یده اس��ت و س��ر ای��ن معم��ا را ب��رملا نک��رده اس��ت ول��ی افس��وس ک��ھ حقیق��ت ھم��واره تل��خ اس��ت و –ادبی��ات ب��ھ خ��ود ھرمان�ان واسطھ ق ھب باورکنندگانش ھمیشھ اندکند . این ادعای گوتھ انگاه بھتر تصدیق می شود کھ گاه حتی نویسندگان بزرگی

. مثل ھمینگوی ، جک لندن ، صادق ھدایت ، میشیما و غیره کشی می کنند -داستانھای خودشان مسخ شده و نھایتا خود م چگون��ھ دچ��ارواس��طھ کت��اب و ی��ا ف��یلھ وقت��ی م��ی بین��یم ک��ھ میلیونھ��ا ج��وان در سراس��ر جھ��ان تح��ات ت��أثیر داس��تانھای م��درن ب��

ابیم ک�ھ نن�د در م�ی ی�ود را با قھرمانان داستانھا عوضی می گیرند و سرنوشت خ�ود را تب�اه م�ی کاستحالھ و مالیخولیا شده و خ براستی این داستان پردازان رسولان ابلیس و حاملان ارواح خبیثھ و اجنھ برای بشریت ھستند .

158

فصل پنجم

فلسفه شخصیتها

(مجموعه مقالات)

159

مطالب:فھرست ١٦١..........خدمت ھیتلر بھ جھان سوم.................................................................. . 1 ١٦٢......ماجرای وصیت نامھ دکتر شریعتی ........................................................... . 2 ١٦٣..................................................دکتر شریعتی و پیروانش ........................... . 3 ١٦٤.............روانکاوی ابن ملجم....................................................................... . 4 ١٦٥..............باز آفرینی دادگاه سقراط ................................................................ . 5 ١٦٨.................................درسی از زندگی و ھویت فروغ فرخزاد .......................... . 6 ١٧٠................................علی ع کھ بود؟......................................................... . 7 ١٧١............................................. آخرین یادگار سوسیالیزم و پیرترین انقلابی جھان . 8 ١٧٢................................و ..... چھ کردند ......................... ٤و ٣و ٢شریعتی ھا . 9

١٧٣.....می..........................سلاا –ھدایت ، آل احمد ، شریعتی مثلث ھویت مدرن ایرانی .10 ١٧٤................................جسم کلمھ توحید ................................آیت الله طالقانی ت .11 ١٧٥..........مذھب شریعتی چھ بود ..................................................................... .12 ١٧٦..............................روانشناسی قطامھ ..................................................... .13 ١٧٧................................دانتھ و اسلام ......................................................... .14 ١٧٨...........میرزا آقا خان کرمانی ................................................................... .15 ١٧٨..وره یک معلم عاشق........................................................صمد بھرنگی اسط .16 ١٧٩..........دکتر مصدق کھ بود ....................................................................... .17 ١٨٠..............ی از محمد (مرتاضی چریک)................................................سیمای .18 ١٨٠.............چارلی چاپلین ........................................................................... .19 ١٨١............صادق ھدایت ............................................................................. .20 ١٨٣.......................................................................باباطاھر عریان .............. .21 ١٨٤...........افسانھ نیما یوشیج....................................................................... .22 ١٨٥..................مھربانترین شوھر تاریخ......................................................... .23 ١٨٦............فردریک نیچھ............................................................................. .24 ١٨٧..............مارتین بوبر............................................................................. .25 ١٨٨............................................................................اوشو در ایران .......... .26 ١٨٩.......چنین گفت زردتشت با نیچھ ................................................................ .27 ١٩٠........................خلیل جبران .................................................................. .28 ١٩٠.......کریشنامورتی و پیروانش ................................................................. .29 ١٩١...........عطار نیشابوری .......................................................................... .30 ١٩٢تن خویش......................................................دکتر شریعتی بازگشت بھ خویش .31 ١٩٤.....ی از زندگی ......................................................پاستور پیامبر حیات زدای .32 ١٩٥.....امام علی ع بانی روشنفکری دینی در تاریخ .............................................. .33

160

١٩٦.................................مردان زمانھ ما ................................................... .34 ١٩٧.................................دکتر شریعتی و فاطمھ ع ........................................ .35 ١٩٨.......................................مقلدان و مریدان دکتر شریعتی .......................... .36 ١٩٨...............................علامھ اقبال لاھوری................................................ .37 ١٩٩................................آیا راست می گویم (فلسفھ نیچھ)............................... .38 ٢٠١................................شتن (فلسفھ نیچھ)..........................فائق آمدن بر خوی .39 ٢٠٢..............................محمد ص کیست .................................................... .40 ٢٠٢شھیدی از شجره علیین (میرزا کوچک خان جنگلی)...................................... .41 ٢٠٣................................گاھی ھگل.......................................آ –فلسفھ خود .42 ٢٠٤.........مذھب باراباس............................................................................ .43 ٢٠٤.................................نامھ سرگشاده بھ دکتر رحیم پور ازغدی.................... .44 ٢٠٥....نظری بھ زندگانی و فلسفھ نیچھ ........................................................... .45 ٢٠٧........ناکجا آباد کریشنامورتی.................................................................. .46 ٢٠٨...........................................................................فیثاغورس............... .47 ٢٠٩.......اولین پیامبر نفاق افلاطون .............................................................. .48 ٢١٠................................عبدالکریم سروش ............................................... .49 ٢١١....کارل مارکس اولین پیامبر کفر............................................................. .50 ٢١٢................................جرجیس نبی و جرجیاس حکیم ................................ .51 ٢١٣...................................................ابن زیاد و حر................................... .52 ٢١٦سلوك روحي طاھره قرة العین(زن كامل).................................................... .53

161

خدمت هیتلر به جهان سوم

روز س�ت ک�ھ ش�بانھاارن�د و ح�دود ن�یم ق�رن آیا می دانی�د ک�ھ چ�را آنگل�و ساکس�ونھا (انگلیس�ی ھ�ا) ت�ا ای�ن ح�د از ھیتل�ر نف�رت دو دیوان�ھ بھ لجن بکش�ند اجیر کرده اند کھ او را را و لعن ھیتلر می کنند و فراوان نویسنده و ھنرمند میلیونھا دلار صرف طرد

بخوانند؟نی�ای ب�زرگ اپاسخ این سوال پر واضح است .علتش این است کھ ھیتل�ر باع�ث ش�د ک�ھ ک�ل جھ�ان س�وم از س�یطره اس�تعمار بریت

. دبریتانیایی کھ خورشید در آن ھرگز غروب نمی کرد در یک شبھ جزیره ای بی آفتاب محصور شو خارج شوند . . لاتین ھ و آمریکایآیا براستی ملل جھان سوم تا کنون از ھیتلر تشکر کرده اند؟مردم ھند و چین ،مردم آفریقا و خاورمیان

بریتانی��ا ب��ھ یکاییھ��ا ب��ا ھیتل��ر از چ��ھ روس��ت؟زیرا ب��ا در ھ��م شکس��تن امپراط��وریراس��تی معل��وم نیس��ت ک��ھ ع��داوت آمرھ ول��ی ب��ادی ، ح�ت عن�وان آزواسطھ ھیتلر، و شکست ھیتلر ، آمریکا بود کھ توانست ج�ای بریتانی�ا را در جھ�ان بگی�رد و جھانی�ان را ت

تھ دھا ف�یلم س�اخص�ک�ھ ب�ر علی�ھ ھیتل�ر بھ اسارت بگیرد . پر واضح است کھ حاکمیت آنگلوساکسون در آمریک�ا ئیس�ت نگلیس��ی و اس��ت بس��یار ج��ای تاس��ف اس��ت ک��ھ مل��ل جھ��ان س��وم حت��ی متفک��ران آزادیخ��واه ای��ن جھ��ان ھ��م تح��ت ت��اثیر تبلیغ��ات ادی�وی خ�ون آمریکایی قرار گرفتھ و این صادقترین دولتمرد تم�دن غ�رب را ک�ھ موج�ب نج�ات م�ردم جھ�ان س�وم ش�د را ھمچ�ون

. نامش را ھمچون فحش بھ کار می گیرندآشام می پندارند و ل تح�ت ھ�ایی ھم�ھ مل�ولی موجب ری بریتانیا را در ھم شکستھ باشد ھیتلر اگر بھ مردم آلمان خیانت کرده باشد و حاکمیت جھان

ی�د فلس�طین گرد استعمار جھان سوم شد وحتی بزرگترین خدمت را بھ یھودیان سرگردان درجھان نمود کھ موجب تجمع آنان دری�ب . آی�ا ای�ن عج فح�ش م�ی دھن�د بی وطنی نجات داد ولی ھمھ این نج�ات یافتگ�ان توس�ط ھیتل�ر ب�ھ او از بالاخره یھودیان را و

نیست ؟ آیا این نمک بھ حرامی نیست ؟ توسط دکتر علی اکبر خانجانی | آرشیو نظرات ٩:١٣ساعت ١٣٨٥لینک | نوشتھ شده در دوشنبھ نھم مرداد

حلال مشکلاتعنوان ھ خود شناسی ب ».ھرکس خود را شناخت مشکلش حل شد«علی (ع) می فرماید:

ش یق�ین چرا خود شناسی موجب ح�ل مش�کلات اس�ت؟این حکم�ت عل�وی را م�ا ب�ھ تجرب�ھ در ھم�ھ ام�ور آزم�وده و ب�ھ درس�تی ا . را بنا نھاده ایم» عرفان درمانی« . و لذا یافتھ ایم

. حل می شود لتش چیست و بر سیر پیدایش آن علم و آگاھی یابد آن مشکلانسان اگر بھ یقین بداند کھ مشکل چیست و عفک��ار و چ��ون خ��ود را نم��ی شناس��د و ب��ر ک��م و کی��ف ح��الات و ا ھم��ھ مش��کلات آدم��ی حاص��ل جھ��ل او در ب��اره خویش��تن اس��ت .

ل�ذا وری بیندیش�د ام�واحساسات و اعمالی کھ از او سر می زند علم ن�دارد ل�ذا نم�ی دان�د ک�ھ چگون�ھ بایس�تی بیندیش�د و ب�ھ چ�ھ . دمشکل می گرد بنابراین انسان ھم بھ لحاظ ذھنی و ھم بھ لحاظ عملی بھ خطا و گمراھی می افتد و دچار چگونھ عمل کند

ال ح� . اب اوس�تتفاوت انسان از سایر موجودات این است کھ صاحب اختیار است و ھم�ھ مش�کلات او از اختی�ار و آزادی انتخ�ھ ک��نتخ�اب درس�تی انیازھ�ا و اس�تعدادھا و ض�عفھایش عل�م نداش�تھ باش�د ق�ادر ب�ھ ک�ھ دارد اگ�ر برخ�ود و رت اختی�اری ب�ا ای�ن ق�د

. اری می گرددموافق ویژگی ھای او باشد نیست و لذا بھ لحاظ جسمانی و روانی و عاطفی دچار قحطی و ناھنجاری و گرفتق�وق حو ب�ر خ�لاف ده اس�ت ک�ھ م�ی توان�د ب�ھ خط�ا ھ�م ب�رودنیاز انسان ب�ھ عل�م و آگ�اھی ب�ر آم�ده از ق�درت اختی�ار و آزادی ارا

انطور ک��ھ ھم�� . وج��ودش عم��ل کن��د و ق��وانین ذات��ی ج��ان و دل و روح��ش را باط��ل س��اختھ و ل��ذا دچ��ار بطال��ت و س��رگردانی ش��ود . دمسئولیت انسان در قبال سرنوشت خودش و محاسبھ اش در نزد پروردگار ھم حاصل ھمین قدرت اختیار می باش

162

ی�ار ی ک�ھ ص�احب اختانس�ان ب�ھ میزان� . علم و اختیار آدم�ی در ب�اره خ�ود ام�ری متقاب�ل و عل�ت و معل�ول اس�تین میزان بنابر اس��ب عل��م و اس��ت و ای��ن ق��درت وی��ژه را درک و تص��دیق م��ی کن��د و خ��ود را در قب��ال ھس��تی خ��ود مس��ئول م��ی یاب��د مجب��ور ب��ھ ک

ر و ی�ابر قلم�رو اخت،یزانی کھ در باره خود معرفت دارد می تواند ھمچنین انسان بھ م . معرفت درباره خود و جھانش می شود نس�ان در قب��الابن�ابراین عنص�ر مس��ئولیت انتخ�اب وارد ش�ود و ب��ھ ح�ق خ�ود ک��ھ آزادی اس�ت نائ�ل آی��د و دلی�ل خویش�تن باش��د .

. خویشتن نیز خود حاصل علم و اختیار اوستود را ب�ھ خ�س�ان بتوان�د س�کان اختی�ار وج�ودش را در دس�ت گی�رد و باره نفس خویشتن موجب می ش�ود ک�ھ انشناخت انسان در

ردد ختی ھا م�ی گ�سلامت ھدایت نماید و در غیر اینصورت تن بھ جبرھا می دھد کھ ھمان ضلالت و جھالت است و منجر بھ بدب . و او را بھ عذابھا می اندازد

انس�ان حاص�ل علم خواھی و معرفت ج�ویی م یابد .باره خود علر است کھ درکسی کھ می خواھد خود علت خویشتن باشد مجبو . اراده او بھ انتخاب و اختیار است و این ھمان میزان انسانیت بھ عنوان موجودی صاحب اختیار است

ک کلام چی�زیکسی کھ خود را می شناسد بھ این دلیل مشکلاتش حل می شود کھ صاحب اختیار می شود زیرا ھر مشکلی بھ ین ر اس�ت و انس�اپس اختیار علاج ھر دردی اس�ت زی�را ھ�ر دردی ی�ک جب� . ن و در تنگنا قرار گرفتن نیستجز بھ اسارت افتاد

. را مجبور و رنجور می سازدارای ذات�ی او ح�اکم م�ی باش�د پ�س ھ�ر تفک�ری درب�اره خ�ود د ھر تفکری در باب خویشتن حاصل گرفتاری و جبری است کھ ب�ر

ب�ر جذات جھ�ل ھ�م نفس ھمانا اختیار است ھمانطور کھستجو می کند لذا ذات معرفت را ج ضد جبر می باشد و اختیار و آزادی . است و جبر حاصل جھل می باشد

ماجراي وصیت نامۀ دکتر شریعتی

س�ت و پ�وچی بس�رعت ب�ھ ب�ن ھ متأسفانھ اکثری�ت پی�روان دکت�ر ش�ریعتی ب�ھ مص�رف او وآث�ار و جاذب�ھ ھ�ایش پرداختن�د و ل�ذا ب� .یا جریانی مشاھده نشده است کھ ادامھ دھندۀ راه و رسالت ایدئولوژیک او باشدرسیدند و ھنوز فرد

ای�ن آی�ا کس�ی ب�ھ ھمھ پیروانش می دانند کھ وصیت شریعتی چیزی جز تدوین ایدئولوژی اسلامی در رجعت بھ قرآن نبود ول�یع ن ھم حدود رب�ضا حکیمی بود کھ ایشا؟ ھرچند کھ وصیت نامھ رسمی ایشان دربارۀ آثارش بھ آقای محمد ر وصیت گوش داد

. آی�د ن�امعقول م�ی قرن بعد از شھادت دکتر تازه بھ افشای این وصیت نامھ پرداخت کھ لااقل ازنظر ما کاری بغایت مش�کوک وا ب�ھ ام�روز ت�ھر چند کھ این یک وصیت نامھ شخصی تلقی می شود ولی وصیت دکتر بھ ھمھ پیروانش پر واضح بوده است و

.استمسکوت وم م�ی ی زن�د و معل�امروزه پس از حدود سی سال از انقلاب اسلامی بیش از ھر زمانی خلاء تدوین ایدئولوژی اسلامی فریاد م

.شود کھ ھیچکس چون دکتر شریعتی بر نیاز امت اسلامی اشراف و آگاھی نداشتمتأسفانھ اص�لی ت�رین اص�ول انق�لاب ھم�ان ت�دوین ھر چند کھ دولت جدید تلاش بسیار می کند تا بھ اصول انقلاب باز گردد ولی

» س��تاد اع��راف «. در واق��ع م��ی بایس��تی بج��ای اینھم��ھ س��تاد ، ی��ک ای��دئولوژی انق��لاب اس��ت ک��ھ خب��ری از آن در می��ان نیس��تمتشکل از مراجع دینی و اس�لام شناس�ان و عالم�ان و عارف�ان و ق�رآن شناس�ان و اس�اتید فلس�فھ و عرف�ان اس�لامی و مجاھ�دین

لاب پدید می آمد کھ بھ کار تدوین ایدئولوژی اسلامی بر مبنای کتاب و سنت و عرفان علوی ھمت می نمود تا این رجعت بھ انق

163

ر مجاھ�دتھا در نطف�ھ ناک�ار م�ی گرنھ ای�ن اق�دام نی�ز ھمچ�ون س�ای اصول و آرمانھا ی انقلاب دارای مبنای ایدئولو ژیکی باشد و .برال دموکراسی غرب کوس انالحق می زندشود و عقیم می ماند و یکبار دگر لی

.گرایش دولت جدید بھ افکار و آرای دکتر شریعتی جای بس امید است ولی کافی نیستعتی ویتی ب�ھ ش�ریھرحال شاھدیم کھ درمیان نسل جدیدی کھ نسل انقلاب و نسل شریعتی ھستند نیر یکبار دیگر رویک�ردی ھ�ھ ب

مس��ئولین و. دول��ت م��ردان کن��د ان م��ا ج��ز در ش��ریعتی احس��اس ھ��ویتی پای��دار نم��یی نس��ل ج��و. گ��وی در ح��ال روی دادن اس��تردی د س�ل ج�وان م�ا ن. زیرا فرھنگی نظام بایستی از این رویکرد بھره ای کافی گیرند و این موقعیت یکبار دگر از دست نرود

.جز درد بی ھویتی ندارد س�لام و ای�رانریعتی م�ا ل ھ�یچکس و جری�انی نیس�ت ش�ریعتی م�ال ا. ش ھر گروھی تلاش دارد تا بگوید کھ شریعتی مال ماست

ن��واع ا. ح��ال ک��ھ . در ھ��یچ نس��لی چ��ون ام��روز جامع��ۀ م��ا محت��اج ش��ریعتی نب��وده اس��ت اس��ت و مخصوص��ا م��ال جوان��ان اس��تائیم ھم�ان بیازم�عتی را یم و اس�لام ن�اب ش�ریبھ بن بست رسیدیم یکبار دیگر بیایاسلامھای التقاطی و مشرکانھ را آزموده ایم و

.اسلامی کھ فرھنگ انقلاب شد می تواند فرھنگ احیای انقلاب نیز باشدچ�اقی . ھ�ر د ول�ی ن�ھ قاز گ�ردو حسادتھا را کنار بگذاریم و یکبار دیگر بھ ش�ریعتی اج�ازه دھ�یم ت�ا ب�ھ جامع�ھ ب�ا یم حقارتھابیای

.رش نکنیماول انقلاب خورده ایم پس دگر تکراکھ قاچاق شود فتنھ آفرین است و ما چوب این فتنھ را در دھھ امری یتش ذاریم ت�ا وص�یم واقعی�ت را تص�دیق کن�یم و راه ش�ریعتی را ب�از بگ�تی گفت راس�ت از آب در آم�د پ�س بی�ایھر آنچھ کھ شریع

ھ�ا راه تنم�ان اس�ت و ز. تدوین ایدئو لوژی اسلامی ھمان تدوین ایدئولوژی جامعھ امام بدست جوانان این کشور بھ اجرا درآید .آماده سازی فرھنگ برای این ظھور

دکتر شریعتی و پیروانش

د ول�ی وس�عت وھرچن�د ک�ھ وی مس�لمان ش�یعھ آتش�ینی ب�و . دکتر شریعتی بھ معنای واقعی کلمھ فرھنگبد دوران م�ا ب�وده اس�ت عاص�ر اس�لاممی در جھ�ان مبدل بھ یک مرجع فرھنگ ھ ھا و مکاتب زمانھ قرار گیرد وعمق نظر او موجب شد کھ فراسوی فرق

. وی بدین لحاظ از سلالھ عرفان است ولی عارفی چریک از تبار حسن صباح شود .ن ب�ھ ین پیروانش�اب�ھمھ انسانھای این چنینی باعث و بانی گروھھای فکری کثیر و متناقض�ی در ت�اریخ ب�وده ان�د ک�ھ گ�اه تض�اد

ن ش�یعھ ومث�ل تض�اد ب�ی سانھاس�ت و ن�ھ از ض�عف و انحط�اط .و این از وسعت و عظمت فک�ر ان . جنگھای خونین رسیده استن مث�ل تض�اد ب�ی ھمھ مکاتب بزرگ و ج�دی دارای چن�ین ویژگیھ�ایی ھس�تند . سنی از ھمان صدر اسلام و نیز تضاد بین شیعیان

. مسلکھای سوسیالیستی در تاریخ جدید چھانز انجامی�د و ا ش�ریعتی ب�وده اس�ت ک�ھ ب�ھ پی�روزی انق�لاببھ لحاظی فرھنگ مسلط در انقلاب اسلامی ای�ران فرھن�گ دکت�ر عل�ی

. ھمان آغاز شاھد کثرت و تناقضات خونین بین پیروان این فرھنگ بوده و ھستیمش��ق ب��ھ ع: انقلابیگ��ری( اندیش��ھ او دارای چن��د عنص��ر ذات��ی و ویژگ��ی خ��لاق اس��ت ک��ھ مول��د گروھھ��ای مختلف��ی ب��وده اس��ت

تی�ک، ش�ھادت اصالت طلب�ی ( بازگش�ت ب�ھ خویش�تن خ�ویش ) ، ق�ران پژوھ�ی ، دیالک دگرگونی) ، عدالت خواھی (سوسیالیزم)،ن ، شات پس�ت م�درطلبی و ایثار ، عشق شاعرانھ ، آزادیخواھی ، ضدیت با تمدن غرب، ضدیت با ارتجاع و کھنھ پرستی، گرای

. عرفان و خود شناسی و نھایتا حق امامت و رھبری روحانی

164

انھ ب�ھ د ول�ی متاس�فیشھ او کم و بیش تا بھ امروز بھ بار نشس�تھ و خی�ر و ش�رش ب�ارز گردی�ده باش�شاید اکثر این عناصر و اندر س�ت و آن عنص�انظر ما کلیدی ترین این عناصر کھ ھمان عنصری بود کھ شریعتی را پرورد تا کنون مسکوت و منفعل مانده

ھ ع�ھ م�ا موف�ق ب�ز ک�ھ لا اق�ل دو نس�ل م�ی گ�ذرد جامدرست ب�ھ ھم�ین دلی�ل از دوران او ت�ا ب�ھ ام�رو . خود شناسی عرفانی استود ی�ک نس�ل پرورش حتی یک شریعتی دیگر ھم نشده است حال آنک�ھ م�ی بایس�تی دھھ�ا ش�ریعتی داش�تھ باش�یم . ف�ی المث�ل ح�د

ارکس در ط�ی م�ویا در عص�ر جدی�د پ�س از ظھ�ور پس از پیامبر اسلام شاھد ظھور دھھا علی وار در مکتب ((صفھ)) ھستیم .یس��ت و س��ل چن��دین ای��دئولوگ سوسیالیس��ت رخ نم��ود . وی��ا ازپ��س فردری��ک نیچ��ھ چن��دین فیلس��وف ب��زرگ اگزیستانسیالی��ک ن

. نھیلیست پدید آمدھر چند ک�ھ در س�الھای پ�س از انق�لاب بس�یاری ب�ھ تقلی�د از ش�ریعتی پرداختن�د ول�ی ھ�یچ ی�ک آن گ�وھره یعن�ی معرف�ت نف�س را

با این تقلید جوانان را بر باد دادند جز فتنھ نیافریدند و شخصیت شریعتی شدند و یشھ ولذا نھایتا باعث تحریف اند نداشتند و.

موخ�ت س�ی از وی نیاھویت او بود . و متأسفانھ این ام�ر را نی�ز ک از جملھ ویژگیھای شریعتی غیر سیاسی بودن ذات اندیشھ وا ی اندیش�ھ اش رھ نق�ص اندیش�ھ او تلق�ی نمودن�د و حت�ای�ن ام�ر را نش�ان این باب�ت وی را س�رزنش نم�وده و بلکھ بسیاری از و

. استعماری خواندند و نھایتا خود بھ مزدوری استعمار درآمدند ن ن�وع ب�ود ک�ھش�ریعتی ازای� اھ�الی معرف�ت نف�س ھس�تند و بی�داری خلای�ق ب�وده ان�د از ھمھ انسانھای خلاق کھ ب�انی فرھن�گ و

حیات شریعتی است کھ نادی�ده گرفت�ھ ش�ده ھویت و و اندیشھ ھمان جنبھ ازاوست . واین نبوغ حیرت آور آموختگی و-رازخود . گمراھیھا پدید آورده است گردیده و اندیشھ او موجب سوء تفاھم ھای عظیمی از خود و

بط�ی ر ا م�ی باش�د وذات خودشناسی اوست . ھمھ بدعتھای او ازھمین منش مثل ھمھ عارفان از بلاغت خارق العاده کلام او نیزض ب�ھ تن�اق اس�ت و افک�ارش رانیزنش�ناختھ درنیافتھ است ش�ریعتی و تحقیقات آکادمیک ندارد . آنکھ این حق را ھ تحصیلات وب . گمراھی افتاده است و

روانکاوي ابن ملجم علی(ع)». از من تقلید نکنید کھ کافر می شوید«

ھ ی اس��ت ب��قلم��رو تقلی��د نس��بت ب��ھ ی��ک مرج��ع دین��روانک��اوی اب��ن ملج��م در حقیق��ت روانک��اوی ن��وع کثی��ری از ھوی��ت بش��ر در ھ محب�ت را در. علی (ع) در حقیقت بھ مثابۀ پ�در خوان�دۀ اب�ن ملج�م ب�ود ک� خصوص کھ این مرجع اسوۀ محبت و شفاعت باشد

ب�ھ نون آسا نس�بتج. بخل و احساس حقارت این فرزند ناخلف در قبال مھر علی (ع) وی را بھ تقلیدی حق او بھ کمال رسانیدسلطھ و بخ�ل بش�ر اس�ت بر خاستھ از کفر و ھ اراده بھ برابری ذاتا. ھمانطور ک آن حضرت کشانید تا بتواند با وی برابری کند

مش م�راد و ام�ا وکھ مولد تقلیدی کور کورانھ می شود و موجب تناسخ شخص�یت مقل�د م�ی گ�ردد ت�ا آنج�ا ک�ھ خ�ود را ب�ا مرج�ع د ود م�ی پن�دارخ�نفس خود را در او می بیند و محبت و کرام�ت و ح�ق او را ھ�م از عوضی می گیرد و ھمھ کفر و جھل و فساد

.این عاقبت تقلید است کھ اساس نفاق در مذاھب تاریخ بوده استمردان حق نظر بر قلوب و ذات مردم می کنند و الوھیت وجودشان را مخاطب می سازند و این ھمان قلمرو کرامت و ش�فاعت

. و اینھمھ در یک کلام بر خاستھ از ق�درت عش�ق ب�ی قی�د و ش�رط ین مردان خدا در وجود دیگران می باشدو معجزه روحانی اواس�طھ عل�ی (ع) ب�ھ ھ بی خانمان بود کھ ب . و ابن ملجم یک یتیم این انسانھا نسبت بھ خلایق و خاصھ مستضعفترین آنھاست

بی قی�د و ش�رط ب�ھ تقلی�د بخیلان�ھ پرداخ�ت ت�ا ب�ھ مق�ام عل�ی (ع) جای اطاعت و ارادتھ بی نیازی و قدرت و ھویت رسید ولی ب

165

. زیرا عشق بھ معنویت موجب بخل و عداوت و تقلی�د نم�ی ش�ود بلک�ھ برسد البتھ نھ مقام معنوی کھ مقام اجتماعی آن حضرتبلک�ھ از طری�ق عشق بھ قدرت اس�ت ک�ھ چن�ین جن�ونی را پدی�د م�ی آورد . آدم�ی ھرگ�ز از تقلی�د ب�ھ مق�ام مرج�ع خ�ود نم�ی رس�د

. از ھمان آغاز جوانی چنین بخل و تقلیدی در ابن ملجم بارز شد و مورد اخطار و تنذیر پیامبر ارادت و اطاعت چنین می شود. حتی بھ روایتی رسول اکرم (ص) ب�ھ او گف�ت ک�ھ اگ�ر دس�ت از ای�ن راه و روش ب�ر ن�دارد قات�ل اسلام و علی (ع) قرار گرفت

ابن ملجم توبھ نکرد و فقط پیچیده تر شد تا اینکھ کارش در این مالیخولیا بھ آنجا رسید کھ امامش را . ولی امامش خواھد شد. ک�ار قت�ل عل�ی (ع) ش�د آنگون�ھ ک�ھ م�ی دان�یمھ کافر و ملحد و خارجی نامید و خود را امام و ناجی مسلمین پنداشت و دس�ت ب�

.ندھمھ اھل تقلید دیوانھ اند و اگر بتوانند امام کش ھستدر . م�ی پندارن�د . بس�یاری اطاع�ت را تقلی�د نکتھ بسیار دقیق و سرنوشت ساز در امر دین ھمان�ا تف�اوت اطاع�ت و تقلی�د اس�ت

مان زن�ده رسول و اما حالیکھ خداوند در قرآن کریم مؤمنان را حتی دعوت بھ تقلید از قرآن نکرده است بلکھ امر بھ اطاعت ازا . ول�ی ھم�ھ العھ و تفکر است و نھ برداش�ت نس�خھ ھ�ای خوش�بختی ب�رای س�عادت دی�ن و دنی�. قرآن فقط برای مط نموده است

ص�مانھ لک�ھ واکنش�ی خ. و تقلی�د ن�ھ تنھ�ا عمل�ی میم�ون وار اس�ت ب رون�د منافقان (کافران پنھان ) بھ راه تقلی�د خ�ود س�رانھ م�ی .است کھ در لباس دوستی پنھان گشتھ است

اس�ت یعن�ی ی�ن ، راه تقو. زی�را راه د یا آداب امام نیست بلکھ اطاعت از امر مرجع دین�ی اس�ت تشیع راه تقلید از سنت رسول واز قرآن ی�ا رس�ول و خود سرانھ راه فائق آمدن بر منیت و ارادۀ شخصی است کھ ھمان ابلیس نفس می باشد . بنابر این تقلید

ن�را پس�ت ت�رینآو ای�ن ھم�ان راه نف�اق اس�ت ک�ھ خداون�د امامی ھمان خود پرستی و کفر است کھ لباس دینی بر تن ک�رده اس�ت ی باش�د مین دشمن دین . نفاق کھ بزرگتر راھھا نامیده و پیروان این راه و روش را از اھالی درک اسفل السافلین خوانده است

ان . یادم� ه ان�ددش�دست این افراد ش�ھید ھ روش است و ابن ملجم اسوۀ تاریخی آن می باشد . ھمھ امامان ب محصول این راه وب�ی ب�ت ریاس�ت طلباشد کھ یھودا یکی از حواریون مسیح یک ابن ملجم دیگر بود کھ مسیح را ب�ھ چن�د س�کھ فروخ�ت . ای�ن عاق

. دینی و اراده بھ قدرت تحت عنوان دین و معرفت می باشد

باز آفرینی »دادگاه سقراط«

لتی قائل ھستید ؟قاضی :جناب سوفیست ، مذھب شما چیست ؟و آیا برای خود رسا

. شناسی است و لذا رسالت من ھم اینست کھ بھ مردم یاری دھم تا خودشان را بشناسند –سقراط :مذھب ما خود

آنھ�ا را بای�ددیگ�ری ا خودش�ان را نم�ی شناس�ند وقاضی:این مذھب من درآوردی را از کجا آورده اید ؟ علاوه بر این آیا آدمھ�

ن�و اس�ی دموکری�د ک�ھ قص�د ندار یوان�ھ ک�ردن م�ردم را نداری�د ؟ آی�ااین یک جنون نیست ؟ آیا قصد د خودشان بشناساند ؟ آیاھ ب و چ�ھ .ازھ�ایی دارد کیستند ، اھل کجاست، چھ نیاند کھ نامش چیست ، پدرو مادر ش پای یونان را نابود کنید؟ ھر کسی می د

ی��زی را م��ی چچ��ھ . پ��س ش��ما دان��د را نی��ز بھت��ر از ش��مامییھ��ا و ض��عفھای خ��ود توانای وچیزھ��ایی م��ی خواھ��د ی��ا نم��ی خواھ��د بیاموزید ؟خواھید بھ آنان

166

تی�د م کھ شما گفھسقراط :این مذھب را من خودم در آورده ام زیرا کشف کرده ام کھ ھیچکس خودش را نمی شناسد و اینھایی ن��ام بلک��ھ ش��رایط اوس��ت او حت��ی خودشناس��ی نیس��ت بلک��ھ جھ��ان شناس��ی ف��ردی ھ��ر کس��ی اس��ت ک��ھ مرب��وط ب��ھ خ��ود او نیس��ت

. او را خودش را ھم برنگزیده و لذا مال او نیست . من می خواھم ھرکسی را بھ او نشان دھم و بشناسانم ، روح

ا ھ�م م� کم�ی ب�رای قاضی:عجب ! آیا خودتان توانستھ اید کھ روح خود را دس�تگیر کنی�د و بشناس�ید ؟ اگ�ر موف�ق ش�ده ای�د لطف�ا .شویم اید ما ھم علاقھ مندگو کنید تا شباز

. شما اینک شاھد روح من ھستید . من توانستھ ام کھ روح خود را از تنم استخراج و عیان سازم : سقراط

زنن�ده ت�ر از واین علمی بسیار وحشتناک است زیرا گمان نمی کنم در شھر آت�ن م�ردی زش�ت روی ت�ر اگر چنین باشد قاضی : ید؟ان را شبیھ خودتان ھمچون دیو نمایا می خواھید ھمھ مردم یونشما وجود داشتھ باشد . آی

آری. دقیقا ھمینطور است ؟ : سقراط

ا تب�دیل ب�ھ ری ترین مردم جھان یعنی یونانی�ان ما ھم درست بھ ھمین دلیل شما را زندانی و محاکمھ می کنیم تا زیبارو : قاضی

ام��ا س��وال م��ن اینس��ت ک��ھ راز ج��ذابیت و . ی��درا س��یاه ننمای رن��گ طلای��ی م��اخودت��ان نس��ازید و زش��ت ت��رین اق��وام بش��ری چ��ون و مرید خود ساختھ ای�د؟مردمان را از ھر طبقھ جلب کرده جادوی سیمای زشتی چون تو چیست کھ ھمھ

دن خودت�ان ب�ش�ما روح نداری�د م�را از چش�م ن اس�ت ک�ھ در م�ن آش�کار ش�ده و چ�ونسقراط:این ھمان جذابیت و افسون روح مد و ھم�ھ یبا خواھید شزو خودتان ھم اینطور زشت می بینید . شما ھم اگر خودتان را بشناسید مرا زیباترین انسان خواھید دید

.شما را دوست خواھند داشت

ه م�ی دمھ�ای بیچ�اربینن�د؟ آی�ا فق�ط آقاضی : چرا فقط آدمھ�ای ب�دبخت و حقی�ر و ب�ی س�روپا و طفیل�ی جامع�ھ ش�ما را زیب�ا م�ی توانند خود را بشناسند؟

شناس�ی خ�ود تند ول�ی ب�دبختھا بیش�تر می�لسقراط: اینط�ور نیس�ت . در می�ان ش�اگردان م�ن آدمھ�ای خوش�بخت و پول�دار ھ�م ھس�

. نددشان پیدا کنخو. پس مجبورند خودشان را در توانند خودشان را در پول تما شا کنند چون پول ندارند دارند زیرا نمی

ش�ان و ی�ا از پولآکنی�د؟ گی و ب�ی تجربگ�ی آن�ان س�وء اس�تفاده نم�یر اطراف شما ھستند . آیا از سادقاضی :چرا فقط جوانان دس�الت خ�ود ز ای�ن راه ری جما لشان سوءاستفاده نمی کنید ؟ ما شواھدی در ای�ن ب�اره پی�دا ک�رده ای�م . آی�ا ش�ما حاض�رید ازیبای

رف�اه ود و رون�ق ومثل سابق بھ شورای شھر ملحق شوید و بھ مردم یونان خدمت کنید تا دموکراسی پای�دارتر ش� توبھ کنید و توسعھ یابد ؟

167

. سقراط:ابدا

. قاضی : پس باید بین تبعید از یونان و مرگ ، یکی را برگزینید

.سقراط: مرگ را انتخاب می کنم

نی ادا ردم غیر یون�امخودشان بشناسانید پس چرا نمی خواھید این رسالت را برای ھ را بقاضی: آیا مگر رسالت ندارید تا ھمھ کنید ؟ آیا رسالت شما فقط برای یونانیان است ؟

ی�را برس�انم زم ت�ا م�ردم را از ای�ن راه ب�ھ خ�دا ناس�ی ھس�تش–سقراط : رسالت من برای جھانیان است و من اول�ین پی�امبر خ�ود

ه ی�ر و خس�تھ ش�دپ. من بشریت ھنوز آماده نیست و دو ھزار سال دیگر طول می کشد تاآماده گردد . ولی سریعترین راھھاستی دیگ�ر ھ�م ب�را . درغیر این صورت بشریت ت�ا ده ھ�زار س�ال ام اگر کشتھ شوم ھم برای من بھتر است و ھم برای رسالت من

وردار خ�این خ�ون ب�ر غشتھ شود و خاک نسل ھای آینده از. خون ما باید ریختھ شود تا زمین بدان آ این امر آماده نخواھد شد .خودشان معرفی خواھم کردھ . بدینگونھ من در خون آینده بشریت، آنان را ب شود

دد ش�ود و ھ�در گ�رگونھ ای می کشیم ک�ھ خون�ت ریخت�ھ نھ ھرحال ما تو را بھ قاضی : این ھذیانھا ھم از خودشناسی توست ؟ ب

آنج�ا ی از. ول� بود کن�د. ما بھ تو زھری خواھیم خوران�د ت�ا خون�ت را تجزی�ھ و ن�ا جنون نجات داده باشیم تا بشریت را از اینی�اموز ردم فلس�فھ بکھ دوست قدیمی من ھستی . باز ھم بھ تو نصیحت می کنم کھ یا توبھ کن و بھ حکومت آتن باز گرد و ب�ھ م�

مث�ل خ�ود تل تو برای منقزیرا شاگرد تو بوده ام و برای من ناگوار است زیرا قتل تو . تا ھوشمند شوند و یا تبعید را برگزین. آی�ا عاقب�ت خودشناس�ی ، خ�ود کش�ی ش�ی ب�ردارک-خودت ظلم نکن و دست از این خودھ کنم ب . از تو خواھش می کشی است

ا از ا ت�و رارم تدن رسالت اگر تو از طرف خدایان رسالت داری من ھم از طرف مردم آت. است ؟ مرا وادار بھ قتل خودت مکنمور ان ھس�تم و م�أماین�ده پارلم�. م�ن ن یم�ر م�ن ک�ھ حک�م م�ردم اس�ت اطاع�ت نم�ایاز ا روی بھ مردم کنی واین راه برگردانم تا

م .مرد

ای�ن ردمأمورم تا . تو مأموری کھ مرا اعدام کنی ومن ھم : تو مأموریت خودت را انجام بده و من ھم مأموریت خودم سقراط در ای�ن ب�اره رس�د . پ�س م�ن و ت�و ب�ا یک�دیگر رسالت کشتھ شوم . پس مأموریت ھر دوی ما در این ب�اره ب�ھ ام�ر واح�دی م�ی

.ھیدرسالتم یاری می ی خودم ممنونم کھ مرا در انجام عنوان شاگرد قدیمھ دوست و ھمکار یم . من از تو ب تش�تی مغ�ان زردزش ی . ما میدانیم کھ تو تح�ت آم�وینقدر لجاجت نمی نمودقاضی : تو اگر بھ وطن و مردم خودت وفا داشتی ا

.. تو خائن بھ وطن و مردم خودت و خدایان یونانی ھستی ایرانیان ھستی کھ دشمنان دیرین ما ھستند

ھ�م تمام�ا از نیرا از او دارم . و فلسفھ یون�ا سقراط : تو درست می گویی. من فرستاده خدای یگانھ زردتشت ھستم و این علمآن دی�ار و ک�املترین ص�وفیان ازک�رد . و رسالت مرا نیز حدود ھزار سال دیگر ھمان مردمان تصدیق خواھن�د ھمان اقلیم است

را بزرگت�رین گن�اه و ج�رم م�ی دانی�د و ول�ذا م�را . ش�ما ام�روزه ص�وفی ب�ودن ظھور خواھند کرد و بشریت را نجات خواھند داد

168

عن��وان را برت��ر از مق��ام خ��دایان ق��رار خواھ��د داد . و م��ن . ول��ی ب��ھ زودی بش��ریت ای��ن حت��ر بکش��یدصوفیس��ت م��ی نامی��د ت��ا رازودی نام مرا ھمھ خردمندان جھان برتر از نام زئ�وس ھ کشتھ می شوم . ببھ جرم خودشناسی نخستین صوفی شھید ھستم کھ

ش�د و فلس�فھ مکت�ب م�ن سواس�تفاده ھ�ا خواھ�د ن�ام ودر یونان ت�ا قرنھ�ا تح�ت عن�وان . ھر چند کھ خواھند دادآپولون قرار و ب�زرگ ت�اریخ ظھ�ور خواھ�د نم�ود ودر پایان این فتن�ھ ب�زرگ، ص�وفی خواھد گشت و فتنھ ھا خواھد آفرید .ھای دروغین بر پا

.خدای یگانھ را از وجود خود معرفی خواھد کرد

ھ ن�زد ب�کش�تھ ش�ود ھ ھمراه ویدش زندانی بود و قرار بود بفردای آن روز نزدیکترین شاگرد سقراط یعنی افلاطون کھ با استاکش�ید و رام زھ�ر را س�استاد آمد و بسیار عجز و لابھ کرد تا استاد را از انتخاب مرگ خود باز دارد ولی نتوانست . س�قراط ج�

ون ش�اگردانی چ� وم�ود شد و اندکی بعد بھ دستور پارلمان آتن نخستین دانشگاه فلس�فھ را تاس�یس نافلاطون رفت و سپس آزاد ریت وکراس�ی ، بش�ارسطو را تربیت کرد کھ بھ دربار مقدونی رفت و اسکندر را پرورش داد ت�ا ب�رای ف�تح جھ�ان و اس�تقرار دم

م�دن تس�ت ک�ھ مول�د . جریانی کھ حاصل تبدیل خودشناسی بھ فلس�فھ ا را بھ خاک و خون بکشد . و این جریان ھنوز ادامھ دارد .باشد کراسی و جھانخواری میغرب است کھ حامی دمو

درسی از زندگی و هویت فروغ فرخزاد

عدوی�ھ ود تا رابع�ۀفروغ فرخزاد در ادامۀ نھضت آزادی زنان ایران رخ نمود . از خرمھ کھ یک قدیس جنگجو مثل ژاندارک برادر غی�ورش دس�ت ب�ھ ایت�ا ب�کھ تحت الشعاع عرفان اسلامی از یک کنی�زک مط�رود تب�دیل ب�ھ ع�ارفی زاھ�د و ش�اعر ش�د ک�ھ نھ

ت��ا ب��ھ ام��ر (؟)ب��ھ قت��ل رس��ید ت��ا ط��اھره ق��رةالعین ک��ھ در آغ��از ج��وانی مب��دل ب��ھ مجتھ��دی ع��ارف و ش��اعر و چری��ک ش��د و نھای ارف مش�رب وع�کھ او نیز ش�اعری ده بگور شد و تا پروین اعتصامی واسطۀ نفی خواستگاریش در چاه زنھ ناصرالدین شاه ب

ھمچ��ون ھم��ۀ نی دق م��رگ گردی��د ب��ھ ف��روغ م��ی رس��یم ک ھم��ۀ اینھ��ا را توام��ا ب��ھ ھم��راه داش��ت ول��یآزادیخ��واه ب��ود و در ج��وا . انسانھای مدرن عمقی چندان نداشت

عم�ده ای�ی از لکان ھویت زنانھ اس�ت . ام�روزه ف�روغ ام�ام بخ�شجوانمرگی ویژگی مشترک ھمۀ این ساآزادیخواھی و نبوغ و س�تند . ف�روغکھ خودش ھم بھ غایتی نرس�ید ل�ذا پی�روانش جملگ�ی دچ�ار سرگش�تگی ھ زنان جوان ماست ولی امامی نیمھ کاره

ح�ت ت�أثیر تواسطھ فقدان مربی کاملی بھ سرعت از عرصۀ کمال خ�ارج ش�د و زن�انگی غری�زی و ک�ورش یک آغاز بود ولی بھ . رود ی میسوی پورنوگرافھ مربی غربزده اش وی را دامن گیر نمود کھ در اشعارش نیز شاھدیم کھ گاه ب

ھ ب�لح�اظ فک�ری استاد او ابراھیم گلستان بود کھ ی�ک ھنرمن�د فک�ور و نابغ�ھ ول�ی ب�ی ریش�ھ و غرب�زده ب�ود ک�ھ خ�ودش نی�ز ب�ھری�دان ما ب�ھ مثاب�ۀ م�عاقبت روشنی نرسید و در نیھیلیزم ادبی خاموش شد . او نابغھ ایی بود کھ ده ھا ھنرمند مشھور معاصر

یی و س�ر ر قلۀ شکوفادأثیر او نمی توانست بیش از این ره بھ حقیقتی ببرد و لذا بھ ھنگام مرگش او ھستند . فروغ نیز تحت تیش داش�ت پ�خصوص کھ ب�ھ ت�ازگی ره فرن�گ را در ھ آغاز افول قرار داشت . بھ لحاظی شھادت وی موجب رستگاری او شد ب

. و زنی جوان و مشھور بودر پر شکوه ولی تراژیک بود تراژیک نھ ب�ھ لح�اظ ج�وانمرگی ک�ھ ب�ھ لح�اظ زود زندگی فروغ مثل سایر اخلاف تاریخی اش بسیا

ی بیش نب�ود ھ�ر چن�د ک�ھ یک�ی گلستان بود کھ خود نیز سر گشتھ امرگی معنوی . بھ نظر ما این امر از نقص مراد معنوی اش

169

ج�وان ی�اغی و مطلق�ھ و مط�رود از شریفترین ھنرمندان مدرن ماست کھ این شرافت را نیز ب�ھ ف�روغ منتق�ل ک�رد و از ی�ک زن خاندان ، متفکر و ھنرمندی خلاق آفرید و بھ این لحاظ بدعتی نھاد ھر چند خام و بری از ارزش�ی ک�ھ بت�وان آن�را الگ�وی زن�ان نمود . با این حال بھترین زنان تاریخ معاص�ر م�ا کم�ابیش تح�ت ت�أثیر ف�روغ ق�رار داش�تند . ف�روغ ی�ک پی�امبر نیم�ھ تم�ام ب�رای

س�وی پس�امدرنیزم انس�انی نیاف�ت . ب�دون تردی�د او از مظ�اھر ھ ست پیامبری فراسوی سنت و مدرنیزم مبتذل کھ رھی ب�زنان ماصدق زنانھ در زمانھ خود بود و علت نفوذ و بقایش جز این نیست . بھ نظ�ر م�ا ب�ھ لح�اظ ی�ک ش�اعر ھ�م بھت�رین ش�اعر م�درن

. ماست و حتی از سپھری ھم سالمتر و صادق تر استاو بای�د او ۀو ب�رای ادام� .ان جوان ما بایستی فروغ را ادامھ دھند نھ اینکھ تکرارش کنند کھ : خلق را تقلیدیشان بر باد داد زن

ر امعھ خود را دجو ھمۀ ارزشھای کاذب سنتی و مدرن حاکم بر بود راستی قھرمانی یکھ تاز در عصر خودھ را شناخت . او بر مرتب�ھ ای�ی و حمای�ت گلس�تان ممک�ن نب�ود . در اینج�ا نی�ز درس دیگ�ری از ح�ق امام�ت دھم شکس�ت ک�ھ البت�ھ ب�دون رھنم�ایی

. ھرچند ابتدایی قابل حصول استن ش افت�اده و آان ام�ام و ن�اجی ب�ھ عط�در آخرین اشعار فروغ خودآگاھی دینی اش اعتراف می شود و حتی علنا در جس�تجوی

وانست ت داد ولی نتگلستان ، فروغ را از اسارت سنت و مدرنیزم قاجاری نجاداند . گمشدۀ عرصۀ مدرنیزم را ھمان ایمان می لاب�ی ب�ود ک�ھاو را بھ مرحلۀ ایمان و خ�رد پس�ت م�درن رھنم�ون ش�ود و ح�داکثر چی�زی ک�ھ ب�ھ او عرض�ھ ک�رد ھن�ر م�درن و انق

. ایمان بودن را بھ عرصۀ ظھور رسانید و دوباره بھ عطشی برتر مبتلا شد کھ عطش فروغ با تمام وجودش آی�ن ادس�ت م�ی آی�د بنابراین زنان جوان ما بایستی از جایی شروع کنن�د ک�ھ ف�روغ تم�ام ک�رد . درس دگ�ری ک�ھ از زن�دگی ف�روغ ب . است کھ نبوغش از خود شناسی بود و درست بھ ھمین دلیل بھ سرعت بر آستانۀ ایمان و نیاز بھ امام رسید

. ازیم تا مجرای عاطفی رشد فروغ بھتر درک شودو اما نظری ھم بھ زندگی زناشویی او بیندم�ا محس�وب وی در پانزده سالگی بھ خواستھ خودش با شاپور قریب کھ وی را دوس�ت میداش�ت و از ھنرمن�دان فک�ور کش�ور

ی قط در جس�تجوفمی شود ازدواج کرد ولی این ازدواج بھ محض تولد پسرشان بھ بن بست رسید . گویی فروغ با این ازدواج ب�ق طدس�ت یاف�ت و آزادیخواه ب�ھ ی�ک رھ�ایی عظ�یم زادی از اسارت خانواده بود کھ با ازدواج با یک ھنرمند فکور و اصیل وآ

م می�ل ش�وھرشمعمول عامۀ زنان از این آزادی قصد ایجاد استقلال شخصی بدون شوھر برای خ�ودش پی�دا نم�ود و ل�ذا علی�رغ وادام�ھ داد رد ت�ا ب�از گ�ردد ول�ی ف�روغ در رابط�ھ ب�ا گلس�تان ب�ھ راھ�شطلاق گرفت ولی شوھرش او را از فرزن�دش مح�روم ک�

ھ ھ�ر ک�افت گلس�تان ثابت کرد کھ علیرغم باورش برای ادامۀ این راه نیز نیازمند یک م�رد اس�ت . ول�ی داغ ف�راق فرزن�د و ش�ر . راه تعالی کشانیدھ دو یک نعمت الھی بود فروغ را از تباھی حتمی نجات داد و بلکھ ب

حب�وبش را مپور قریب ی�ک ھنرمن�د پس�ت م�درن ول�ی اص�یل و مت�دین ب�ود و ل�ذا بس�یار بھت�ر از گلس�تان م�ی توانس�ت ھمس�ر شاروغ پ�س از ھدایت کند ولی این از کبر و کفر غری�زی زن اس�ت ک�ھ ھ�ر م�ردی را ب�ر ش�وھرش ت�رجیح م�ی دھ�د . ب�ھ نظ�ر م�ا ف�

. ن بس�ت معن�ویمی گشت تا ھم از حزن نجات یابد و ھم از ب� بیداری وجدان دینی می بایستی بھ سوی شوھر و فرزندش بازت . زن�دگی ولی غرور حاصل از شھرت بھ او امک�ان ای�ن رجع�ت را ن�داد . ای�ن نی�ز درس عب�رت دیگ�ری ب�رای زن�ان ج�وان اس�

ش�د ری ب�رای اریخت�فروغ شباھت زیادی بھ لو سالومھ نامزد نیچھ و دوست ریلکھ دو نابغھ آلمانی دارد و گویی این یک س�نت . زنان است

یرد و م�ام خ�ود بپ�ذگویی کھ زن نمی تواند شوھرش را ھر چند انسانی مھربان و خردمند و آزادیبخش باشد بھ عنوان مربی و ا . این ھمان ذات کفر زنانھ و بزرگترین خطر برای اوست

170

ین ت . و بزرگت�رت�رین س�و اس�تفاد ه ھاس� عنوان ی�ک آزادی�بخش ، ابلھان�ھ ت�رین و غی�ر منص�فانھھ استفادۀ زن از شوھر فقط بھ ع�دم رجع�ت ب� اشتباه فروغ ھمین امر بود کھ بھ لط�ف الھ�ی ب�رای او مب�دل ب�ھ ی�ک توفی�ق اجب�اری ش�د ول�ی اش�تباھی بزرگت�ر

. شوھر و فرزندش پس از رسیدن بھ آزادی فکری و اجتماعی بودی�ک تردی�د ب�رای کتھای معنوی بشر در طول تاریخ ک�ھ ب�دونکندن از نژاد و رویکرد بھ یک امام : این است اصل اول ھمۀ حر

. زن سنتی کاری بسیار پر مخاطره و بزرگ است

علی (ع)که بود؟

کسی کھ حتی حاصل دسترنج خود را از آن خود نمی دانست .

کسی کھ جان دوستش را بر جان خود ترجیح می داد .

ر از دوستانش ، دوست می داشتکسی کھ دشمنانش را بیشت .

سال شبانھ روز کار کرد تا قرض دوستش را بپردازد ٢٥کسی کھ .

بیماری نشد نمک ھرگز دچار سوء تغذیھ و کسی کھ با نان جو و .

کسی کھ حتی دشمنانش ھم او را دوست می داشتند .

کسی کھ ھرگز نان بھ خانھ نبرد .

کسی کھ ھرگز از حکومت حقوق نگرفت .

کسی کھ از ریاست کردن نفرت داشت .

171

کسی کھ خدا از زبانش سخن می گفت .

برکافران مھربان بود کسی کھ بر مؤمنان سخت گیر و .

روزه بود کسی کھ تمام عمرش بلاوقفھ در نماز و .

کھ تا قاتلش را شفاعت نکرد از دنیا نرفتکسی .

کسی کھ خداوند بر او نماز می خواند .

کسی کھ خدا مریدش بود .

خدا را عیان نمود را نابود کرد و» خود«کسی کھ .

واسطھ انتخاب فقر مطلق ، بھ اسرار وجود آگاه شدھ کسی کھ ب .

پیرترین انقلابی جهان سوسیالیزم وآخرین یادگار فیدل کاسترو یکی از این اس�تثنائات اس�ت . فی�دل کاس�ترو ندرت اتفاق می افتد کھ مریدی مؤمن تر از مرادش باشد وھ بسیار ب

ش�ھید ش�د نخس�تین مش�عل انق�لاب در ط�رز ناجوانمردان�ھ ای ش�کنجھ وھ یھ�ا ب�ھ دست آمریکایھمراه دوستش چھ گوارا کھ بھ بانھ�دام اروپ�ای س�ازش چ�ین ب�ا امپری�الیزم و یکای لاتین را برافروختند . ھمھ می پنداشتند کھ پ�س از فروپاش�ی ش�وروی وآمر

نی�ز مخصوصا کھ کل اقتصاد کوب�ا در گ�رو ش�وروی ب�ود و ی می شود .ھ سرعت مبدل بھ یک مستعمره آمریکایشرقی ، کوبا بدرست زیر پاشنھ آمریکا قرار دارد . ولی با کمال حیرت دیدیم کھ نھ تنھا امنیتی این کشور بسیار کوچک کھ حراست نظامی و

نھ تنھ�ا ف�رو نپاش�ید ک�ھ دچ�ار رش�د ھم�ھ جانب�ھ ھمراه رھبرش کاسترو در نبرد با آمریکا قھارتر شد وھ چنین نشد بلکھ کوبا ب

172

ب�ھ نس�بت فق�رش دارای ع�الیترین راس�تی مس�تقل در جھ�ان اس�ت ک�ھ ھ ام�روزه فقیرت�رین کش�ور ب� سیاس�ی گردی�د و اقتصادی و س��لامتی ھ��ای اجتم��اعی و رک��ورد دار بس��یاری از پیش��رفتھا و ع��دالت اجتم��اعی ب��رای م��ردم خ��ویش اس��ت و امکان��ات رف��اھی و

مستش�ار نظ�امی اع�زام م�ی کن�د و پزشک و بھ قاره غول پیکر آمریکای جنوبی استاد و فرھنگی است و سیاسی و اقتصادی و . دالت دعوت می کندسوی عھ این قاره را ب

د . خنرانی م�ی کن�گاه سھ ساعت بلاوقف�ھ س� فیدل کاسترو کھ حدود نود سال دارد از سلامتی حیرت آوری نیز برخوردار است وی�ن وس�یالیزم ، اسن�ابودی ای�دئولوژیھا و عجیب ترین واقعھ این سالھای اخیر اینس�ت ک�ھ درس�ت در اوج انحط�اط انقلاب�ات و و

ب�الاخره ن�د وکرھب�ری س�وی سوس�یالیزم ھ�دایت وھ ا کنون سھ تا از کشورھای بزرگ آمریکای لاتین را ب�مرد توانستھ است تمی�د ام بخ�ش ی�ک اآرمان دوستش چھ گوارا را محقق سازد . در حالیکھ نور انقلاب در جھان در ح�ال اف�ول اس�ت ای�ن واقع�ھ پی�

ا اینک�ھ ب�ھ یدل کاسترو ببر گونھ اش کاخ سفید را می لرزاند . فاین پیر مرد رشید با سیمای پیام تازه در قلب تاریکی است . وجود لید نیست . وابزار تو استقلال یک ملت اقتصاد و لحاظ سنتی یک کمونیست است ولی ثابت کرد کھ زیر بنای سوسیالیزم و

ی راس�تی اس�لام ھب� ب�ا واصلاحی در ایدئولوژی مارکسیزم است . گرایش اخیر کشورما بھ کوبا نش�انھ ای بس�یار زی او جھش وب�ودن نم�یودن ی�ا جھب�امیدواریم موقتی نباشد . در اینجا بھ یاد سخنی از مرحوم طالق�انی م�ی افت�یم ک�ھ درب�اره بھش�تی است و

ی�ن انی�ز ف�ت . وروالی شد کھ فرمودند : اگر کاسترو بھ بھشت نرود پس من مفنگی بھ بھشت خواھم فیدل کاسترو از ایشان س یم�ھ دوم ق�رننصداق انسان کامل در عرصھ جھان مدرن را کسی چون چ�ھ گ�وارا دانس�تھ ب�ود . ک�ل انقلاب�ات سخن سارتر کھ م

. بیستم جھان مدیون چھ گوارا می باشد از جملھ انقلاب اسلامی ما

و...چه کرده اند؟4و3و2شریعتی هاي

ده ھ ب�ھ زب�ان س�اک�روشنفکران دینی م�ا آغ�از ش�د ھنوز باور نکردنی دکترشریعتی جریان تازه ای در میان با رحلت جانسوز وت�وان از ط�ور نمون�ھ م�یھ پر کردن خلاء وج�ود ای�ن ھوی�ت مل�ی م�ا در عرص�ھ نس�ل ج�وان ب�ود ب� تلاشی برای شریعتی شدن و

ی وش�نفکری دین�کسانی چون عبدالکریم سروش ، الھی قمشھ ای ، رحیم پور نام برد این سخنگویان نسل جوان م�ادر قلم�رو رکنن�د وی�ت را جب�رانھل�ذا ھرگ�ز نتوانس�تند ان�دکی ھ�م آن خ�لاء انقلاب دارای چند تفاوت ذاتی نسبت بھ شریعتی بودند و پس از

ه ی�ت را ب�ھ خ�اطرب�از ای�ن تش�نگان ھو خم�ار س�اختند و پس از اندک م�دتی ھ�م ھم�ھ را م�أیوس و بلکھ فقط امیدی نو آفریدند ووان عن�ھ اینترن�ت ب� م�اھواره و بھتر از رجع�ت ب�ھ پ�ای منق�ل و مأمن موجود است والبتھ بھترین دکتر شریعتی باز گردانیدند و

. مجاری ھویت است . ھر چند کھ بسیاری ھم از فرط ناامیدی بھ این مجاری افتادندھوی��ت او را ف��رآورده ھ��ای فرھنگ��ی ش��ریعتی را ب��ھ عاری��ت گرفتن��د ول��ی راه و منط��ق و ای��ن ش��ریعتی ھ��ای جدی��د فق��ط زب��ان و

شناس�ی عرف�انی ب�ود . -ھوی�ت او خ�ود حاکمی�ت ب�ود و وض�ع موج�ود جامع�ھ و نی�ز . راه او نقادی بنیادی ب�ر زمان�ھ و تندنگرفط��ور ک��املا حک��ومتی عم��ل نمودن��د . ش��ریعتی از ن��زد ھ ش��ریعتی مس��تقل از حاکمی��ت سیاس��ی عص��ر خ��ود عم��ل ک��رد ول��ی اینھ��ا ب��

اینھ�ا مص�رف کنن�ده ان�د . ش�ریعتی درد جوان�ان ریعتی مولد فکر ب�ود وخودش می گفت ولی اینھا از نزد دیگران می گویند . شدردھای سطحی شکم سیران را مخاط�ب م�ی یا را مخاطب می سازند و بی دردھا و را مخاطب می نمود ولی اینھا بی دردی ھا

ھندس�ھ ھرگ�ز و در قلم�رو حس�اب سازند . شریعتی فوق حساب حرف می زد ولی حرفھای این�ان تمام�ا ح�رف حس�اب اس�ت . ودیپلماتیک)س�خن م�ی گوین�د فلس�فی و ھویتی بر نمی خیزد . شریعتی امی سخن می گفت ولی اینان بسیار اشرافی (شاعرانھ و

را ھم ص�رف ک�ارش م�ی ک�رد ھ�ر چن�د ک�ھ ھم�ھ شریعتی تازه پول جیبی خود نھایتا از ھمھ مھمتر اینان حقوق می گیرند و . و

173

و ھر گ�اه ھ�م ک�ھ خواس�تھ ان�د ی�ادی از وی کنن�د د ولی ھیچکدامشان حقوق این وام را ادا نکرده انداینھا وامدار شریعتی ھستن. اینھا حتی ب�ھ لح�اظ اشکالاتی دارد و... در ضمن خیلی ھم بد نبوده است اول خاطر نشان کردند کھ شریعتی بی عیب نیست و

. خواھدمصلحت ھم نتوانستند خوب حرف بزنند . خوب حرف زدن ھم دل می

هدایت، آل احمد، شریعتی اسلامی –مثلث هویت مدرن ایرانی

ود شاھده نش�ده ب�ممابعدش در وی حیرتی شده بود کھ ھر گز ماقبل و دکتر شریعتی در مرگ نابھنگام جلال دچار چنان حزن و

ھ ادام� ج�لال و ک�ھ مری�د راس�تین معبودھ�ایش ھرگ�ز ن�امی از ج�لال نب�رد در ح�الی . خود او عج�ب اس�ت ک�ھ در می�ان اس�تادان وم نق�ش فانیش بھ اسلادر ایمان عر مرادش اثر گذاشت و بود در عین حال کھ شدیدا بھ لحاظ عاطفھ دینی بر دھنده برحق راه او . تعیین کننده ایفا نمود

دوس��ت و وای��ن دواص��ل ب��ین ش��ریعتی . وحائ��ل و ھمط��راز ھ��دایت و ادب از ص��دیقین اس��ت و ج�لال آل احم��د در قلم��رو س��خن ود اح�دی م�ی باش�نجری�ان و خلاق ایران مدرن ھستند و صمیمی ھر دو . براستی این سھ نفر تشکیل دھنده مثلث فرھنگ نوین و

تن ند بلک�ھ خویش�تنھا بھ فرنگ رفتھ ای کھ غرب زده نش�د این سھ تحصیل کرده غرب ولی بزرگترین نقاد تمدن غرب ھستند و . سلامی ما بھ زبان تحصیل کردگان ھستندا –یرانی اشناسی ھویت -، بانیان خود خویش را یافتند . این سھ تن

مری�د ھ�دایت آل احم�د» ھن�وز خیل�ی زود اس�ت«وال کردند کھ پس از سکوت طولانی گفت : ت از شریعتی سدرباره صادق ھدای لذا ھر سھ ج�وان م�رگ . و می ھستند واسلا –ناسی ایرانی ش -شریعتی ھم مرید آل احمد . واین سھ تنھایان قلمرو خود بود و

ھم ی�ارای را کسی زخم این شھادت بر جگر ایرانیان ھنوز ھم می سوزد و دست خودش شھید شد وھ اولی کھ بدعتگزار بود ب . لعن کند» گناه«دم برآوردن نیست کھ حتی او را بھ جرم این

د تنھ�ا کس�ی ب�و ھدایت رخ می دھد . آل احمد شاید شود و آدمی ھنگامی کھ ھیچ شاھدی نداشتھ باشد خودش شاھد بر خود میکب�ت ما در زن�دگی نش�م�ا رفت�یم «قول ھدایت در آخرین یادداشتش بھ آل احمدھ کھ ب دید کھ با مرگ ھدایت از خواب بیدار شد و

. تساز اینجا بھ بعد است کھ آل احمد ا خود را از نکبت سوسیالیزم روسی نجات داد و و.» بار خود بلولید قع�ھ ای ک�ھ منج�ر راستی پدران فرھن�گ واھ ب قلم ایران نوین ھستند و صدق در عرصھ اندیشھ و صمیمیت و این سھ بنیانگزارق ودش دچ�ار نف�اخ�نس�بت ب�ھ ل�ذا انق�لاب م�ا از حق�ش فاص�لھ گرف�ت و حق این ھرسھ در این انقلاب ادا نش�د و بھ انقلاب شد و

. می کشد ومصیبت کشیده این ھمھ بلا و گردید و

174

»تجسم کلمۀ توحید«آیت االله طالقانی

وط ب�ھ ا گ�ری او مرب�ف�رد اس�ت . ویژگ�ی احی�ھ در میان احیاگران دینی در جھان اسلام در عصر جدید آیت الله طالقانی منحصر ب س ت�ا آی�ت اللهدرقلمرو ایدئولوژی و معرفت قرآن�ی اس�ت . احی�اگران قبل�ی از س�ید جم�ال اس�د آب�ادی و می�رزا کوچ�ک خ�ان و م�

. خمینی جملگی پرچمداران عرصۀ احیای حیثیت اسلامی بودند و جملگی حافظان سنتر دیده ک�ھ س�عی بھ موازات این احیاگری سنتی خط دیگری وجود داشتھ است کھ احیاگران ایدئولوژی را بر عرصۀ ظھور رسان

قاخ�ان آس�تی می�رزا ی�ان بایاز جھ�ل م�ی دانس�تند . از ای�ن م زنده و نوساختن معارف قرآنی داشتھ و ھمۀ بدبختیھای مس�لمین راع�دالت ا در دو عرص�ۀرا از بدعت گزاران این وادی در تاریخ جدید دانست . و اما سید محمود طالقانی این احی�اگری رکرمانی

ی�ر بن�ای عرفت�ی او زمو و معرفت بنیان گزاری نمود و آن احیای حیثیت را بھ علم و معرفت آورد و لذا وجود و آث�ار مب�ارزاتی دو جنبھ را در حوزه و دانشگاه و حتی عام�ھ م�ردم رھب�ری ن کل جریان احیاگری در نسل جدید گردید کھ ھر ھ�یچ م�ود و تقریب�ا

وح�انی روش�نفکرترین حرکت فکری و عدالت جویانھ در دوران ما نبود کھ از ایشان ت�أثیر نپذیرفت�ھ باش�د . ایش�ان را بایس�تی رر ان�ھ ک�ھ در زی�ایران و اسلام دانست ک�ھ تم�ام عم�رش را غ�رق در ق�رآن ب�ود آنھ�م ن�ھ در ک�نج عافی�ت ح�وزه و ختاریخ معاصر

. شکنجۀ مخوف ترین زندان سیاسی جھانب�ھ گی شخص�ی خ�ودجھاد او برای احیای عدالت زمینۀ قدرت خلاقۀ فکر او در مکاشفات قرآنی بود . ھیچ کس در انزوا و زن�د

. اینکھ تبدیل بھ غولی متکبر شده استھیچ حقی نرسیده الاام�ا معرف�ت وو اما عدالت چھ ربطی بھ معرفت دارد ؟ عدالت ب�ھ ق�ول عل�ی (ع) یعن�ی ھ�ر چی�زی را س�ر ج�ای خ�ودش نھ�ادن . دالت مع�انی ع�یعنی حق ھر چیزی را فھم نمودن . پس واضح است کھ بدون معرفت نمی توان بھ عدالت رس�ید و معرف�ت یعن�ی

. ارفان و علمای حقیقی احیاگران عدالت بودند. ھمۀ عز س�لالۀ انی را بای�د اتھام مرحوم طالقانی بھ کمونیزیم از جملھ افتخارات یک روحانی است و دال بر عشقش بھ ع�دالت . طالق�ا

رین ب�ین ت� امامان و پیرو مکتب مزدک و سقراط و حسن صباح دانست کھ از بطن حکمت بھ ع�دل حکوم�ت رس�یدند . او جھ�ان ب�ر او خ�رده و بھ معنای حقیقی کلمھ دموکرات ترین روح�انی مس�لمان ق�رن بیس�تم جھ�ان اس�ت . ھ�یچ ف�رد و گروھ�ی نتوانس�ت

داش�تند ر دل او ج�ایگیرد و ھیچکس نتوانست او را دوست نداشتھ باشد . او برخاستھ از درد و داغ مردم بود و کل مردم ما د . ر زمانھ از جانب رھبر انقلاب بھ ایشان عین واقعیت بود. او جمال عشق بھ خلق بود . لقب ابوذ

ب�ھ ج�ان وفرو پاشید وجود او در انقلاب ما تجسم وحدت کلمھ بود کھ با رفتنش این وحدت از میان رفت و بھ ناگاه ملتی متحدی دانن�د م�شد . ھمھ غاز میخودش افتاد . ھمھ می دانند کھ اگر طالقانی نبود ھمان سال اول انقلاب جنگ داخلی در کردستان آ

شد و ھرگز جنگ ایران و عراق انقدر ادام�ھ نم�ی ی کھ اگر طالقانی می بود ھرگز جنگ گروھکھا آغاز نمی ی�ک اف�ت . او حق�ا . امت واحد بود

ی�اورد و ب��ا ھ�یچکس در دوران س��تم ش�اھی چ��ون او اینھم�ھ ش��کنجھ نش�د و ی��ا ای�ن ح��ال ھرگ�ز از ای��ن مس�ئلھ س��خنی ب�ھ می��ان ن . فرد خود او بودھ ینحال بی ادعاترین انقلابی کل انقلاب ما بود . تقوای او نیز منحصر با

ب ب�ھ پ�س از انق�لا او تجسم وحدت انقلاب بود و با رفتنش این روح ھم رفت و حمام خون بھ راه افت�اد . ق�درش دانس�تھ نش�د و . او جفای بیشتری شد . جفای دوست کشنده تر است و او را کشت

دگی ھ ب�ھ ص�حنھ زن�راستی قرآن را از طاقچ�ھ سیمای معصومیت و مھجوریت اسلام و قرآن نیز بود . او تنھا کسی بود کھ باو . ن ھم از این صحنھ رفتقرآ ما آورد و با رفتنش

175

ن�ان زل عظیم�ی از ش�ان مواج�ھ ب�ا خی�ان رف�تم ک�ھ در ب�دو ورود ب�ھ محل�ھ ی بھ منزل ایشاول انقلاب بود کھ برای توصیھ ا سالض ع��ر رد ش��دم ومفل��وک و ب��د ن��ام تھران��ی ش��دم ک��ھ ب��ھ خان��ھ ایش��ان پن��اه آورده بودن��د . ب��دون وج��ود ھ��یچ مح��افظ و درب��انی وا

منظور نمودم کھ . ستنشین شده ا گفت :پسرم مگر نمی بینی .........! کھ من گریھ ام گرفت زیرا بھ چشم خود دیدم کھ کلمۀ وحدت خانھ

. بردود خنقلاب را با اگویی روح وحدت دنیا آورد ولی مرحوم طالقانی با رفتنش ھ یا رفتن، انقلاب را بدکتر شریعتی با از دن

مذهب شریعتی چه بود ؟

تم ی اگر می داش�من مذھبی ندارم ول«مبارز ضد استعمار فرانسوی در مصاحبھ ای می گوید : ژان پل سارتر فیلسوف شھیر و

. شتھ بودشناس شھیر انگلیسی نیز درباره حافظ شیرازی عین ھمین نظر را ابراز دایک شرق .»مذھب شریعتی می بود ری ن ھم�ذات پن�داآثارش خ�ود را ب�ا وی ھم�ذات م�ی پن�دارد . ای� ی با او وب شریعتی چیست کھ ھر کسی با آشنایراستی مذھھ ب

حض�وری حی�رت فرقھ ھا از ھمھ مذاھب وشامل حال ھمھ عارفان عاشق مردم می شود . می دانیم کھ در تشییع جنازه مولوی . ستفرقھ ای اورا از آن خود می دان ھر یا امام خود را از دست داده اند و ی کھ پیامبرگوی آور داشتند و

ح�ق واح�ده س�ت ونب�ود ف�را رفت�ھ ا از ب�ود و مکاتب قرار دارد و در ورای مذاھب و بد و یک عارف موحد در فراسوی نیک وا گونگی آن�ان رخ�دای ذات انس�انی ھم�ھ را مخاط�ب ق�رار م�ی دھ�د و از ھمان منظ�ر ب�ھ مردم�ان م�ی نگ�رد و و انسان را دریافتھ

ی م�خ�ود جل�ب ھ ب� م�ومن را و برمی تاباند . این ویژگی را بیش از ھمھ عارفان درباره شخصیت عل�ی(ع)در م�ی ی�ابیم ک�ھ ک�افر عل��ی واران) ھ��ر(. این��ان از منظ�ر فرھن��گ قرآن��ی از علی�ین تص��دیق م��ی کش�اند حت��ی کس�ی چ��ون معاوی��ھ را ب�ھ ارادت و کن�د و

د ا آشکار م�ی ک�رحق ھر فرقھ ای ر مذھبی بود و زبان حال ھر مکتب و دورانی ھستند . دکتر شریعتی برھر دلی می نشست وو ی، مس�یح یبھ�ای ،ودایی ، وھ�ابی ، اس�ماعیلیھ بھ ھمین دلیل بھ ھر مکتبی م�تھم ب�ود : کمونیس�ت ، اگزیستانسیالیس�ت ، ب� و

ن فان)جھ�اشناس�ان (عار -ھمھ را درک می کرد زیرا خودش را می شناخت . این ھویت ھمھ خ�ود . اوحتی یھود و فراماسونی ت . ق�ام توحی�د اس�ای�ن م اھلش را بھ حق یگانھ پدیده ھا م�ی رس�اند و است زیرا خود شناسی بھ مثابھ مغز ھر شناختی است و

آنک�ھ یلیس�ت ھ�ا . ونیھ و مذھبی ب�الاخره خ�دا را قب�ول دارن�د حت�ی کمونیس�ت ھ�ا تعلق بھ ھر مکتب وھمانطور کھ ھمھ آدمھا من�د نم�ی توان یاب�د و قلوبش�ان راه م�ی آگ�اھی ش�ان در حتی علیرغم می�ل و را تصدیق خواھند کرد و را شناختھ باشد ھمھ او خدا

را انن��د ک��ھ اوم�ردم ھ��م نم�ی تو ت م��ردم را دوس�ت م��ی دارد ورا دوس��ت نداش�تھ باش��ند . زی�را ھرک��ھ ح�ق م��ردم را ش�ناخ ک�ھ او ز عرف�ان ق�راراین نشان م�ی دھ�د ک�ھ دکت�ر ش�ریعتی در چ�ھ مرتب�ھ ای ا دوست نداشتھ باشند . محبت محصول معرفت است . و

. مومن برده است کافر و حوزه ای و دانشگاھی و عامی و دارد کھ دل از عالم و ! خدابینی در ھمھ مذھب شریعتی توحید است :

خ�ش انی ش�ریعتی پرادی�و س�خنر از ی داش�تم . س�ال اول پی�روزی انق�لاب ب�ود وزرگی رنجور و بی سواد و امی و روستایمادر بی او س�ی ! گف�ت ص�دااز من پرسید کھ این مرد کیست کھ حرف می زند . گفتم : تو نمی شنا می شد . مادر بزرگم از جا پرید و

س�ی می�د زی�را فاراین اظھار نظرش مرا بھ حیرت انداخت زیرا او اصلا حرفھای ش�ریعتی را ھ�م نم�ی فھمثل صدای علی است . ص�دای عش�ق ی صدای امامش را می ش�نید . ای�نچنان در دلش رخنھ کرده بود کھ گویفقط نوای صوت شریعتی نمی دانست و

. موجب انقلاب (قلبی شدن)شد قلوب اثر نمود و ایمان بود کھ بر و

176

ھ ب�ا م�رگش ی کرده بود ک�کھ خودش در یکی از اشعارش پیشگوی راستی مرگ شریعتی موجب پیروزی انقلاب شد ھمانطور ھب . ملتش از بند خواھد رست

روانشناسی قطامه لزن�ا در قب�ا ری ودلب� شوھر اس�ت و انکار در قبال مردان محرم و آن ناز و عمومی است و زنانھ دارای یک ذات پایدار و کفر

نب�ھ ؤمنی ک�ھ در جم�در مق�ام قطام�ھ اس�ت یعن�ی قات�ل م�ردان نامحرمان . آنگاه کھ این صفت دوگانھ برنفس زنی مسلط گ�ردد اوان م�ی نماین�د . این� لع�ن ط�رد و را در جنبھ نامحرمان نی�ز او ناکام می کنند و آنرا سرکوب و پیروی نکرده و شوھر از نفس او

. دوس�ت دش�من خ�ویش م�ال ش�دن عص�مت خ�ویش ھس�تند . یعن�ی دش�من دوس�ت خ�ویش ودر عط�ش پای زنانی محب�ت ناپ�ذیر وت�ا حاص�ل م�ی آی�د واسطھ اص�رار درآن دو ص�فت م�ذکورھ تدریج بھ چنین مقام جنون آمیزی البتھ یک شبھ پدید نمی آید بلکھ ب

. ذلت خود لذت می برد از خفت و عزت زجر می کشد و آنجا کھ زن از محبت وا ر او ده باش��د واز م��ردی نب�ود ک��ھ دل نب�ر افس�ونگری زنان�ھ مع��روف ب�ھ ع��روس کوف�ھ ب�ود و ی وطام�ھ ب��ھ لح�اظ زیب��ایو ام�ا ق

ید ھ انج�ام رس�انب�ب�رادرانش بازیچھ مکرھایش نکرده باشد . او حتی ھمین فتنھ گری را نسبت بھ پ�در و مفتون خود نساختھ وی از ر ح�الی ک�ھ روزدبرخ�ی را ھ�م در جن�گ ب�ا عل�ی ب�ھ کش�تن داد ) کش�انید وبھ مقابلھ با عل�ی (ع ھمھ آنھا را تباه نمود و و

ھ ک�ھ ب� قتدر کوفھ بودعداوت وی افزوده بود چرا کھ علی (ع) تنھا مرد م بخل و ھمین امر بر پیروان با وفای علی (ع)بودند و مکرھ��ایش را خنث��ی انک�ار ک��رده ب�ود و ب��رزن ط��رد و بارھ��ا در ک�وی و را بارھ�ا و او فتن��ھ ھ�ای قطام��ھ نیفت��اده و دام دلب�ری و

انھ ساختھ بلکھ دیو ن وتا مدتھا مفتو نموده بود . وی توانستھ بود کھ مردان صاحب قدرتی مثل خالدین ولید را افسون کرده و . بود

ث�ھ م�ی ف�ھ مباحب�ا بس�یاری از م�ردان فاض�ل کو یک�ھ ت�از ب�ود و ادب دینی وشریعت نی�ز دخت�ر مع�روف و قطامھ بھ لحاظ فضل ولح�اظ حج�اب حت�ی ب�ھ ی بود ونکھ از ھر حیث صاحب شھرتی استثنایخلاصھ ای در مجالس عمومی موعظھ می کرد . و نمود و

ذا چش�م طم�ع ل� باش�د و می خواست ھمت�ای او با وی رقابت می نمود و عفت عمومی از سنت حضرت فاطمھ تقلید می کرد و ودین م م�رادی ھ�م ب�ناکام شد . ھمانطور کھ اب�ن ملج� ت خدعھ ھای فراوان نمود وبرای بھ دام افکندن آن حضر بھ علی داشت و

ا اس�طھ ناکامیھ�وھ ش�دیدا آداب آن حض�رت را تقلی�د م�ی نم�ود ت�ا اینک�ھ ب� ک�رد و با علی(ع) رقاب�ت م�ی لحاظ ھمچون وی بود وھ�م ھمک�ار را ب� ن�افق ریاس�ت طل�ب ودر عطش انتقام بود . کھ خداون�د ای�ن دو م یھایش از آن حضرت کینھ کرده بود وورسوای بھ دام فتنھ ھای یکدیگر انداخت و رسانید و . طرح قتل علی(ع) را فراھم آوردند مشترکا

. نبودند بھ مقامی کمتر از سلطنت قانع اخلاص بودند و مکری آگاھانھ تحت عنوان ایمان و این دو قربانی نفاق و . (ع) این دو را دیوانھ کرده بوداین ریای در دین آنھم با تقلید از علی

ع�ده و غف�ال ک�رد واچھ بسا برج�ای عل�ی (ع)تکی�ھ زن�د وی را قطامھ بھ گمان اینکھ ابن ملجم با قتل علی(ع) بھ قدرت برسد ور کوف�ھ بی�رون از ش�ھ جسد قطعھ قطعھ ش�ده قطام�ھ در موفق شد ھر دو ناکام شدند و بھ ازدواج نمود ولی با اینکھ توطئھ آنھا

. یداشدپ

177

گش�ت ھرچن�د ک�ھ بزرگت�رین درس عب�رت ب�رای ھم�ھ زن�ان من�افق در ت�اریخ اس�لام در دین شد و مکر قطامھ قربانی ناز زنانھ وحس�ن ھمسر ام�ام»جعده«مراتب بدتر مبتلا گردید کھ ھ نیز بھ سرنوشتی ب او اندکی بعد زن دیگری بھ دام ھمان شیطان افتاد و

. عصمت دو صفت مرد مطلقا غیر قابل تحمل است : خرد و (ع)بود . زیرا برای زنان کافرمخصوص�ا ال پ�در وقب� در انک�ار س�وی زن�ا م�ی کش�اند ن�از وھ عنوان عذاب ب�ھ ب کلام آخر اینکھ آنچھ کھ یک زن را غفلتا و و

ب�ال ش�وھر اس�ت ق در اطاع�ت او عدم تمک�ین و فاحشھ شود بلکھ این عذاب ناز و ھمسر است . ھیچ زنی نمی خواھد زنا کند و . مکر خویشتن است کھ بھ ناگاه بھ او فرود می آید درست در ھنگامیکھ غرق در بازی و

دانته واسلام

واس�طھ ھ ب�ن�د . دانت�ھ اثر معروف دانتھ حكیم ایتالیائي را یكي از پنج آثار جاودان جھ�ان اندیش�ھ بش�ري دانس�تھ ا»كمدي الھي«م ب�ود اسلا مانویت و مابقي عمرش را در خفا زیست كھ یكي از اتھاماتش گرایش بھ ردید والحاد گ این اثرش متھم بھ ارتداد و

ب�ر مع�ارف تمام�ا منطب�ق ب�رزخ در جھ�ان مس�یحي س�ابقھ نداش�تھ اس�ت و دوزخ و تفس�یري از بھش�ت و زیرا چن�ین برداش�ت واث�ر م�انوي م�ي دارد ك�ھ ی�ك »ویرافنام�ھاردا«ان�دكي ھ�م ش�باھت ب�ھ خاصھ عرفان شیعي مي باش�د و آنھم عرفاني و اسلامي و

. باشدملای�ان ین�ي وریاك�اران د جالب اینكھ دقیقا براساس معارف قرآني در بالاترین طبقات دوزخ ریاكارانند كھ بدترین این طبق�ات را

. مذاھب اشغال كرده اند یعني منافقانبق�ات طز فلاس�فھ در در اث�ر دانت�ھ نی�ز بس�یاري ا ھس�تند و امامیھ است كھ فلاسفھ متھم بھ ش�رك فقط در باور عرفاي اسلامي و

. مقدماتي دوزخ جاي دارندزن�ده ن�ھ رده اس�ت ور طبقات یخ بندان مطلق است كھ در آن گناھكار ن�ھ م�ین و بدترین طبقھ دوزخ بر خلاف سایاما پست تر و

. . این مثال درك اسفل السافلین مي باشد . داردیھودي مطلقا نشاني ن این اثر دقیقا نقل شده است كھ در متون مسیحي وبسیاري از عذابھاي قرآني در

علم��ا و و طریق��ي تح��ت ت��أثیر مع��ارف اس��لاميھ اندیش��ھ در مغ��رب زم��ین ب�� عب��رت انگی��ز اس��ت ك��ھ اكث��ر نواب��غ ادب و عجی��ب و . عارفان مسلمان قرار داشتھ اند

. درار داشتھ انقنیچھ نیز تحت تأثیر جھان بیني اسلامي ون گوتھ وغیر از دانتھ نوابغ طراز اول دیگري از غرب ھمچھ بي ك�ھ یده است . گ�وحكمت مغان زرتشتي بو ھمانطور كھ در مقالات قبلي نشان دادیم اساس حكمت یونان باستان نیز تحت تأثیر

ین ھ مانن�د وال�دب�ي مشرق زمین دگاني بد . گویمصرف كنن مسلمانان تولید گران بسیار خوبي ھستیم و ما اھالي مشرق زمین و . ناخلف بشریت مغرب زمین ھم فرزند مصرف كننده و بشریت بوده است و

178

»میرزا آقا خان کرمانی« انقلابی پدر روشنفکري دینی و

ی ش�ود ک�ھ ھ�م ای�ران ب�ا می�رزا آق�ا خ�ان کرم�انی آغ�از م� جھ�ان اس�لام و در حقیقت کل جریان روشنفکری دین�ی عص�ر جدی�د در

ح�ت شد شدیدا ت خود سید با اینکھ بھ لحاظ سن ، پدر وی محسوب می آشنای نزدیک سید جمال الدین اسدآبادی بود و ر وعصھ ام�روز ب�د مظلوم ، تا آثار این شھی اھمیت زندگی و جسورانھ میرزا قرار داشت . متأسفانھ حق و تأثیر اندیشھ ھای انقلابی و

لت خواھان�ھ افکار ع�دا نھضت میرزا کوچک خان جنگلی و اندیشھ مشروطھ خواھی وکسی نمی داند کھ کل انکار شده است و ھن�دس بازرگ�ان وم دکت�ر ش�ریعتی و طالق�انی و عشقی و ایدئولوژی کسانی چون ایرج میرزا و سوسیالیزم دینی و انقلابی و و

ب�ھ ام�ھ دارد . وش ت�ا ب�ھ ام�روز ادش�ھید اس�ت ک�ھ مظل�ومیت حنیف نژاد وو... تا چھ حدی وام�دار ای�ن متفک�ر کبی�ر و سحابی وب�ارک ای�ن نق�ش سرنوش�ت س�از وج�ود م لحاظ تحقیقی ھم جز کسی ھمچون فریدون آدمیت ب�ھ ای�ن ام�ر عظ�یم نپرداخت�ھ اس�ت و

دران گ�ی ماس�ت ک�ھ پ�این نی�ز از غفلتھ�ای ب�زرگ فرھن اسلام نادیده گرفتھ شده است و عارف انقلابی در تاریخ معاصر ایران و . ما معرفی کند آنھم آنگونھ کھ می خواھدھ ی بینکھ یک اروپایا نمی شناسیم مگر ااندیشھ خود ر

ی�رت ن�د بع�دی و حچای میرزا آقاخان کھ در سرآغاز سن کمال بھ امر ناصرالدین شاه سرش بریده شد بھ لحاظ ذھنی نیز نابغ�ھ ش�رقی فلس�فھ غرب�ی و علوم پایھ و فان تا حقوق وعر تفسیر قرآن و ی از آثار پدید آورده کھ از قلمرو فقھ وآور است و دریای

ش�اگرد مکت�ب معرف�ت نف�س ب�ود . موختھ وآ –دانشمندی خود عدالت را در بر می گیرد . او عارف و انقلاب و تا سیاست و وو دی�ن ھ زن�دگی اک�عج�ب روحیاتش نیز بی نھای�ت ب�ا او س�نخیت دارد و ادبیات او شباھت بسیاری بھ آثار دکتر شریعتی دارد و

ع�الم خ�ود شری وفراقشان از دست آخوند ق داغ و غربت و مرگشان ، در تبعید و نیز طول عمرشان و نیز بسیار شبیھ است و . وطن خویش یشان در خاندان وتنھای فروختھ و

. روحش با علیین محشور باد

اسطورة یک معلم عاشق» صمد بهرنگی «

ان ادین پی�امبرنگ و مخصوصا عشق بھ کودکان در این راستا ، از جملھ ص�فات بنی�عشق بھ مردم در جھت اعتلای فکر و فرھاقع ی�ک ولم باشد در خداست . از این منظر است کھ معلم بودن یک رسالت پیامبرانھ است و ھر کھ این ذات را احیا نکند و مع

. معلم ضد معلم است مثل یک پیامبر کذاب یعنی یک دجال ھ�م نداش�ت . دیدگاه در جھان مدرن و در کشور م�ا ی�ک اس�وۀ ب�ی نظی�ر اس�ت ک�ھ ھ�یچ س�ودا و ادع�ایی و صمد بھرنگی از این

ی چ�ھ شناسی فرھنگ آثار صمد بھرنگی در احیای و اعتلای فرھنگ انقلابی و خود ھمۀ انقلابیون معاصر می دانند کھ زندگی وتنھ�ایی ب�ھ» ه کوچول�وام�اھی س�ی« ھرنگی بیگان�ھ بودن�د . ر بنقشی ایفا نموده است . بندرت جوانان انقلابی نسل انقلاب از آثا

د و او از ق�راض م�ی باش�یک بیانیۀ خود آگاھی انقلابی است . انقلابیون تربیتی در کشور ما بسیار اندکند و نسلش�ان در ح�ال ان . بانیان این نسل مدرن است

خ�رج کت�اب و دفت�ر و م�داد و کف�ش و کی�ف و ن�ان و پنی�ر او یک روستایی فقیر آذری بود کھ حقوق ناچیز معلمی خود را تمامای ص�د م�درس ب�ود . بچھ ھای روستا می کرد تا بھ مدرسھ بیایند و درس بخوانند . خود او کھ حتی دیپلم ھم نداشت مس�ئلھ گ�و

179

ای ص�مد ی عاشق و فقیری کھ از نان شبش می زد و یک نسل را بیدار کرد و خود ب�ھ خ�واب رف�ت . چق�در ج�آموختھ ا –خود . بھرنگی در نظام آموزشی و پرورشی ما خالی است

دکتر مصدق که بود ؟

مش از اس�ارتیک اشراف زادۀ قاجار ، تحصیل کردۀ فرن�گ ک�ھ پ�ای ب�ر ن�ژاد و جایگ�اه طبق�اتی خ�ود نھ�اد و ب�رای نج�ات م�ردن نت�وان معاص�ر ای�را خصیت سیاسی در ت�اریخاستبداد و استعمار ، بھ نبرد با دربار و استعمار گران پرداخت . شاید در ھیچ ش

اریخ ای�ران ت�ی اینچنین پاک و صدیق از میھن پرستی را سراغ گرفت . مصدق از جملھ شخص�یتھای سیاس�ی ن�ادری در ااسوۀ س�ت و اریخ جھان اتاست کھ تقریبا ھمۀ افراد و گروھھای صادق تصدیقش می کنند . او از پرچمداران نبرد ضد استعماری در

د بلک�ھ ی�ک نب�و ی اندیشۀ ملی کردن سرمایھ ھای عمومی در جھان مدرن م�ی باش�د . پ�س او فق�ط ی�ک م�یھن پرس�ت ایران�یبانتعماری تح�ت نیز بود و ھمۀ ملل جھ�ان س�وم ب�ھ او م�دیون ھس�تند و بس�یاری از نھض�تھای مل�ی و ض�د اس�ناجی عدالت جھانی

د ک�ھ پاک و مؤمن ب�و در عصر جدید است . علاوه بر این دولتمردی» ملی کردن« تأثیر نھضت او قرار داشتھ اند . او پیامبر . این ویژگی نیز از نوادر تاریخ است . او ھمچون مولایش علی (ع) شمع بیت المال را خاموش می کرد

رص��ۀ دی��ن و او نی��ز ھمچ��ون ھم��ۀ دول��ت م��ردان پ��اک م��ورد خیان��ت ق��رار گرف��ت و ھم��ۀ خائن��ان ب��ھ م��یھن و م��ردم و ریاک��اران عکودت��ای .سیاس��ت در قب��ال او ب��ا ھ��م متح��د ش��دند و حک��ومتش را س��رنگون س��اختھ و تنھ��ایش نمودن��د و خان��ھ نش��ینش کردن��د

ع�ۀ واق ابراین در ای�نو دوب�اره ش�اه را ب�ر مس�ند ق�درت نش�اند بن� ز وقوع چنین خیانتی بھ میدان آمدمرداد پس ا ٢٨امریکایی . ن بھ مثابھ کتمان اصل واقعیت استمریکا انداختکل تقصیر و خیانت را بھ گردن آ

ھ�ان م�درن ب�ی از جمل�ھ ب�دعتھای ب�ھ غای�ت ھوش�مندانھ و مؤمنان�ھ مص�دق ب�ود ک�ھ در ت�اریخ ج» اقتصاد منھای نف�ت « نظریۀ دین�ی -ن علم�ی نظیر است و اھمیت و درستی این نظریۀ اقتصادی امروزه بیش از ھر زمانی اثبات می شود . ای�ن ی�ک دکت�ری

لیزم ھ�انی امپری�اک اقتصاد مستقل و بھشتی را برای ملل صاحب نفت پیش روی می نھد کھ تنھا راه نجات از سلطۀ جبود کھ ی . است و تنھا راه رشد واقعی کشورھای نفت خیز جھان می باشد

.داخل�ی رتج�عمدکتر مصدق در آن واحد در چندین جبھھ م�ی جنگی�د : ش�وروی ، بریتانی�ا ، درب�ار ش�اه و گروھھ�ای م�زدور و ی�ار ھم�راه تنھ�ا ولی آنچھ کھ موجب شکست او شد خیانت ای�ن گروھھ�ای داخل�ی ب�ود ک�ھ او را در تنھ�ایی کام�ل ق�رار داد و ب�ھ

ر برد کھ سھ واسطۀ شھرت جھانی اش کشتھ نشد و بلکھ در حبس خانگی بھ صدیقش یعنی دکتر فاطمی زندانی شد . مصدق ب . ید شدمپول ھوا شھآاما دکتر فاطمی بھ طرزی بغایت ناجوانمردانھ در زندان شاه با حتی حق دیدار با دوستانش را نداشت و

دم و ب�انی جھ�ل م�رمصدق را بایستی گاندی ایران دانست و تنھا یارش یعنی دکتر فاطمی را ھمچون نھرو ایران شناخت ک�ھ قرن گروھھ�ای آخصوص ھ دولتش ملت ایران و ب بخل و نفاق افراد و گروھھای سیاسی و مذھبی شد . و دیدیم کھ پس از سقوط

ی یان�ت ب�ھ رھب�رخق�در نشناس�ی و یخ خ�ود مب�تلا ش�دند ک�ھ ع�ذاب ای�ن خائن بھ یکی از سیاھترین و خفقان زا ت�رین دوران ت�ار . اینچنین مخلص و پاک بود

180

»مرتاضی چریک«ی از محمدسیمای ای�ن تنھ�ا چری�ک دانس�ت ک�ھ ب�رای خ�دا ، شمش�یر کش�ید . وراستی بایستی محمد (ص)را نخستین مرتاض ی�ا ص�وفی مس�لح ھ ب

ی بایس�تی پ�س ازم� انس�ان کام�ل اس�ت . و اکم�ل انبی�ای الھ�ی و س�رور و عنوان خاتم وھ ویژگی منحصر بھ فرد پیامبر اسلام ب . مسیح (ع) بھ ظھور می آمد تا حجت را بھ بشریت تمام کرده باشد

ا بک��ش . ش��قاوت ر ه م��ی کن��یم براس��تی م��ی گ��وییم : پروردگ��ارا تیغ��ت ب��رکش وآنگ��اه ک��ھ واقع��ھ مص��لوب ش��دن مس��یح را نظ��ار . اشدبرپای صلیب بحواری مسیح ) وظھور محمد بھ مثابھ اجابت این دعاست . بھ گمانم این باید دعای آن دو مریم ( مادر و

وحم�دی نیس�ت . ھ باش�د اس�لام مم�ابقی ھ�ر چ� ی از محمد است کھ می توان�د می�زان کام�ل مس�لمانی م�ا باش�د وفقط چنین سیمایتی یر ، خودپرس�کمال این ظھور در علی (ع) رخ می نماید کھ پیامبر ھم او را جم�ال ب�اطن خ�ود نامی�ده اس�ت . عش�ق ب�ی شمش�

. است وع�ین القض�اة ومصلوب شدن آن ھس�تیم (ح�لاج حتی در تاریخ اسلام نیز ھمواره یکی در میان مواجھ با ظھور یک مسیحا و

. .... سپس یک صوفی چریک مثل حسن صباح ، میرزا کوچک خان ، موسی صدر و ...)وھور مھ�دی ظسمبلیک نیز سیمای کامل ت�ر از ی�ک مرت�اض مس�لح در جھ�ان نیس�ت . ای�ن س�یما در کم�الش ب�ا لحاظ منطقی وھ ب

م تنھ�ا ی کن�د . اس�لامھ�رش را در اش�د قھ�رش آش�کار م� ی ھمو مسیح اس�ت ک�ھ شمش�یر م�ی کش�د و(عج) رخ می نماید کھ گوی . ، نام خداست» مؤمن«دینی است کھ در آن

اش�د قھ�رش را اینست کھ عارف�ان از خدایش�ان قول شمس تبریزی آنکھ قادر بھ قھر نیست در مھرش ھزاران تردید است وھ ب . شکر می گویند صورت بلایا در می یابند وھ می طلبند کھ ب

ش�یاطین فق�ط قھ�ر عش�ق اس�ت ک�ھ ای�ن آدمخ�وار اس�ت و ش�قی و رذل و ب�ی س�یرت وامروزه جھان ما مملو از عاشقان مل�وس . در جایشان می نشاند ملوس را رسوا می کند و

ق�ول اخ�وانھ ب� راز بقایش ج�ز ای�ن نیس�ت و شقاوت آدمخواران بھ پیش می رود و خواه ناخواه جھان ما در سیطره جباریت و .ت�اب نم�ی آورد . ش�قاوت بش�ری ج�ز حاکمی�ت اش�قیاء را چنگی�ز ی�ا اس�کندر ب�ود وثالث ، چ�و ک�اوه ای نباش�د بای�د در انتظ�ار

. بھ تیغ مھدی کشتھ می شوند خوشا بھ حال کسانی کھ بھ شمشیر علی کشتھ شدند و

سخرگی مدرن)م - چارلی چاپلین ( پیامبر خود

ک�ھ ارلی چ�اپلین ب�ودچ�بود کھ پدی�د آم�د ک�ھ س�لطانش نخستین سینمایی » کمدی « سینما ذاتا بر بازیگری پدید آمده است و لذا مس�خره آگ�اه و ھوش�مند ب�ود ک�ھ ای�ن خ�ود –ھم ب�ھ ب�ازی گرف�ت و مس�خره ک�رد . ول�ی چ�ارلی چ�اپلین ی�ک خ�ود خود سینما را

ود خھ بھ تقدیس کمسخرگی را مسخره کرد و ذاتش را در قلمرو تکنولوژی و مدرنیزم آشکار کرد برخلاف کمدیھای بعد از او فت�ھ ب مس�خرگی نھمسخرگی پرداختند . او صادقترین و ھوشمندترین سینماگر تاریخ سینماست . نبوغ چ�اپلین در درک و بازت�ا . در ذات مدرنیزم بود کھ او این مسخرگی را در خودش آشکار کرد و این از عشق و ایثارش بھ حقیقت بود

181

ور ب�ود ھم�انطور ک�ھ زن�دگی ھم�ۀ دلقکھ�ا چن�ین اس�ت و بس�یاری از زندگی پس پردۀ سینمای چاپلین بھ غایت دردناک و ح�زن آ آنان نھایتا خود کشی می کنند ھمانطور کھ داستان نویسان مکتب طنز ھم دارای ھمین خصوصیت ھستند مثل چخوف و ھدایت

. س�ان دی زن�دگی انت�راژھنر و ادبیات طنز تلخترین وجھ ادراک بشر است کھ تلخترین حقایق را لباس خنده م�ی پوش�اند چ�را ک�ھ

. ھمراه تریاک مصرف می شودھ حاصل بازیگری او با حقیقت خویشتن است . مثل نباتی کھ بوکراس�ی و خص�وص تکنول�وژی ، دمھ چاپلین ، مضحک و نمایشی بودن ھمھ ارکان تمدن مدرن را در سینمایش آش�کار ک�رد ب�

از ظیم خود یکیعمی برخاست . او در عین حال بھ نسبت شھرت عشق را . او مثل اکثر نوابغ فرھنگی از فقر و محنت و ناکال�ذا وم�درن برس�د فقیرترین سینماگر جھان بود . او با درک ذات این تمدن توانست بھ ادراکی جھانی و عاطفی نس�بت ب�ھ بش�ر

. در ھیچ سینمایی تا این حد ھم ذات پنداری رخ نداده استخن�ده ور و گری�ھ ایی گری�ھ آری�ھ ب�ھ ھ�م نیامیخت�ھ اس�ت : خن�ده ااین ان�دازه خن�ده و گتا ھیچ ھنرمندی در تاریخ ھنر مدرن در

! ی تراژیکتمدن است : جدیتی مضحک و مضحکھ اآور ! و این واضحترین بیان ماھیت این ای�ن اس�ت . و گی اس�ت ک�ھ بی�ان ھوی�ت ذات�ی سینمب�ھ معن�ای ک�ودکی ، ب�ازیگری و ل�ود «cine»سینما در زبان لاتین از مصدر

س�وی ھ س ب�ھویت فقط در سینمای چاپلین عیان است و ل�ذا فق�ط س�ینمای چ�اپلین ی�ک س�ینمای واقع�ی و ص�ادق اس�ت و زان پ�م�روزه ج�دی ار پدی�ده ھ�ای م�درن . ھم�انطور ک�ھ ش�ده و س�ینمای ض�د سینماس�ت مث�ل س�ای تزویر رفتھ است و از ذاتش بیگان�ھ

ام�ام ھب�ر واست ھمانا س�ینما س�ت یعن�ی مض�حکترین پدی�ده فرھنگ�ی رترین و سرنوشت سازترین عامل در جھان اقتصاد و سی . کل تمدن مدرن شده است و لذا بشریت را شوخی شوخی بھ نابودی می برد

» بوف کور وجدان ملی ما«صادق هدایت

. رة المعارفھای بزرگ جھان ، ھدایت را پدر ادبیات مدرن ایران لقب داده انددای

»ب�وف ک�ور « معروفیت جھانی یافتھ است کھ بھ ھمھ زبانھ�ای زن�ده دنی�ا ترجم�ھ ش�ده اس�ت .» بوف کور « صادق ھدایت با اری�ک را ھم�ھ ج�ا تبیانگر جنگ بی پایان انسان با خویشتن است و تراژدی روح انسانی کھ بیدار شده ول�ی راھ�ی نم�ی یاب�د زی�

! است : شب است آری شبھ م�رغ ح�ق ک�ھم معروف است و این خ�ود ص�ادق ھ�دایت اس�ت » مرغ حق « ن است و بھ جغد ، پرنده ای شب زنده دار و نالا

. وجدان ملی ماست و تا بھ امروز شب زند ه دار و نالان است . راستی مصداق نام خودش می باشد و بسیار اندکند کھ چنین باشند جز مردان حقھ صادق ھدایت ب

خلیل ملک�ی ،کتر شریعتی حت تأثیر نالۀ این بوف بوده اند : نیما ، آل احمد ، دتقریبا ھمھ بیداران عرصھ فرھنگ معاصر ما ت ......، احسان طبری ، سھراب سپھری ، فروغ و

ای�ن مس�ئلھ ع�ین واقعی�ت » . کشی دچار می شود –ھر کس کھ اثری از ھدایت را بخواند بھ خود « ھنوز ھم مشھور است کھ . تدبراندازی می اف –آید و بدبختی و حماقت و جنون خود را می بیند و لذا بھ خود خود می ھ است زیرا آدمی بھ ناگاه ب

182

یث نف�س ی�ک مل�ت است و برگی از کتاب وجود را روایت می کن�د . مجموع�ھ آث�ار او ح�د» ذکر « آثار ھدایت ھر یک بھ مثابھ . است

. کافر است و بدین لحاظ عین نیچھ آلمانی است مده بی رھنما و بی امام است و لذا مؤمنیآ –خود ھ ھدایت یک انسان بی�ن اف�ت و فاتح�ۀ ھدایت با عمر کوتاھش ک�ل زمان�ھ اش را در گس�ترۀ جھ�ان ، دی�د و فھمی�د و غای�ت ت�راژیکش را ب�ھ یق�ین دریا

ص�ر ن ایران�ی عی ک�رد . ھ�دایت جھ�انی ت�رین انس�ااین فاجع�ھ را پیش�گوی»س،گ،ل،ل« ان تمدن را پیشاپیش خواند و در داست . خویش بود و ھنوز ھم ھست

ی ھ ن�ان و ن��وایب�و دکانھ�ا گس�تردند و ش�معی ب�ود ک�ھ بس�یاری ب�ر گ�ردش جم�ع آمدن�د و بخ�ود آمدن�د و نبوغھ�ای خ�ود را یافتن�د ھید دس�ت خ�ودش ش�بی اش ان من�افق گریخ�ت و در پ�اریس تنھ�ایرسیدند ولی او خودش از این بازی مبرا بود و از شر این یار

. نت عارفان بی امام و راه نایافتھ در کل تاریخ بوده استشد و این ساو می ا تجلی دوبارهفیلسوف سده سوم قبل از میلاد در روم باستان را درک کنیم ، ھدایت ر» لوکرتیوس « اگر آثار و زندگی

. خودکشی کردبیم کھ ھمچو او در سن چھل سالگی یاب�ھ اگ�ر خداون�د «ان خ�ودش فق�ط م�ی ت�وانیم ای�ن آی�ھ از ق�رآن را تفس�یر کن�یم ک�ھ در تفسیر خودکش�ی ای�ن پ�اکترین انس�ان دور

.»داندکی از این امر اطاعت می کنن دکشی کن-برخی از مؤمنان امر بھ خود . گاه انسان آنچنان تنھا ست کھ حتی دشمنی ھم ندارد کھ او را بکشد و نجاتش دھد

ر و یالیس���ت متفک���م���ود و ب���ھ کن���ھ اش راه یاف���ت . او نخس���تین سوسدرک نھم���ھ مکات���ب عص���ر جدی���د را از نزدی���ک ھ���دایت و عش�ق او ب�ھ خ�ود آم�ده در مت�ون پھل�وی .ھ اصیل و نیھیلیست عارف مشرب بود و نی�ز نخس�تین ایران�ی ب�اگزیستانسیالیست

دکت�ر ش�ریعتی . لناسان بزرگ قدیم و جدید ما ، مث�ش –او بود ھمچون ھمھ خود یآی –وستان ھمان منشاء ذکر و بھ خود ھندعین ا در فیزیک تبھشت و دوزخ و برزخ وجودش را یافتھ بود و از جملھ اندک عارفانی است کھ متافیزیک راو ھمچون دانتھ

. موختھ ای تمام عیار بود و آگاھی اش بر انسان و زمان ، بی نظیر و بکر بودآ –بخشیده بود . او خود ش�د و کت�اب ین علم آگاهانھ آن راه یافت . با چند سال تحصیل در علم پزشکی بھ بطالت او با تجربھ اندکی از ھر علمی ، تا ک

د ردگ�ان عص�ر جدی�کعصاره این تجربھ بود و آنگاه این دان�ش را رھ�ا ک�رد . او از جمل�ھ ان�دک تحص�یل » فواید گیاه خواری « ن خ���ودش روت و منص��ب . در زم��ااس��ت ک��ھ در مدرس��ھ و دانش��گاه در جس���تجوی حقیق��ت ب��ود و ن��ھ م��درک و تخص���ص و ث��

ی��روانش ب��ھ پز ش��اگردان و س��تھای مھ��م فرھنگ��ی دریاف��ت ک��رد و رد نم��ود . در حالیک��ھ بس��یاری اپیش��نھاداتی ب��رای پ��ذیرش پ . بزرگ رسیدند او با پذیرش فقر با فخر از راه حقیقت خارج نشدمناصبی

ف�ت و روشنفکری فرا انون روشنفکری عصر خود بود ولی از ربود ولی پا بر اشرافیت نھاد . او خود کاو از خاندانی اشرافی . از آن در گذشت . او بزرگترین نخبھ سیاسی عصر خود نیز بود ولی اھل سیاست نشد

صادق ھدایت ، نور ھدایت ھمھ تحصیل کردگان حق جوی ایرانی است . ن�وری پ�اک ک�ھ ب�ھ ھ�یچ آفت�ی مب�تلا نیس� از ت و نھایت�ا . خود ھم فرا می رود

. شی ھدایت موجب فراگیر شدن نور صدق و ھدایت او در ایران و جھان شدک –خود –ت ، درد خ�ود اس�ت . ھ�دای» ب�وف ک�ور « ای�ن پی�ام ھ�دایت در س�ر آغ�از ». می ترسم کھ ھنوز خودم را نشناختھ ، بمی�رم »

ھ�د ک�ھ نم�ی خوا نس�ان پس�ا م�درن اس�تشناسی انسان مدرن است . او خود از سنت و مدرنیتھ ھر دو فرا رفت . او اسوۀ یک ادرن م�کب�ر ادبی�ات خ�ود را بفریب�د . در ت�اریخ روش�نفکری م�درن م�ا ، فک�ری ص�ادقتر از ھ�دایت پدی�د نیام�ده اس�ت . او ص�دیق ا

. ماست

183

حالیک�ھ ت درنیزم فرا رفھدایت ، نیچھ ایرانی است ولی نھ بھ تقلید از نیچھ . او در سر آغاز عصر مدرنیزم در ایران ، از مدرطلس�م ت�وان از م�ی رنیزم ھس�تند . فق�ط ب�ھ ق�وۀ ایم�اناکثریت روشنفکران حتی دینی ما حدود نیم قرن پس از ھدایت ، اسیر مد

خ�رین س�ت . او در آنجات یافت و او نجات یافت . تا بھ ام�روز ھ�م ش�اید کس�ی چ�ون او ب�ھ غای�ت م�درنیزم آگ�اه نش�ده امدرنیتھ . یرون بکشمویسد کھ : تصمیم گرفتھ ام کھ خود را از جماعت احمق ھا و خوشبخت ھا بیادداشت خود بھ آل احمد می ن

رق در غ�ک�ھ سراس�ر نگاه او بھ نقد روشنفکری براستی فراتر از زمانھ اش بود . آنگاه کھ م�ی نویس�د : انتق�اد ب�ھ جامع�ھ ای . فساد است بھ مثابھ تصدیق فساد استو اف ک�رده ان�دداقت ، خشوع و حیا از جملھ ویژگی شخصیت اوست کھ ھمگان بدان اعترمھربانی بھ معنای واقعی کلمھ و ص

. اینھا از صفات مخلصین است، ب�ا کشی او نیز خارق العاده بود . در حالیک�ھ لب�اس دام�ادی ب�ھ ت�ن نم�وده و پ�ول کف�ن و دف�نش را ب�ر س�ینھ اش نھ�اده–خود

م�ھ ھدکش�ی ن�زد . او از ف�رط کین�ھ و نف�رت و انتق�ام از دیگ�ران دس�ت ب�ھ خو تبسمی ح�اکی از رض�ایت ، از دنی�ا م�ی رود . پ�سخصوص�ا خ�ود ک�رد م دوستانش در روزھای قبل از مرگش او را بی نھایت شاد دیده بودند و ل�ذا ھ�یچکس م�رگش را ب�اور نم�ی

.کشی اش . استایمان آخرالزمانی مایمان در آخرالزمان در تقیھ است و جا نماز آب نمی کشد . ھدایت ، از اسوه ھای

) باباطاهر عریان(پیامبر دل ایرانیان

ی�ان ل انس�ان را بدھیچ کس چون باباطاھر عریان نتوانستھ است اینچنین لطیف و عمیق و امی، . در میان ھمۀ شاعران جھان

رده اس�ت و ن را بی�ان ک�ستۀ مرکزی دیکند . بدین لحاظ اگر دین خدا تماما بر حالات و مقامات دل استوار است پس بابا طاھر ھده و س�روده ی دل را ش�نیلذا رسالتی پیامبرانھ ادا نموده است . باباطاھر را بایستی دل شده ترین انسان ایرانی دانست کھ ص�دا

. است و عریان بودنش نھ از لخت بودن بدنش کھ از عریان سازی دل خویشتن استھ�ان وردگ�ارش در جراستی بھ مقام وح�دت وج�ود و تجل�ی پرھ از اشعارش پیداست کھ ب اگر در مقام کلام و ادعا باشد از برخی

ک�ی یق�اموس ق�رآن و آسمان و دریا جز جمال یار نمی یاب�د . درجز خدا نمی بیند و در کوه و دشت رسیده و ھمچون علی (ع) کمت�رین غل�وی ب�دین لح�اظ بایس�تی ب�یاز نشانھ ھ�ای برح�ق ب�ودن رس�ولان خ�دا ھمان�ا ام�ی و دل نش�ین ب�ودن زبانش�ان اس�ت .

نگی م�ی ک پی�امبر خ�انھم ع�ارفی ام�ی ک�ھ براس�تی ب�رای ایرانی�ان ی�دانست کھ مقام عارفان واصل است آ باباطاھر را پیامبر دلر فرھن�گ باباطاھر د نھم دل توده ھای امی . بھ نظر ما در وادی طریقت جایگاهذھب باباطاھر مذھب دل عریان است آباشد . م

. یران زمین کمتر از مقام حافظ و مولانا نیست و بلکھ برتر استا

184

) پدر شعر نو ایران( افسانۀ نیما یوشیج

ھ دل را ب�ا و عمی�ق ک�شعر نو بھ معنای شعر منثور یا نظم شکستھ ریشھ در ادبیات عرفانی ما دارد . شعر نو بھ معن�ای نث�ر زیت�اب ت�ذکرة کیخ عط�ار در ماقبل از نیما دارد م�ثلا خواج�ھ عب�دالله انص�اری و ی�ا ش� متأثر سازد و روح را بھ جنبش آورد بانیانی

د نقلب می س�ازاولیاء کھ برای فھمشان نیازی بھ ھیچ تخصص و تفسیر و مخدری و محرکی ھم نیست و حتی دل کافر را ھم م » .خدایا آن ده کھ آن بھ« مثلا

ولیک البت�ھ ص�ورتی سربس�تھ و ب�ھ اص�طلاح س�مبھ قعی�ت و ھ�ذیان آن ھ�م ب�اما شعر نو ب�ھ معن�ای ب�ھ ھ�م آمیخ�تن ھیس�تریک وام�ھ ب�ر دلر و مالارپدرش نیما یوشیج اس�ت ک�ھ ای�ن ارمغ�ان را از ادبی�ات افی�ونی مالیخولی�ایی فرانس�ھ و مخصوص�ا از ش�ارل ب�و

ده س�رآغاز ش�ی�ت و پ�وچ گرفتھ و وارد ادبیات ایران کرده است کھ بیان دردھای شکم س�یری و عیاش�انھ روش�ن فک�ران ب�ی ھو . عصر مدرنیزم است کھ معجونی از خماری و نشئھ گی و ھمجنس گرایی و یأس اجتماعی و فلسفی است

تھا در و ل�ذا ت�ا م�د واسطھ نیما وارد ایران شد کمترین سنخیتی با جامعھ روشن فکری ای�ران نداش�تھ نگاه کھ باین نوع شعر آم�ن گی�ر ش�ن فک�ری دای م�درنیزم رون ن�وع ش�عر نبودن�د ت�ا اینک�ھ بلای�ااری رابطھ ب�ا ای�انزوا بود و جز چند نفری قادر بھ برقر

. جامعھ ما نیز شدھ ش�اعر دا می داند کخقول ھگل فقط ھ در حالت عادی قابل دریافت نیست ان ھم برای اھل فن . و بجز چند تایی از اشعار نیما

د ک�ھ بی�ان ح�ال م�ی باش�» ای آدمھ�ا « و مفھوم ت�رین اش�عار نیم�ا در ان لحظھ چھ منظوری داشتھ است . یکی از مشھورترینی�ک نیم�ایی خ�ود یک خماری شدید است و لذا بھ درک رئالیستی نزدیکتر است . م�ی دان�یم ک�ھ ب�ودلر پی�امبر ش�عر ن�و از ن�وعی باش��د ک��ھ م��مب��و افی�ونی مب��تلا ب��ھ انح��راف جنس��ی ب��ود ک��ھ آوازه اش را م��دیون دزدی��دن اش��عار ش��اعر ع��ارف فرانس��ھ آرت��ور ری س�وء ونمردان�ھ از نوجوانی فقیر و آواره بود کھ از فقر و بی خانمانی در نزد بودلر می زیست و ب�ودلر ھ�م ب�ھ ط�رزی ناجوارھن�ھ از ش�ت ب�ا پ�ای باستفاده می نمود کھ نھایتا ان نوجوان بیچاره گریخت و مورد اصابت تپانچ�ھ ب�ودلر ق�رار گرف�ت و از وح

در رطان عض�لھ پ�اھمانج�ا ب�ھ بیم�اری س�فریقا س�پری نم�ود و مس�لمان ش�د و در وید و مابقی عمرش را در آآفریقا دفرانسھ تا ھ ت ک�ھ ھ�ر قطع�حدود چھل سالگی از دنیا رفت . در واقع بایستی رمبو را پدر شعر نو اصیل و باشرف عصر جدید غ�رب دانس�

. از شعرش یک بیانیھ بر علیھ توحش اروپاستروز ا ب�ھ ام�غاز ت�آواضح است کھ نیما یوشیج در قلمرو فرھنگ و احساس کمترین اثری بر جامعھ ایران از ھرحال این امرھ ب

س عن�ا ی�ا احس�انچھ ھم کھ از او گزارش می شود حتی یک قطعھ از اشعارش نمی باشد کھ حامل ی�ک مبر جای ننھاده است و آیم�ایی و وزن نی ش�ھرت یافت�ھ اس�ت و ل�ذا از او فق�ط س�بک عن�وان ی�ک تکنس�ین ادب�ھ خاص و یا جدیدی باشد بلکھ نیما فقط ب�

گفت�ھ س�تام�ا ممک�ن ا نیمایی بھ جای مانده است . او یک مھندس ادبی بود کھ فنی را از فرانسھ وارد ادبیات فارسی نم�ود . وش�اگرد ع�وض تع�دادی ی را برق�رار کن�د درن رابط�ھ اغاز تا بھ امروز با ھیچ قشری از مردم ای�راشود کھ او اگر نتوانست از آ

رابط�ھ خش�ی از م�ردمبپرورش داد کھ توانستند عرصھ نوینی از معانی و احساسات شاعرانھ را بر ادبیات ای�ران بیفزاین�د و ب�ا ی�ر ھ�د و ج�ز تحقبرقرار کنند . ب�ھ نظ�ر م�ا ب�ھ ج�ز ش�املو ک�ھ او نی�ز نتوانس�ت کمت�رین اث�ری ب�ر فرھن�گ معاص�ر م�ا ب�ر ج�ای ن

ف��روغ ، ،راس��تی مقل��د نیم��ا در س��بک ب��ود م��ابقی ش��اعران ن��وین م��ا ھمچ��ون اخ��وان ھ ی نداش��ت و ب��اس��اطیر فرھنگ��ی م��ا ھن��ر . ی داشتندمسپھری و دیگران مطلقا نھ بھ لحاظ سبک و نھ محتوا ربطی بھ نیما ندارند و بدون وجود نیما ھم وجود

ب�ودیم ت�ا حقیق�ت ناگفت�ھ ای را عی�ان کن�یم . ی مجب�وری کن�یم ول�ای ب�دگوی ھرحال منظور این نبود کھ پش�ت س�ر ش�اعر م�ردهھ بی بس لطیف و مکاشفھ گرانھ درباره زن�دگی نیم�ا ک�ل ای�ن حقیق�ت را ب�ا زب�انی ب�س محج�وب و رق�ت مرحوم آل احمد در مقالھ ا

185

ثیر انگیز بیان کرده است . نیما یک قرب�انی اس�ت مث�ل ھ�دایت و بس�یاری دیگ�ر و ای�ن را نی�ز ب�دانیم ک�ھ خ�ود او ش�دیدا تح�ت ت�أ . ھدایت بوده است

و ص��داقت مت ان را ب��ھ ظلم�ت م�ی افکن�د و ش�ھااص�ولا بزرگت�رین ب�لا و مص�یبت اھ�ل ھن��ر الک�ل و افی�ون اس�ت ک�ھ روح لطیفش�ر آم�دن اھ�ل اره ب�ھ ب�ازامعنوی را از آنان می ستاند و چھ بسا آنان را دریوزه بی ھنران روزگار می سازد . گویی کھ اعتیاد کف

س�ت . اگ�ر ار تبدیل دل بھ گل است . ھ�ر ھنرمن�دی ب�یش از ھ�ر چی�زی قرب�انی وسوس�ھ ش�ھرت طلب�ی خ�ویش ھنر و شتابشان دای ک�اش . ی تن است روسپی گری مرد حاص�ل ب�ھ ب�ازار ب�ردن دل خویش�تن اس�ت گری زن حاصل بھ بازار بردن زیبای روسپی

: نیما می توانست بھ تنھا شعر قابل فھمش جامھ عمل بپوشاند کھ

از پس پنجاھی و اندی زعمر نعره بر می آیدم از ھر رگی کاش بودم باز دور از ھر کسی چادری و گوسفندی و سگی

انتق�ادی مل�ی -امیدواریم کھ روح بزرگوارش جسارت ما را ببخش�د ک�ھ ج�ز بی�داری جوان�ان مقص�ودی نداش�تیم . ای�ن ی�ک خ�ود

. د استمرار یابد تا دچار خود فریبی ملی نشویماست کھ بای

مهربانترین شوهر تاریخ

س�ت ش�من آش�کار ادپیامبر اسلام (ص) فقط مھربانترین پیامبر خدا بر خلقش نبود بلکھ این مھر مطلقھ اش نسبت بھ دوست و ر اس�ت . او د او در ت�اریخ بش�ر . مھر و عطوفت وی درباره زن در ورای رسالت او امری خ�ارق الع�اده و منحص�ر بف�رد خ�ود

رای م�ی ش�د . م�اجنقومی ظھور کرد کھ زنانش از حیوانات ھم پست تر بودند و حتی حقوق چھار پایان ھم درباره آنان رعایت گور کردن دختران یک افسانھ نیست . ھ زنده ب

ب�ار نو ب�رای نخس�تیز مرد قائل ش�د . انخستین بار بھ زن بھ مثابھ یک انسان نگاه کرد و برایش حق و حقوقی ھمترااو برای اد دم�د غل و درآش�اب ش�وھر داد ، ح�ق داش�تن بھ زن حق اظھار نظر داد ، حق انتخ نھ فقط در میان اعراب بلکھ بر روی زمین

ر معن��وی و و ح��ق تعل��یم و تعل��م بخش��ید و حت��ی در ام��ر رابط��ھ جنس��ی ب��ا ش��وھر ، او را ص��احب اختی��ار نم��ود و در ھم��ھ ام��وج�ھ و فاطم�ھ سیاسی با وی مشورت می کرد . او ب�رای نخس�تین ب�ار در ت�اریخ بش�ر در خان�ھ خ�ودش زی�ر نظ�ر خدی اقتصادی و

ن جتھ�اد از ای�ادر ح�د (ع) و سپس عایشھ برای زنان کلاس درس بر قرار نمود و اولین فارغ التحصیلان علم و حکم�ت و فق�ھ اع گردی�د پیامبر اب�د دست مبارکھ بدعتھایی در تاریخ زن است کھ ب ر نمودند . و اینھاسھای درس دایمدند کھ کلامدرسھ پدید آ

. زادی زن از بردگی مرد است . تاریخ زن است و ھمو بنیان گذار آ وی ناجی

ان��ھ اش ر خحت��ی ھمس��ر عق��دی خ��ود را ک��ھ در ھمخ��وابگی اک��راه داش��ت ب��ا ع��زت و پرداخ��ت ک��ابین رھ��ا نم��ود . ایش��ان دایش��ان رک ی خانھ را ت�ج می داد و ھر گاه کھ ھمسرانش احساس ناراحتی می کردند در سکوت و با مھربانسایش زن را بر خود ارحآ

سر می برد . ھ می کرد و شب را تا صبح در طویلھ بو رف�اه م�ی آنان ع�زت دند کھ بھ عقد خود درآورده و بھ جز یکی و دو تا از ھمسرانش مابقی زنانی مطرود جامعھ و رنجور بو

زار او بوده و زنانی عبوس و متکبر و بد اخ�لاق ھر چند کھ اکثرشان مستمرا موجب آنان نمی داشت قعی از آبخشید و ھیچ تو

186

ھ بودند و با اینکھ خداوند بارھا ایشان را مخیر نمود تا کابین این زنان را بدھد و از شر شان رھا ش�ود ھرگ�ز چنی�نن نک�رد . ب�شریت یعنی زن . حق زن و ش�رافت ود مخصوصا بر ضعیفترین جنبھ از براستی محمد (ص) مظھر رحمت مطلق خدا بر بشر ب

زادگی او جز در مکتب محمد ادا نشده است . و لعنت خدا بر کسانی کھ ای�ن ح�ق را وارون�ھ جل�وه م�ی دھن�د . زن ام�روز در و آ از دین محمد است . سراسر جھان ھر حقی کھ دارد از دین محمد است و ھر حقی کھ از آن محروم است بھ دلیل دوری اش

فردریک نیچه »جنایتی بر علیه بشریت ؟«

« ھ ک�ین ب�اب اس�ت لھ فلسفی او در ھمش موسیقیایی است و لذا اولین رسانیچھ فیلسوفی عاشق موسیقی بود و اصلا اندیشھ ا

اس�ی و موسیقی شن خود نوازندهنام دارد کھ اثری بدیع و حیرت آور است . علاوه بر این او » زایش تراژدی از بطن موسیقی ب�ود . آلم�انرا در خارق العاده بود و سالھا دوست نزدیک و مشاور و الھام بخش ھنری ریچارد واگنر بنی�ان گ�ذار موس�یقی اپ�

د ش ب�ود فرس�تای کوتاه در موسیقی نوشت کھ برای یکی از موسیقی دانھای عص�ر خ�ود ک�ھ از دوس�تانخود نیچھ چند قطعھ ا» ھ موس�یقی اس�تاث�ر ت�و جن�ایتی ب�ر علی�« احیانا برای اجرای سمفونیک آماده کند . دوستش در ج�واب نوش�ت تا نظر دھد و

ی راس�تھ ک�ھ ب� این عبارت عجیب کھ می تواند دارای دو معنا و قض�اوت متض�اد باش�د ش�امل ح�ال ک�ل فلس�فھ و آث�ار نیچ�ھ اس�تجموع�ا ل فلس�فھ او مو حتی جنایتی بر علیھ اندیشھ است و ل�ذا ک�جنایتی بر علیھ کل فلسفھ و تمدن و اخلاق تاریخی بشر است

یچ�ھ ب�ا زان ج�ا ک�ھ ن عنوان فلسفھ اصالت نیستی پدید می آورد و گویی فلسفھ او جنایتی بر علی�ھ ھس�تی اس�ت وھ نیھیلیزم را بایتی ب�ر ثارش را جنآبایستی خود خدای تاریخی بشر ھم در افتاده و او را ھم بھ قتل رسانیده و مرگش را ھم اعلان داشتھ پس

ل�ری نگی�زی و ھیتچعلیھ خدا ھم تلقی نمود . بھرحال این جنایتکار بیگناه کھ در آثارش س�یمایی قیص�ر وار و فرع�ون م�نش و ھوی ھ�ر چن�د ک�� دارد ک�ھ تی�غ ب�ر حلق��وم بش�ریت نھ�اده اس��ت یک�ی از رئ�وفترین و لطیفت�رین انس��انھای ت�اریخ جدی�د اروپاس��ت .

اث�رش قب�ل از واری داشت چھ تلاشی م�ی نم�ود ت�ا از خ�ودش ملح�د ت�رین س�یما را عرض�ھ نمای�د . او در اخ�رینزندگانی قدیس ھ ی اینگون�ھ اتی میکن�د . چن�ین افک�ار و روحی�خموشی ده سالھ اش تا مرگ ، حتی برای پیروان خودش ھم آرزوی کمال ب�دبخ

ث��ار و ب�اره آاس�ت . ای��ن اس�ت ک�ھ قض��اوت در گ�زارش نش��دهدی�الکتیکی ت�ا س��ر ح�د مالیخولی�ا از ھ��یچ متفک�ری در ت��اریخ جھ�ان ا نق�اب ب�ی ، قدیس�ی ی سفلیس�: نابغھ ای بی نظیر ، دیوان�ھ ا ورده استروز دریایی از آرای متناقض پدید آشخصیت او تا بھ ام

زمان و...رالکھ با فلسفھ می نوازد ، پیامبر آخ کفر ، دجال ، عاشقترین فیلسوف ، تنھاترین فیلسوف ، موسیقیدانیل پ�س از ھرحال نیچھ پر خواننده ت�رین فیلس�وف عص�ر پس�ا م�درنیزم اس�ت و طب�ق پیش�گویی خ�ودش ھ�م دوران او ص�د س�اھ ب

دن اس�ت او مرگش آغاز شده است . نخستین احساسی کھ از آثارش بھ خواننده منتقل م�ی ش�ود ق�درت عش�ق و ش�ھامت اندیش�یرد را وچی اس�ت ک�ھ ف�اندیشیدن درباره اندیشھ است و ھمین امر قلم�رو پی�دایش پ�رمانی نیست بلکھ آیینھ آ حامل ھیچ اندیشھ و

اق�ت و ش�قاوت و حم بھ جان خودش می اندازد تا خود را باطل کند . او جنایتی بر علیھ خود پرستی بشر است جن�ایتی ب�ر علی�ھ . »ابر انسان «سازد یعنی ظھور ماده ظھور ذات میکند و آ بزدلی روح است . او انسان را از عالم صفات خلع سلاح می

187

اجی ن�ام دارد ک�ھ ننیچھ فقط از منظر عرفان امامیھ قابل درک و تصدیق است . و بیھوده نیست کھ شاھکار جاودانش زردتشت او .م�ت م�ی باش�د آخرالزمان اس�ت . نیچ�ھ بزرگت�رین ف�راھم کنن�ده فلس�فی ظھ�ور انس�ان کام�ل اس�ت و از جمل�ھ برپاکنن�دگان قیا

وان ای�دگر ب�ھ عن�ترین فیلسوف مکتب ملامتیھ است . و لذا نیچھ در تمدن غرب منف�ورترین ھم�ھ فلاس�فھ اس�ت . دریاف�ت ھبزرگا د ک�ھ نیچ�ھ ربزرگترین نیچھ شناس اروپا نیز دری�افتی ی�ک بع�دی اس�ت بھت�رین نیچ�ھ ش�ناس جھ�ان م�ا اقب�ال لاھ�وری م�ی باش�

ھمردیف مولوی قرار داده است و ت . جھل بشریت اس داند ھمانطور کھ مثنوی مولانا نیز جنایتی بر علیھ را بیان دیگری از مثنوی می» تچنین گفت زردتش«

س�خره ار داد و ب�ھبھ لحاظی بایستی نیچھ را متکبرترین فیلسوف تاریخ دانست کھ ھم�ھ خ�دایان فلس�فھ را م�ورد نق�د و نف�ی ق�رش ا لای�ق پرس�تدین لح�اظ گ�ویی او ھمچ�ون ابل�یس ھ�یچ انس�انی رگرفت حتی سقراط را . و نیز ھمھ قدیسین حت�ی مس�یح را . ب�

و را ارفت بایستی گنمی دانست . ولی از آنجا کھ او ھمواره در ھر مبحثی خودش را نیز بھ زیر سوال می برد و بھ سخره می ید ھم بھ قت�ل رس�انراندازترین فیلسوف جھان دانست بھ معنای خداپرست ترین فلاسفھ . کھ حتی خدای ذھن خودش را ب –خود

را دین نیچ�ھ او. او با ھر کسی کھ دوست می داشت و بر قلبش راه می یافت بھ جنگ می پرداخ�ت و ب�ھ ھم�ین دلی�ل ھم�ۀ منتق�ن�یم سفی . می دای و فلنمی خواست منتھی نھ خدای عاریھ اعاشق سقراط و مسیح می دانند . گویی او قلبش را جز برای خدا

رش در ن کمال یک انسان رسیدن بھ وادی سکوت و خموشی محض است و نیچھ ده سال آخ�ر عم�کھ در حکمت و عرفان جھایام�ده ق�امی نائ�ل نچنین مقامی زیست کھ مقامی حقیقی و طبیعی بود و نھ تصنعی . و ھیچ متفکری در تاریخ جھان بھ چن�ین م

ولانا : مقول ھ جنون می دانند . و باست ھر چند کھ بسیاری از روان شناسان احمق این دوران از زندگیش را غلبھ آنکھ را اسرار حق آموختند مھر کردند و دھانش دوختند

نیچھ جنایتی بر علیھ خویشتن نیز بود .

مارتین بوبر مشهورترین عارف یهود قرن بیستم جها ن

نھ�ای با ب�ھ ھم�ھ زباھ است تا بھ امروز تقریشھرت جھانی یافت» من و تو «واسطھ اثر بسیار کوچک خود بنام ھ مارتین بوبر ب

م�انی لدر زب�ان آ ست و یک مکت�ب ادب�ی م�درنزنده جھان ترجمھ گردیده است . شھرت اصلی این اثر عموما از جنبھ ادبی ان ااش�د بلک�ھ دب�ی م�ی باس�ت . ول�ی ای�ن اث�ر بس�یار غن�ی ت�ر از ی�ک پدی�ده ا» من و ت�و «محسوب شده است کھ معروف بھ مکتب

س���فھ ر فلاانس���ان اس���ت . ب���وبر نی��ز ھمچ���ون س���ای و فلس��فھ رابط���ھ بعن���وان اس���اس وج��ودکاری در روانشناس���ی فلس���فی ش��اھمی داند و ر انسانھاایانی را از ذات رابطھ انسان با ساگزیستانسیالیست اروپا بانی مکتب اصالت رابطھ می باشد کھ وجود انس

یست نامیده اند . ھم یک فیلسوف اگزیستانسیال بھ ھمین دلیل بوبر راول�ی فق�ط در ن ب�ھ آلم�انی مش�ھور ش�ده ب�ود .اس�طھ تفس�یر فلس�فی ت�ورات و ترجم�ھ آوھ بوبر قبل از نگارش کتاب مذکورش ب�

و ان�زوای از ش�کار ش�د و زان پ�س زن�دگی دنی�وی خ�ود را نی�ز ب�ر زھ�د و تق�وابود کھ س�یمای عارفان�ھ اش آ» و تو من« کتابقام�ت اک�وه ص�ھیون لمان بھ اورشلیم مھاجرت نم�ود و قب�ل از تش�کیل دول�ت اس�رائیل در دامن�ھآ رنیزم بنا نھاد و ازغوغای مد

گزید و بھ عبادات و ارشاد مریدانش مشغول شد و در انتظار رؤیت یھوه از کوه صھیون نشست .

188

» ھرتس�ل« ک�ی دن�د . یور ایف�ا نموی حی�رت آبوبر دو یار ھمفکر و نزدیک دیگر داشت کھ ھر یک در تمدن معاصر اروپا نقشی دکترای فلسفھ و ایدئولوگ و وزیر فرھنگ ھیتلر اس�ت و تنھ�ا کس�» گوبلز« دیگر و مذھبی است -بانی صھیونیزم فلسفی

امع�ھ جب�ود ول�ی ب�ا نکھ بھ ھیتلر وفادار ماند و بھ ھمراه او با کل خا ندانش خ�ود کش�ی ک�رد . ھ�ر چن�د ک�ھ گ�وبلز خ�ودش یھ�ود د و س�ھبودن� داشت و ھمسر و محبوبش یھودی بود . این سھ نف�ر ک�ھ دوس�تان دوران مدرس�ھ و دانش�گاه یھود بستگی فراوان

ر ش�دند ز یک�دیگر دوای بنا نھادند ولی بتدریج بھ لحاظ فکری نخبھ فلسفھ در دانشگاھای آلمان کھ مجلھ سوپر روشنفکرانھ اھ یک ب� دارد کھ ھر نی حسن صباح ، خواجھ نظام الملک و خیام. ماجرای این سھ نفر تشابھ بسیاری بھ سھ یار دبستانی ما یع

راھی کاملا متفاوت و بلکھ متضاد رفتند . اوی د ب�انی روانک�دو فیلسوف یھود دیگر یعن�ی ھوس�رل بنی�ان گ�ذار مکت�ب پدی�ده شناس�ی و فروی�بوبر را بایستی ادامھ تکاملی

ھ ی ب�لم�انھ یھ�ود آشی برتر دست یافت . ای�ن س�تأملات درونی بھ جھمدرن دانست کھ از ادغام این دو علم بھ ھمراه ریاضت و و ھ رس��می یھ��ودئحکم��ت موس��وی محس��وب م��ی ش��وند و جال��ب اینک��ھ ای��ن ھ��ر س��ھ از جان��ب جامع��راس��تی جل��وه ھ��ای م��درن

ن مطرود شدند و اساسا در جامعھ مسیحیت درک شدند . روحانیت سازمانی آی ن�ین رابط�ھ ات انس�ان م�درن را در چت رابط�ھ م�راد و مری�د رس�ید و تنھ�ا راه نج�ابوبر ھمچ�ون ھم�ھ عارف�ان جھ�ان ب�ھ اص�ال

جھ�ان ص�نعت و ش�دن ب�ھ معن�ای ش�ی ش�دن در» او « خاطر نشان نمود و مابقی انسانھا را در خارج از این رابطھ محکوم بھ نداش�تھ اس�ت و »او « ی درب�اره غول سرمایھ داری دانست . البتھ خ�ود ب�وبر در اواخ�ر عم�رش اذع�ان نم�ود ک�ھ تعبی�ر درس�ت

دچار یک سوء تعبیر عظیم گردیده است . ی ب�ر رف�انبوبر در دامنھ کوه صھیون ک�ھ وع�ده گ�اه خ�دای موس�ی ب�ا بن�دگانش م�ی باش�د ی�ک جامع�ھ کوچ�ک سوسیالیس�تی و ع

اع�راب این جامع�ھ اعضای ورد کھ ھمچنان تا بھ امروز بعد از مرگش فعالیت دارد و بسیاری ازمبنای اقتصاد کشاورزی پدید آی م�ی ک�دیگر زن�دگیاد ب�ا ن یھودی�ان و مس�لمانان در ص�لح و اتح�مسلمان ھستند و این تنھا جامعھ ای در اسرائیل است کھ در آ

آس�ا ج�زهظ�یم و مععمد اقتصادی حاصل از کار خود را در این جامعھ برادر وار تقس�یم م�ی کنن�د . و ای�ن ی�ک ب�دعت کنند و درآ جامعھ نژآد پرستانھ و مخوفی چون اسرائیل . ن ھم در است آ

دریس در ت��خ��ر عم��ر از ھ��ر ن��وع ھمک��اری ب��ا دول��ت اس��رائیل س��ر ب��از زد و بواس��طھ فش��ارھای سیاس��ی حت��ی از ب��وبر ت��ا ب��ھ آی در چش�م خ�ر عم�ر ھمچ�ون خ�ارھ عنوان یک فیلسوف یھود ت�ا ب�ھ آواسطھ شھرت جھانی اش بھ دانشگاه انصراف داد ولی ب

ره ش�ریت تک�ھ پ�ائیل زندگی کرد . این واقعھ نشان می دھ�د ک�ھ فق�ط عارف�ان م�ذاھب حق�ھ ھس�تند ک�ھ م�ی توانن�د بحکومت اسرا ایان دھند .پشده عصر جدید را در اوج نژاد پرستی ھای گونا گون با یکدیگر متحد سازند و جنگ ھفتاد و دو مذھب را

اوشو در ایران

ی و ق�ام ب�ودایمب�ال دارو دس�تھ ای ب�رای دنھ کھ عمری در آمریکا و ھندوستان ب نما و قدیس مآب بوداوشو یک شومن عارف از یاو را بایس�ت برھمنی بود ول�ی ج�ز بیم�اران مب�تلا ب�ھ داروھ�ای روان گ�ردان و نیھیلیس�ت ھ�ای رومانتی�ک حامی�انی نیاف�ت .

راس�ر سان ش�یاد در ند و مش�ابھ او ھ�زارپیامبران مسلک ھیپی گری دانست کھ بطالت زندگی را با الفاظ شاعرانھ تقدیس می کنالی کاران�ھ و دج�جھان مشغول کسب و کارند بمانند دکانھای موسوم بھ تکنولوژی فک�ر و امث�الھم ک�ھ ادام�ھ ھم�ین مس�لک فریب

ھستند کھ می خواھند سر وجدان را کلاه عرفانی بگذارند .

189

سیده رد نوبت اوشو وجود آمدنھ کھ تحت تأثیر ال.اس . دی بپس از شیوع دکان دون خوان و داستانھای مالیخولیائی کاستاندا ھ اش�عار ص�وفی و اھ�ل کرام�ت و معج�زه س�ازد . ھم�انطور ک� است کھ جوانان س�رگردان و ب�ی ھوی�ت م�ا را ی�ک ش�بھ ع�ارف و

درد یر و ب�یس�سھراب سپھری نیز تا بھ امروز نوعی مذھب و مسلک زندگی تلقی شده است کھ البتھ جز بک�ار عیاش�ان ش�کم مانتی�ک نیھیلی�زم ر نمی آید و آنھم از تأثیرات داروھای روان گردان بوده است اوشو نی�ز از ھم�ین مقول�ھ اس�ت . در ی�ک کلم�ھ

یس می نمای�دمناسبترین نام بر این نگرش و راه و روش است کھ بطالت و ھرزگی و عیاشی را صوفی مشرب می سازد و تقدی�اد در طبیع�ت فر سر آدمھا را لب ج�وی م�ی برن�د ای�ن آدم عاش�ق پیش�ھ و ع�ارف و فن�ایین تر ھ قولی در حالیکھ کمی پای. و ب

می زند کھ : آھای آب را گل نکنید !؟ د س�وی خ�وھ ا ب�آقای اوشو با بھ لجن کشیدن مقدسات ھن�دو و ھج�و نم�ودن گان�دی رھب�ر فقی�ھ ھن�د توانس�ت . تبلیغ�ات غرب�ی ر

. جبران کند . ھرگز با مسخره نمودن عرف نمی توان عارف شد عقده حقارت خود در قبال گاندی را بکشاند و

با نیچه » چنین گفت زرتشت«

س�ی ن�درت کھ ھ بنیچھ معروفترین فیلسوف عصر پسامدرن و بزرگترین منتقد مدرنیزم در تاریخ معاصر جھان است . ھر چند کی از طری�ق ین نم�ی مان�د و نیچ�ھ ای م�ی ش�ود گ�واطرزی حیرت آور کسی از افسون کلام�ش در ام�ھ کلامش را می فھمد ولی ب

ھ اش کھ با فلسف آثارش جنبھ ای از روح نیچھ در مخاطبانش رسوخ می کند . نیچھ را بایستی سقراط عصر جدید اروپا دانستن واح�د دو خودش را مس�خره م�ی ک�رد و ب�دین طری�ق ب�ا دیگ�ران رابط�ھ ای عجی�ب برق�رار م�ی نم�ود . از ھ�ر س�خن نیچ�ھ در آ

ن�ین چ« ث�ر مع�روف اای متضاد قابل دریافت است و این بدان معناست کھ دارای پیامی توحیدی می باش�د و قل�ب پی�ام او در معنو پ�س از واس�طھ الھ�ام ب�ا نیچ�ھ س�خن گفت�ھ اس�تھ ی زرتش�ت ب�ارد کھ تماما حدیث نف�س اس�ت و گ�ویحضور د» گفت زرتشت

ن ک و ب�د رھنم�وج�ان ھ�م انداخت�ھ و نیچ�ھ را ب�ھ فراس�وی نی�ھ دا را ب�ھزاران سال یکبار دگر خی�ر و ش�ر و اھ�ریمن و اھ�ورمزو ھ س�خره گرفت�ھب�ی و دیالکتی�ک در اروپاس�ت ک�ھ نھایت�ا خ�رد و منط�ق و فلس�فھ را است . نیچھ بھ مثابھ غایت خردگرایکرده

شناس�ی قلم�رو خود س�لاطین خود را ھم برانداختھ و نھایتا برای ھمھ پیروانش آرزوی بدبختی و نابودی م�ی کن�د . وی یک�ی ازم�دنی و رس�د و ھم�ھ ارزش�ھای اخلاق�ی و م�ذھبی و عقلانی محض است و لذا در این عرص�ھ ب�ھ غای�ت ع�دم و پ�وچی خ�ود م�ی

مت کام�ل سال در س�لا علمی و فلسفی را باطل می سازد و بناگاه دچار یک خاموشی ده سالھ شده کھ آنرا جنون نامیده اند ؟ دهردن��د و لطان خموش��ی ش��د و مص�داق ای��ن س�خن مولان��ا ک�ھ : ھ��ر ک��ھ را اس�رار ح��ق آموختن�د مھ��ر کت�ن ،ھ��یچ س�خن نگف��ت و س�

ھ و س�لطان دھانش دوختند . برای ش�ناخت جھ�ان م�درن ، ش�ناخت نیچ�ھ ام�ری ض�روری اس�ت : قدیس�ی ک�افر ، نابغ�ھ ای دیوان� خودبراندازی !

ه ظھور اوست.معرفی ناجی آخر زمان و انسان کامل و وعد» چنین گفت زرتشت «

190

عارف) –شاعر –خلیل جبران (نقاش

ری اقب�ال لاھ�و جبران خلیل جبران بزرگترین شخصیت معنوی قرن بیستم لبنان و بلکھ جھان عرب می باش�د ، مش�ابھ آنچ�ھ ک�ھآمریک��ا ه ب��ھھم��راه خ��انوادھ ب��رای م��ردم پاکس��تان و دکت��ر ش��ریعتی ب��رای م��ردم ای��ران ب��وده اس��ت . وی در س��رآغاز ج��وانی ب��

غ�از عاش�ق ی اس�ت . وی ھم�ان آح ح�اکم ب�ر ھم�ھ آث�ارش غرب�ت و تنھ�ایمھاجرت نمود و در تمام عمرش ی�ک آواره ب�ود و رول عرف�انی قاب� ومعلم زبان خود شد کھ در حکم مادرش بود و با حفظ این عشق پاک مثل ھمھ عارفان بزرگ بھ م�دارج معن�وی

ھمچون یک قدیس مورد احترام است . توجھی رسید و امروزه در نزد مردم لبنان ن�د و بس�تر رابطھ وی با مری ھاسکل یک نمونھ بس کمیاب عشق عارفان�ھ و پ�اک در تم�دن غ�رب اس�ت ک�ھ ب�ھ افس�انھ م�ی ما

اصلی ھمھ تحولات روحی او محسوب شده است . این معلم ھمچون یک یار عرفانی پشتوانھ ھمھ آثار اوست . قاش�ی ند . وی در نی و بیماری دست و پنجھ نرم کرد و ھم�ین عناص�ر خ�لاق آث�ار او ھس�تو تنھایم عمرش با فقر جبران در تما

س�ادگی خ�ارق صاحب سبکی خاص خود گردید. آثار ادبی او در داستان نویسی ، فلسفھ ، مذھب و عرفان جملگ�ی از لطاف�ت و باشد . العاده ای برخوردار است و در اروپا و آمریکا نیز مورد توجھی ویژه می

«ب�ی تح�ت ت�أثیر فارسی ھم ترجمھ شده است و بھ لح�اظ ادھ است کھ ب» پیامبر« مشھورترین اثر ادبی او کتاب بسیار کوچک س�لامی در اثر معروف نیچھ می باشد . ھر چند کھ وی یک مسیحی مخلص است ول�ی اث�ر بی�نش عرف�ان ا» چنین گفت زرتشت

ند و آموختھ و اھل معرفت نفس می باشد و لذا آثارش بر ھ�ر دل�ی م�ی نش�ی –خود آثار او کاملا مشھود است . وی یک متفکر تبدیل بھ یک مکتب فکری در جھان شده است .

سالگی از دنیا رفت . ٤٨ی و بیماری عجیبی کھ داشت در سن خلیل جبران در غایت فقر و تنھای

کریشنامورتی و پیروانش

آموخت�ھ و جھ�ان ب�ین و جھ�ان –راستی خود ھ سلالھ سقراط حکیم بود و مردی بکریشنامورتی یک فیلسوف عارف مشرب از م�ام عم�رش درشناس . ولی بسیار سخت می توان او را مرد واقعا عارف و صاحب مکاشفات ماوراء طبیع�ی دانس�ت و بلک�ھ ت

ظ�ری ی�ای الھ�ی نھ ش�ریعت انبپشت درب این واقعھ باقی ماند زیرا حقانیت ذاتی دین خ�دا و رس�ولانش را تص�دیق نم�ی ک�رد و ب�دند و ب��ھ ش��مثب��ت نداش��ت و ل��ذا پی��روانش ھ��م در س��رگردانی رھ��ا ش��دند زی��را ب��ھ بطال��ت ارزش��ھای م��ادی و منط��ق غرب��ی آگ��اه

ت رد ب�ھ مخ��درانیھیلی�زم فک�ری و اخلاق�ی رس�یده ول��ی براس�تی راھ�ی فراس�وی نی��ک و ب�د و دیالکتی�ک نیافتن�د و ل��ذا ج�ز رویک�ن�د . اال�ب ح�ق ش�ده یات پیدا نکردند . وی با پیروانش چنان سخن می گفت کھ گویا با قدیسینی ک�ھ طروشی دیگر برای ادامھ ح

یاش�ی و ز تباھی و عی را ھم درک و تجربھ نکرده و نسلی برخاستھ اانش ھنوز مقدمات اخلاق و معناگرایدر حالیکھ اکثر پیرون وھم زا و روات�او از آن س�خن م�ی گف�ت ب�ھ دام داروھ�ای ی ک�ھماورایبی تعھدی محض بودند و لذا برای دستبابی بھ آن حق

گردان مثل ال. اس . دی افتادند و نابود گشتند . سوی الا الله ننمود زیرا تق�وای اخلاق�ی را ھ فرد بود ولی ھرگز راھی بھ الھی دارای منطقی خلاق و منحصر بوی در معرفت لا

و شرع را نداشت . او سنت ھا را تخریب ک�رد و م�درنیزم را ب�ھ ریش�خند درک نکرد و شریعت ھا را بیھوده یافت و راز عرفخ�وبی م�ی دانس�ت ول�ی ھ س�وی پس�امدرن نش�ان ن�داد . او ھمچ�ون س�قراط روش�ی مجادل�ھ دی�الکتیکی را ب�ھ گرفت ولی راھی ب�

191

ف�ت و ب�ا نومی�دی ب�ھ ھرگز بر آن فائق نیامد و لذا پس از عمری تعل�یم در غ�رب حت�ی ی�ک ش�اگرد ج�دی و طال�ب حقیق�ت ھ�م نیاھرگ��ز از خودشناس��ی یکریش��نامورتی فق��ط ش��عار خودشناس��ی داد ول�� ھندوس��تان بازگش��ت . او فق��ط راه تب��اھی را ھم��وار ک��رد .

ذھنی و شناخت آگاھی عاریھ ای فراتر نرف�ت . او ب�ا اس�تفاده از دیالکتی�ک و دی�الوگ س�قراطی دان�ش عاری�ھ ای را پ�وچ نم�ود خودی و توحیدی نشان نداد و ل�ذا حاص�ل ک�ار او فق�ط ی�ک نیھیلی�زم مل�بس ب�ھ الف�اظ فلس�فی و سوی دانشھ ولی ھرگز رھی ب

دانس�ت چ�را ک�ھ راه دل را ه جھ�اد ب�ر علی�ھ نف�س اس�ت ک�ھ عرفانی بود : عرفانی پوک و بیجان ! در حقیقت او را ه دل را نمیانھ و ک�ور نس�بت ب�ھ ک�ل س�نت عرف�انی ھن�د آنھم جز تحت اطاعت یک پیر عارف ممک�ن نیس�ت و کریش�نامورتی تعص�بی مغرض�

نشان میداد و بر علیھ جریان شیادانھ پیر و مریدی در ھندوستان کھ جز دغلب�ازی و جن�ون و خراف�ھ پدی�د نی�اورده ب�ود اص�ل و حق پیر را نفی نمود در حالیکھ کل جری�ان پ�وچ س�ازی دان�ش عاری�ھ ای ک�ھ ب�ا ش�اگردانش انج�ام م�ی داد تح�ت اراده و نظ�ارت

ی و ن�امعقول ا پی�روانش را ھ�م بط�رزی مالیخولی�ایعنوان یک پیر راھنما بود . ب�دین گون�ھ او ک�ل ذات رابط�ھ خ�ود ب�ھ د او بخوانکار و باطل می نمود . واکنش او نسبت بھ دجالیت عرفانی در ھند ، یک واکنش کور و غیر عرفانی بود و لذا برخ�ورد او ب�ا

کل تلاش یک عمر او در غرب فقط در خدمت نیھیلیزم رم�انتیزم و ھیپ�ی گ�ری و تخ�دیر کل تمدن مدرن نیز سطحی باقی ماند و از نھض�ت او حمای�ت نمودن�د . نق�د او ب�ر عرف�ان م�ین دلی�ل رس�انھ ھ�ای غرب�ی ش�دیدا و مفاسد اخلاقی غرب قرار گرفت و ب�ھ ھ

اگزیستانس�یالیتی آگ�اھی ھگل�ی و –د شرق تماما بھ تصدیق جنون و فساد غرب در آمد . عرف�ان کریش�نامورتی از ح�د ی�ک خ�وفراتر نرفت و شعبھ ای از نھضت ضد روشنفکری غرب شد . بھ بیان ساده او یک متفکر عارف مشرب و غرب�زده ب�ود ، ی�ک

ی ک�رد ول�ی ھرگ�ز اودانھ را با الف�اظ عرف�انی ب�ازگویھندی ضد ھندوئیزم . او راه رسیدن بھ معرفت خودی و پایدار و آرامش جم�ا من�ور خواھ�د ھ نداد . او متعقد بود کھ اگر دانستگی ھای عاریھ ای را از ذھن خود پ�اک کن�یم آن ن�ور حقیق�ت درروشی ارائ

شد ولی او این کار را در ذھنیت ھزاران تن از شاگردانش انجام داد ولی نتیجھ جز مفاسد اخلاقی و رویکرد ب�ھ م�واد مخ�در در ود . او بی�انگر عرف�انی ب�ی طریق�ت و آداب ب�ود . ب�ھ بی�ان دیگ�ر او ب�انی ی�ک جھت رسیدن بھ خورشید حقیقت ، چیزی دیگر نب

عرفان لیبرالی و صرفا شعاری و نمادین بود و درست بھ ھمین دلیل در مغرب زمین پیروانی عظیم پی�دا ک�رد زی�را او لیرالی�زم وزه ھا پدید می آمد و لذا او نھایتا مب�دل ب�ھ را تقدیس عرفانی می نمود و لا ابالیگری و بی تعھدی تنھا روشی بود کھ ازاین آم

یکی از پیامبران نیھیلیزم گردید یعنی مذھب اصالت پوچی ! او نیھیلیزم نیچھ و سارتر را عرفا نیزه کرد و معن�ای عش�ق را ب�ھ ار او ب��انی در آث��» عش��ق « عن��وان واژۀ مح��ض و بی��روح مت��رادف ب��ا نفھمی��دن و متعھ��د نب��ودن و لااب��الیگری ق��رار داد . واژه

ه ھم��ان مفاس���د مفتخران��ھ و اعتی��اد و خودکش��ی از نت���ایج آنس��ت . ترجم��ھ آث���ار در غ��رب ش��د» عش��ق غی��ر متعھ���د « کت��ب مکریشنامورتی در کشور ما نیز حاصلی جز این نداشتھ است . او تعھدات س�نتی و عرف�ی اخ�لاق را پ�وچ نم�ود ب�ی آنک�ھ تعھ�دی

ه و روش عملی تعیین نماید . این بدان معناست کھ خود او نیز فرات�ر از ای�ن نرفت�ھ عنوان یک راھ عمیق تر پدید آورد و آنرا ب بود و علاوه بر این زمان ما را درک نکرده بود و گرنھ بازیچھ ھیپی گری غرب نمی شد .

عطار نیشابوري پدر عرفان ایرانی

اس�ی م�ی ش�ود مطلق�ا از عط�ار خب�ری نیس�ت ح�ال ظ�اھر قدرشنھ ب� متأسفانھ آنقدر کھ از مولوی و حافظ سخن در می�ان اس�ت و

آنکھ عطار پدر روحانی و معلم ادبی و مراد مولانا و حافظ است . می دانیم کھ مول�وی در نوج�وانی عط�ار را دی�دار نم�ود و از

192

ن�در خ�م ھف�ت ش�ھر عش�ق را عط�ار گش�ت م�ا ھن�وز ا« او بیدار شد و ھمو می گوید کھ » الھی نامھ « واسطھ کتاب ھ ھمانجا بو ام�ا ھم�ھ محقق�ین و ح�افظ شناس�ان ب�ر ای�ن باورن�د ک�ھ بخ�ش عم�ده ای از غزلی�ات ح�افظ ب�ھ لح�اظ معن�ا و » . یک کوچ�ھ ای�م

استعاره تماما تحت تأثیر مستقیم منطق الطیر عطار و مخصوصا داستان شیخ صنعان است . آنھ�ا در ن�د و ل�ذا ھم�ھس و اندیشھ و زبان فارسی س�خن گفت�ھ اندرت با احساھ قبل از عطار ھم عارفان ایرانی داشتھ ایم ولی ب

ز زم�ان ارش فارسی امنظر جھانی در قلمرو ادب و عرفان عرب قرار می گیرند. و می دانیم کھ رویکرد متفکران ایرانی بھ نگس ای بن�ی عب�اخلف� حسن صباح آغاز شد و اوج گرفت و ھمو بود کھ خلاقی�ت اس�لام و عرف�ان ایران�ی را از اس�ارت و ھژم�ونی

ھ تم�ام . و عط�ار ب� خصوص در جھان تشیع دستور داد و حتی تھدید کرد کھ بھ فارسی بنویس�ندھ نجات داد و بھ ھمھ اھل قلم بد عرف�ان وش�تند و بنی�انتدریج متفکران ایرانی بھ زبان فارس�ی ھ و کمال بھ حق این امر عظیم جامع عمل پوشانید و بعد از او ب

ھ نخس�تین ک�حی�اء کردن�د ایرانی و قرآن فارسی را بنا نھادند و حق را بھ حق دار رسانیدند و س�نت س�لمانی را ا ایرانی و اسلامی نویس�ی در فارس�ی آورده ول�ی ای�ن نھض�ت عظ�یم فارس�ھ کسی بود کھ نماز فارسی را بھ پیروانش آموخت و سوره حم�د را ب�بع�ھ ار اس�فار ارندان خود میلی بھ فارسی نداش�تند و ل�ذا ش�اھکعصر صفوی روی بھ افول نھاد زیرا طبق عرق ترک زبانی خا

از قلم ملاصدرا بھ عربی آمد و این عرب نویسی متأسفانھ تا ھم اکنون نیز ادامھ دارد . ش�ت . ا ب�ھ عرب�ی نگار» المی�زان « رة المعارفی خ�ود یعن�ی مھ طباطبایی ھم اثر بی نظیر و دایھمانطور کھ مثلا کسی چون علا

دا خ�ی ک�ھ زب�ان ویدین�ی م�ا ب�ر نم�ی دارد و گ�معلوم نیست کھ این چھ آفتی است کھ ھنوز ھم دست از دام�ن نویس�ندگان براستید ب�ادت م�ی کنن�ععرب است و دین اسلام ھم دین اعراب است . درحالیکھ بسیاری از مسلمانان چین کمونیست بھ زبان فارس�ی

ض�رورت واجب�ی م�ی پ�ردازیم .س�خن از ن�ژاد پرس�تی نیس�ت بلک�ھ از ح�ق وما فارسی زبانھا بھ زبان عربی ب�ھ تعل�یم و عب�ادت خ�ود ھم�انطور ک�ھ است زیرا تا دین و معرفتی تبدیل بھ زب�ان ام�ی نش�ود و ب�ومی نگ�ردد ب�ر دل نم�ی نش�یند و ایم�ان نم�ی ش�ود

قرآن می فرماید کھ اگر این کتاب بھ زبان عربی نمی بود از اعراب کسی ایمان نمی آورد . ش اس�ت و ای�نرین رسالت علما و عرفای ھر دینی ھمانا تبدیل و تحویل آن دی�ن ب�ھ زب�ان و فرھن�گ و احس�اس ق�وم خ�ویمھمت

ت . رص�ھ نف�اق اس�عھمان جھانی سازی و توسعھ و تعمیق دین است . تا دین بھ زبان مادری نیاید بھ جان و دل نمی نش�یند و س�ی اس�ت و ل�ذاوحکیم بی بدیل بلکھ رس�ول ن�زول ق�رآن از ع�رب ب�ھ فاربنابراین عطار نیشابوری نھ تنھا یک شاعر و عارف

ر عط�آر رفت�ھ از آث�اھر چھ کھ از اسلام عرفانی و ایمانی داریم مدیون عطاریم . بخش عمده ای از حکای�ات مثن�وی مول�وی برگعالیق�در ھ ای�ن مرج�عاست و بھترین غزلیات سعدی ھم علنا دارای گوھرۀ عط�اری اس�ت. و ب�س ج�ای تأس�ف و تعج�ب اس�ت ک�

ی ک�ھ عھ اس�ت و م�دحدلی�ل تعل�ق میراث�ی او ب�ھ جھ�ان غی�ر ش�یھ اسلام و عرفان ایرانی را نمی شناسیم و ق�در نم�ی نھ�یم . آی�ا ب� ار . دربارۀ خلفای راشدین نموده است ؟ مگر شعار وحدت جھان اسلام نمی دھیم ؟ پس چھ بھتر از توسل بھ عط

خویشدکتر شریعتی بازگشت بخویشتن

خویشتن خویش در رأس دعوت ھمھ انبیای الھی قرار داش�تھ اس�ت ت�ا انس�ان را ب�ھ روح انس�انی و قدس�ی اش ب�از ھ بازگشت براس��تی رس��التی ھ گردانن��د و از غفل��ت برھانن��د . در دوران م��ا دکت��ر ش��ریعتی یک��ی از قدرتمن��دترین ای��ن داعی��ان ب��وده اس��ت. و ب��

نھضت ھمچنان ادام�ھ دارد . ام�روزه ھ�ر ک�س ک�ھ ھن�وز بی�داری وج�دان و ھوی�ت دین�ی و پیامبر گونھ را بھ ثمر رسانیده و اینخویشتن خ�ویش در ھ شرافت انسانی اش را در کشور ما حفظ نموده بھ طریقی تحت تاثیر دکتر شریعتی بوده است . بازگشت ب

در جھان نیست و این اساس دع�وت محور امر بھ معروف قرار دارد زیرا برای ھر انسانی موجودی معروفتر از وجود خودش

193

بھ حق است چرا کھ خدا را جز در خود نمی توان شناخت و باور نمود . لذا دعوت عرفانی بھ مثاب�ھ بنی�ادی ت�رین ن�وع ام�ر ب�ھ خویشتن خویش دعوت ب�ھ فط�رت الھ�ی و اخ�لاق الله و ھ معروف است کھ ھمھ معروفات دیگر را در برمی گیرد . زیرا دعوت ب

انقلابی و جھانی بود . این دعوت در رسالت دکتر شریعتی –انبیاء است . دعوت دکتر شریعتی یک دعوت عرفانی لذا شریعتامری جامع و تمام عیار و مدرن بود و ل�ذا ھم�ھ جوان�ب زن�دگی بش�ر م�درن را ش�امل ب�ود و ل�ذا مب�دل ب�ھ دع�وتی جھ�انی ش�د و

ند چھ بسا بیشتر از کشور خودمان . ی می کر این دعوت در سراسر جھان خودنمایامروزه آثاعرف��ت نف��س و نگ��اه دکت��ر ش��ریعتی ب��ھ ھ��ر ام��ری اع��م از اقتص��ادی و سیاس��ی و فلس��فی و جامع��ھ ش��ناختی و انقلاب��ی از منظ��ر م

ی ش�ود و یک�ی خویشتن و رستاخیز جان و دل بود و لذا نفخھ ای از صور اسرافیل در عرصھ آخرالزمان محسوب مھ رجعت ببازگش�ت ب�ھ خویش�تن خ�ویش ھم�واره از دربھ عوتھا در عصر جدید است . امروزه ب�رای م�ا مس�ئلھ بازگش�ت ب�از خلاقترین د

م�ی باش�د لی�اء و عرف�اکسانی میسر می شود کھ فاتحان و ذاکران این بازگشت بوده اند کھ بدون تردی�د بازگش�ت ب�ھ انبی�اء و اواز ب�ھ ق�دما ھ�م م�ؤثرتر از بازگش�ت ب�ھ قدماس�ت و بلک�ھ بازگش�ت ولی بازگشت بھ کسانی کھ زبان حال امروز ما ھس�تند بس�یار

دارای نجا کھ آدم�یآطریق رجوع بھ عارفان معاصر ممکن است کھ در جرگھ امامان زنده اند و زبان زندگی نقد ما ھستند . از در خود ش�ود و مقیمخود بازگردد ھ خویشتن خویش ماست . ھر کھ بھ نفس واحده است رجوع بھ ھر عارفی بھ مثابۀ رجوع ب

ی جع�ت ب�ھ ش�ریعتی ک�ھ ره وج�ود را گ�م ک�رده ان�د . رماندگار برای بش�ریت اس�ت و آیین�ھ ھم�ھ انس�انھایو خود گردد یک ھویت و اس�ت و زب�ان امینھ گردانھای دوران . دکتر شریعتی یکی از زلالترین آیخویشتن خویش است ھ یکی از شاھراه ھای رجعت ب

ھ�م خ�ود را و اسلامی و ش�یعی اس�ت جھ�انی نی�ز ھس�ت و اینس�ت ک�ھ فیلس�وف ش�ھیر فرانس�ھ س�ارتر ھمان میزان کھ ایرانیھ بفراس��وی پی��رو م��ذھب ش��ریعتی م��ی نام��د . زی��را م��ذھب ھم��ھ عارف��ان یک��ی اس��ت و آن م��ذھب انس��انیت بش��ر اس��ت و ل��ذا م��ذھبی

ز ب�ود و ای�نمکات�ب م�درن جھ�ان نی� مذاھب است کھ زبان حال ھمھ مکاتب م�ی باش�د ھم�انطور ک�ھ دکت�ر ش�ریعتی بھت�رین معل�مالبت�ھ ش�ده ب�ود ک�ھ مکاتب را گاه از بانیانش ھم واضح تر می نمود و حقش را ادا می کرد و لذا متھم بھ دھھ�ا م�ذھب و مکت�ب

ومی ب�ودق�اریخی و ف�را و این امر مطلقا از جنس التقاط نبود بلکھ از جنس اتحاد و اجتھاد و نگرش فرات . از افتخارات اوست . . دکتر شریعتی یکی از جھانی ترین انسان تاریخ معاصر است و مذھب او مذھب ھفتاد و دو ملت است

» خود تم�ام جھ�انی ای انسان تو« قول اوپانیشادھا ، ھ مقیم خویشتن شود جھانی می شود چرا کھ ب خود بازگردد وھ ھر کھ بنھ�اده اس�ت ی شدن را ھیچکس ھمچون ش�ریعتی پ�یش روی م�ا نراه جھان» . انسان ، جھان صغیر است « قول علی (ع) ھ و ب

س�وی ھدی و فن�ی ب�. انسان جھانی یک انسان الکترونیکی و رایانھ ای لزوما نیست بلک�ھ انس�انی اس�ت ک�ھ از حق�ارت دنی�ا م�ا عظمت روح خود بازگشتھ است .

ود و لذا ھمھ معارف و علومی ک�ھ ط�رح م�ی دکتر شریعتی پیش و بیش از آنکھ یک انقلابی یا جامعھ شناس باشد یک عارف بسوی قلب خود رجعت نموده و اھل دل شده است لاج�رم دیگ�ران را ھ�م قلب�ی ھ نمود انقلابی بود یعنی قلبی بود . و انسانی کھ ب

دارد ک�ھ ( انقلابی ) می کند . او از بانیان عرفان انقلابی در تاریخ اسلام اس�ت ک�ھ درس�ت در نقط�ھ مقاب�ل عرف�ان مرفین�ی ق�رار جز توجیھ عافیت طلبی و تقدیس ستم ھنری ندارد . و عرفان او ھم یک عرف�ان کت�ابی و تفس�یری و خانق�اھی و ش�اعرانھ نب�ود بلکھ عرفانی جوشیده از معرفت نفس و سیر ال�ی الله ب�ود و ل�ذا عرف�ان ش�ریعتی مث�ل عرفانھ�ای حقیق�ی و ن�اب ، از آن خ�ودش

اسلامی و جھانی ماس�ت . او یک�ی از ش�اھراه ھ�ای س�یر –ریعتی ، رجعت بھ ھویت ایرانی بود و غیر قابل تقلید ، رجعت بھ شالی الله است . او از علیین و لذا تنھایان دوران خود بود و یکبار دیگ�ر عش�ق و ع�دالت وعرف�ان عل�وی را در جھ�ان م�ا احی�اء

روزه آثار او یکی از پرخواننده ترین آثار از آمریکا نمود و کل جامعھ ما و بلکھ مسلمانان جھان را قلبی و انقلابی ساخت و امتا شرق دور می باشد . نوری کھ وی برافروخت در حال توس�عھ و جھ�انگیر ش�دن اس�ت. اس�لامی ک�ھ او عرض�ھ نم�ود براس�تی

لاب شایستھ یک مذھب جھانی می باشد کھ نجات بش�ریت را در ب�ر م�ی گی�رد و ح�ق انس�ان را ادا م�ی کن�د . ش�ریعتی ، قل�ب انق�

194

دینی است . یکی از بزرگترین ضایعات و خسران سالھای بعد –ماست . دوری از این قلب ھمان دوری از انقلاب و ھویت ملی از انقلاب ھمانا دوری از این قلب بوده است . آنان کھ می پندارند دوران شریعتی بھ پایان رس�یده اس�ت را ه را گ�م ک�رده ان�د و

ان معنویت و عشق بھ عدالت و آزادگی و نجات بھ پایان رسیده است . بھ مانند اینست کھ بگویند دور وو ی��ا انقلاب��ی . ول��ی ش��ریعتی خ��ود ن��وری از عش��ق و عرف��ان و تق��وا رفن��د و ی��ا متق��یو عا برخ��ی از بزرگ��ان معنوی��ت عاش��ق

باشد . تواند انقلاب بود . او خود حامل ایدئولوژی خاصی نبود بلکھ مھد زایش ایدئولوژیھای بسیاری بوده و میز اخص�وص ھ ی�د ب�دبسیاری ای�ن ن�ور را ب�ا دھانھایش�ان پ�ف نمودن�د ول�ی آن�را برافروختن�د . او در دوران حی�اتش از ھم�ھ جف�ا

و ع�ھ م�ا گردی��دی�ارانش و آنانک�ھ م�ی بایس�ت او را حمای�ت م��ی کردن�د . ای�ن جف�ا پ�س از رحل�تش دو چن��دان ش�د و دامنگی�ر جامح�ران ات از ای�ن بب و ھویت ما وارد نمود و ما را دچار بحران ھوی�ت س�اخت . ام�روزه ب�رای نج�لطمات ھولناکی بھ روح انقلا

د و ف�راق ق و درعذرخواھی از روح بزرگش نیست . سخن از شریعتی س�خن از عش� ملی راھی جز اعاده حیثیت بھ شریعتی وی ب�ھ ھ�م�ن از گرو« دانی ب�ازخوانی م�ی کن�یم :ی دوران است . زبان حال او را از دفاعی�ات ع�ین القض�اة ھم�و تنھائی و بیوفای

س�تند با را ب�ر م�ن ھی کردند . بزرگترین تھمت دند ..... واز من پیش سلطان بدگویخدا شکایت می برم کھ حق علم را ضایع کرند دش�منانم س�پرد. علمای فرق و رقعھ و خرقھ پوشان ، چھ دوست و چھ دشمن برای احیای حق من بھ پا نخواستند و مرا ب�ھ

. . « ای نتوانس�تھ ب�ر طور اضطراری نیازمند ب�ھ ھوی�ت درم�انی ھس�تیم . پیش�رفتھای علم�ی و فن�ی و اقتص�ادی ھرگ�زھ ما امروزه ب

م�ی بودن�د ین ملل جھ�انفرد یا قومی مولد ھویت باشد . اگر چنین می بود می بایستی مردم آمریکا و آلمان و ژاپن با ھویت ترو نی�ز ای�ن ادعاس�ت ی دلی�ل ک�افی ب�رار خودکش�ی در ای�ن کش�ورھا ب�ھ تنھ�ایین مردم جھان ھستند و آم�در حالیکھ اتفاقا پوچ تر

ی ماس��ت زی��راآم�ار اعتی��اد و بیماریھ��ای روان�ی . و رجع��ت ب��ھ ش�ریعتی یک��ی از س��ریعترین و نق�د ت��رین روش��ھای ھوی�ت درم��انتی عیم و ش�ریبیای .ن طپش می تواند گسترش یابد ای شریعتی ھنوز در مردم ما زنده است و قلب او در قلوب بسیاری می طپد .

نگ�ی ل تھ�اجم فرھک�را از عرصھ قاچاق خارج کنیم و از طریق رسانھ ملی بھ خانھ مردم بازگردانیم کھ شریعتی یک تنھ حریف طور ھم�ان ی�زم اس�تبزرگ تبدیل آن ب�ھ بم�ب و ترور است ھمانطور کھ در سالھای قبل از انقلاب بود .قاچاق شدن افکار بکر و

کھ در کشور خودمان شاھدش بودیم . نی و عل��م واس��طھ روح ش��ریعتی نج��ات نم��ی یاب��د و دی��دیم ک��ھ از طری��ق ورزش درم��انی و موس��یقی درم��اھ نس��ل ج��وان م��ا ج��ز ب��

گردی�د دل ب�ھ س�رطانسانسور درمانی بحران ھویت نھ تنھا علاج نشد کھ مب ودرمانی و دانشگاه آزاد درمانی و آزادی درمانی ری س�ر ی پس از دیگو بلکھ ایدز . و امروزه این بحران دامنگیر بسیاری از مدیران و مسئولین و ایدوئولوگھای ماست کھ یک

از کاخ سفید در می آورند . ن�یم درم�انی را امتح�ان ک –یم ش�ریعتی رجعت نسل جوان ما بھ شریعت و فضایل اخلاق�ی اس�ت . بی�ایرجعت بھ شریعتی تنھا راه

نھ ای ھم ندارد . کھ ھیچ ھزی

ی از زندگیپیامبر حیات زدای»پاستور «

جای اینکھ میکروبھا را نابود کن�د زن�دگی را ن�ابود ک�رد ت�ا ھ پاستورپدر بھداشت مدرن و بنیانگزار جنون استریل کردن جھان بواکس�ینھ اس�تریل ش�دن ومیکروبھا ھم ھمراه زندگی نابود شوند . و امروزه کل جھ�ان طبیع�ت ش�بانھ روز در ح�ال سمپاش�ی و

اینک�ھ ب�ا تحلی�ل دادن ق�وۀ حی�ات ، میکروبھ�ا گشتن است تا ھیچ میکروبی باقی نماند تا موج�ب بیم�اری انس�ان ش�ود . غاف�ل از

195

تغییر ماھیت داده و با جھش ژنتیکی قدرتمند تر گشتند و ای�ن فق�ط ق�وۀ حی�ات ب�ود ک�ھ تحلی�ل رف�ت و امپراط�وری میکروبھ�ا را انسان مسلط کرد . امروزه کل بھداشت و درمان مدرن کاری جز مسموم ساختن حیات بر روی زم�ین ن�دارد ممکن ساخت و بر

اساس پزشکی مدرن شده است و داروسازی مدرن کاری جز تولد سموم مھلکت�ر ن�دارد و بھو این شیطان نبرد با زندگی مبدل رگ ت�دریجی . انس�انھا از ک�ودکی ب�ا جن�ون واکس�ینھ ک�ردن و مس�موم ب�ا م� این جنگ با حیات است بھ قصد ادامھ حیاتی مرگبار

ی با ان�واع س�موم مھل�ک آبی�اری م�ی ش�وند . نب�رد ب�ا باکتریھ�ا اص�ل اول ه و میوه جات از بدو شکوفایمھد کشت میکروبھا شددگی ن�امش دانش پزشکی گردیده است درحالیکھ باکتریھا عناصر اولیھ پیدایش حی�ات ب�ر روی زم�ین ھس�تند . ای�ن جن�گ ب�ا زن�

علم پزشکی است . امروزه ب�ا ان�واع م�واد ش�یمیایی و از طری�ق س�وزاندن و منجم�د نم�ودن غ�ذاھا س�عی در ن�ابودی میکروبھ�ا ج�ای ھ دارند در حالیکھ میکروبھا در حال دگردیسی ھستند و فق�ط زن�دگی در ح�ال انق�راض م�ی باش�د و بش�ر م�درن س�موم را ب�

عن�وان غ�ذا و دوا ھ قول قرآن س�موم و چ�رک و خ�ون و فس�ادند ک�ھ ب�ھ زخ است کھ بغذا مصرف می کند . و این غذای اھل دو استفاده می شوند .

»بانی روشنفکري دینی در تاریخ « امام علی (ع)

ع)را ارد . عل�ی (در میان ھمھ مذاھب تارخ جھان ،مکتب علی(ع) اولین مذھبی است کھ بھ دی�ن نگ�اھی فکوران�ھ و حکیمان�ھ دده م�ی ھ عرفان نامی�عقلانیت دینی و دین عقلانی دانست و ھمین امر اساس آن پدید ه ای در تاریخ اسلام است کبایستی کاشف

دری ( م�ن نم�یبانی شکاکیت در قلمرو عقل و دی�ن نی�ز دانس�ت ھم�انطور ک�ھ مکت�ب فلس�فی لاا شود . ھمو را بایستی کاشف و دانم ) نیز برآمده از سخن معروف آن حضرت است کھ :

ک�ھ رف�ت نی�ز دانس�تدر حقیقت بایستی ایشان را ب�انی مکت�ب اص�الت مع». ی نرسیده است آنکھ بھ نمی دانم نرسیده بھ دانای« ز اھزار س�ال بع�د ھگل را حدود لذا بایستی فلاسفھ ای ھمچون دکارت و» . آنکھ خود را نمی شناسد نابود است « می فرماید

و .» رس�تیده ام من ھرگز خدای نادی�ده را نپ« آگاھی دانست . ھمو می فرماید ایشان کاشف مکتب اصالت فکر و اصالت خودش��ود . اگ��ر ای��ن ھم��ان مکت��ب پوزیتی��ویزم در معن��ای بس��یار گس��ترده ت��ر اس��ت ک��ھ حت��ی الھی��ات و متافیزی��ک را ھ��م ش��امل م��ی

ن سوسیالیس�تبایستی نخس�تی سوسیالیزم فیزیکی از محصولات روشنفکری دین از دوران رسانس بوده است لذا علی (ع) را م�ی باش�د ریخ نی�زو ھمو نخستین دموکرات کامل تا» . ھر کاخی سر بر آورده از کوخھاست « کامل نیز دانست کھ می فرماید

د در عص�ر جدی� کھ در حکومتش توده ھای عامی را بھ امارات شھرھا و استانھا گماشت ، چرا کھ ک�املترین می�وه روش�نفکریم�ود : ش از ای�ن فرت . و نیز اینکھ اولین و کاملترین نیھیلیس�ت عمل�ی در ت�اریخ اس�ت ک�ھ چھ�ارده ق�رن پ�یدموکراسی بوده اس

ی (ع) ل�پ�س بایس�تی ع .رشتھ ھای بقای دنیا پاره شد .... دنیا قلمرو نابودی است .... و آنچھ کھ ھست دلال�ت دارد ب�ر نیس�تی ت. را بانی و کاشف و سلطان بی بدیل جھان روشنفکری دانس

196

شریعتی) –(مطهري مردان زمانۀ ما

ک�لان تلزم معرفت�یمرد زمانھ خود بودن مقامی است کھ علی (ع) مؤمنان را بھ آن امر نموده است . مرد زمانھ خود ب�ودن مس�دان ای�ن ن�وع م�ر بر جامعھ و مسئولیتی عاشقانھ در قبال مردمان اس�ت و یک�ی از بزرگت�رین دردھ�ای جامع�ھ م�ا ھم�واره کمب�ود

بوده است و قدرنشناسی در قبال آنان و لجن پراکنی و اتھامات بخیلانھ دربارۀ آنان . امع��ھ م��ی اس��تاد مطھ��ری و دکت��ر ش��ریعتی دو ت��ن از بزگت��رین م��ردان زم��ان خ��ود بودن��د ک��ھ درب��ارۀ زم��ان خ��ود و سرنوش��ت ج

را ج�دا اس�ت و ای�ن دوم برس�ند ک�ھ فتن�ھ ھ�ا برخھ�ھ اندیشیدند یکی از جایگاه حوزه و دیگری دانشگاه ، کم مانده بود این دو ب . جان ھم انداخت و آن دو عزیز را ھم ھر یک بھ نوعی از میان برداشتھ کرد و پیروانشان را ھم ب

نش��گاه ) ای��ن دو متفک��ر ب��زرگ و خ��ود ج��وش ک��ھ ھ��ر دو از جایگ��اه خ��ود ط��رد ش��ده بودن��د ( یک��ی از ح��وزه و دیگ��ری از داط�ش عا قرنھ�ا در ندیشۀ اسلامی و مردمی کردن حکمت و عرفان بودند و این نیازی بود ک�ھ جامع�ھ م�ازپیشتازان مدرن کردن ا

ادامھ اه آنھا رایدند و کسی روانشان نیز بھ کانونھای قدرت گرایآن می سوخت . ولی افسوس کھ ھر دو جوانمرگ شدند و پیرون کش�یدند و خ�ھ ف�ات را ب�ود ولی پی�روان ن�اخلف آنھ�ا ای�ن اختلانداد . اختلافات بین این دو بزرگوار کاملا علمی و خانوادگی ب

نین ن جنگھ�ای خ�وخود را نیز ھلاک کردند . راز این مناقش�ھ خ�ونین ھن�وز ھ�م ب�رملا نش�ده و فھ�م نگردی�ده اس�ت و انتس�اب ای�ن دو . اخ�تلاف ای� اس�تینی تا بھ امروز سرپوشیده باقی مانده د –ایدئولوژیک بھ گردن اجنبی افتاد و یک معمای عظیم فکری

تفک�ر رگ�ز ب�ھ عرص�ھھمتفکر در واقع اختلاف بین مدرنیزه کردن اسلام و اسلامی کردن مدرنیزم بود این اختلاف ب�دون اینک�ھ ک�ھ ھم�ان اس�ت و و مباحثھ آید تا بھ امروز مھمترین عامل تضاد و اختلاف در میان سران نظام جمھ�وری اس�لامی ای�ران اس�ت

ام خ�ون فتادن�د و حم�اب و اصول گرا را پدید آورده است . این دو جناح در سالھای آغاز انقلاب بھ جان ھ�م دو جناح اصلاح طلارۀ ای�ن ن اینک�ھ درب�بر پا نمودند ولی جنگ تحمیل�ی آن�را موقت�ا تعطی�ل نم�ود و این�ک دوب�اره ھم�ان جن�گ را ش�اھدیم البت�ھ ب�دو

شیده و مذاکره شود . طور اصولی و بر مبنای معارف اسلامی اندیھ اختلاف ب ر ش�ریعتی پ�رچمدکت� . رسد کھ این ھ�ر دو ام�ری واحدن�د نظر میھ اختلاف این دو نگرش بسیار لطیف و نامرئی است و حتی ب

ک راز و رم�زی�دار مدرن ک�ردن اس�لام ب�ود و اس�تاد مطھ�ری ھ�م ح�امی اس�لامی ک�ردن م�درنیزم . اخ�تلاف ای�ن دو برخاس�تھ از زرگ را بر ب�اد ای این دو بان این دو عمدتا این اختلافات را بھ قلمرو اراده بھ قدرت کشانیدند و تلاشھعرفانی بود ولی طرفدار

. دادند برخاس�ت زی�را س�رعت ب�ین ای�ن دو نی�ز اختلاف�ی ش�دیدترھ مھندس بازرگان در جناح اس�تاد مطھ�ری ق�رار داش�ت و ب�ا اینح�ال ب�

ظ�ام ج�دا گش�تنز رھبری فت و از گذشتھ خود اظھار ندامت نمود و لذا اسرعت بھ سمت اندیشھ شریعتی رھ مھندس بازرگان ب ی نیز بس ناحق و خطرناک افتاد و ھنوز ادامھ دارد . کھ این جدای

رش��د دین��ی و اخ��تلاف و تض��اد م��ذکور ام��روزه در س��اختار نظ��ام و فرھن��گ و جامع��ھ م��ا ش��دیدا حض��ور دارد و بزرگت��رین م��انعری�م اط�ل ق�رار دابرنخ فکری و اصولی این اختلاف بھ نس�یان رفت�ھ اس�ت و ل�ذا م�ا در ی�ک دور انقلابی ماست ولی متأسفانھ س

یعنی شعارمان مدرنیزه کردن اسلام است و عمل ما اسلامی کردن مدرنیزم .وگ ی کھ می آین�د و م�ی رون�د ب�ین ای�ن دو ش�عار س�رگردانند و م�ردم م�ا نی�ز س�رگردانتر . ای�ن دو ب�زرگ م�رد دو ای�دئولدولتھای

راستین بودند و جز تدوین ایدئولوژی اسلامی ھدفی نداشتند ولی ما ای�ن ھ�دف ب�زرگ را ک�ھ انقلابم�ان را ب�ر پ�ا نم�ود فرام�وش یم و لیکھ ب�ھ ص�دھا درد ب�ی درم�ان مبتلای�کرده ایم . ما امروزه ایدئولوگ نداریم زیرا درد ایدئولوژی را از دست داده ایم در حا

نچھ کھ انقلاب را بر پا نمود تلاش این دو مرد و برخی دگر بود کھ جامع�ھ م�ا را ب�ھ فھ�م دردھ�ایش ھیچیک را فھم نمی کنیم . آ

197

نزدیک نمود . و ما تانگرش این دو مرد و علت اختلافشان را درک نکنیم و راھ�ی فراس�وی ای�ن دو نگ�رش ک�ھ وح�دت ای�ن دو ر ع�ین ح�ال ک�ھ از ای�ن دو نگ�رش ی ن�داریم دین ای�ن دو رھ�ایای�م و از اس�تھلاک ب�را در برداشتھ باش�د نی�ابیم راه نج�اتی نیافت�ھ

ی نداریم زیرا ارکان انقلابند . رھای . تلاش ما نیز با چنگ و دندان و بی ھیچ حمایت و امکاناتی در ھمین راستا می باشد

دکتر شریعتی و فاطمه (ع)

ان م�ؤمن در معاص�ر جھ�ان اس�ت از جمل�ھ کاش�ف زن� دکتر شریعتی بزرگترین کاشف تاریخ مذاھب و اس�رار دی�ن خ�دا در ت�اریخر ھ�یچ ر و فاطم�ھ دتاریخ و بویژه کاشف اولین و آخرین زن کامل یعنی ھاجر(ع) و فاطمھ(ع) . در ت�اریخ مکت�وب ماھی�ت ھ�اج

ح و تن را ک�ھ ف�ازی ک�ھ او ب�رای نخس�تین ب�ار ای�ن دو قلم ش�ریعتی آش�کار نش�ده اس�ت و گ�وی اثر و با ھیچ قلمی ھمچون آثار وتی م�ی اس�ت ک�ھ براس�ی ک�ھ ای�ن دو زن را از ن�و آفری�ده و در اینجشرند ب�ھ بش�ریت معرف�ی نم�ود. و گ�ویخاتم امامت در تاریخ ب

ھ�ای وب�اره در رگدتوان گفت کھ مرکب قلم یک عالم مؤمن از خون ھزار شھید برتر است زیرا خون شھیدان را زنده می کند و . خشکیده بشریت جاری می سازد

ن (ع) را چن�ا ی ھرگ�ز معرف�ی نش�ده ب�ود ھم�انطور ک�ھ محم�د (ص) و عل�یطمھ (ع) را چنان معرفی کرد کھ گویتر شریعتی فادککر دین را فق�ط بود . او ف ی بھ تازگی پا بھ عرصھ تاریخ نھاده اند . واین تولد دوبارۀ اسلام و دین و امامترفی کرد کھ گویمع

اس�یم دانش�ان م�ی شنواس�طھ مرھ ین را زنده ساخت . ما زنان قدیس و عارفھ را ھمواره ب�نکرد بلکھ بانیان دین و جان داحیاء ی ب�دیع رد و این ک�ارواسطھ وجود خودشان معرفی کھ و در واقع جز نامی از آنان نمی دانیم . ولی شریعتی خود این زنان را ب

لت�رن خ�دا ھ�م زلالام کش�ید . و بدینگون�ھ م�ردابود و خط بطلان�ی ب�ر م�رد س�الاری و زن ذلیل�ی ح�اکم ب�ر م�ذھب و دی�ن مب�ین اس�ی نس�وی ت�اریخ م�راس�تی چگون�ھ ی�ک م�رد آنھ�م از ایھ ین�ھ عرف�انی ھمدیگرن�د . ول�ی آی�ا ب�شناختھ می شوند زیرا زن و م�رد آی

ھک�س�ت ک�ھ : ھ�ر اتواند پرده ظلمت از سیمای زنانی در آنسوی ت�اریخ برکش�د و حقش�ان را آش�کار نمای�د ؟ ای�ن س�یرۀ عارف�ان و ااختھ ب�ود . خود را شناخت ھمھ را شناخت . او حتی حضرت مریم (ع) را چنان شناخت کھ ھ�یچ مس�یحی ھ�م ت�ا ای�ن ح�د نش�ن

ھ باش�د مس�ر ھ�م داش�تمریم (ع) را بی ھیچ تعارف ھمسر خدا نامید . چرا کھ وقتی خدا می تواند دوست داشتھ باشد می تواند ھرا » دا پس�ر خ�« عن�ای ممانند ھمسر بشر بودن است . و بدینگونھ ھ مسر خدا بودن نھ بو نیز پسر و برادر و .... ولی البتھ ھ

عن�ای مھ ھان است بدر مسیحیت کھ بر مسیح نھاده شده، تفسیری بھ حق و توحیدی نمود . و این ھمان سیر تجلی امامت در ج تجلی خدا در بشر در انواع و مراتب ظھور تا ظھور امام آخرالزمان (ع).

بمعن�ای م�ادر اس�ت از وج�ود زن�ان ع�ارف و مخل�ص » ام « بلا خاطر نشان کرده ای�م ک�ھ اص�ل امام�ت ھم�انطور ک�ھ از مص�در قجاری شده است ھمانطور کھ شجره نبوت از مردان موحد است . در واقع باعث رسیدن اب�راھیم (ع) ب�ھ مق�ام امام�ت وج�ود و

ھم�انطور ک�ھ ک�ل دی�ن خ�دا ب�ا وج�ود فاطم�ھ (ع) ب�ھ کم�ال و خ�تم نب�وت رس�ید و ایثار ھاجر است کھ فرزن�د او نی�ز ام�ام اس�ت .ط��ور دائ��م ب��ر زم��ین ج��اری س��اخت و ب��ھ ھم��ین دلی��ل عل��ی (ع) ب��رای نخس��تین ب��ار در ت��اریخ ن��ام خ��ودش را ب��ر ھ امام��ت را ب��

بلک�ھ از حقیقت�ی ب�ود ک�ھ م�ی نامی�د و ای�ن از تع�ارف نب�ود» فرزندان فاطمھ « فرزندانش ننھاد بلکھ حسن و حسین و زینب را آشکار شده بود . در واقع دین خدا با مرد ( آدم ) آغ�از ش�د و ب�ا زن ( فاطم�ھ ) کام�ل و جاودان�ھ گش�ت . فاطم�ھ (ع) بعن�وان ام

معنای مادر امامان کھ بمعنای امام امام�ان و ن�ور امام�ان و گ�وھره امام�ت امام�ان اس�ت و ای�ن ھم�ان معن�ای ک�وثر ھ الائمھ نھ ب

198

و کسی کھ این نور را داراست در ھمھ می شناسد از جملھ در زنان تاریخ . و شریعتی از ح�املان ن�ور امام�ت ب�ود و ب�ا است . . این نور بود کھ ھاجر و مریم و فاطمھ و زینب را شناخت نھ بواسطھ علم تاریخ و حدیث

مقلدان و مریدان دکتر شریعتی

و» مرید « ھویت ما ، لوث و واژگون شده اند از جملھ واژۀ متأسفانھ بسیاری از الفاظ مقدس فرھنگ و ھ ب�فی ، ھم�واره و می دانیم کھ این ھر دو از اسماء الھی است . بگ�ذریم . پی�روان ھ�ر انس�ان ح�ق پرس�ت و ع�ار» . مخلص«

نن�د و ل�ذا کک�انی ب�ر پ�ا ددو دستھ تقسیم می شوند : مقلد و مرید ! گروه اول بخیلان و سلطھ جویانند کھ می خواھند برای خ�ود م�ر عق ب�ین عل�ی و رسند . و این تبعیتی کافرانھ است . در صدر اسلام فر زودی با وجود مرجع خود بھ تضاد و عداوت میھ ب

تدار ل�ھ نخس�ت دوس�نسبت بھ پیامبر از ھمین بابت بوده است . عل�ی ی�ک مری�د ب�ود و عم�ر ھ�م ی�ک مقل�د . و ام�ا مری�د در مرح. دی�د م�ی آوردپش است و او را برای خودش دوست می دارد و این محبت است کھ تبعیتی قلبی و ص�ادقانھ مراد و مرجع خوی

ده ش�ت م�ا ب�ا غ�رب ک�ھ موج�ب ع�داوی آفریند . مثل تقلید ما از غرب ولی تقلید در ھمھ عرصھ ھا باعث فساد است و فتنھ ھا میا ھلاک شدند و ودای سلطھ بر مردم بر آمدند و جملگی رسوا ی بودند کھ بھ سومقلدان دکتر شریعتی ھمان گروھکھایاست .

ھایت�ا نس�وا ش�دند و ن�وعی دگ�ر رھ افرادی کھ بھ شیوه دیگر خواستند کھ خود شریعتی باشند و جای او را بگیرند کھ آنھا ھم ب�ر وادی دنھ�ا ب�ود . ی آس�وایتعمارگر نامیدن�د و ای�ن غای�ت رحتی اصول دین را ھم انکار نموده و شریعتی را یک فریبکار و اس�

شریعتی و د از امام ودین و معرفت پدیده ای ھولناکتر از تقلید نیست. کل فتنھ ھای صدر اسلام و صدر انقلاب ما محصول تقلیس�ت ک�ھ عل�ی ادیگر مجاھدان و متفکران بزرگ بوده است . تقلید از یک مرجع موجب انک�ار آن مرج�ع م�ی ش�ود و ای�ن ھم�ان

توانن�د ب�ھ آداب کس�ی م�ی کھ : از من تقلید مکنید کھ کافر می شوید .جاھلان می پندارند ک�ھ ب�ا تقلی�د از الف�اظ و(ع) می فرمود از ات�ا برخاس�تھذرسند مرجع را فریبک�ار م�ی نامن�د و ب�ا وی دش�من م�ی ش�وند. تقلی�د مقام وجودی آن فرد برسند و چون نمی

کفر و انکار و بخل است .

وريعلامه اقبال لاه پدر روشنفکري عرفان مدرن

ار علام�ھ ب�رای نخس�تین علامھ اقبال را بایستی آخرین و کاملترین معلم و مراد دکتر شریعتی دانست ھمانطور کھ ھمو بود کھ ب

کشور ما معرفی نمود و کتابی ارزنده و حجیم ھم در بارۀ ابعاد فکری او تألیف نمود . را در چ�را ک�ھ ن ب�دانیم ن�ھ ب�انی روش�نفکری دین�ی . ب�انی روش�نفکری عرف�انی دوران م�ا در کش�ورمادکتر شریعتی را بایستی اساس�ا

و س��ید محم��ود طالق��انی ب��ھ ای��ن عن��وان شایس��تھ ت��ر و مقدمن��د . ھم��انطور ک��ھ م��ثلا ی چ��ون س��ید جم��ال و مھن��دس بازرگ��ان کس��انی و محمد حنیف نژاد را بانی�ان ز آنھا امام خمینبعد اکسانی چون میرزا کوچک خان جنگلی و میرزا آقا خان کرمانی و بایستی

تقس��یم بن��دیھا براس��تی واقعی��ت دارن��د و ب��رای درک ھوی��ت و پی��ام ای��ن اس��لامی دانس��ت . و ھ��ر ی��ک از ای��ن روش�نفکری انقلاب��یبت�ھ جدید در جھ�ان اس�لام دانس�ت ک�ھ ال بایستی پدر روشنفکری عرفانی عصر بزرگان ضروری می باشد . و علامھ اقبال را ھم

199

تفکیک و تقسیم بن�دی ای�ن جریان�ات از جمل�ھ ام�وری اس�ت ک�ھ ت�ا ب�ھ ام�روز ص�ورت نگرفت�ھ درک وانقلابی ھم بود. بنابراین است : روشنفکری دینی ، روشنفکری انقلابی ، روشنفکری عرفانی و حتی روشنفکری فقھی .

ھ گرگون�ھ کش�ف دب�رند و در قلب م�درنیزم غ�رب موف�ق ر اروپا گذاشریعتی تحصیلات آکادمیک خود را داقبال نیز ھمچون دکتر رای�ن نظری�ھ د .بازگشت بھ خویشتن خویش را بنا نھاد کھ یک رجعتی عارفانھ اس�ت و ن�ھ س�نتی عرفان اسلامی شد و نظریۀ

ر ب�ھ منج�در ای�ران واس�طھ ش�ریعتیھ و استقلال پاکس�تان ش�د ھم�انطور ک�ھ ادام�ھ تک�املی آن ب�پاکستان بالاخره منجربھ انقلاب انقلاب اسلامی گردید .

د . متجلی ساز ی توانست این عشق را در دکتر شریعتیعرفان مولوی حیر ت آور بود و گوی عشق و امید علامھ بھ ایران ورس�التش را رس�الت ب�ود وراستی یک مس�لمان جھ�انی و بی�دار و ص�احب ھ علامھ اقبال مرد زمان و عارف بر جھان مدرن و ب

پس س�لامی یاف�ت و حکمتش را از اعماق عرف�ان اس�انجام رسانید . ھر چند کھ تحصیلات او در فلسفھ بود ولی او بھ خوبی بھ اس اندیش�ھ و ش�د و اس�ز خرمن�دترین نق�اد عص�ر م�درنیزم و تمدن غرب ھمت گماشت و مبدل بھ یک�ی ا بھ نقد و بررسی فلسفھ

ت ب را ب��ھ حی��رغ��رب منج��ر ب��ھ مکاش��فاتی ش��د ک��ھ خ��ود فلاس��فھ غ��ر تم�دنی پس��امدرن را بن��ا نھ��اد . نگ��اه عارفان��ھ او ب��ر فلس��فھخ ن رن�د ت�اریھ عارف�ااس�ت ی�ک حک�یم الھ�ی و از س�لال ان�داخت . ف�ی المث�ل او فردری�ک نیچ�ھ را ک�ھ مش�ھور ب�ھ فیلس�وفی ملح�د

م و عرف�ی لابومی کردن اسلسفھ عرفانی در عصر جدید است . نوعی عرفان فلسفی و فمچون مولوی می دانست . وی بانی ھل بخش�ید ی آن�را تکام�نمودن عرفان یکی از اھداف بزرگ علامھ بود و خود الفبای این نیاز بزرگ را پدید آورد و دکت�ر ش�ریعتلی�ت خ�ود تبی�ین ب�ھ م . او معتقد بود کھ مسلمانان ھر کشوری بایستی بھ زبان خودشان نماز بخوانن�د و عب�ادت کنن�د و ق�رآن را

تعمار دد و از اس�انی شود و از اسارت عربیت خارج گ�ردد و ھ�م ھوی�ت ھ�ای مل�ی دارای روح دین�ی گ�رنمایند تا ھم اسلام جھت و ب�ھ یرانی�ان داش�غرب نجات یابد . علامھ را نیز بایستی از نخس�تین بانی�ان رنس�انس اس�لامی دانس�ت ک�ھ امی�دی عظ�یم ب�ھ ا

س�ت ک�ھ ایران�ی دان ن�وعی اقب�الھ دکت�ر ش�ریعتی را بایس�تی ب� ی ک�رده ب�ود.نھ انقلاب اس�لامی ای�ران را پیش�گوینوعی پیامبر گورد نی را پدی�د آونگ�رش فرھن�گ ن�وی نگریست و با ای�نسلامی اعدالت را از منظر حکمت و عرفان و مبارزه واسلام و انقلاب

ر آمده است .و حسادتھا گرفتاانھ در محاق کج فھمی ھا و حقارت و رنسانس اسلامی را در کشورمان آغاز کرد کھ متأسف

آیا راست می گویم ؟ (فلسفه نیچه )

ص�لا راه را اخ�ود م�ی آی�د و لاج�رم از خ�ود م�ی پرس�د ک�ھ : آی�ا ھ ھر کسی با مواجھ شدن بھ یک بن بست ی�ا شکس�تی ب�زرگ ب�

ود ب�ھن�دگی خ�زمی�ت راه ط�ی نم�وده درست آمده ام ؟ ای�ن از برک�ات معن�وی شکس�ت و ناک�امی در زندگیس�ت ک�ھ آدم�ی را ب�ا تما وال می کشاند و در کل عقل و احساس خود شک می کند . س

ی حاص�ل از آن ھ�م س�طحی و فن�ی و روش شناس�انھ ھ خود آی�برخی از شکست و ناکامی ھا مقطعی و موضوعی ھستند و لذا بج�ر ب�ھ ی�ک آش�کار م�ی س�ازد من می نمایاند و بطال�ت و ناک�امی مقص�ود راه را است . ولی آن شکستی کھ اصل ھدف زندگی را

ی معرفت��ی و تفک��ر و نف��س م��ی رس��د و ی��ک ب��ھ خ��ود آی�� ی ب��ھ ذاتھ و اس��تراتژیک م��ی ش��ود. ای��ن خ��ود آی��ی راه شناس��انخ��ود آی��

200

شناخت شناسانھ است بدین بیان کھ : آیا من می فھمم ؟ در اینجا آدمی احساس م�ی کن�د ک�ھ در ماھی�ت اندیش�ھ و ادراک واراده میت زندگی باطل و ناکام ساختھ است .اش عیبی عظیم بوده کھ او را در تما

ر جنب�ھ باش�ند . س�ای ھ�دفی برت�ر داش�تھگی ای اقتص�ادی زن�دگی ف�ردی و خ�انوادارتق ی کھ جز حفظ والبتھ بسیار اندکند انسانھایای��ن انوری اس��ت .ھ��ای زن��دگی آنھ��ا از جمل��ھ م��ذھب و اندیش��ھ و عل��م ھ��م عناص��ری در خ��دمت معیش��ت و حی��ات غری��زی و ج��

فن��ی و ی آنھ��ا روش شناس��ی وم��ی رس��ند و ھم��واره مس��ائل و ب��ھ خ��ود آی��والی خودشناس��انھ و معرفت��ی نب��ھ س�� جماع��ت ھرگ��زمدیریتی . ولی آنکھ برای خود ھدفی برتر –سیاسی است . اینان ھر مشکلی را یا اقتصادی می دانند و یا سیاسی –اقتصادی

و بح�ران فک�ری وی راه شناس�انھ ھ خ�ود آی�ارد ھم�واره دچ�ار ب�از اقتصاد و امنیت وسلامت و ھویت اجتماعی و حفظ خاندان د معرفتی است . چنین انسانی امکان چندین بار و چندین نوع زیستن را دارد .

دس جس�تجو م�ی وال ھر انسان ھنرمند و آرمانگر است کھ زندگی را در خدمت ی�ک معن�ای مق�این س» آیا راست می گویم ؟ « . اده و جامعھ و علم و مدیریت جملگی ابزارندکند و اقتصاد و سیاست و خانو

و در ھ�ر ایک انسان صدیق ھمواره با ماھی�ت ص�دق خ�ود دس�ت و پنج�ھ ن�رم م�ی کن�د و ای�ن بزرگت�رین مش�غلھ فک�ری اوس�ت . د ص�دق کل�ی خ�و. بسیار اندکند کس�انی ک�ھ اص�لا شکستی یکبار دگر راستی و صدق خود را با خود مورد بررسی قرار می دھد

ف�تن ب�ھ ب�ل از ف�رو رودشان را مورد تردید قرار دھند . نیچھ یکی از این اندک انس�انھای عص�ر جدی�د اس�ت . او چن�د روز قبا خی ا م�ن راس�ت م�وال را مطرح نم�ود ک�ھ : آی�ون می ماند در آخرین کتابش این سیک خموشی حیرت آور و افسانھ ای کھ بھ جن

خ�ودش ھ و در واق�ع ب� ھر چھ گفتھ و پنداش�تھ و نوش�تھ تمام�ا دروغ ب�وده اس�ت ناگاه متوجھ شده بود کھھ گویم ! در واقع او بچ�ون اری ک�رد ، ھمکناگاه خاموش شد و ده سال تمام نھ کلمھ ای گفت و نھ نوشت و نھ ھیچ ھ دروغ گفتھ است . این بود کھ ب

چ وپ�راس�تی ھ او ب� .خم�وش و ب�ی آزار یک درخت ده سال زندگی کرد . ھمھ او را دیوانھ می دانستند منتھی دیوانھ ای آرام وی�ک و پی�روزی و ن . در اینج�ا دیگ�ر شکس�ت . و شاید ھم پیروز شده بود نیھیل شده بود او کاملا شکست خورده بود و ھیچ و

س�ت ی�روزی در شکی ندارد . او موفق شده بود کھ خ�ود را شکس�ت دھ�د و ب�ر خ�ود ف�ائق آی�د . او از ای�ن پو بد و درست معنایی نیس��تی ط��رز دردن��اک و کش��نده و ن��ابود کنن��ده ای ص��احب ی��ک ھس��تی برت��ر و جاودان��ھ گش��تھ ب��ود. او اس��وۀ ھس��تھ خ��ویش ب��

خویشتن بود و جمال بود نبود !

م�ام تاقع�ی ب�ود و نیچھ یک روح بزرگ و برتر از زمانھ بود حتی برتر از تم�دن بش�ری و برت�ر از نی�ک و ب�د . او ی�ک موح�د وا یک یار غار جات یابد تنی علیم دھد و خلق نماید تا از تنھایین بود کھ عده ای را ھمچون خود تربیت کند و تامید و آرمان او ا

ی کردن�د م�دند و فرار بیابد . ولی دریغ از حتی یک نفر ! او شکست خورده بود او ھیچکس را نیافتھ بود ھمھ از او می ھراسی ھمچون ھراس از خدایان .

ھ ک�ود. ی�ک نف�ر ب�ی او دقیقا مربوط ب�ھ شکس�ت او در ی�افتن لااق�ل ی�ک دوس�ت ھم�دل و ھ�م روح و ھم�راه یو اما این سوال نھاھ ھم�ین از خموش�ی ب� بتواند لااقل روزی یک ساعت با او بنشیند و فنجانی چای بنوشد . او وضعیت خود را در آخرین ایام قبل

نوشیم ....!شاید کسی بیاید و با او یک فنجان چای ب گونھ نوشتھ است : روزھا و ھفتھ ھا چشم بھ در می نشینیم تادارد را دوس�ت نم�یاو با خود می گفت : نکند کھ من دروغ می گویم کھ ھیچکس تاب تحمل مرا ندارد و مرا باور نمی کند و م�

..... ؟ھ د. ل�و س�الومش�ده ب�وی او نھ . و صدق بیش از حدش موجب تنھاییکھ او یک صدیق کامل بود ھمچون آی ولی واقعیت این بود

یان م�ی دی�دهزنی کھ زمانی دوست و ھمدل و نامزد او محسوب می شد در زندگی نام�ھ اش م�ی گوی�د ک�ھ نیچ�ھ را ھمچ�ون خ�دا . اشدچھ در امان بسویش بازنگشتھ و حتی آدرس خود را ھم گم کرده تا از دسترس نیھ است و لذا او را ترک گفتھ و دیگر ب

201

ص�لا اداشت ک�ھ کس�ی . او خود را نابود کرده بود و دیگر وجود ن یقی قھار و قدیسی خود برانداز بودنیچھ عاشقی حکیم و صد . بتواند او را بیابد

دی�د جھ�ان کس�یج. در قلم�رو خودشناس�ی در ت�اریخ نیچھ در آثارش بلاوقفھ بر خود می تازد و خ�ود را رس�وا و پ�وچ م�ی کن�د

ی ری�اید. ش�ده ب�ود . او در خود براندازی کاملش مبدل ب�ھ ی�ک روح مجس�م و خدایگون�ھ قھارتر و کاملتر از نیچھ سراغ نداریم . . لذا ھمھ از او گریختند طوفانی بود کھ ھمھ در او غرق می شدند

ی اھایشان لھ مپبل او زیر او ھمھ چیز خود را بھ دوستانش می داد و نھایتا ھمھ آنھا آنچھ را کھ او بدانھا بخشیده بود در مقا کردند و چھ بسا بر صورتش تف می انداختند .

د د راس�ت بگوی�آنکھ می خواھد صادق و پاک و عاشق باشد بایستی نابودی خ�ود را پیش�اپیش پذیرفت�ھ باش�د . آنک�ھ م�ی خواھ� ذا کس�ی ک�ھ م�یل�. تنھا شدن نابود شدن انسان در جھان است زیرا آخرین حرف راست اینست ک�ھ : م�ن نیس�تم ! تنھا می شود

خ�ودی ھ ھ ب�ک�. فق�ط خداس�ت خودی خود وج�ودی معن�وی و ھ�ویتی و روح�انی ن�داردھ خواھد صادق باشد باید نباشد . انسان بدق باش�د ھ بخواھد صاخود ھست . انسان مخلوق رابطھ است . ولی این رابطھ ھا تماما دروغ است زیرا بر نیاز است . لذا آنک

دا . او خ�. چن�ین کس�ی مظھ�ر ح�ق م�ی ش�ود و جم�ال ح�ق و خلیف�ھ ود م�ی ش�ودو راست بگوید ھمھ را از دست م�ی دھ�د و ن�اب .غایب می شود . و این معنای غیبت امام و ناجی موعود است . اینست انسان ! انسانی کھ راست می گوید

. نیچھ خود ھمان ابر انسانی بود کھ در کتابش معرفی کرده بود

فائق آمدن بر خویشتن

»فلسفه نیچه «

ن آن اس�ت : انس�ا نیچھ فیلسوف شھیر آلمانی تعریفی از انسانیت عرضھ می کند کھ عین تعریف انسان کامل در عرفان اسلامی است کھ بر خویشتن فائق آید !

براندازی در ھمھ جنبھ ھای وجود است کھ در مرکز آن اراده قرار دارد . نیچ�ھ از یکس�و جھ�ان ھس�تی و ح�ق –این عین خود قدرت اراده و ارادۀ بھ قدرت می داند و از سوی دیگر انسان برتر و ابرانسان را کسی می داند کھ این اراده و ق�درت انسان را

. یعنی خود را نابود کند و آنگاه بر این نابودی شاھد باشد و از آن حراس�ت کن�د را در خود نابود کند و برخویشتن مسلط شودان برت�ر ع�ین تق�دیس ت�راژدی اس�ت منتھ�ی ب�ا ای�ن تف�اوت ک�ھ انس�ان بایس�تی ب�ھ اس�تقبال و بھ آن افتخار نماید . این تعریف انس

تراژدی برود و آنرا بپرستد و بھ مصیبت و شکست و بدبختی و ناکامی و خیان�ت دنی�ا بخن�دد و نھایت�ا ب�ھ خ�ودش بخن�دد و ای�نی نیھیلی�زم اس�ت : د . ای�ن ھم�ان معن�ای نھ�ایید معرف�ی کن�اینک�ھ تق�دیس نمای�د و خ�ود را ش�ھنابودی را نیز ب�ھ س�خره گی�رد ن�ھ

ی�ا انسانی کھ بر خویشتن می خندد در مقابل خدا . این خن�ده ای نیم�ھ تمس�خر و نیم�ھ افتخ�ار اس�ت . انس�ان بایس�تی ب�ا آن ک�سزی�را ی کھ او را نابود می کند ھمس�و و دوس�ت باش�د . انس�ان آن اس�ت ک�ھ ن�ابود کنن�ده اش را بپرس�تد یعن�ی خ�دایش را . نیروی

ی و ج�اودانگی دارد بای�د . ماس�کی ک�ھ ا حس�اس و ادع�ای خ�دای وجود آورده حق نیز دارد تا ن�ابودش کن�دھ کسی کھ انسان را ب

202

برخود خنده کند . آنچھ کھ باقی می ماند وجود نیست بلکھ یاد وجود است . این یاد ھمان جاودانگی است ھرچند ک�ھ تمام�ا درد ق�ول ش�اعر : فق�ط زخمھ�ا جاودان�ھ ان�د ! خوش�ی ھ�ا و پیروزیھ�ا جملگ�ی ب�ی ھ اس�ت . ول�ی ب�و داغ و شکست و فراق و خیانت

ریشھ و مقطعی و از یاد رونده اند . جاودانگی ھمان یاد زخم اس�ت . آنچ�ھ ک�ھ انس�ان را جاوی�د م�ی کن�د ش�ھامت ن�ابود ش�دن و قدرت فناپرستی خویش است : عشق !

محمد (ص) کیست ؟

ھ کل بشریت است . کسی کھ دلش خان . کسی کھ جمال محبت خدا بر مردم است . کسی کھ حوای ذاتش را یافتھ ولذا انسان کامل است کسی کھ آتش دوزخ را بر جان خرید و خلق را شفاعت نمود . کسی کھ خداوند را بر خود عاشق نمود . د و لذا سایھ نداشت . کسی کھ بدنش تبدیل بھ نور مطلق ش واسطھ محبت در ھمین دنیا فنا ناپذیر شد .ھ کسی کھ ب کسی کھ خداوند را در جمال انسان دیدار نمود . کسی کھ ابلیس را بھ سجده کشاند . کرد کسی کھ مکتب اصالت فقر را بنا نھاد و بھ فقر خود افتخار نمود و این افتخار را اعلان . کسی کھ جمال پروردگار را بھ ارث برد و زیباترین انسان شد . . کسی کھ مذھب جمال پرستی را پدید آورد و پیروانش بر جمالش درود می فرستند . کسی کھ مکتب اصالت انسان را کامل کرد کھ ھمانا امامت است ذھبش برانداخت و بدینگونھ ریشھ کفر را سوختکسی کھ بنیاد نژادپرستی را در خود و م . کسی کھ مقصود دینش را زن قرار داد و آن فاطمھ بود . کسی کھ مرد سالاری را واژگون کرد .

شهیدي از شجره علیین ( میرزا کوچک خان جنگلی)

ان بری�ده خ�ھمرزم او یعنی خالو قربان ھشتاد و شش سال پیش در چنین روزی سر میرزا کوچک خان جنگلی توسط دوست و

ش�اھده چن�ین عن�وان ھدی�ھ ب�ھ رض�ا خ�ان پھل�وی تق�دیم ش�د ت�ا حکوم�ت کردس�تان را دریاف�ت کن�د. ول�ی رض�ا خ�ان از مھ شد و بده ب�ا ودش چنین ک�رخخیانت وحشتناکی دستور قتل خالو قربان را ھم داد و گفت : کسی کھ با نزدیکترین یار و ھمرزم و رھبر

. ز بھتر از این نخواھد کردما نی

203

. عھ یاف�تس�رعت در سراس�ر ای�ران اش�اھ میرزا کوچک خان احیاء گر نھضت ناک�ام مش�روطھ در گ�یلان ب�ود ک�ھ ای�ن نھض�ت ب�. او ب��ھ ای��دئولوژیکی ب��ر مبن��ای مکت��ب تش��یع در ت��اریخ جدی��د جھ��ان دانس��ت –نھض��ت او را بایس��تی نخس��تین نھض��ت انقلاب��ی

ی ولوژی اجتماع. وی را بایستی نخستین روحانی انقلابی و صاحب ایدئ حیای نھضت حسن صباح بودلحاظی تداوم تاریخی و اران ااگ�ر خیان�ت ی� . . و نیز نخستین روحانی انقلابی و روشنفکر بھ معنای واقع�ی کلم�ھ در عصر جدید جھان اسلام نیز دانست

ر آن دم�ردم گ�یلان . او یک تنھ با حمای�ت ست یافتھ بودنمی بود ملت ایران در آن دوران بھ یک جامعھ سوسیالیست اسلامی دبایستی او را . ھمچنین ودواحد با استعمار و استبداد و استثمار و استحمار جنگید و لذا نبردی ھمھ جانبھ و کاملی را ابداع نم

وانین و خ�ه، اس�تثمار اخلی شا. نبرد بر علیھ استعمار بریتانیا ، استبداد د بانی جنگھای چریکی در تاریخ معاصر جھان دانستاری از ح�د ش�ده و بس�یستم قرار داد و ھم�ھ جناحھ�ای م�ذکور ب�ر علی�ھ او مت استحمار ملایان، وی را در تقابل با تمامیت کفر و

. او ا فروخ�تس�انیت خ�ود ریاران او را نیز فریفتھ و خریدند از جملھ خالوقربان کھ یک انقلابی کمونیست بود و نھایتا تم�ام اننی ب�ود ک�ھ ک افس�ر آلم�ای�نھایتا در جنگل شمال تک و تنھا ماند و تنھا کسی کھ تا بھ آخر بھ او وفادار ماند وبا وی شھید ش�د

ر مقاب�ل تمامیت ح�ق د . ھر گاه و ھر کجا کھ علی واری باشد . علی واران ھر دوران ھمواره اینگونھ اند مرید میرزا شده بودبال یک قا این حد در تجع استعمار و کمونیزم و استبداد داخلی و خوانین خونخوار و ملایان مرت. اتحاد بین تمامیت باطل است

ھ چن�ین چن�د ک�ھ مش�اب عده ای مردم گرسنھ و پا برھنھ ، واقعھ ای بس کم نظیر و عبرت انگیز و قابل مطالعھ است . ھرنفر با بس سترگ و ی کھ عبرت کارینسل بعد تکرار شده گوی تر مصدق دواتحاد حیرت آوری در قبال یک علی وار دیگری چون دک

ر ھ ب�ار نشس�ت ھ�ب�خون کشیده شده بالاخره در پیروزی انق�لاب اس�لامی ھ . این دو نھضت ب ناممکن بوده است ازبرای ملت ماوی�ر و زار ر و تزر و زوز. اتح�اد پیچیده تر در سالھای بعد از انقلاب ش�اھد ب�وده ای�مگونھ ای چند کھ باز آن اتحاد شوم را بھ

. در قبال دکتر شریعتیرا در و جملگ�ی جب� ی ھر کجا کھ نوری از علی باشد ماھیت دروغ افراد و گروھھا و قدرتھا و ایدئولوژیھا آشکار می ش�ودگوی

. قبال آن نور، ماھیت یگانھ خود را بھ نمایش می گذارند

آگاهی هگل –فلسفه خود

ا کھ ھی اساسا متعلق بھ فلسفھ ھگل است و یا لااقل ھگل بھ این ایده ، مشھور شده است چرآگا –در فلسفھ مدرن غرب، خود درن و پیش و بیش از ھگل بھ اھمیت این امر پرداخت�ھ ان�د ول�ی از آنج�ا ک�ھ ص�احب فلس�فھ ای م�کسانی چون فویرباخ و فیختھ

خود آگاھی در اندیش�ھ ھ�ای م�درن غ�رب در رأس ھرحال امرھ . ب مورد بی مھری و بی توجھی واقع شدندسیستماتیک نبودند آگاھی را تنھ�ا راه تکام�ل معن�وی –حق است . ھگل خود ھ ھمھ ایدئولوژیھا و مکاتب انقلابی و مدرن قرار دارد و این امری ب

اس�ت . ی ک�ھ کش�فی جدی�د نم�ودهمر را جایگزین مذھب می سازد و گ�ویتعالی روح و قلمرو انتخاب و اختیار می داند واین ا ودر حالیکھ این مسئلھ در عرفان شرق و مخصوصا عرفان اسلامی اساس و محور ھمھ امور است و ھمانست کھ معرف�ت نف�س

قول پیامبر اسلام (ص) ، تنھ�ا ھ عنوان سلطان این مکتب، شاھراه رستگاری است و بھ نامیده شده و بھ زعم امام علی (ع) بآگ��اھی در فلس��فھ ھگ��ل ام��ری ک��املا ذھن��ی و مرب��وط ب��ھ آگ��اھی –باش��د . ول��ی خ��ود راه دی��ن داری و نج��ات در آخرالزم��ان م��ی

معلولی اس�ت ک�ھ غای�ت ای�ن ام�ر ھمان�ا آگ�اھی ب�ر آگ�اھی م�ی باش�د ک�ھ در اندیش�ھ ھگ�ل مت�رادف ب�ا الوھی�ت و –منطقی و علت

204

ن��ی فق��ط ی��ک مرحل��ھ و حض��ور روح اس��ت . در عرف��ان اس��لامی نی��ز خودشناس��ی قلم��رو خداشناس��ی اس��ت ول��ی خودشناس��ی ذھتماما عرصھ دوگانگی و فری�ب و ابط�ال و ابلیس�یت نف�س اس�ت و مرحل�ھ تکام�ل جریان معرفت نفس است کھ نخستین وادی از

یافت�ھ ت�رش مرب��وط ب�ھ آگ�اھی قلب��ی م�ی باش��د ک�ھ وادی کش�ف و ش��ھود و اش�راق و الھ��ام و وح�ی الھ�ی اس��ت . مھمت�رین عل��ت توحی�دی اس�ت ک�ھ ج�ز ب�ھ ی�اری ی�ک و ماتریالیزم در میان پیروانش غفل�ت از آگ�اھی قلب�ی وگرایش اندیشھ ھای ھگل بھ الحاد

. امام یا پیر ممکن نمی آید

مذهب باراباس

وع خاص�ی فرد اس�ت و ش�ناخت او ب�ھ مثاب�ھ ش�ناخت ن�ھ از میان ھمھ شخصیت ھای مشھور تاریخ باراباس موجودی منحصر بر کن�د دایت و رس�تگاخداون�د اراده ک�رده ک�ھ حتم�ا وی را ب�ھ دی�ن و ایم�ان آورده و ھ� غایت کافر و ش�قی اس�ت ک�ھھ از انسان ب

در روز حکم . باراباس یک جنایتکار دیوانھ ای بود کھ محکوم بھ مصلوب شدن گشتھ و درست بر خلاف اراده بشری خودشاز ای�ن دو نت مخی�ر نم�ود ت�ا یک�یاعدامش مصادف با محاکمھ مسیح(ع) شد و قیصر روم م�ردم بن�ی اس�رائیل را طب�ق ی�ک س�

ک�ی از یع�ھ مب�دل ب�ھ محکوم بھ مرگ را عفو کنند و مردم ھم باراباس را عفو نمودند و مسیح بھ جای او اعدام ش�د وای�ن واقاقھ. ری ب�ا اعم�ال ش�گردید و بھ کار اجباشرارتش تبعید خاطر ھ باراباس عفو شده ولی بیک تراژیکترین وقایع تاریخ شد. کموم ب�ھ اعم�ال واس�طھ ایم�انش ب�ھ مس�یح تبعی�د و محک�ھ حض�رت مس�یح ش�د ک�ھ او ھ�م ب�این ماجرا ھم بند یکی از مری�دان ر و د

ھ یکس��ره درحالیک�� ت��دریج باراب��اس علی��رغم م��یلش ب��ا سرنوش��ت مس��یحیان عج��ین ش��د وھ . در ای��ن ھ��م بن��دی ب�� ش��اقھ ش��ده ب��ودحیان فح�ش مس�یح و مس�ی ید و بالاخره در حالیک�ھ ب�ھ خ�دا ومسیحیت و مسیح بود ولی ھمسفر سرنوشت مسیحیان گردخالف م

م اراب�اس علی�رغلحظھ آخر بر بالای صلیب ایمان آورد و جان س�پرد و زن�دگی ب در می داد بھ جرم مسیحی بودن مصلوب شد وخدش�ھ باش�د ورد م�» لا اک�راه ف�ی ال�دین «نظر م�ی رس�د ک�ھ ق�انون ھ . در اینجا ب میلش درخدمت اعتلای دین مسیح قرار گرفت

ل�ی حری�ف نف�س وخواھ�د ک�ھ از مؤمن�ان باش�د ولی چنین نیست زیرا فقط خداوند بر ذات قلوب آگاه اس�ت . گ�اه آدم�ی دل�ش م�یمکت�ب را م�ی ت�وان اماره خود نمی شود و لذا خداوند برای چنین کسانی توفیق اجباری قرار می دھد. این نوع مذھب و ھدایت

جھ�ا ب�رده کوش�یده و رن زندگیم شاھد برخی از باراباسیان زمانھ بوده و در ھدایت جب�ری آن�ان. من خود نیز در باراباس نامید . ام

نامه سرگشاده دکتر رحیم پور ازغدي

. آیا تا ک�ی بای�د ثاب�ت کن�یم ک�ھ غ�رب جناب دکتر ! اولا سلام و خستھ نباشید از اینھمھ منبر و سخن ھای تکراری و دور باطل

. و . بدی دیگران دلیل خوبی ما نمی توان�د ب�ود از منظ�ر اھ�ل خ�رد جھ بگیریم کھ اسلام (یعنی ما) خوبستبد است و سپس نتی ب��ھ کنای�ھ و ریش��خند . ای��ن ب�ی آنک��ھ ن�امی از او بب��ریم الاکت�ر ش��ریعتی را تک�رار کن��یم آنھ��م ع�لاوه ب��راین ت�اکی بای��د حرفھ��ای د

205

وق�ت آن نرس�یده ک�ھ گ�امی پ�یش ت�ر . آی�ا یار اساسی ت�ر بی�ان ک�رده بودن�دید ھمھ را دکتر شریعتی بسرا کھ می فرمای یحرفھاییم و منظورم�ان از اس�لام در عص�ر حاض�ر چ�ھ اس�لامی اس�ت؟ آی�ا ھم�ین اس�لامی اس�ت ک�ھ ب�ر آییم و بگوییم کھ ما چ�ھ م�ی گ�وی

ق��ط در مناس��بت ھ��ا وعن��وان ی��ک پس��وند؟ اس��لام فق��ط ب��الای منب��ر ولای کتابھ��ا؟ اس��لام فھ جامع��ھ م��ا حکمفرماس��ت ؟ اس��لام ب��سمینارھا؟ اسلام فقط در لباس خانم ھا؟ اینست تمدن اسلامی کھ باید بھ ریش غرب بخندد؟ کجاس�ت اقتص�اد اس�لامی ؟ کجاس�ت

فلس�فھ م�درن عل�وم تربیت�ی و ط�ب و وکجاست روانشناس�ی و جامع�ھ شناس�ی ایدئولوژی اسلامی؟ کجاست بانکداری اسلامی ؟ی اس��لامی؟ کج��ا ھس��تند آن ی اس��لامی؟ کجاس��ت ازدواج و زناش��ویرھن��گ و رواب��ط اجتم��اعاس��لامی؟ فق��ھ م��درن؟ کجاس��ت ف

ارائ�ھ جوانانی کھ انقلاب کرده بودند ؟ نس�ل س�ومی ھ�ا چ�ھ ط�اعونی ھس�تند؟ کجاس�ت عل�وم و دانش�گاه اس�لامی؟ ھن�وز ب�رای آنھ�م در زن�یم م�ی از سی س�ال اس�ت ک�ھ درج�ا. یعنی بیش حرفی بھتر از آثار دکتر شریعتی نداریماسلام بھ جوانان و جھانیان

نظامی کھ بر اساس انقلاب اسلامی شریعتی پدید آمده است و این انقلاب معلم خود را منکر است و شاگردانش ھم جز با انکار ی�د لطف�ا؟ ای�ا ممک�ن اس�ت واض�ح ت�ر ح�رف بزنی�د و ق�در زه ح�رف زدن ندارن�د . ش�ما چ�ھ م�ی گویو تکفیر وریشخند کردنش اجا

در عزی�ز بلاغ�ت ک�لام از ع�الیترین لام را ب�ھ اس�لام بس�نجید و ن�ھ غ�رب؟ یعن�ی اس�لام را ب�ھ زب�ان خودم�ان تعری�ف کنی�د . ب�رااسھ و ب�ا ص�رف ای�ن حرفھ�ای تک�راری مس�ازید نعمات پروردگار است ک�ھ ش�ما نی�ز از آن برخورداری�د پ�س ای�ن نعم�ت ک�م نظی�ر ر

–ھ��در مدھی��د و دس��ت ب��ھ ی��ک خ��ود ھ دس��ت آورده ای��د مج��ال را ب��ھ مل��ی ب�� ک��اری خلاق��ھ زنی��د و ب��ر من��ابر رس��می ک��ھ در رس��انھ. امکان سخن گفتن با مردم نیز نعمت و امتحان عظیم دیگ�ری اس�ت ک�ھ از آن برخورداری�د پ�س انتقادی خلاق و صادقانھ بزنید

و تمجی�د و م�دح ب�س . س�لام و ص�لوات ید و انگش�ت ب�ر روی اص�ل دردھ�ا بگذاری�دولید کھ واضح تر و شجاعتر سخن گویمسئاس�وه م�ا واجتماعی و ساختاری بگویید . علی(ع) ام�ام وید کردھای ایدئولوژیکی و معرفتی است چند کلامی ھم از باب چھ با

خود را بنده کسی می داند کھ کلامی بھ او بیاموزد پس ب�رخلاف ج�وانمردی اس�ت ک�ھ معل�م خ�ود یعن�ی دکت�ر ش�ریعتی را انک�ار . بن�ده آن دوره گذش�تھ و ش�ما ھ�م بگذری�د . و نادان بھ اسلام بخوانید بھ رسم دعواھای حزبی اول انقلاب او را منحرف کنید و

. می خوانم بعد از دکتر سروش و دکتر قمشھ ای . آن دو خراب کردند امیدواریم شما آباد و سرفراز بمانید ٣شما را شریعتی ھ ب�ازی بالت خود را اصل رس سی شده اید لطفا از این موضع خارج شوید وبرادر عزیز این اواخر تبدیل بھ کار چاق کن دیپلما

ای . ب�ر ، ن�داریم تق�دیس ای�دئولوژی ای ک�ھ ھن�وز ج�ز د رش�عارھا ون ای�دئولوژی بیندیش�ید ن�ھ توجی�ھ . ب�ھ ت�دوی قدرت مگیریدھ گ�ر ب�س اس�ت ب�ی . و دیاروپ�این اس�ت ن�ھ عل�وم فن�ی تولید علم کاری کنید فقط شعارش را مدھید منظورم علوم اسلامی م�در

. عترت پدران خود نازیدن. کمی ھم بھ عمل خود بنازیم در عرصھ تدوین علوم انسانی بر مبنای قرآن و . موفق باشید و انتقاد ما را ھم دوستانھ بدانید

نظري به زندگانی و فلسفه نیچه (فلسفه تنهائی انسان)

م ش زیس�تن و ھ�ر م�درنیزم و بلک�ھ ک�ل ت�اریخ بش�ر دانس�ت ھ�م ب�ھ لح�اظ راه و رونیچھ را بایستی دیالکتیکی ترین انس�ان عص�

طور ل�ی نیچ�ھ ھم�انو. بسیار اندکن�د فلاس�فھ ای ک�ھ ب�ین فلس�فھ و زندگیش�ان ارتب�اطی معق�ول و ص�ادقانھ باش�د اندیشھ و آرایشندیش��ھ و قل��م گ��ی ازرگت��رین ویژنس��ت . ص��دق براس��تی بایس��تی او را از ص��دیقین دوران خ��ود داھ . و ب�� زیس��ت ک��ھ م��ی اندیش��ید

. اوست و راز جاذبھ بھ آثارش حتی در دل مخالفانش

206

می��ال و ی��ک معن��ا و ص��فت وی��ژه نف��س انس��ان اس��ت و آن خص��ومت ذات��ی اش ب��ا خویش��تن اس��ت ک��ھ ھم��ھ افک��ار و ادیالکتی��ک نف��س خ��ود زن��د وب��ھ غواص��ی . و ھ��ر ک�ھ ش��دیدتر در درون خ��ود نق��ب احساس�ات و اعم��الش را در تض��ادی ب��ی انتھ��ا م��ی افکن��د

نھای اھ�ل گ�ی انس�از ویژاافکار و ایده ھای متضاد بیشتر این دیالکتیک را درک کرده و نیز بھ آن مبتلا می شود و لذابپردازد ! معرفت نفس است و نیچھ یکی از این انسانھای شجاع در تاریخ مدرن جھان است، شجاعت اندیشھ

. جنون قل وخوبی و بدی، باید و نباید، مرگ و زندگی و وجود و عدم است و ع نفس انسان معجونی از کفر و ایمان، دی ن تنھ�ا موج�وبرخی از فلاسفھ دیالکتیک یا وحدت اضداد را ذات�ی ھم�ھ موج�ودات جھ�ان م�ی دانن�د اگ�ر ھ�م چن�ین باش�د انس�ا

ن دم�ی در خویش�تآن آگ�اھی و بص�یرت بیناست و لذا این دیالکتی�ک را ب�ر م�ی تابان�د و ھ�ر چ�ھ ک�ھ ای� است کھ بر خودش آگاه و . عمیق تر باشد دیالکتیکی تر می نمایاند و عجیب تر

ل�وم عم�دتا بس�وی بسیار اندکند خردمردان و عقلای بزرگ کھ بھ معرفت نفس و عرفان علاقھ ای شدید داش�تھ باش�ند و بلک�ھ ع ی شدیدا منطقی !دنیوی می روند و نیچھ یکی از این استثنائات است: خردمندی عارف و عاشق

عش�ق وعق�ل و جن�ون . اینست کھ در ھیچ فیلسوفی تا این حد اشد کفر و ایم�ان و ی استویژگی نیچھ باطن گرایی شدیدا عقلاین رس�یده غایت آھ ھ بکان مدرنیزم در قلمرو اندیشھ است و نفرت بارز نشده است و نیز سنت و مدرنیتھ . نیچھ یکی از پیشتاز

حد ارتج��اعی یخ��واھی و دیکت��اتوری و اش��د ن��وگرایی و س��نت ت��ا س��ر. اینس��ت ک��ھ اش��د آزاد ن ج��رم م��ی کن��دو برعلی��ھ آن اع��لاک�ھ انی اس�ترالزم�از ی�ک انس�ان آخود . او یک نماد کامل منحصر بھ ف�رد ی و حجری در آثار و زندگیش دیده می شمالیخولیای

او ست ک�ھ در آرای. این براندازی می کند در حین افتخارخود یده و اش با کل وجود خود بھ بن بست رسبا تمامیت خودپرستی ث�ارش برداش�تیکام�ل قاب�ل اس�تنباط اس�ت . و اینس�ت ک�ھ ھ�ر ک�س ک�ھ بخواھ�د از آسد اخلاقی و تق�وا ت�ا س�رحد ریاض�ت اشد مفا

اقع�ھ ووان ی�ک عن�ھ منطقی داشتھ باشد و ی�ا نس�خھ اخلاق�ی و ادراک عقلان�ی بیاب�د ب�ھ خط�ا رفت�ھ اس�ت . نیچ�ھ را بایس�تی ب� . . نیھیلیزم(پوچ پرستی) تنھا برداشت منطقی از آثار اوست مورد مطالعھ قرار داد و نھ یک فلسفھ

ھ ا خ�ودش ب�ب�تص�وف کام�ل اس�ت و او خ�ود نی�ز ای�ن س�خن نیچ�ھ بی�انگر عرف�ان و»: انسان آنست کھ بر خویشتن فائق آید« ھ ی ھ�م ب�دپ�ایراو از این سلوک ھیچ نیچھ نیز مختص خود اوست وبیرحمانھ ای چنین کرده است منتھی سلوک عرفانی طرز

نزی�ز: حقیق�ت و عاشق دو چ . نیچھ ھمچون ھمھ عارفان عاشق بود و و علنا قابل دریافت باشدجای نگذاشتھ است کھ رسما . و در آخرین آثارش اعتراف می کند کھ : نکند کھ حقیقت ھمان زن باشد!؟

ن عل�ت فن�ی و م�ادی . و ای� –و عاطفی و متافیزیکی بود ولی با منطق�ی ش�دیدا علم�ی ھی عمیقا مذھبی انگاه نیچھ بھ جھان نگتجوی مث��ل بلک�ھ خ��ود خ�دا ب��ود . در موس�یقی ب��ھ جس� . او در زن ب�ھ جس��تجوی حقیق�ت و ھم�ھ تض�ادھای زن��دگی و آث�ار اوس��ت

فان�ھ اس�ت ب�ا ب�ھ زن�دگی ک�ھ نگرش�ی عار اوگ�ری ن. مطل�ق حق�ی مطل�ق داش�تح قدسی بود . و در ھمین دنیا طلب اعلاء و روعم�رش را در و ده س�ال آخ�رت انگ�اری و پ�وچی و جن�ون کش�انید و ل�ذا او را ب�ھ غای�ت نیس�منطق دیالکتیکی خوانایی نداشت

دی�ده ن�و در عن�وان ی�ک پھ . نیچھ بزرگترین پدی�ده انس�انی عص�ر جدی�د و انس�انی ب� جنون خاص و در سکوت افسانھ ای زیستالکتیکی اس�ت ک�ھ ص�فتی دی�» ق�دیس ک�افر«و نابود کرد از جملھ خ�ودش را . او ھمھ مفاھیم را بھ اوج رسانید . ماست جھان

رخاس�تھ بکف�ر کلام�ش . در شھامت و صداقت اندیشھ در جھان مدرن کسی ب�ھ پ�ای او نرس�یده اس�ت و فقط مختص خود اوست . دای بلند نیندیشیده استقول معروف ھیچکس چون او با صھ گی است و باز ھمین ویژب�ا چیزی را کھ بیشتر دوست می داشت بیشتر محکوم می کرد و از خودش ب�ر م�ی ان�داخت . ج�دال ب�ی پای�ان او واو ھر کس

خ�اطر مردم�انی ابل�ھ ف�دا کنن�د ھ . در واقع او نمی پسندید کھ مسیح و سقراط خودشان را ب�مسیح و سقر اط از ھمین روست نیچ�ھ بی�انگر طبق�ات نف�س بش�ر . مجموع�ھ آرای ش جانش را بر سر دفاع از جان ی�ک اس�ب چ�لاق گذاش�تحال آنکھ او خود

ی از خویش�تن . تلاش ب�رای رھ�ای می شنودرا می یابد و ندای باطن خود را مدرن است و لذا ھر کسی در مطالعھ آثار او خود

207

ای ب�ا مطالع�ھ اث�ری از او ش�دیدا ب�ا وی احس�اس ھم�دلی و ھ�ر خوانن�ده . کل روح آثار اوس�ت و او خ�ود ب�ا جن�ون نج�ات یاف�تفرد آثار نیچھ در میان فلاس�فھ اس�ت . او ھ این امر نیز منحصر ب ھمدردی می کند بی آنکھ لزوما آرایش را قبول داشتھ باشد و

ی انسانھا مربوط می ا تنھای. او ب را تنھا ترین فیلسوف نیز لقب داده اند و شاید از ھمین بابت است راز رابطھ اش با مخاطبدس�ت ھ ل�ذا اینھم�ھ دو س�ت در سراس�ر جھ�ان ب� شود زیرا در تمام عمرش حتی یک دوست ھم نداش�ت ک�ھ ی�ار غ�ار او باش�د و

این امر آنھا را ب�ھ آدمھا مربوط می شد وھ سرعت با اعماق تنھایی جان . او عاشق بود و لذا ب آورده است منتھی بعد مرگشنظ�ر م�ا نیچ�ھ ھ . ب� نیچھ ھمھ را با یک نظر می دید فراری می داد زیرا ھیچکس دوست ندارد کھ دیده شود وھراس انداختھ و

. بزرگترین روانشناس اعم�اق ج�ان انس�ان م�درن اس�ت و ھ�یچکس در تم�دن م�درن جھ�ان چ�ون او ذات مدرنیت�ھ را درک نک�رد » چنین گفت زرتش�ت«. کتاب از خویشتن خویش استی فلسفھ نیچھ، فلسفھ عشق ، تنھایی و عطش برای روح قدسی و رھای

عارفانھ ترین و روانکاوانھ ترین اثر کل تمدن مغرب زمین است ولذا آنرا شرقیان دریافت�ھ ان�د و غربی�ان نس�بت ب�ھ ای�ن اث�ر و فق�ط نظ�ر ب�ھ خود نیچھ ھنوز بیگانھ اند و او را فاشیست و مجنون و شاعر و بیمار جنسی لقب داده ان�د ج�ز ھای�دگر ک�ھ او ھ�م

متافیزیک اندیشھ او دارد و البتھ نظری بس خلاق و حیرت آور است . ویاسپرس کھ او را ھمردیف سقراط و مسیح می د اند . . و این دو نیز متھم و محکومند بھ ھمان اتھامات نیچھ

ا کنن�ده . او برپ� م�ودھ ب�ھ بش�ریت ناین بزرگترین خدمتی ب�ود ک� ی رادر آثارش نابود کرد ونیچھ، خدا و مسیحیت و تمدن اروپای یچ�ھ س�الکی ب�ین . نگرش مذھبی و اخلاقی و اجتماعی او اساسا اسلامی اس�ت ، اس�لامی عرف�انی . و قیامت تمدن غرب است

پیر، مؤمنی بی پیامبر و حقیقتی بی تاریخ و وراثت است : یگانگی !

نا کجا آباد کریشنامورتی

بن�ا نھ�اده ارفان اس�لامی. این نبرد را البتھ ع بر علیھ آگاھی ذھنی در تاریخ معاصر جھان است کریشنامورتی از پیامبران نبردر و یاری از اخب��ا. اینک��ھ بس�� . ب��دون آنک��ھ ن��امی از آن ب��ر زب��ان آورد ان��د و ب��دین لح��اظ کریش��نامورتی وارث ای��ن جری��ان اس��ت

ای�ن رک م�ی کن�د وبلکھ مضرند امروزه ھر نوج�وانی ھ�م د اطلاعات و آموزه ھای ذھنی و آرشیو حافظھ ما مھمل و بیھوده ورتی ق�ای کریش�نامو. پس تا ب�ھ اینج�ا آ یک ادراک غریزی در بشر است کھ عارفان تبدیل بھ مسلک فلسفی و عرفانی نموده اند

(عش�فقط یک شعار دھنده عرفانی بوده اند و بس کھ: مرگ بر ذھنیت!؟ آیا ب�ا ای�ن م�رده ب�اد ذھ�ن زن�ده ب�اد دل اتف�اقی ق) واقع�اک�ار ردان جھ�ت ازگ�رخ می دھد؟ تنھا اتفاقی کھ در آمریکا قلمرو فعالیت کریش�نامورتی رخ نم�ود توجی�ھ و تق�دیس م�واد روان

ب�ود ک�ھ آق�اینانداختن عقل و شعور و آگاھی ذھنی بوده است کھ نتیج�ھ ای�ن جن�ون جھ�انی ھ�م پی�دایش عش�ق و زن�ده ش�دن دل لب��ی م��ی ت��وان ق. ایش��ان ب��ھ پی��روی از عارف��ان ق��دیم م��دعی اس��ت ک��ھ فق��ط ب��ا درک و مش��اھده زنن��د کریش��نامورتی از آن دم م��ی

نم�ی نھ�د و . ولی ھیچ راه حلی ب�رای رس�یدن ب�ھ عش�ق پ�یش روی می نامد» عشق«حقیقت را دید و فھمید و این وضعیت را ارد ک�ھ رد و م�ی پن�درا ھم بھ باد تمسخر می گی� بلکھ ھمھ راه حل ھای دینی و اخلاقی و آداب عرفانی در مذاھب و مکاتب کھن

ز ی اعش�ق و رھ�ای کھ عارف�انی ک�ھ ب�ھ تم�ام. ایشان فراموش کرده اند اساس نیھیلیزم تصنعی و شعاری، عشق پدید می آید برن�د انی پرداخت�ھ دانستگی ھای فنی و دنیوی رسیده اند عمری مشغول تزکیھ و تربیت نفس براساس احک�ام دین�ی و مب�انی عرف�از م�وده و س�ر او با شعار مرده باد عقل زنده ب�اد عش�ق کس�ی ب�ھ ج�ائی نرس�یده و بلک�ھ ھم�ان عق�ل س�ابق خ�ود را ھ�م تخطئ�ھ ن

یده ان�د و رف�ان پوش�انی را لب�اس ع. ایش�ان نیھیلی�زم آمریک�ای تیمارستان و انواع تبھکاری و زندان و اعتیاد ھا در آورده اس�ت . پیامبر ھیپی گری ھستند

208

رس فیثاغو »ریاضیدانی که پیامبر شد «

ی رتاض و قدیس�مشاید کسی نداند کھ فیثاغورس کاشف و بانی علم ریاضیات و در واقع پدر علوم و تمدن اروپایی یک صوفی

ش�د یس ش�ناختھ م�یعنوان یک پی�امبر و ق�دھ صاحب شریعت و آیینی ویژه بود کھ در سدۀ پنجم قبل از میلاد مسیح در یونان بان�د مھندس�ی ب�اقی غایت عجیب فقط چند قض�یھھ نشمند و ریاضیدان . و اینکھ در طول تاریخ چھ شد کھ از این مرد بنھ یک دا

بس . و از فلسفھ و مذھب او حتی نامی ھم باقی نیست و امروزه او را فقط بانی و پدر علم ھندسھ می دانند وو ای�روان م�ذھب پورده ب�ود ک�ھ داشت و جامع�ھ ای نی�ز پدی�د آ بیتی و تزکیھ نفس ویژه اییین ترفیثاغورس یک صوفی بود و آ

ر آغاز تشرف وت مطلق در سن ریاضت ھا پنج سال سکریاضت ھا را می آموخت کھ یکی از آبودند و بھ مریدانش شدیدترین وی لوک معن�ھ س�خ�رین مرحل�می بھ مثاب�ھ آیین بود و می دانیم کھ خموشی بزرگترین ریاضت ھاست کھ در عرفان اسلابھ این آ

ھانش دوختندمی باشد کھ بھ معنای فنای در حق است و بقول مولانا : آنکھ را اسرار حق آموختند مھر کردند و د نش�ا م�ی ت�وانگویی ریاضیات یکی از کرامات و الھامات غیبی حاصل از ریاضت در مکتب فیثاغورس بوده اس�ت و از ھم�ین م

اھی�ت ل�وم دارای معطول تاریخ حکیمان الھی و قدیسین ب�وده ان�د و اص�ول اولی�ھ ھم�ھ درک کرد کھ ھمھ بانیان انواع علوم دریا ت در قوم آرالھامی و عرفانی است و ھرگز بر اساس تعقل و منطق علیتی حاصل نیامده است . ھمانطور کھ حضرت زرد تش

ت انین و مع�ادلادرک کن�د ک�ھ م�ثلا ق�وب�انی بس�یاری از عل�وم و فن�ون ب�وده اس�ت . ام�روزه ھ�ر انس�ان ریاض�ی فھم�ی م�ی توان�د روی�ا و نین در ع�المھندسی کھ از فیثاغورس بر جای مانده مطلقا ادامھ تحقیقی اصول ماقبل خ�ود نب�وده اس�ت و بلک�ھ ای�ن ق�وا

ود ک�ھ او معتق�د ب� الھام رخ نموده است . درست بھ ھمین دلیل او برای اعداد و اشکال ھندس�ی ھ�ویتی قدس�ی و الھ�ی قائ�ل ب�ودیات ن گ��ذار ریاض��ع�الم وج��ود تجل��ی اع��داد ھس�تند او اع��داد را ات��م ھ��ای ذات ھس�تی م��ی دانس��ت . از ای��ن رو فیث�اغورس را بنی��ا

ک و پیگی�ری مطلق یا ریاضیات ماورای طبیعی می دانن�د ک�ھ اس�اس ای�ن عل�م غیب�ی بع�د از او توس�ط ھ�یچ فیلس�وف دیگ�ری درخراف�ات و ش غ�رب ای�ن اندیش�ھ ھ�ای فیث�اغورس را ب�ھ حس�اب توھم�ات ونشد و بلکھ ام�روزه در بررس�ی ت�اریخ فلس�فھ و دان�

یابن�د فیث�اغورس ب جنون او می گذارند و بھ تمسخر می نگرند ولی ھرگز نمی توانند پاسخی علمی و منطقی بر تمامی�ت اندیش�ھاس عل�م ھ ام�روز اس�ب�ک�ھ ت�ا ن مع�ادلات بس�یار پیچی�ده مثلث�اتی پدی�د ام�ده اس�تونھ از چنان ذھنی آشفتھ و خرافی آکھ مثلا چگ عنوان مادر علوم است . ھ ھندسھ ب

ھ از البت�ودن�د ک�ھ بعلما و عرفای اسلامی برخی بودند کھ برای حروف و اع�داد م�اھیتی مت�افیزیکی و قدس�ی قائ�ل فقط در میان ن�ین چد . الیت�ھ مدن�د آمچ�ون حروفی�ھ و نقطوی�ھ بوج�ومده بود و بر ھمین اساس فرقھ ھ�ایی ص�وفیھ ھمکتب امامان شیعھ پدید آ

و ع�داد را ھن�دنگرش قدسی و خدایگونھ بھ اعداد و حروف ریشھ در عرفان ھندو دارد ھم�انطور ک�ھ ب�ھ لح�اظ ت�اریخی کاش�ف اک�ھ اغورس�ی داردھا می دانند . علم جفر و ابجد و علوم خفیھ در میان عرفای اسلامی ھ�م ریش�ھ در ھم�ین نگ�رش ھن�دی و فیث

م�ثلا در مقدس ش�د ک�ھ مد باقر (ع) این علم یک بار دگر احیا گردید و وارد عرصھ تفسیر و تأویل متونالبتھ در مکتب امام مح موزه ھای امام محمد باقر است بھ چشم می خورد .کھ آ» ام الکتاب « ھ بسیار مرموز رسال

209

پس�ر ر ش�د او راش�کاھ از وی آھ واس�طھ نب�وغ حی�رت آوری ک�م�د و ب�قبل از میلاد در یونان ب�ھ دنی�ا آ فیثاغورس در سده پنجماودانگی جو معتقد بھ اآپولون یکی از خدایان اصلی یونان می دانستند زیرا کرامات و معجزات بسیاری ھم بھ او نسبت دادند .

جع�ت انس�ان در ر و بازگشت روح بود و ھمچنین بھ تناسخ ارواح اعتقاد داشت و لذا تزکیھ نفس را امری واجب می دانس�ت ت�اس�ت ب�ھ ین�د ک�ھ وی دراش بھ جھان در عالم نباتی و حیوانی رسوخ نکند و بلکھ لایق ھمنشینی با خدایان باشد . می گودوباره

نان دعا می کرد . گیاھان ھم موعظھ می نمود و برای آھمین دلیل برای حیوانات و ا ھ�م در ا افلاط�ون رھتوار بود کھ بعد یین عملی دین او بر نوع دوستی و اتحاد با جھان و نوعی اقتصاد اشتراکی اسمکتب و آ

ھ برخ�ی ه ای ب�ود ک�شریعت وی�ژ یین او درباره ھمھ مسائل روزمره زندگی انسانھا دارایاب جمھوری تحت تاثیر قرار داد . آکتن آ ل�ذا وح م�ی دان�د و ثق�ل رو ن احکام تا بھ امروز در برخی از جوامع حضور دارد . مثلا خوردن لوبیا را موج�ب بیم�اریاز آ

ل را چن�ین چی�دن گ�یینھ بھ ھنگام شب را موجب جنون دانس�تھ و نھ�ی نم�وده اس�ت ھمم کرده است . و یا نگاه کردن در آرا حرا می باشد . گناه می شمارد و خوردن کامل یک قرص نان را گناھی نابخشودنی می داند کھ بھ معنای انفاق نیمھ دیگرش

ی خ�رین حکیم�ی م�آی ناپذیر است ل�ذا او را اول�ین و ن جدایالھیات اوست و از آریاضیات محصول فیثاغورس ادعا می کرد کھ واس��طھھ نھ ب��میخ��ت و متح��د س��اخت و ای��ن ھم��ان اتح��اد عل��م و دی��ن اس��ت ک��ھ متأس��فانن��د ک��ھ ریاض��یات و الھی��ات را ب��ھ ھ��م ادا

رد . ووعی پدید آھ طور مصنرا بشاگردانش فراموش گردید و از ھم جدا شد و لذا دو مکتب فلسفی ایدالیستی و ماتریالیستی لاطون ھم ت کھ خود افن را اساس فلسفھ می دانست تماما از فیثاغورس است با این تفاوتقاد افلاطون درباره ریاضیات کھ آاع

انست دمن فلسفھ می ن را بزرگترین دشریاضیات را از فلسفھ جدا ساخت و آنمی یافت و لذا در اواخر عمرش این اتحاد را در این سر اغاز انشقاق بین علوم دینی و دنیوی بود . و

ثاب�ھ ظھ�ور محض�رت مس�یح ب�ھ ش�کار اس�ت ھم�انطور ک�ھ در ق�ران فیزکی کلمات و اعداد در معارف قرآنی و ش�یعی آماھیت متاو تاژه ریاض�یااز خداون�د اس�ت . و ی�ا خداون�د ب�ھ اص�ناف ثلاث�ھ ( مثل�ث) س�وگند م�ی خ�ورد . ب�ھ نظ�ر م�ی رس�د ک�ھ و کلمھ ایل ک�تافیزی�ک در میین فیثاغورس باشد . در عالم اتح�اد عل�م و دی�ن و فیزی�ک و ھ دارای یک ریشھ است برخاستھ از آریاضت ک

. ر ت�اریخ اس�تتمدن غرب کسی بھ مقام فیثاغورس نرسیده است . فیثاغورس بنی�ان گ�ذار فلس�فھ علم�ی و الھی�ات ریاض�یاتی د مان است . ضاد بین علوم دینی و دنیوی در عطش ظھور فیثاغورسھای آخرالزھرحال جھان مدرن در عرصھ انشقاق و تھ ب

اولین پیامبر نفاق »افلاطون«

فلس�فی برص امل کنند وفلسفھ زدگان را بھ خشم می اندازد ولی خواھشمندیم کھ اندکی ت بدون تردید این مقالھ ھمھ فیلسوفان و

. راستی فیلسوف(حقیقت جو)باشندھ ب داشتھ باشند ووضوح یک تن�اقض گ�وئی ھ کھ خاستگاه فلسفی اش را نشان می دھد ب» دیالوگ«مھمترین اثر افلاطون یعنی با مطالعھ ای در

پارمنی���دز و آش���کار رادرک م���ی کن���یم . افلاط���ون از ی���ک ط���رف ک���ل روش اس���تدلال خ���ود را از حکیم���انی چ���ون جورجی���اس وطرف��ی دیگ��ر از ی م��ی خوان��د وک��لام م��ی دان��د و تبحرآن��ان را ج��ادوی بانی��ان عل��م آن��ان را اس��تادان و اگزنوف��انس م��ی گی��رد و

طردش�ان م�ی کن�د . تربی�ت ب�ھ ب�اد س�خره م�ی گی�رد و آداب تعل�یم و معن�ای حقیق�ت و دیدگاھھایشان را در مورد فلسفھ وج�ود و

210

اینگون�ھ وب�رچنین حقیقت راه ، تضادی نابخشودنی است وآن فلسفھ ای ک�ھ و برای یک فیلسوف تضاد بین روش (متدولوژی) شقاق فلسفی می باشد . عین نفاق و ابطال آشکار است و تضادی بنا شود بر

در واق�ع رار داده ک�ھافلاطون از طرفی دیگر سقراط (استاد مستقیم خودش) را ھم در این کتاب یکی از طرفین ثابت دیالوگھا ق�حکیم��ان درب��اره حکیم��ان الئ��ات را ک��ھ نخس��تین بدینگون��ھ م��ی خواھ��د نظرگ��اه خ��ودش داس��تانی اس��ت و ی��ک دی��الوگ فرض��ی و

ن را آن�ا یب کن�د وتکذ واسطھ سقراط این حکیمان را مسخره وھ توحیدی آن دوران از غرب بودند . اززبان سقراط بیان کند وبان از جمل��ھ مری��دان مس��تقیم ھم��ین حکیم�� حالیک��ھ خ��ود س��قراط از پ��رورش یافتگ��ان و اھ��ل سفس��طھ (سوفس��طائیان)بخواند . در

ی سوفیس�ت م� اده ومقامی برت�ر از فیلس�وف ق�رار م�ی د آنانرا در بھ آنان عشق می ورزیده و پارمنیدز(برمنداس) بوده است وخ�ود س�یده وسوفیت یعنی کسی کھ ب�ھ ح�ق ر حالیکھ فیلسوف یعنی حق جو . و است در» مظھر حقیقت«خوانده کھ بھ معنای

اسوه حق است .راس�تی ھ ب� و کل�ی از راه اس�تادش منح�رف گردی�دھ راط ، پ�س از دوره کوت�اھی زن�دان ، ب�افلاطون پس از شھادت اس�تادش س�ق

واض�ح ت�ر »جمھ�وری«ث�ر دیگ�رش یعن�ی اای�ن ام�ر در .واژگون ساخت را شناسی او –مکتب خود حکمت توحیدی سقراط وود ب�لطیفھ پ�رداز و غایت تناقض گوھرحال افلاطون فیلسوفی بھ ھ توبھ ای کاملا سیاسی در زندان آتن است . ب دال بر است و

مری��دش یعن��ی خیان��ت عظ��یم در مکت��ب نف��اق را تاح��د امک��ان پنھ��ان داش��ت ول��ی ای��ن نف��اق و ل��ذا در آث��ارش ای��ن واژگ��ونگی و و و قدونی�ھ درآورداز درب�ار پادش�اه م س�ر بدینگونھ بود کھ برای نخستین بار حکمت تبدیل بھ حکومت شد و ارسطو عیان شد و

.قتل عام جھان گسیل داشت . این عاقبت ھمان جمھوری افلاطون بود برای غارت و پرورش داد واسکندر را ت ھ ب�ھ ی�ک حقیق�ھولن�اک رخ ن�داده اس�ت . افلاط�ون ب�رای تب�دیل حقیق�ت یگان� تاریخ فلس�فھ ھرگ�ز خی�انتی اینچن�ین لطی�ف و در

بدینگون�ھ نف�اق نامی�د و»عرش معرف�ت«آنرا و گذاشت» یکدیالکت«نام این تناقض را تناقض شد و سیاسی دچار –مصلحتی اق ارکس ای��ن نف��ی بن��ام ک��ارل م��ن��دی س��ال بع��د فیلس��وف ک��افر و ب��ی ری��ایخ��ود را ب��ھ اوج قداس��ت رس��انید . ت��ا اینک��ھ دو ھزاروا

دروغ�ین ش�ق پرون�ده ع د وتبدیل بھ پیامبر کفر شد مثل افلاطونی تبدیل ب�ھ ماتری�الیزم دیالکتی�ک گردی� رسواشده را ختم نمود و شد عشق ھم تبدیل بھ سکس گردید .»ماده«تبدیل بھ » مثل « ھمانطور کھ . افلاطونی ھم بستھ شد

ف��اع از منط��ق دقب��ال امث��الھم در ب��وعلی و غ��رب زده ای چ��ون ف��ارابی و فلاس��فھ غرب��ی و ماب��ا فلس��فھ و نب��رد ت��ذکر : چ��الش و

.دفاع از حکمت قرآنی توحیدی در عرفان اسلامی می باشد و

»عبدالکریم سروش« » انقلاب فرهنگی تا ستاد انحطاط فرهنگی ازستاد«

ای�دئولوگھای ض�د آزادی مخص از دکترسروش کھ از ستادانقلاب فرھنگی درسالھای آغازین این انقلاب بود و اه دانش�گ در وص�ا

امیس فک�ری ویت ب�ا ھم�ھ ن�وعرف�انیزه م�ی ک�رد چ�ھ ش�د ک�ھ گ�ام ب�ھ گ�ام ب�ھ ض�د فلس�فی و فرھنگ مردم�ی را تئ�وریزه و و بود شی عقیدتی زد ؟ ک -راستی دست بھ یک خودھ ب کشیده شد و ایدئولوژیکی خود

ایشان کھ مرحلھ ای خود را جانشین دکتر شریعتی م�ی دانس�ت ناگھ�ان ب�ھ ای�ن نتیج�ھ رس�ید ک�ھ دکت�ر ش�ریعتی دش�من سرس�خت بود چھ شد ک�ھ ب�ھ ناگھ�ان سردس�تھ س�کولاریزم گردی�د . دموکراسی بوده است . ایشان کھ ایدئولوگ حکومت اسلامی آزادی و

211

تش�نج و ج�ز عص�بی اس�ت و و ایشان کھ فیلسوف ایمان مردمی بود چھ شد ک�ھ ب�ھ ناگ�اه معتق�د ش�د ک�ھ ایم�ان ی�ک غری�زه ک�ورب�ا ایش�ان عداوت خونخواری کاری نمی کند . ایشان کھ حتی مقام نیابت امام را برای رھبر انقلاب کم می دانست چھ شد کھ در

از کاخ سفید ھم سبقت گرفتھ است . ایشان کھ زمانی تفسیر مثنوی مولوی می ک�رد چ�ھ ش�د ک�ھ تنھ�ا فلس�فھ راس�تین را فلس�فھ فاشیست می خواند و..... را ھایدگر صھیونیستی پوپر می داند و –پراگماتیستی

ھ کل�ی ض�د ش�وی مغ�زی نم�ود ؟ چ�ھ ش�د ک�ھ ب�چ�ھ چی�زی ایش�ان را اینس�ان شست و مغ�ز ایش�ان آم�د س�ر ی ب�رھ راستی چھ بلای�به دموکرات ت�ر ش�د بوش ھم راستی چھ شد کھ ازھ آمریکا نمی یابد . ب رھبری مردم تریبونی جز در برای نجات و انقلاب شد و

ای رھب�ری ب�رس�ود س�رکل جری�ان روش�نفکری دین�ی ای آم�د ک�ھ در ی ب�ود ک�ھ ب�رآمریکا ھم آمریکایی ت�ر . ای�ن بلای�از است و روشنفکری بدبین گشت . بھ میزانی کھ از این رھبری مایوس شد بھ ھر چھ دین و بود و مردم

اس واژگون ساخت یدکترشریعتی برای ھمھ امثال سروش ھا ، نموده بود . آنچھ کھ ایشان را اینسان و این پیش بینی شوم را ناکامی در رھبری بود .

کارل مارکس اولین پیامبرکفر

حت�ی ده وص�احب رس�الت ش� تخصص�ی و ام�ر آدم ، اینس�ت ک�ھ ھ�ر یھای آخرالزمان علاوه بر ظھ�ور ب�اطن ع�الم وازجملھ ویژگ

مذھب می شود کھ این ھمان بروز دجالیت است . مکتب و کفر ھم دارای فلسفھ و جنون و جھل و و دارای فلس�فھ رگ�زت�اریخ بش�ر، کفرھک�ل درجات کف�ر . ول�ی در انواع و ھمواره اکثریت مردمان طبق قول قرآن ، کافرانند در

ارل م��ارکس ک��ام��ا آن دارای پی��امبری ص��احب رس��الت ازجان��ب ابل��یس نب��وده اس��ت . و از مھمت��ر ای��دئولوژی م��دون و مکت��ب وھ امام��ان او اس��تالین ازجمل�� تروتس��کی و م��ائو و لن��ین و ت��اریخ بش��ر اس��ت ک��ھ کس��انی چ��ون انگل��س و نخس��تین پی��امبر کف��ر در

. محسوب می شوندب�ی خ�الص ت�رین و می�ان ک�افران ھ�م ھمانطور کھ از میان مومنان ، حالص ترین آنھا درطول تاریخ صاحب رسالت بوده اند در

ش��د ک��ھ ب��ی ری��ا م��ی با کام��ل و فیلس��وف خ��الص و ک��ارل م��ارکس ی��ک ک��افر متفک��ر و ری��اترین آن��ان ص��احب رس��الت م��ی ش��وند و بی ریا را بنیان گزاری نمود . کفرخالص و

ز م�رگ وحی�ات پ�س ا ع�الم غی�ب و عرف بشری عبارت اس�ت از انک�ار وج�ود خ�دای خ�الق و یک کلام بھ زعم قرآن و رد کفری�ن راه را م�ارکس ا روش�ی در زن�دگی اس�ت ک�ھ راه کف�ر اس�ت . و کتاب است کھ این انک�ار ذھن�ی موج�ب ب�روز راه و حساب و

مدینھ فاضلھ قرار داد . شت زمینی وبرای آن مثل مذاھب الھی ، بھ مکتب نمود و تبدیل بھ مذھب ول�ذا نظ�ام س�رمایھ داری را فن�ون و ص�نعت ممک�ن دانس�ت و کم�ال عل�وم و ی وقلمرو شکوفای در مارکس باارزشترین زندگی را

حق�وق ای�ن این نظ�ام آن ب�ود ک�ھ گ�روه اقلی�ت ک�ل ارزش�ھا و کل تاریخ بشر می دانست منتھی اشکالش بر ایده آل ترین نظام درم�ابقی ( پرولتاری�ا) ازاس�تفاده ای�ن ارزش�ھا مح�روم ش�ده ان�د ل�ذا را برای خودشان مصادره کرده اند کھ سرمایھ دارانن�د ونظام

ط�ور مس�اوی تقس�یم گ�ردد . منتھ�ی ارزش�ھای م�دنظر ھ ای�ن ارزش�ھا ب� بایستی انقلاب کرد تا ھمھ بھ این ارزش�ھا دس�ت یابن�د و

212

م�ی اس�اس ھم�ین ام�رممکن ھ�م ب�ر تع�الی بش�ر انس�انیت و ی باش�د . معنوی�ت وفرآورده ھ�ای آن م� مارکس ھمان تکنولوژی وفرص�ت ک�افی ب�رای گی خی�ال ب�ھ لح�اظ م�ادی باش�د وشکمش سیر باشد و دارای رفاه و آس�ود بشر . دریک کلام یعنی اگر شود

کام�ل ھم�ان متع�الی و و انس�ان کام�ل م�ی گ�ردد . در نظ�ر او انس�انھای پیش�رفتھ استراحت داشتھ باش�د خ�ودش رش�د م�ی کن�د و ھ�م از ھم از تحص�یلات عالی�ھ برخوردارن�د و حاکمیت سرمایھ داری است کھ ھم صاحب بھترین رفاه ھستند و طبقات اشراف و

در نظ�ر م�ارکس ھم�ھ بای�د س�رمایھ دار م�ابقی م�ردم ھ�م بایس�تی ھم�انطور باش�ند . لذا س�عادتمند ھس�تند و ھنرھا برخوردارند وھنرھ�ا فلس�فھ و انسانیت در عل�م و روحانیت و کمال معنویت و رشد معنوی او . درنظر او ال سعادت بشر واینست کم شوند و

نھایت�ا تکنول�وژی تم�ام اتوماتی�ک ممک�ن نم�ی ش�ود . درواق�ع م�ارکس متجلی می شود کھ جز براساس تکنولوژی ھای برت�ر وارزش�ھای ذات و ب�س . او در بش فق�ط در تف�اوت طبق�اتی ب�ود وعی� نظام سرمایھ داری را یک نظام کاملا ایده آل می دانست و

ش��رط اینک��ھ ھ ی را ک��ھ خ��ود نی�ز از آن ب��ود ع�الی م��ی دانس��ت ب�انتق��ادی نداش�ت . او فرھن��گ ب�ورژوای اص�ول ای��ن نظ�ام کمت��رینم�ذھب را رف�اه م�ادی اس�ت ک�ھ پ�ول و مکت�ب اص�الت اقتص�اد و ب�ی ری�ا مادی�ت مح�ض و ھمگانی شود . ای�ن اندیش�ھ آش�کارا و

بدبختی می خواند . جنون و جھل و بیگانھ و –خدا را ھم مذھب از خود افیون بشر می داند ومایھ و از فلاس�فھ س�رافلس�فی نک�رده ب�ود . کام�ل تبی�ین و ب�ی ری�ا و را تا این حد خالص�انھ و تا قبل از مارکس ھیچ بشری کفر

ت ط در توجی�ھ ث�روم�ذھب آنھ�ا فق� ری�ا ک�ار بودن�د و ک�افرانی مش�رک واقتصادی تر می اندیش�ید زی�را آن�ان داری ھم مادی تر ول�ذا بزرگت�رین ونفاق را از می�ان برداش�ت مارکس این شرک و ضایع کردن حقوق کارگران بود و انباشت سرمایھ و اندوزی و

د .ندار نفاق خدمت را علیرغم میلش بھ اخلاص در دین نمود زیرا دین خدا دشمنی شقی تر وموذی تر از شرک وان درجھ�ان ش�د موج�ب ارتق�ای رف�اه ک�ارگر طور آگاه خدمتی بزرگ بھ معیشت طبقھ کار درجھان نمود وھ ھر حال مارکس بھ ب

شد . ماندگار ھرگز محقق نشد ولی رشدی بسیار عظیم در رفاه مادی طبقھ کارگر رخ نمود و ھرچند کھ آرمان اوزی�را س�یمای علیرغم میلش خ�دمتی بزرگت�ر ب�ھ دی�ن خ�الص ک�رد گران نمود وکار پس مارکس خدمت بزرگی بھ دنیای کافران وین مکتب را زب�ان ابشریت بخش عظیمی از لذا و درآورد بھ صدا مجسم ساخت و پنھان کفر را از اعماق تاریخ بیرون کشید و

نی است وعی مذھب جھان راتر رفتھ وبھ آن گرویدند . امروزه کمونیزم مارکسیستی از قلمرو اقتصاد ف باطنی کفر خود یافتند و افقانھ است .من لیبرالیزم یک کفر مشرکانھ و کھ بیان مذھب خالص کفر جھانی می باشد در حالیکھ نظام سرمایھ داری و

جرجیس نبی و جرجیاس حکیم

یس نب�ی م�ی باش�د ک�ھ نام جرجیس روبرو می شویم کھ از ف�رط گمن�امی مش�ھور اس�ت و آن ج�رجھ در تاریخ ادیان با پیامبری بھ معروف بھ پیامبری است کھ احدی بھ او ایمان نیاورد . در روایات اسلامی نیز آمده است کھ او بارھا ب�ھ ش�قی ت�رین روش ب�

ر پی�امبران ھ�م اکث�را موج�ب ایم�ان چن�د احدی ایمان نیاورد . با اینکھ س�ایدست قومش بھ قتل رسید و باز زنده شد و با اینحال دند ولی جرجیس با آنھمھ کرامت باعث ایمان آوردن ھیچکس نشد و از دنیا رفت . و بھ ھمین دلیل ضرب المثل نفری بیش نبو

ل��ذا ج��رجیس ناک��امترین پی��امبران اس��ت و .» . دنب��ال ج��رجیس نب��ی افت��اده ای ھ از می��ان ھم��ھ پی��امبران ب��«ش��ده اس��ت ک��ھ : کھ جورجیاس نامیده می ش�ود قراط حکیم صاحب کرامت می زیستھنومیدترین آنان . و اما در تاریخ یونان باستان ، معاصر س

ک�ھ اص�ول مکت�ب اص�الت ع�دم را ی از اساتید سقراط بوده است . این حکیم صوفی را بانی فلسفھ نیھیلیزم نیز می دانندکھ گوی

213

ت�والی و مش�روط اس�ت : بیان نموده و تا بھ امروز بیانی کاملتر از آن در ای�ن مکت�ب ارائ�ھ نش�ده اس�ت و آن دارای س�ھ اص�ل ماولا ھیچ چیزی وجود ندارد . ثانیا اگر ھم چیزی وجود داشتھ باشد قابل شناخت نیست . و ثالثا اگر ھم قابل شناخت باش�د قاب�ل

تعلیم بھ دیگران نیست .ھ نظ�ر م�ا ھ اس�ت . ب�خت�اصول نیھیلیزم جورجیاس بھ ترتیب بھ انکار وجود و انکار شناخت و نھایتا انکار تعل�یم و تربی�ت پردا

ونک�ار ش�ناخت این اصول بایستی بھ ترتیب معکوس باش�د ت�ا دارای منط�ق فلس�فی باش�د یعن�ی انک�ار تعل�یم و تربی�ت و س�پس اولا ن نیس�ت پ�س اص�بیان منطقی ای�ن فلس�فھ بدینگون�ھ اس�ت ک�ھ چ�ون ھ�یچ ش�ناختی قاب�ل انتق�ال ب�ھ دیگ�را . نھایتا انکار وجود

ست .ای ممکن نیست پس وجود ھم محال است . زیرا وجود و معرفت امری واحد و متقابل شناخت نیست و چون شناختس�فی تص�وف فلسفھ نیھیلیزم جورجیاس در ذاتش مکتب اصالت شناخت است کھ بھ عبث و ع�دم پرس�تی م�ی انجام�د ک�ھ ذات فل

مردم است . می باشد و اساس عرفان است . زیرا عرفان و اصالت فنا عاقبت عاشقان معرفت و ھدایتھ ھ چن�ین فلس�فک�نظ�ر م�ی رس�د ھ آیا بین فلسفھ نیھیلیزم جورجیاس حکیم و زندگی جرجیس نبی ھیچ رابطھ ای وجود ندارد ؟ ب

یلی�زم ی فلس�فھ نیھای فقط از زندگی چنان پیامبری قابل استخراج است . یعنی زندگی جرجیس نب�ی فق�ط م�ی توان�د بی�انگر تجرب�انی ان�دک ظ عب�ری و یون�ی این دو نفر یکی نیستند ؟ با توجھ بھ یگانگی نام این دو کھ فقط در لفراستھ جورجیاس باشد . آیا ب

تغییری نموده است . ھرحال این شباھت بیھوده و اتفاقی نمی تواند بود و برای اھل معرفت و تحقیق بس جای تأمل است .ھ ب

ف فن�ا و تص�و ین بی�ان فلس�فھ وح�دت وج�ود و مکت�ب اص�التنکتھ آخر اینکھ فلسفھ نیھیلیزم جورجی�اس ک�املترین و ق�دیمی ت�رق فلس�فھ اش�را وکامل است کھ بیانی کاملتر و منطقی تر و روشن تر از این در عرف�ان ش�رق و غ�رب جھ�ان پدی�د نیام�ده اس�ت

مطلق است در ساده ترین بیان .

ابن زیاد و حر ( بودن یا نبودن )

یف�ھ نتخاب بین بودن و نب�ودن : انس�ان ب�ودن ی�ا انس�ان نب�ودن ! انس�ان ب�ودن ھم�ان خلت اانسان مخلوق انتخاب خویش اس - ١

ود نب�ود ! و در فنا : ب� خدابودن است در حبس تن : الوھیت در اسارت ماده ! بی نیازی در بند نیاز ! بود در محاق نبودن . بقا اینست انتخاب ! و انسان برای این انتخاب آفریده شده است .

عل�ی دری ن�امعلوم از مری�دان مخل�صزیاد پسر نامشروع ھنده زن ابوسفیان و بھ زبانی برادر نا مشروع معاویھ از پ� ابن – ٢

ارس آن دان�یم ک�ھ ف� (ع) بود و تا حدی مورد اعتماد امام بود کھ وی را در دوران خلافت خود بھ ولای�ت ف�ارس برگزی�د . و م�یلمان فارسی سمھمتر از حجاز و عراق و مصر است و مدتھا تحت حکمرانی بخش از ولایت اسلامی است کھ برای علی بسیار

ر مقاب�ل عم�رداز جانب علی (ع) قرار داشت و در دوران سکوت بیست و پنج سالھ عل�ی (ع) ، در تنھ�ا م�وردی ک�ھ عل�ی (ع) ن ین ام�ر ممک�انس�ت ھم�شمشیر کشید ماجرای عزل سلمان از جانب خلیفھ عمربود . و عمر تسلیم اراده علی شد چرا کھ م�ی دی�ت عل�ی ن را تحت ولااست علی (ع) را وادار بھ جنگ نماید . و اینک این ابن زیاد جانشین سلمان فارسی شده است تا ایرانیا

(ع) تعلیم و تربیت نماید و بذر توحید و عدالت افشاند .

214

عل�ی راس�تی نماین�ده ولای�تھ فتن�د و او را ب�ھالی فارس ، حکومت ابن زی�اد را جل�وه ای زن�ده از ع�دالت عل�ی (ع) م�ی یاا – ٣ھ چ�ون ک�. و گوین�د (ع) می دانستند . ابن زیاد تا چند سال بعد از شھادت امام حسن (ع) نیز ولای�ت ف�ارس را ب�ر عھ�ده داش�ت

ده بود . علی سنگ بر شکم می بست و خرقھ خلافتش وصلھ دار بود و نعلین پای او دو جدار بود از بس کھ وصلھ خور دس�ت زن�ش جع�ده ش�ھید ش�ده اس�ت و دوران امام�ت ام�ام حس�ین (ع) اس�ت . ھ ب�ھ دسیس�ھ معاوی�ھ و ب� و اینک امام حس�ن – ۴

رده ب�ود ک�لع�ن نک�ار و ھ عن�وان ب�رادر امعاویھ برای ابن زیاد نامھ من فدایت شوم می نویسد و بعد از عمری کھ اب�ن زی�اد را ب�و اتقیم در گ�وش ط�ور غی�ر مس�ھ ھاد ولای�ت کوف�ھ و بص�ره را م�ی دھ�د و حت�ی ب�عنوان برادر می پذیرد و بھ او پیشنھ دوباره ب

متح�ان و اا بزرگت�رین ب�نجوای ولایتعھدی را می خواند کھ بعد از معاویھ بر جای او خلیفھ مسلمین شود. و اینک این ابن زی�اد انتخاب زندگی خود روبرو شده است .

وی رو خلیف�ھ خ�دا ب�ر و دستگاه معاویھ در شام است ک�ھ خ�ود را امیرالم�ؤمنینی خاندان بنی امیھ ابن زیاد موجب رسوای – ۵

. و ای�ن ت معاوی�ھ اس�تدنیا آمده است و لذا مورد انکار و طرد و ذلھ زمین می نامد زیرا یک زنا زاده است کھ از بطن ھنده بی رھانند ری ھولناک ماز آن ھمھ خفت و خوا علی (ع) و فرزندان او ھستند کھ ابن زیاد را بھ برادری خود می پذیرند و او را

در ده ش�یعیان راش�مارمی رود زی�را عم�ھ و بھ ولایت فارس می نشانند کھ مقدس ترین ولایات اسلامی تحت امامت عل�ی (ع) ب� . خود جای داده است . بنابراین ھویت و حیثیت ابن زیاد چنان جبران شده است کھ برتر از این ممکن نبود

اس�ت ، ع) اساسا یک معاملھ دنی�وی ب�وده(این واضح است کھ پناه بردن ابن زیاد بھ امام علی (ع) و ارادت بھ علی بنابر – ۶

ی�ن و داد ب�ھ لح�اظ معاملھ ای بسیار پر منفعت ک�ھ دی�ن و دنی�ا ھ�ر دو را نج�ات داده اس�ت . و این�ک ھنگ�ام آن اس�ت ک�ھ اب�ن زی�ش�تھ ع�ذر ذیرد و از گذعن�وان ب�رادر م�ی پ�ھ ین امتحان است . معاویھ ھ�م او را ب�اعتقاد امتحان شود . و نامھ معاویھ سرآغاز ا

و م�وده و ب�ھ امی خواھد و با فرستادن ھدایای بسیار گذش�تھ اش را جب�ران م�ی کن�د و ب�ھ لح�اظ حکوم�ت ھ�م مق�امش را حف�ظ ن وعده خلافت را ھم می دھد . و اینست انتخاب راستین بین دین و دنیا .

ود ب�ا از دست می داد زی�را معاوی�ھ در اوج ق�درت زودی مقامش رھ در صورت نپذیرفتن پیشنھاد معاویھ مسلما بابن زیاد – ٧

ی�اد ب�ا ی�ک براین اب�ن زو شیعیان در انزوا و تعقیب قرار گرفتھ بودند و چھ بسا ممکن بود کھ جان ابن زی�اد ھ�م تھدی�د ش�ود بن�اد یعنی حکومت ود حفظ نمایی را کھ علی (ع) بھ او داده بن را داد تا دنیایم دیحساب ساده دوباره معاملھ کرد معاملھ ای کھ تما

را . واھ�د خزودی معاویھ از او انتظارات دیگری ھم ھ گیھا ھم نیست و بادسانست کھ این معاملھ بھ ھمین ولی ابن زیاد نمی د – ٨

داشت و آن قتل عام مؤمنان علوی و نھایتا کشتن امام است . کم فقی�ر و ناگاه از یک حاھ کرد و ب ینگونھ ابن زیاد در کوفھ کانون تجمع علویان مستقر شد و قتل عام علویان را آغازبد – ٩

د و خ�ود را ش�ژنده پوش و مرید علی و حامی علویان بھ یک شاه قصر نش�ین و اش�رافی و ش�رابخوار و دش�من علوی�ان تب�دیل زیاد ابن ابوسفیان نامید .

منوع�ھ (ن�ژاد) آنھ�م ش�جره ای ن�ا مش�روع و غی�ر انسانی مؤمن و پاک و حق پرست در بازگشت بھ شجره م یکبار دیگر – ١٠

نب�ود تی از آن اوراس�ھ واقعی ، تبدیل بھ یک شیطان شد . از شجره طیبھ برید و بھ شجره خبیثھ پیوست آنھ�م ش�جره ای ک�ھ ب� را خرید . ین و ایمانشبرادر نمودن و برادر نامیدن او تمام د زیرا او فرزند ابوسفیان و برادر معاویھ نبود . و معاویھ با

ای کاش آدمی برای رجعت و پیوستن بھ نژاد خودش دینش را بفروشد نھ انتساب بھ نژادی کھ از او نیست . – ١١ ن ک�ھ اکثرش�ا کم نبودند فرزندان نامشروعی کھ در خانھ علی و فرزندانش ب�ھ فرزن�دی و ب�رادری پذیرفت�ھ ش�دند و عج�ب – ١٢

قاتلان علی و آل علی از آب در آمدند . کھ ابن ملجم یکی از آنھاست و شمر و ابن زیاد . معاوی�ھ احمق�ی بس��یار زی�رک ب�ود و ھرگ��ز نم�ی خواس�ت ک��ھ دس�تش ب��ھ خ�ون عل�ی و خان��دانش آل�وده ش�ود ھ��م ب�ھ لح��اظ – ١٣

ن�دان زمب�ادا ک�ھ فر مھ اش بھ پسرش یزید گفتھ ب�ود ک�ھ :. و لذا در وصیت نا مصالح سیاسی و اجتماعی و ھم بھ دلیل اعتقادی دست خود بھ قتل برسانی کھ بنیاد حکومت اموی برچیده می شود!؟ھ علی را ب

215

ب��ھ ھم��ین دلی��ل یزی��د ھرگ��ز نم��ی خواس��ت ب��ھ ام��ر خ��ودش ام��ام حس��ین را ب��ھ قت��ل برس��اند . و ل��ذا در حال��ت مس��تی از وی – ١۴

زید تا بھ ھوش آمد کار از کار گذشتھ بود . امضاء قتل امام حسین را گرفتند و ی ر پسر شرابخواره و عنتر ب�ازش یزی�د برج�ای او نشس�ت و اب�ن زی�اد را در حک�ومتش ابق�اء نم�وده و دس�تو ومعاویھ مرد -١۵

واس�ت ی خد . زی�را نم�بیعت گرفتن از امام حسین (ع) را بھ او داد کھ وی با تمام تلاشی کھ نمود و التماسی کھ ک�رد موف�ق نش�ھ م�ؤمنی بطرود تبدیل مھمبازی و برادر ایمانی خود را بھ قتل برساند . یعنی پسر کسی را کھ او را از یک زنا زاده مشھور و

حاکم و مقتدر نموده و صاحب آبروی دینی و دنیوی ساختھ بود . رگ�ز ھاز عل�ی دارد و گرن�ھ معاوی�ھ خاطر منزل�ت و م�وقعیتی اس�ت ک�ھھ بن زیاد می دانست کھ پیشنھاد معاویھ ھم فقط با –١۶

م�ی اوی�ھ ب�ھ قت�لدست معھ حاضر نبود یک زنا زاده منسوب بھ مادرش را تصدیق کند و چھ بسا اگر علی (ع) نمی بود بارھا ب .رسید تا این لکھ ننگ از خاندان اموی پاک شود و لقب امیر المؤمنین مناسب معاویھ و پسرش یزید باشد

ھم�ھ ی منب�ر مس�جد عل�ی (ع) در کوف�ھ ، عل�ی را لع�ن کن�د ویزید ، ابن زی�اد را وادار کردن�د ک�ھ ب�ر ب�الا معاویھ و سپس – ١٧

علویان را وادار بھ لعن علی کند و یا جانشان را بگیرد . و ابن زیاد چنین کرد . ارھ�ا ب�ا بند حجربن عدی بود ک�ھ نھا کسی کھ تمام تلاش خود را نمود تا ابن زیاد را بھ ھوش آورد و از این راه برگردات – ١٨

ی�اد از زی ش�د . اب�ن او مذاکره نمود و او را دعوت بھ توبھ کرد . ولی ابن زیاد قصد ج�ان حج�ر را نم�ود و حج�ر آواره و ف�راررا د و ھرک�ھ اوفرط ثروت و قدرت و شھوت و عیاشی دیوانھ شده بود و ھمھ دوستان سابق خود را از علوی�ان ب�ھ قت�ل رس�انی

ی کرد گردن می زد . نصیحت م در ابن زیاد مثل یھودا از حواریون مسیح ، امام و ناجی خود را بھ چند سکھ فروخت . و ک�ل ای�ن وسوس�ھ ش�یطانی ک�ھ – ١٩

او مؤثر افتاد ھمانا رجعت او بھ نژاد بود ونسبت برادری با معاویھ . د ھی حربن ریاحی برای محاصره حس�ین و ی�ارانش ک�ھ قص�ار بھ ھمین جا تمام نشد و ابن زیاد سپاھی عظیم بھ فرماندک – ٢٠

نش بست .ھجرت بھ ایران را داشتند ، گسیل داشت و در سرزمین کربلا آنھا را زمینگیر ساخت و آب برحسین و یارا دست قضا و حکمت الھی اینک دست اندر کار یک امتحان تاریخی دیگری است . حر فرمان�ده لش�کر اب�ن زی�اد ب�ھ لح�اظ – ٢١اص�ره حس�ین ژاد منس�وب ب�ھ اموی�ان اس�ت و فرمان�دھی مری�د دس�تگاه ام�وی م�ی باش�د و ل�ذا کس�ی مطم�ئن ت�ر از او ب�رای محن

.سرش را بھ شام بفرستند نداشتند کھ یا از حسین بیعت بگیرند برای یزید و یا اورا بھ قتل برسانند و وم�ت علی (ع) یعنی شمر و عمر سعد را خری�د و ب�ھ وع�ده حک بن زیاد برای اطمینان کامل دو نفر دیگر از یاران سابقا – ٢٢

طور کامل انجام شود . ھ ری ( ایران ) در پشت جبھھ لشکر حر بھ مراقبت گماشت تا مأموریت ب ج�ای فرزن�دان عل��ی (ع) ھ ال�ب اینک�ھ ش�مر و عم�ر س�عد ھ�م ھمب�ازی ھ�ای دوران ک�ودکی حس�ن (ع) و حس�ین (ع) و ب�ج – ٢٣

ھ اب�ن ظ بس�یار ش�بیره این خاندان نشستھ بودند و دارای ھوی�ت و حیثی�ت ش�ده بودن�د . آنھ�ا ھ�م ب�دین لح�ابودند و عمری بر سف زیاد بودند .

ز عجای�ب ک�ار خلق�تی ھمھ نمک پروردگان سفره علی می بایستی خون حس�ین و خان�دان او را بریزن�د . وای�ن نی�ز اگوی – ٢۴

است . و را ب�ھ اگاه اموی و فرمانده س�پاه کوف�ھ در م�ذاکراتی ک�ھ در ک�ربلا ب�ا حس�ین نم�ود ت�ا زیاد و دست حر نماینده معتمد ابن – ٢۵

ت .تدریج دچار بیداری وجدان می شد و تعادل و قوای کافرانھ اش از دست می رفھ بیعت با یزید قانع کند ب لام مخل�ص اس� و خود را س�رباز حر ، فرماندھی فریب خورده بود و امام حسین و یارانش را خارجی و مرتد می دانست – ٢۶ی با امام حسین آگاه و بیدار شد و دانست کھ بھ خطا م�ی رود . و ل�ذا مؤمنان می دانست و لذا در رویارویابن زیاد و یزید را و

216

شمشیر بدر آورد و چکمھ بر گردن آویخت و بھ بھ ناگاه نیمھ شبی کھ سپاھیان در خواب بودند خود را خلع سلاح نمود زره و گفت : یا حسین یا مرا ببخش و یا بکش بخاطر ستمی کھ بر تو و خاندان و یارانت روا داشتم . د امام حسین آمد ونز مان�دھی شمر و عمر سعد کھ حر را در تعقیب داشتند از این امر مطلع شدند و فردایش او را بھ قت�ل رس�انیدند و خ�ود فر – ٢٧

ولین شھید نھضت کربلا شد . سپاه را بر عھده گرفتند . و بدینگونھ حر ا ھ ی ک�ھ او فرزن�د اب�ن زی�اد و ب�ھ مثاب�ھ وج�دان اوس�ت ک�نامیده می شود و گ�وی ن زیاد ریاحیعجب است کھ حر ھم حر اب – ٢٨

ی وج�دان ی گ�ردد . گ�ویم�اد می ایس�تد و ش�ھید توبھ می کند و در مقابل سپاه ابن زی نماینده او ھم در کربلاست کھ بیدار شده و د در مقابل خود او می ایستد و شھید می شود . ابن زیا

ود م�ی حر از نژاد خود می برد و بھ خاندان علی می پیوندد و ابن زی�اد از خان�دان عل�ی م�ی ب�رد و ب�ھ ن�ژاد نامش�روع خ� – ٢٩

ه ش�جرس�ت . ب�ھ پیوندد . و کل دین خدا و سرنوشت ابدی انسان بر روی زم�ین من�وط ب�ھ تص�میم انس�ان در قب�ال ن�ژاد خ�ویش ا . پیوستن و یا از شجره گسستن . جاودانگی روح را خواستن یا بقای میرا و موقتی زمینی را در بستر نژاد

ن�د درند مثل ھابیل و قابیل . یکی جانشین خدا را برمی گزیی دو براھستند و گوی» ابن زیاد « ن ھر دو عجب است کھ ای – ٣٠

یطان را . و دیگری جانشین مردم را و در واقع جانشین شنانک�ھ نج�ات آعنوان جانشین خدا بر روی زم�ین قرب�انی و فری�ب خ�ورده ن�ژاد و ن�ژاد پرس�تی دروغ�ین خ�ویش اس�ت . ھ آدمی ب

ل�ق و کس�ی ع�ین تع یافتھ و رستگار شده اند در واقع از اسارت و وسوسھ شیطانی نژاد خود رستھ ان�د . ماھی�ت ذات�ی ن�ژاد ھ�ر. ن�ژاد ودش ح�رام اس�تاست کھ در واقع اصلا شجره ابن زیاد نیست . آدمی ذاتا بر نژاد خرجعت ابن زیاد بھ شجره ابوسفیان

وسوس�ھ ن�ژاد پرستی بشری عین وسوسھ ابلیس است . آنچھ کھ انسان را از آدمیت و مقام خلاف�ت الھ�ی خ�ود مح�روم م�ی کن�د است . و این است کھ ابلیس ھم از درب وجود زن بر آدمی رخنھ می کند .

سھ نژاد است کھ آدم را وادار بھ ھر تبھکاری و جنایتی می کند . وسودم و و تجل�ی از آی و آش�کار ش�د . و موجودی�ت اب�ن زی�اد و ح�ر درار و حق�ایق انس�ان در جھ�ان رونم�ایدر واقعھ کربلا ھمھ اس

ان اس�ت . و اس�رار جھ�ابلیس در ای�ن قیام�ت اس�ت . و اینک�ھ انس�ان ص�احب اختی�ار اس�ت و درک ای�ن راز ب�ھ مثاب�ھ درک ھم�ھ ار آن ست و یا رس�تگخود را نمی آزماید . آدمی یا قربانی اختیار خویش ا انسان در تجربھ حیات و ھستی خاکی اش جز اختیار

. آدمی بھ اختیار خویش یا جانشین خدا می شود و یا جانشین ابلیس .

سلوك روحی طاهره قره العین زن کامل

م ا� المحبوببس

گر بھ تو افتدم نظر چھره بھ چھره رو بھ رو شرح دھم غم تو را نکتھ بھ نکتھ مو بھ مو

ق�ولھ ب� ست کھ بچھ ھای عزیز دردانۀ پدر و مادر ، انسانھای بزرگ و مستقل و مسئول و عاشق بھ بار آیند .ابسیار بعید -١

را ک�ھ چ�ار نم�ی رس�ند ھم�ین دلی�ل زن�ان عموم�ا ب�ھ قلم�رو عاش�قی و ایث�ھ رست بی نمی برد . دحافظ نازپروردۀ تنعم راه بھ جایا س�ن جم�ال عموم�حھمین دلیل زن�ان زیب�اتر و ص�احب ھ غریزتا محبوب مردان ھستند و بی نیازند از دوست داشتن و تلاش . ب

امحبوب ب�ھ زن�انی ن� ی عموم�ا مرب�وطمصرف کننده و متکبر وشقی و احمق بھ بار می آیند. و لذا تعلقات دین�ی و علم�ی و ھن�رخ�ارق یال و زیب�ایو نازپرورده و صاحب جم� است کھ از جمال مطلوبی برخوردار نیستند . بھ این ترتیب اگر زنی اشراف زاده

جب�ری نیس�ت والعاده بھ قلمرو دین و معرفت و عاشقی (و نھ معشوقیت) و عرفان وارد شود دیگ�ر ام�ری غری�زی و واکنش�ی ل ش�نا ک�ردن مث� حاصل جھاد و انسانیت و ارزش حقیقی و الھی است زیرا خلاف طبیع�ت و غری�زه وش�رایط اس�ت و بلکھ امری

در خلاف جریان آب می باشد .

217

ن از لعین ، شاعر ، عاشق ، ع�ارف ، مجتھ�د ، مجاھ�د ، فیلس�وف و انقلاب�ی منحص�ر بف�رد ت�اریخ ای�ران و جھ�ااطاھره قرة -٢

مانھ�ا ش�د و زراس�تی ام�امی ب�رای ھم�ۀ ھ ست کھ مک�ان و زم�ان و دوران خ�ود را پش�ت س�ر نھ�اد و ب�این نوع استثناء بشری اجلال ال و کمال واسوۀ یک زن کامل و جامع جمیع ھمۀ فضائل انسانی کھ حتی در مردان ھم کمتر یافت می شود . زنی کھ جم

ھر سھ را بھ تمام و کمال داشت . نش�مند و مش�ھور قزوین�ی در عھ�د قاج�ار اس�ت و پ�روردۀ پ�در خ�ویش. ای�ن دخت�ر در و داطاھره دختر ی�ک روح�انی مجتھ�د -٣

ل محف� ی�د ک�ھ در ھ�رحدود بیست سالگی بھ درجۀ اجتھاد رسید و در ادبیات و فلسفھ و دانش روز نیز استادی خارق الع�اده گرد وری�ف و رقی�ب می کرد و دیگر ھیچ ح وال و جوابھای خود مات و مبھوت می نمود و عاجزعلمی و دینی ھمۀ مردان را از س

یر و س�لوک س�ھم�راه پ�در ب�رای تحقی�ق و ھ استادی برای خود سراغ نداش�ت . ای�ن ب�ود ک�ھ س�ھ فرزن�د را ب�ھ ش�وھر س�پرد و ب�واب��غ و نعرف��انی راھ��ی ع��راق ش��د ک��ھ مھ��د عل��م و دی��ن و عرف��ان در آن عص��ر محس��وب م��ی ش��د . س��ید ک��اظم رش��تی را ک��ھ از

ھ ود ک�ھ ب�و دریاف�ت نم�قھ و فلسفھ و عرفان بود در مباحثھ عاجز و تسلیم ساخت و لقب قرةالعین را از ھم�مشاھیر درجھ اول ف است . » نور دیده«معنای

و از اگان دین و عل�م را ب�ھ تعطیل�ی کش�اند . ر نمود کھ ھمۀ کلاسھای بزرعراق کلاس درس و مباحثھ و وعظ دایطاھره در -۴

از اس�اتید ار دین�ی و عرف�انی بک�ری عرض�ھ م�ی نم�ود و اکث�ر حاض�رین در ک�لاس درس او خ�ودپس پ�رده تعل�یم م�ی داد و اس�رو ک�م آورده و حرانی شد و لاجرم او را بھ ایران بازگردانیدند . علمای دین�ی در قب�ال ادینی عراق ب -بودند . و لذا فضای علمی

دچار بخل آشکار شدند و طردش کردند . مود : نمام زمان خود بود . در این شعر می توان حال و ھوای او را درک جستجوی انسان کامل و ااو اینک فقط دربدر بھ -۵

گر بھ تو افتدم نظر چھره بھ چھره رو بھ رو شرح دھم غم تو را نکتھ بھ نکتھ مو بھ مو

از پی دیدن رخت ھمچو صبا فتاده ام خانھ بھ خانھ در بدر کوچھ بھ کوچھ کو بھ کو

راق تو خون دل از دو دیده اممی رود از ف دجلھ بھ دجلھ ، یم بھ یم ، چشمھ بھ چشمھ جو بھ جو

مھر تو را دل حزین بافتھ بر قماش جان رشتھ بھ رشتھ ، نخ بھ نخ ، تار بھ تار پو بھ پو

ساقی باقی از وفا باده بده سبو سبو مطرب خوش نوای ما تازه بھ تازه گو بگو

جز تو را در دل خویش طاھره گشت و ندید صفحھ بھ صفحھ لا بھ لا پرده بھ پرده تو بھ تو .

فق��ر رۀ ناص��رالدین ش��اه ک��انون اش��د فس��اد و نف��اق و حاکمی��ت اس��تعمار و ناجوانمردیھ��ا و غ��ارتگری ب��ود وقاج��ار در دو -۶

می�ر ات�ھ ب�ود ک�ھ داخاقتصادی و سیاسی و فرھنگی غوغا می کرد و اتحاد شاه و شیخ و استعمار کشور را بھ مھلکۀ ن�ابودی انس�رای س�رکردۀ حرم وکبیر قربانی این اتحاد شوم شد و بھ دسیسۀ مادر شاه کھ ھمھ ک�ارۀ درب�ار ب�ود و عام�ل س�فارت بریتانی�ا

طرزی ناجوانمردانھ بھ قتل رسید و این درحالی بود کھ وی داماد شاه محسوب می شد . ھ شاھی ، ب قی�ھ ، فر کل کشور حاکم بود طاھره مظھر ھمۀ مردانگیھای مجس�م ب�ود : عاش�قی اجوانمردی و پلیدی کھ بدر این غوغای ن -٧

ین�ھ گ�ردان ینگیھ�ا را آش�کار م�ی ک�رد . وج�ودش آشاعری ظلم ستیز وعارفی مجذوب و مجاھدی شجاع کھ در ھر جمعی نامردا زمان خود بود و در ھمھ جا جھل و خرافھ و دروغ را رسوا می نمود .

ر باشد ست کھ شیعھ ای حقیقی باید دارای امام حی و حاضحقیقتا مؤمن ومجذوب حق امامت بود و می دانطاھره شیعھ ای -٨

ام ن�دارد ب�ر لمانی کھ ام�و تا امام زمانش را نیافتھ زندگی بر وی حرام است و حتی این حدیث را مکررا بازگو می کرد کھ : مس نبود . ر آن اساس زندگی می کرد و یک شیعۀ شعاری و تعارفیھمسرش حرام است . او این معارف را باور داشت و ب

218

ن او کھ خود بھ لحاظ فقھی وشرعی و معرفتی در رأس ھمۀ مراجع و علمای عصر خود بود و این اعت�رافبرای کسی چو -٩رد و جس�تجو م�ی ک� ار. او خ�ود ام�ام را در ھمھ جا آشکارا بھ چشم می دید دیگر پیروی و تقلید از مرجعی دینی ب�ی معن�ا ب�ود

بھ کمتر از او راضی نبود . ر عط�ش ام�ام زم�ان اس�ت و طلب�ھ ای ش�یدا و دھمراه پدرش بھ شیراز آوازۀ س�یدی را ش�نید ک�ھ ھمچ�ون او ھ در سفری ب -١٠

ووست ھمراه ک دیاگر امامش را نیافت ولی ی گمشدۀ خود را یافت . اوور شده است . بھ دیدارش رفت و گویمشھ انقلابی وین�ۀ یآعنوان ھ ر بی و دربدری نجات پیدا کرد زیرا برای یک مؤمن مخلص داشتن و یافتن یک مؤمن دیگھمدل یافت و از تنھای

د دی�دار م�ی دیدار حق ، یک ضرورت وجودی و واجب تر از ھر نیازی است . چرا کھ م�ؤمن چ�ون ب�ھ دی�دار م�ؤمن رود خداون�و ش�یعۀ ش�یعی ب�ود و ھ�ر ش�یعۀ م�ؤمنی ب�دون تردی�د ی�ک س�الک ع�ارف اس�ت شود . او یک شیعۀ باورمند بھ اصول و معارف

غیر عارف ، شیعھ نیست زیرا شیعھ اھل باطن و عشق امام است . مع�ھ و سید علی محمد باب ، منجر بھ یک انفجار عرفانی و روح�ی ش�د و موج�ب ی�ک انق�لاب فرھنگ�ی در جا دیدار طاھره -١١

بع�دھا ب�ھ د واعھ یافت و تبدیل بھ یک نھضت اجتماعی گردید کھ موسوم بھ نھضت باب شسرعت شھر بھ شھر اشھ گردید و ب بابیھ معروف گشت و آلت دست استعمار تبدیل بھ فرقھ ای ضد اسلامی شد .

اق ای�ن ح�دیث درب�ارۀ وج�ود ط�اھره مص�د» . راستی ک�ھ انتظ�ار ھم�ان ف�رج اس�تھ ب«ام صادق داریم کھ : در حدیثی از ام -١٢ود و ش�ان خ�ویش م�ی و کمالی یافت . درواقع ھر کھ در عطش دیدار امام زمان است یا او را م�ی یاب�د و ی�ا خ�ود ام�ام زم� تمام

طاھره چنین شد . ک�ھ ھن�وز وان ع�ارف نامی�د و بلنم�ی ت�» بی�ان«ید علی محمد باب را با توجھ بھ کتابی کھ از او برجای مانده است یعنی س -١٣

اب طلب��ھ ای ب�ری گ�ری برج�ای مان��ده از روحانی�ت فس�یل ش�دۀ ش�یعی در ای�ن کت��اب آش�کار اس�ت . ول�ی ی از خراف�ھ و قش�دری�ای انقلابی و ضد ستم و ضد شاه است و خون مزدک و حسن صباح در رگش جاریست و در عطش عدالت است .

ی اجاری ، نوری از رھ�ایان قاوج خفق ھرحال رابطۀ عرفانی این دو جرقۀ یک نھضت بکر و مردمی را سبب شد و درھ ب -١۴

س�یار بد و جری�انی پدید آورد و مردمان شھر و روستا و مخصوصا فقراء و دھقانان و پیشھ وران خرده پا را ب�ھ حرک�ت درآوروابس�تگان و ووجود آورد و جنگ چریکی آغاز شد کھ در ھمھ جا بھ کالب�د دیکت�اتوری قاج�ار ھ شبیھ نھضت حسن صباح را ب

می زد . نھضت جنگل را بایستی ظھور دوبارۀ نھضت باب دانست . مزدورانش ضربھ ب�ود و ین نھضت نطق ھای آتشین و عارفانھ و عاشقانۀ طاھره بود . درواقع او بھ مثابۀ پیامبر این نھض�تازبان گویای -١۵

ق�ا ی ب�ود و ححایم او مس�یت . جاذب�ھ و بلاغ�ت ک�لاراه م�ی ان�داخھ دنب�ال خ�ود ب�ھ در ھر کجا کھ سخنرانی م�ی ک�رد گروھ�ی را ب� کرامتی بزرگ محسوب می شد .

راه افت��اد . و ط��اھره در قلع��ۀ طبرس��ی مازن��دران ب��ھ س��بک مب��ارزات ھ لت��ی ب��رای س��رکوبی و قت��ل ع��ام نھض��ت ب��قش��ون دو -١۶

ص�رۀ س�طۀ محاواھ ھھمراه پیروانش با قشون حکومتی جنگید و مقاومت ک�رد ک�ھ در ای�ن م�دت ب�ھ چریکی حسن صباح مدتھا ب قلعھ ھفتھ ھا با روزه گرفتن و ریاضت کشیدن بھ مبارزه ادامھ دادند .

عی از پیروان این نھضت صورت گرف�ت ک�ھ از کودک�ان ھ�م دری�غ نم�ی کردن�د و ح�دود بیس�ت ھ�زار نف�ر زن وقتل عام وسی -١٧

ھ ام�ر ش�اه وقطع�ھ ش�دند ب� مرد و کودک کشتھ شدند وھر مخالف دیگری بھ جرم بابیگری کشتھ می شد و بسیاری زن�ده قطع�ھ شیخ ھای دربار .

ح��دود پ��نج ھ��زار نف��ر از » بدش��ت«ن��ام ھ ید عل��ی محم��د ب��اب دس��تگیر ش��د و ط��اھره در منطق��ھ ای نزدیک��ی ش��اھرود ب��س�� -١٨

ت ب�ھ وح�دت وپیروانش را جمع آورد و ب�رای اول�ین ب�ار نق�اب (پوش�یھ) از ص�ورت برگرف�ت و س�خنرانی ک�رد و م�ردم را دع�و ھمراه مردان قیام کنند . ھ حق پرستی نمود و بھ زنان توصیھ نمود کھ نقاب برگیرند و بدوستی و

م�دت ھ راه افتاد و بالاخره دستگیر شد و بھ واقعۀ بدشت دربار را بھ خشم آورد و گردانی مسلح برای دستگیری طاھره ب -١٩

یش پیغ�ام خواس�تگاری م�ی آم�د ک�ھ او رد م�ی ک�رد . او درسر برد و مرتب�ا از جان�ب ناص�ر ال�دین ش�اه ب�راھ یکسال در زندان ب

219

ھرحال طاھره قبل از دیدار با ب�اب در ای�ران و ع�راق ھ واقع بین ملکھ شدن و اعدام شدن مخیر شده بود و مرگ را پذیرفت . بط��اھره مرات��ب مش��ھورتر از ب��اب ب��ود و ق��درت ک��لام و معرف��ت و فض��یلت و عص��مت او زب��انزد ع��ام و خ��اص ش��ده ب��ود . ھ ب��

شخصیتی مستقل از باب است . اھرود بزرگت��رین حرب��ھ برعلی��ھ ط��اھره گردی��د و در ت��اریخ ھ��م اس��تمرار یاف��ت و آن واقع��ھ را دش��منان وش��واقع��ۀ بدش��ت -٢٠

انی ک�رده و ی ایش�ان در حض�ور م�ردم س�خنرابل مردم ثبت و شایعھ کردند و گ�ویصورت عریان شدن در مقھ مورخین مغرض بای�ن ار را برعلی�ھمروزیھا استریپتیز کرده است . این مسئلھ غایت خصومت دربار و اتحاد شاه و شیخ و اس�تعمقول اھ سپس ب

ز رس�م ط�اھره ا وسندی واضح بر اس�تقلال شخص�یت و راه » بدشت«شیرزن نشان می دھد کھ تا بھ امروز ادامھ دارد . واقعۀ باب است .

ھره ص�ادر و حد شرعی را دربارۀ ط�ا ا خبر شنیدن واقعۀ بدشت حکم ارتداد و تکفیری سید علی محمد باب در زندان بگوی -٢١

بن�ا ب�زرگ ط�اھره کرد . و ھمین امر نشان می دھد کھ تا چھ حدی بین این دو فاصلھ ب�وده اس�ت و ای�ن نھض�ت اساس�ا ب�ر روحادۀ ی پیش پا افت�و باب ھنوز اسیر معماشده است و تمام قدرت انقلابی و عشق عرفانی این نھضت از وجود طاھره بوده است

ح�د ش�رعی شرعی و فقھی خود بوده اس�ت وگرن�ھ نق�اب از ص�ورت برگ�رفتن چ�ھ مناف�اتی ب�ا ش�رع دارد ک�ھ مس�توجب ارت�داد وده باش�د ک�ھ باشد مگر اینکھ اخبار و شایعات دروغین حکومتی جھت قتل عام نھضت بھ گوش باب ھم رسیده و ب�اورش ھ�م ش�

ل بر غایت ساده لوحی باب است . حقیقت این امر را خدا بھتر می داند .در اینصورت دا ت کھ خواھر منصور حلاج بعد از مصلوب شدن برادرش در شھر بی نقاب می گشت درحالیکھ زن�ی زاھ�د ودر روایت اس -٢٢

ن ب�ود ب�رای م�ردا بل از ای�نعارفھ بود و لذا مورد سرزنش برخی علمای دینی واقع شد و ایشان در جواب گفت : نقاب من تا ق . و اینک دیگر مردی در شھر نمی بینم زیرا برادرم تنھا مردی بود کھ می شناختم کھ دیگر نیست .

را ب�ھ روغ در سراسر ایران شایعھ شد کھ باب دعوی امام زمانی دارد و خود را مھدی موعود می داند . اودبھ راست یا -٢٣

ھ ب�مطل�وبی را وتکذیب این ادعا امتح�ان ص�رف و نح�و عرب�ی از ب�اب گرفتن�د ک�ھ نم�رۀ خ�وب این بھانھ محاکمھ کردند و برایس تابخان�ۀ مجل�کعنوان مھدی موعود کسب نکرد و لذا محکوم بھ اعدام ش�د علی�رغم اینک�ھ ب�اب در نام�ھ ای ک�ھ ھ�م اکن�ون در

س�ن ص�باح و حب�اب تجل�ی دگرب�ارۀ نھض�ت موجود است ھ�ر ادع�ائی را تک�ذیب نم�وده ب�ود و آن�را ش�ایعھ خوان�ده ب�ود . نھض�ت قرامطھ و مزدک بود و مابقی شایعھ و دروغ .

ج�ب پ�اره یدان اعدام بردند ولی جوخۀ اعدام از تیر باران او سر باز زد و بسوی طناب دار ش�لیک ک�رد ک�ھ موباب را بھ م -٢۴

تند . ز می�ان برداش�س�پردند و بدینگون�ھ او را اشدن طناب و آزادی باب شد . کھ بار دوم او را ب�ھ ی�ک جوخ�ۀ ارمن�ی و روس�ی علیرغم انکار باب در مھدویت خویش عوامل استعمار او را تبدیل بھ مھدی موعود کردند .

ت�ا او با رد چندین بارۀ خواستگاری شاه محکوم بھ اعدام شد و شاه از فرط خش�م و ش�ھوت خ�ود دس�تور داد واما طاھره -٢۵

ھ ن�ده ب�و درواق�ع ز ذا ب�ا چ�ادر نم�ازش دھ�انش را بس�تند و در چ�اھی در می�دان توپخان�ھ تھ�ران انداختن�درا زجر ک�ش نماین�د . ل� گورش کردند .

.ند بلکھ دخت�ر م�ی دانس�ت وواسطۀ رشادت و قھرمانی اش مردمان او را یک مادر دارای سھ فرزند تصور نمی کردند ھ ب -٢۶

را ک�م ق�تلش خ�ودحه بود این تصور را تقویت می ک�رد . ول�ی قب�ل از اج�رای ین و آرایش نکرداو کھ ھرگز در تمام عمرش تزیو ی اتح�اد ش�اهھمچون عروسی آرایش نمود و آمادۀ دیدار محبوب خود در چ�اه ش�د و ب�رای ھم�ۀ دورانھ�ا داغ ننگ�ی ب�ر پیش�ان

شیخ زد و رفت . د ک�ھ ق در دست علاقھ مندان می چرخ�د نش�ان م�ی دھ�طور قاچاھ جموعۀ باقیمانده از گفتار و اشعارش کھ تا بھ امروز بم -٢٧

و ری از معرف�تتا چھ حدی از شور و عشق عرفانی بھ خداوند و امامان و اولیای الھ�ی برخ�وردار اس�ت وچ�ھ دری�ای ب�ی نظی�را هاشعار ط�اھر اسرار و نکات قرآنی و احادیث در وجودش جمع بوده است . بھ لحاظ قدرت کلام و اعجاز شعر فقط می توان

دبی�ات عرف�انیاعن�وان ی�ک ش�اعر ، در ن�وک قل�ۀ ھ با غزلیات شمس تبری�زی مقایس�ھ نم�ود ک�ھ گ�اه حت�ی برت�ری دارد . حت�ی ب�ھب دک و بانی م�ذعنوان یک زن در تاریخ جھان وجود ندارد و کسانی چون خرمھ زن مزھ جھان قرار می گیرد کھ مشابھ او ب

وان با او مقایسھ کرد . و ژاندارک فرانسوی را می ت» خرم دینی«

220

ی چ�ون ح��لاج و ع�ین القض��اة و م��زدک و م�انی و م��ریم مجدلی��ھ در ایھ��عرف�انی ط��اھره ھ��م ط�راز شخص��یت -ھوی�ت دین��ی -٢٨

خ�ود اوس�ت و تاریخ است و با اینھمھ جایگاه او در کل ت�اریخ فک�ر و فرھن�گ و معرف�ت و ع�دالت و ایم�ان و ش�جاعت مخ�تص رقیب ندارد .

زرگ�ان بس�ت و بدینگون�ھ در می�ان ابال لاھوری با کمال ش�جاعت ط�اھره ق�رة الع�ین را در کن�ار منص�ور ح�لاج ق�رار داده اق -٢٩

رده ب�ن�ام » ون عج�مخ�ات«ن�ام ھ علم و معرفت و دین و فضیلت تنھا کسی است کھ با قدرت تمام از او دفاع کرده است و از او برا ان�دکی ت�ی ایرانی�انعصر جدیدی در جھان است . بدینگونھ این مرد ھندو بی غیر کھ ماھیت کائنات را تبدیل نموده و آغازگر

از رد و ن�ھ کمت�رراستی ھم فقط انسانی چون اقبال می بایست طاھره را م�ی ش�ناخت و معرف�ی م�ی ک�ھ جبران نموده است . و ب این .

ب ی ھای حاکم ب�ر ای�ن م�رز وب�وم ک�ھ ھم�واره ت�ااھره شھید عشق و عرفان و امامت ھمۀ دورانھاست وقربانی نامردانگط -٣٠

اس�ت . او ام�روز ب�وده تحمل مردان را ندارند . طاھره آن گوھرۀ روح حاکم بر ھمۀ انقلابات این مرز و بوم از مشروطھ ت�ا ب�ھ مجسمۀ ھویت زن رستگار است .

ھره م��ان ھمان��ا زن��ان مؤمن��ھ ھس��تند . و ط��ار روای��ات ش��یعی آم��ده ک��ھ بیش��ترین مؤمن��ان و مری��دان ام��ام زم��ان در آخرالز د -٣١

مصداق این سخن است. جدی�د امام زنان جھان اسلام و بلکھ کل جھان مدرن است . او نمونۀ یک انسان کامل و زن کامل در عصر وطاھره اسوه -٣٢

.ھ یک زن شیعھ است ارفانع -است . فمینیزم اسلامی در عصر ما نمونھ ای بھتر از او ندارد . او اسوۀ عصمت عاشقانھ دم ک�ھ چ�ون نظ�رم افت�اد ب�ھ ت�و ش�رح دھ�م غ��م ت�و را نکت�ھ ب�ھ نکت�ھ م�و ب�ھ م�و . ول�ی ھ�ر چ�ھ در چھ�رۀ ت��وقص�د ک�رده ب�و -٣٣

ن�دکی اھ�م ت�ا ش�اید دنگریستم جز شادی ندیدم و لذا غم خود بازگفتم . مخصوصا ای�ن غ�م ک�ھ چ�را در کن�ار ت�و نب�ودم ک�ھ یاری�ت ن زن صفتی و درواقع بی صفتی نجات یابم . مردانگی یابم و از ای

ی فقط تو را می شایست و بس . یباتر مردی و اینچنین حد از زیبایراستی کھ چھ زیبا زیستی و زھ بھ�م اش�قانقلاب و بھ عبراستی کھ بھ مردان مردانگی آموختی و بھ زنان ھم زنانگی . و بھ مجتھدین اجتھاد و بھ عارفان ھم ان

ی آموختی .برعلیھ بی وفای نبرد مسلحانھ راستی کھ معلمی کامل بودی برای ھمۀ دورانھا ای نور دیدۀ عاشقان وپاکان و آزادگان و صدیقین . ھ ب

می��ت در ح��الط��اھره انس��انی فراس��وی مردانگ��ی و زن��انگی ب��ود . او براس��تی انس��ان مح��ض ب��ود و وارث آدم در دوران��ی ک��ھ آد است . ا ھنوز ھم قاچاق است ولی محرم ھمۀ عاشقان و مؤمنان در سراسر جھانانقراض بود . با اینکھ در کشور م

و ثاب�ت .لعین حجتی کبیر بر اختیار انسان ومخصوصا زن کھ ھمواره از جبر زن بودنش می نالد ، می باش�د اطاھره قرة -٣۴

اش�د بن�دگی کن�د و زخ ، م�ی توان�د ھم�انطور می کند کھ حتی یک زن در پس پردۀ نقابش آنھم در یکی از س�یاھترین دوران ت�اری کھ می خواھد .

ن ب��ودنش ، ن��ھ حج�اب و نق��ابش و ن��ھ ش�وھر و فرزن��دانش و ن��ھ پ�در آخون��دش ھیچی��ک م�انعی ب��رای انس��ان زن�ی ک��ھ ن�ھ ز -٣۵

بودنش نبود . . اس�تسا برت�ر از م�رد ی دارای استعداد و توانی شگرف و بق جویه است کھ در قلمرو معرفت و حزن ھمواره نشان داد -٣۶

ین تنھ فراتر نمی آید و غایت ھنرش بچھ بازی و شوھر خواری است . ولی افسوس کھ عمدتا از پای ن اد کھ می توان مظھر عصمت بود و حتی در می�دان ش�ھر م�ردم را رھب�ری ک�رد . و نش�ان داد ک�ھ ق�درت زدطاھره نشان -٣٧

ر اس�ت بسیار بیش�ت ست زیرا زن مظھر باطن آدم است پس قابلیت نفوذ و بلاغتشبودن از مرد بودن کمتر نیست و بلکھ برتر ا ھم باطل . ھم بھ نیت حق و

221

ک زن فاس�د م�ی توان�د ش�ھری را تب�اه س�ازد ی�ک زن پ�اک و ع�ارف م�ی توان�د ش�ھری و بلک�ھ کش�وری را ی�ھمانطور ک�ھ -٣٨ ایران دورۀ بیداری است . احیاء سازد . و طاھره نمونۀ کامل زن نوع دوم است کھ آغازگر

س�وی خ�دا رھنم�ون م�ی س�ازد . و اگ�ر ش�یطانیھ ا ب�ری باش�د جامع�ھ بنی آدم است . این مال�ک اگ�ر خ�دای زن مالک قلوب -٣٩

ریشۀ ائی شدن بایدی ترین زنان تاریخ ایران است . وبرای خدھره یکی از خدایسوی شیطان می کشاند . طاھ باشد جامعھ را ب و خاندان برکند . خود را از نژاد

زن ص�وفی اس�ت ک�ھ در اوج ج�وانی اش ب�ھ وص�ال ح�ق رس�ید و در س�ی و . و طاھره ی�ک عارف واصل را صوفی گویند -۴٠

رد ضوح تماشا کوھ شش سالگی شھید شد . مقام توحید و فنای ذات را در این شعر طاھره می توان بھ لحاظ احساس و معنا ب ا در غزلیات شمس است و بلکھ برتر :کھ ھمطراز نابترین اشعار مولان

ای بھ سر زلف تو سودای من در غم ھجران تو غوغای من لعل لبت شھد مصفای من عشق تو بگرفت سراپای من

من شده تو آمده برجای من گرچھ بسی رنج غمت برده ام

خورده ام جام پیاپی ز بلا سوختھ جانم اگر افسرده ام زنده دلم گرچھ زغم مرده ام

چون لب تو ھست مسیحای من گنج منم بانی مخزن تویی سیم منم حاجب معدن تویی دانھ منم صاحب خرمن تویی ھیکل من چیست اگر من تویی

گر تو منی چیست ھیولای من من شدم از مھر تو چون ذره پست وز قدح بادۀ عشق تو مست تا بھ سر زلف تو دادیم دست تا تو منی من شده ام خودپرست

نسجده گھ من شده اعضای م عشق بھر لحظھ ندا می کند

بر ھمھ موجود صدا می کند ھر کھ ھوای ره ما می کند گر حذر از موج بلا می کند

پا ننھد بر لب دریای من و عش��ق فن��ا ب��ھ ج��انش رس��یده باش��د ت��ا ھمچ��ون اقب��ال اھره را کس��ی درک م��ی کن��د ک��ھ لااق��ل یکب��ار در زن��دگی زھ��ر ب��لاط�� -۴١

ی و در طاھره جنون ربانی بیابد . الھی ببیند و در مولانا نور خدای لاھوری در جنون نیچھ ، حکیم ی ر طاھره مثل اشعار مولانا در غزلیاتش ، وصال ج�ان و فن�ای ذات و س�ماع اتح�اد و رق�ص خ�ون و موس�یقدر ھمۀ اشعا -۴٢

ا می کند . اسرافیلی غوغ م�ی دس�ت ب�رادر ج�اھلش ب�ھ قت�لھ اھره شباھتی ھم بھ رابعھ عدویھ ، عارف�ۀ مش�ھور در ت�ذکرۀ عط�ار دارد ک�ھ نھایت�ا ب�ط -۴٣

.رسد . زنی کھ ھمۀ بزرگان دین در محضرش خاشع و مرید ھستند . اشعار رابعھ و طاھره بسیار نزدیک است

222

ع�ھ ، ایستی چند شخصیت را با ھ�م درآمی�زیم ت�ا ط�اھره گون�ھ ای حاص�ل آی�د : رابسی وتاریخی طاھره بولی برای درک قیا -۴۴

ھب�ای�ن قیاس�ھا .حلاج ، حسن صباح ، حضرت زینب ، مولوی و خرمھ و ژاندارک . طاھره ابر انسان تاریخ جدید جھان اس�ت ان است . ھای تاریخ ساز جھاغراق نیست . ھر برگی از زندگی طاھره نمایانگر تمام عیار ھویت یکی از این انسان

ا و ھ�ه با دربار ناصرالدین شاه عین برخورد زینب (ع) با درب�ار یزی�د اس�ت و اس�ارتش و پرس�تاری زخم�ی برخورد طاھر -۴۵

تدفین شھدای نھضت و مقاومت حیرت آورش در قلعۀ طبرسی و ماھھا روزه داری از گرسنگی . ی��ن و ش��ریعت برپ��ا نم��ود و ھمچ��ون امام��ان اجتھ��اد ک��رد و زن��دگی ک��ھ در دواس��طۀ قی��امتی ھ ھمچ��ون حس��ن ص��باح اس��ت ب�� -۴۶

غایت صاحب جمال . ھ چریکی و غار نشینی داشت درحالیکھ زنی از خانوادۀ اشرافی بود و ب دک رک او را ج�ادوگر نامیدن�د و ھمچ�ون رابع�ھ او را م�تھم ب�ھ فس�ق کردن�د . ھمچ�ون خرم�ھ ک�ھ در دی�ن م�زھمچون ژان�دا -۴٧

واسطۀ علمای دینی تأئید گردید . ھ ھاد بدعتی کھ در طول تاریخ جاری شد و ببدعت ن ط از فظ زنانیت آنھم در اوجش ھمۀ ھویتھای مردان ب�زرگ را ھ�م در اوج�ش کس�ب نم�وده باش�د در ت�اریخ فق�زنی کھ با ح -۴٨

ث ، مفسر قرآن ، شاعر ، صوفی ، ر دی�ن ، گ�ی ، احی�اء یمسلح ، چریک ف�دا مبارز انقلابی آن طاھره است : فقیھ مجتھد ، محدھج�رت و موسیقی دان ، رھبر مردمی ، ھمسری باوفا و مادری مھرب�ان و دخت�ری مطی�ع پ�در فاض�ل خ�ویش و عم�ری در ح�ال

ا تص�دیق ران زم�ان او فرار و مبارزه و زندان و نھایتا چون امام زمانش مقیم چاه . و ھم�ۀ علم�ای دین�ی و دانش�مندان و عارف�اب فرق�ۀ ھ دلی�ل انتس�ب�د و فقط آخوندھای درباری فتوای قتلش را دادند . و افسوس کھ ھنوز ھم در انقلاب اسلامی ایران نمودنل و اوب�اش ده ای اراذی و دفاع آنھا از این ابر زن ، مطرود و قاچاق و مسکوت مانده است و این شرایط فراھم آمده کھ عبھای

در کش�ور اریخ کم�ابیشومیت طاھره است . مشابھ چنین وضعی دربارۀ ھمۀ ابر انسانھای تاز او دفاع کنند . این ھم ادامۀ مظلو رھنگ�ی و غ�ربما رخ داده است : حلاج ، حسن ص�باح ، م�زدک و امث�الھم . و ای�ن ام�ر یک�ی از عل�ل ب�ی ھ�ویتی و تناس�خ ف

. سلامی ما ھستندا -گی جامعۀ ماست . زیرا اینان امامان ھویت ایرانی شرق زد لزم�ان را در گفت کھ : آنچھ را کھ ھمۀ خوبان دارند طاھره یکجا دارد . اینست کھ پیامبر اس�لام مؤمن�ان آخرا براستی باید -۴٩

نزد خداوند برتر از انبیای سابق می داند . لعین ط�اھره ق�رةا گر زنان عصر جدید جھان محتاج ی�ک اس�وۀ ھوی�ت و ام�ام ھ�دایت و کم�ال زنانی�ت باش�ند کس�ی برت�ر ازا -۵٠

نمی تواند باشد کھ ھمۀ فضائل یک زن سنتی ومدرن را یکجا با خود داراست . اس�خ پوال م�ی کن�د ک�ھ چ�را خودش�ان را تب�اه کردن�د و آنھ�ا در زن�ان س� ھ خداون�د در روز قیام�ت ازدر حدیث قدسی آمده ک� -۵١

؟کھ آیا از مریم(ع) ھم زیباتر بودید خواھند گفت کھ : زیرا زیبا بودیم . خداوند بھ آنھا می فرماید وۀ ایم��ان و ط�اھره نی��ز مص��داق ھم��ین ام��ر اس��ت زی��را درع��ین داش��تن کم��ال جم�ال و حس��ن چھ��ره ک��ھ زب��انزد ب��وده تب��دیل ب��ھ اس��

عصمت و معرفت شده است و تیغ عدالت را در قھر ظلمت برکشیده است . پر بلای سو مطرود اھل خانھ اند و درواقع فعالیت اجتماعی شان فقط سیاری از زنان انقلابی و اجتماعی فراری از خانھ ب -۵٢

ن�ب پ�در و خص�وص از جاھ وضعیت خانوادگی و مفر آن است ولی طاھره در خاندان خود محب�وب و بلک�ھ پرس�تیده م�ی ش�ود ب�د انوادگی خ�وت خ�برادر و ھمسر و پدر شوھرش کھ جملگی مردانی فاضل و مؤمن و مجتھد بودن�د . ک�دام زن�ی اینھم�ھ محبوبی�

و معرف��ت و را رھ��ا م��ی کن��د و س��ر ب��ھ ک��وه و بیاب��ان م��ی نھ��د و در غای��ت مش��قت زن��دگی م��ی گذران��د . مگ��ر ب��ھ عش��ق و ایم��انب�ود ت و محبوبی�تاختیاری الھی . لذا طاھره مولود شرایط و جبرھای اجتماعی خود نیست . او در خان�دان خ�ود در اوج س�عاد

حقی�ر زمان�ھ ی و جستجوی ام�ام ب�ود . و در ھم�ھ ج�ا مواج�ھ ب�ا بخ�ل علم�ایود عطش حق جویاو را راھی عراق نم و آنچھ کھت�اریخ ب ھ�یچ زن�ی درواسطۀ ھمین بخل محکوم بھ مرگ شد کھ البتھ برای او بزرگترین توفیق بود ک�ھ نص�یھ گردید و نھایتا ب

نشده بود .

223

م�ی کنن�د . نامیده اند و کل فعالیتھایش را نشان این امر تفس�یر رخی از ابلھان و حسودان طاھره را زنی بسیار جاه طلبب -۵٣س�ش بھت�رین لبا کدام زن جاه طلبی بین ھمسر شاه شدن و مرگ ، دومی را برمی گزین�د و ب�ھ ھنگ�ام اع�دامش آرای�ش نم�وده و

دد . را بر تن می نماید و بر سجاده نشستھ و آمادۀ اجرای حکم می ماند و با چادر نمازش اعدام می گر ود ب�ا رین زن دوران خ�ود در جھ�ان و ای�ران ب�ود و بااینح�ال نق�اب (پوش�یھ) خ�ود را ت�ا واقع�ۀ بدش�ت حف�ظ نم�طاھره آزادت -۵۴

ان ر زن�ان مس�لمداینکھ حکم شرعی نبود . ولی واقعۀ کشف نقاب او مطلقا امر بھ کشف حجاب نبود بلکھ ام�ر ب�ھ کش�ف نف�اق ر و ۀ زن��ان درب��ان را تب��دیل ب��ھ کنیزک��ان و زن��ان حرمس��راھا س��اختھ ب��ود ھم��انطور ک��ھ ھم��آن دوران ب��ود . زی��را ای��ن نف��اق آن��ا

حرمسرای شاھی دارای نقاب بودند بھ امر شاه . نقاب آن عصر نشان عفت نبود بلکھ نشان خفت بود . د ک�ھ ب�ھ اج�را گذاش�تن ھ ھنگ�ام اس�ارت ط�اھره و ب�اب ، چن�د ت�ن از پیروانش�ان ط�رح ب�ھ قت�ل رس�انیدن ناص�رالدین ش�اه راب -۵۵

راس�ر ودک را در سک�ناموفق بود . شاه برای انتقام از این سوء قصد ، ھزاران تن از پیروان ای�ن نھض�ت اع�م از زن و م�رد و ل رس�ید آب�ادی ب�ھ قت� دست یکی از پیروان سید جمال اس�دھ کشور در ملاء عام سوزاند و قطعھ قطعھ کرد . ھرچند کھ بالاخره ب

جھ�انی ش�د و ھ نھضت س�ید جم�ال از بط�ن نھض�ت ب�اب و ط�اھره ق�د کش�ید و ب�ھ اوج رس�ید و تب�دیل ب�ھ نھض�تی. و می دانیم کنی�ز ر ای�ران اس�تمتفکر و مصلح و فیلسوف بزرگ ایرانی یعنی میرزا آقا خان کرمانی کھ از پدران نھضت روشنفکری دینی د

ن ش�اه و دسیسۀ ای رش بریده شد و خود سید جمال ھم بھ امربھ جرم مشارکت در این نھضت بود کھ بھ امر ناصرالدین شاه سس�ر ھ ب�ھ در تبعی�د ک�خون آشام عیاش دائم الخمر بود کھ در ترکیھ مسموم و شھید شد و این دو شھید از یاران ص�میمی بودن�د

می بردند . ولی این خونھا ، انقلاب مشروطھ را آبیاری کرد . بمانن�د و از جان گذشتھ ای مثل سید جمال و میرزا آقاخ�ان نم�ی توانس�تند در وط�ن خ�ود در دورانی کھ حتی مردان شجاع -۵۶

ی�امبر ت . ط�اھره پزنی چون طاھره چنان انقلابی برپا نمود و در وطن خود قیامت برپا کرد و عاشقانھ مرگ را در آغ�وش گرف� ایران می شناسند . ی بیشتر از ران و جھان است . او را در ھر جایبیداری زن در عصر جدید ای

ی ریخ جدی�د جھ�ان و ای�ران ی�ک آغ�ازگر ب�زرگ و ام�ام نج�ات اس�ت خاص�ھ ب�رای زن�ان . و ھم�ۀ زن�ان آزاده اطاھره در تا -۵٧

جملگ��ی از چ�ون جمیل�ھ بوپاش�ا در الجزای�ر و زین�ب پاش�ا در نھض��ت مش�روطھ و پ�روین اعتص�امی و ف�روغ فرخ�زاد و دیگ�ران ن روحانی این ابرزن محسوب می شوند . سلالۀ پاک طاھره اند و فرزندا

د ک�ھ در حتی نام ط�اھره ق�رةالعین را زن�ان م�ا نش�نیده ان�د ب�ھ ج�رم ب�ابیگری . آی�ا ج�رم زین�ب پاش�ا چ�ھ ب�و عجب نیست کھ -۵٨

ر دوش گرف�ت وی و ب�ی س�واد ک�ھ س�لاح ب�از او در میان نیست . زنی روس�تایتاریخ مشروطیت و در کتب درسی ما حتی نامی نن�د و م�ا کاس�طوره م�ی ان آذری را بھ مشارکت در انقلاب مشروطھ کشانید . زنانی بسیار کمتر از این را در اروپا تب�دیل ب�ھزن

ده آنگاه بھ شرق و غرب فحش می دھیم و در جس�تجوی دش�منان ن�امرئی ب�ھ ھ�ذیان افت�ا زنی ھستیم و -دچار مالیخولیای خود ایم .

خ�ود نس�بت م�ی دھ�د و برایش�ان نامھ�ای غرب�ی ھ ام آوران غی�ر غرب�ی را ھ�م ب�ن�ک�ھ حت�ی عزت و رشد غرب در این است -۵٩

ا ب�ھ رو دی�ن خ�ود یم و ھم�ۀ بزرگ�ان عل�منسوب می کنیم و طرد و لعن می نمایدرست می کند و ما خودی ھا را ھم بھ بیگانھ ممونیس�تی کانس�وی ونھض�ت جنگ�ل را چوب استعمار تکفیر می کنیم . نھضت باب را روسی می نامیم و نھضت مش�روطھ را فر

از ا نم�ی ش�ود وم�و نھضت دکتر شریعتی را فراماسونی و التقاطی وو ... و اینست کھ از اسلام ھم جز جاھلی�ت عرب�ی نص�یب . محمد (ص) جز لباس وزبانش را بھ ارث نمی بریم

وج�ود اس�ت ک��ھ م�ا را از فھ�م بزرگت��رین ز لح�اظ معرفت�ی بزرگت�رین مش��کل علم�ای دین�ی م��ا فق�دان درک توحی�د و وح��دت ا -۶٠

نف�اق ت ای�ن جھ�ل ودس�ھ اولیاء و موحدین عاجز کرده است و آنھا را زندیق و ملحد می ن�امیم . اینس�ت ک�ھ جمل�ھ امام�ان م�ا ب�و ھ�م م�ا محاکم�ھدس�ت آخون�دھای توحی�د نفھ دست کفار لام�ذھب . عرف�ا و ص�وفیان م�ا ھ�م ب�ھ مقدس مآبانھ شھید شدند و نھ ب

یر ومقتول شده اند : حلاج ، عین القضاة ، سھروردی ، ملاصدرا، بایزید وو... . تکف ھ خ�روج از ده اند کھ در مقام فنای ذات زیستند و م�تھم ب�یم کھ نخستین صوفیان کامل ھمانا امامان شیعھ بوبازھم می گوی -۶١

ای�ن -.» ی ش�ویم م�وریم بھ ج�رم ب�ت پرس�تی سنگس�ار پروردگارا اگر آن گوھره ای کھ در ما نھاده ای بھ زبان آ«دین شدند . سخن امام سجاد زین العابدین است .

224

ان ص��در اس��لام کس��انی چ��ون بایزی��د وح��لاج و ش��مس و باباط��اھر و عراق��ی و حس��ن ص��باح و ع��ین القض��اة و بع��د از امام�� -۶٢

لت لم�ھ مکت�ب اص�اکاس�لام و امام�ت در ی�ک طاھره و امثالھم ، اسوه ھای کامل تشیع و اسلام ناب محم�دی ھس�تند چراک�ھ دی�ن عشق الھی و فنای ذات وجمال پرستی است ولذا تنھا دینی است کھ بر جمال پیامبرش درود می فرستند .

س�لام و ان عرصۀ غیبت و مظھر امام ناطق بھ جبران امام غایب ھستند و بدون وجود آنھا ت�اکنون دی�ن خ�دا و اینان اماما -۶٣

. ن ھستندی ھای عرصۀ ظلمت غیبت و ختم نبوت در تاریخ اسلام و جھابود . اینان تنھا روشناینقرض شده تشیع م ھ ب�اقی ھویت و سیرۀ عملی زنان بزرگی چون ھاجر و مریم و فاطمھ تقریبا چیزی در دست ندارد و آنچ�ھ ک� بشر مدرن از -۶۴

باقی مان�ده مچنان بر عرشو لذا وجود این ابر زنان تاریخ قدیم ھمانده ھم تقریبا سنخیتی با زندگی امروز زن در جھان ندارد جوی ھوی��ت وو در دس��ترس نیام��ده اس��ت ھم��انطور ک��ھ اکث��ر امام��ان م��ا چن��ین ش��ده ان��د . ام��روزه ب��رای زن��ی ک��ھ ج��دا در جس��ت

ت و ین چھ مص�یبا . رستگاری و تعالی است اسوه ای عالیتر و در دسترس تر از طاھره قرة العین نیست کھ آنھم قاچاق استیم و در م�ی زن�بدبختی است کھ بر فرھنگ ما چون اختاپوسی چنگ افکنده است کھ تیش�ھ ب�ھ ریش�ھ ھ�ای ھوی�ت و ش�رف خ�ود

گی جان می کنیم و در این نفاق دیوانھ می شویم . التقاطی از عرب زدگی و غرب زد رة الع��ین اس��یر ش��بھات روس��ی و انگلیس��ی و فت��وای تأس��فانھ جامع��ۀ م��ذھبی و روح��انی م��ا ھن��وز ھ��م درب��ارۀ ط��اھره ق��م -۶۵

ت ی اس�اروپ�ای اسی و تفاسیر اسلام شناسانآخوندھای قاجاری است ھمانطور کھ دربارۀ حسن صباح اسیر مراجع مغولی و عب انیم. . آیا ھرگز قرار نیست خودمان عقل و شعور خودمان را بھ کار اندازیم و خود را از این بی ھویتی برھ

ندس�ین کان و ش�یمی دانھ�ا و مھدنب�ال احی�ای پزش�ھ الا ھم کھ ادعای تمدن اسلامی بر پا ک�رده ای�م ب�ھ پی�روی از غ�رب ب�ح -۶۶

مندان قدیم ات این دانشقرون و اعصار گذشتۀ خود رفتھ ایم تا ثابت کنیم کھ ما ھم غربی ھستیم و بلکھ غربی تریم . آیا مکاشفبھ آنھ�ا کھ ھنوز ھم عرفا و متصوفۀ ما تنھا چراغ نجات ھویت دینی و دنیای ماست بھ چھ درد ما می خورد . ولی نور عرفان

ا در رمالیخولی�ا وفحش می دھیم و اگر ھم بزرگداشتی برپا می کنیم بھ پیروی از غرب و یونسکو است . تا این جھل و جنون خواھیم ماند . خود درمان نکنیم تا ابد اجنبی پرست و مقلد و مفلس اعراب و روس و انگلیس

م�ال را ب�ھ کم�ال م�ی رس�اند معرف�ت اس�ت و عش�ق ی و جمال زن جھل است و خودپرستی . و لذا آنچھ ک�ھ جویروس زیبای -۶٧

ت ی�ن دو ح�ق اس�ا(عاشقیت و نھ معشوقیت) . آنچھ کھ طاھره را جاودانھ کرده است عشق و عرفان است . و زن فق�ط در پن�اه .ھره چنین است . او بزرگترین زن صوفی در تاریخ ھزارۀ اخیر جھان است کھ مظھر فطرت الله می شود و طا

ود خ�عرفت نفس خود مھد ام امامت می شود و مولد امام است و امام�ان تق�وی و عل�م و دی�ن را ب�ر مح�ور مزن در وادی -۶٨

جل�وه اھره یکی ازطمی ھستند و طتغذیھ می کند . ھمانطور کھ فاطمھ (ع) چنین بود . و ھمۀ زنان عارفھ مظھری از فطرت فا ت . ھای تمام و کمال این مظھر است . ھمانطور کھ ھر مرد عارفی مظھری از فطرت علی می شود و از علیین اس

ن ق و عرفان و عصمت و عدالت در انسانی جمع آید عظمت الھی ذات�ش متجل�ی م�ی گ�ردد . و ای�ن چھ�ار رک�آنگاه کھ عش -۶٩

س�ال در ھر ھزار کجا بھ عرصۀ ظھور رسید . و این یک واقعۀ امامیھ بھ معنای کامل کلمھ است کھالوھیت در وجود طاھره ی یکبار از وجود زنی متجلی می شود و مھد امامت یک دوران تاریخی می گردد .

ین�ک م . و انزده سال پیش بھ س�راغم آم�دی و ت�و را نش�ناختم و حق�ت را آنگون�ھ ک�ھ لای�ق ب�ود تص�دیق نک�ردای طاھره پا -٧٠

ت رھرچن�د ک�ھ دی� .ی و چھ�ره ب�ھ چھ�ره دی�دارت ک�نم ھ من ب�ا تم�ام وج�ود بنم�ایخدایت را سپاسگزارم کھ لایق شدم کھ خود را بار ی�ن عرف�ات ق�رشناختم ولی شکر کھ بالاخره شناختمت و نور عظمت خود را بھ این ظلمتک�ده ارزان�ی داش�تی و م�را واس�طۀ ا

لتر از جھان ، ک�ام تجوی انسانھای کامل و شناخت و معرفی شان بھ خلق در این ھزارۀ اخیردادی . اعتراف می کنم کھ در جسو ج�وانمرد جاعتر از ت�وش�تو کسی نیافتم و تنھاتر از تو و بی تا تر از تو و زیباتر از تو و عاش�قتر از ت�و و ص�ادقتر از ت�و و

باشم و باور آیم . تر از تو . از اینھمھ خوبی اندکی ھم مرا ببخش تا لایق وصف تو

225

ش ب�ھ ش�ف نق�اب خ�ویآنچھ گفتم شمھ ای از کمال تو بود . و اما از جمالت تو خود در شعرت بھ نیکی وصف نم�وده ای و در کریخ نش�ان ت�ی ت�ا ب�ھ ت�اخلایق نمایاندی و قیامت این دوران را برپا ساختی . آنگاه کھ ھنگام وصالت رسید نقاب از چھره برگرف

چادری خانھ نشین بودن را ھنری نیست . دھی کھ از بی

ایتی م را نی�ز غ�ی مصداق این کلام علی (ع) بودی کھ : ای مؤمن�ان بدانی�د ک�ھ ھ�ر چی�زی را غ�ایتی اس�ت و اس�لاای طاھره گوی است . پس با رعایت حقوق اسلام بھ غایتش برسید و از آنجا برای خدا از اسلام خروج کنید .

و س�اعتی مج�ال داری ت�ا اگ�ر وص�یتی ای ضعیفھ ھنگام اجرای حکم اعدامت فرا رس�یده« بان بھ در کوفت و گفت : زندان -٧١

زندانبان رفت و طاھره بر نماز نشست . » . یا کاری داری بھ انجام برسانی ت ت�ا ط�اھره سجاده دید و ل�ذا رف�اعتی بعد زندانبان مجددا آمد تا طاھره را برای اجرای حکم ببرد ولی او را ھمچنان بھ س -٧٢

نمازش را بھ پایان ببرد . س�جاده ار سوم کھ آمد ھنوز او را بر سجاده دید و خشمگین وارد شد و با حیرت مشاھده کرد ک�ھ ط�اھره ب�رساعتی بعد ب -٧٣

ینھ ای پیش روی دارد . ویش است و آیحدود سھ ساعت است کھ مشغول آرایش خ رب داه حی�ات زن�دان ب�رد و در آن چ�اه ان�داخت و چ�چادر نمازش خفھ اش کرد و او را کشان کشان ب�ھ وسیلۀھ زندانبان ب -٧۴

چاه را بستند . ل از حک�منھ چ�ھ چھ�ره ای را نق�ش م�ی زد و آنھم�ھ اص�رارش در آرای�ش چھ�ره آن ھ�م قب�یآیا طاھره بر سجاده اش در آی -٧۵

ی بود ؟ اعدام بھ چھ معنای زنی ک�ھ و مشغول رفع و اصلاح آن شده بود آنھممی دید و چھ می کشید ؟ آیا ھیچ نقصی در کار بود کھ اینھ چھ او در آی -٧۶

ب�ود و عیب�ی ی خ�ود را کام�ل م�ی دی�د و ھ�یچ کمز بھ صورت خود دس�ت ن�زده ب�ود و گ�ویی اش ھرگدر تمام عمر زندگی زناشوی مشاھده نمی کرد .

ام ھ ناگ�اه او را ب�ھ ھنگ�ین ب�ار چ�ھ چھ�ره ای دی�ده ب�ود در ص�ورت خ�اک ک�ھ ب�آخرین سجده اش ب�رای نخس�ت آیا طاھره در -٧٧

ینھ و آرایش واداشتھ بود . مرگ بھ آی س�ی در آینۀ خاک در آخرین سجدۀ زندگیش ، در خاک چھره ای دیده ب�ود ب�ی نھای�ت ش�بیھ خ�ودش ی�ا ش�بیھ ک بی تردید او -٧٨

س�ت و ب�ا اا ای�ن ھم�ان ین�ھ ب�رای آخ�رین ب�ار خ�ود را تماش�ا ک�رده ب�ود ک�ھ آی�ھ او بود و او برای اطمینان در آیکھ بی نھایت شبیک چ�ھ ی نھای�ت ان�دکمال حیرت دیده بود کھ این ھمان است ولی با تفاوتی بی نھایت ان�دک ک�ھ او نم�ی دانس�ت ک�ھ ای�ن تف�اوت ب�

تفاوتی است . ن�ھ م�ی دی�د ی�ن دقیق�ا ھم�ان ب�ود . چھ�ره ای ک�ھ در آئییا مویی ، خطی یا خالی اضافھ یا کم داش�ت ؟ مس�لما چن�ین نب�ود . اآ -٧٩

ھ�ره ای ت�ر از آن چ ینھ بود فقط کم�ی غب�ار گرفت�ھ و خ�اکییده بود ولی این چھره ای کھ در آیھمان چھره ای بود کھ در خاک د ینھ و بر سجاده مشغول غبار روبی از چھرۀ خویش بود . در خاک دیده بود و او اینک در آی بود کھ

ۀ ب�ی رۀ خ�ویش برگی�رد و ای�ن پ�رداو براستی اگر ھزار سال دیگر ھم مھلت می یافت م�ی توانس�ت ای�ن غب�ار را از چھ� آیا -٨٠

نھایت لطیف را از صورت خود بردارد تا این ھم آن شود . م�ی او ۀ دیداری چھره بھ چھره قرار داشت و عروسی بود کھ بھ حجلھ می رفت حجلھ ای از ج�نس چ�اه . آی�ااو بر آستان -٨١

ھ�ره ب�ھ چای�ن دی�دار ی را از چھ�رۀ خ�ویش در مقاب�ل ی�ار برگی�رد ت�اھ غایت لطی�ف و کھرب�ایتوانست بالاخره این پرده یا نقاب ب چھره ممکن گردد ؟

شاید ھم فقط خود یار بود کھ می توانست این نقاب از چھره اش برگیرد . و -٨٢