İletişim ve Sunum Teknikleri

8/3/2019 letiim ve Sunum Teknikleri

1/41

HARP AKADEMLER KOMUTANLIIYAYINLARINDAN

ETKLLETMSUNUM TEKNKLERve

BEDEN DL

DR.DERYA KAYANIN

HARP AKADEMLERETM SEMNER METNLER

(22-23 UBAT 2001)

Harp Akademileri Basm EviYenilevent-stanbul

MART 2001


2/41

1

ETKLLETM VE SUNUM TEKNKLER

yerlerinde herhangi bir makinada meydana gelen bir arza giderilmedike ilerbyk oranda aksayabiliyor. Aksayan makina, evresindekilere neredeyse"yararl olmam istiyorsanz ihtiyacmkarlayn" gibi mesajlar verir.

Makinann ihtiyacn kim karlayacak, onu kim onaracak? Makinannihtiyac olur da; makinayla alann, makinay onarann, o iyeri iin makina gibialan igrenin ihtiyacolmaz m?

O ihtiyackim bilecek? Hangi ihtiyalarvar igrenin? O ihtiyatan kim, neyle ve naslkarlayacak? Hangileri evde, hangileri iyerinde karlanr?

Mutlu bir ailenin, mutlu bir iyerinin yesi olmasn istediimiz insann zellikleihtiyalarnn dikkate alnmasgerekmektedir.

Organizmann, kendisinde giderilmesi gereken bir eksiklik duymasna"ihtiya", bu ihtiyacgidermek zere organizmada beliren gce "drt", organizmann

ihtiyac

n

gidermek zere belli bir davran

gstermesi eilimine ise "gd"denilmektedir. O halde insan davranlarnn temelinde ihtiyalar yatmaktadr.

htiya Drt Gd Davran

Eflatun, "ihtiya, btn icatlarn anasdr" der.Maslow, ihtiyalarn snflamasnaamal bir sralamayla yapmtr. Maslow'a gre insanihtiyalar; fizyolojik, gvenlik, sevgi ve ait olma, takdir ve sayg, kendinigerekletirme ihtiyalardr.

Bir insan bir grupla birletii zaman, bir iyerinde almaya balad zamanberaberinde kiisel ihtiyalarn, beklentilerini ve umutlarnda getirmektedir.

Fizyolojik ve gvenlik ihtiyalar, anlalmasve karlanmaskarmak olmayan amamutlaka giderilmesi gereken ihtiyalardr. teki ihtiyalar ise kiisel,

psikolojik ve sosyal ierikli ve karmak olduu iin anlalmasve doyurulmasabagerektirir.


3/41

2

Acaba igren iyerinde ne istiyor, ne bekliyor? Aada, yaplan bir almannraporlatrlan (Davis) igren talepleri verilmektedir:1. yi bir liderlik istiyoruz.

2. Olup bitenlerden haberdar edilmek, amacmzn ne olduunu, hangi dzeydebulunduumuzu ve hangi evresel faktrlerin bizi etkilemekte olduunu bilmek istiyoruz.3. Bizler kendine zg sorun ve ihtiyatan olan insanlarz. Bize insan onurunayararekilde davranlmasn istiyoruz.4. Bizler giriimci olmak ve gelimek iin olanaklara sahip olmak istiyoruz. Buistein yakma ve aba gerektirdiini biliyoruz.5. Kendi iimiz ve sorunlarmzla ilgili ksmbir bamszlk istiyoruz.6. Bizler toplumsal olmay ve grup iinde yaamay seven insanlarz. Kiisel

atmadan holanmyoruz. Toplumsal ilikiler kurulmasn ve teki insanlara sayggsterilmesini istiyoruz.7. Bizler gvenlik iinde ve tehlikeden uzak olmay istiyoruz. Bununsalanmamas durumunda deimeye kardireniyoruz.8. teki iyerlerindekilerle karlatrlabilir nitelikte cret, alma koullan verahatlk istiyoruz.9. Yararl i yapmak istiyoruz, ite baarl olma duygusuna ulamak istiyoruz.Yneticilerin bizleri bu amalara ulatracak bir alma dzeni kurmalarnbekliyoruz.

10. Bizlere adil llere gre davran

lmas

n

istiyoruz. Bu bir eitliksorunudur.Davranlarn tutarlve duruma uygun olmasn istiyoruz.

yerinin dzeni ve ileyiinden sorumlu olan kiiler, Davis'in igrenin isteklerini dilegetiren bu raporunu dikkate alarak, birlikte alt insanlarn ihtiyalarn iyi incelemeli,

bu ihtiyalarn onlarn olumlu sonu verecek isteklerine dntrmeli ve onlaretkinlie hazrlamaldr. Ancak bu sayede iyerinde dengeli ve uyumlu ilikilerinkurulmas salanabilecektir.

rgtte uyumlu insan ilikileri yaratmak ise insan ilikilerini dzenlemekte oknemli bir yeri olan "iletiim" srecine deinmeyi gerektirmektedir.

letiim, davran deiiklii meydana getirmek zere haber, bilgi, duygu,tutum ve becerilerin paylalmassrecidir.rgtte iletiim genianlamda;nsan davranlarndeitirmek.


4/41

3

rgtte bir haberleme akurmak,Kiiler ve gruplar aras ilikileri gelitirmek,

Yetkinin grevlerini gerekletirmek ve etkili bir koordinasyon salamakamalaryla kullanlr.

Karar ynetim asndan ne kadar nem tayorsa, iletiim rgt asndan o kadarnemlidir.

letiim yoluyla kiiler aras ilikiler dzelir yahut bozulur. Bylece rgt geliir ya daktleir.

rgt bir iletiim a olarak dnlebilir. nk rgt bireyler aras ilikiler zerinekurulur. letiimi bir sistem olarak da grebilmekteyiz. Sistem, belli bir amacgerekletirmek zere birbirleriyle iletiim halinde olan geler btnolduuna gre iletiim srecini yaplandran temel geler de bulunmaktadr.letiim srecindeki bu temel geler kaynak, mesaj, kanal, alc ve dnttr.

Bu gelerin yer ald

iletiim sreci ilgili ou yay

nlarda yal

n biimiyleaadaki gibi izgiselletirilmektedir.

izimde verilen iletiim srecinin temel geleri ok ksa olarak aadakiaklanabilir.Kaynak:letiim srecini balatan kii.Mesaj:Kaynaktan alcya gnderilen uyarclar.Kanal: Mesajn alcya iletilmesini salayan ara ve yntemler.Alc:Gnderilen mesaja hedef olan kii ya da kiiler.Dnt:Alcnn kaynak tarafindan gnderilen uyarclara gsterdii tepki.

DNTKAYNAKMESAJ KANAL ALICI


5/41

4

Bunlardan sonraki sayfalarda iletiim srecinde yer alan gelerin tm zerindedurulmayp, daha ok, kaynan tamas gereken zellikler, etkili bir sunum ve etkili

bir iletiim iin szl-szsz iletiim teknikleri ve ynetimde iletiim konulan

tartlmaktadr.

Bir iletiim srecinde kaynak, hedefledii kii ya da grupta (alcda) davrandeiiklii oluturmak zere iletiim srecini balatan kiidir. Kendi yaantmzdan ve

bugne kadar gzlemlerimizle edindiimiz deneyimlerle ok iyi biliriz ki belli bir bilgiyesahip olan herkes bu bilgiyi karsndakilere aktarrken ayn oranda baarlolamamaktadr.

Kaynan kafasndaki fikir ya da anlamlar alcsna iyi anlatmadaki baarsn

etkileyen faktrler aada verilmektedir:1- Kendisi, alcsve iletecei konu hakkndaki bilgi ve becerileri.2- Kendisine, alcsna ve iletecei konuya kar tutumu.3- Yetimiolduu ve halen iinde bulunduu toplumsal ve kltrel ortamn etkileri.4- Dile dayal iletiim becerileri.

Kaynan Gvenilirlii:Alcnn verilen bir mesajdaki sonulan kabul etmesi bir lde alcnn kaynan

gvenilirliine ilikin alg

s

na bal

d

r. Kaynak gvenilirlii kayna

n srekli birzellii deildir, daha ok alcnn kaynaa ykledii bir zelliktir. O halde biryneticinin kendini gvenilir grmesinden ok, igrenin yneticiyi gvenilir grmesinemlidir.

Aratrmalar yksek gvenilirlii olan kaynaklarn dk gvenilirlii olankaynaklardan daha ok ikna etkilerinin bulunduunu gstermektedir. Kaynanyksek gvenilirlikle alglanmasna onun ok eitteki zellikleri yardmeder. rnein, Singlekary (1978) yapt aratrmada, deneklere en gvenilir olarakdnebilecekleri bir haber kaynanda hangi zellikleri aradklarn sormu; dnlenkiinin bilgili, ilgi ekici, inanlr, iyi anlalabilen, esprili konuan ve dengeli biri olabileceisonularnelde etmitir.

Uzmanlk genelde yksek gvenilirlii olan kaynan en nemli zelliklerindenbirisidir. Kaynak hangi konudan ve niin sz ettiini biliyor mu? Alc, kaynankonu hakknda gerekli bilgiye, deneyime ve zekya sahip olduuna inanyor mu? Busorulara verilecek olumlu cevaplar kaynan uzmanlnn iareti olabilecektir.

Genelde kaynan uzmanl ayrntl ierikten oluur. Bu, bir kiinin A konusunda


6/41

5

uzman olabilirken B konusunda o denli uzman olmayabilecei anlamna gelmektedir.

grenler belli bir konuda yneticisini uzman olarak grdklerinde ounlukla o

ynetici tarafndan sylenenleri ya da anlatlanlarkabule daha hazr olmaktadrlar.Ynetici, uzmanlk alannda srekli olarak kendisini yenilediinde ve gelitirdiinde dahagvenilir bir kaynak durumuna gelecektir.

Bilgi hi kimsenin tekelinde deildir. Bilgi ulaldka ve paylaldka anlam vedeer kazanmaktadr. Bilgi bal bana deer olmaktan ok ona ulaan insana dadeer katmaktadr. Zeki ve genelde bilgili baz kimseler baka bir ok konudada bilgi sahibi olabilirler. Kamuoyu nderlerinin kitle iletiim aralarn daha iyi

izledikleri ve teki pek ok nitelikleri yannda bu yaynlardan edindikleri bilgilersayesinde ynlar etkileyebildikleri bilinen bir gerektir.

Uzmanlk gibi inanrllk da kaynan gvenilirliine katkda bulunmaktadr. Kaynak,iletiime girdii konularda tarafsz olamyorsa, kendi karlar iin tartyorizlenimi uyandryorsa alc, bu kiiye kuku ile yaklaacak ve belki deiletiime girmekten kanacaktr. Girdii iletiimde kendi karlarn savunmayankimseler gvenilir olarak grlmektedir. Tek karnn alanlarn, kurumun ve

toplumun mutluluu olduu izlenimini veren ynetici, doal olarak daha inan

l

r vegvenilir bulunacaktr.

Kaynan ekiciliiKaynan, inanlrl ve uzmanlnn tesinde bunlarla ilgili olmayan ve ekicilik

bal altnda toplayabileceimiz zellikleri de ikna etkisini arttrabilir.Benzerlik, grn, hoa gitme gibi zelliklerin ekicilii etkiledii dile getirilmektedir.

Kaynak ile alc arasnda genelde paylalan benzerlikler ne denli ok olursa ekicilik de odenli artmaktadr. Aratrmalar, zellikle ideolojik benzerliklerin kaynan ekiciliinive etkililiini artrdngstermektedir.

gren, yneticinin kendisininkine benzer deerler ve inanlar tadna inanrsa, herzaman kendisiyle ayn tutumlar ve dnceleri paylatn dnrse, yneticininigren zerindeki etkisi daha ok ve igrenle iletiimi daha kolay olacaktr.Ynetici igreniyle ayn deerleri paylamasa bile, onlarn kiiliine ve deerlerinesayg gstermesinin igren zerindeki etkisini artrabilecei dnlmektedir.


7/41

6

Tm bunlarn tesinde, hemen belirtmekte yarar var ki bireyler aras iletiimin ennemli iki zellii "ezamanllk" ve "dinamizmdir.

letiim Srecinde Ezamanllk ve DinamizmEzamanllkla kastedilen, srete kaynan hem kaynak hem alc olmas; alcnn da aynanda hem alc hem de kaynak olmasdr. Taraflar birbirlerine ayn anda szel ve/veyaszel olmayan mesajlar gnderirler ve tepkide bulunurlar.

Srecin ikinci zellii, nceki satrlarda da belirtildii gibi dinamizmdir.Dinamizm ile kasdedilen, taraflarn srece etkin katlmdr. Taraflarn srece etkinolarak katlmasyla ve birbirlerini de katlmaya zorlamasyla sre dinamizm kazanr.

SZL LETM

nsanlar, kltrlerini, greneklerini grdklerini, yaadklarn vedndklerini anlatrken temel iletiim aracolarak szckleri kullanagelmilerdir.

Ayn iyerinde alanlar kendilerini deiik szl iletiim biimleri ierisindebulabilmektedir.

Szl letiim Biimleri:

*Planlanmam Fikir Alverii,Ortak ilgileri olan 2-3 kii arasnda, nceden planlanmadan gerekleen birgrmeortamdr. Grmenin nceden planlanmam olmas nedeniyle, byle bir ortamdanemli tartma noktalan unutulabilir. rnein, yneticinizle asansrde karlaabilirve srekli bozulan fotokopi makinas zerinde konuabilirsiniz. Ancak, dahance yaplan bir anlamayla, yklenici firmann bozulan paralarn yerine yenilerinitakmay stlendiini sylemeyi unutabilirsiniz. Ne var ki bu tr grmeler, bilgiyiabuklukla iletebilmek asndan yararldr ve igrenlere altklarkurumun yeleriolduklarduygusunu verir.

*Telefonla Grme

Yz yze gelme olanann bulunmad ya da hzn nemli olduu durumlar telefon


8/41

7

kullanmay gerektirmektedir. Grmenin, telefon edilen kii asndan,zamanlamasnn yanl olabilmesi, balantnn zayf olabilmesi; her iki tarafn dasylenenleri yanl anlayabilmesi ve sylenenlerin annda ve olduu gibi

yazya dklmemesi gibi snrllklar vardr.

*Grup ToplantlarGrup toplantlar birok alann, grlerini ortaya koyabilecei ve ounluunzerinde anlat bir sonuca ya da sonulara ulaabilecei bir iletiim biimidir.Dikkatle planlanmad ya da ynlendirilmediinde zaman kaybna yol aabileceigibi, daha da nemlisi, yaratc olmaktan ok bireyler aras ilikiler asndan,ypratc ve ykc olabilmektedir.

*Komite ToplantsBir komitenin belli bir sray izleyerek belirli aralklarla bir araya geldii zel birtoplant biimidir. Yarar, tmyle tartlan ve ulalan sonucun resmi bir tutanak yada raporlarla kaydedildii ortamlar salamasdr.

*Personel Toplants ya da grenlerarasToplantBir iyerinde tm alanlar bir araya getiren ve tm alanlar ilgilendiren konularn

tart

ld

bir toplant

d

r al

anlar aras

ilikileri gelitirmesi ve ilgiliherkesin grlerinin alnmas gibi nemli yararlan vardr. Bu tr toplantlardargtn tm yeleriyle bir arada bulunduunu hisseden kimi ekingen kiiler

bile grlerini aka dile getirebilecek kadar cesaretlenebilirler. saatlerinialdve ynetilmesi g olduu iin dzenlemesi zor olan bir toplant trdr. yiynetilmediinde uzayan ve amac belirsizleen bir toplantolma eilimi vardr.

*Resmi SunuBelirli bir konu ile snrlanm konumadr. Dnceler alclara yz yzeiletiimle dorudan ulatrlabilir. yi planlanmamsa skcolabilir.

yi bir sunu iyi bir konumacolmaygerektirir.

Konuma, duygu, dnce ve dileklerimizi grsel ve iitsel geler araclylakarmzdakine iletmektir.yi Konumacda Aranan Nitelikler:1.yi bir konuma eylemini oluturan fiziksel gelerin nemini bilir.

yi bir konumac, btn sorunun sadece birtakm deerli dncelere sahip


9/41

8

olmaktan ibaret bulunduunu sanmak yanlgsna dmez, ayn zamanda budncelerin dinleyiciye etkili bir biimde iletilmesi zorunluluunu da kabuleder. Byle bir konumac, grsel ve iitsel eylemin teknik incelikleriyle ustalklarn

kmsemez.Konuma eyleminin belli baldrt gesi bulunmaktadr:* Grsel davran* Ses* Dil* Zihinsel etkinlik

Grsel Davran:

Konumacnn, dinleyicinin duygu ve dncelerini etkilemek amacn gden hertrl grnr davrandr. Hareketler, duru, genel gvdesel eylem, jestler,mimikler konumacnn grnr davranlardr.

Dncelerini ve duygularn karsndakilere aklkla iletmek isteyen konumacbedensel hareketlerinden yararlanmaldr. Konuma annda bedenselhareketlerinden yeterince yararlanmayan konumacnn duygu derinliindenyoksun olduu, gvensiz, hasta ya da utanga olduu dnlr. Bedensel duru

(kas hareketleri) serbeste kullan

lmad

ka hibir konumac

tam olarak etkiliolamaz.

Hemen belirtmek gerekir ki, baz kalplam jest ve pozlarn kullanlmas bireit gsteriten teye gitmemekte ve inandrc olmaktan uzaklat iindinleyici zerinde olumsuz etki yapmaktadr. Konuma anndaki bedenselhareketler iten gelmeli ve konumacnn dinleyicilerine duygu ve dnceleriniiletme arzusunun doal bir uzants olarak yaplmaldr. Bedensel hareketler,kullanlan szcklere, szckler de bedensel hareketlere uyumlu olmaldr.

Jestler de bir dnceyi iletmede iten gelen bir arzuyla kullanlmal, ancak ok fazla gzalcolmamaldr.

Doas ynyle her konuma ve her konumac kukusuz ki ayn lde ekicideildir. Pek ilgin bulunmayacak bir konu, uyuuk bir konumacnn elindeanlamn iyice yitirebilir. Aynekilde, ilgin saylabilecek bir konu da canl bir

biimde sunulmazsa sadece szcklerden ibaret kalabilir. yleyse sununun

baard oluunda canllk byk lde nem tamaktadr. yi bir konumac


10/41

9

grsel davranlarn akllca ve ustaca kullanarak sunusunu canl ve ekiciklabilir.

Ses:Konuma srasnda boumlanan (telaffuz edilen) ve iitilen edir.

Ses, kullanld ortamn byklne, kklne, dinleyicilerin azlna,okluuna gre ne zor iitilecek kadar zayf, ne de dinleyiciyi rahatsz edecekkadar yksek olmaldr. Zayf ve zr diler gibi kan bir ses bu zelliklerin o sesikaran kimsede olduu izlenimini uyandrr. Neredeyse meydan okurcasna karlanyksek bir ses de o sesi karan kimsenin olduundan farkl grnme abasnda

olduunun bir belirtisi saylabilir. Sesin iddeti, hangi koullarda konuuluyorsa okoullara uydurulmaldr.

yi bir konumacda aranan ses tonu tek dze (monoton) olmayan, gereindeykselip alalabilen tondur. Sreklilik gsteren ok yksek ya da alak ses tonudinleyicileri rahatsz eder, bu nedenle de beklenen etkiyi gsteremez.

Yneticinin sesi, igrene iyi niyetini, amacn, ilgisini, dosta tutumunu, inancn,

gvenini yans

tmal

d

r. Konuma an

nda kullan

lan szcklerin ilettiianlamlarn ok daha fazlassesle iletilmektedir.

yi bir konuma sesi dikkatli bir biimde telaffuz edilmelidir. Pek ak olmayan,neredeyse mrldanarak sylenen szckler konumacnn zihinsel bir derbederlikiinde olduunu gsterir. Ses rahatlkla iitilebiliyorsa, tonu iyi ayarlanm ve

bkml ise (tek dze deilse) azdan ak ve anlalr biimde kyorsa dinleyicininhouna gidecektir.

Dil:Konuurken, dinlerken, dnrken, yazarken, grsel mesajlar anlamlandrrkensrekli dili kullanyoruz. Dlerimiz bile dilsiz deildir.

Buradan sz konusu olan ise konuma dilidir. Konuma dili basl harflerinseslendirilme biimleridir. Konuma dili hecelerden, szcklerden, cmle paracklarndanve cmlelerden oluur.


11/41

10

Yneticinin igrenin anlayabilecei bir dilde konumas gerekir. grenindaarcnda olmayan szcklerin seilmesi iletiimin o noktada kopmasna nedenolabilir. grenin bilmedii ya da henz renmedii yeni bir szc kullanan ynetici,

o szc aklayarak konusunu srdrmelidir. Yneticinin kulland ou szceyabanc kalan bir igren konuya olan ilgisini yitirecek, yneticinin abalan da boagidecektir.

Zihinsel Etkinlik:Konumann grsel ve iitsel gelerinin gerisinde, bunlara anlam veren zihinselsreler yatmaktadr. Dnme, kavrama, yorumlama gibi ilemleri ieren bu sre

beyinde gereklemektedir. Baz konumaclar hep kendi kendileriyle ilgilendikleri

iin bir trl zihinsel rahatla kavuamazlar. Srekli olarak kendi kendilerine"konuma baarsz m olacak", "glecekler mi?", "Acaba yanl yapacak mym?" gibisorular sorarlar. Oysa ynetici, anlatacakonunun uzman olduunu dnerek nceliklezihinsel bir rahatla kavumaldr. Bu tr kayglar fazla duymamaldr.

Konumac, hem kendisine hem de dinleyicisine kar normal dzeyde birheyecan gsteriyorsa, bu, dinleyicinin konumaya olan ilgisini artrr. Ancakduyulan heyecann dzeyi ykselirse, bu kez dinleyiciler konumac adna kayg

duyabilirler. Bu nedenle konumac

, heyecan

n neden olabilecei dengesizliin d

ayansmasn denetim altnda tutmaya aba gstermelidir. Baarszla kar en iyigvence konumacnn konumaya hazrlanmasdr.

2. yi bir konumac konuma ncesinde kendisini ve konusunu iyi hazrlar.Konuma iin yaplacak hazrlk esnek ve kapsamlolmaldr. Belli bir konuda konumayahazrlk yaparken konumac;*Kendi niteliklerini,*Dinleyicilerin ihtiyalarnve niteliklerini,*Konuma iin ayrlan sreyi gz nnde bulundurur.yi bir konumacamacnve dinleyiciden bekledii tepkiyi saptamak zere konumancesinde kendi kendisine u sorulara cevap arar:*Konumamla ne elde etmek istiyorum? *Dinleyicilerden hangi tepkileri bekliyorum?Konumasyla ne elde etmek istediini bilen konumac sunulacak malzemeyi

planlarken ana fikri ve bu fikri destekleyecek yardmc fikirleri belirler. Konumancesinde ayrntl bir yazl metin hazrlama gerei duyulduunda, fikirler arasnda

ba kuracak "bundan baka", "ancak", "te yandan" gibi szck ya da szck

gruplarndan yararlanlmaldr.


12/41

11

Konuma annda yaplacak ve sylenecek hereye kar tepki gsterebilecek alclarlakarlalabilecei akldan karlmamaldr. Alcnn gsterebilecei olas tepkiler

hazrlk aamasnda dikkate alnmaldr. Alcnn tepkide bulunacak olmaskonumacy heyecanlandrmamaldr. Bir yazarla karlatrldnda, konumacasndan bu durum bir yarara dnmektedir. Bu yarar, konumacnn, dinleyicinintepkilerine gre mesajn tekrar etme, yerine gre gerekli dzeltme ve deiiklikleriyaparak mesajn yeniden sunabilme olanana sahip olmasdr. Konumac da buolanaktan konumas iin gerekli hazrl yaptoranda daha ok yararlanabilecektir.

Konuma srasnda yaplacak iyi ayarlanmbedensel hareketleri, konumacnn rahat

olmasn salar. Bu arada konumacnn nefes denetimini yapmas gerei deakldan karlmamaldr. Bunun iin konuma ncesinde birka kez derin nefesalmak, konuma srasnda da sk sk durarak nefes almak yerinde olacaktr.

Konumacnn gerginlik nedenlerinden birisi de alk olmad bir durumunortaya kacaendiesidir. stesinden gelemeyecei kadar kark bir durumunolmasndan korkar. Deneyim kazandka bu tr endieler giderek azalmaktadr.

3. yi bir konumac konumalarnda tanmlamalara, rneklere, aklamalara,karlatrmalara, kantlara, istatistiksel bilgilere, gerekli tekrarlara vegrsel yardmclara yer verir.

Tanmlar: Ortak anlay zemini yaratmas iin konumalarda, tanmlaragenellikle balang ksmlarnda yer verilir. Dinleyici iin artc, belirsiz ya dailgisiz gibi grnen herhangi bir nokta annda aydnlatlmaldr.

rnekler: Canlve somut rnekler konumada verilmek istenen anlam iletmede enbyk yardmclardandr. Szcklerin tad anlamlar zihinde canlandrlabildiioranda konumaya ilgi artar.Karlatrma: Karlatrma, bilinen ile bilinmeyen arasnda bir kpr grevi grr.Yeni bir bilginin sunulmasnn iyi bir yolu da bu bilginin dinleyicilerin dahanceden bildikleri bireyle olan benzerliine ya da farkllna iaret etmektir.

Kant:Konumacnn iyi seilmi szcklerle sunu yapmaskendisine inanlmas iin

yeterli deildir. Konumalar, o konuda yaplmaratrma bulgularyla ya da ilgili


13/41

12

uzmanlarn grleriyle desteklenirse daha etkili olmaktadr.

statistiksel bilgi: statistikler, geree ilikin olarak, bilimsel bir yaklamla

toplanan ve zmlenen verileri temsil ederler. Yeri geldike dinleyici fazlarakama boulmaktan holanmayaca iin bazen de az kullanlmak kouluyla,dncelerin daha belirgin ve anlalr biimde aklanmasnda yardmc olurlar,istatistiksel bilgilerin dinleyiciler tarafndan anlalacak bir dille iletmesi gerekir.

Tekrarlama: Yazl bir metinde ayn trden tekrarlara yer vermek anlamszolabilir, nk okuyucu okuduunu ilk okuyuunda anlayamazsayeniden okuyabilir. Dinleyicinin anlamas iin elinde ancak tek bir frsat vardr. Bu

nedenle konumann noktalarsk sk tekrarlanmalve geniletilmelidir.

Grsel yardmclara yer verme: Grsel yardmclar, dikkati ekme, ilgiyisrekli klma, aklama, dnceyi geniletme ve kantlama gibi ynlerden yardmcolurlar. Konuma ortamnda salanacak bu destek daha iyi anlamaya yol aacaktr.

4. yi bir konumac, gzlem gcn gelitirmitir.

yi bir konumac

, kendisini evreleyen dnyaya, zellikle de insanlara kar

duyarldr. lgin evreleri, kiileri, nesneleri grr, dinler yoklar. evresine,evresindeki varlklara duyarl olduu lde gzlemde bulunacak ve bugzlemlerine dayal edinebilecektir. Duyulan uyank, canl ve gerek dnya ile skskya ilikili olduu konumas anlamca zengin olacaktr. Duyarsz kiinin konumasise anlamca yoksuldur. Bylesi bir kimse, duyulan ddnyadan kopuk olduu iin ancakkendi i aleminden ekip ald krk dkk bireyleri dile getirir. Sonzmlemede, dinleyici, konumacnn sylediklerini, kendi grme ve iitmeduyularna yapt etki ile lp bierek deerlendirir te yandan dinleyicilerini iyigzleyen bir konumac dinleyici zerinde yaratt tepkiyi annda farkedebilecek vegerekirse kendi konumasna bir eki dzen verecektir.5. yi bir konumac setii konuma alanlarnda geni bir bilgi birikiminindesteinden yararlanr.Bizi evreleyen dnyay duymamz, hissetmemiz yetmez,ayn zamanda duyduumuzu anlamalyz. Duyularmzn bize salad verilerisoyutlamay, genelletirmeyi renmeliyiz. Okuduklarmz, duyduklarmz,grdklerimizi rendiklerimizi yorumlayp onlardan kavramlar karmadkadeneyimlerimize anlam verecek olan geler arasnda iliki kurma sistemini oluturamayz.


14/41

13

6. yi bir konumac amacna uygun ynde ve mantk bir ak iindednme yeteneini gelitirmitir. Setii konuma alannda gerekli ve yeterli

bilgi birikimine sahip olduu halde, bu birikiminden beslenen kendi dncelerini

dinleyicilere dzenli bir biimde aktarmaybilmeyen, beceremeyen konumacbaarlolamaz. Dinleyici kitlesinde istedii etkiyi uyandrmada, dncelerin git gide artan biriliki iinde nceden belirlenmiamaca doru akok nemlidir.

7. yi bir konumac konuma hzn ayarlamasn bilir. Konuma hz,szcklerin karlmasnn ve szckler arasndaki duraklama srelerinin aldzamandr. Bir dncedeki ayrntlarn iyice anlalmas iin konuma hznormalden ok aaya drlebildii gibi, heyecanl bir dncenin anlatmnda

normalin stne de kabilir. Genelde, konuma hz dinleyicilerin alg snrlarnamamaldr. Tek dzelikten kurtulmak iin konuma hznda deiiklikleryaplabilir. Kimileri konumalarnda yer yer sessiz kalmamaya zen gsterirler.Oysa, sessiz geen sreler olursa endie etmemek gerekir. Duraklamalar olarakniteleyebileceimiz bu sessiz anlar konumann noktalama iaretleri olduu kadar,dinleyicinin dikkatini toplamada ve ilgiyi tutmada etkili bir yntemdir.

8. yi bir konumac, kendi yeteneklerini deerlendirmeyi, snrlarn

saptamay

bilir. Byle bir konumac

, kendi zel deneyimlerinin, nyarg

lar

n

n,zlem ve hayallerinin, dncelerini, duygularn, inanlarn nasl etkilediinin,hepsinden nce de kendi tepkilerinin dinleyicinin tepkilerinden ne lde ayrldnnfarkndadr. Byle bir konumac, ileri srd dncelerinde ar derecede kesin

bir dil kullanmamaya dikkat eder; yeri geldike, "bence", "bana yle geliyor ki","benim dnceme gre" gibilerinden anlatmlara bavurmaya zen gsterir. Bylece,dinleyicilerini kendi grleriyle dncelerinin basks altna almam, olumsuztepkiler yaratmam olur. Ancak doa yasalargibi doruluu herkese kabul grenkonularda bu tr konuma biimi konumacygln duruma sokacaktr.

Ynetici grlerini zorla kabul ettiren bir hava ierisinde olmazsa, daha iyidinlenebilecei gibi igrenleri de kendi grlerini dile getirebilmeleri iinisteklendirebilecektir.

9.yi bir konumac, dinleyicisini yakndan tanr.Tanmaldr ki, diyeceklerine onagre bir z ve biim, bir biem (slup) verebilsin. Dile getirmeyi tasarlad grlerledncelerin dinleyiciler tarafndan benimsenip paylalmasn isteyen konumac,

bu amacna ancak dnsel ve duygusal dorultuda onlarn ibirliini salayarak


15/41

14

ulaabilir. Nelerin nasl, ne lde sylemesi gerektii bu tanmaya skskya baldr,

10. yi bir konumac, konumada kiiliin nemini gz nnde bulundurur.

Dinleyicileri etkilemede kiiliin ok byk nemi vardr, ikide bir olumludnmenin gcnden sz edilir. Ayn biimde, olumlu kiilikte de byk bir g

bulunduu gerei yadsnamaz. Konumac, kendini deiik toplumsal durumlarauydurabildii lde kiilike geliir, kiilike geliirken de toplumsal durumlarauyma yetenei artar; dairesel bir sretir bu. Konumac iine ne derece tutkun,ne derece ekici bir kiilik sahibi ise, dnceleriyle duygularn dinleyicileriyle

paylama, onlar bu dorultuda etkileme gc de o derece artar.

Hemen belirtmek gerekir ki konumac kendi kiilii kadar dinleyicilerinin, kiiliini denemsemelidir. grenin kiiliine sayg duyan yneticiler ayn saygnn igrentarafndan da kendisine gsterildiinin farkndadrlar.

11. yi bir konumac dinleyicileriyle yz yzeiletiim kurar. Konuurkendinleyicilerin yzlerine ve gzlerine bakmak gerekir. Yneticinin igrenin gzne

bakmadan konumas rkekliinin, kendine gvensizliinin ve konuyusavsaklamasnn bir belirtisi olarak grlebilir. grenin yzlerine bakmadan konuan

ynetici onlardan gelecek onay, s

k

nt

, kuku ya da gre kat

lmama gibibelirtileri gremez. Dinleyiciler, dncelerini yksek sesle dile getirmeseler debedensel hareketleri ile aklamaktan bir an geri kalmazlar.

12. yi bir konumac, kendi kendisinin titiz bir eletiricisidir. Buradakonumacnn, konuma teknii zerinde durup dnmesinin gerekliliini bir kezdaha vurgulamak istiyoruz. yi bir konumac, kendi konumasn inceleyerek baarl ve

baarsz olduu ynleri, bunlarn nedenlerini aratrp neleri yapmas ya dayapmamas gerektiini saptayarak uranda daha verimli bir yola girebilir. Konumassrasnda dinleyiciden ald ya da almad tepkiler zerinde durur; kendince bunlarnaklamasn yapar, elde ettii sonulara gre gereken dorultucu ve dzeltici

buyruklar kendine verir. Kendi kendimizin titiz bir eletiricisi olabildiimiz,bakalarnn da eletirilerine ak olabildiimiz lde gerekten baarlbir konumacolmayumabiliriz.

13. yi bir konumac, ahlaksal sorumluluklar bulunduunu hatrdankarmaz. Toplum, etkileimle ve ancak biriken deerlere dayal etkileimle

ayakta durur. kibin yl nce Romal nl retmen Qintilian, hatibi, "Konumada


16/41

15

hnerli, iyi insan" olarak tanmlamtr. Bu tanmn gereklii tartma gtrmez.Ahlaktan yoksun bir konumac, baarszla mahkumdur. Konumaeitiminde gdlen ama, demagog, yani halk avcs, teki syleyi ile, arlatan

yetitirmek deildir. yi bir konumac, konumalaryla her zaman bakalarnnmutluluuna, yanllarndan kurtulup dorulara ermesine yardmc olmaklaykml olduunun bilincindedir, insan etkinliklerinin hemen her alannda

benimsenen drstlk, doruluk, edeblik, zgecilik (bakalar iin abalama)konusundaki kurallar, konuma iin de ayn gte ve nemde geerlidir.

Buraya kadar olan satrlarda iyi konumac olabilmenin anahtarlar verilmeyealld. Ancak, unutulmamalki iyi konumacolmann birinci koulu iyi dinleyici

olmaktr. yi dinleme olmadka, iyi konumaya olanak yoktur.

Dinleme:Epiktetos'un dedii gibi "bir gzel sz syleme sanat varsa bir de gzeldinleme ve anlama sanat vardr". Konuma karlkl bir eylemdir. Baka birdeyile konuma eyleminden en az bir gnderen ile bir alcnn bulunmas gerekir.Her ne kadar gnderen (konuan) alcdan (dinleyiciden) daha etkin ise de bundan,konuma eyleminde alcnn (dinleyenin) edilgen bir rol oynad sonucunu karmak

yanl

t

r. yi bir dinleyici, yarat

c

etkinlik iinde bulunur, aksi halde iletiim tam olmaz.Dinleyici, olaan bir konuma eyleminde sylenenlerin anlamlarn gzleri vekulaklaryla alr. Dinleme, grsel ve iitsel simgelere tepki olarak tanmlanabilir.

Gndelik konumalarmzda, dinleyen, konuann simgesel davrann hem grr,hem iitir. Konumann ierdii mesaj gzleri ve kulaklaryla alr. Bu durumkonuma eyleminde dinleyici rolnde bulunan kiinin, aslnda, hem dinleyici, hemde gzlemci olduunu ortaya koymaktadr.

Szl iletiimde konuann roln nemsemek, te yandan dinleyenin rolnkmsemek doru deildir. letiimin baarya ulamasnda en byk payn konuanaait olduu sans bir yanlgdr. Gerekte, iletiim eyleminin istenilensonulara ulamasndaki aba ve sorumluluk konuan ile dinleyen arasndaki ortaklaa

bir temele dayanr. Konuann amacna varabilmesi ancak bu ortaklk salandldegerekleebilir.

letiim, her zaman konuan ile dinleyen arasnda bilgi, beceri, tutum, davran


17/41

16

ynnden bir etkileimi gerektirir. Eer bu ynde, konuanla dinleyenden birindebir eksiklik, bir yetersizlik kendini gsterirse iletiim salanamaz. Bunun sonucuolarak konuan da, dinleyen de ilikisiz kalmak yznden ilgisiz hale gelir. Oysa,

iletiimin etkili ve baard olabilmesi iin, konuann da dinleyenin de kendibenliklerinin stne kmalar, iletiim srecinde paydaolan bu kiilerin olanaklarelverdii lde birbirlerini anlamalar zorunludur.

itme-Dinleme Sreciitme ile dinleme birbirleriyle ilikili, ancak birbirlerinden ayr eylemlerdir. itmefizyolojik, dinleme ise psikolojik bir sretir.

Fizyolojik olarak, iitme; ses dalgalarnn d kulaktan kulak zarna iletildii, ortakulakta mekanik titreimlere; i kulakta da beyine giden sinir akmlarna dntbir sretir.

Dinleme ad verilen psikolojik sre, bireyin, seslerin ve konuma rntlerininfarknda olmasyla ve onlara dikkatini vermesiyle balar. Belli iitsel iaretleritanmas ve hatrlamasyla srer ve anlamlandrmasyla son bulur.

itme-dinleme sreci ayn

zamanda iletiim-renme srecidir. Grsel iletiim verenmede olduu gibi, mesaj bir kaynak tarafndan kodlanr ve bu kod bir alctarafndan alr. Kodlanan mesajn nitelii, kaynan mesaj ak ve mantkl bir

biimde ifade etme yeteneinden etkilenir. Kodu alan mesajn nitelii ise alcnnmesaj anlamlandrma yeteneinden etkilenir. Mesaj, yetersiz iitmemekanizmalar gibi fiziksel sorunlardan etkilenebilir. itsel uyaranlarnokluundan da etkilenebilir. Bireyin, istemedii sesleri darda brakma, ihtiyaduyduklarnszp alma gibi nemli bir yetenei vardr.

Mesaj, alcnn dinleme becerilerinden ya da alcnn bu becerilere sahip olmayndan daetkilenir. Alc, verilen bir dizi sese (mesaja) ynelmeli ve tm dikkatini, ilgisini onunzerinde toplamaldr. Alcnn dncesi mesaj alnrken, alnmakta olan mesajnnnde gitmeli ve alc bu zaman farkn da bilginin organizasyonunda ve o bilgiyikendisine mal etmede kullanabilmeli ki bir anlam kartabilsin.

itme-dinleme srecinin her aamasndaki belli engeller, alglanan anlam azaltcszgeler gibi igrrler. itsel (szel) iletiimde bozukluklar, srecin, kodlama,

iitme, dinleme ve kodu ama gibi aamalarnda olabilir.


18/41

17

Mesajn tam olarak kodlanmas, kaynan mesaj organize etme ve sunma becerisine

baldr. rnein, mesajda kullanlan szcklerin alcnn szck daarcnda

bulunmas gerekir. Kukusuz ki mesaj alcnn yaantalannda bulunan bir biimdesunulmaldr. itme sreci konumacnn ok yksek ya da ok alak seslekonumasndan ve alcnn iitme glnden ya da iitsel yorgunluundan etkilenir.letiim, dinleyicinin dikkatini konuanlara vermemesi ya da iitsel zmleme

becerisinin yokluu nedenleriyle azalr.

Alcnn, gnderilen mesaj kendisine mal etme ve anlamlandrmadakideneyimsel yetersizlikleri de iletiimin yetersizliine yol aacaktr.

Yukarda belirtilenlerin yan sra dinlemeyi engelleyen kimi faktrler de konuan iledinleyen arasndaki iletiimin yetersizliine neden olmaktadr.

yi dinlemeyi engelleyen faktrler:

1.Konuyu ilgin bulmamak.yle bir dndmzde, hangi konu ilgin deildir ki? Televizyonu aarz,

grrz ki "Trkiye'nin Gmrk Birliine girmesiyle elde edebilecei dnlenkazanmlar" tartlyor. Belki de ilgin bulmayarak geeriz teki kanala. Okanalda varsayalm ki eitli gazete temsilcileri ile bazpolitikaclar belli bir yasatasarsn tartyorlar. Belki o konuyu da ilgin bulmayp yine baka kanala geebiliriz.Diyelim ki Trkiye 1. Futbol ligini konu alan bir programda karar kldk. Kendikendimize de ilgin bir konu bulduk diye haz duyabiliriz. Peki ama bu konu ok muilgintir? Ya da dinlemek istediimiz konular daha m az ilgintir? Ya da hi miilgin deildir? Bir konu baz kimselere ilgin gelirken, belli baz kimselere de ilgingelmeyebilir. yleyse Chesterton'un syledii gibi, ilgin olmayan konu yoktur,ilgilenmeyen insanlar sz konusudur.

Konuyu zihnimizi yoracak kadar ya da bizi dnce retmeye zorlayacak kadar etinbulduumuzda "ilgin deil" etiketini yaptrarak kamaya ynelebiliriz. Oysaanlatlan konunun bizimle olan ilikisini kurmaya, o konuyla ilgili grgelitirmeye alma sorumluluunu yklenebildiimiz anda iyi bir dinleyici olmayolunda adm atmolabiliriz.

2. Konuanda ille de kusur bulmaya almak.


19/41

18

Baz kimseler belli bir konumacya kar gelitirdikleri olumsuz tutumlarkonuma annda da srdrrler. Dikkatlerini konuulan konuya, baka bir syleyile,konumacnn anlattklarna deil de baz jestlerine, mimiklerine ya da

konuma annda ska syledii ya da sylemekte glk ektii szcklere verirler.Her konumac fiziksel ya da psikolojik bir rahatszlkla ya da eitimindeki biryetersizlikle anlatmn tam bir mkemmellikte gerekletiremeyebilir. Dinleyici,konumacda kusur bulmak yerine onun neler sylediini ya da neler sylemek istediinianlamaya ve kavramaya almaldr

3. Konumadaki baznoktalara ar duyarllk gstermek.Biz konuan her ne kadar aklmzla olduu kadar duygularmzla da dinlemek

zorunda isek de ar heyecana kaplp mesajn zn yitirmemeye dikkat etmeliyiz.Bir dinleyici ne derece heyecana kaplrsa, doru ile yanl, geerli ile geersiziayrt etme gcnden o lde yoksun kalr; ayrca, konumaybtn ile ve gereincedeerlendirmeyi baaramaz. nk konumann kimi blmlerini ar duyarlklanemsemi, kimi blmlerini ise kmsemitir. Bu nedenle, dinleyenin, konumann

btnln kavrayabilmek amacyla heyecanna egemen olmaszorunluluu arlkkazanmaktadr.

4. Sahte dikkatKafamzda baka konularla megul olurken bir yandan da konumacy dinlergibi grnebiliriz. Hatta zaman zaman da "evet", "hayr" gibisine anlamlar szel ya dagrsel bir biimde iletebiliriz. Konumac da, bizim sadece dinliyor imaj yaratmakiin verdiimiz mesajlargerek sanarak konumasnona gre ynlendirebilir.

5. Dikkatin kopmasna neden olmak ya da aldrmamak.Bazen de dinlerken dikkatimizin daldn farkeder, bu dalmlaaldrmayarak dikkatimizi toplama abasna girimeyiz.

6.Dnce hzndan gereince yararlanmamak.eitli kaynaklara gre normal bir konuma hznda insanlar azlarndandakikada ortalama 150 szck karmaktadrlar. Ayn anda insann zihninden geenszck saysnn ise ortalama 600-750 arasnda olduu belirtilmektedir. Bu demektirki konuan birisini dinlemekte iken, ayn zamanda, bize anlatlanla ilgili ya dailgisiz pek okeyi de kafamzdan geirmekteyiz.

Dinleyici olarak konumacnn sylediklerinin 4-5 katkadar malzemeyi zihnimizden


20/41

19

geirme stnlmz sylenenlerle ilikilendirerek kullanabildiimiz ldeanlatlanlar daha iyi anlamaansmz olabilmektedir.

SZSZLETM

nsanlara tm iletiim kanallar ak olmasna karn, sadece szcklerin oluturduukanal, bunlar arasnda belki de anlamlan tama kapasitesi en az olan kanaldr. Oysainsanlar tm bedenleri ile iletiim kurarlar. Bedene zg anlam daha gvenilirolmaktadr. Bedenin sessiz diline ters den szckler pek az dikkate alnr.yle ki birbirleriyle srekli konuan insanlarn syledikleri ile szel olmayandavranlar uyumadka aralarnda bir iletiim eksiklii deil bir inan eksiklii

olumaktadr.

Beden dilimiz jestler, mimikler, oturu, duru gibi eitli tavrlarla kendini ortayakoyar. nsanlar aras iletiimde bireyin durumuna ilikin deerlendirmelerini tayan

bu araclara szsz mesajlar denir. Szsz mesajlarla yaplan bu anlatm biimine deszsz iletiim denir. Szsz mesajlar insann evrimsel geliimindeki ilk anlatm biimidir.

Kimi zaman, insanlarn duygularn anlamak gerekten zordur. Kendilerine

soramazs

n

z, nk ne istediklerini ounlukla sylemek istemezler; sylemek isteselerbile, ou kez duygularn kendileri de pek bilemezler. Bu kiilerin kafalarnn iinegirip ne istediklerini renemeyeceimize gre, yz ifadelerine, beden

belirtilerine bakarak, o anda nasl bir duygu iinde olduklarnanlamaya alrz.Yz ifadelerinsan bedeninin en dikkat eken yeri yz, yzde ise en ok dikkat eken yergzlerdir.

ki insan arasndaki gerek iletiim gz gze gelmekle baladndan gzlerin vebakn byk bir anlam ve nemi vardr. Bir kimse gznze bakyorsa size ilgiduyuyor demektir. Karsndaki insan ya da nesneye ilgi duyan insanngzbebekleri alr. te yandan bir kimse, gzn gznzden karmakla, sizden

birey saklamak durumunda olduunu ifade edebilir. Bu nedenle karsndakinietkilemek isteyen insanlar gzlerinin iine bakarak konuur.

Jestler ve MimiklerYz kaslarnn anlatm amal kullanm mimikleri; ba, el, kol, bacak ve bedenin

kullanmda jestleri oluturur. Jest ve mimikler "esas" ve "ikincil" olarak ikiye ayrlr.


21/41

20

Esas jest ve mimikler, dnce ve duygularmz destekleyen, onlar somutlatranhareketlerimizdir. rnein sohbet srasnda gz krpma, ba sallama, kollar ama gibi

iaret ve hareketler iletmek istediimiz ve programladmz bir mesaj ierenjestlerdir. te yandan kendiliinden gelen ve hi beklemediimiz bir anda biziyakalayan esneme ya da haprma gibi durumlarda bile jest sz konusudur. Esas olarakanlatma katkda bulunmayan ve kendiliinden (refleksiv olarak) ortaya kan buhareketlere ikincil jest ve mimik denir.

Esas jest ve mimikler; biyolojik kkenli ve temel duygulan dile getiren"anlatm jest ve mimikleri", gelenek ve greneklere gre olmas gereken

davranlarn oluturduu "toplumsal jest ve mimikler" ve bir yknmeyi ya datanmlamay yanstan "mimik jestler" olarak e ayrlr.

Anlatm jest ve mimikleri zellikle yz ifadelerinde ortaya kan, biyo-psikolojikkkenli temel duygulan dile getiren hareketlerdir. Mutluluk, korku, fke,aknlk, znt ve tiksinti duygulan ile ilgili bu hareketler hemen hemen tminsanlarda ortaktr.

greniyle yz yze iletiimde olan ynetici igrenin yznde beliren ifadelerianlamlandrmakta glk ekmeyecektir. grenin yznde beliren olumsuzifadenin kendisinden de kaynaklanabileceini dnerek verdii szl ya da szsztm mesajlar kendi iinde tartp gerekirse yeni mesajlarla onun rahatlamasna yardmcolacaktr.

Toplumsal jest ve mimikler, toplumsal gereklere balolarak gsterilenlerdir. Bireyintoplumsal konumu ve rol gerei yapt ve yapmak zorunda olduu hareketlerdir.rnein, iyerinde karlaan iki kiinin selamlamas, bir stn geldii zaman astn sayggerei ayaa kalkmasgibi hareketler bu trdendir.

Mimik jestler grubunda ise tiyatro oyuncularnn, pandomim sanatlarnn oyungerei yaptklar hareketleri, taklitleri, bir olay ya da bir eylemi anlatan ematik

jestleri grmekteyiz.

BahareketleriBan yukar, aaynlere ve yanlara olan hareketleri sz konusudur.


22/41

21

nsan, kendisine yakn bulduu ya da kendi grne yakn gr belirten kiileredoru bayla hafife yaknlar, uzak bulduu ya da kendisininkinden farkl grler

belirten kiilerden bayla hafife uzaklar. Bu kck hareket, insann

gerek duygularn ortaya koymasasndan byk nem tar.

Ban bu anlatm jestlerinin (=ematik ba jestlerinin) bedenin merkezinin duruu ilebirlikte deerlendirilmesi daha doru bir fikir verir. nsann ematik ba jestleriolduka eitlidir.ematik jestler arasnda en ok kullanlan "evet" ve "hayr" jestleridir.

Yaplan aratrmalar ban yukardan aaya doru sallanma hareketinin "evet"anlamna geldiini, sa ve sola sallanma hareketinin ise "hayr" anlamnda

alglandn ortaya koymutur.

Bundan baka ban ok kk hareketleri ile karmzdaki insanlar cesaretlendirici,destekleyici ya da rededici mesajlar veririz. Bu kk mesajlar insan ilikilerinde

byk nem tar. rnein karmzdaki kiinin sylediklerini dinlerkenbamz hafife yukar kaldrmamz, konuan kiide byk rahatszlk yaratr.Byk bir olaslkla sylendiini tekrarlamaya veya sesini ykseltmeye balar. Bunakarlk bamz ne doru hafife sallamamz, karmzdaki kiide "anlalyorum"

duygusunu yarat

r, rahatl

k verir ve iletiimi kolaylat

r

r.

Dokunmansanlar arasnda yaknlk ve sevgi duygular, dokunma davranlaryla da dile gelir veglenir. Dokunma duyumuz gelimemiz iin yeme, ime kadar nemlidir. 19 ncuyzyln sonlarnda 20 nci yzyln balarnda yetimhanelerde len ocuk oranok yksekti. O zamanki hekimlik ocuun sadece biyolojik beslenmesine, temiz evrede

bulunmasna nem veriyor, fakat psikolojik ihtiyalarnn olabileceini dnmyordu.Yllar sonra yaplan aratrmalar, bebeklerin gda yoksunluundan deil, kucaa alnpsevilmemekten kaynaklanan eitli ruhsal kkenli hastalklardan ldn ortaya koydu.Bu aratrmalardan sonra, bat lkelerinde bugn bebein gnde birka kez kucaaalnp sevilmesi, onunla konuulmas yntemi uygulanmaktadr. ocuklarn kucaask sk alnmas ynteminin uygulanmasyla lm orannda byk bir dmegzlenmitir.

Ne var ki her dokunma biimi gzel duygularla ilgili deildir ve olumlu olarak

alglanmaz. Birisinin omuzuna elini koymak destek vermek anlamna


23/41

22

gelebilecei gibi, bir stnlk belirtisi de olabilir. Dokunma eylemindenkarlan anlam, kltrden kltre farkllklar gstermektedir.

Giyim Kuamnsanolu u ya da bu biimde, az ya da ok rtnmeye baladktan sonra kullandgiysiler ve ssler de toplumsal stat ile ilgili zellikler kazanmtr. Kiinin toplumsalstats, onun toplumda yapt iler ve stlendii roller tarafndan belirlenir. Toplumsaltabakalama ve farkllamann olmad toplumlarda bile, en azndan cinsiyete,yaa, belli becerilere ve ayrlklara gre insanlar deiik rolleri stlendiklerindengiyim, kuam ve ssler de bu rollere gre biim ve anlam tarlar. Giyim-kuam bireyin,szleri ve bedeni kadar, beenilerini, o anda iinde bulunduu ruhsal durumu,

karsndakilere verdii nemi, deeri yanstr. Yerine, zamanna uymayan giyimkuam ok deerli nice szn stnkr dinlenmesine ve yanlolarak alglanmasnayol aabilir.

nsann baka insanlarn karsna mmkn olduu kadar temiz, dzenli,bakml ve iyi giyimli olarak kmas; yani insann kendine bakmas, kendisine veevresine olan saygsnn bir gstergesi olarak dnlmektedir. Kendi

bakmna ve d grnne hangi nedenle olursa olsun zen gstermeyen bir kii,

bakalar

ndan da kendisine sayg

beklemiyor anlam

verebilir.

Gnmzde giyim konusunda ok byk bir eitlilii yaamamza karn dikkatetmemiz gereken, giyimimizin karmzdakini etkilediini bilmek ve bu etkinintoplumun hangi kesiminde nasl olacannceden ve bilinli bir biimde saptayabilmektir.

Szszletiimin zellikleri:Szsz iletiimin kendine zg baz zellikleri vardr. Bunlar duygular etkiliolarak aktarma, iletiim eyleminin yokluunu olanaksz klma, insanlar arasndakiilikileri tanmlama ve belirleme, szel ierik hakknda bilgi verme,szcklerle eliebilme, belirsiz olma, gvenilir mesajlar verme ve kltre greolma gibi zelliklerdir. Bu zelliklerden bazlarna bundan sonraki satrlardadeinilmektedir.

Duygularetkili olarak aktarma:

Dnceler szl iletiimle, duygular ise szsz iletiimle daha kolay aktarlmaktadr.


24/41


25/41

24

iletiimine evirelim.

YNETMDELETM

Her ynetici iinin gerei olarak kurum iinde ve dnda ok sayda insan ile ilikiiindedir.

rgt her bireye kurum iinde belli bir i , belirli bir sorumluluk ve belirli dzeyde birstat verir.

Bu durumda baarl bir iletiimin kurulabilmesi nce yneticiler dzeyindesalkl iletiimin kurulmasngerekli klar.

Yneticiler bireyleriyle elimeyen emirler verip, tutarl aklamalar yaparlarsakukusuz personel de bu tutuma olumlu ve tutarl karlk verebilir.Yneticiler arasndaki iletiim, ayrca salkl karar verme ilemini zendirir.Bunun yannda yneticilerin sosyal evre zerindeki etkileri artar ve kurumun tantlmaskolaylar.

Bir rgt ortam iinde, formal ve informal olmak zere iki tip iletiimi iler. Formaliletiim hiyerarideki basamaklar ve makamlar arasnda, haber, bilgi vekararlarn ift yollu olarak akmdr.

nformal iletiini ise, kiiler ve gruplar aras ilikilerden meydana gelir. Formal iletiim nekadar bozuk ve aksak olursa, informal iletiim o kadar artar ve zararl etkiler yapar.

letiim yukardan aaolduu kadar, aadan yukarda ileyecek biimde ift yolludzenlenmelidir. nk rgtn yeleri kendilerine rgtte olup bitenler zerinde

bilgi veren yneticileri severler ve desteklerler.

ift yollu iletiimde yukar giden haberler, aaya gelenlerden farkldr. Yukargidenler neri ve aklamalar, aaya gelenler ise emirleri ve ynergeleri kapsar.

stten Asta Doru letiimBu tr iletiim amirden memura (ustadan iiye) doru bilgi ve haberin akn

aklamaktadr.


26/41

25

Ancak yneticiler fantazi bror, pahal filmler, nutuklar aracl ile altkademedekilere ulamaya almaktan kanmaldr.

Bunlar ok pahal olduklar gibi pek yarar da getirmezler. Yneticinin iletiimgeleri, engelleri ve mesaj dzenleme konularnda yetimi olmas gerekir, iletiim

bir etkileme aracdr. Fakat bu arac ar ve yersiz kullanan ynetici iletiiminamacn zayflatmolur.

rnein, ziyaretilerini ve astlarn grmeden nce bekleten ynetici, onugc ve nemi ile etkilemek niyetindedir. Fakat bu bekleme sresi arttka,

bekleyenin de gerginlii ve endiesi artar.

Etkileme eiliminde olan yneticinin szleri ile davranlar tutarl deildir.Bir ziyareti ile grt srece makam masasnn arkasndan kmayan,Birka telefon konumasyapan,Astlarn arp emirler veren,Gz ucuyla saatine bakan yneticinin ilgisini belirten en iten szler bile, budavranna aykrder.

Kendisinden srekli ve a

r

alak gnlllkle sz eden ynetici de, bu ayk

r

l

ndier bir rneini vermektedir. nk, gerekten byk olmayan insann, aralak gnlllk gstermeye hakkyoktur.

Fikir ynnden zayf olan ynetici, alcy setii szcklerle etkilemek ister ve buszckleri sk sk tekrarlar. Aralksz konuan ve karsndakine hi frsat

brakmayan ynetici de dntn verilmesini engeller.

Giyim -kuam, durumu sembolletirir. Siyah elbiseli, kolal yakal bir ynetici formal birizlenim yaratr, ancak bu ok resmi klk saygdan ok ekinme ve kzmaya da yolaabilir.

Bazyneticiler ise zamann diliyle konumay seer. alma saatinin bitimine 5-10dakika kala verilen bir randevu, kmseme ya da hakareti gizler.

Ziyareti ya da astlar ile makam masasnn arkasndan konuan ynetici, onlarmesafe diliyle etkilemek eilimindedir. Oysa, onlar odasnn bir kesindeki kk

bir masada kabul ederek aradaki mesafeyi klten ynetici, daha olumlu bir etki


27/41

26

yaratm olacaktr.

Yneticinin iletiim kurmadaki baarszlklarnn bazlar iyi bir iletiimin n

koullarn ihmal etmekten gelmektedir.

Bu n koullarunlardr:

1. Bilgi Toplama:Bir ynetici iyerinde olup bitenlerle, sosyal deime ve gelimeleri izlemeli; bunlar iingvenilir bilgi kaynaklarna sahip olmaldr. Eer bir ynetici bunlar bilmiyor veanlamyorsa iletiim kuramaz. Bu tr bilgileri mmkn olduu oranda erken

edinmeli, kendisine sorulan sorulara geerli yantlar verebilmelidir.

2.Olumlu Tutum Gelitirme:Bir ynetici birlikte alt kimselerle iletiim kurmaya ve bunun hem kendisi hem dealanlar iin yararlolduuna itenlikle inanmaya almaldr.

3. letiim in Planlama:

Hibir ynetimsel planlama, iletiimle ilgili bir blm kapsamad

ka tamamlanm

saylmaz. nk insanlar kendilerini etkileyen olaylardan, deiimden haberdarolmaktan holanrlar.

alanlarn, herhangi bir eylemin balangcnda iletiimi kolaylatraca iin bilgisahibi olmaya ihtiyalarvardr. Kendileri dnda gelien tm deimeler onlarumutsuzlua ve gerilime gtrr.

4. evredekilerin Gvenini Kazanma:alanlar, onlar etkileyen olaylar hakknda kendilerine bilgi ulatran kimseyegvenmek, amacn bilmek isterler. Bylelikle onunla kolay iletiim kurarlar.Ama grld zaman durumun anlalmas kolaylamaktadr. nsanlaryaplanlarn hele de kendilerine yaptrlanlarn nedenlerini bilmek istemektedir.

Anlayher zaman fikir birlii getirmeyebilir, ancak kabul ya da red davrannbelirli vebilinli kararlara dayandrarak seme ansnartrr.

Gven duymadan iletiim kurma ne kadar gse, iletiim kuramadmz kiiye


28/41

27

gven duymamz da bir o kadar gtr. Bu nedenle iki kavram birlikte ve yavayava kurulup gelitirilmelidir.

Yneticinin baz konulan iletiim kapsamna almaktan saknmas, alanlar bilgivermeye zorlamamasgerekir. (Dini inanlar-politik grler ideolojik grler v.b.)

Ynetici bu konudaki farkllklara saygl davranmal, kiileri kesinlikle grleriniaklamaya ve deitirmeye zorlamamalhatta niyetlenmemelidir.

Asttan ste Doru letiimBilgi ve haberin iki ynl akna zen gstermek gerekir. Bilgi aadan yukarya

doru giderken kopukluk olursa, alanlarn ilgisini ve katlm salamakgleir, alanlarn grlerinden yararlanlamaz. Yneticinin personelin sorunu vegrlerini almas gleir, karar vermeye ve deerlendirmeye yetecek nitelikte ve niceliktegvenilir bilgi salanamaz.

Kurumlarda haber ve bilgi aknn zayf olduu aratrma sonularndagzlenmektedir.

Gerekte aa

dan yukar

ya olan iletiim hem ynetim amac

yla bilgi salamak, hem deiinin, memurun doyum salamasbakmndan nemlidir.

Unutulmamalki yukargiden iletiim orta basamaklarda taklr ve tutulur!...

Her ne kadar alanlar kurumun yneticileriyle iletiim iinde olmalarnn gereineinanyorlarsa da, bunu gerekletirecek giriimden ekinmektedirler.

Bu durum iletiimi engelleyen nemli bir faktrdr. Bu nedenle iletiim ansabraklmamal, engeller ortadan kaldrlmaya allmaldr.

rgtn iinde dnda bulunan birok engel iletiim srecini gletirir ve bazentmyle durdurur.

Bu engeller aadaki gibi zetlenebilir:1. Psikolojik engeller: Kaynak ve alcnn gr ereveleri, duygu ve heyecanlar,saplantlar, psikolojik rahatszlklar.

2. Fizyolojik engeller: Kaynak ve/veya alcdaki fizyolojik rahatszlklar.


29/41

28

3. Fiziksel ortam engeller: Bulunulan ortamn ar grltl, rahatszlk vericideme biimi, ark, s, kirlilik, koku vb.4. Anlamsal engeller: Konuma ve yaz dilindeki karklk ya da inceliklerin

neden olduu farklar ve anlamazlklar.5. Statye ilikin engeller: Kaynak ve alcnn sosyal ve resm statleri, akademik vemeslek adan gelime farklar.6. Korunma: Kaynan baz yklenmeler altna girmesi durumunda ncedenhazrlayacasavunma mekanizmalar.7. Alan (mesafe): Merkez ile birimler ve birimlerin kendi aralarndaki uzaklklar.8. Hiyerari: Ast-st ilikilerinde atmalar. Yetkinin olduka az ya da an derecedeaktarlmas, fazla dar ya da genikontrol alan, dzensiz haber ve bilgi akm.

9. Uyutma: Karar srecine katlma olana verilmeyen uygulayclarn, emirlerisavsaklamasya da nemsiz saymas.10.rgtn amalan ve grevleri gerei, baz kapsamn snrlanmas ya da gizlitutulmas.11.Giyim kuam.Btn bunlarn yannda alanlarn bir blm bildiklerini aklama yeteneiasndan yetersiz olabilir ya da kendilerini yle deerlendiriyor olabilir.alanlar (igrenler), yneticiler kadar iletiim becerisine sahip olmadklar gibi,

uzman yard

m

ndan da yararlanma ans

na sahip deildirler. Bu nedenle de asttanste iletiim ok az gerekleebilmektedir.

Bu engelleri amak iin yneticinin izleyecei strateji ve ilkeleryle zetlenebilir.:1. letiim iin olumlu bir giriimde bulunmak (giriimi bakalarndan nce elealmak), gereksiz yere kardan iaret gelmesini beklemek2. Personelden eitli yollarla bilgi edinmeye almak.3. Edindii bilgileri deerlendirip, nemlilerini seerek kullanmak.4. letiime yapcgrlerle balamak.5. evresindekilerin katlmnve ibirliini salamak.6. evredeki liderleri de almalara katmak.7. Baarlan ileri ortaya koymak.8. Katlanlargdlemek.9. htiya ile doyum arasnda denge kurmak.10.Sylentilere gereklerle engel olmak.11. letiim engellerini bilmek.12. Bakalarnn fikirlerine sayggstermek.

13. nemli haberleri yinelemek.


30/41

29

14. Destek ve kart gleri tanmak.15. letiimi aralksz srdrmek.

(zel toplantlar, ay aralar ile informal iletiim gelitirilerek formal iletiim salklklnabilir.)

ETKL SUNUM VE BEDEN DL

"Hakknz var! Haklsnz! Zam gerek, enflasyon falan!", "Ev sahibine %45 kabulettirebilir miyim?", "Hanm gene bir dnya i ykleyecek ondan nasl

kurtulabilirim?". Btn bunlar iin saatlerce dndnz, kelimeleri zihninizde ard

ardna eklediniz, belki notlar aldnz. Ama patronun, retmenin, amirin, hanmnya da beyin karsna getiinizde hepsi stnze yklverdi yle deil mi? Neyse

paniklemeye hi gerek yok, gelin birlikte insanlarla daha iyi iletiini kurmannyolunu arayalm.

nsan olarak dier insanlarla iletiim kurmak iin eye ihtiyacnz vardr. Sz,tonlama ve beden. Eer bir salk probleminiz yoksa ki, dileim kimsedeolmamas, o zaman helva yapmak iin herey hazr dernektir. nsann amac dier

insanlar arasnda bir ya da birka adm ne karak gze batmaktr. Hatrlarsnz,lise veya niversitede alkanlar nde, tembeller arkada oturur ki, retmen benigrmesin de soru sormasn diye! Ama bu durumdan sklp zaman zaman iyi olduukonularda kendini bir adm ne karmak ister, fakat iki kelimeyi bir arayagetiremez, terden srtsrlsklam olur, btn snf stne yryor gibi gelir vemaalesef bildiklerini de anlatamaz, sfr alp oturur. Eh bizim retmenlerimiz de"niye?" diye sormadklariin bir dahaki ans hep daha uzaklara gider.

O zaman niye ya da neden sorusunu biz soral

m. yle bir soruylabalanabilir:


31/41

30

"Acaba ben mi bedenimden ibaretim, yoksa bedenim mi benden?" Ama cevapyok.

Doald

r ki, insan

n kendini ifadesi; aile eitimi, evre faktrleri ile ok yak

ndanilgili. Trk toplumunda geleneklerden kaynaklanan maalesef pek ok yanl var.rnein;

Ya okulda,

Bunlar hepimiz yaadk ve bu rnekleri oaltmak mmkn.Bunlara katlyorsanz, o zaman yant "e" kk.Gnmzde birey olmaktan, kiisel yetenekleri gelitirmekten sklklabahsediyoruz. Artk yaam standard deil de yaam kalitesinden sz ediyoruz.Fakat saydmz rnekler hep stmzde, yanmzda karabasan gibi gezdi Eh ozaman bugnden sonrasna bakalm.

YAANACAK ZAMAN VARSA NMZDE HBREY NGE KALINMI SAYILMAZ.

ncelikle kendiniz tekrar tanmaya aln. Kapatn gzlerinizi ve "ben kimim?" diyesorun, sizden ieri bir yere. Alkanlklar nelerdir? Korkular nelerdir? stn yanlar

"ok konuma tokad yersin"- konumak ktdr-"Elini kolunu sallama"- kesip atmak gerek-"Kar gibi glme"- glmek yasaktr, anladk da bir tek kadnlar m gler?-"Babann yannda oturmaya utanmyor musun?"- adam deiliz-

"Bacak bacak stne atma!"- ne olur ki!"Kzn dvmeyen dizini dver"- niye ki!"Hocam eti senin, kemii benim"- vah garibim vah-"Sz byn sus kn"- sabret bir gn sen de byrsn-

"Sus konuma!"- daha balang-"Ezberleyin yazl yapacam"- "ben okuyup anlatsam biraz da

kendimden katsam"

"o da ne demek oluyor? Sen kimoluyorsun ki!"Siz paa paa ezberleyin de enazndan "e" kkn iaretlersiniz,yani hibiri

"Bacak kadar boyuyla retmenine nasl da laf yetitiriyor!""Biz sizin yanzdayken, deil byle itiraz etmek retmenimizin gznniine bile bakamazdk!"

"Byle ukalal

klara devam edeceksen, seneye gene ayn

s

n

fta devam etmekzorunda kalacaksn!


32/41

31

nelerdir?

Cevaplarnz yazn bir kenara ve balayn o en bata sylediimiz helvayyapmaya.

Toplum iinde konumaktan korkuyorsanz, amirinizin kapsn almaktanekiniyorsanz, bakan aracak diye dnz kopuyorsa ya da szlden fellik fellikkaacak yer aryorsanz, hi zlmeyin yalnz deilsiniz. Neredeyse herkes bizimgibi...

te sorduumuz sorular yine geldi- "peki neden?" -cevap ok basit: Ya ekeri fazla yaok kavrulmu ya da suyu az koydunuz. Yani aldnz tarif yanl. Gelin o zaman

kendimizi doru ifade edebilmek iin tarifimizi batan yapalm:

* ncelikli madde; korkmak hi ayp deil, dierleri gibi korku da son derecedoal bir duygudur.* Yapacanz ii, kendi banza ya da bakasyla yerine getireceinizikendinize syleyin ve inann, herkesi kandrabilirsiniz ama kendinizi asla.* Olaylar karsnda (balo, toplant, bir sunum...) neden alt-stolduunuzu analiz edin. Belki de fazla tepki gsteriyorsunuz.

* Durumu gzden geirin.* Gl yanlarnza bakn.* ok skldysanz o ortamdan kurtulun, kendinize vakit ayrn ve tekrar gelin.Koltuk deneklerine sklkla sarlmayn, stresinizi zmenize yardmc olmazlar,aksine oaltrlar.* Gvenilir bir kiiyle duygularnz paylan.* Stresiniz hafifledii zaman durumu gzden geirin. Duygu ve dncelerinizne idi? Stresinizi nasl ynettiniz? Bu yaantdan neler rendiniz?* En nemlisi mizah hi unutmayn, olaylara mizahi ynle yaklamaya aln.nk glmek zgrlktr.

letiim bir dnce al-veriidir ve alc-verici arasnda bir paylamdr.Konumacysanz greviniz, anlattnzn herkes tarafndan anlalmasdr.Verdiiniz mesaj mutlaka alcya ulamaldr.

Mesaj bir sunula aktarmanz gerekir. Bunun iin de sunu dinamiklerinin olumasgerekir, ama ncelikle sunu nedir? Ona bakalm.


33/41

32

Sunu bir ya da daha ok kiiye fikir aktarmaktr. Bulunduunuz organizasyon iineyapyorsanz bilgilendirmek, dna yapyorsanz ikna etmek amac tar.Gelelim bir sunuun iletiim dinamiklerine;

* Verici alcya konuur.* Verici alcnn tepkisini ve anlama dzeyini lmek amacyla onun yzifadelerini ve beden dilini yorumlar.* Alc vericiyi dinler, onun yz ifadeleri ve beden dilini izler ve btn mesajatoparlar* Alc mesaj anladn vericiye belirtir.* Verici orijinal mesaj aa kavuturur, alcnn mesaj anladna ilikinifadesini yantlar ve orijinal mesaj stnde almaya devam eder.

Hani sylemitik ya kendinizi tanyn diye ncelerde, gelin imdi kendimizi analizedelim:* Temel deerlerim neler?* Bu deerlerin her biri benim iin ne kadar nemli?* htiyalarm neler?* Bu ihtiyalarmdan hangileri karlanyor?* Karlanmayan ihtiyalarm nasl karlanabilir? * Gl yanlarm neler?

* Gelime alanlar

m hangileri?* Bu alanlar nasl bir gce dntrebilirim?

Bu analiz biraz da risk almay gerektirir. Ama kazancnz aldnz riskedeecektir. Kendinizdeki deiimi grebilmeniz iin, kendinizi tanmanz art.Greceksiniz olaylar karsnda yetenekleriniz arttka herey daha gzel olacak.

Hereyde olduu gibi sunuta da pln en nemli unsurdur. Plnlamayla etkilisunu iin herey nceden belirlenebilir ve bu da olaylarla baa kabilmek,dinleyiciyi tanmak ve topluluu kontrol altnda tutmak iin size byk birayrcalkkazandrr.

Peki nasl bir pln?* Sunuun amac* Konumacnn hedefleri* Dinleyicinin rol, hedefleri* Ne zaman, nerede, kim?

* Donanm ve materyaller


34/41

33

* Maliyet* Sunua yaklam* Sunuun ierii

Bir sunuun hedefleri ok kolaylkla belirlenebilir, nemli anahtar dorusorular sorabilmek:* Bilgi mi verecek?* Aklamalarda m bulunacak?* Rapor mu sunacak?* Eitim mi verecek?* Onay m bulacak?

Bir sunuun hedefleri olur da sunucunun olmaz m? Olur elbet:* Sayg, inan ve gven uyandrmak* Geri beslemeden renmek* Sorular daha iyi kullanmak* zgven oluturmak* Aktif bir dinleyici olmak

Peki btn bunlar

bizler oturup dnrken, iletiimin bir dier gesi yani dinleyicibo mu durur? Elbette hayr, ncelikte hatrlanmas gereken iyi birkonumac olmann yolu iyi bir dinleyici olmaktan geer. nsanlar dakikadaortalama 120 kelime konuurken, dinleyici 800 kelimeye kadar alabilir.

Sunu srasnda dinleyici konumacya szl ya da szsz bilgiler verir. Sizi anlaypanlamadn ka, gz, el, kol hareketleri ya da szl itiraz ya da katlmyla ifadeeder. Onlar ikna etmek, doyurmak zorundasnz. Bunun iin dinleyiciyi de iyianaliz etmeniz gerekir:

* Gelecek insan says ve isimler* Gelecek insanlarn konumlar (hitaplar)* Temsil edilen blmler* Ynetici says* Geleceklerin cinsiyeti* Ya ortalamalar* Karar alma gcne sahip insan says

* Sunuun konusuna ilgi duyanlarn says ve duymayanlarn says


35/41

34

Bu arada sunuun yaplaca ortamn da sizin anlatmanza dierlerinin dinlemesineen iyi olana salamasn da unutmamak gerekir.

Bir sunuun hazrlanmas pek ok aama gerektirir. Bu, sunuun analiziylebalayp, sonlanmasyla biten pek ok aamadan oluur:* Sunuun analizini yapma* Veri toplama, dzenlemesini yapma* Sunuun plnn karma* Metni yazma* Grsel yardmclar saptama (bilgisayar, tepegz, slayt, film, projeksiyon,video, grafik..)

* Metni konumaya dkme* Sunuu prova etme* Sunuu yapma

Btn bunlarn ardndan yaplmas gerekenler daha bitmi deil, sunucu bir sunusrasnda liderlik konumunu asla brakmamaldr. Liderlik baka bir ele getiindegcnz tamamen biter, bu yzden dinleyicinin kontrol hep sizin elinizdeolmaldr.

Karar alclar dinleyicilerin iinde mutlak yer alr. Bu kiiler srekli dikkatli, heran soru soracak durumda ve dinleyicilerin sesi olan insanlardr. Bu insanlara okdikkat etmek zorundasnz.

Btn bu anlatlanlardan sonra "yani ne olacakimdi?" demek son derece doru.Efendim sra geldi bunlar uygulamaya topluluun nne kp konumaya;kendimizi analiz ettik, iyi plan yaptk, metni yazdk, konumaya dntrdk,

provamz yaptk, dinleyicilerin kim olduunu rendik veee perde...

Hani demitik ya sz, tonlama ve beden; imdi sra bunlarda:Sz: Sz gmse, skt altndr. Zaman zaman doru ama "Tatl dil ylandeliinden karr". Bir yerden sonra ne anlattnz deil, nasl anlattnz nemli.

Konutuunuz dilin teknik zelliklerini tm ynleriyle bilmek zorundasnz.

Bizim iimiz Trke, Trkz, Trke konuuruz.


36/41

35

Trke yazld gibi okunan bir dil midir? Bence yant "deildir". Hemen kkbirhesap yapalm.

Bilinen 29 harfimiz vardr, hepsi birbirinden nemli. Ama isi sese dknce yledeil.-A- ile balayalm, kaln-uzun-ince olmak zere: adet ELA - ALKOL - LLE (ince)AK - DAR - ZAR (kaln)CAHL - SADIK (uzun)

-E- tam drt sylenie sahiptir, aktan kapalya doru; derslerde bunun

rnekleri seslendirilecektir.

-O- kaln ve ince olmak zere iki sylenie sahiptir.Kaln: OVA - OCAK - ODAnce: LOCA - LOKANTA

-U- kaln ve ince iki sylenii vardr:Kaln: U - UCUZ UAK

nce: RYA - HLYA - RZGR-K- ve -L- harfleri yanndaki sesli harflerden etkilenerek ikier sylenie sahiptir

Bir dier harf ise --dir. -G-ler kendinden bir nceki harf kadar uzar, yanisylenmez; seslendirilmez,SAMAK-SA:NAK, YOURT-YO:URT, BUU - BU:U gibi.

imdi bir hesap yapalm:2 A

3 E1 O1 U1 K1 L

9


37/41

36

29 ALFABEHARF

38

1 37 yani bylesine bir hesap ile gryoruz ki, Trkemizde 29'dan ok daha fazlaharf var. Bu hesaplama daha da geniletilebilir yleyse sesleni, syleyi olarakdilimizin btn zelliklerini en iyi ekilde kullanmakzorundayz.

Gelelim tona: Sesiniz ka tonsa iiniz o denli kolay demektir. Duraanlk herzaman gzel konumann dmandr Bakalar bizi dinlerken, konumamznmziini duyar, ondan etkilenirler. Tonlamay ne kadar uygun ve yerinde

kullanrsanz, dinlenme ve anlanma orannz o kadar artar. Bununlabirlikte nefeskullanm, duraklar, sz aklndaki btnlk de bu kategorinin iine sokulabilir.

te sra en merak edinilen blmde yani beden ve dili. Bu ii anlatmaya gzlerdenbalamak en uygunu galiba. Gzler kiiliinizin aynasdr. letiimdebulunduunuz kii ya da kiilerle onlar rahatsz etmeyecek lde gz temaskurunuz. nk her insan, beden dili kurallarn renerek, sizi ikna etmeyi

baarabilir. Ancak gz bebeklerini kontrol etmesi nerede ise imknszdr, insan bir

eyden ya da kiiden holanrsa, gz bebekleri byr. Eer kumarbazn elindekiktlar iyi ise, gz bebeklerine bakn; byk ise oyuna girmeyin. Kar cinsten

biri sizi beeniyorsa, onun da gz bebekleri byr. Ama unu da unutmayn ki, gzbebekleri karanlktabyr, aydnlkta klr. Ben de bunlar bir kitaptanrendim.

Ayrca gz temasnn sresi de nem tar Konumann sresinin %60 ile 75'i gz

temas iin nerilen sredir. Ancak unvan bydke gz temas o oranda azalr.Baklar staty belirler. Az bakan ok nemlidir. Baklarnzla bulunduunuzyerden ok uzaklara ulaabilirsiniz, ama insanlarn size yaklamasna bir yerdensonra tahamml edemezsiniz. nk her insann birzel alan snrvardr. Busnrkiiliklere gre deimekle birlikte genel kanzel alann 30-50 cm olduuynndedir. Buraya herkesin girmesi mmkn deildir. Einiz, sevgiliniz,ailenizden insanlar ve ok yaknlarnz dnda sizin zel alannza baka insanlaralmak istemezsiniz. Bu da sahiplenme duygusunun nemli bir gstergesidir.

Salondaki koltuunuz, yata

n belli taraf

, masan

zdaki eyalar, giysileriniz,


38/41

37

arabanz, einiz ya da sevgilinize kar olan sahiplenme gdnz ltfen dnn.

zellikle ilk grmelerde mahremiyet alanna zel alana sayg gstermek

gerek. Snr amamak byk nem tar, yoksa etkinizi kaybedebilirsiniz. zelalann dnda 50-120 cm aras kiisel alan, 120-360 cm aras sosyal alan ve sonrasortak alan olarak adlandrlr.

Beden kullanmnda eller byk nem tar. Ellerin konumu sizin kii ya da konuhakknda dncelerinizi aa karr. Dua eder gibi eller, insanlara ak ve gvenverici olduunuzun bir ifadesidir. Tersi, yani ellerinizin aa bakmas yahkmetmek isteinizi ya da kar koyma durumunuzu aa karr. Dinlerken de

ellerin duruu eitli anlamlar tar. eneyi tutmak, akaa ba parman konmasiyi dinlediinizin bir ifadesidir. Yine ba parman, ileriye doru hareketsizbakmas bir hedef gstermek anlamntarken, aa-yukar sallanmas bir tehditierir.

Ayrca ellerdokunmada byk nem tar. Dozu karmamak kaydylabtninsanlar dokunmaktan ve dokunulmaktan holanr. Bir sevgi dokunuu uzarsa,kardakini rahatsz eder. Tokalamak, ilk kez karlaan iki insann yapt ilk

bedensel temast

r. Bu da yapt

m

z tokalama tarz

na gre kiiliin s

rlar

n

eleverir. Mengene gibi skmak bir g belirtisi iken, ok hafif tutmak ekingenlikifade eder. Elini dierinin stne bastrmak, kendine doru ekmek bandankiiye stnlk kurmak iin yaplan baskdr. Bu gibi durumlarda eerfarkndaysanz karlk verin. Siz dier elinizi onun elinin stne koyan ve en azonun kadar stn olduunuzu ona belliedin.Kollar da insanlarn dncelerini da vururlar. Kollarn duruu da insann iifadesidir. Eer kollar merkez yani gs stnde birletirilmise ounlukla savunmaanlamna gelir. Dardan gelecek saldrlara kendimizi kapatrz. Kol kavuturmalar,ellerin duruu ile farkl anlamlar kazanabilir. rnein, yumruklar sklmsa, tehdit ilebirlikte tartmaya hazr bir savunma; eller kollar skca kavrama, "bu defans zoraarsn"; drt parmak koltuk altnda ba parmaklar darda ise "savunmadaym amaher an saldrabilirim" anlam karlabilir. karlabilir dememin sebebi sadecevcudun bir blmne bakarak yargya varmann doru olmamasndandr. Postr yaniduru batan ayaa btn olarak taranmaldr. Kollar iki rnekle bitirelim: Kzrenciler okul klarnda kitaplar merkezlerine bastrp, kollar ile skca sararlar.Bu dardan gelebilecek saldrlara kar istemsiz bir savunmadr. Bu davran erkek

rencilerde gremezsiniz. nk onlar potansiyel saldrgan konumundadr. Yine


39/41

38

kollarn belin iki yanna konmas, sava baltalarnn topraktan kt anlamn tar.Hele einiz byle bir pozisyondaysa uzaklamanzda byk yarar var.

Oturuve bacak durular,beden dilinin dier ifade harfleridir. Bacak bacak stneatmak kadnlarda daha sk rastlanr bir savunma ifadesidir. Birbacan dierininstne yere paralel olarak konulmas bir stnlk ve meydan okuma anlam tar.Ayaklarn apraz atlmas, bir huzursuzluk iaretidir. Yine ayaklarn arkaya doru stste konulmas, gvensizlik iaretidir.

Ve yalan... nsanlar yalan sylerken, bedenlerinde terleme, kzarma, kekeleme gibiistemsiz deiiklikler olur. Bunlar bilinenler. Ancak bunun dnda yalan syleyen kii

anlatt konuyu gereinden fazla uzatr. Yalan syleyen kiilerin elleri saklamakaygs ile ya nde ya da arkada kenetlenir. Ayrca gzler, genellikle aaya kayar.Bununla birlikte yine eller, yz zerinde tedirginlikle dolar. Erkekler genelliklegzleri ile oynarken; kadnlar, elleri ile burunlarnn evresine dokunurlar. Eer gzlertemastan karlyorsa, altnda doru olmayan bireyler arayabilirsiniz. Yine erkekleryalan sylerlerken kravat ya da gmlek yakalar ile oynarlar. Yalan syleyen kii,konuurken daha ok hareket eder; zellikle otururken bir ne bir arkaya sallanpsrekli duru deitirir. Ve en nemlisi, eer grebilirseniz yalan syleyen kiinin gz

bebekleri klr.Btn bunlarn sonunda giyimin nemine bir bakalm. Gri, mavi ve siyah resmiyetitemsil eder. Resm toplantlara asla kahverengi giymeyin. Toprak rengi saklanma,gizlenme anlam tar. zellikle erkekler kravat seimine dikkat etmeli, ak renk birgmlekle arpc bir kravat takmaya nem vermelidir. Kadnlar ise, diiliklerini nekaran makyaj ve taklardan kanmaldr. Fazla parlaklk gz alr. Anlattklarnzdanok siz dikkati ekersiniz.

te btn bu yazlanlar, daha iyi anlalmak ve daha iyi anlamak iin. Ama yine de"SZ SZSNZ". Eer bunlar uygularken size yakmadnanlarsanz. Ltfen hi

denemeyin. Elbise stnze uymazsa "kimin?" diye sorarlar. En iyisi dikkatli davrann

"SZ SZ OLUN".


40/41

39

BEDEN KULLANIMINDA DKKAT EDLMES GEREKENZELLKLER;* NSANLARI RAHATSIZ ETMEYECEK ORANDA,

OLABLDNCE GZ LKS KURMAK. KONUURKEN, DNLERKENGZ LKS KURMAK, DNLEYCN SZE ANLATIYORUM, SZNEMSYORUM ANLAMI TAIR. ANLATICI N DNLENLDNN ENNEML GSTERGELERNDEN BRDR.* YZ FADENZ CANLI VE DNAMK OLMALI.PEK OK DNCEY BAKALARINDAN SZEL ANLAMDASAKLAYABLR, AMA YZMZDE SAKLAYAMAYIZ.* SICAK VE GVEN VERR NTELKTE TEBESSM ASLA

UNUTMAYIN. NK GLMEK BTN NSANLARN MUTLULUKVERR.* DONUK VE ANLAMSIZ BR YZ FADESNDEN KAININ.SAVUNDUGUNUZ FKR DNCE VE BEDEN OLARAK NCE SZBENMSEYN.* BAINIZI DK TUTUN."NE EFEND ADAM, BURNU AMMA HAVADA" GBDEYMLER HEP BA HAREKETLERNDEN

KAYNAKLANMITIR.* BEDEN HAREKETLERNZDE LL VE DKKATLDAVRANIN. GEREKSZ BEDEN ANLATIMLARINDAN KAININ.* KOLLARINIZ ARASINDA KALAN BLM YAN GSNZSZN MERKEZNZDR. KMNLE YA DA KMLERLEKONUUYORSANIZ, MERKEZNZ ONA VEYA ONLARA DNKOLMALIDIR.* AYAKTAYSANIZ DK DURUN, OTURUYORSANIZOTURDUUNUZ YERN SAHBNN SZ OLDUUNU MUTLAKA BELLEDN, GVEN VERN. DER KLER DNLERKEN ONLARA YNELP,BA HAREKETLERYLE DNLEDNZ BELLi EDN, BU SZE DAHAFAZLA SAYGI GSTERLMESN SALAYACAKTIR.* BEDEN TEMASINA DiKKAT EDN. SZDEN STAT OLARAKALTTAKLERE, GENLERLE, SZLE AYNI CNSTEN OLANLARLAONLARI RAHATSIZ ETMEDEN BEDEN TEMASI KURUN.* KONUACAINIZ KONU N MUTLAKA NCEDENHAZIRLANIN, ASLA HEREY BEN BLRM HAVASINA GRMEYN.

* DI GRNNZE HER ZAMAN DKKAT EDN.


41/41

KAYNAKA

1. BALTA, Acar&Zuhal. Bedenin Dili. Remzi Kitabevi, 1995.2. BNGAMAN, Christine E. Etkili Sunu. Rota Yayn, 1993.3. ZGREN,Ahmet erif. Dikkat Vcudunuz Konuuyor. Academy, 1999.4. ENBAY, Nzhet. Altrmal Diksiyon Sanat. MEB Yaynlar, 1997.

Documents

İletişim ve Sunum Teknikleri