iletişim Yayınları - Kafa Dengi · 2020. 7. 22. · Kafa Dengi Sorular / 256 7. BÖLÜM / Destan 7.1. Destanın Özellikleri, Türk ve Dünya Edebiyaının Önemli Destanları

2

iletişim Yayınları

212 275 00 35 / www.kafadengiyayinlari.com

Gülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No:15/E Halim Meriç İş Merkezi

Kat: 9 Mecidiyeköy - İstanbul

eserinadı AYT Türk Edebiyatı Soru Bankası

akıllıtahtauygulaması akillitahta.kafadengiyayinlari.com / Öğretmenlerimiz ücretsiz olarak indirebilir.

yazar Serkan Güzel

videoçözümü Serkan Güzel

akademikyönetmen Ali Rıza Bayzan

seteditörü Münire Betül Ayyıldız

branşeditörleri Fatma Gül Teke - Recep Yılmaz - Metin Günaydın

dijitaluygulamaeditörü Ömer Faruk Erdem

dizgivegrafik Kafa Dengi

yayıncısertifikano 16518

kapaktasarım Mandalin Ajans

matbaavesertifikano Aykut Matbaacılık / 212 428 52 74 / Sertifika no: 12619

ürünno KC00-SS.01MHK09

isbn 978-605-2217-51-1

copyright© 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, her türlü hakkı Eksen Yayıncılık Eğitim ve Malz. San.

Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın yayın izni olmaksızın kitabın akademik tarzının, metin veya sorularının

aynen ya da değiştirilerek kısmen ya da tamamen herhangi bir teknikle kopyalanması, depolanması,

çoğaltılması, basılması, yayımlanması, youtube ya da başka bir mecrada video çözümünün yapılması

halinde yasal mevzuat uygulanır.

kafadengitv kafadengiyayin kafadengiyayin

3

ÜNİVERSİTE YOLUNDA BAŞARILI OLMAK İSTİYORSAN MUTLAKA OKU!

Sevgili Üniversiteli Adayı,

ÖNCEDÜZEYİNİZEUYGUNKİTAPLARISEÇİN!

Bilirsiniz, en iyi kitap sizin düzeyinize uygun kitaptır. Alt yapınızın iyi olduğu dersler vardır, zayıf olduğu

dersler vardır. Bunun için size farklı düzeyde iki ayrı soru bankası seti sunuyoruz:

• % 100 Başarı Seti: Alt yapınızın iyi olduğu derslerde bu setin soru bankalarını kullanmanızı öneririz.

• Süper Öğreten Set: Alt yapınızın zayıf olduğu derslerde ise bu setin soru bankalarını kullanmanızı

öneririz.

% 100 Başarı Seti, adı üzerinde, size üniversite sınavında kolay, orta, zor tüm soruları yaptırmayı

amaçlar. Bu set sizi zirveye taşır.

Süper Öğreten Set ise kolay ve orta düzey soruları yaptırmayı amaçlar. Üniversite sınavındaki sorula-

rın yaklaşık 3’te 2’si kolay ve orta düzey sorulardan oluşur. Peki, sadece bu soruları yapsanız yüzdelik

dilimde nereye kadar yükselebilirsiniz biliyor musunuz: İlk %3-4’lük dilime kadar yükselebilirsiniz. Bu

yüzdelik dilimle iyi üniversitelerin çoğuna girme şansı yakalarsınız.

Eğer Matematik’te alt yapım hiç yok diyorsan “TYT Hiç Matematik” soru bankamızı öneririz. Yok benim

alt yapım çok iyi, amacım zirveye oynamak diyorsanız o zaman size “TYT Challenger Matematik” soru

bankamızı öneririz.

YOUTUBERHOCALARDANDERS

Kafa Dengi TV’de youtuber hocalarınız sizin için tüm konuları tek tek anlatıyor, Eylülde başlayacak bu

dersleri kaçırmayın: youtube.com/kafadengitv. Önce dersleri izleyin, ardından soru bankasından test

çözün. Daha sonra da çözemediğiniz, takıldığınız ya da pratik çözümünü merak ettiğiniz soruların video

çözümlerini izleyin.

TÜRKİYE’NİNİLKVETEKSİBERÖĞRENCİKOÇU

Çeyrek yüzyıllık birikimimizle sizin için tasarladığımız “Siber Öğrenci Koçu” üniversite yolunda size sırdaş

ve danışman olarak yol gösterecektir. Soru bankalarınızla birlikte kullanacağınız Siber Koçunuz:

• Sizin de katkınızla sizi yakından takip edecek,

• Size mikro ölçeğe kadar inen karneler verecek,

• Akademik check-up yapacak,

• Temel sorunlarınızı teşhis edip size özel çözümler üretecek.

Kullanılmakta olan ölçme değerlendirme sistemleri öğrencinin boş ve yanlışlarının nedenlerini sap-

tayamıyor. Hâlbuki teşhis koymadan tedavi olmaz ki! Siber Koçunuz sizin de katkınızla en çok hangi

nedenlerle yanlış yaptığınızı ve boş bıraktığınızı istatistik olarak tutuyor, sonra da bunlar için size

çözüm yollarını gösteriyor.

Siber Koçunuz soru bankanızdaki soruların kolay, orta, zor oluşuna bağlı olarak başarı düzeyinizi ayrı

ayrı analiz ediyor. Siber Koçunuz bir de soru bankanızdaki üniversite sınavında çıkma olasılığı olan

sorular açısından başarı düzeyinizi analiz ediyor. Bu analizlere dayalı olarak sizi yönlendiriyor.

Türkiye’nin en iyileri arasında yer alan bir kadro hazırladı kitaplarınızı, artık sıra sizde! Siz de bu kitap-

ları hakkıyla çalışarak Türkiye’nin en iyileri arasına girebilirsiniz.

AliRızaBayzan

AkademikYönetmen

4

KİTABIN YAZARINDAN SİZE MEKTUP

Sevgili Öğrencim,

Yaşamının en önemli aşamalarından birinde olduğun bu süreç; ömrünün bundan sonraki senelerini şekil-

lendirecek, yaşama kaliteni belirleyecek önemli bir süreçtir.

Biliyorsun ki milyonlarca adayla yarış hâlinde olduğun, kendine mahsus birtakım zorlukları bulunan bu

sürecin kazananlarından biri olmak; sistemli ve azimli olmak, doğru hamleler yapmak, zamanı verimli kul-

lanmak, bu süreci iyi bilen ve yöneten eğitimcilerle yürümek, sınavın ruhunu kavramış eğitimci yazarların

kitaplarıyla buluşmak gibi birçok faktörün bir araya gelmesiyle mümkündür.

Bizler, bu çoklu bileşkenin sadece bir parçasıyız ama alanında kendini kanıtlamış, bugüne kadar yazdığı

kitaplarla yüz binlerce gence ulaşmayı, onlara ışık ve rehber olmayı başarmış, onların sınav başarılarına

ciddi katkılar sunmuş bir ekibiz.

Bu kez seninle aynı yolda el ele yürümek ve senin başarına büyük katkılar sunmak için varız.

Bildiğin üzere, Türk edebiyatı dersi, yükseköğretim kurumları sınavına eşit ağırlık ve sözel puan türlerin-

den giren her öğrenci için hayatî bir öneme sahiptir. Eşit ağırlık ve sözel puan türlerinde istediğimiz üni-

versiteleri kazanmamız ve istediğimiz bölümlerde okuyabilmemiz, Türk edebiyatı dersindeki başarımızla

da yakından alakalıdır.

Sevgili Öğrencim,

Elindeki bu kitap, Milli Eğitim Bakanlığının ortaöğretim kurumları için düzenlediği son programa ve müf-

redata göre hazırlanmış, MEB’de okutulan ders kitaplarında olduğu gibi tür esasına bağlı olarak şekillen-

dirilmiştir.

Her bir kazanıma, ÖSYM’nin verileri doğrultusunda ağırlık verilmiş; ÖSYM’nin sınavlarda çokça sorduğu

kazanımlara daha fazla yer ayrılmıştır.

Sorular; kolay, orta ve zor olmak üzere her teste belli oranlarla serpiştirilmiştir. Önceki yıllarda sorulmuş

soruların benzeri yüzlerce sorunun yanı sıra birçok özgün soru da bu kitapta sizlerle buluşturulmuştur.

Soruların yazımında ÖSYM üslubuna, tarzına azami ölçüde özen gösterilmiştir. Böylece sadece içerik

yönünden değil, üslup bakımından da bu sınava hazırlık yapmanız amaçlanmıştır.

Soruların her biri, video çözümlü olarak sistemimizdeki yerini almıştır.

Tabi, bu kitabın da ön sözü bendenizin, son sözü sizindir.

Son sözünüzün dua ve teşekkür içermesi, bu kitabın başarılarınıza katkı sunması en büyük temennimdir.

SerkanGüzel

5

1. BÖLÜM / Giriş1.1. Güzel Sanatlar ve Edebiyat, Edebiyatın Diğer Bilimlerle İlişkisi / 10 - 13

1.2. Türk Edebiyatının Tarihî Dönemleri / 14 - 19

1.3. Metinlerin Sınıflandırılması / 20 - 23

Kafa Dengi Sorular / 24

2. BÖLÜM / Şiir2.1. Şiirde Yapı, Tema, Ahenk ve Şiir Türleri / 26 - 35

2.2. Edebî Sanatlar (Söz Sanatları) / 36 - 43

2.3. İslamiyet’in Kabulünden Önceki Türk Şiiri ve Geçiş Dönemi Türk Edebiyatında Şiir / 44 - 49

2.4. Halk Edebiyatı Şiiri / 50 - 59

2.5.Divan Edebiyatı Şiiri / 60 - 69

2.6. Tanzimat, Servetifünun ve Fecriati Dönemi Şiiri / 70 - 79

2.7. Millî Edebiyat Dönemi Şiiri / 80 - 89

2.8. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Şiiri (Saf Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir - Yedi Meşaleciler Topluluğu) / 90 - 95

2.9. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Şiiri (Toplumcu Eğilimi Yansıtan Şiir) / 96 - 99

2.10. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Şiiri (Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir) / 100 - 103

2.11. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Şiiri (Garip Akımı ve İkinci Yeni Topluluğu) / 104 - 109

2.12. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Şiiri (Dinî Değerleri, Geleneğe Duyarlığı ve Metafizik Anlayışı Öne Çıkaran Şiir) / 110 - 111

2.13. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Şiiri (1960 Sonrası Toplumcu Şiir ve 1980 Sonrası Türk Şiiri) / 112 - 113

2.14. Cumhuriyet Dönemi’nde Halk Şiiri / 114 - 115


İçindekiler

6

3. BÖLÜM / Hikâye

3.1. Türün Özellikleri, Tarihsel Gelişimi ve Unsurları / 118 - 121

3.2. Dede Korkut Hikâyeleri, Mesneviler ve Halk Hikâyeleri / 122 - 125

3.3. Tanzimat ve Servetifünun Dönemlerinde Hikâye / 126 - 131

3.4. Millî Edebiyat Dönemi’nde Hikâye / 132 - 137

3.5. Cumhuriyet Dönemi’nde Hikâye (Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Hikâyeler) / 138 - 141

3.6. Cumhuriyet Dönemi’nde Hikâye (Toplumcu Gerçekçi Hikâyeler) / 142 - 147

3.7. Cumhuriyet Dönemi’nde Hikâye (Millî - Dinî Duyarlılıkları Yansıtan Hikâyeler) / 148 - 149

3.8. Cumhuriyet Dönemi’nde Hikâye (Modernizmi Esas Alan Hikâyeler) / 150 - 155


4. BÖLÜM / Roman

4.1. Roman Türünün Özellikleri, Çeşitleri, Tarihsel Gelişimi ve Unsurları / 158 - 163

4.2. Tanzimat ve Servetifünun Dönemlerinde Roman / 164 - 175

4.3. Millî Edebiyat Dönemi’nde Roman / 176 - 183

4.4. Cumhuriyet Dönemi’nde Roman (Millî - Dinî Duyarlılıkları Yansıtan Romanlar) / 184 - 189

4.5. Cumhuriyet Dönemi’nde Roman (Toplumcu Gerçekçi Romanlar) / 190 - 199

4.6. Cumhuriyet Dönemi’nde Roman (Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Romanlar) / 200 - 207

4.7. Cumhuriyet Dönemi’nde Roman (Modernizmi Esas Alan Romanlar) / 208 - 217


5. BÖLÜM / Tiyatro

5.1. Tiyatronun Özellikleri, Terimleri ve Modern Tiyatro Türleri / 220 - 225

5.2. Geleneksel Türk Tiyatrosu / 226 - 231

5.3. Tanzimat ve Servetifünun Dönemlerinde Tiyatro / 232 - 237

5.4. Millî Edebiyat Dönemi’nde Tiyatro / 238 - 241

5.5. Cumhuriyet Dönemi’nde Tiyatro / 242 - 247


7

6. BÖLÜM / Masal - Fabl - Efsane

6.1. Masal, Fabl ve Efsanenin Özellikleri, Tarihsel Gelişimi / 250 - 255


7. BÖLÜM / Destan

7.1. Destanın Özellikleri, Türk ve Dünya Edebiyatının Önemli Destanları / 258 - 263


8. BÖLÜM / Öğretici Metinler8.1. Öğretici Metin Türleri / 266 - 271

8.2. Sözlü Anlatım Türleri / 272 - 273

8.3. Divan Edebiyatı Nesri / 274 - 277

8.4. Tanzimat, Servetifünun ve Fecriati Dönemlerinde Öğretici Metinler / 278 - 281

8.5. Millî Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi’nde Öğretici Metinler / 282 - 287


9. BÖLÜM / Edebiyat Akımları ve Dünya Edebiyatı9.1. Edebiyat Akımları ve Dünya Edebiyatı / 290 - 295


Cevap Anahtarı / 298 - 303

İnsan topluluklarının gelişmesi, her şeyden önce dil ve edebiyatlarının i lerlemesine bağlıdır.

Namık Kemal

11

EDEBİYATAGİRİŞ

10

1.1. Güzel Sanatlar ve Edebiyat-Edebiyatın Diğer Bilimlerle İlişkisi / Test 1

1. Bir edebî eserde sadece anlatılan olaya bakmak, o eseri anlamamız için yeterli değildir. Edebiyat tarihçisi; eser-deki kahramanların ruhsal durumlarını, kişilik özellikle-

rini yeterince incelemezse eser tam olarak anlaşılmaz.

Bu parçada, bir edebiyat tarihçisinin aşağıdaki bilim dallarının hangisinden yararlanması gerektiğine vurgu yapılmıştır?

A) Psikoloji B) Sosyoloji C) Felsefe D) Filoloji E) Tarih

2. I. Edebî metinlerde nesnellik, tarihî metinlerde öznel-lik vardır.

II. Tarihte yaşanmış sosyal ve siyasal olaylar, edebî metinlere konu olabilir.

III. Edebî metinlerde estetik bir zevk, tarihî metinlerde ise gerçeklik amaçlanır.

IV. Edebî metinlerdeki gerçeklikle tarihî metinlerdeki gerçeklik her zaman aynıdır.

V. Edebî metinlerde sanatsal işlevde kullanılan dil, tarihî metinlerde göndergesel işlevde kullanılır.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde bilgi yanlışı vardır?

A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) III ve IV E) IV ve V

3. “Orhun Abideleri”ni okuyan bir bireyin, edebiyat-tarih ilişkisi kapsamında aşağıdakilerin hangisine ulaş-ması mümkün değildir?

A) Dönemin dil özelliklerineB) Dönemin siyasi gelişmelerineC) Dönemin sosyal gelişmelerineD) Göktürk devletinin nasıl yıkıldığınaE) O dönemde yaşanmış birtakım iç ve dış olaylara

4. Aşağıdakilerden hangisi, edebiyat-tarih ilişkisini örneklemez?

A) Tarık Buğra’nın “Küçük Ağa” adlı eserinde yakın tarihe, resmî tarih anlayışının dışına çıkan bir yorum getirmesi

B) Atatürk’ün “Nutuk” adlı eserinde, Türk milletinin yeniden var oluş sürecinin anlatılması

C) Halide Edip Adıvar’ın “Ateşten Gömlek” adlı roma-

nında Kurtuluş Savaşı’nı anlatmasıD) Tezkirelerde şairlerin hayatları ve yaşadıkları dönem

hakkında bilgi verilmesiE) Tarih ders kitaplarında açıklayıcı anlatım tekniğinin

kullanılması

5. Edebiyat tarihçisi; sanatçıların hayatını ve eserlerini, dönemin siyasi olaylarını, sosyal hayatını, edebî anla-

yışlarını ve dâhil oldukları edebiyat topluluğunu inceler.

Bir edebiyat tarihçisinin bu metinde geçen altı çizili incelemeyi yapabilmesi için aşağıdaki bilim dalların-dan hangisinden yararlanması gerekir?

A) Biyografya B) BibliyografyaC) Sosyoloji D) Folklor E) Filoloji

6. Kamyonlar kavun taşır ve ben

Boyuna onu düşünürdüm

Niksar’da evimizdeyken

Küçük bir serçe kadar hürdüm

Bu dizelerden hareketle, edebî metinlere yönelik olarak aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A) Gerçekle hayal iç içe olabilir.B) Kaynağını tarihî bir olaydan alır.C) Sadece yazarın hayal gücünden beslenir.D) Söz sanatlarından arındırılmış bir dil kullanılır.E) Yazıldığı dönemin siyasi olaylarından izler taşır.

11

7. Edebiyat ile tarih arasındaki ilişki, bazı eserlerde daha belirginken bazılarında kurmaca ögeler ağırlık kazan-

mış ve bu eserler, yazıldıkları dönemin tarihî olayların-

dan uzak kalmıştır.

Buna göre, aşağıdaki eserlerin hangisinde edebiyat ile tarih arasındaki ilişkinin daha belirgin olduğu söylenebilir?

A) Kara Bela (Namık Kemal)B) Göl Saatleri (Ahmet Haşim)C) Tiryaki Sözleri (Cenap Şehabettin)D) Okuruma Mektuplar (Nurullah Ataç) E) Ateşten Gömlek (Halide Edip Adıvar)

8. Aşağıdakilerden hangisi, edebî metinlerin özellikle-rinden biri değildir?

A) Yazıldığı dönemin dil ve kültür özelliklerini taşır.B) Yazarın benimsediği sanat anlayışına göre oluşur.C) Yazarın özel yaşamından birtakım izler taşımaz.D) Konusunu gerçek ya da hayal ürünü bir olaydan ala-

bilir.E) Dil, estetik duyguyu oluştursun diye, sanatsal işlev-

de kullanılır.

9. Edebî eserler, oluşturuldukları dönemin tarihinden önemli izler taşır. Bununla birlikte, her edebî türde ger-çeklik aynı oranda karşımıza çıkmaz. Bazı edebî türler, oluşturulduğu dönemin tarihini daha çok yansıtırken bazılarında tarih ya ön planda olmaz ya da kurmaca bir şekilde değiştirilir.

Buna göre, aşağıdaki edebî türlerin hangisinde tarihî gerçeklik diğerlerine göre daha arka plandadır?

A) Tezkire B) Biyografi C) Günlük D) Roman E) Hatıra

10. Aynı ya da benzer yöntemleri kullanmalarına rağmen edebiyat tarihçisinin tarihçiden farkı, bir edebî eseri ya da sanatçıyı incelerken tarafsız kalamamasıdır. Tarihçi objektif olmak zorundayken edebiyat tarihçisi, zaman zaman kendi beğenileri ve sanat anlayışı doğrultusunda taraflı olabilmektedir.

Bu parçada bahsedilen durumdan hareketle aşağı-daki yargıların hangisine ulaşılabilir?

A) Edebiyat tarihçisi, tarih biliminin metotlarını kullandığı hâlde, sanatın şahsiliğinden dolayı tarafsız olmayabilir.

B) Tarih yazıcılığı, edebiyat tarihi yazıcılığına göre daha kapsamlı bir çalışmayı gerektirir.

C) Edebiyat tarihçileri, kesin bilgi ve belgeye ulaşama-

dıkları durumlarda, kendi sanat anlayışlarına uygun izahlarda bulunurlar.

D) Tarih biliminin yöntemleri ile edebiyat tarihinin yön-

temleri bazen farklılık gösterebilir.E) Her edebiyat tarihçisinin genel tarihi iyi bilmesi gere-

kirken her tarihçinin edebiyat tarihini bilmesine gerek yoktur.

11. Uygurlar döneminde yazılan “Altun Yaruk”, Budizm’in mukaddes kitabıdır. “Sekiz Yükmek” de Budizm’in inanç ve felsefesini anlatır. Aynı döneme ait bir diğer eser olan “Irk Bitig” ise Mani dininin öğretileriyle oluşturulmuş bir fal kitabıdır.

Bu parçada, edebî eserlere etkisi olan hangi ögenin üzerinde durulmuştur?

A) Tarih B) Kültür C) Felsefe D) Din ve inanış E) Sosyal hayat

12. Aşağıdaki dizelerden hangisi, edebiyat ile tarihin ilişki içinde olduğunu örneklendirmektedir?

A) Vatan üstünde hür esen rüzgâr Ses götürmüş bütün baharlardanB) Bir canlı izim varsa şu toprakta silinmez Ölsen seni sırtında taşır toprağın altıC) Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor tevhidi Bedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idiD) Şu serilmiş görünen gölgeme imrenmedeyim Ne saadet hani ondan bile mahrumum benE) Mevzun düşünür saçmayı bir saçma adam var Manzum sayıklar gibi manzume sayıklar

12

1. (I) Edebiyat; olay, düşünce, duygu ve hayallerin dil ara-

cılığıyla sözlü veya yazılı olarak biçimlendirilmesi sana-

tıdır. (II) “Edebiyat” sözcüğü, Arapça kökenli bir sözcük olan “edeb” sözcüğünün türetilmesiyle elde edilmiştir. (III) Bu sözcük, Türk edebiyatında Tanzimat’tan sonra kullanılmaya başlanmıştır. (IV) Bu sözcüğü, bugünkü anlamıyla kullanan ilk kişi, Şinasi olmuştur. (V) Daha önceki dönemlerde, Türk edebiyatında “edebiyat” söz-

cüğünün yerine “tezkire” ifadesi kullanılmıştır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Güzel sanatlar; malzemesine göre fonetik sanatlar, plas-

tik sanatlar ve dramatik sanatlar şeklinde sınıflandırılır.

Buna göre, aşağıdakilerin hangisinde bu sıralamaya uygun sanat dalları bir arada verilmiştir?

A) Tiyatro - heykel - baleB) Edebiyat - hat - sinemaC) Edebiyat - tezhip - dansD) Opera - müzik - minyatür E) Müzik - fotoğraf - kabartma

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde güzel sanatlara yönelik olarak yanlış bir bilgi verilmiştir?

A) Görsel sanatların malzemesi maddedir.B) Fonetik sanatların malzemesi ses ve sözdür.C) Dramatik sanatlar, harekete biçim vermeyi amaçlar.D) Güzel sanatlarda özgünlük, etkileyicilik ve yaratıcılık

esastır.E) Edebiyat, dramatik sanatların malzemesi dil olan tek

koludur.

4. Güzel, özgün ve etkileyici olmayı amaçlayan şair ve yazarlar, edebî eserlerinde bir düşünce akımını yansıta-

bilir. Sanatçı, edebiyat eserinde ortaya koyduğu dünyayı ve bu dünyanın ilişkiler sistemini sorgularken düşünceyi oluşturan disiplinden istifade eder.

Bu parçada, edebiyatın hangi bilim dalı ile olan iliş-kisinden söz edilmiştir?

A) Felsefe B) Din C) Sosyoloji D) Tarih E) Psikoloji

5. Türk edebiyatının çeşitli romanlarından alınmış olan aşağıdaki metinlerden hangisi, edebiyatın psikoloji ile ilişkisini ortaya koymaktadır?

A) Bu “yaban” lafı, beni önce çok kızdırdı. Fakat sonra anladım ki Anadolulular, Anadolu köylüleri tıpkı eski Yunanlıların kendilerinden başkasına “barbar” laka-

bını vermesi gibi her yabancıya “yaban” diyorlar. (Yaban)

B) Mektepte bize bir şiir ezberletmişlerdi. İnsan, yaşa-

dığı yerlerde beraber bulunduğu insanlara görün-

mez ince tellerle bağlanırmış; ayrılık vaktinde bu bağlar gerilmeye, kopan keman telleri gibi acı sesler çıkarmaya başlar; her birinin gönlümüzden kopup ayrılması, bir ayrı sızı uyandırırmış. (Çalıkuşu)

C) “Şu anda sana güzel bir söz söyleyebilmek için on bin kitap okumuş olmayı isterdim.” dedi. Gene de az gelişmiş bir cümle söylemeden içim rahat etmeye-

cek: “Seni tanıdığıma çok sevindim, kendi çapımda.” (Tutunamayanlar)

D) Dünyayı büsbütün boşlayıp ahrete yönelmedikleri gibi kendilerini toptan dünyaya verip cennetten de vazgeçmiyorlardı. (Devlet Ana)

E) Her yöne çileli bir akşam indi. Fırtınanın azgınlı-ğı arttıkça arttı. Yer, gök olmuştu. Gökyüzü zulüm kusuyordu. Çok geçmeden yel, ıslığını ulumaya çevirdi. (Yılkı Atı)

1.1. Güzel Sanatlar ve Edebiyat-Edebiyatın Diğer Bilimlerle İlişkisi / Test 2

13

6. Edebiyat ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden han-gisi yanlıştır?

A) Sese, söze biçim veren sanatlardan biridir.B) İnsanlarda coşku ve hayranlık uyandırmayı amaçlar.C) Gerçeklere bire bir bağlı kalmak gibi bir amacı yok-

tur.D) Maddeye biçim veren tezhip sanatı ile yakından iliş-

kilidir.E) Güzel sanatlar içinde fonetik (işitesel) sanatlardan

biri olarak anılır.

7. Güzel sanatlar; geleneksel olarak görsel, işitsel ve dra-

matik sanatlar şeklinde üç gruba ayrılır. Ancak modern dünyada, bu geleneksel sınıflandırmanın dışına çıkıla-

rak farklı adlandırmalar da yapılmış; örneğin ----, güzel sanatların bir dalı olarak kabul ediliştir.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisi getirilemez?

A) ses sanatlarıB) yüzey sanatlarıC) hacim sanatlarıD) mekân sanatlarıE) aksiyon sanatları

8. Edebî eserler, bir tarih kitabı gibi olaylara bilimsel yön-

temlerle yaklaşmaz. Konusunu tarihten alan yüzlerce edebî eser vardır ancak edebî eserlerde tarihî olaylar olduğu gibi aktarılmaz.

Bu parçada, edebî eserlerin vurgulanmak istenen özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Malzemesinin dil olduğuB) Özgünlüğü gerekli kıldığıC) Kurmaca ürünler olduğuD) Gelişime ve yeniliklere açık olduğuE) Yazıldığı dönemin zihniyetiyle şekillendiği

9. Bir yazar, edebî eserini edebiyatın genel kuralları ve kendi öz disiplini içinde yazarken birtakım bilim dalla-

rından da yararlanır. Örneğin ---- adlı romanın yazarı, bu eserini kaleme alırken ---- biliminden sıklıkla yarar-lanmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin han-gisi getirilirse bir bilgi yanlışı yapılmış olur?

A) Dokuzuncu Hariciye Koğuşu - psikolojiB) Kuyucaklı Yusuf - sosyolojiC) Ateşten Gömlek - tarihD) Mai ve Siyah - felsefeE) Karabibik - coğrafya

10. Bilim Edebiyat

ISomut gerçekliğe dayanır.

Kurgusal gerçekliğe dayanır.

II Nesnellik hâkimdir. Öznellik hâkimdir.III Bilgi esastır. Duygu esastır.

IVEstetik olmayı amaçlar.

Faydacı olmayı amaçlar.

VGözlem ve deneye başvurur. İmgelere başvurur.

Bilimle edebiyatın karşılaştırıldığı bu tabloda, numa-ralanmış satırların hangisinde bir yanlışlık yapılmış-tır?


11. Bir mavi balon mudur bu yaz

İçi sevda dolu yolculuk

(Cahit Külebi)

Aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi, bu metnin edebî bir metin olduğunu kanıtlar?

A) İmgelerden yararlanılmıştır.B) Faydacı olmayı amaçlamıştır.C) Bir gerçekliği açıklamaktadır.D) Mantık ve akıl ön planda tutulmuştur.E) Sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır.

14

1. Aşağıdakilerin hangisi âşık halk edebiyatı ile sözlü dönem Türk edebiyatının ortak özelliklerinden biri değildir?

A) Hece ölçüsünün kullanılmasıB) Son dörtlükte şairin adının geçmesiC) Şiirlerin bir çalgı eşliğinde söylenmesiD) Ürünlerde sade bir Türkçenin kullanılmasıE) Şiirlerde genellikle yarım uyağa yer verilmesi

2. (I) Türk edebiyatının İslamiyet’ten sonraki iki önemli kolundan biri olan divan edebiyatı, varlığını 13. yüzyıl-dan itibaren göstermeye başlamıştır. (II) Sanatlı, ağır bir dilin kullanıldığı bu edebiyatta dil; Arapça, Farsça ve Türkçenin karışımı olan Osmanlıcadır. (III) Bu edebi-yat geleneğine bağlı sanatçılar; bireysel konularda şiiri, toplumsal konularda ise düzyazıyı tercih ederek her iki yazı türünün de gelişimine büyük katkı sunmuşlardır. (IV) Divan edebiyatının ilk büyük temsilcisi, din dışı konularda yazdığı şiirlerle bilinen Hoca Dehhani’dir. (V) Divan edebiyatı, varlığını 19. yüzyıla kadar sürdürse de son büyük temsilcisini 18. yüzyılda vermiştir ve Şeyh Galip bu geleneğin son büyük şairi olmuştur.

Divan edebiyatı ile ilgili bilgi verilen bu parçada, numaralanmış cümlelerin hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?


3. Hep gelenekleri, inançları, yurt sevgisini şakıyan şairler vardır. Ben şair olsaydım ışığın verdiği hazları söyler, hep güneşe övgüler yazardım.

Bu sözleri söyleyen birinin aşağıdaki edebiyat dönemlerinden veya topluluklarından hangisine ait şiirleri daha çok beğendiği düşünülebilir?

A) Beş Hececiler B) Millî edebiyatC) Halk edebiyatı D) Divan edebiyatı E) Tanzimat edebiyatı

4. Dil konusu, edebiyatımızın en çok tartışılan, üzerinde en çok değişiklik yapılan konularından biri olmuştur. Örneğin ---- sade bir Türkçeyi kullanmamış, yapıtlarını Arapça ve Farsça sözcüklerden istifade ederek oluştur-ma gayreti içinde olmuşlardır. ---- ise dilde sadeleşme düşüncesini savunmuş, yazı dilinde İstanbul Türkçesini esas almış ve süslü, sanatlı bir söyleyişten kaçınmış-

lardır. Türkçeyi yabancı dillerin etkisinden kurtarmaya çalışmışlar; Türkçe karşılıkları olan Arapça, Farsça söz-

cük ve tamlamaları kullanmamışlarıdır.

Bu parçadaki boşluklara aşağıda verilenlerin hangi-si sırasıyla getirilmelidir?

A) Tanzimatçılar - Fecriaticiler B) Fecriaticiler - Yedi MeşalecilerC) Yedi Meşaleciler - Beş Hececiler D) Tanzimatçılar - Millî edebiyatçılar E) Servetifünuncular - Millî edebiyatçılar

5. (I) İslamiyet öncesi Türk edebiyatının en önemli yazı-lı ürünleri olan Orhun Yazıtları, 720-735 yıllarına aittir. (II) Bilge Tonyukuk ve Yolluğ Tigin tarafından yazılan yazıtlarda, Göktürk alfabesi kullanılmıştır. (III) Yazıtlar-da, yabancı dillerin etkisinden uzak, yalın bir dil kulla-

nılmıştır. (IV) Göktürklerin Çinlilerle yaptıkları savaşlar sonucunda devleti yeniden nasıl kurduklarının anlatıl-dığı yazıtlardaki dil, söylev dilidir. (V) Bilge Tonyukuk adına dikilen yazıtta yer yer Uygur alfabesi de kullanıl-mıştır.

Orhun Yazıtları ile ilgili bilgi verilen bu parçada, numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yan-lışı vardır?


6. Sözlü edebiyat dönemi ile ilgili olarak aşağıda veri-lenlerden hangisi yanlıştır?

A) Yabancı dillerin de etkisiyle zengin bir söyleyiş güzelliği yakalanmıştır.

B) Şiir ile müzik iç içe girmiş, şiirler “kopuz” adı verilen saz eşliğinde söylenmiştir.

C) Şiirler hece ölçüsü ile söylenmiş, nazım birimi olarak dörtlük kullanılmıştır.

D) Dinî törenlerde doğmuş, din dışı törenlerle varlığını devam ettirmiştir.

E) Edebî ürünlerin temelini inançlar oluşturmuştur.

1.2. Türk Edebiyatının Tarihî Dönemleri / Test 1

15

7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde verilen bilgi, ayraç içindeki edebî dönemin bir özelliğini yansıtmamak-tadır?

A) Daha önce Türk edebiyatında bulunmayan roman, tiyatro, makale, fıkra, öykü gibi türler edebiyatımıza bu dönemde gazete aracılığıyla girmiştir. (Tanzimat edebiyatı)

B) Aruz ölçüsünde ısrarcı olunmuş, eserlerde yabancı sözcük ve tamlamalarla yüklü ağır bir dil kullanılmış-

tır. (Servetifünun edebiyatı)C) Türk edebiyatının yüzünü Batı’ya çevirmesi asıl bu

dönemde başlamış, Fransız edebiyatı örnek alın-

mıştır. (Fecriati edebiyatı)D) “Toplum için sanat” ilkesi benimsenmiş; dil, halkın anla-

yabileceği biçimde sadeleştirilmiştir. (Millî edebiyat) E) Tanzimat edebiyatıyla dilde başlayan sadeleşme hare-

keti amacına ulaşmış, konuşma dili ile yazı dili arasın-

da bir denge kurulmuştur. (Cumhuriyet edebiyatı)

8. 1896 yılında Recaizade Mahmut Ekrem’in önderliğinde toplanan genç sanatçıların oluşturduğu topluluktur. Devrin şartlarından dolayı toplumsal konulara eserlerinde yer ver-meyen bu sanatçılar; karamsarlık, melankoli, hayal-hakikat çatışması gibi bireysel konulara eğilmiştir. Türk edebiyatının Batılı anlamda sağlam bir tekniğe kavuşmasını sağlayan bu topluluk, Hüseyin Cahit Yalçın’ın çevirisi olan “Edebiyat ve Hukuk” adlı makalenin yayımlanmasıyla birlikte dağılma sürecine girmiştir.

Bu parçada sözü edilen edebiyat dönemi aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Tanzimat B) Servetifünun C) Fecriati D) Cumhuriyet E) Millî edebiyat

9. (I) Sözlü edebiyat, Türklerin yazıyı kullanmadıkları döne-

min edebiyatıdır. (II) Bu dönemin ürünleri, saz şairlerinin dinî ve sosyal törenlerde söylediği şiirlerle doğmuştur. (III) Anonim özellik gösteren şiirler; dilden dile, nesilden nesile aktarılarak varlığını korumuştur. (IV) Şiirler “kopuz” adı verilen saz eşliğinde söylenmiş ve şiirlerdeki ahenk genellikle yarım uyak ve redifle elde edilmiştir. (V) Ahmet Yesevi, “Divan-ı Hikmet” adlı yapıtında bu dönem ürün-

lerinin bir kısmına ilk olarak yer vermiş ve insanlığın bu ürünleri görüp tanımasına öncülük etmiştir.

Sözlü dönem Türk edebiyatı hakkında bilgi verilen bu parçada, numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?


10. Aşağıdakilerin hangisi, sözlü dönem Türk edebiyatı-nın özelliklerinden biri değildir?

A) Ürünlerde yabancı dillerin etkisinde kalınmamış, saf bir Türkçe kullanılmıştır.

B) Ürünler dinî törenlerde doğmuş, din dışı törenlerde gelişmiştir.

C) Aşk, yiğitlik, doğa, savaş ve ölüm en çok işlenen konular olmuştur.

D) Şiirlerde genel olarak yarım uyak ve düz kafiye kul-lanılmıştır.

E) Şiirler saz eşliğinde söylenmiş ve “cönk” adı verilen defterlere yazılmıştır.

11. (I) İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, sözlü ve yazılı dönem olmak üzere iki evreden oluşmuştur. (II) Sözlü edebi-yat, yazının Türkler arasında kullanılmadığı dönemlerin edebiyatıdır. (III) Yazılı edebiyat ise Türklerin bilinen ilk yazılı ürünü olan “Altun Yaruk” metni ile başlamıştır. (IV) Ürünlerin anonim özellik gösterdiği sözlü edebiyata karşın yazılı edebiyatta ürünlerin kimler tarafından yazıl-dığı genellikle bellidir. (V) İslamiyet öncesi Türk edebi-yatı, Türklerin boylar hâlinde İslam dinini kabul etmeye başlamasıyla etkisini yitirmeye başlamıştır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?


12. Servetifünun topluluğu sanatçıları, devrin şartların-

dan dolayı toplumsal konulara değil, bireysel konulara yönelmiştir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Servetifünun sanatçılarına ait eserlerde rastlayabileceğimiz konu-lardan biri olamaz?

A) Ayrılık B) ÜzüntüC) Karamsarlık D) Tabiat güzellikleri E) Özgürlük ve demokrasi

16

1. Türk edebiyatı; genel çerçevede “İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı”, “İslami Dönem Türk Edebiyatı” ve “Batı Etki-sinde Gelişen Türk Edebiyatı” olmak üzere üç koldan gelişimini sürdürmüştür.

Aşağıdakilerden hangisi, edebiyatımızın İslamî dönemine ait devirlerden biridir?

A) Millî edebiyat B) Yazılı edebiyatC) Sözlü edebiyat D) Divan edebiyatı E) Tanzimat edebiyatı

2. Türkler, İslamiyet’i kabul ettikten sonra Araplardan ve Farslardan etkilenmeye başlamıştır. Bu etkilenmenin sonuçları uzun süre Türk edebiyatına yansımıştır. Daha sonra Avrupa’ya yönelme ihtiyacı duyan Türkler, bu defa da Tanzimat edebiyatı ürünlerini vermişlerdir. Bu edebi-yatta Avrupa’nın örnek alınması söz konusudur.

Bu parçada, Türk edebiyatının dönemlere ayrılma-sında etkisi olan ölçütlerden hangisi vurgulanmış-tır?

A) SavaşlarB) Dil anlayışıC) Dil coğrafyasıD) Kültürel farklılaşmaE) Dinî inancın değişmesi

3. Kurtuluş Savaşı’nın yaşandığı yıllarda milliyetçi-lik düşüncesi ağır basmaktaydı. Pek çok sanatçı, bu düşüncenin etkisinde kalarak eserler yazmaktaydı. Bu düşünce doğrultusunda eser veren sanatçılar, “Millî Edebiyat” adı verilen bir edebî dönemin oluşmasına öncülük etmişlerdi.

Bu parçada verilen bilgi, Türk edebiyatının dönem-lere ayrılmasına sebep olan kıstaslardan hangisini örneklendirmektedir?

A) Sanatsal yapıda değişmelerB) Kültürel farklılaşmaC) Dil anlayışıD) Dinî hayatE) Ekonomi

4. Servetifünun edebiyatı ve sanatçıları ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerin hangisi yanlıştır?

A) Sanatçılar, dönemin şartlarından dolayı, yapıtla-

rında toplumsal konulara değil, bireysel konulara yönelmiştir.

B) Şiirde aruz ölçüsü kullanılmıştır ancak Tevfik Fikret, sanat yaşamının bir döneminde heceyle de şiirler yazmıştır.

C) Eserlerde Arapça, Farsça sözcüklerin yanı sıra Fransızca sözcüklere de yer verilmiş ve ağır bir dil kullanılmıştır.

D) Şiir, düzyazıdan uzaklaştırılmış; şiir ile düzyazının sınırları kesin çizgilerle birbirinden ayrılmıştır.

E) Romanda realizm, şiirde parnasizm ve sembolizm akımlarının etkisinde kalınmıştır.

5. I. Şahsında tam kemali bulmuştu şiirimiz Her mısrasında benliğimiz vardı, tertemiz

II. Neden böyle düşman görünürsünüz Yıllar yılı dost bildiğim aynalar

III. İhmal edilmiş bir kıpırtı gibi Çapraz bakışıyoruz

IV. Bizim mahalle de İstanbul’un kenarı demek Sokaklarında gezilmez ki yüzme bilmeyerek

V. Evvel tevhit sürer mürşit dilinden Erişir canına fazlı Huda’nın

Dil ve içerik özellikleri bakımından incelendiğinde yukarıda numaralanmış beyitlerden hangisinin İslamî Dönem Türk Edebiyatı ürünü olduğu söylenebilir?


6. Aşağıdakilerden hangisi, yazılı dönem ürünleri ile sözlü dönem ürünleri arasındaki farklılıklardan biridir?

A) Sözlü dönemde, dilin göndergesel işlevde kullanılmasıB) Yazılı dönemde, dilin yabancı dillerin etkisine açık

olmasıC) Yazılı dönemin nesre, sözlü dönemin ise nazma

bağlı olmasıD) Sözlü dönemin ürünlerinde sanatsal söyleyişe yer

verilmemesiE) Yazılı dönemde genellikle savaş ve vatan sevgisi

konularının işlenmesi


17

7. Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatının birinci dev-

resi olan Tanzimat edebiyatında eşitlik, hak, hukuk ve özgürlük gibi temalara yer verilmiştir. Servetifünun ve Fecriati edebiyatlarında, siyasî baskılardan dolayı top-

lumsal konular işlenmemiş; sanatçılar, bireysel konuları kaleme almıştır. Millî Edebiyat Dönemi'nde ise ülkenin içinde bulunduğu koşullardan dolayı sosyal fayda yine ön plana çıkmıştır.

Bu parçada bahsedilen değişkenlik, aşağıdakilerin hangisiyle gerçekleşmiştir?

A) Kültürün koşullara göre değişmesiyleB) Ekonomik koşulların değişmesiyleC) İnançlar sisteminin değişmesiyleD) Dil coğrafyasının değişmesiyleE) Dil anlayışının değişmesiyle

8. Tanzimat Dönemi Türk edebiyatı ile ilgili olarak aşa-ğıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Tanzimat’ın ikinci döneminin dili, birinci döneme göre daha ağırdır.

B) Tanzimat’ın birinci döneminde “toplum için sanat”, ikinci döneminde ise “sanat için sanat” anlayışı hâkimdir.

C) Birinci dönemde daha çok romantizm akımının etki-sinde kalınırken ikinci dönemde realizmin etkileri görülmüştür.

D) Birinci dönem sanatçıları için önemli olan, eserde verilen mesajdır; ikinci dönemde ise mesaj ağırlığını kaybetmiştir.

E) Tanzimat’ın birinci döneminde şiirde Batı’dan gelen nazım şekilleri kullanılmış, ikinci dönemde divan edebiyatı nazım şekillerine geri dönülmüştür.

9. Aşağıdakilerden hangisi Millî Edebiyat Dönemi’nin özelliklerinden biri değildir?

A) Hece ölçüsünün kullanılması savunulmuştur.B) Realizm akımının etkisi altında eserler verilmiştir.C) İşlenen konular vasıtasıyla topluma moral aşılanmıştır.D) Servetifünun edebiyatının sanat anlayışı devam etti-

rilmiştir.E) Günlük konuşma diline girmiş yabancı kelimelerin

kullanılmasından yana olunmuştur.

10. II. Meşrutiyet’ten sonra hem İstanbul’da hem de İstan-

bul dışında sadece edebiyat değil, çocuk dergilerinde bile dilin sadeleşmesi gereğinden söz edilmiştir. Arapça, Farsça kelime ve tamlamaların Türkçedeki yoğunluğu-

na dikkat çekilmiş; edebiyattaki ulusallığın millî bir dille temin edileceği üzerinde durulmuştur.

Buna göre, dilde sadeleşme fikrinin edebiyatımızda uygulandığı ilk dönem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Millî edebiyat B) Fecriati edebiyatıC) Tanzimat edebiyatı D) Cumhuriyet edebiyatı E) Servetifünun edebiyatı

11. Türk dilinin ve edebiyatının yabancı etkilerden kurtu-

larak ulusal öze ve değerlere yöneldiği dönemdir. Bu dönemin şekillenmesinde 1789 Fransız İhtilali’nin dün-

yadaki etkileri yanında dil ve tarih alanındaki çalışmala-

rın, Mehmet Akif Ersoy’un ve Mehmet Emin Yurdakul’un şiirlerinin ve 1911’de çıkarılan “Genç Kalemler” dergisi-nin de etkileri vardır.

Bu parçada sözü edilen Türk edebiyatı dönemi, aşa-ğıdakilerden hangisidir?

A) Millî edebiyat B) Divan edebiyatıC) Fecriati edebiyatı D) Cumhuriyet edebiyatı E) Servetifünun edebiyatı

12. Müslümanlarla 7. yüzyılın sonlarına doğru temas hâlinde olan Türkler, İslamiyet’i 10. yüzyıldan itibaren toplu olarak kabul etmeye başlamıştır.

Aşağıdakilerden hangisi, bu siyasal ve sosyal iliş-kilerin edebiyatımıza yansımalarından biri değildir?

A) Beyit nazım biriminin yaygınlaşmasıB) Arapça ve Farsçanın dilimizi etkilemeye başlamasıC) Şiirlerimizde aruz ölçüsünün kullanılmaya başlan-

masıD) Edebî ürünlerimizde toplumsal konuların önem

kazanmasıE) Gazel, kaside, mesnevi gibi yeni nazım şekillerinin

kullanılması

C

1- D

5- E

8- E

12- D

18

1. Edebiyatımızda, İslamiyet öncesi dönemden İslamî döneme geçilirken bir hazırlık dönemi yaşanmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi, bu hazırlık döneminde görülen özelliklerden biri değildir?

A) Beyit nazım birimi yaygınlaşmış ve millî ölçümüz olan dörtlüğün yerini almaya başlamıştır.

B) Hece ölçüsü kullanılmaya devam edilmiş ancak aruz ölçüsü de yaygınlaşmıştır.

C) Arap ve Fars edebiyatlarından alınan yeni nazım şekilleri kullanılmaya başlanmıştır.

D) Türkçe, yabancı dillerin etkisine kapalı olmuş; eser-ler, öz Türkçeyle kaleme alınmıştır.

E) Eserlerde İslam dininin kurallarını öğretme, halkı eğitme ve bilgilendirme amaçlanmıştır.

2. Divan edebiyatı ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgi-lerin hangisi yanlıştır?

A) Kuralcılık, biçim ve söyleyiş kaygısı ön planda olmuştur.

B) Edebiyatımızda, İslam kültürünün etkisiyle ortaya çıkmıştır.

C) 10. ve 13. yüzyıllar arasında kalan dönem, hazırlık devresidir.

D) Halk edebiyatı ile birçok özellik bakımından benzer-lik göstermektedir.

E) Ürünler, “divan” adı verilen kitaplarda toplandığı için bu ismi almıştır.

3. Divan edebiyatında şiirler, gerçek yaşamdan alınma-

yan, insandan ve toplumdan kopuk konular üzerine söy-

lenip yazılmıştır.

Bu durumun, aşağıdakilerin hangisine sebep oldu-ğu söylenebilir?

A) Parça güzelliğine önem verilmesineB) Ölçü olarak aruzun tercih edilmesineC) Şiirlerin dilinin ağır ve sanatlı olmasınaD) Farklı nazım birimlerinin kullanılmasınaE) Göz için kafiye anlayışının hâkim olmasına

4. (I) Divan edebiyatı, bizde, İslamiyet'in etkisiyle ortaya çıkmıştır. (II) İslamiyet’in Türkler tarafından kabulünden sonraki dönem olan 10. yüzyıl ile 13. yüzyıl arasında-

ki dönem, divan edebiyatının hazırlık devresi olmuştur. (III) Şairlerimiz, bu dönemde Arap ve Fars edebiyatları ile dillerini tanımaya başlamış; benzer bir sanat anlayı-şının ilk örneklerini vermişlerdir. (IV) Araplara ait olan bu edebiyat geleneği, Farsların estetik ve sanat anlayışıy-

la birleştirilmiştir. (V) Türk şairlerinin herhangi bir katkı sunmadığı bu sanat anlayışı, taklit yoluyla gelişimini sürdürmüştür.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?


5. Türk halk edebiyatıyla ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Aruz ölçüsüne hiç yer verilmemiş, tümüyle hece ölçüsü kullanılmıştır.

B) İslamiyet’ten önceki Türk edebiyatı geleneğini sür-düren bir edebiyattır.

C) Halk edebiyatı ürünleri yazılı değildir, müzik eşliğin-

de sözlü olarak oluşmuştur.D) Nazım biçimi olarak mani, koşma, varsağı, semai,

destan gibi türler kullanılmıştır.E) Şiirler “saz şairi” ya da “âşık” denen şairlerce, “bağ-

lama” adı verilen saz eşliğinde söylenmiştir.

6. Bir halk şairinin kendisiyle ilgili olarak aşağıdakiler-den hangisini söyleme ihtimali en azdır?

A) Usta - çırak geleneğiyle yetiştim.B) Şiirlerimi dörtlükler şeklinde oluşturdum.C) Toplumsal konulardan çok, bireysel konuları işle-

dim.D) Divan şiirinden etkilendiğim için bazı şiirlerimde aruz

ölçüsünü kullandım.E) Bazı şiirlerimde “mazmun” adı verilen kalıplaşmış

ifadelerden yararlandım.


19

7. Aşağıda bazı bilgiler verilmiş ve bu bilgilerin doğru ya da yanlış olduğunun ayraç içindeki boşluklara “D” ve “Y” sembolleriyle yazılması istenmiştir:

D/Y

Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı, kronolojik olarak beş dönem şeklinde gelişimini sürdürmüş ve sona ermiştir.Fecriati edebiyatı, Servetifünun edebiyatının de-

vamı niteliğindedir ve edebiyatımızın en kısa ömürlü evresidir.Divan edebiyatı ile halk edebiyatının gelişimi pa-

ralel devam etmiş ancak divan edebiyatının varlığı 17. yüzyılda son bulmuştur.İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile halk edebiyatı, edebiyatımızın ve dilimizin dış etkilere en çok ka-

palı olduğu dönemler olmuştur.

Buna göre, ayraçlarla boş bırakılan yerlere getiril-mesi gereken “D” ve “Y” sembollerinin doğru sırala-nışı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

A) D

D

YD

B) YD

YD

C) YD

D

Y

D) D

D

YY

E) YYYD

8. Türk edebiyatının dönemlerine ilişkin olarak aşağı-da verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Türk dili, Türk edebiyatının dönemlerine göre “ağır-sade-ağır” şeklinde bir seyir izlemiştir.

B) Birçok Batılı edebî tür, Türk edebiyatına Tanzimat’la birlikte ve çeviri yoluyla girmeye başlamıştır.

C) İslamiyet öncesi Türk edebiyatının ikinci evresi olan yazılı dönem, Göktürk Yazıtları’nın yazılması ile başlamıştır.

D) Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte başlayan Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatı, gelişimini sürdürmektedir.

E) Sözlü Edebiyat, Halk Edebiyatı ve Millî Edebiyat Dönemlerinde, Türk dilinde bir sadelik göze çarp-

maktadır.

9. Türk dilinin, Türk edebiyatının bazı dönemlerine göre gös-

terdiği “sadelik” ve “ağırlık” grafiği aşağıda verilmiştir:

a b c d e fSade

Ağır

Türk edebiyatının bazı dönemleri

Buna göre, bu grafikte “a, b, c, d, e, f” sembolleriyle belirtilen yerlere aşağıda verilenlerin hangisi sıra-sıyla getirilmelidir?

A) Sözlü dönem - divan edebiyatı - halk edebiyatı - Servetifünun edebiyatı - millî edebiyat - Cumhuriyet edebiyatı

B) Yazılı edebiyat - halk edebiyatı - divan edebiyatı - Tanzimat edebiyatı - Fecriati edebiyatı - millî edebiyat

C) Halk edebiyatı - divan edebiyatı - Tanzimat edebiya-

tı - Servetifünun edebiyatı - Fecriati edebiyatı - Cum-

huriyet edebiyatıD) Sözlü dönem - divan edebiyatı - halk edebiyatı -

Servetifünun edebiyatı - millî edebiyat - Cumhuriyet edebiyatı

E) Sözlü dönem - divan edebiyatı - halk edebiyatı - Tanzimat edebiyatı - Servetifünun edebiyatı - millî edebiyat

10. I. “Sanat için sanat” ilkesi benimsenmiştir. II. Toplumsal konular ihmal edilmiş, bireysel konularda

eserler yazılmıştır. III. Romanda realizm, şiirde ise parnasizm ve sembo-

lizm etkili olmuştur. IV. Arapça ve Farsça sözcüklerin sıklıkla yer aldığı ağır

ve süslü bir dil kullanılmıştır. V. Şiirde aruz ölçüsü kullanılmış; şiir, düzyazıya yak-

laştırılmıştır. Yukarıdakilerin hangileri Servetifünun edebiyatı ile divan edebiyatının ortak özellikleri arasında değildir?

A) I ve III B) II ve IV C) III ve IV D) III ve V E) IV ve V

20

1. Metinler

Yazılı Anlatım

SanatsalMetinler

GöstermeyeBağlı Metin

AnlatmayaBağlı Metin

Sözlü Anlatım

ÖğreticiMetinler

Metin türleri yukarıdaki gibi sınıflandırılırken birtakım ölçütlerden hareket edilmiş ve karşımıza bu sınıflama çıkmıştır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi, metinlerin sınıf-landırılmasında göz önünde bulundurulan ölçütler-den biri değildir?

A) Biçim özellikleriB) Yazarının ideolojisiC) Gerçeklikle ilişkileriD) Dilin kullanımı ve işleviE) Anlatım teknikleri ve türleri

2. Metinler, yazılış amaçları bakımından sanatsal ve öğre-

tici metinler olmak üzere ikiye ayrılır. Sanatsal metinler de olay çevresinde gelişen ile coşku ve heyecanı dile getiren metinler olmak üzere kendi içinde ikiye ayrılır. Öğretici metinler ise bilimsel, felsefî, ----, tarihî ve ---- metinler olmak üzere çeşitli alt gruplara ayrılır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerin han-gisinde verilenler sırasıyla getirilmelidir?

A) açıklayıcı - tartışmacı B) anlatmaya bağlı - göstermeye bağlıC) gerçek konulu metinler - kurmaca metinlerD) kişisel hayatı konu edinen - gazete çevresinde geli-

şenE) olay çevresinde gelişen - coşku ve heyecanı dile

getiren

3. Aşağıdakilerden hangisi, edebî (sanatsal) metinlerin özelliklerinden biri değildir?

A) Okuyucuda estetik bir yaşantı uyandırma amacı taşır.

B) Sözcükler yan ve mecaz anlamalarıyla kullanılır.C) Dil, genellikle göndergesel işlevde kullanılır.D) İmgelere dayalı bir dille oluşturulur.E) Sanatçısının kişiliğini yansıtır.

4. Aşağıdakilerin hangisi sanatsal metinlerin özellikle-rinden biri değildir?

A) Sözcükler, gerçek anlamlarının yanı sıra mecaz ve yan anlamlarında da kullanılır.

B) İletilmek istenen duygu ve düşünceler, genellikle dolaylı biçimde aktarılır.

C) Anlatmaya bağlı ve göstermeye bağlı metinlerden oluşur.

D) Söz sanatlarından arındırılmış, sade bir dil kullanılır.E) Üslup kaygısı ön plandadır.

5. I. Şiirsel yapıtlarında kişilerin bireysel, acıklı yaşamla-

rını anlatır. II. “Seyahatname”, edebiyatımızın gezi türünde ilk ve

en büyük eseridir. III. Halikarnas Balıkçısı’nın çeşitli dillerden yüze yakın

çevirisi bulunmaktadır. IV. Kafka, ilk eseri olan “Bir Savaşın Tasviri” adlı öykü-

sünü öğrencilik yıllarında yazmıştır. V. İçlerinde hiç dinmeyen merak duygusu, sayısız

tehlikelerle dolu yıllarca sürecek yolculuklara çağır-mıştır bu insanları.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisi, sanatsal bir metinden alınmış olabilir?


1.3. Metinlerin Sınıflandırılması / Test 1

Documents

iletişim Yayınları - Kafa Dengi · 2020. 7. 22. · Kafa Dengi Sorular / 256 7. BÖLÜM / Destan 7.1. Destanın Özellikleri, Türk ve Dünya Edebiyaının Önemli Destanları