Ilhan Arsel - şeriât'dan kıssa'lar-cilt 1-2

8/13/2019 Ilhan Arsel - erit'dan kssa'lar-cilt 1-2

1/322

1

Prof. Dr. LHAN ARSEL

eriat'dan Kssalar (cilt 1-2)(Masallar ve Hikayeler)

Prof. Dr. lhan Arsel hakknda .. 1

nsz .. 3

CLT 1 indekiler .. 5dipnotlar .. 185

CLT 2 indekiler .. 194dipnotlar .. 317

Profesr Dr lhan ARSEL

Prof. Dr. lhan Arsel, Cenevre (Isvire) niversitesi Hukuk Fakltesi'nde doktorasn

yaptktan sonra, otuz yldan fazla bir sre boyunca niversite retim yeliinde bulundu;Ankara Hukuk Fakltesinde "Anayasa Hukuku" dersleri verdi. 1960 ihtilalinin ardndan yeni


2/322


3/322

3

NSZ

eriat1 dedi imiz ey, bir bakma masallar ve hikayeler yndr. Dinciler bu masallara

"Kssa" adnvermi lerdir ki "Tanrnn anlatthikayeler" anlam na gelir. Yusuf Suresi'ndebelirtildiine gre gya bunlar "ibret" olsun, ya da "insanlar doru yolu bulsunlar", diye

anlatlmtr (K. Yusuf, 111). mran Suresi'nde de kssalarn "gerek olaylar" olduunadeinilmitir (K. Al-i mran 62). Oysa ki aslnda bunlarn ounu Muhammed, Yahudilerin veHrstiyanlarn "kutsal" bildikleri kitap'lardan, zellikle Ahd-i Atiyk' tan (ki Tevratkapsar),ve ncil'den aktarmtr. Aktarrken de bu kitaplarn, Tanr nezdindeki ana kitaptan al nmaeyler olduunu sylemitir.

Kukusuz ki bu ii yaparken Tevrat, Zebur ve ncil gibi kitaplar iyi bilen kimselerdenyararlanmtr. bunlar arasnda Selman-i Farii, Yesar, Bahira, Vereka, Hibr, Abdullah bn-iSelam vs... gibi din bilgisi geni olan kimseler vard . te yandan Muhammed, katiplerini(yazc) genellikle Yahudilikten ya da Hrstiyanlktan dnme ya da branice ve Sryanicebilen kiilerden seerdi; bu dillere vakf deil iseler, renmelerini isterdi. rnein hicret'in 4.ylnda katiplerinden Zeyd bin Sabit'e Yahudi yazsn renmesini emretmitir.

Fakat sylendiine gre en ziyade yararland kimselerin ba nda, hristiyanlktan dnmeSelman- Fari i ile Yahudilikten dnme Abdullah bn-i Selam gelirdi. Siyer yazarlar bn-ishak, bn Hisam, ve Tabakat yazari bn-i Sa'd gibi (ya da benzeri) kaynaklarn bildirmesinegre Selman-i Farii, ranl bir "Mecusi" iken ok gen ya nda Hrstiyanl kabul ederekSuriye'ye gelmi, daha sonra bedeviler tarafndan esir alnp bir yahudiye satlm ve onuntarafndan Medine'ye getirilmitir. Klelikten kurtulmak iin Muhammed'e bavurupta onuntarafndan satn alnmas zerine slam'a girmi ve azad olmu tur. Hrstiyan ve Yahudidinlerine en iyi vakf olanlardan biri olarak Muhammed'e sadece din konusunda deil fakat

ynetim ve sava konular

nda da yard

mc

olmu tur. Hendek sava

diye bilinen sava taMuhammed'e hendek kazlmas tavsiyesinde bulunarak sava n kazanlmasna sebeb olduusylenir.

Abdullah bn-i Selam'a gelince o, Tevrat en iyi bilen Yahudi bilginlerinden biri olupMuhammed'in Medine'ye hicret'inden sonra slam'a girmitir. Tevrat konusunda Muhammed'een fazla bilgi verenlerin banda geldii kabul edilir; o kadar ki Muhammed onu, muhtemelenbu yardmlarndan dolay: "Cennetlik olan on kiinin onuncusu" olarak tanmlamtr (Bkz.Sahih-i..., Cilt IX, sh. 81; ve Cilt X, sh. 25 ve d.).

Kur'an'dan renmekteyiz ki bir ok kimseler, Yahudi ve Hrstiyan kaynaklarn iyi bilen

kimselerden bilgi alyor diye Muhammed hakknda:"Muhammed'e elbette bir insan retiyor"(K. Nahl 103) eklinde konuurlar ve hatta onun "Belletilmi bir deli" (K. Duhan 12-15)olduunu sylerlerdi. bazlar da Kur'an ayet'lerini "ncekilerin masallar " (K. 68 el-Kalem15) olarak tanmlarlard. Neccar oullarndan biri, (ki Hrstiyanlktan Mslmanla geipMuhammed'e katiplik yapmtr): "Muhammed bir ey bilmez. Yalnz benim kendisine

yazdm eyleri bilir" diye konumutur2.

Bunlar arasnda Ebu Cehl, As bn-i Vail, Mugiyra oullar(rne in Mugiyra olu Velid), el-Ahnes bn-i Seriyk, Abd-i Yegus oullar, Sreyk oullar, vs... gibi Muhammed'e muhalefetedenler vard. Onlarn bu ekilde konumalar zerine Muhammed de, Tanr nn bu gibikiileri azarladn, rnein: "Biz yaknda onun burnuna damga vuracaz (kibirini krp reziledeceiz)" (K. el-Kalem 16) eklinde konutuunu sylerdi. Bununla da yetinmez fakat bir de


4/322

4

kendisinin okumasz olduunu belirterek Tanr'dan "(Kur'an) Okuyup yazmas olmayan...Muhammed'e uyanlara yazacaz" (K. A'raf 156-158) eklinde ayet'ler geldiini ne srerdi.

Her ne olursa olsun gerek u ki eriat'da yer alan Kssalar (masallar ve hikayeler), birazilerde belirteceimiz gibi, ok byk bir ounlukla Yahudi ve Hrstiyan kaynaklardan,

zellikle Tevrat'dan alnma eylerdir. Fakat Muhammed, bu kaynaklardan aktardklarn, birok hallerde kendi gnlk siyasetine uyduracak ekilde deiikliklere sokmutur. Ancak nevar ki bunu yaparken, "Kssa"lar(masal ve hikayeleri) bir teviye, ya da belli bir s ra ve silsileesasna gre deil, fakat Kurann eitli Sure'lerine ve bu Sure'lerin eitli ayet'lerinedatm olarak, ve o u kez hadis eklindeki hkmlere balayarak i grm tr. Bundandolaydr ki Yahudi ve Hrstiyan kaynaklarndaki asllarn incelemeden, ve slambilginlerinin bu asllara dayal olarak ortaya vurduklar gr leri bilmeden, eriat "Kssa"larhakknda fikir edinmee imkan yoktur.

Her ne kadar "Kssa"dan maksadn "doru yolu gsteren hikayeler" olduu kabul edilirse de,aklc e itimden gememi kimseler iin bu masallar n ve hikayelerin dnme gcn

gelitirici bir nitelii yoktur; aksine insan zekasn trpleyici sonular vard r ki aayabunlardan bazrnekler al nmtr.


5/322

5

Prof. Dr lhan Arsel

eriat'dan Kssalar (cilt 1)

(MASAL'LAR VE HKAYE'LER)

NDEKLER

I) Adem'in yaratl, Cennet'e alnve Cennet'ten at lve eytann Tanr'ya bakaldrs ileilgili "Kssa"lar (masallar): (K. Hicr, 26-29; Zmer 6; Ta-Ha 116-119; Bakara 31-34, 36-37;A'raf 19)sayfa 10

II) Maara'ya snm genlerin (ve kpeklerinin) 309 y l boyunca uykuda kaldklarna dairKehf Suresi'nde anlatlan "Kssa" (masal): (K. 18 Kehf 9 ve d.)sayfa 13

III) Tevrat'da Yahudilerin atas olarak geen brahim'in, Kur'an'da, Tanr taraf ndanmslmanlkla emrolunan ve olu smail ile birlikte Ka'be'nin temellerini ykselten"peygamber" olarak gsterilmesinin hikayesi: "brahim, ne yahudi, ne de hrstiyan idi; fakato, Allahbir tan yan dosdoru bir mslman idi: mriklerden de deildi" (K. mran 67, 65-66); "nk Rabbi ona: -'Mslman ol'- demi, o da: -'Alemlerin Rabbine boyun edim'-demiti. Bunu brahim de kendi oullarna vasiyet etti; Ya'kub da: -'Oullarm! Allah siziniin bu dini (islam) seti. O halde sadece mslman olarak lnz (dedi)" (K. Bakara 131-132).sayfa 16

IV) Sleyman "peygamber'in" kar

nca dili ile Kar

ncalara, kudili ile Ku lara hitap etmesinin,ve Hdhd (avus kuu) ile Sebe melikesine haber iletmesinin hikayesi: (K. 27 Neml, 15-44;Tevrat/ I Krallar, Bap 10: 1-10)sayfa 25

V) Sleymann, Sebe Melikesi (Belkis) ile buluup ona "mslmanl" kabul ettirmesininhikayesi (K. 27 Neml 28-44) sayfa 28

VI) Sleymann lmnn cin'lerden saklanmasyle ilgili "Kssa" (masal): (K. 34 SebeSuresi, ayet: 12-14; Ahd-i Atiyk/ I Krallar, Bap V: 1, 7-9, 12-13) sayfa 31

VII) Byklk talayan Karun'un Tanr taraf ndan yerin dibine geirilmesinin hikayesi (K.

Kasas Suresi, 76-79; M'min Suresi, 24; Ankabut Suresi, 39. Tevrat/Saylar, Bap: 16; Lukagre ncil, Bap 16:9 ) sayfa 33

VIII) Tanr'ya kretmesi iin kendisine "hikmet" verilen Lokman'la ilgili masallardanrnekler: (K. 31 Lokman 12, 19,-14) sayfa 36

IX) Filler ve ta F rlatan Kular Masal(K. 105 Fil, 1-5) sayfa 38

X) Tanrnn emrine itaatkar Deve Masal sayfa 40

XI) "drak" sahibi balklarn kurnazlklar ve bu kurnazl klara kanan Yahudi'lerin Tanr

tarafndan maymun ekline dntrlmelerinin hikayesi (K. 7 A'raf 163, 166)sayfa 41


6/322

6

XII) Kesilen inein bir parasyle ldrlen kiiye vurulduunda, lnn dirilecei hususu ileilgili masal (K. Bakara 67-73; Tevrat, Saylar: XIX ve Tesniye XXI:1-9) sayfa 42

XIII) Yunus (dier adyla Znnun)'un balk tarafndan yenilmesinin ve baln karnnda ikenTanr'ya dua etmesinin hikayesi (K. Nisa, 163; Yunus 98; Enbiya 87; Saffat 139-145)

..sayfa 45

XIV) Dirilip frlayan ve suda kaybolan balk masal; masal yolu ile m'minleri soru sormayasana zorlama sanat(K. 18 Kehf 60-82) sayfa 49

XV) Sihir ilmini renmekte saknca olmadn anlatmak maksad yla belletilen "Kssa":eytanlarn, Sleyman'la ve "Harut ve Marut"la ilgili olarak yaptklar ma'rifetler (K. 2Bakara 102) sayfa 52

XVI) Tevratn Tekvin Kitabnda anlatlan Yusuf Masalnn, baz de iikliklerle Kur'an'aalnarak "Kadnlarn hilesi byktr" ("nne keydekunne azim") temasna kaynak

yaplmasnn hikayesi (K. 12 Yusuf 28) (Tevrat, Tekvin , Bap 39)sayfa 54

XVII) Tanrnn, srf kendi kudret ve azametini kantlamak iin zeyr "peygamberi" veeeini ldrp yz yl sonra diriltmesinin (K. 2 Bakara 259); ve yine, brahim "peygamber"eparalattdrt ku u, canlandrmasnn hikayeleri (K. Bakara 260) sayfa 59

XVIII) Mslman kiiyi imandan uzaklatrmak isteyenin ldrlmesi gerektiine dair Musave Hzr masal (K. 18 Kehf 60-91) sayfa 61

XIX) Tanrnn eytan araclile Eyyub'u denemesinin ve hile-i eriyye yolunu semesininhikayesi (K. 38 Sa'd 41-42; Enbiya 83, 84) sayfa 64

XX) Sleymann mhrn ele geiren eytan, onu denize atar; denizdeki bir balk mhryutar; balele geiren Sleyman mhrne, ve dolay syle hkmranlna kavuur. ByleceTanr, Sleymandenemi olur (K. 38 Sad 31-40) sayfa 66

XXI) Habil ile Kabil masal(Maide 27-31) sayfa 68

XXII) 99 Koyun masal(K. 38 Sad 20-26) sayfa 71

XXIII) Muhammed'in Zeyneb'e ak olup onunla evlenmesinin hikayesi: (K. Ahzab 4, 5, 36-

38, 50, 53) sayfa 73

XXIV) "fk olay" diye bilinen "Gerdanlk hikayesi" (K. Nur 11, 12, 13, 21, 26, 25; Nisa 15,16; Ahzab 60, 61) sayfa 77

XXV) Muhammed'in, Marya ile Hafsann odasnda seviirken yakalanmasnn acklhikayesi: (K.Tahrim, 1-5) sayfa 80

XXVI) "Bal erbeti" hikayesi (K.Tahrim, 1-2)sayfa 83

XXVII) Kadnlara arka organdan temasn ve ecinselliin (Lutiliin) yasaklanmasyle ilgili

Lut masal: (K. Bakara 229; Hud 77-83; Hac 43; A'raf 80-81; Neml 54-58, 80-84)sayfa 84


7/322

7

XXVIII) eytan ayet'leri olaynn hikayesi (K. Hacc 52-55; sra 73-75) sayfa 87

XXIX) karsna: "Sen bana anamn srt gibisin" diyen Evs bin Sabit olay (K. 58 el-Mcadele1-4) sayfa 89

XXX) Mslmanlara gnde 50 vakit namaz klmalarn emreden Tanr , Musannanmsatmaszerine karar de itirip, bu emrini gnde 5 vakit namaz'la snrlar: Mir'a Olay(K. sra 1, Necm 7-18) sayfa 92

XXXI) Musann tavsiyesi zerine Firavun'un Tanr taraf ndan cezalandrmasnn ve srailoullarnn "mslman" bir toplum olarak kurtarlmasnn hikayesi (K. Yunus 75-91; Kasas 4-6; Naziat 15-26) sayfa 98

XXXII) Karnca tarafndan aya srlan bir peygamberin, karncalar kynn yaklmasnemretmesiyle ilgili kssa'dan kan sonu: Mriklere kar giri ilen gece basknlarndakadnlarn ve kk ocuklarn ldrlmeleri doaldr (K. A'raf 4-5). sayfa 100

XXXIII) Arap'taki tarihi Trk dmanl duygular nn, (ve Arap yceltici ve Trkkltc hkmlerin) kayna olarak Ye'cuc-Me'cuc masal (K. 18 Kehf 84-98; Enbiya 95-97) sayfa 102

XXXIV) Tanrnn Muhammed'e "Oku" diye emretmesinin ve Muhammed'in de: "Ben okumabilmem!" diyerek karlk vermesinin hikayesi (K. Mddessir 1-2; A'raf 156-8; Ankebud 47-48; Alak 1-5; Kehf 108) sayfa 107

XXXV) Ana-baba, oul, karde, eya da yak n akraba dahi olsalar, islam'dan gayrbir inancabalolanlarla ilgi kurulamayaca n ngren hikaye ve masallar'dan rnekler (K. Tevbe 23,113, 114): sayfa 111

A) Nuh "Peygamber'in, "inanmayanlardandr" diye karsn ve o lunu sular altnda lmeterketmesinin hikayesi (K. Nuh 1-17; Tahrim 10; Hud 36; Yunus 72; M'minun 27; Ankebut14) sayfa 113

B) Farkli inantadr diye babasyle kavgalaan, ve onu "sapklkla" sulayan brahim'inhikayesi. (K. En'am74-80, Meryem 42-49,Tevbe 114; brahim40-41;Mmtehine 4) sayfa117

C) Muhammed'e babal

k eden Ebu Talib'in, mslman olarak lmedi diye, cehennemdeateten bir ukura atlp topuklarna kadar yaklmasnn ve beyninin kaynamasnn hikayesi(K. Tevbe 113; Kasas, 56; En'am 125) sayfa 120

D) Muhammed'in, kendi anas Amine iin ma firet dilemekten kanmasnn ve babasAbdullah iin: "O imdi Cehennemde'dir" demesinin hikayesi (K. Tevbe 113) sayfa 122

XXXVI) "rtidat" (mslmanlktan dnmek), ya da yol kesmek suretlerinden birisiyleTanr'ya ve peygamberine kar gelen kimselerin ellerinin ve ayaklar nn aprazlama olarakkesilmesini, gzlerinin oyulup karlmasn ngren ayet hkmnn (K. Maide 33-34)uygulanmasyle ilgili hikayelerden rnekler sayfa 124


8/322

8

XXXVII) brahim'in syledii yalanlarla ilgili "Kssa"lardan rnekler (K. Saffat 88-98;Enbiya 58-67; (K. 42 Suara: 13) sayfa 126

A) Kavminin putlarn k rmak maksadyla brahim'in yalan sylemesinin hikayesi (K. Saffat88-98; Enbiya 58-67) sayfa 127

B) brahim'in, yalan syleyerek kendi karsn k zkardei imi gibi gsterip, M sr (ya daErdn) Meliki'ne sunmasnn hikayesi (K. 42 Suara: 13) sayfa 129

XXXVIII) Halktan kiilerin Muhammed'i "el-Ebter" ("nesli kesik", "olan ocuu olamayan"kii) diye armalarnn ve buna karlk Tanrnn da Muhammed'e, Cennetteki "Kevser"ibalamasnn hikayesi (K. el-Kevser Suresi, Ayet: 1-3) sayfa 134

XXXIX) Bulac hastal ktan korkup yurtlarndan kan halkn Tanr taraf ndan ldrlptekrar canlandrlmasnn hikayesi (K. Bakara 243) sayfa 138

XL) yi savasnlar diye askerlere "g" ve "moral" salamak zere Tanrnn, srailoullarnatabut (sandk) vermesinin hikayesi (K. Bakara 247-248) sayfa 141

XLI) srail oullarndan Talut'un, az saydaki askerleriyle, ok gl olan "kafir" Calutordusuna kargalebe almas nn hikayesi (K. Bakara 249-251) sayfa 143

XLII) Arkadann karsnna gz koyup onunla zina eden Davud'un, Tanr taraf ndanbalanmasnn hikayesi (K. 38 Sad 21-26; ayrca bkz. Ahd-i Atiyk/ II Samuel, Bap 11: 2-27;Bap 12:7-2412: 24)sayfa 145

XLIII) Sleymann tahtnn stne, Tanrtaraf ndan braklan cansz cesed'le ilgili hikaye (K.38 Sad 34-38) sayfa 148

XLIV) Muhammed'in amcas Hamze bn-i Abdlmuttalib'in, slam'da iki yasana sebeboluunun hikayesi (K. Nahl 67; Bakara 219; Nisa 43; Maide 90-91) sayfa 150

XLV) Kyamet gn ve sonras olacak eylerle ilgili "Kssa"lar (masallar) sayfa 154

A) Kafirlerin Cennet ve Cehennem'e atllarnn hikayesi (K. 50 Kaf 17-35)sayfa 155

B) Mslman erkeklerin, Cennet'lerde "ceylan gzl" ve "Memeleri yeni sertlemi"gzel hurilere kavumalarnn hikayesi (K. al-Nebe 31-34; al-Vakia 15-38; al-Dahr,12-21) sayfa 157

XLVI) Kur'an hakknda "Tanr sz de il, insan yapsdr", ya da "Masallar kitabdr" diyenya da Muhammed'le alay edenlerin Tanr taraf ndan kfre layk grlmelerinin hikayesi (K.Kalem Suresi, ayet: 8-14; Mddessir Suresi, ayet:18-25; Hicr 95-98, vs...) sayfa 162

XLVII) bn-i mm-i Mektum adndaki kr mslman kiiye kar Muhammed'in lmszekilde davranp Tanrtaraf ndan azarlanmasnn hikayesi (K. 80 Abese1-10). sayfa 166

XLVIII) Mslmanlar namaza a rmak iin ezan okunmasnn ve okunurken de ok ykseksesle okunmasgerekti inin hikayesi (K. A'raf 44; Maide 58; Cum'a 9) sayfa 168


9/322

9

XLIX) Cehennem'de, karnndan dar f rlam barsaklar etraf nda, deirmen merkebi gibi,dnen kiinin hikayesi sayfa 172

L) Muhammed'in, Ebu Leheb'le srtmesinin ve bu yzden Tanrnn Ebu Leheb hakknda"ki eli kurusun" diye beddua etmesinin hikayesi (K. 111 Leheb ya da "Tebbet" , ya da

"Mesed" Suresi 1-5 , 18 Kehf 23-24) sayfa 175

LI) Muhammed'in "naallah" (yani "Tanrdilerse") demeden i yapma a kalkmas zerine,Tanrnn gcenip, vahiy gndermekte gecikmesinin hikayesi (K. Kehf 83, 86, 94) sayfa177

LII) plak ekilde ykanan Musann elbiselerini alp kaan tan hikayesi (K. 33 Ahzab 69)sayfa 179

LIII) Kur'an okumay ihmal edenlere, yalan syleyenlere, zina edenlere, ve faiz yiyenlereverilecek feci cezalar konusunda Muhammed'in grd dehet verici r'yann hikayesi

sayfa 180

LIV) Fare'nin deve st imeyip koyun st imesinin ya da, Tanrnn, baz kavimleri, fare,domuz, ve maymun ekline dntrmesinin hikayesi (K. A'raf 163-6; Maide 60) sayfa182

LV) eytann, ev faresini yangn cinayetine zorlamasnn, ve Merkebin de eytan grnceanrmasnn hikayesi sayfa 184

Dipnotlar ve Referanslar sayfa 185


10/322

10

I) ADEM'N YARATILII, CENNET'E ALINII VE CENNET'TEN ATILII VEEYTANIN TANRI'YA BAKALDIRISI LE LGL"KISSA"LAR (masallar): (K.Hicr, 26-29; Zmer 6; Ta-Ha 116-119; Bakara 31-34, 36-37; A'raf 19) :

slam kaynaklarna gre Tanr nce topra yarat r; topra yaratt nn ertesi gn dalar,

daha sonraki gnlerde de srasyle mekruh'u (haram olan eyleri), nur'u, hayvanlar ve nihayetinsanln ilk babasolan Adem'i yarat r

3. Evren'in ve Adem'in yaratlmas6 gn srer. Btn

bu ilerden sonra Tanr, evresinde bulunan meleklere: "Ben yeryznde bir halife varedeceim" (K. Bakara Suresi, ayet: 30) der. Fakat melekler bu haberden holanmazlar. nkTanrnn yarataca bu "halife'nin" bozgunculuk, fitnecilik yapaca kan sndadrlar.dndklerini Tanr'ya bildirirler; yle derler: "(Yeryznde) bozgunculuk yapacak, kanlaraktacak birini mi var edeceksin? Oysa biz Seni verek yceltiyor ve Seni takdis etmektebulunuyoruz" (K. Bakara 30).

Anlalan o ki melekler "(Yeryznde) bozgunculuk yapacak, kanlar aktacak birini mi varedeceksin? " diye konuurlarken haksz deillerdir. Nitekim dedikleri km, ve Tanrnnyarattinsan, daha ilk anlardan itibaren bozgunculuk yapm ve kanl bir tarih yaratm tr.

Fakat Tanrmeleklerin syledi ini ciddiye almaz ve: "Sizin bilemeyeceinizi herhalde benbilirim" (K. Bakara 30) diyerek onlar susturur. Ve sonra: "Ben, bal ktan ilenebilen karatopraktan bir insan yaratacam" (K. Hicr 26, 28-29) diye ekleyip topraktan bir miktar alr, ikieliyle onu amur haline sokar (K. Sad 75), ve sonra amura biim verip ruhundan fler;bylece Adem'i meydana getirmiolur (K. Secde 6-9). Fakat Adem'in yaln z kalmamas iinona bir e yarat r (K. 39 Zmer 6). Kur'an'da ad belirtilmemekle beraber bu e 'in adHavvadr.

Meleklere kar

hakl

oldu unu ve yaratt

insan

n meleklere nazaran stn bulunduunukantlamak zere Tanr, gizlice Adem'e her eyin, her eyann adlarnbelletir ve sonra onumeleklerle kar kar ya getirip snava sokar. Fakat sokmadan nce meleklere: "Eersznzde samm iseniz, onlar n iimlerini bana syleyin" diye sorar. Melekler soruyuyantlayamazlar, fakat Tanr'ya yle derler: "Ya Rab! Seni noksan sfatlardan tenzih ederiz;senin bize rettiklerinden baka bizim bilgmz yoktur. phesiz alim ve hakim olan sensin"(K. Bakara 32). Bunun zerine TanrAdem'e dner ve: "Ey Adem! Onlara adlar syle" der.Adem adlar syleyince Tanr meleklere dnerek: "Ben -gkler ve yerlerde grnmeyenibiliyorum, sizin akladnz ve gizlemekte olduunuzu da biliyorum- diye sylememi miydim? " der (K. Bakara 31-34). Bylece "yceliini" meleklere anlatmiolur.

Fakat bununla da yetinmez, bir de melekleri, cinleri ve eytan'larn baolan blis'i, Adem'esecde ettirmek ister. Melekler ve cinler bu emre uyarak Adem'in nnde yere serilip secdeederler. Fakat blis yz evirir ve secde etmez (K. Bakara 34). nk Adem'in amur ve kurukokmus balk gibi baya a alk malzemeden yaratldn, kendisinin ise ateten, yani"asl" bir kaynaktan var klndn, ve dolaysyle Adem'e nazaran stn bulunduunudnr.

Tanr, kendisine bu ekilde ba kald ran blis'e sorar: "Sana emrettiim halde, seni (Adem'e)secde etmekten alkoyan nedir?" . blis cevap verir : "(Adem'e secde etmedim nk) beniate'ten, onu amur'dan yarattn; ben ondan stnm" (K. A'raf 12; Hicr 33).

Bunu sylemekle blis, aslnda haklidir; nk Tanr, Adem'i amurdan ve blii de atetenyarattn nceden bild rmtr. Buna ramen Tanr, blis'in bu szlerini kstahlik sayar ve


11/322

11

kizar ve yle kkrer: "yle ise in oradan. Orada byklk talamak senin haddin deildir.ik! nk sen aalklardansn" (K. A'raf 13)

Tanrnn bu fkesi karnda blis biraz sinmi gibidir; fakat yine de byk bir kstahliklaTanr'dan u dilekte bulunur: "Bana (insanlarn) tekrar dirilecekleri gne kadar mhlet ver"

(K. A'raf 14).

Her eyi bilen ve ileriyi nceden grd kabul edilen Tanr, blis'in uslanmayacandanemin olduu halde, onun bu dileine adeta boyun eer ve: "Hayd, sen mhlet verilerdensin".(K. A'raf 15) der.

Tanrnn bu yumusamas kar nda blis, yeniden kstahlar; hem de ylesine ki "Beniazdran sensin" diyerek ve ktlk yapmaktan vazgemeyeceini bildirerek Tanr'ya meydanokur; yle konuur: "yle ise beni azdrmana karlk, and ierimki , ben de onlar(kullar n)saptrmak iin senin doru yolunun stne oturacam. Sonra elbette onlara nlerinden,arkalarndan, salarndan, sollarndan sokulacam ve sen, onlarn oklarn kredenlerden

bulmayacaksin" (K. A'raf 16-17).

blis'in bu szleri karnda yeniden fkelenen Tanr yle der: "Hayd, yerilmi ve kovulmu olarak orada ik. Andolsun ki onlardan kim sana uyarsa, sizin hepinizi cehennemedolduracam" (K. A'raf 18)

Daha baka bir deyimle, blis'i, insanlara ktlk yapamasnlar diye yok edecek yerde, aksine,ona kyamete kadar yaama ve insanlar do ru yoldan ayirma frsatvermi olur.

Bundan sonra Tanr, Adem ile eini cennet'e yerletirir; fakat yerletirirken sadece Adem'ehitaben, haram olan eylere dokunmamalarntenbih eder; yle der: "Ey Adem! esin ve senCennette kal; orada olandan istediiniz yerde bol bol yiyin; yalnz u agaca yaklamayn;yoksa zalimlerden olursunuz" (K. A'raf 19; Ta-Ha 117-119)

Fakat ayn zamanda Adem'e, blis'in kandrmalarna kanmamasnhat rlatarak, yle der: "EyAdem! Dorusu bu (blis) senin ve einin dmanidir. sakn sizi cennetten karmasn, yoksabedbaht olursun..." (K. Ta-Ha 117-119).

Dikkat edilecei gibi Tanr btn hat rlatmalarn, ihtarlarn sadece Ademe'e hitabenyapmtr; Adem'in eini (yani Havvay) kendisine muhatap dahi edinmemitir; ona Ademaracl ile emirlerini bild rmtr. Adem bu emirlerden eini haberdar klm midir?

Bilmiyoruz. Aa

da greceimiz gibi haberdar k

lmad

anla

l

yor.

Bu konumadan sonra Adem ve ei cennet bahelerinde gzel bir yaam srmeye balarlar.Fakat gnn birinde blis, Adem ile einin karna diklr ve yasak agaci gstererek:"Rabbiniz size bu agaci srf melek olursunuz veya ebedi kalanlardan olursunuz diyeyasaklad" (K. A'raf 20) der ve "Dorusu ben size hayrl t verenlerdenim" (K. A'raf 21)diyerek yeminler eder.

Kurann bir baka Sure'sinde, blis'in sadece Adem'e hitaben: "Ey Adem! sana ebedilikagacini ve sonu gelmez bir saltanati gstereyim mi?" (K. 20 Ta-Ha, 120) konutuu yazl.

Her ne olursa olsun, blis'in bu yeminlerine kanan Adem ile esi, yasak agacin meyvesindenyerler. Yedikleri an ayp yerleri kendilerine grnr ve rtnmek iin cennet yapraklaryla bu


12/322

12

yerlerini kapamaa alrlar. Fakat tam o srada Tanr kar larna kar ve onlar: "Ben size oagaci yasaklamadm mi ve eytan size apak bir dmandr demedim mi?" diye azarlar (K.A'raf 22. ayn hususlar iin bkz. Ta-Ha 117-120).

Adem ile ei zr dileyerek afv edilmelerini isterler: "Ey Rabbmz! Biz kendimize yazk

ettik; bizi balamaz ve bize merhamet etmezsen biz kaybedenlerden oluruz" (K. A'raf 23)derler.

Ancak ne varki her eyi "balayan" ve "merhametli" olan Tanr, bu yalvarmalarna ramenonlar ba lamaz. Sadece Adem'i seip tevbesini kabul eder ve ona doru yola gsterir (K.Ta-Ha 121-122, Bakara 37).

Neden TanrAdem'e byle bir inayette bulunur da esine (Havva'ya) bulunmaz? Bilemiyoruz.Muhtemelen erkek cinsini kadn cinsine tercih etmiolmas ndan! Bununla beraber Adem ileeini birbirlerine dman yaparak cennetten kovar: "Birbirinize dman olarak inin! Sizin iinyeryznde bir sreye kadar yerleme ve yararlanma vardr. Orada yaayacak, orada

leceksiniz ve orada (diriltilip) karlacaksnz" (K. A'raf 24) der.4 "Hi iyilik Tanrsinsanlar birbirlerine d man kilar m? ve hele bunlar bir mr boyunca birlikte yaayacakolan kar koca iseler, hi onlar n yaamn cehennem hayat na zorlar m? " diye sorulacakolursa, cevabn bulmak g.

Fakat her ne olursa olsun, btn bu yukardaki lmszluklar Tanrnn blis'e ktlk yapmafrsatn vermi olmas ndan domua benzer? Eer denecek olursa ki: "Adem ile ei blis'ekanmasalard, bunlar olmazd!", bu taktirde Kur'an'daki "Tanrdiledi ini doru yola sokar vedilediini de saptrr" eklindeki ayetlere ne demeli? Eer Tanrdiledi ini doru yola sokuyorya da kt yola girmesine engel oluyor ise, bu demektir ki blis'in Adem'i ve Havvay

kand

rmas

na ses

karmam

t

r.

karmad

na gre onlar

cezaland

rmas

sz konusuolmamak gerekmez mi?


13/322

13

II) MAARA'YA SIINMI GENLERN (VE KPEKLERNN) 309 YILBOYUNCA UYKUDA KALDIKLARINA DAR KEHF SURES'NDE ANLATILAN"KISSA" (masal): (K. 18 Kehf 9 ve d.)

Kurann Kehf Suresi'nde Tanr'ya tapmayan bir toplumun (ve hkmdarnn) zulmnden

kurtulmak zere, kpekleriyle birlikte bir maaraya snan Hrstiyan genlerin, Tanrtarafndan bilinen bir sre boyunca orada uyuyup kaldklar hikaye edilir. Hikaye'nin asl Hrstiyan kaynaklarnda bulunur; Muhammed onu kendisine gre bir ekle sokmus ve Tanrtarafndan kendisine nakledilmigibi Kur'an'a alm tr.

Kur'an'da anlatlan ekliyle hikaye'nin, Hrstiyanln balang tarihlerinde, daha dorusumparator Dekyanos (Decius)'un zamannda, getii anlalmaktadr. u bakmdan kimaarada bulunanlar, onun zamanna ait bir paray kulland klarnve orada uyuya kald klarsre'nin 309 yl olduunu sylemilerdir (K. 18 Kehf 25)

Kehf Suresi'ndeki "Kssa" (masal): "Yoksa sen, bizim ayet'lerimizden (sadece) Kehf ve Rakim

sahiblerinin ibrete sayan olduklarnmsandn?" (K. 18 Kehf 9) eklindeki szlerle balar 5;gya Tanr, Muhammed'e bu ekilde hitap etmitir. Ancak ne var ki "Kssa" (masal), daha builk balangta bir takm karklklarla, anlalmazlklarla (mulaklklarla) karmzdadr.nk ayet'de geen "Kehf" szc, dada bulunan genice "maara" anlamnda olmaklaberaber "Rakim" szcnn ne anlama geldii pek bilinmez. Bunu, "maarann bulunduuda", ya da "vad" olarak belirleyenler yannda, maaradaklerin adlarnieren "levha" ya damaara'ya konulan "kitabe" ya da maaradaki "kpein ad" olarak tanmlayanlar da vardr.Bundan dolaydr ki yukardaki ayet'i: "Yoksa sen, Ey Muhammed! Maara ve Kitabe ehlinisaslacak ayetlerimizden mi zannettin?" eklinde ya da "Yoksa sen Kehf ile levha sahiplerini,Bizim hayret verici ayetlerimizden mi sandn?" eklinde evirenler de vardr.

Ancak ne var ki anlalmazlklar ve karkllklar, masal boyunca bu ekilde srp gider.Bunlargz nnde tutma a alarak masal sylece zetlemek mmkn:

Rablerine inanm bir ka gen: "Rabb mz gklerin ve yerin Rabbidir. O'nu brakp baka birtanrya yalvarmayz, yoksa and olsun ki, batl sz sylemioluruz. u bizim milletimiz Allahbrakp O'ndan baka tanrlar edindiler...Allah'a kar yalan uydurandan daha zalim kimdir?"(K. 18: 13-15) diye konuurlar ve "Rabbmz! Katndan bize rahmet ver ve iimizde basarlkil" diye yalvarrlar (K. 18: 10).

Tanr onlar n konumasn duyar ve: "Siz onlardan ve Allah'tan ba ka taptklarndan

ayrldnz, bunun iin Maara'ya girin ki, Rabbiniz size rahmetini yaysn ve size iinizdekolaylk gstersin" (K. 18: 16) der.

Neden Tanrbu genleri ille de ma araya tkp orada rahmetine kavuturmak ister? Neden iigenler iin daha kolay, daha etkili bir yoldan yapmaz? bilinmez! Her ne kadar ayet'de:"Maara'ya girin ki, Rabbiniz size rahmetini yaysn ve size iinizde kolaylk gstersin" diyeyazl olmakla beraber, birazdan grece imiz gibi ortada yle kolaylk salayan bir durumyoktur, nk Tanrbu genleri orada 309 y l boyunca uykuya yatracaktr.

Gerekten de Tanrnn yukardaki szleri zerine genler maara'ya girerler ve Tanr onlar uzun bir uykuya yatrr. Maara'ya alnan genlerin yannda bir de kpek bulunduu

anlalmaktadr, nk Muhammed'in sylemesine gre Tanr yle konumutur: "Kpekleri


14/322

14

dirseklerini esie uzatmt. Onlar grsen iin korkuyla dolar, geri dnp kaard n". (K. 18:18).

Kpek nasl ve ne mnasebetle girmitir maaraya? dirseklerini uzatt e ik nedir? pekbilinmez; bu konuda birbirinden farkl gr ler vardr. Bu grleri nakleden Beyzevi ve

Celaleddin gibi nl Kur'an yorumcularna gre, genlerin maaraya snmak zerekamalar s rasnda bir kpek pelerine taklmve fakat genler onu kovmak isteyince Tanr kpei u ekilde konuturmutur: "Tanrnn sevgili kullarnseverim: siz ma ara'da uyurkenben de sizlere bekilik ederim". Fakat baz gr lere gre kpek bir oban'a ait olup onu takibetmi ve uyuyan ve uyanan'lardan olmu tur. Ve ite Kur'an'da geen "rakim" ad bu kpe inaddr.

Fakat her ne olursa olsun Kurann sylemesine gre genler maaraya sndktan sonragne do duu zaman maara sa tarafa, batt zaman ise sol tarafa meyletmeye ba lar; veiindekiler maarann kuytu bir yerinde kalrlar, ki bu, gya Allahn mucizelerindendir (K.18: 17). nk Tanr onlar , uykularnda iken bu ekilde, saa ve sola dndrr. Kur'an'da

yle yazl: "Maara ehli uykuda iken sen onlar uyan k sanrdn. Biz onlar sa a ve soladndrrdk... Onlargrsen iin korkuyla dolar, geri dnp kaard n" (K. Kehf 18)

Bir aralk Tanr, uyumakta olan bu Hrstiyan genleri, "birbirlerine sorsunlar diye"uykularndan uyandrr. lerinden biri "Ne kadar kaldnz?" diye sorar dierlerine. Dierleride:"Bir gn veya daha az bir mddet kaldk" derler ve eklerler: "Ne kadar kaldnziRabbiniz daha iyi bilir". Fakat karnlar ac kmi olmal dr ki, aralarndan birini kent'egnderip yiyecek-iecek aldrmak iin birbirlerine yle derler: "Paranzla birinizi ehregnderin, en iyi yiyeceklere baksn ve size getirsin. Orada nazik davransn, sakn sizi kimseyeduyurmasn. Zira onlarn sizden haberi olacak olursa, ya talayarak ldrrler veya dinlerinedndrrler ve bu taktirde asla kurtulamazsnz" (K. Kehf 19).

Maaradaki genler bu ekilde konuurlarken Kent halk da onlar hakk nda ekpdurmaktadr: kimii: "Onlarn maaralarnn nne bir bina kurun" derken dierleri de"Onlarn maaralarnn nnde mutlaka bir mescid kuracaz" demektedirler (K. Kehf 21)

Tanr, Kent halknhaberdar ederek ma aradaki bu genleri bulmalarnsa lar: nk byleceonlarn, Tanrszlerinin do ru olduuna ve kyamet gnnn geleceine inandrmolacakt r(K. 18: 21).

Bununla beraber halk, maarada bulunanlarn says ve bunlar n kimler olduu hakknda

birbirleriyle tart

makdad

r: kimii "Maara ehli tr, drdncleri kpekleridir" derler.Kimii "Betir, altincilar kpekleridir" derler. Kimi i de: "Yedidir, sekzncileri kpeklerdir"derler (K. 18: 22). Onlarn bu ekildeki tartmalarvesilesiyle Tanr Muhammed'e yle der:"De ki: -'Onlarn saysn en iyi bilen Rabbimdir. Onlar pek az kimse'den ba kas bilmez--'Bunun iin, ey Muhammed! Onlar hakknda bu ksaca anlatlann dnda kimseyle tartmave onlar hakknda kimse'den bir ey sorma. Her hangi bir ey iin, Allahn dilemesi dnda: -'Ben yarn onu yapacam'- deme. Unuttuun zaman Rabbini an ve yle de: -'naallahRabbim beni doruya daha yakn olana eritirir-'..." (K. 18: 23-24)

Muhammed'in sylemesine gre Tanr, bu ekilde konumakla beraber halktan kiiler, yine demaarada kalma sresi hakknda tartarak yle demektedirler: "-'Onlar maaralarnda yz

dokuz yl kaldlar-' derler. (Ey Muhammed!) de ki: -'Onlarn ne kadar kaldklarnen iyi Allahbilir. Gklerin ve yerin gaybi O'na attr. O ne mkemmel Gren'dir! O ne mkemmel


15/322

15

iiten'dir. nsanlarn O'ndan baka dostu yoktur. O hi kimseyi hkmranlna ortak klmaz-'..." (K. 18: 25-26).

Bir yoruma gre maaradaki genlerden biri, aralarnda kararlastrld ekilde, yiyecektedariki iin ehre gttnde, al veris yaparken tan nr. nk kulland para eski

mparatorlardan Dekyanos zamanna ait bir paradr. kendisini o mahalln reii olan prens'egtrrler. Prens hrstiyan dininden biridir. Huzuruna getirilen kiinin hikayesini dinleyince,adamlarn ma araya gnderir. Prensin adamlar ma aradaklerle konuurlar, fakat onlarlabirlikte uykuya dalip lrler. Prens lenlerin gmlmelerini ve gmldkleri yere de birmescid yaplmasnemreder.

Yukardaki "kssa"nin (masaln) ne maksatla Kur'an'a alindii ve ne anlam tadhususundayorumcularn grleri doyurucu deildir. Gya bu masal "iman" sahibi kiilerin (yanihrstiyan genlerin), zamann hkmdarnn zulmnden kamak iin maaraya sndklarn

anlatmak iin alnmtr6. Kmne gre de hrstiyan genlerin din yznden baskya

urayarak bir maaraya snp orada 309 yl kaldklarn ve sonra uyan p kendi halklarnimana ardklarn, bunun da "Allahn kudretinin ifadesi olduunu" anlatmak iinkonmutur'

7.

Her ne olursa olsun durum u ki akla ve manta ters den eyleri "Kssa" (masal) yolu ileanlatmaa almak, kiileri fikren gelimez klmaktan baka ie yaramaz.


16/322

16

III) TEVRAT'DA YAHUDLERN ATASI OLARAK GEEN BRAHM'N,KUR'AN'DA, TANRI TARAFINDAN MSLMANLIKLA EMROLUNAN VE OLUSMAL LE BRLKTE KA'BE'NN TEMELLERN YKSELTEN"PEYGAMBER" OLARAK GSTERLMESNN HKAYES: "brahim, ne yahudi,ne de hrstiyan idi; fakat o, Allah bir tanyan dosdoru bir mslman idi:

mriklerden de deildi" (K. mran 67, 65-66); "nk Rabbi ona: -'Mslman ol'-demi, o da: -'Alemlerin Rabbine boyun edim'- demiti. Bunu brahim de kendioullarna vasiyet etti; Ya'kub da: -'Oullarm! Allah sizin iin bu dini (slam) seti. Ohalde sadece mslman olarak lnz (dedi)" (K. Bakara 131-132).

Yahudilerin kutsal bildikleri Tevrat'a (ki Ahd-i Atiyk'in ilk bekitab nkapsar) gre brahim,Yahudilerin atasdr. Fakat Muhammed onu, sadece Yahudilerin deil fakat ayn zamandakendi mensup bulunduu Arap kavminin de, atasolarak gsterir. Gsterirken de onu, Tanr tarafndan, ilk kez mslmanlkla emrolunmu "peygamber" olarak tan mlar.

slam kaynaklarnn bildirmesine gre "brahim" ad, brani dilinde "eb" (yani "baba") ve

"rehim" (yani "halk"="cemaat") szcklerinden oluup "halkn babas" (Cumhur'un babas)anlamna geldii iin brahim, kendisinden sonra gelen btn Beni srail peygamberleriylebirlikte, Muhammed'in de atas say lr. nk, gya Arap kavmi, brahim'in olu smail'den

kmtr8. Bu hususlarbirazdan zetleyece iz, fakat daha nce Yahudilerin kendi kitaplarna

gre brahim'in durumuna gz atalm:

Tevrat'a gre, brahim, Nuh'un torunu olan Terah'in oullarndan biridir. brahim'in iki olu

olup, bunlardan biri smail'dir ki Hacer9 ad ndaki cariyesinden dogmutur. Dieri ise shak

olup Sara10

ad ndaki esinden olmutur. Yahudiler kendilerini brahim'in ve onun olu shak'inve onun olu Ya'kub'un soyundan bilirler. Tanr gya shak'in oullarndan olan Ya'kub'un

adn srael olarak deitirmi ve bunun sonucu olarak Yahudiler srailoullar olarak bilinegelmilerdir.

Tevratn "Tekvin" adl kitab nda btn bu olaylar Tanrnn azndan km gibi anlat lr.Oysa ki son iki yz yillik tarihi kazilarn ve bilimsel aratrmalarn ortaya vurduu gerekudur ki brahim hikayesi eski Babilonya'da "Abarama" adyla bilinen bir iftnn, ya daHint efsanesinde "Brahma" adyla anlan "Yaratc" nin yaamlarndan alinmi masaldan

baka bir ey deildir11

. Ve i te Tevratn birinci kitabolan Tekvin'i haz rlayanlar bu eskimasal u ekle sokmulardr:

Nuh'un gya olu olur ki adlar: Sam, Ham ve Yafet'tir. Sam'in zrriyetinden olan Terah'inoullarndan biri Abram'dir ve Tanr onunla ahd yapm tr (Bkz. Tekvin, Bap 10-11) .Yaparken de onu ykselteceini, mbarek ve byk bir milet haline getireceini, yer yznnbtn kabilelerini onda mbarek edeceini ve adn yceltece ini sylemitir. Abram'in Sarayadnda bir ei vardr. Ahd'i yaptktan sonra TanrAbram'i, kar sSaray ile birlikte bir blgeyegnderir. Fakat orada kitlik hkm srmektedir diye Msr'a gitmesini emreder. (Kitlik hkmsryor idiyse niye oraya gndermitir bilinmez!). Tanrnn emrine uyarak Abram Msr'agitmeye karar verir. Fakat gitmeden nce karsna yle der: "Sen gzel bir kadnsin; olur kmrllar seni grnce, kocan olduum iin beni ldrrler ve sana sahib kmak isterler.Eer benim kzkardeim grnrsen bana kariyi davran rlar".


17/322

17

Gerekten de Msr'a vardklar zaman Saray'in gzelli ini duyan Firavun, adamlarnaemrederek onu saray'ina getirtir. Gzelliine vurularak onunla evlenir. Saray kendisiniAbram'in kz kardei olarak tanttiin Abram'a iyi davran lr.

Her ne kadar Abram, einin Firavun ile evlenmesine ve yatmasna aldrs etmez ise de Tanr

muhtemelen Abram'dan daha kskan olmali ki Firavun'u "byk vuruslarla vurur". Budarbeler zerine Firavun ii anlar ve Abram'i huzuruna getirterek: "Bana bu yaptn nedir?Niin: 'Bu benim kzkardeimdir' dedin de onu kar olarak ald m? imdi onu al ve git" der.Onlar gnderirken hediyeler ve cariyeler vermeyi de ihmal etmez.

Abram karsn al p gider. Fakat yillar geer Abram'in kars Saray bir trl ona ocukdogurmaz. Ancak Saray'n mr'li bir cariyesi vardr ki ad Hacar'dir. Gnlerden bir gnSaray, kocasn kar na alr ve yle der: "te Tanr beni dogurmaktan al koydu, ricaederim, cariyemin yanna gir, belki ondan ocuklarn olur!" . Abram onun szn dinler veHacar'la yatar. Hacar hemen hamile kalr. Ancak ne var ki Saray bu yaptklarndan dolaykendisini kocasnn ve cariyesinin gznde klmgrr. Bu yzden ona atar: "Seninle

benim aramda Tanr hkmetsin" der. Abram fena halde zlr, nk sevgili Saray'ini oksevmektedir. Ne yapacan bilemz ve Saray'in gnln almak ister; yle der: "te cariyensenin elindedir; ona dilediin gibi davran".

Bunun zerine Saray, adeta hin karmak istercesine Hacar'a cefa eder. Hacar' da onunyanndan kaar. Fakat Tanr ona bir erkek ocuk doguraca n ve ad nn smail olacanhaber verir. yle der: "(smail) nsanlar arasnda yabani bir adam olacaktr; onun eli herkesekarve herkesin eli ona kar olacakt r ve btn kardelerinin sarkindan sakn olacaktr" (bkz.Tekvin , Bap 16:12) . Bundan sonra Hacar'in bir olu olur ve Abram onun adn smail olarakkor. Abram o tarihte 86 yandadr.

Aradan zaman geer ve Abram 99 yasna bastnda Tanr onu kar na alr ve kendisini birok milletlerin babas yapaca na dair olan ahdn hat rlattktan sonra adn Abram'danAbraham'a evirdiini syler (Tekvin, Bap 17:1-9). Abraham ad Kur'an'da brahim olarakgeer. slam kaynaklarn bildirmesine gre Tanrnn Abraham adnuygun grmesi bu ad nbranice'de "Eb" lafziyle (ki "baba" demektir) "Rehim" (yani "Cumhur") kknden oluup

bylece "Cumhur'un babas" (yani halkn babas) anlamna gelmesindendir12

. Fakat Tanrayn zamanda Abraham'in kar s Saray'in ad n da de itirir ve Sara yapar (ki "prenses"demektir); Kur'an'da Sare diye geer. .

Bundan sonra Tanr brahim'e shak adnda bir olan ocuk vereceini sylece mjdeler:

"(Saray) mbarek kilacam... Gerek senin karn Sara, sana bir oul doguracak ve onunadn shak koyacaksin ve onunla ve ondan sonra zrriyetinle ahdmebedi ahit olarak sabitkilacam" (Tekvin, Bap 17:16-19). anlalan o ki Tanr, shak ad branice'de "glmek","mutlu olmak" anlamna geldii iindir ki bu ad sem tr.

Ve Tanrnn dedii gibi olur ve Sara bir erkek ocuk dogurur ve brahim ona shak adnverir (Tekvin, Bap 21:1-10)

Ancak ne var ki Sara, Msrl cariye Hacer'den do ma smail'in bir gn gelip kendi olushak'a miras ortaolaca nd nerek kocasna yle der: "Bu cariyeyi ve olunu dar at"(Tekvin, Bap 21: 8-12). Fakat bunu yapmak brahim'e kt grnr; vicdani byle bir ey

yapmaa razolmaz. Muhtemelen Tanr ondan daha az merhametli olmali ki hemen brahim'eemreder: "ocuktan dolay ve cariyenden dolay gznde kt olmas n. Sarann sana


18/322

18

syledii her seyde onun szn dinle, nk senin zrriyetin shak'ta arlacaktr" (Tekvin,Bap 21: 11-13)

Bu emir zerine brahim derhal Hacer'i artr ve eline biraz ekmek ve bir u tulumu verereksmail ile birlikte uzaklara gitmesini syler.

Kadncaz smail'i alp yola kar ve Beer-seba llerinde tek bana a susuz dolamaabalar. ocuu ile birlikte lmek zere iken Tanr feryad n i itir ve yardmna kosar; fakatyine de onu ocuu ile birlikte lde yasatmaa kararldr.

Daha sonra Hacer, Msr diyarnda bir kadn bulur, ocuuna baksn iin. Muhtemelen herikisi de unutulup giderler.

Buna karlk shak'in zrriyeti, Tanrnn inayetlerine mazhar olmu olarak geli ir vesrailoullarn, yani Yahudi kavmini meydana getirir.

Grlyor ki yukardaki masal'da brahim'in, nce Hacer'den ve sonra Sara'dan birer oluolmutur. Fakat Hacer sadece bir cariye'dir yani hizmeti bir kledir. brahim'in onunlanikahli bir durumu yoktur. Bu itibarla smail evlilik dii domudemektir. Buna kar lk Sara,onun nikah ba ile ba l bulundu u gerek esidir. Tanrnn tercihlerine ve inayetlerinemazhar olan da Sare ve olu shak'tir. O kadar ki Tanr onun dile iyle Hacer'in ve olusmail'in kizgin llere atlmasna razolmu tur.

Tevrat'da geen yukardaki masal Muhammed, Kur'an'a aktarm fakat aktar rken bazdeiikliklere sokmutur. Yapt de iikliklerin banda brahim'in ne "Yahudi" ve ne de"Hrstiyan" olmayp "Mslman peygamber" olduu hususu gelir. Gya Yahudilerbrahim'in "Yahudi" olduunu, Hrstiyanlar ise "Hrstiyan" olduunu syleyerekekimektedirler (K. Al-i mran 65-66) oysa ki Tevrat ve ncil ondan daha sonra indirildiiiin bu iddialarnda yanlmaktadrlar. Muhammed'in sylemesine gre Tanr bu vesileyleyle konumutur:

"Ey Kitab ehli! brahim hakknda niin ekrsnz? Halbuki Tevrat ve ncil kesinlikle ondansonra indirildi. Siz hi dnmez misiniz? te siz byle kimselersinz! Had hakk nda bilgisahibi olduunuz konuda tartiiniz; fakat bilgi sahibi olmadnz konuda niintartiiyorsunuz? Oysa ki Allah her eyi bilir, siz ise bilmezsnz" (K. mran 65-66).

Grlyor ki Muhammed, ncil ve Tevratn brahim'den sonra indirildiini ne srerek

brahim'in ne Yahudi ve ne H

r

stiyan olabileceini sylemitir. Sylemitir ama, Kuran

ndahi, tpk ncil ve Tevrat gibi, brahim'den sonra "ndrldne" aldrs etmeyerek (ya daKur'an ok nce, daha Adem'den itibaren indirildi ini belirterek) brahim'in Mslmanolduunu bildrm ve Kur'an'a u ayet'i koymutur:

"brahim, ne Yahudi, ne de Hrstiyan idi; fakat o, Allahbir tan yan dosdoru bir Mslmanidi: mriklerden de deildi" (K. mran 67).

Bunu syledikten sonra kendisinin, ve btn "m'minlerin" brahim'in dininden olduunubildirir (Bkz. K. mran 68, 95, ; Bakara 130, 135,136; Nisa 125; En'am 161; Nahl 123).


19/322

19

Daha baka bir deyimle Yahudiler, brahim'in Sare'dan olma shak adndaki olununsulbunden geldiklerini sylerlerken, Muhammed, kendi kavminin brahim'in cariyesiHacer'den doma smail adndaki olunun sulbnden geldiini ileri srmtr.

Yine Muhammed'in sylemesine gre gya brahim btn mslmanlarn babasidir ve

mslmanlara "Mslman" adn veren o'dur (K. Hacc 78); gya brahim, olu smail ilebirlikte Tanr'ya dua ederek kendilerinin mslman klnmalarn istemi ler ve "Soyumuzdanda senin iin 'Mslman bir mmet' yarat" (K. Bakara 128) diye yalvarmlardr.

Yine Muhammed'in sylemesine gre smail, brahim'in "Hacer" adndaki cariye'sindendoma oludur. Fakat bir de Sare adndaki esinden doma shak adnda bir olu daha vardr.Ebu Hreyre'nin rivayetine gre Muhammed, Hacer'in cariye olarak brahim'e veriliinin veondan smail adnda bir ocuk edinisinin hikayesini yle anlatr:

"brahim Sare ile sefer etmi de onunla bir ehre gelmt. Orada ... bir Melik... hkmran idi.Bu zalime: 'brahim, en gzel kadnlardan bir kadnla ehre dahil oldu'- diye bildirildi. Melik

kendisine: -Ya brahim!, yanndaki kadn neydi? diye haber gnderdi. brahim -Hemsiremdir-diye cevab verdi. Sonra brahim dnp Sare'nin yanna geldi ve -Sakn szm tekzib etme!Ben bunlara seni(n iin) kz kardeimdir, dedim. Allah'a yemin ederim ki yer yzndebenden, senden baka iman eden hi bir kii yoktur- buyurdu. Ve Hz. Halil Sare'yi Melik'egnderdi. Melik Sare'ye kyam etti. Sare de hemen abdest alp namaza durdu ve -'Ya Rab, benSana ve Senin peygamberine iman ettimse, ben kadnlmi zevcimden bakasna kar ebedimuhafaza eyledimse, benim zerime u kafiri musallat etme-' diye dua etti. (Meli'in) derhalnefesi bouldu. Horlamaa hatta ayayle yere vurup deprenmee balad... (ve bu olay birka kere bu ekilde tekrarlannca) Melik saraydaki kurenasna: -'Siz bana muhakkak bireytan gndermisnz. Bu kadn brahim'e geri gnderiniz. Hacer'i de Sare'ye veriniz- dedi.Mteakiben Sare, brahim'e ... dnp geldi. Ve ona: -Anladn m zevcim! Allah kafiri tezlil

etti. Bir cariyeyi de (bize) hizmeti verdi- dedi". 13

Grlyor ki Muhammed'in sylemesine gre Hacer, Melik tarafndan Sare'ye hediye edilenbir cariyedir. Fakat gya brahim onunla evlenmi ve bu evlilikten smail ortaya kmtr.Her ne kadar slam kaynaklar, Hacer'i temiz soydan gelmi bir kimse olarak gstermek

maksadyla onun "asl bir aile kz" olduunu belirtirlerse de14

brahim'in cariyesi ve Sare'ninhizmetisi olduu konusunda ihtilafa dmezler.

Daha sonra brahim'in Sare'den bir olu olur ki ad shak'dir. Her ne kadar Kur'an'da shak'in,iyi bir insan olduu ve peygamber olarak brahim'e mjdelendii yazlolmakla beraber (K.

Saffat 112,113) brahim iin en nemli ve en sevgili evlad smail'dir. Bundan dolaydr kibrahim onu, Tanr'ya kurban etmek istemi ve fakat Tanr , onun bu fedakarlndan okhonud olarak buna engel olmuve fidye olarak ona byk bir kurbanl k vermitir (K. Saffat101-111).

Muhammed'in Kur'an'a ald ekliyle ve Buharnn bn-i Abbas'dan rivayetine gre, Hacer

ile olu smail'in maceras syle15

: brahim'in ei Sare, Hacer'i kskanmaktadr. Hacer,kskan orta Sare'den izini gizlemek iin uzun eteklik giyer. Fakat Sare'nin sald rlarndankorunmak iin brahim, Hacer'i ve smail'i alp Sam'dan kar ve o zamanlar orak bir kayalkolan Mekke kesimine gtrr, orada byk bir agacin altna brakr. O tarihte Mekke'de ne birkimse, ne yiyecek ve iecek, hibir ey yoktur. te brahim, bu ana ve oulu buraya brakr.Yanlarna da ii hurma dolu mesinden bir daarck, ayrca da ii u dolu bir kirba kor. Sonrada arkasn dnp Sam'a gitmek zere yola kar.


20/322

20

Karsnve sevgili o lu smail'i da ba nda yapa yalnz brakp gitmek kukusuz ki vicdannalabilecei bir ey deildir. Nitekim Hacer brahim'in arkasndan pesi sra giderek seslenir:

"Ey brahim! Bizi bu vadde brakp da nereye gidiyorsun? yle bir vad ki, ne grpgrecek var, ne baka bir hayat eseri var" der. Fakat brahim aldrs etmez; Hacer bu

sylediklerini yksek sesle tekrarlar fakat brahim yine aldrs etmez, yrmesine devam eder,dnpte Hacer'e bakmaz bile. Nihayet Hacer ona:

"(Bizi burada brakma) Allah mi sana emretti?" diye sorar. brahim de ona: "Evet Allahemretti!" der.

Tanr neden bu zavall kad na bylesine azab etmek istemitir? bilinmez fakat Hacer,muhtemelen avunmak iin kendi kendine: "yle ise (Allah bize yetiir), O bizi korur,brakmaz" der ve geriin geriye yerine dner. brahim de ayrlp gider. Gya Mekke'ninstndeki "Seniyye" denen bir yere gelince yzn Ka'be'ye dndrp, ellerini havayakaldrr ve Tanr'ya dua eder. Kur'an'da brahim'in yle dua ettii yazl:

"Ey Rabbmz! Ey sahibimiz! Namaz dosdo ru klmalar iin ben, neslimden bir k smnsenin Beyt'i Harem'inin (Ka'be'nin) yannda , ziraat yaplmayan bir vadye yerletirdim. Artksen de insanlardan bir ksmnn gnllerini onlara meyledici kil ve meyvelerden bunlara rizikver. Umulur ki bu nimetlere krederler" (K. brahim Suresi, ayet 37)

Hani sanki Tanrnn, "yaplmak gereken eyler hususunda brahim'den ders almaagereksinimi varmgibi!" bir durum var ortada.

Susuz, orak ve kayalk bir yerde, olu ile tek bana kalan Hacer ne yapacanbilemeyipolunu emzirmee balar. Ara sra kirba'dan sudan ier fakat az gemeden kirba'daki u biter.Hem kendisi hem de ocuu susuzluktan kvranrlar. O kadar ki ocuk susuzluktan sizlanaraktoprak zerinde yuvarlanp durur. ocuunun bu iler acisi haline bakarken Hacer'in iifenalar, ve saskinlikla ocuu brakp telere gider ve orada Safa tepesi diye bir yerin stnekar, gelen giden var m diye etrafa bakar. Fakat hi kimseleri gremez. Sonra tepe'den inipkosa kosa vadye geer sonra Merve denen bir yere gelir. Bir sre orada durupta kimseyigremeyince tekrar geldii yere, yani Safa tepeine dner. Bu suretle Safa ile Merve arasndayedi kez kosarak gidip gelir. Neden dolay bu i i yedi def'a yapar, bilinmez. [Fakat her neolursa olsun nice yillar sorna Muhammed, Ka'be'yi ziyaret edecek olan hacilara, Safa ileMerve arasnda yedi def'a kosmalarnemredecektir].

Hacer yedinci kez kosarak geldii Merve zerinde iken bir ses iitir. Kulaklar

na inanamaz veiyice dinlemee balar. kinci kez sesi iitince: "Ey ses sahibi, sesini duyurdun! Eer sen bizeyardm etmek kudretine malk isen, bize yardm et" der. Bunu der demez ilerde bir yerde birmelek belirir. Bu beliren melek Cibril'dir; belirdii yer ise Zemzem kuyusunun kazilacayerdir. Nitekim Cibril ayann topuu (yahut kanadyla) yeri kazmaya balar ve kazdii buyerden u fiskirir. u baka yere gitmesin ve ziyan olmasn diye Hacer, havuzumsu bir yeryapar ve bir eliyle de kirbana u doldurur. aynzamanda kana kana sudan ier; bu suretle(st haline giren u ile) ocuunu da emzirir. Cibril kendisine, u azalir ya da ziyan olur diye,tela etmemesini bildirir ve yle der:"te suras Beytullah(in yeri) dir. O Beyti u ocuklababas yapacakt r. Muhakkak ki, Allah, o iin ehlini zayi etmez (yitirmez)" der (Bkz.Buharnn bn-i Abbas'dan rivayeti iin bkz. Sahih-i..., Cilt IX, 115 ve d.; sh. 121-122, hadis

no. 1381; ayrca bkz. Cilt VII, sh. 232 ve d. )


21/322

21

Btn bunlar olurken brahim, sevgili kars Sara ve sevgili o lu shak ile birlikte, evinde yangelmi yatmaktad r. Muhtemelen az sonra onlar terkedip Hacer'in yan na dnecei ve olusmail ile birlikte Ka'be'nin duvarlarn ykseltece i gnlerin gelmesini beklemektedir.Hikayemize devam edelim.

Hacer, yukarda belirttiimiz ekilde yasayp giderken gnlerden bir gn Crhm'den birtopluluk ika gelir. "Crhm" Yemenli bir kabilenin byk babas olarak bilinir. Soylar nnNuh'un olu Sam'a vard sylenir. Gya arapayi ilk olarak konu anlar bunlardr. BunlarMekke'nin alt tarafna indikleri bir srada , oraya bir kuun gelip gttn grm ler, bu kuunmutlaka sulak bir yerde dnp dolar olduunu dnmler ve yaptklar bir ara trmasonucunda bu yerin Hacer'in bulunduu yer olduunu renmilerdir. Ve ite bunu renipteMekke mevkiine geldiklerinde Hacer'i u banda bulurlar: "Bizim de gelip suraya senincivarna inmemize (izin) verir miin?" derler. Hacer de onlara: "Evet inebilirsnz (Bu sudanda kullanabilirsnz). u kadar ki, bu suda mlkiyet iddia edemezsnz; onun mlkiyet hakkbana attr)" der.

Hacer'in bu szlerini kabul eden Crhmi'ler, o andan itibaren oraya yerlesirler ve daha sonrakendilerine katlan dier Crhmi'lerle birlikte Mekke'nin bulunduu yeri kent halinegetirirler.

Gnler geer ve Hacer'in olu smail, yiitlik ve genlik ana girer. Crhmi'lerdenarapcayi renmi ve onlar aras nda sevimli bir sima olmutur. Bulug'a eritiinde deCrhumi'ler onu, kendilerinden bir kizla evlendirirler. Kar koca, birbirlerini severekyaamaa balarlar. Bununla beraber smail'in kazanci yerinde deildir; kendisini, karsnveanasn g bela geindirmektedir. Az gemeden Hacer, doksan yas na girmiolarak lr.

Bu arada smail'in babas brahim'in aklna, bir zamanlar lde bir yerlere brakp gttolunu ve kadnn aray p grmek gelir. Bir gn kalkar Mekke'ye yollanr ve smail'in evinearayp bulur. smail evde olmadg iin kars onu misafir eder. brahim kendisini tantmazfakat kadna geim durumlarnn (hal ve vakitlerinin) ne olduunu sorar. smail'in hanm:"iddetli darlk iindeyiz. Gayet fena bir haldeyiz" diye yakinir. brahim fazla oturmaz, ve:"Kocan geldiinde benden selam syle. Ve ona yle (de) kapsnn esiginin basaman deitirsin" deyip kar gider ve karsSare ile o lu shak'in bulunduu Sam'a dner.

Anlalan o ki brahim, kadnn bu ekildeki yaknmasndan holanmamtr; ona gre kadngeim derdinden sz etmemeli, evce kt durumda bulunduklarn sylememelidir. Bundandolaydr ki "kapnn esiginin basaman de itirsin" eklinde bir mesaj brakmakla oluna,

kar

s

n

bo amas

gerekti ini bild

rm

t

r.

Her ne hikmetse smail'in karsnn aklna "Sen kimsin?" diye sormak gelmemitir. Aksamolupta smail eve dndnde, evin iinde duyduu gzel bir koku gibi emarelerden,babann gelip gttn anlar gibi olur ve kar sna sorar: "Evmze gelen oldu mu?". Bununzerine kars olan bitenleri smail'e anlatr. smail karsna yine sorar:, "Sana bir ey vasiyyetve bir sz tevdi etti mi?". karsda: "Evet, bana, sana selam sylememi ve kap nn basamandeitir! dememi (syledi)" der.

Bunlar dinleyen smail, babann "kapnn basaman de itir!" eklindeki szlerinin"Karn b rak ve baka bir kadn al" anlamna geldiini dnr ve karsna: "O gelen ihtiyar

babamdir. Bana senden ayrlmamemretmi tir. Artk sen ailenizin evine gidebilirsin!" der, vekadncaizi boar ve Crhmi'lerden baka bir kadnla evlenir.


22/322

22

Bir kimsenin, srf babas yle dedi ve emretti diye kar snbo amas, kukusuz ki mantki veadil bir davran olmaz. Kar koca aras ndaki uyumazlklar, ya da hatali davranlar, karlklgrmeler ve uzlasmalar yolu ile giderilmek gerekir. Kadn hata etmitir diye kocann onu(hem de baka birinin tavsiyesi zerine- velev ki bu kii babas olsun) bo amas adalet vedrstlk ilkeleriyle bagdasmaz.

Her ne olursa olsun brahim, bir sre sonra tekrar Mekke'ye gelir ve smail'in evine iner.Tesadf bu ya, smail yine evde yoktur. kapy smail'in yeni kars aar ve brahim'i arlar.Fakat ona kim olduunu sormaz ve brahim de kim olduunu aklamaz. brahim kadna yleder: "Naslsnz? gemnz, haliniz vaktiniz iy midir?". smail'in kars cevap verir: "Biz,hayr, saadet ve bolluk iindeyiz" der ve Tanr'ya "hamd- sena" eder. brahim tekrar sorar:"Ne yiyip, ne iiyorsunuz?". Kadn da:"Et yiyoruz, u iiyoruz" der.

Bunun zerine brahim: "Ya Rab! Bunlarn etlerini ve sularn mbarek kil, (u ur) bereketihsan eyle" diye dua eder.

[Bu vesile ile deinelim ki, bn Abbas'in sylemesine gre, gya brahim'in bu ekildekiduasndan dolaydr ki et ile su, sicak bir yer olmasna ramen Mekke'den bakaca hibiryerde insan saliina uygun dmez olmumus. Ve eer o zamanlar Mekke civarndahububatla uralr olunsa imi, brahim hububat hakknda da dua eder ve bylece Mekke'ninhububati bol olan bir yer haline girmesine sebeb olabilirmimis (Bkz. Sahih-i..., Cilt IX, sh.125)].

Kadnn yukardaki ekilde konumasndan ve halinden sikayeti bulunmamasndan honudolan brahim, kadna yle der: "Kocan geldiinde ona selam! Ve ona kapsnn esigini gzeltutsun! diye emreyle!" der ve sonra kalkar Sam'a, evine dner.

Aksam smail eve geldiinde: "Evmze gelen oldu mu?" diye sorunca kars: "Evet gzelyzl bir ihtiyar geldi" diyerek brahm ver. Sonra brahim'in "Gemnz nasldr?"eklindeki sorusuna: "Hayr ve saadet iindeyiz" dediini ekler. Bu sefer smail: "Sana bir eyvasiyyet etti mi?" diye sorunca: "Evet o (saygn) ihtiyar sana selam syledi. Ve kapnnesigini iyi tutmani emreyledi" der. Bunun zerine smail karsna yle der: "te o babamdir!Sen de evmizin (serefli) esigiin. Babam bana seni hos tutmam, iyi geinmemi emretmitir".(Bkz. Sahih-i.., Cilt IX, sh.124-5)

Anlalan yine o ki brahim, kocasna boyun een, kocasndan sikayet etmeyen, yoksullugakatlanmasn bilen kad nlar makbul saymaktad r smail de tpk babas gibi ayn tip

kad

nlardan holanmaktad

r.

Bu son olaydan sonra brahim bir sre daha smail'den uzak yasar. Fakat nihayet bir gn kesinolarak Mekke'ye gelmeye karar verir. Bu kez ilk kars Sare ile, ondan olan o lu shak'iterkedip Mekke'ye gelir. O srada smail, Zemzem kuyusunun yakininda byk bir agacinaltnda, okunu yontup dzeltmekle mesguldur. brahim'in geldiini grnce babasoldu unuanlar ve kalkp ona doru kosar. Baba oul kucaklaip prler. Sonra brahim oluna: "Eysmail! (Tanr) bana muazzam bir iemretti!... Fakat bu i te sen bana yardm edeceksin" der.smail de: "Babacigim, ben sana her vehile yardm ederim" diye cevap verir. brahim,yaplacak iin ne olduunu anlatmak zere civardaki yksekce bir tepeye iaretle: "(Tanrbana) burada bir beyt (konut) yapmam emretti" der (Bkz. Sahih-i..., Cilt IX, sh. 126).


23/322

23

Buras gya vaktiyle Adem'in tavaf etti i nur'dan bir tasn bulunduu ve onun lmndensonra oullarndan birinin bina ederek yanna "Hacer-i Esved" i (kara tasI) yerletirdii biryerdir; hikayesi de syledir:

slam kaynaklarnn bildirmesine gya Adem ile Havva cennet'ten karildiklar zaman

Arafat'ta buluup bat ynne do ru yryerek Ka'benin bulunduu yere gelirler. Orada AdemTanr'ya yalvarr ve Cennette iken etrafnda tavaf ettii nur'dan ilenmi tas n salanmasndiler. Tanronun bu dile ini kabul ederek nur'dan bir stun gnderir ve Adem, onun etrafndatavaf ederek Tanr'ya ibadet etmeye balar. Fakat daha sonra bu nur'dan stun kaybolur ve

yerinde siyah bir ta kal r. Adem'in lmnden sonra onun nc olu olan Sis (Sit)16

,babann vasiyeti gereince, tave amurla Ka'be'yi insa eder. nsa ettii bu yer drt kse birbinadr. Bu binann bir ksesine de o siyah ta koyar. Bu bina "Beytullah" diye an lan yerdirki ki Ka'be olarak bilinir; bu taise "Hacer-i Esved" diye bilinen ve mslmanlar n 1400 ylboyunca tapar olduklar tas'tir [Bir ba ka rivayete gre evvelce beyaz olan bu tas, "Cahlye"dneminin gnahlar, ktlkleri ve murdarlklar yznden siyah olmu tur].

Ve ite brahim'in, biraz yukarda belirttiimiz gibi, Hacer'i ve smail'i alarak geldii ve sonraonlarorada b rakp gtt, daha sonra da tekrar geldii yer burasdr.

Yine yukarda belirttiimiz gibi smail ile birlikte Ka'be'nin temellerini ykseltip burasnbiribadet mahallhaline getirir ve Tanr ya sunar. Sunarken de: "Ey Rabbmz! Bunu kabul buyur;

phesiz sen iitensin, bilensin-'..." (K. Bakara 127) der17

ve ekler: "Ey Rabbim! Buray gvenli bir Kent yap; halkndan Allah'a ve ahiret gnne inananlar e itli meyvelerle besle..."(K. Bakara 126) [Sanki Tanr ne yap lmak gerektiini bilmezmis de brahim'den tavsiyebeklermi gibi!].

Tanr bundan ho nud olur ve temelleri ykseltilen Beytullah'i (Ka'be'yI) kendisine ibadetedilmek gereken bir yer olarak ilan eder ve brahim'e de burann temiz tutulmasn emreder.yle der:

"Biz, Beyt'i (Kabe'yI) insanlara toplanma mahall ve gven lr bir yer kldk. Siz de brahim'inmakamndan bir namaz yeri edinin (orada namaz kln). brahim ve smail'e: -'Tavaf edenler,ibadete kapananlar, rku ve secde edenler iin Evim'i temiz tutun-' diye emretmitik" (K.Bakara 126; ayrca bkz. Hacc Suresi 26-29).

Bundan sonra brahim ve smail: "Ey Rabbmz! Bizi sana boyun eenlerden kil, neslimizdende sana itaat eden bir mmet kar..." (K. Bakara 128) diye dua ederler. Sylemeye gerek

yoktur ki "Bizi sana boyun eenlerden kil" derlerken anlatmak istedikleri ey "Bizi mslmankil" dir. Nitekim Kur'an'da Tanrnn onlara mslman kld u ekilde belirtilmektedir:

"... Rabbi ona (brahim'e) -'Mslman ol'- demi, o da: -'Alemlerin Rabbine boyun edim'-demiti...." (K. Bakara 131).

Fakat Muhammed'in sylemesine gre Tanr, mslman olmay sadece brahim'e ve smail'eemretmide ildir; bu emrini brahim'in dier olu shak, ve ondan sonra gelecek olan Ya'kubve onlarn zrriyeti iin de vermitir. Kur'an'da yle yazl:

"Bunu (yani "Mslman ol" emrini) brahim de kendi oullarna vasiyet etti, Ya'kub da: -

'Oullarm! Allah sizin iin bu dini (slam) seti. O halde sadece mslmanlar olaraklnz(dedi)..." (K. Bakara 132).


24/322

24

Grlyor ki Tevrat'da geen ve Yahudilerin kendi atalar ve kendi dinleri ile ilgili olanbrahim hikayesi, Kur'an'da farkl bir ekle sokulmu ve Tanr , sanki brahim'in soyundangelme btn mmetlere mslmanlemretmi gibi tan mlanmtr.

Masaln bu ekle sokulmasnn sebebi udur: Medine'ye hicret ettikten sonra Muhammed,

orada bulunan ve shak'in sulbunden geldiklerini syleyen Yahudileri mslman yapmakistemitir. Mslman yapabilmek iin Tanrnn brahim'i mslman kldn ve kilarken deonu, kendi oullarna (shak'a, Ya'kub'a. vs...) mslmanlvasiyet etmekle grevlendirdi inisylemitir.


25/322

25

IV) SLEYMAN "PEYGAMBER'N" KARINCA DL LE KARINCALARA, KUDLLE KULAR A HTAP ETMESNN, VE HDHD (AVUS KUU) LE SEBEMELKESNE HABER LETMESNN HKAYES: (K. 27 Neml, 15-44; Tevrat/ 1Krallar, Bap 10: 1-10)

Yahudilerin Tevratnda, "Seba kraliesi" nin, srail kralSleyman (Solomon'u) ziyaretiyleilgili bir hikaye vardr ki Muhammed bunu, bir takm deiikliklere sokarak Kur'an'a almtr.Hikaye'nin Tevrat'daki eklinin zeti yle:

Seba kraliesi, "Rabbin isminden tr" Sleymann hretini iitince onu bilmecelerledenemek zere Kuds'e (Yerusalm'e) gitmee karar verir ve yola koyulur. Beraberinde biralay insan ve ayrca baharat, altn ve deerli talar ykl develer de vardr. Kuds'evardnda Sleyman'la uzun uzun konuur, onunla yer ier, "yreinde olan btn eylerhakknda" Sleyman'a sorular sorar. Btn sorularna Sleyman'dan mkemmel yantlar alr.Ayrca da Sleymann yaaytarz na, sarayna ve her eyine hayran kalr ve ona der: "Seninilerin iin, ve hikmetin iin memleketimde iitmi oldu um sz doru imi. Ve gelip

gzlerim onu grnceye kadar o szlere inanmamtm; ve ite bana, yarbile bildirilmemi hikmetin ve mutlu halin, kulama gelen haberden stndr. Adamlarn ne mutlu, bu kullarnne mutlu, daima senin nnde duruyorlar ve hikmetini iitiyorlar. Seni srail taht zerinekoymak iin senden razolan Allah n Rab mbarek olsun; Rab srail'i ebediyen sevdii iinhak ve doruluk yapasn diye seni kral etti" (Bkz. Tevrat/ I Krallar, Bap 10: 1-10)

Ve sonra getirdii hediyeleri Sleyman'a verir, Sleyman da ona cmerte hediyeler verir, vesonra Seba kraliesi, kullar ile beraber dnp memleketine gider (Tevrat/ I Krallar, Bap 10:11-13) .

Tevrat'daki hikaye bundan ibaret. Sylemeye gerek yoktur ki bu masal, Yahudi din adamlartarafndan, srail'i Tanrnn sevgili kavmi gibi gstermek amacyle ortaya atlan bululardanbir dieridir.

Ve ite bu yukardaki masal Muhammed, Kuran n Neml Suresi'ne alm ve al rken de birtakm deiiklikler yaparak, Sleymann "mslman" bir peygamber olduunu, karncalarnve kularn dilinden anladn, ve Seba Melikesinin de ona hayran kalarak mslmanlkabul ettiini bildrmtr.

Gerekten de Arapa'da "Neml" szc "Karnca" anlamna geldii iin Kurann NemlSuresi'nde, Sleyman "peygamber"in karnca'larla "karnca" dilinde ve Kularla da ku

dilinde konutuu, bu dil'lere vak

f olduu iin cin'lerden ve kular 'dan oluan ordularkurduu ve karncalarn da bu ordulara yol atklarmasal olarak anlat lr.

Bilindii gibi Sleyman, Davud "peygamber"in oludur. Her ne kadar Yahudiler onu,"Solomon" adyla Yahudi "peygamber"i olarak bilirlerse de Muhammed'in sylemesine greo "tam bir mslmandr; tpk babas Davud'un mslman oldu u gibi. nk gya Tanronlar: "Andolsun ki biz, Davud'a ve Sleyman'a ilim verdik" (K. 27 Neml Suresi, ayet 15)diyerek slam imanndan yapmve onlar di er "m'minlere" nazaran bir takm ayrcalklarladonatmtr. Bu nedenle her ikisi de Tanr'ya "Bizi, mmin kullarnn bir oundan stn klanAllah'a hamd olsun" (K. 27 Neml 15) diyerek kranlarnsunmu lardr.

Fakat, yine Kur'an'da yazlanlara gre Tanr, bunun da dnda Sleyman'a kularn dilinikonuup anlama yetenei vermi, ona ku dili retmitir. Biraz aada greceimiz gibi


26/322

26

Sleyman, karncalarla da konutuuna gre, karnca dilini de, tpk ku dili gibi, iyi bildi ianlalmaktadr. (Ancak bunu nereden rendiini kefedemiyoruz). Fakat her ne olursa olsunbu dilleri konuabilmeyi bir vnme vesilesi yapan Sleyman, Kur'an'daki yazla baklrsa:"Ey insanlar! Bize ku dili retildi ve bize her eyden (nasip) verildi. Dorusu bu apak birltuftur" (K. Neml, 16) diyerek caka satmaktan geri kalmaz.

Neden dolayTanr , Davud'u ve Sleyman, dier "mu'minlerden" stn klmtr ve stelikSleyman'a hayvanlarn dilini belletmitir? bilemiyoruz! Hele Davud'u sonsuz nimetlere laykbulup stn klmasnn sebebn anlamak olduka g; u bakmdan ki Davut, en yakn birarkadann karsna ak olup onunla evlenen ve kskanliktan kurtulmak iin bu arkadanbir sava s rasnda cephe'ye (hem de cephe'nin en tehlikeli, en lml hattna) gnderiplmesini salayan bir kimsedir. Sleyman'a gelince, yediyz kadar kadn e ya da cariyeolarak saray'inda kullanan, olmadk sasaa ve debdebeye dalan byle bir insann ayrcala hakkazanan yn pek bulunmamaktadr. Muhammed'i "okumasz ve yazmasz" bir "eli" olaraksetiini sylemekle vnen bir Tanrnn, Sleyman'a, kular n ve karncalarn konutuklardilleri retmek gibi "byk nimetler" vermesini anlamak kolay deildir.

Fakat her ne olursa olsun Kur'an'da anlatlanlara gre (K. Neml 15-16) Sleyman"peygamber", Kuds'te byk bir mabed insa ettirdikten sonra insanlardan, cinlerden vekular dan bir ordu kurar ve hacc etmek zere Mekke'ye gider. Bir sre orada kaldktan sonraYemen'e gitmek zere yola kar. Az gider uz gider sonunda karncalarn bulunduu birvad'ye gelir. Karncalardan biri, dier karncalara: "Ey karncalar! Yuvalarnza girin,Sleymann ordusu farkna varmadan sizi ezmesin" (K. Neml 18) diye ikaz eder. Sleymanbu szleri duymutur; hafife glmser. Neden glmsemitir, pek bilinmez, fakat oturupTanr'ya: "Ey Rabbim! Beni, gerek bana , gerekse ana-babama verdiin nimete kretmeye vehonud olacan iyi iler yapmaya muvaffak kil. Rahmetinle, beni iyi kullarnn arasna kat"(K. Nemnl 19) diye dua eder.

Bu arada aklna abdest almak gelir ve u arar; fakat bulamaz. Bulamaynca Hdhd ' arar18

.

Bir dier ad "avus ku u"19

oldu u sylenen Hdhd , ona her zaman iin u bulmaklagrevli bir kustur. Suleyman: "Hdhd' niin gremiyorum? Yoksa kayplarda mi? banaapak bir delil getirmelidir; yoksa onu ya iddetli bir azaba uratrm, yahud keserim" diyekkrer (K. Neml 20-21).

Hdhd, Sleymann gazaba geldiini duyar duymaz derhal gelir ve ona, ok varlkl vebyk bir tahta sahip, fakat gnee secde eden, Allah tan mayan bir kadn hkmdarbulduunu, bu kadnn Sebe denilen bir kavmin melikesi olduunu syler ve yle der:

"Ben senin bilmediin bir eyi rendim. Sebe'den sana ok doru (ve nemli) bir habergetirdim. Gerekten onlara (Sebe'lilere) hukmdarlk eden, kendisine her ey verilmi vebyk bir taht olan bir kad nla karlatm. Onu ve kavminin, Allah b rakp gnee secdeettiklerini grdm. eytan , kendilerine yaptklarn gzel gstermi de onlar do ru yoldanalkoymu. Bunun iin doru yolu bulamyorlar. (eytan onlar ylesine sapt rm ki)gklerde ve yerde gizleneni aa karan, gizlediinizi ve akladnzi bilen Allah'a secdeetmesinler. (Oysa ki) byk Ars'in sahibi olan Allah'tan baka tanryoktur" (K. Neml 20-26)

Hdhd'n Sebe Melikesi dedii kimse, Yemen'de Sebe adndaki bir Arap kabilesininhkmdari olan Belkis'dir.


27/322

27

Fakat Sleyman Hdhd kuu'nun sylediklerine pek inanmaz ve ona der: "Doru musyledin, yoksa yalanclardan miin, bakacaz" (K. Neml 27). Bunu dedikten sonra SebeMelikesi Belkis'e gtrmesi iin Hdhd'e bir mektup verir, ki hikayesi aadadr.


28/322

28

V) SLEYMANIN, SEBE MELKES (BELKS) LE BULUUP ONA"MSLMANLII" KABUL ETTRMESNN HKAYES(K. 27 Neml 28-44)

Biraz yukarda belirttiimiz gibi Sleyman, her ne kadar Hdhd'n sylediklerini phe ilekarlamakla beraber, ona: "Su mektubumu gtr, onlara at, sonra bir yana ekil, varacaklar

sonuca bak" diye emreder (K. Neml 26-27). Gnderdii yazda Tanrnn adyla hareketettiini belirtir ve Sebe melikesine tehditler savurur. Mektupta u yazldr: " Tanr kulu (veDavud'un olu Sleyman'dan) Sebe Melikesi Belkis'e: Rahman ve rahim olan Allahn adyla;Bana bakaldrmayn ve teslimiyet gsterip bana gelin" (K. Neml 30-32).

Buradaki "Teslimiyet gsterin" szleriyle Belkis'e anlatmak istedii ey "Mslman olun"dur. Hdhd mektubu alp Belkis'e gtrr. Beyzevi gibi Kur'an yorumcularna gre Belkis osrada evine kapanm oturmaktad r. Bu nedenle Hdhd, evin kapsndan girme olananbulamaz; pencereden girer ve mektubu brakr. Km yorumculara gre de Sebe Melikesi,disarda, askerlerle birlikte iken Hdhd gelip mektubu onun gsnn stne koyar.

Mektubu alan Belkis, yanndaklere seslenir: "Beyler, ulular! Bana ok nemli bir mektupbrakildi. Mektup Sleyman'dandr. rahman ve rahim olan Allahn adyla (baslamakta)dir.(Mektupta) -'Bana ba kald rmayn, teslimiyet gsterip bana gelin-' diye (yazlmaktadr).Beyler, ulular! Bu iimde bana bir fikir verin. (Bilirsnz) siz yanimda olmadan (sizedanmadan) hibir ii kestirip atamam" (K. Neml 29-32).

Yanndakler Belkis'e, gl sava erbabi olduklar n ve kendisinin verece i kararauyacaklarn sylerler. Fakat Belkis sava tarafli i deildir; nk savan kendileribakmndan ok sakncal sonular doguraca ndan ekinir. Bu nedenle Sleyman, hediyelervererek, yani bir tr rsvet yolu ile, yatistrmak ister. yle der:

"Hkmdarlar bir memlekete girdiler mi, oray perisan ederler ve halk nn ululularnalartirlar. (Her halde Sleyman da ) byle yapacaktr. Ben (imdi) onlara bir hediyegndereyim de bakayim eliler ne (gibi bir sonu) ile dnecekler" (K. Neml 34-35)

Ve dedii gibi yapar, elileriyle Sleyman'a hediyeler gnderir. Kur'an yorumcularnnrivayetine gre bu hediyeler arasnda besyz gen kle (ki gzel kzlardan ve olanlardanolumutur), be yz kalip alt n, en nadr talardan yapilmi bir ta, ve nefis kokular vs...vardr. Hatta gya Sleymann "peygamber" olup olmadn denemek iin bu gen o lankleleri kz giysileri ierisinde ve kiz'lar da erkek giysileriyle gndermi tir. Yine rivayetegre, Sleyman, kzlarn erkek ve erkeklerin kz giysileri ierisinde olduklarn anlamakta

geikmez ve hediyeleri de kabul etmez; elilere u tehdidi savurur:

"Siz bana mal ile yardm mi ediyorsunuz? Allahn bana verdii, size verdiinden daha iyidir.Hediyenizle (ben deil) siz sevinirsnz. (Ey eli! lkene dn) iyi bilsinler ki, kendilerine aslakar koyamayacaklar ordularla gelir, onlar muhakkak surette hor ve hak r halde oradankarriz". (K. Neml 36-37).

Sonra yanndaki danmanlarna dner ve: "Ey ulular! Onlar teslimiyet gsterip banagelmeden nce, hanginiz o Melikenin tahtnbana getirir?" (K. Neml 38) diye sorar.

Grlyor ki Sleyman, korku ve dehet saarak Sebe halkn ve melikesini "mslman"

yapmak hevesindedir.


29/322

29

Sleymann bu ekilde konumas zerine Cin'lerden bir ifrit gnll kar ve:"Senmakamndan kalkmadan ben onu sana getiririm. Gerekten bu ise gcm yeter ve banagvenebilirsin" (K. Neml 39) der. frit szn bitirir bitirmez, Tanrnn verdii Kitab iyibilen bir kii (ki bunun Hzr ya da Sleymann veziri olan Asaf bin Berhiya olduu rivayet

olunur20

) ifrit'in szlerine katlr ve Sleyman'a yle der: "Gzn ap kapamadan ben onu

sana getiririm".

Ve gerekten de, o an Sebe melikesinin taht Sleyman n yanna getirilmi olur. Taht karnda grmekle Sleyman sarr; bunun Tanr taraf ndan kendisini sinamak zeredzenlenmi bir i oldu unu dnr; yle der: "Bu, skr m edeceim, yoksa nankrlkm edeceim diye beni sinamak zere Rabbmn (gsterdii) ltfundandr. kreden ancakkendisi iin kretmi olur; nankrlk edene gelince, o bilsin ki, Rabb mn hibir eye ihtiyacyoktur..." (K. Neml 40).

Taht'in geliinden sonra, arkasndan Sebe melikesinin de geleceini dnerek onu sinamakzere adamlarna emreder: "Onun tahtnbilemeyece i bir hale getirin; bakalm tanyacak m,yoksa tanmayanlar arasnda mi olacak" (K. Neml 41).

Taht tan nmayacak hale getirirler. Tam bu srada Sebe melikesi Belkis kendiliinden ikipgelir. Sleyman ona: "Senin tahtn da byle mi?" diye sorunca Belkis: "Tpk o" diye yan tverir. Bunun zerine Sleyman: "Bize daha nce (Allah'tan) bilgi verilmi ve biz mslmanolmutuk" der (K. Neml 42). Ve sonra Belkis'i kke girmee arr: "Kske gir" der (K.Neml 44). Beraberce kke girerler.

Kur'an yorumcularnn bildirmesine gre bu kkn avlusu billurdan yaplmolup alt n'danu aktlmve suya bal klar konmutur. Salonun ihtisamkar nda Belkis kendinden geer;

yerlerin iildamas

kar

nda, sanki derin bir u olduunu san

r ve eteklerini eker. Sleymanona: "Bu camdan yapilmi mcella bir solondur" der. Bu grd muhteem manzarakarnda Sebe melikesi, Tanrnn mcize yarattn d nerek: "Rabbim! phesiz benkendime yazk etmiim, Sleyman'la beraber, alemlerin Rabbi olan Allah'a teslim oldum"diyerek mslman oluverir (K. Neml 43-45).

Yine tekrar edelim ki bu yukardaki masal Muhammed Yahudilerin Tevrat ndan almtr.Fakat alrken, adeti vechiyle, kendi gnlk siyaseti dorultusunda baz de iiklikleresokmutur ki o da Sebe Melikesi ile ilgilidir. nk Kur'an'a soktuu ayet'lere greSleyman, yukardaki ekilde hareketle, Sebe Melikesini mslman yapm grnmektedir.Oysa ki Tevrat'da byle bir ey yoktur. Sadece Sebe Melikesinin, srail kral Sleyman

ziyarette bulunduu, onunla konutuu, onun ilmine ve hikmetine hayran kald ve buhayranlk ierisinde ona: "Allah srail'i ebediyen sevdii iin hak ve doruluk yapasn diyeseni kral ilan etti" (Bkz.Krallar , Bap 10: 1-113) dedi i ve altn'lar, deerli talar ve baharathediye ettii ve sonra kendi lkesine dnp geldii yazldr. Daha nce de belirttiimiz gibibu masal, srail'i Tanrnn sevgili kavmi gibi gstermek amacyle Yahudi din adamlarnn,byk bir kurnazlkla ortaya vurduklar bulu lardandr.

Ve ite Muhammed, bu ayn takt , Sleyman mslman "peygamber" eklindetanmlayarak ve Sebe Melikesini de onun sayesinde mslman olmugibi gstererek slambir "kisas" (masal) ekline dntrmtr.

Ancak ne var ki Kur'an yorumcularndan bir ksm, yukardaki masaln akl d layanynlerinden rahatsz olarak bir takm grler belirtirler. rnein Hdhd kuunun ve


30/322

30

karncalarn konumalarna akl erdiremeyip ayet'deki "karncalar" szcnn "micazi"anlamda olmak zere kullanldn, bununla anlatlmak istenen eyin "Arap ordular"olduunu sylerler. Yine bunun gibi "kular " szcnn "sipahiler" karlndatutulduunu, "Hdhd" 'n bir ad' olduunu, "Cinler" szcnn ise "yabanci ordular"anlamna geldiini bildirler.

Oysa ki btn bunlar gerek dii iddialardr, nk bir kere Sleymann "Arap ordular" ileilgisi yoktur. slam yazarlar bile srail oullarnn Sleyman dneminde tarihlerinin en

"muhteem devrn" yaamolduklar nsylerler21

. te yandan Kurann Enbiya Suresi'ndeTanrnn Davud'un emrine kular verdii (K. 21 Enbiya 79), Sleymann emrine de, onakaleler, heykeller, lengerler, kazanlar vs... yapmalariin cinleri verdi i yazldr (K. 34 Sebe12-13).

Fakat her ne olursa olsun yukardaki masaln, kiiler baklmndan fikirsel gelimeye vesileolduu sylenemez.


31/322

31

VI) SLEYMANIN LMNN CN'LERDEN SAKLANMASIYLE LGL"KISSA" (masal): (K. 34 Sebe Suresi, ayet: 12-14; Ahd-i Atiyk/ I Krallar, Bap V: 1, 7-9, 12-13)

Yahdudilerin Ahd-i Atiyk'inda geen bir masal vardr ki Sleymann Tanrad na mabed insa

ettirmesiyle ilgilidir. Gya bu inaat byk bir sesizlik ierisinde, ve hi kimsenin ne eki,ne balta, ne demir alet vs... sesi iitmedii bir ekilde devam etmitir: nk bir toprak kurduisilere refakat etmi ve bu se sizlii salamtr. Ahd-i Atiyk'in " Krallar" kitab nda yleyazl:

"Ve vaki oldu ki, srailoullarnn mr diyarndan kmalarnn 480ci ylnda, Sleymannsrail zerinde saltanatinin drdnc ylnda ... Rabbin evini yapmaa balad... Ve evyaplrken evin iinde ne eki, ne balta, ne de demir bir alet sesi iiltilmedi... Ve Sleyman'aRabbin u sz geldi: -Bu yaptn eve gelince, eer benim kanunlarmda yrrsen... o zamanbaban Davud'a sylediim szm seninle pekistireceim. Ve srael oullarnn ortasndaoturacam ve kavmim srael'i brakmayacam" (Bkz. I Krallar, Bap V: 1, 7-9, 12-13) .

Bu satrlar a klayan Yahudi yorumcular, sz konusu inaat srasnda hic bir gurltiitilmediini ve nk isilere refakat eden bir toprak kurdu'nun yardmyle talarn

paralanp sesizce bir yerden bir yere tandnbelirtirler22

.

Bu yukardaki masal Muhammed, ufak tefek de iikliklerle Kur'an'a aktarmtr. rneininaatn cinlere yaptrdldn, Sleymann inaat srasnda ldn, lm haberinincinlerden gizli tutulmak istendiini ve fakat cinlerin bu haberi bir kurt'tan rendiklerinianlatmtr. Kur'an'daki Sebe Suresi'nde Sleyman ile ilgili olarak yle yazl:

"Gndz est

nde bir ayl

k mesafeye gidip, akam'da bir ayl

k mesafeden gelen rzgariSleymann buyruu altna verdik... Rabbinin izniyle yannda igren cinleri onun buyru ualtna verdik... Sleyman iin, o ne dilerse, mabedler, heykeller, byk havuzlara benzeranaklar ve tasnmas g kazanlar yaparlard ... Sleymann lmne hkmettiimiz zaman,ancak deyneini yiyen kurt onun lmn cinlere farkettirdi. O. l olarak yere dnce,ortaya kt ki, sayet cinlere grlmeyeni bilmi olsalard alak d ren bir azab iindekalmazlard" (K. 34 Sebe 12-14).

Kur'an yorumcularna (ve rnein Beyzevi'ye) gre bu ayet'lerle anlatlmak istenen masaludur: Sleyman, daha nce Davud'un balatt ve fakat bitiremedi i bir mabedi cinlere insaettirmek ister. Bu mabedi Tanr'ya adamak zere kullanacaktr. Fakat inaat srasnda Tanr,

her ne hikmetse, onun cann alma a karar verir. lmeden nce Sleyman Tanr'dan birrica'da bulunur ve lmnn cin'lerden gizli tutulmasn diler. nk ld anlalacakolursa cinlerin ii yarda brakacaklarn ve mabedi tamamlamadan sivisacaklar n bildirir.Tanrbu dile i kabul eder ve tam dua eder bir vaziyette iken onun cann al r: bylece cinleriin farkna varmamolarak in aata devam ederler. Ancak ne var ki Sleyman ld zamanasasna dayal olarak ayakta kald ndan, bir aa kurdu asay kemirip yemi oldu u iin,asa kirilinca Sleyma yere dm ve o zaman ld anlalmtr. Kur'an'da yle yazl:"Sleymann lmne hkmettiimiz zaman, ancak deyneini yiyen kurt onun lmncinlere farkettirdi. O, l olarak yere dnce, ortaya kt ki, sayet cinler grlmeyeni bilmi olsalard alak d ren bir azab iinde kalmazlard" (K. 34 Sebe 14)


32/322


33/322

33

VII) BYKLK TALAYAN KARUN'UN TANRI TARAFINDAN YERN DBNEGERLMESNN HKAYES(K. Kasas Suresi, 76-79; M'min Suresi, 24; AnkabutSuresi, 39. Tevrat/Saylar, Bap: 16; Luka gre ncil, Bap 16:9 )

Tevrat'da Yitshar olu Korah'la ilgili bir hikaye vardr ki ufak tefek deiikliklerle Kur'an'a

Karun hikayesi olarak alnmtr. Tanr'ya ve Tanrnn "peygamberi" Musa'ya byklktaslayp boyun emekten kanan kiinin Tanrtaraf ndan helak edildiini anlatr. Tevrat'dakiekli zetle u:

Korah, srail'in Levi oullar kolundan bir ki idr. Tanrnn Levi oullarna ayrcalktandn, onlar kendi meskeninin hizmetinde k ldn d nerek Musa ile Harun'un,Levi'liler zerinde sz sahibi olmalarna kardr. Btn Levi cemaatinin ve cemaata mensupkimselerden her birinin Tanr indinde Musa kadar kutsal oldu u kansndadr. Bu nedenlecemaat'tan bir takm kimseleri ve hretli kiileri etrafna toplayarak Musa ile Harun'unkarna kar ve yle der: "Niin Rabbin cmhuru zerinden kendinizi ykseltiyorsunuz?"(Tevrat/ Saylar , Bap 16: 3)

Bu kstahlik karnda fena halde fkelenen Musa: "Sabahlayn Rab, kendisinin olan vekutsal olan gsterecektir ve onu kendisine yak n kilacaktr" diyerek tehditler savurur. Buarada kendisine itaat edeceklerini sand di er odaklardan Datan ile Abiram'a haber gnderipgelmelerini ister. Fakat onlar Musann, kendilerine yapt iyilikleri unutmus olarak: "Bizilde ldrmek iin st ve bal akan diyardan kardn; bu kk bir ey midir de , kendinizerimize reis etmek istiyorsun?" diyerek kafa tutarlar. Bu szler karnda Musa, daha dafkelenmi olarak Tanr 'ya der: "Onlarn takdimelerine dnp bakma; onlardan bir esek bilealmadm; onlardan hibirine ktlk etmedim..." (Tevrat/Saylar, Bap 16: 12-15). Ve sonraKorah ile adamlarna ve Harun'a ve dierlerine, ertesi gn hep birlikte Rabbin nndebulunmalarn syler. Ve dedi i gibi olur, Korah ve mensup bulunduu btn cemaat, Datanve Abiram, "toplanma adrnn nnde toplanrlar. Rab onlara grnr; fakat grnrkenMusa ile Harun'a yle der: "Bu cemaatten ayrln da onlarbir arada bitireyim". Yani Musaile Harun hari, orada bulunanlarn hepsn yok edece ini anlatmak ister.

Ancak ne var ki Tanrnn yok etmek istedii bu cemaat iinde susuz olanlar da bulunduuiin Musa, onlarn, dier sulular gibi yok olmalarna raz de ildir. Bunun haksizlik olacandnr ve Tanr'ya yle der: "Ey Allah! btn beserin ruhlarnn Allahi! bir adam suedince btn cemaate karm fkelenirsin?" (Tevrat/ Say lar, Bap 16: 20-23).

Bu szler zerine TanrMusan n dedii gibi yapar ve ona cemaat bu sululardan ayirmas n

syler. Musa yle yapar, ve cemaat

ayirir; ad

rlar

n nnde sadece Korah ve adamlar

,Datan ile Abiram, ve karlar ile o ullar ve kk ocuklar kal r. Aslinda karlarn veoullarn ve ocuklarn da sular yoktur ama, birbirlerinin sulbundan olduklar iin Tanr onlarn da yok olmasn istemi tir. Musa onlarn karna geip alay edercesine: "Btn buileri yapmak zere Rabbin beni gnderdiini bununla bileceksiniz, nk onlarkendiliimden yapmadm" der (Tevrat/Saylar, Bap 16: 27-30) der

Bunun zerine Tanr, Korah ile adamlarn, tm olarak yok eder. Tevrat'da yle yazl: "Vevaki oldu ki, btn bu eyleri sylemeyi bitirince, onlarn altndaki yer yarld, ve yer aziniati ve onlar, ve evlerinin halkn ve Korah'in btn adamlar n ve btn mallar n yuttu.Onlar, ve kendilerine ait olanlarn hepsi ller diyarna diri diri indiler; ve yer zerlerine

kapand, ve cumhurun arasndan yok oldular" (Tevrat/Saylar, Bap 12:31-35)


34/322

34

Bylece Musa, kendisine kar byklk ta layanlarn, Tanr taraf ndan yok edileceklerini

srail oullarna anlatmiolur23

.

Ve ite bu temayMuhammed, kendisini "peygamber" saymayanlara, ya da "munafiklik","kibirllk" ve "simariklik" yapanlara, zellikle Kurey'in "bll" ve "zengin" geinen

kiilerine bir ders olsun diye ilemekte yarar bulmutur. Tevrat'da yazlanlar ufak tefekdeiikliklerle Kur'an'a alm, Korah adn Karun ekline sokmutur. rnein KasasSuresi'nde Karun'un, srailoullarndan, yani Msann mlletinden olduu, Tanrnnkendisine hazinelerle snrsz zenginlikler verdii, hazinelerin anahtarlarnn gl toplumtarafndan zorlukla tand (K. Kasas 76), fakat Karun'un simariklik yap p zenginlii vegll ile vnd, ve: "Bu servet ancak, bende mevcut bir ilimden tr banaverilmitir..." (K. 28 Kasas 78) diye bbrlendii, Tanr'ya ve onun "peygamberi" Musa'yakarazginli i yznden yok edildii yazldr:

"Karun, Musann mlletinden biriydi; ama onlara kar azd . Biz ona, anahtarlarngl birtopluluun zor tad hazineler vermi tik. Milleti ona -'Bbrlenme, Allah phesizbrbrlenenleri sevmez. Allahn sana verdii eylerde, ahiret yurdunu da gzet, dnyadakipayn da unutma; yeryznde bozgunculuk isteme; do rusu Allah bozguncular sevmez-'demilerdi." (K. 28 Kasas 76-77).

Bu nedenle Tanr onu yok eder ve ederken de yle der: "Sonunda, onu da, sarayini da yerindibine geirdik. Allah'a kar ona yard m edebilecek kimsesi de yoktu; alabilecekkimselerden de deildi" (K. 28 Kasas 81 ve d.).

Yine tekrar edelim ki burada zikredilen Karun, Tevrat'da Korah diye geen kimsedir ki zhar(Yitshar)'in olu olup ayn zamanda Musan n amcasidir. Yukarda zetlendii gibi Musa'ya

ve Harun'a kar

geldi i, ve dolay

s

yle Tanr

emirlerine kar

kafa tuttu u iin adamlar

ylebirlikte yok edilmitir (Bkz. Tevrat/ Saylar Kitabnn Bap 16: 1-50, 31-33, 40-50)

Bu hikayeyi slam yazarlar pek renkli ve abartmali ekilde ilemilerdir. Celaleddin veBeyzevi gibi Kur'an yorumcularnn anlatislar yle:

Snrsz ekilde zengin olan Karun, kendisine muhteem bir saray insa ettirir ki kaplar vepencereleri sof altndandr. Sarayna kapal olarak sefih bir ya am srmee balar. Bunuyaparken Musann bellettii Tanr emirlerine kar gelir, rne in zekat vermeyi red eder."Kstahliini" o noktaya getirir ki bir gn Musa, zinann ktlkleri konusunda konuurkenkendisine: "Eer zina etsem, bana ne ceza verilir?" diye alayl ekilde sorar. Musa da ona

Tanrnn takdir ettii cezay anlat r. Bunun zerine Karun, fahise bir kadn, Musa ile cinsimnasebette bulunmugibi konu turur ve halk'a da Musann zina suunu ilediini ilan eder.Fakat Musa, kadndo ruyu sylemek hususunda ikna eder. Bunun zerine Tanr, Karun'u veadamlarnbtn zenginlikleriyle birlikte yerin dibine geirir.

Bu masal vesilesiyle Beyzevnn bildirmesine gre Karun, yavas yavas topraa gmlrkenMusa'ya yalvarlarda bulunur, kendisini kurtarmas iin efaat ister. Fakat her yalvarsndaMusa: "Ey toprak! Karun'u yut" diye yant verir. Nihayet Karun topraa gmlr, gider.Bunun zerine Tanr, ak bir ehre ile Musa'ya yle der: "Karun senden arka arkaya drt kezefaat diledii halde sen ona acimadn. Oysa ki eer o benden bir kez efaat dilenseydi, benonu afv'ederdim"


35/322

35

Beyzevnn bununla anlatmak istedii ey, Musann acimaszl de il fakat Tanrnnbencilligidir. Gya Tanr bu szleriyle, efaatn Musa'dan deil fakat sadece kendisindendilenilmesi gerektiini insanlara bildirmek istemitir. Zira eer efaat insanlardan dilenilecekolursa Tanrkltlm olacakt r.

Karun adn Muhammed, bir de Firavun ve onun adamlar ndan (Bakanlar'ndan) biri olanHaman'la ile birlikte olmak zere Ankebut Suresi'nde kullanmtr. u bakmdan ki gya TanrMusay, mucizelerle ve "apak hccetle" (bilgi ve unvanla) Firavun'a, Haman'a ve Karun'agndermi ve fakat Firavun ve Haman, t pk Karun gibi, Musa'ya inanmam lar ve

srailoullarna zulmetmilerdir (K. 40 M'min 23-24); bu nedenle Tanr onlar 24

da yoketmitir. Ankebut Suresi'nde yle yazl: "Karun'u, Firavun'u ve Haman da (helak ettik).Andolsun ki, Musa onlara apak deliller getirmiti de onlar yeryznde byklktasarlamlard. Halbuki (azabmizi asip) geebilecek deillerdi" (K. 29 Ankebut 39). GyaMusa gelince Firavun: "Onunla (Musa ile) beraber iman edenlerin oullarn ldrn,kadnlar sa b rakin" demi ve ona bu fikri veren de Haman olmu tur (K. 40 M'min 23-24).

Yahudi kaynaklarn bildirmesine gre Haman, zenginlik, kibirllk ve ktlk bakmndantpkFiravun ve t pk Karun gibidir. Fakat Muhammed, Karun hikayesi vesileyle bir de unuanlatmak istemitir ki "rizik" ve "zenginlik" Tanr'dan gelme olup Tanrnn "keyfi"datmna bal bir seydir ve hikimse, kendisine verilen rizkin oklu u ilebbrlenemeyecei gibi azlndan da sikayet etmemelidir (K. Kasas 77,81-82). Ve esasenzenginlik ve gllk, Tanr'ya ve onun "peygamberine" boyun emeyenlere hibir eykazandrmaz


36/322

36

VIII) TANRI'YA KRETMES N KENDSNE "HKMET" VERLENLOKMAN'LA LGLMASALLARDAN RNEKLER: (K. 31 Lokman 12, 19,-14)

Kurann 31.Suresi "Lokman" adn ta r. Fakat 34 ayet'den oluan bu Sure'de Lokmannkim olduu akaa bildirilmez: yani Lokman bir peygamber midir?, yoksa Tanr dostu bir

kii midir? bilinmez. Kur'an'da yazl olan tek ey, Tanrnn, yeminler ederek, Lokman'ahikmet verdiini bildrm olmasidir, ki syledir: "Andolsun biz Lokman'a: -Allah'a kret-diyerek hikmet verdik" (K. 31 Lokman 12). anlalan o ki Tanr, srf kendisine kretsin diyeLokman'a hikmet vermitir,

Her ne kadar Muhammed, insanlar arasnda en hayrl ki iden birinin Lokman olduunusylemekle beraber, onun kim olduunu aklamamtr. Bundan dolaydr ki kimi yorumcularLokman "peygamber" olarak, kimileri peygamber olmayarak, kimileri "kal n dudakl, yarktabanl, karaderili bir yarg (kadI)" olarak, kimileri Davud peygamber zamannda (fakat ona

peygamberlik gelmeden nce) fetvaclk yapan birisi olarak tanmlarlar25

. Fakat her ne olursaolsun u muhakkak ki Lokman, slamyet ncesine inen "efsanevi" bir kiilie sahiptir ve bukiilik slam sonras dnem itibariyle de etkisini korumu tur.

Beyzevi ve benzeri kaynaklardan rendiimize gre Lokman , Habei bir kle olup Eyyuppeygamber'in kzkardeinin ya da teyzesinin oludur. Yzlerce yl yaam ve Davud"peygamber" zamannda onun veziri olmutur.

Gya kle iken gnlerden bir gn efendisi kendisine aci bir kavun yedirmek istemi, o da,efendisine baglln kan tlamak iin istenileni yapmtr. Aci kavunu nasl yiyebildiisoruldukta: "K iyilik grd elden gelen aci eyleri de yemelidir" eklinde yant vermitir.Bunun zerine Tanr, iyilik grd kimseye kar bylesine "ubudiyet" etmesi nedeniyle

Lokman'a hikmet ihsan etmitir.Zemaheri gibi kaynaklarn bildirmesine gre de Lokman, gnlerden bir gn Davud"peygamberin" kendisine: "Bana bir koyun kes ve en iyi iki yerinden iki para et getir" diyeemretmesi zerine, kest hayvan n dilini ve yreini gtrr. Davud bunlar yedikten sonraLokman'a, kesmis olduu koyunun en kt yerinden iki para et getirmesini emreder. Lokmanda yine koyunun dilini ve yreini getirir ve neden byle yaptn anlatmak zere:"Bu ikisiiyi olursa, bunlardan daha iyii olmaz; kt olursa, yine bunlardan daha kts olmaz" der.

Kur'an yorumcular bu rne i, Lokman Suresinin: "kreden ancak kendisi iin kretmiolur, nankrlk eden de bilsin ki, Allah hibir eye muhta deildir" eklinde ayet'le ilgili

olarak verirler26

Ancak unu sylemek gerekir ki, kiiyi, iyilik grd kimseden gelebilecek aci, sert (dahadorusu honud olmayaca) eyleri dahi kabule srkleyen bir t, kii sahsiyetininhaysiyeti ve kiinin gerek zgrl ve haklar ile bagdasmaz.

Fakat her ne olursa olsun Lokman'la ilgili yukardaki inanlarn, Arap'lar arasnda yerlemiefsanelerden ibaret olduu ve kaynan m lat'tan nce VII-Vyzy llarda, Yunan'da yaad

sanlan, "Esope" efsanesinden ald sylenir27

. Bu efsane'ye gre "Esope" irkin, ekilsiz birkle'dir. irkinliinin ve ekilsizliinin karl olarak Tanr kendisine hikmet vermi tir.Efendisi bir gn kendisine pazara gidip bulabildii en gzel eyi satn almasn emreder.Esope pazardan bir dil satn alr ve efendisine, yeryznde bundan daha iyi bir eybulunmadnve nk dil'in, ak l ve zeka'ya ve ilme ve gelimeye yararl bir ara oldu unu


37/322

37

syler. Bunun zerine efendisi ona yine pazara gidip en kt ne varsa onu almasnemreder.Eros pazara gider ve yine dil alp efendisine getirir. Neden byle yaptn anlatmak zereefendisine unu bildirir ki yer yznde en kt ey yine dil'dir ve nk dil'in, her trltartmaya, fikir ve gr ayr lklarna, iftiralara, kavgalara ve savalara ara olan bir ynvardr.

Dikkat edilecei gibi Muhammed'in Kur'an'a yerletirdii Lokman hikayesi ile eski Yunan'ainen Esope hikayesi arasnda hem benzerlik ve hem de byk ayrlklar vardr. Benzerlikklelik durumu ile igldr; fakat ayrlk, fikir'dedir. Eski Yunan'dan gelme ekline gre efsanekii'ye, dil denen eyin hem ktlk hem de iyilik kayna olabilece in

Documents

Ilhan Arsel - şeriât'dan kıssa'lar-cilt 1-2