Jilid I " 1 $ $ $ Hari RabuBit. 15 5hb Januari, 1983ILLJ

PENYATA RASMI PARLIMENPARLIAMENTARY DEBATES

DEWAN NEGARASENATE

PARLIMEN KEENAMSixth Parliament

PENGGAL PERTAMAFirst Session

KANDUNGANNYA

JAWAPAN-JAWAPAN MULUT BAGI PERTANYAAN-PERTANYAAN[Ruangan 1609]

RANG UNDANG-UNDANG;

Rang Undang -undang Bank Islam [Ruangan 1642]

Rang Undang-undang Jemaah Pemeriksa Elektrik [Ruangan 1664]

Rang Undang -undang Perbadanan Pembekalan Letrik Sarawak [Ruangan 1685]

Rang Undang -undang Lembaga Letrik Sabah [Ruangan 1694]

MALAYSIA

PARLIMEN KEENAM-DEWAN NEGARA

Penyata Rasmi Parlimen

PENGGAL YANG PERTAMA

AHLI-AHLI DEWAN NEGARA

Yang Berhormat Tuan Yang Dipertua, TAN SRI ISMAIL KHAN, P.S.M., P.N.B.S.,B.K.T., P.P.T. (Dilantik).

Menteri di Jabatan Perdana Menteri, DATO' HAJI MOHAMED BINNASIR, S.P.M.K., J.M.N., J.P. (Kelantan).

Timbalan Yang Dipertua, DATO' SULAIMAN BIN NINAM SHAH,

S.P.M.J., S.S.I.J., J.M.N., B.S.I., P.I.S., J.P. (Dilantik).

TUAN HAJI ABDUL JALIL BIN ABDUL RAHMAN (Dilantik).

TUAN ABDUL RAZAK BIN HAJI ABU SAMAH, A.M.N., P.J.K.

(Dilantik).

TAN SRI DATO' HAJI ABDUL RAZAK BIN HAJI HUSAIN, P.S.M.,

D.S.W., D.S.A.P., J.S.M., S.M.P. (Dilantik).

TUAN HAJI ABDUL WAHAB BIN HAJI ABU BAKAR, A.M.N.

(Dilantik).

TUAN ABDULLAH BIN SALLEH (Penis).

DR ABDULLAH FADZIL BIN CHE WAN (Dilantik).

TUAN ALEXANDER Y. L. LEE (Dllantlk).

TUAN HAJI ARIFFIN BIN HAJI SALLEH, K.M.N., S . M . K. ( Dilantik) .

TUAN BASHARON BIN HANAPIAH (Dllantlk).

DATO' CHIN KIM YOONG, D.P.C.M., A.M.P., P. PT. (Perak).

DATUK CHOo CHING HWA, D.P.M.T., K.M.N., P.J.K., P.P.N., P.M.K.,

J.P. (Dilantik).

DATUK CHUA SONG LIM, S.P.M.J., S.S.I.J., D.P.M.J., J.M.N., P.I.S.,

B . S . I . , J . P . (Johor).

TUAN HAJI FADZIL BIN AHMAD, A.M.N. (Kedah).

TUAN FADZIL BIN MAHMOOD, A.M.N., P.P.N., P.J.K. (Penis).

DATO' S. GOVINDARAJ, D.P.M.S. (Dilantik).

PUAN HAFSAH BINTI OTHMAN (Dllantlk).

PUAN HASNAH BINTI HAJI MOHD. KASIM alias HASNAH FATIMAHBINTI HAJI MOHD. KASIM, A. M. N., P. P. N., P. J. K. (Terengganu).

TUAN H'NG HUNG YONG (Dilantik).

1603 5 JANUARI 1983 1604

Yang Berhormat TUAN HAJI IBRAHIM BIN ABDULLAH, A.M.N., A.M.P., P.J.K., J.P.

(Perak).

TUAN IBRAHIM BIN SALLEH, A. M . N . , P. J . K. (Dilantik).

„ TUAN ISHAK BIN ABDUL RAHMAN, A.M.N., P.J.K. (Pulau Pinang).

„ DATO' ISMAIL BIN HASHIM, D.P.S.M., K.M.N., A.M.N., P.B.M., J.P.

(Melaka).

„ TUAN JAAFAR BIN HARUN (Dilantik).

DATUK JAMES BERNARD WILLIE , P.G.D.K . (Sabah).

„ PUAN SRI JANAKI ATHI NAHAPPAN (Dilantik).

TUAN R. M. JASNI, B.K. (Dilantik).

DATO' KAM WOON WAH, D . I . M . P. , J . P. (Dilantik).

„ TUAN SYED KAMARULZAMAN BIN SYED BAHALDIN ALJAMLUD,

K.M.N., A.M.N. (Selangor).

„ TUAN KEE YONG WEE (Dilantik).

TUAN KENNETH KANYAN ANAK TEMENGGONG KOH, K . M . N . , J . B . S .

(Sarawak).

„ DATO' KHOO KAY POR, D.M.P.N., J.M.N., J.P. (Pulau Pinang).

„ TUAN K. KUMARAN, K.M.N., P.M.P., P.P.T., J.P. (Dilantik).

„ TUAN HAJI LATIP BIN HAJI DRIS (Dilantik).

TUAN LOH KEE PENG, P . J . K . , J . P. (Melaka).

„ TUAN LOO SWEE MOK, A.M.N., P.P.N. (Pahang).

„ D ATIN HAJJAH MAHIMON BINTI HAJI HARU N, S . M . P . , A . M . N . , J . P .

(Pahang).

DATO' HAJI MAHMOUD alias MAHMOUD SALIM BIN HAJI

MOHAMAD , D.P.M.T ., S.M.T., A . M.N., P.J.K. (Terengganu).

„ DATUK HAJI MOHD . DIN BIN JAAFAR , P.G.D.K., A.D.K., B.K.

(Dilantik).

„ DATO' HAJI MOHD . NOR MOHAMAD , D.P.M.S. , J.M.N., S.M.T.,

S.M.S., P.J.K. (Dilantik).

„ TUAN M. K. MUTHUSAMY , K.M.N., A.M.N., P.I.S., B.S.I. (Dilantik).

„ PUAN NEN ABIDAH BINTI ABDULLAH (Dllantlk).

TUAN HAJI NORDIN BIN PESAH , K.M.N., A.M.N., P.J.K., J.P. (NegeriSembilan).

DATO' HAJI OTHMAN BIN HAJI ABDULLAH , D.P.M.J ., P.C.M.(Dilantik).

TOK PANGKU PANDAK HAMID BIN PUTEH JALI , P.J.K. (Dilantik).

TUAN PARAMJIT SINGH (Dilantik).

1605 5 JANUARI 1983 1606

Yang Berhormat DATO' G. PASAMANICKAM , S.P.M.J., D.P.M.J., D.S.I.J., P.I.S., B.S.I.,

J.S.M., A.M.N., J.P. (Dilantik).

„ PUAN RAGAYAH BINTI ARIFF, A.M.N., P.P.N., P.J.K . (Dilantik) .

„ TUAN HAJI SHAHAROM BIN MAASOM (Dllantlk) .

„ TAN SRI DATUK DR C. SINNADURAI , P.S.M., P . S.D., P.N.B.S.,

D.P.M.P., J.M.N., S.M . K., C.M.B., P.J.K. (Dilantik).

„ TUAN TAN CHANG SOONG , A.M.N. (Dilantik).

„ TUAN TING MING HIA alias TING MING HOI (Sarawak).

„ TUAN D. P. VIJANDRAN ( Dilantik).

„ TUAN WONG KIE NAI (Dilantik).

„ DATO' WONG SENG CHOW , A.M.N., J.P. (Negeri Sembilan).

„ TUAN HAJI TUAN YAACOB BIN HAJI ENGKU YUNUS, P. P. N .(Kelantan).

„ DATO' YAP PENG alias YAP PIANG TAU, D .P.M.S. (Selangor).

„ TAN SRI DATUK YEH PAO TSU, P.S.M., P . G.D.K., A.M .N. (Sabah).

„ TAN SRI ZAITON IBRAHIM BIN AHMAD , P.S.M. (Dilantik).

1607 5 JANUARI 1983

DEWAN NEGARA

PEGAWAI-PEGAWAI KANAN

Setiausaha Dewan Negara: Haji Ahmad Hasmuni bin Haji Hussein.

Timbalan Setiausaha: Haji Mohd. Salleh bin Abu Bakar.

Penolong Setiausaha: Ghazali bin Haji Abdul Hamid.

Penolong Setiausaha: Abdullah bin Abdul Wahab.

BAHAGIAN PENYATA RASMI PARLIMEN

Penyunting Kanan: Yahya Manap.

Penyunting: P. B. Menon.

Penyunting: Haji Osman bin Sidik.

Pemberita pemberta:

N. Rarnaswamy.

Louis Yeoh Sim Ngoh.

Abdul Rahman bin Haji Abu Samah.

Suhor bin Husin.

Amran bin Ahmad.

Mohd. Saleh bin Mohd. Yusof.

Margaret Chye Kim Lian.

Puan Kong Yooi Thong.

Juliah binti Awam.

Supiah binti Dewak.

Ismail bin Hassan.

Shamsiah binti Mohd. Yusof.

Ha j jab Kalsom binti Ghazali.

BENTARA MESYUARAT

1608

Mejar (B) Mohd. Kassim bin Hashim.

1609 5 JANUARI 1983 1610

MALAYSIA

DEWAN NEGARA

Rabu , 5hb Januari, 1983

Mesyuarat dimulakan pada pukul 2.30 petang

DOA

(Timbalan Yang Dipertua mem-pengerusikan Mesyuarat)

JAWAPAN-JAWAPANMULUT BAGI

PERTANYAAN-PERTANYAAN

AKTA SEWA BELIPELANGGARAN

PENIAGA-PENIAGA

1. Dato ' Haji Mahmoud Salim binHaji Mohamad minta MenteriPerdagangan dan Perindustrian,memandangkan bahawa menurutAkta Sewa Beli 1967 setiap barangyang dibayar secara ansuran olehpembeli mestilah dibuat dengan suratperjanjian yang ditandatangani olehkedua-dua pihak iaitu pembeli danpen j ual untuk menyatakan :

(a) berapa banyakkah tindakantelah diambil oleh Kementerianterhadap peniaga-peniaga yangmelanggar Akta Sewa Belitersebut dan berapa ramai diantara mereka dihadapkan kemahkamah dalam tahun 1981;dan

(b) sama ada Kementerianbercadang untuk memindaAkta tersebut untuk mencegahberlakunya penipuan oleh parapeniaga ke atas pembeli, lebih-lebih lagi dalam perkarapembelian barang-barangelektrik dengan cara"pembayaran mudah".

Timbalan Menteri Perdagangan danPerindustrian (Dato ' Lew Sip Hon):Tuan Yang Dipertua, untukmenjawab soalan (a), Kementeriansaya telah mengambil tindakansebanyak 48 kes di bawah Akta SewaBeli 1967 dalam tahun 1981 dan 1982.Daripada jumlah kes ini sebanyak 14kes telah dihadapkan di Mahkamah,23 kes sedang dalam siasatan lanjutdan sebanyak 11 kes tidak diteruskantindakan kerana kekurangan bukti.

Untuk menjawab soalan (b),sukalah saya menyatakan bahawatakrif sewa beli dengan bahasa yanglebih mudah ialah membeli barangsecara bayaran ansuran. Kementeriansaya tidak bercadang untuk memindaAkta berkenaan untuk merangkumipembelian barang-barang secarapembayaran mudah disebabkan olehkerana pembeli cara ini adalahbermaksud pembelian secara tunai.Apa yang sebenarnya berlaku ialah diatas persetujuan dan percayamempercayai antara pembeli danpenjual pembayaran tunai inidilakukan oleh pembeli lebih daripadasekali yang mana pada kebiasaannyatidak melebihi daripada enam kalibayaran.

Tuan K. Kumaran : Tuan YangDipertua, adakah Kementerianbercadang untuk meminda Akta SewaBeli untuk memberi satu peruntukandi mana syarikat-syarikat sewa bellboleh mengambil balik kereta-keretatanpa perintah daripada mahkamahterlebih dahulu.

1611 5 JANUARI 1983

Dato ' Lew Sip Hon: Tuan YangDipertua, di bawah Akta Sewa Beliapabila satu penyewa tidak bayaransuran lebih daripada dua kaliberturut-turut, peruntukan diberikepada pemunya memberi notis secarabertulis kepada penyewa untukintention to repossess, dengan izin,dan dengan itu pemunya bolehmen j alankan tindakan untukmengambil balik barang-barang itu.Jadi, ini tidak payah pergi kepadamahkamah dan oleh kerana itu sayatidak menganggap sesuai untukmeminda Akta.

Tuan Abdul Razak bin Abu Samah:Soalan tambahan. Soal ini seringberlaku kepada rakyat kita di Malaysiatentang sewa beli kereta ini. TuanYang Dipertua, berhubung dengankelewatan bayaran 2 ataupun 3 bulan,baru-baru ini ada pengaduan daripadaseorang kepada saya mengatakankeretanya 2 bulan tidak dibayar, tiba-tiba geng datang untuk meminta duit,bukan arahan daripada syarikat untukmengambil kereta balik. Orang ituhendak bayar wangnya masa itu jugasebanyak $400 sebulan, 2 bulanberjumlah $800 tetapi dia tidak mahuterima, kalau mahu terima kena pergike kedai tempat ambilkereta dahulu,tuanpunya kereta itu telah pergi kekereta selepas itu dia bercakap, kalauawak hendak kereta balik, awak mestibayar $200 upah geng yang pergimemerah wang tadi. Oleh itu, sayahendak bertanya apakah tindakanKerajaan, adakah Kerajaan tahudengan cara-cara yang dibuat olehsewa beli ini yang berjalan sekarangmi.

Dato ' Lew Sip Hon : Tuan YangDipertua, Kementerian saya sedarbahawa ada tindakan yang diambiluntuk mengambil balik barang-barangitu, tetapi kalau proses yangmengambil balik itu tidak mengikutundang-undang, pihak pembeli bolehbuat laporan kepada Kementerian

1612

saya dan kita boleh ambil tindakansewa j arnya.

PETRONAS-MENCARIGALIMINYAK

2. Tuan Fadzil bin Mahmood mintaPerdana Menteri menyatakan samaada pihak Petronas bercadang untukmencarigali minyak di negeri-negeriPantai Barat Semenanjung Malaysiaseperti Perlis dan Kedah kerana padamasa ini Petronas lebih menumpukanusaha carigali minyak di Pantai TimurSemenanjung Malaysia sahaja.

Perdana Menteri (Dato' Seri DrMahathir bin Mohamad ): Tuan YangDipertua, pada masa ini aktiviti-aktiviti mencarigali minyak diSemenanjung Malaysia ditumpukan dikawasan Pantai Timurmemandangkan keadaan geologi yangmenggalakkan di kawasan itu.

Usaha mencarigali minyak dikawasan Pantai Barat Semenanjung,terutamanya di luar Pantai Perak,Pulau Pinang, Kedah dan Perlis telahpun dijalankan oleh Syarikat MinyakMobil antara tahun 1969 sehingga1974. Hasil usaha itu menun j ukkanpotensi adanya minyak di kawasan-kawasan Pantai Timur memandang-kan keadaan geologi yang menggalak-kan di kawasan itu.

Walau bagaimanapun untuk menilaipotensi minyak di kawasan SelatMelaka yang terletak dalam perairanMalaysia secara lebih mendalam,Petronas bercadang untuk menjalan-kan suatu kajian seismik di kawasan itupada awal tahun mi.

SYARIKAT PERKAPALANANTARABANGSA (M.I.S.C.)

3. Dato ' Yap Peng minta PerdanaMenteri menyatakan:

(a) sebanyak manakah kerugianyang dialami oleh SyarikatPerkapalan Antarabangsa

1613 5 JANUARI 1983

(MISC) tiap-tiap tahunsemenjak is ditubuhkan;

(b) kelemahan-kelemahan yangmenjadi punca kerugian ini; dan

(c) langkah-langkah positif yangdiambil bagi mengatasi perkaraini.

Perdana Menteri : Tuan YangDipertua, (a) semenjak SyarikatPerkapalan Antarabangsa (M.I.S.C.)ditubuhkan dalam bulan November1968, kerugian yang dialami hanyalahdi dalam tahun-tahun 1970 dan 1971.Jumlah kerugian bagi tahun 1970 ialah$828,859 dan bagi 1971 sejumlah$1,698,519. Sejak itu sehinggasekarang Syarikat itu telahmemperolehi keuntungan. Bagi tahunberakhir pada 31hb Disember, 1983keuntungan terkumpul ialah sebanyak$76,461,000.

(b) Kerugian yang berlaku itu ialahsemasa M. I . S . C. masih lagi dalamtempoh pembentukan (formativeperiod) di mana M.I. S. C. belum lagimenjalankan operasi sepenuhnya,kerana ianya tidak mempunyaibilangan kapal yang mencukupi bagimenyediakan perkhidmatan per-kapalan yang selengkapnya.

(c) M.I. S. C. sentiasa berusahauntuk memajukan operasinya sertameningkatkan keuntungan. Di antaralangkah-langkah yang diambil bagimaksud itu ialah:

(i)

(ii)

mempelbagaikan jenis kapalyang dimiliki;

mengadakan perkhidmatanperkapalan baru yang dijangkaboleh menguntungkan;

(iii) mengubahsuaikan perkhid-matan yang sedia ada, misalnyadengan mengubahsuaikankapal-kapal barangan am untukdijadikan kapal-kapal kontena;dan

(iv) mengambil langkah-langkahpositif bagi mengurangkan

1614

perbelanjaan pengurusanM.I.S.C.

Tan Sri Dato ' Haji Abdul Razak binHaji Husain : Tuan Yang Dipertua,adakah boleh Kerajaan menimbang-kan semula bahawa sebagaimana yangkita maklum M.I.S.C. ini adamempunyai modal perseorangan. Initidak boleh kita nafikan. AdakahKerajaan boleh bercadang supayamenarik balik modal perseorangan itupada masa kita hendak melancarkanoperasi baru dengan menggantikanbadan-badan swasta yang lain,umpamanya, Tabung Haji, FELDAdan sebagainya sebagaimana yangdianjurkan oleh Kerajaan dalampenubuhan Bank Islam?

Perdana Menteri : Tuan YangDipertua, Kerajaan tidak bercadanguntuk menarik balik modalperseorangan itu kerana peranan yangdimain oleh pelabur ini amatlahpenting bagi menubuhkan sebuahsyarikat perkapalan yang mana padaketika itu kita tidak mempunyaiexpertise sama sekali dan kitasebenarnya bergantung kepadamereka itu untuk mendapat expertiseini dan juga kenalan dengan syarikat-syarikat perkapalan di seluruh duniayang mana ini adalah penting bagimenj ayakan sebuah syarikat per-kapalan.

Adalah tidak wajar apabila kitasudah dapat nikmat daripadaseseorang maka kita denganmudahnya luahnya keluar sebagaihampas sahaj a.

Dato ' Haji Mohd . Nor Mohamad:Soalan tambahan, Tuan YangDipertua. Saya ingin tahu daripadaYang Amat Berhormat PerdanaMenteri berkaitan dengan pembesaranperkapalan di negara kita. Pada masaini nampaknya terlalu banyakpembayaran perkapalan, insurancerate semua sekali itu yangmen j e j askan kedudukan kewangan

1615 5 JANUARI 1983

negara kita ataupun deficit ini balanceof payment. Jadi, saya ingin tahudaripada Yang Amat Berhormat samaada Kerajaan akan merancangkansecepat mungkin memperbesarkanlagi perkapalan negara kita?

Perdana Menteri : Tuan YangDipertua, Kerajaan bukan sahajabercadang tetapi telah pun berusahauntuk memperbesarkan perkhidmatanperkapalan yang berasal daripadaMalaysia dengan Baru-baru inimenubuhkan sebuah lagi SyarikatPerkapalan Nasional yang di miliki100% oleh pihak PERNAS dansyarikat perkapalan ini walaupuncuma 11/2 tahun sahaja umurnya sudahpun memiliki kapal beratnya hampir200 ribu tan.

MAKANAN MENGANDUNGIBAHAN HORMON

4. Dato Haji Mohd . Nor Mohamadminta Menteri Kesihatan menyatakan:

(a) sama ada beliau sedar bahawaterdapat pelajar-pelajar diperingkat rendah awalan yangwujud dengan bentuk dan sifatseks yang terdapat pada wanitadewasa, termasuklah keda-tangan haid dan masalah emosiyang mendalam yangdisebabkan oleh makanan yangdijamukan dengan hormon; danjika ya, sama ada beliau telahmenjalankan kajian untuk mem-pastikan perkara ini; dan

(b) apakah tindakan yang telahdiambil bagi mempastikan"Oestrogen" termasuk"carcubigen diethylstilbestrol"(DES) dan campuranmenyerupai hormon itu tidakj atuh ke tangan penternak-penternak.

Menteri Kesihatan (Tan Sri ChongHon Nyan): Tuan Yang Dipertua,

(a) Setakat ini KementerianKesihatan tidak ada menerima

1616

laporan tentang makanan yangmengandungi bahan-bahanhormon dan kesan-kesannyakepada kanak-kanak perem-puan, seperti yang disebutkanoleh Ahli Yang Berhormat. Sayadiberitahu oleh pihak-pihaktertentu bahawa haiwanternakan di dalam negara initidak lagi disuntik denganbahan-bahan hormon.

(b) Seperti yang telah sayaterangkan tadi, bahan-bahanoestrogen tidak lagi digunakandalam perusahaan ternakanayam khasnya.

LUBNAN BANTUAN PEMULIHANDARI MALAYSIA

5. Dato' G. Pasamanickam mintaMenteri Luar Negeri menyatakanmemandangkan Lubnan sekarangsedang di dalam proses pembangunan,sama ada Kerajaan Malaysia akanturut membantu di dalam prosespemulihan ini dan jika ya nyatakanj umlah perbelan j aan yang akandiperuntukkan dan jika tidak, kenapa.

Timbalan Menteri Hal Ehwal DalamNegeri (Tuan Mohd . Kassim binAhmed): Tuan Yang Dipertua,Malaysia memang berhasrat untukmemberi bantuan mengikutkemampuannya untuk menolongLubnan dalam usaha membangunkansemula negara itu. Tetapimemandangkan suasana di manaIsrael masih berterusan mendudukiLubnan, Kerajaan tidak bercadanguntuk menimbangkan bantuantersebut buat masa mi.

Untuk pengetahuan Ahli YangBerhormat, setakat ini tidak terdapatsebarang permintaan dari KerajaanLubnan sendiri atau mana-mana partiyang merayu bantuan dari Malaysia.

Walau bagaimanapun, jika adanyapermintaan, Kerajaan tetap bersedia

1617 5 JANUARI 1983

untuk memberi pertimbangansekiranya tentera-tenera Israel keluardari Lubnan dan kedaulatan Lubnandipulihkan kembali.

MEMBURUKKAN IMEJ NEGARAOLEH PENUNTUT-PENUNTUT

6. Tuan Abdul Razak bin Haji AbuSamah minta Menteri Luar Negerimenyatakan apakah tindakanKerajaan terhadap rakyat Malaysiayang tinggal di luar negeri yangmenghasut penuntut-penuntut kita diluar negeri dengan mencerca,memutarbelitkan isu-isu, membusuk-busukkan negara kita kepada dunialuar termasuk mengada-adakanperkara-perkara yang tidak pernahberlaku di negara ini memandangkanperbuatan seperti itu telahmerosakkan nama baik Malaysia diluar negeri.

Tuan Mohd . Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, hanya segelintirrakyat Malaysia di luar negeri yangmelakukan perbuatan memburuk-burukkan imej dan nama negaramereka sendiri. Kumpulan kecil iniialah hard-core yang berterusanmengecam dan menentang Kerajaanwalaupun ada pen j elasan yangdisampaikan kepada mereka.

Sungguhpun mereka berhakmenyuarakan pendapat mengenaisesuatu isu di tanahair yang merekatidak setuju tetapi perbuatanmemburuk-buruk serta memutarbelit-kan isu di luar negeri adalah sangatdikesalkan bukan sahaja Kerajaantetapi jua sebahagian besar rakyat ditanahair, lebih-lebih lagi jikaperbuatan mereka itu melibatkanwarganegara asing yang pendirianmereka tidak sesuai dengan dasar,prinsip mahupun keadaan dihadapioleh Kerajaan dan rakyat Malaysia ditanahair.

Kepada segelintir rakyat Malaysiayang terus memburuk-burukkan imejnegara kita di luar negeri Kerajaan

1618

ingin mengingatkan iaitu merekahendaklah mengubah danmenyesuaikan sikap sebagaiwarganegara Malaysia yang cintakantanahair dan bersedia men j aga ime jdan maruah negara mereka sendiri diluar negeri. Jika mereka inginmengecam dan membetulkankelemahan-kelemahan yang ada padaKerajaan sebaik-sebaik tempat untukberbuat demikian ialah di tanahairmereka sendiri atau melalui salurantertentu seperti di Parlimen dan wakil-wakil rakyat.

Untuk mencegah pelajar-pelajarMalaysia lainnya daripada dipengaruhioleh hard-core tersebut makaKerajaan, melalui perwakilan-perwakilannya di luar negeri,mengeluarkan dari masa ke semasabahan-bahan penerangan kepada parapelajar menjelaskan hal yangsebenarnya mengenai sesuatu isu yangdibangkitkan. Pemimpin-pemimpinKerajaan, ketika melawat ke luarnegeri, juga mengambil peluang untukberdailog dengan pelajar-pelajarMalaysia. Begitu juga pegawai-pegawai Malaysia ketika berada diluar negeri akan memberi nasihat sertapenerangan yang diperlukan olehpelaj ar-pelaj ar kita supaya merekamemahami dengan lebih jelas sesuatuperkembangan yang berlaku ditanahair. Selain daripada itu Parapelajar kita khasnya dan rakyatMalaysia amnya dibekalkan j uadengan berbagai jenis bahan bacaandan penerangan seperti akhbarMalaysia, Malaysian Digest, akhbar-akhbar harian Malaysia dan lain-lainlagi yang semernangnya bertujuanmenyampaikan kepada mereka berita-berita semasa supaya merekadapat mengikuti perkembangan-perkembangan yang berlaku ditanahair.

Tan Sri Dato' Haji Abdul Razak binHaji Husain : Tuan Yang Dipertua,saya hendak membuat soalantambahan begini. Adakah Kerajaansedar bahawa penuntut-penuntut di

1619 5 JANUARI 1983

luar negeri itu, terutama di Londonatau di United Kingdom sahaja yangbegitu kuat membuat belasahankepada Kerajaan dibandingkandengan penuntut-penuntut di Amerikaatau di Australia.

Adakah Kerajaan bercadang supayapenuntut-penuntut Malaysia mestilahmemasuki pertubuhan yangberdasarkan penuntut Malaysia sahajasebab di London sekarang ini adamempunyai persatuan daripadapenuntut-penuntut Singapura danMalaysia. Dari persatuan itulah yangmenentang dan memberi gambaranyang tidak nyata kepada dunia tentanghal kita. Selagi kita tidak boleh sekatini perkara ini tidak akan bolehdiatasi.

Adakah Kerajaan bercadangmenyekat supaya diasingkan bahawatiap-tiap penuntut Malaysia tidak akanboleh masuk dalam sebarangpersatuan penuntut-penuntut negaralain atau negara jiran lain sepertiSingapura dan sebagainya.

Tuan Mohd. Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, bagi menjawabsoalan pertama Kerajaan sedar, sebabitu saya terangkan siang-siang tadibahawa ada segelintir rakyat Malaysiayang terlibat dengan masalah mi.

Soalan yang kedua, saya rasa adalahmenjadi tugas kita bersama pada masakita membuat lawatan ke luar negeri,England umpamanya, memberinasihat kepada pelaj ar-pelaj ar supayamereka tidak terlibat dalam kegiatan-kegiatan yang tidak diingini ini. Jadi,kita tidak payah, saya rasa pada hematsaya memberi satu arahanmenyatakan: "awak tidak boleh itu,tidak boleh mi." Ini akan menyekatkebebasan tiap-tiap seorang sebagaiindividu. Saya rasa elok kita sebagaiWakil Rakyat dan kita daripadaKeraj aan mestilah melakukan apasahaja yang cintakan negara ini,semasa berada di England atau dimana-mana sahaj a ambillah peluang

1620

yang baik, memberi penerangankepada mereka supaya merekacintakan tanahair, tersemat semangatnasionalisma mereka terus-menerussupaya apabila mereka kembali kelakdapatlah mereka bersama-samaberjuang dengan kita.

Tuan Abdul Razak bin Abu Samah:Tuan Yang Dipertua, saya inginmembuat soalan tambahan. Tadijawapan Yang Berhormat TimbalanMenteri telah pun begitu jelas. YangBerhormat Timbalan Menterimengatakan ini ada segelintir sahaj a,saya ingin bertanya dengan segelintirini adakah dapat pihak Kementerianmengesan nama-nama siapakahmereka itu yang dikatakan segelintirtadi, yang pertama.

Yang kedua, adakah pihakKementerian sudah menghantarataupun belum pegawai-pegawai khas,khasnya ahli-ahli politik rasa saya yanglebih baik pergi bertugas di luar negeribagi menerangkan dasar-dasarKerajaan kita dan sebagainya buatmasa ini ataupun masa akan datang.

Tuan Mohd . Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, saya rasaberhubung dengan soal pegawai khassebenar sekali kita sudah ada pegawai-pegawai di peringkat kedutaan kitadan juga kalau di London itu pegawaihal ehwal pelajar kita. Jadi mereka inisebenar sekali telah pun menjalankantugasnya dengan begitu baik tetapidalam persoalan yang begini besarbukan senang kita hendakmenyelesaikannya. Ini soalan yangmana tiap-tiap seorang sebagaimanasaya kata tadi perlu memainkanperanan masing-masing, walau kitahantar 10 pegawai khas sekalipunkalaulah kita tidak bersama-samamenjalankan tugas itu, kits tidak akanberjaya.

Dalam soal kedua, sukalah sayamenyatakan berhubung denganlangkah-langkah yang kita ambil padahari ini Kementerian Luar Negeri

1621 5 JANUARI

akan memulakan menghantar akhbar-akhbar tempatan kita terus kepadakedutaan untuk dihantar ataupundikirimkan kepada pusat-pusat pelajardengan harapan supaya apakalamereka menerima akhbar-akhbar kitamereka dapatlah sedikit sebanyakgambaran yang sebenar dan dapatpula mereka mengubah sikap merekadi sana.

Timbalan Yang Dipertua: Soalanyang pertama tadi adakah Kerajaantahu orang-orang yang anti-Kerajaan,itu tak di j awab .

Tuan Mohd . Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, bila dikatakansegelintir itu faham sendirilah.

Timbalan Yang Dipertua: YangBerhormat Tuan Haji Ibrahim binAbdullah.

(Soalan No. 7 Y.B. Tuan HajiIbrahim bin Abdullah tidak hadir).

PAMPASAN KEPADA TURNPUNYA TANAH

8. Tuan Syed Kamarulzaman bin SyedBahaldin minta Menteri Pengangkutanmenyatakan sama ada pampasan telahdibayar kepada tuan-tuan punya tanahyang telah diambil oleh Kerajaan bagipembesaran Lapangan TerbangAntarabangsa Subang. Jika belumapakah masalah yang dihadapi danbilakah pampasan itu boleh dibayar.

Timbalan Menteri Pengangkutan(Dato ' Abu Hassan bin Haji Omar):Tuan Yang Dipertua, Kementeriansaya pada masa ini sedang mengambiltindakan untuk membayar pampasankepada pemilik-pemilik tanah yangtelah diambil oleh Kerajaan bagiprojek pembangunan LapanganTerbang Antarabangsa Subang.Setakat ini Pejabat Pengarah Tanahdan Galian Selangor telahmengemukakan Borang G bagi tanahseluas kira-kira 3.2 hektar dengan

1983 1622

pampasan berjumlah $402,275.55.Jumlah pampasan ini akan selesaidibayar tidak lama lagi.

Sementara itu satu perbicaraan bagipengambilan batik tanah seluas 0.4hektar telah pun diadakan pada 27hbDisember , 1982 yang lalu.Kementerian saya akan mengambiltindakan untuk membayar pampasantersebut sebaik sahaj a Borang Gditerima.

Untuk maktuman Ahli YangBerhormat dan Dewan yang mulia ini,seramai 244 keluarga yang mendudukitanah Jabatan Penerbangan Awamtelah dipindahkan dari kawasantersebut yang akan digunakan untukmembina kompleks kargo yang baru.Dari jumtah itu sebanyak 158 keluargatelah diberi rumah-rumah di KampungMetayu Subang dan bakinya telahdiberi saguhati sebanyak $1,000sekeluarga untuk berpindah ke tempatlain. Semua setinggan-setinggantersebut telah berpindah pada bulanJun 1982 yang lalu.

Tan Sri Dato' Haji Abdul Razak binHaji Husain : Soalan tambahan, TuanYang Dipertua. Saya suka hendakbertanya kepada Yang BerhormatTimbalan Menteri. Soalan tambahansaya begini, bukan sahaja di lapanganterbang yang disebut datam soalan inikita mengalami tetapi banyak tempat-tempat lain lagi tanah rakyat yangKerajaan ambit kerana tujuan-tujuanpembangunan. Satu contohnyajambatan di Pulau Pinang, di bahagianSeberang Perai sebahagian besar hakbumiputera akan diambil olehKerajaan kerana pembinaan jatan.Rakyat sentiasa suka kepadakemajuan tetapi nilaian tanah yangdibayar oleh Kerajaan itu sangatmenyulitkan, sedikit sangat, seekar$6,000 sedangkan di Pulau Pinangtanah itu boleh dikatakan satu ekarsudah kira kaki-$80.00-$100.00sekaki persegi tetapi Kerajaan bayar$6,000 sahaja seekar, misalannya.Bolehkah Kerajaan bercadang

1623 5 JANUARI 1983 1624

menimbangkan supaya pembayaranitu kalau tidak sekalipun sama denganyang boleh dibeli oleh swasta atauperseorangan, sekurang-kurangnyatiga suku pembayaran dilakukan. Jadibolehlah ganti, timbang terima beli ditempat lain untuk membeli rumah dansebagainya. Jadi kata orang PulauPinang umpamanya jambatan yangdibuat ini bukan menguntungkanbumiputra, bumiputra kena keluarlagi, itu misalannya, Tuan YangDipertua. Bolehkah Kerajaanbercadang menimbangkan semulademi kepentingan rakyat kita,Kerajaan yang aman dan makmur inibagi faedah rakyat kita.

Dato ' Abu Hassan bin Haji Omar:Tuan Yang Dipertua, soal ini patutditujukan kepada Yang BerhormatMenteri Kemajuan Tanah danKemajuan Wilayah. Namun demikian,suka saya menyatakan bahawa bagitiap-tiap pengambilan tanah itusebelum apa-apa pampasan diberimaka ianya dinilaikan dengan telitinyaoleh Jabatan Penaksiran di bawahKementerian Kewangan. Apabilapenaksiran dibuat oleh Jabatan yangberkenaan, maka beberapa aspektertentu diambil kira termasuklahpotensi bagi tanah itu membangun dimasa-masa yang akan datang dan disamping itu juga harga pasaran yangsedia ada disebabkan jual beli disekitar tanah yang berkenaan. Apabilafaktor-faktor ini telah diambil kiramaka saya percaya bahawa pampasanyang diberikan oleh Kerajaan kepadapemilik tanah yang berkenaan adalahmengikut harga yang boleh dikatakanmernuaskan berdasarkan kepadaharga pasaran dan j uga f aktor-f aktorlain yang saya katakan tadi.

BANTUAN "PER CAPITA GRANT"KEPADA SEKOLAH-SEKOLAH

9. Tuan K . Kumaran minta MenteriPelajaran menyatakan j umlah sekolahyang belum lagi mendapat bantuan"Per Capita Grant" (PCG) bagi sukutahun keempat 1982 di negara mi.Bilakah pembayaran akan dibuatkepada sekolah-sekolah ini danapakah sebab-sebabnya bantuan initidak diberikan kepada sekolah-sekolah.

Timbalan Menteri Pelajaran (Dato'Mohamed Khalil Yaakob): Tuan YangDipertua, seperti Ahli-ahli YangBerhormat maklum Kerajaan kitasekararig menjalankan dasar jimatcermat. Kerajaan bukan sahajamengurangkan perbelan j aan tahun1982 tetapi juga pada tahun 1983 inisemua Jabatan Kerajaan terpaksamengurangkan perbelanjaan dan initermasuklah Kementerian Pelajaransendiri. Oleh itu, bantuan suku tahunkeempat 1982 ini dibatalkan keranakekurangan wang, cuma bayarandibuat kepada sekolah-sekolah kecilsahaja, iaitu sekolah yang mempunyaibilangan murid 250 ke bawah.

SUBSIDI BAJA PADI

10. Tuan Haji Latip bin Haji Drisminta Menteri Pertanian menyatakanberapakah Perbelanjaan bantuansubsidi baj a kepada penanam padikepada tiap-tiap buah KerajaanNegeri se j ak tahun 1980 dan 1981.

Timbalan Menteri Pertanian (TuanLuhat Wan): Tuan Yang Dipertua,perbelan j aan B antuan Subsidi baj apadi kepada tiap-tiap buah KerajaanNegeri bagi tahun 1980 dan 1981adalah seperti berikut:

Negeri Tahun 1980 Tahun 1981

1. Perlis .. .. .. $ 6,382,177 $ 8,487,489

2. Kedah .. .. . . 48,547,656 59,412,429

3. Pulau Pinang . . 1,665,130 3,485,672

1625 5 JANUARI 1983 1626

4. Perak .. .. 14,356,860 13,651,184

5. Selangor .. 5,252,932 6,197,219

6. Negeri Sembilan 4,221,424 735,091

7. Melaka.. . . 1,824,000 1,434,022

8. Johor .. . . 725 , 000 486,702

9. Pahang.. . . 1,770,370 1,603,751

10. Terengganu . . 6,654,252 3,723,308

11. Kelantan .. 7,703,640 19,621,592

Dengan itu perbelanjaan KerajaanPusat bagi bantuan subsidi Baja Padiadalah berjumlah $99,103,441 padatahun 1980 dan $118,236,459 padatahun 1981.

Dukacita dinyatakan di sini sayatidak dapat memberi angka anggaranbantuan baja seperti yang diberikankepada negeri-negeri di Semenanjungkepada kedua-dua Kerajaan NegeriSabah dan Sarawak oleh keranakedua-dua Kerajaan Negeri tersebutada mempunyai rancangan untukmembelanjakan bantuan subsidimereka masing-masing.

Tuan Fadzil bin Mahmood: TuanYang Dipertua, adakah YangBerhormat sedar bahawa pemberiansubsidi baja kepada petani-petani itutidak mengikut situasi yangsepatutnya. Kadang-kadang selepaspetani-petani menanam padi barn bajaitu sampai. Adakah Kementeriansedar akan masalah ini?

Yang kedua, setakat manakahKementerian membuat kajianberkenaan dengan dakwaan petani-petani yang menyatakan sebahagianbesar daripada baja-baja subsidi yangdiberi oleh pihak KementerianPertanian itu adalah campuran bahankimia yang berkbihan yangmenyebabkan padi-padi banyak yangmusnah?

Dan yang ketiga soalan saya ialahadakah juga Kementerian Pertanianbercadang selain daripada memberi

subsidi baja kepada petani-petani,adakah juga Kementerian Pertanianbercadang untuk memberi subsidiracun serangga kepada petani-petaniyang mana rungutan petani-petanitelah pun lama menyarankanberkenaan dengan bantuan subsidiracun serangga kepada petani-petani?

Tuan Luhat Wan: Tuan YangDipertua, pihak Kementerian tidakcedar dengan pertanyaan yangpertama itu dan mengenai pertanyaankedua Yang Berhormat itu yangmenyatakan oleh kerana salahcampuran kimia dalam baja-baja yangdiberi kepada pihak petani itu, ituadalah perkataan omong kosongbelaka oleh kerana daripada pihakKementerian telah membuatpenyelidikan yang teliti dan didapatialegasi (allegation) yang berterusan iniadalah semata-mata omong kosongsahaja.

Mengenai pertanyaan yang ketigaYang Berhormat itu, dalam anggapanpihak Kementerian Pertanian, padamasa ini subsidi yang dilancarkan olehpihak Kerajaan ini adalah sesuai danberpatutan untuk kepentingan Parapetani-petani kita.

Tuan Haji Abdul Jalil bin AbdulRahman : Soalan tambahan, TuanYang Dipertua. Saya ingin bertanyakepada Timbalan Menteri yangberkenaan memandangkan keadaannegara kita menghadapi kemelesetanbagi tahun 1983 ini adakah subsidi

1627 5 JANUARI 1983 1628

baj a padi ini akan diteruskanpemberiannya kepada seluruh petani-petani dalam negara kita ataupunsebaliknya akan dipotong?

Tuan Luhat Wan: Minta maaf, Cubaulangkan soalan itu sekali lagi.

Tuan Haji Abdul Jalil bin AbdulRahman : Memandangkan keadaannegara kita menghadapi kemelesetanekonomi bahawa pada tahun 1983 iniadakah Kementerian Pertanian akanmeneruskan memberi subsidi bajapadi kepada seluruh petani-petanidalam negara kita sebagaimana yangdibuat pada tahun-tahun yang sudahataupun sebaliknya akan dipotong?

Tuan Luhat Wan : Akan diteruskansebagaimana yang sedia ada.

SEKOLAH MENUKARKANALIRAN PETANG KE PAGI

11. Tuan M. K. Muthusamy mintaMenteri Pelajaran menyatakan samaada Kementerian mempunyairancangan untuk menukarkansekolah-sekolah aliran petang kealiran pagi seluruhnya, seperti yangdicadangkan dalam laporanJawatankuasa Kabinet.

Dato ' Mohamed Khalil Yaakob:Tuan Yang Dipertua, adalah benarbahawa Kerajaan bercadang untukmenukarkan sekolah-sekolah aliranpetang ke aliran pagi seluruhnyaseperti yang diperakukan dalamLaporan Jawatankuasa Kabinet.Walau bagaimanapun perlaksana-annya bergantung kepada faktorpenting seperti mendapatkan tapak-tapak untuk pembinaan sekolah-sekolah baru di kawasan-kawasan yangdirancangkan serta kemajuanpembinaan bilik-bilik darj ah tambahandi sekolah-sekolah yang ada. Baginegeri-negeri yang sudah mempunyaikemudahan-kemudahan fizikal yangcukup, Jabatan Pelajaran Negeri itu

telah mengadakan persekolahan dialiran pagi seluruhanya. Umpamanya,semua sekolah kebangsaan dansekolah rendah kebangsaan Tamil diMelaka telah mengadakanpersekolahan pagi sahaja. Begitulahjuga halnya dengan usahamengurangkan bilangan sekolah-sekolah menjalankan pengajaran duasidang pagi dan petang. Untukmenjalankan sekolah satu sidangsahaja perlulah Kementerian Pelajaranmembina lebih banyak lagi bilik-bilikdarjah dan sekolah-sekolah baru. mibergantung kepada peruntukankewangan Kementerian Pelajaran dankemampuan pembinaan oleh pihak-pihak yang berkenaan.

Tan Sri Datuk Haji Abdul Razak binHaji Husain: Soalan tambahan.Adakah Kerajaan bercadang bagimenimbangkan ataupun menepatikehendak-kehendak JawatankuasaKabinet yang diambil daripadaLaporan Razak supaya mengadakanInstitut Language khusus bagi bahasaFrance, bahasa Jepun, bahasa Korea,Bahasa Arab, khusus bahasa-Bahasaitu. Tidak seperti sekarang ini adainstitusi yang hendak dibuka begitubegini. Adakah Kerajaan bercadangmembuat seberapa segera yang bolehkerana kita sangat perlu ilmupengetahuan yang tersebut terutamadalam masa kita mengadakan "DasarPandang ke Timur" bahawa rakyatkita pergi ke Jepun mestilahmempunyai pengetahuan BahasaJepun yang baik atau bahasa Koreayang baik, atau bahasa France yangbaik supaya ianya meliputi kehendak-kehendak kita dan to j uan-tu j uanKerajaan kita sendiri.

Dato' Mohamed Khalil Yaakob:Tuan Yang Dipertua, yang sebenarnyasoalan itu lari sedikit daripada soalanasal. Walau bagaimanapun saya inginmenyatakan bahawa memangKementerian sedang mengadakaninstitut bahasanya sendiri.

1629 5 JANUARI 1983 1630

BANGUNAN HOSPITAL DAERAHBATU GAJAH

12. Dato ' Chin Kim Yoong mintaMenteri Kesihatan menyatakan samaada beliau sedar bahawa bangunan-bangunan Hospital Daerah BatuGajah sudah terlalu lama dan di dalamkeadaan yang mendukacitakan; jikasedar sama ada Kementerian beliauakan mendirikan hospital daerah yangbaru dan jika ya bilakah is akandilaksanakan.

Menteri Kesihatan (Tan Sri ChongHon Nyan): Tuan Yang Dipertua,Kementerian Kesihatan sedar bahawabeberapa bangunan di HospitalDaerah Batu Gajah adalah bangunanlama dan kurang memuaskansekarang.

Di bawah Rancangan MalaysiaKeempat, beberapa projek telahdiluluskan untuk membaiki,mengganti dan menambah kemudahanyang sedia ada di hospital itu. Diantaranya ia lah projek-projek berikut:

(i) Sambungan kepada DewanBersalin.

(ii) Jabatan Pesakit Luar baru.

(iii) Dobi baru.

(iv) Sistem PABX Te lefon baru.

(v) Kantin Baru.

(vi) Rumah Mayat.

(vii) Stor Perubatan.

Buat mass ini Kementerian tidakbercadang untuk mendirikan sebuahhospital daerah bagi kawasan BatuGajah.

AKTA PERANCANG BANDAR DANDESA 1975-PERLAKSANAAN

13. Tuan Kee Yong Wee mintaMenteri Perumahan dan KerajaanTempatan menyatakan sebab-sebabyang menghalangkan perlaksanaanAkta Perancang Bandar dan Desa1975.

Timbalan Menteri Perumahan danKerajaan Tempatan (Puan Napsiahbinti Omar): Tuan Yang Dipertua,untuk makluman Yang Berhormat,semua Keraj aan-keraj aan Negeri telahpun memakai Akta Perancang Bandardan Desa 1976 kecuali negeri-negeriPulau Pinang dan Pahang. Walaubagaimanapun kedua-dua negeri inisedang mengambil langkah untukmemakai Akta tersebut.

Tan Sri Datuk Haji Abdul Razak binHaji Husain : Soalan tambahan.Apakah sebabnya Kerajaan NegeriPahang dan Pulau Pinang begitu leceh,cicir daripada negeri lain, bolehkahYang Berhormat Timbalan Menterimenyatakan? Tiada kerjasamakah,tidak mahu menerimakah, atauKerajaan Pusat tidak sediamembantukah Kerajaan Negeri-negeriatau ada sebab-sebab lain.

Puan Napsiah binti Omar: TuanYang Dipertua, Akta ini telah pundikeluarkan dalam tahun 1976 dannegeri-negeri yang mula menggunanyabermula pada tahun 1979. KerajaanPusat tidak memaksa satu-satu negeriitu untuk menggunakan atau memakaiAkta ini dengan serta-merta tetapimemberi kebebasan untuk memikirdengan panjang lebar sama adamemberi keuntungan atau tidakkepada negeri itu, sama ada negeri ituberkemampuan atau tidak. Sebabnyasaya ingin membaca Bahagian 1 dalamAkta ini, perenggan 1 (3), dan denganizin Tuan Yang Dipertua:

"The State authority may bring thisAct into operation in any mannerthe State authority thinks mostadvantageous, convenient,expedient or practicable, whetherby appointing different dates fordifferent provisions of this Act, byappointing different local authorityareas or parts thereof, by bringing aprovision into operation generally inthe State and at the same timedeclaring that for or until such timeas may be specified, the provision

1631 5 JANUARI 1983

shall or shall not apply to, or inrelation to a local planning authorityor the area or any part of the area ofa local planning authority, to suchextent only as may be specified or inany other manner".

Dengan itu, Tuan Yang Dipertua,Kerajaan Pusat jelas memberikebebasan untuk negeri-negeri iniuntuk berfikir sendiri.

Tan Sri Datuk Haji Abdul Razak binHaji Husain : Soalan tambahan. Sayabersetuju dengan pendapat YangBerhormat Timbal.an Menteri. Iksanitu sebagai salah satu daripada sifatyang mulia. Tetapi bila undang-undang kita keluarkan hendaklah isdijalankan dengan serta-merta.Walaupun Akta kita tidak paksa tetapimesti buat atau dilakukan. Tengoksekurang-kurangnya satu bandar.Pulau Pinang yang begitu kaya tidakboleh buat satu, Pahang begitu luastidak bolehkah buat satu. Sehinggasampai sekarang baru buat. Itu satukelemahan Kerajaan, lebih-lebih lagimaknanya undang-undang ini dibuatdalam tahun 1976. 1967 BahasaMelayu j adi bahasa rasmi, bahasaAkta ibu. Yang Berhormat bercakapminta izin, itu tidak mengapalah. Inipun satu kelemahan. Bolehkahkelemahan itu dibetulkan?

Puan Napsiah binti Omar: TuanYang Dipertua, insya Allah kami akanperbetulkan.

Timbalan Yang Dipertua: YangBerhormat Tuan D. P. Vijandran.

Dato ' Chin Kim Yoong : Tuan YangDipertua, soalan No. 14.

PERMOHONANKEWARGANEGARAAN

14. Dato ' Chin Kim Yoong (di bawahS. 00. 23 (2)) minta Menteri Hal EhwalDalam Negeri menyatakan:

(a) bilangan pemohon-pemohonuntuk kewarganegaraan

1632

Malaysia se j ak 1948 sehinggahujung tahun 1981 daripadamereka yang dilahirkan diMalaysia;

(b) bilangan permohonan ini yangtelah diluluskan dan ditolak;

(c) sebab-sebab pada amnyapermohonan ini ditolak; dan

(d) sama ada benar bahawapermohonan daripada merekayang telah melakukan apa-apajenayah, walaupun kecil akanditolak sama sekali.

Tuan Mohd . Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua,

(a) Bagi menjawab soalan yangdikemukakan oleh Yang Ber-hormat itu, saya mengasaskantarikh perkiraan permohonanuntuk kewarganegaraan bagimereka yang lahir di Malaysiapada 3lhb Ogos, 1957 iaitutarikh kemerdekaan negara mi.Selaras dengan ini Bilanganpermohonan kewarganegaraanmereka yang lahir di negara iniyang dipohon di bawah Perkara16 Perlembagaan sejak 3lhbOgos, 1957 sehingga 3lhbDisember, 1981 ialah 590,301.

(b) Bilangan mereka yang:

(i) Berjaya .. 585,241(ii) Tidak berjaya 5,060

(c) Sebab-sebab permohonanmereka tidak berjaya adalahkerana mereka tidakmempunyai kelayakan sepertiyang disyaratkan di dalamPerlembagaan.

(d) Perlembagaan menetapkanbahawa salah satu syarat untukmelayakkan seseorang men j adiWarganegara ialah berkelakuanbalk. Ini bermakna seseorangyang melakukan kesalahanjenayah atau melibatkan dalamkes keselamatan adalah

1633 5 JANUARI 1983 1634

melanggar syarat-syarat mi.Namun demikian Kementeriansaya mempunyai dasar tertentubagi menimbang permohonandaripada pemohon yangmelakukan kesalahan j enayahmengikut j enis dan bentukhukuman yang dikenakan. Inibermakna bahawa setiappemohon yang melakukankesalahan jenayah atau keskeselamatan akan disemakdengan dasar yang telahditetapkan oleh Kementeriansebelum sebarang keputusandibuat.

Dato ' Loo Swee Mok: Tuan YangDipertua, soalan tambahan. Menurutpenjelasan yang diberi oleh YangBerhormat Timbalan Menteri ituangka pemohon-pemohon kewarga-negaraan Malaysia masih begitubanyak lagi belum mendapatkelulusan. Maka saya ingin bertanyapihak Yang Berhormat TimbalanMenteri adakah beliau mengarahkanpegawainya supaya mempercepatkanproses permohonan kewarganegaraanMalaysia apabila permohonan merekatelah diproses dengan teliti dan rapidan telah dipastikan mereka layak danmemenuhi syarat-syarat yangditetapkan oleh Perlembagaan di-anugerahkan kewarganegaraanMalaysia. Kerajaan haruslahmeluluskan permohonan merekadengan seberapa cepat keranasetengah-setengah mereka dilahirkandi tanahair kita dan bersama-samadengan rakyat Malaysia untukmembina satu negara yang makmurdan maju. Tetapi ......

Timbalan Yang Dipertua: YangBerhormat, tolong beritahu apakahsoalan tambahan. Saya tidak hendaksyarahan, saya hendakkan soalan.

Dato ' Loo Swee Mok: Adakahbeliau telah mengarahkan pegawainyasupaya mempercepatkan memprosespermohonan kewarganegaraan?

Timbalan Yang Dipertua : Cukup.

Tuan Mohd . Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, pendek kata kitamelaksanakan lebih daripada apa yangdisuarakan oleh Yang Berhormat itu.

Timbalan Yang Dipertua: YangBerhormat Tuan Alexander Lee.

Dato' Yap Peng : Tuan YangDipertua, soalan No. 15.

PINJAMAN LUAR NEGERI

15. Dato ' Yap Peng (di bawah S. O. 23(2)) minta Menteri Kewanganmenyatakan sama ada terdapat hadmaksima bagi Kerajaan untukmeminjam dari sumber-sumber asing.

Timbalan Menteri Kewangan (TuanSabbaruddin Chik): Tuan YangDipertua, pada masa ini had maksimapinjaman luar negeri ialah $20,000juta. Untuk makluman Ahli YangBerhormat seterusnya had maksimabagi Kerajaan untuk meminjam darisumber-sumber asing adalahditetapkan dari semasa ke semasa olehD.Y.M.M. Seri Paduka Baginda Yangdi-Pertuan Agong mengikutperuntukan Subseksyen (3), Seksyen2, Akta Pin j aman Luar Negeri, 1963.

Dato ' Haji Mohd . Nor Mohamad:Soalan tambahan, Tuan YangDipertua. Itu adalah undang-undangyang dibuat oleh Kerajaan untukmenghad Kumpulan. Selalunya, TuanYang Dipertua, bila pinjaman dibuatdaripada luar negeri dikira dengancara nisbah perkhidmatan hutang(debt servicing ratio) di negara-negarayang kurang maju selalunyameningkat peratusnya tidak lebihdaripada 20% daripada hasil eksport.

Pertanyaan saya, Tuan YangDipertua, adakah Keraj aan satunisbah yang dikatakan tidak lebihdaripada 20%, 15%, 10% daripadahasil eksport tahunan dan yang kedua,selalunya nisbah ini tidak betul jika

1635 5 JANUARI 1983

kita hendak kaji dengan secarabaiknya kedudukan hutang negara.Negara-negara maju sekarang sudahmenggunakan satu perkataan"P . S .B . R . " (Public Sector BorrowingRequirement) berkehendakkanpemin j aman untuk sektor awam.Negara-negara maju menggunakan5% daripada GDP ataupunPengeluaran Kasar Negara tidak lebihdaripada 5% setahun daripada GDPuntuk meminjam sama ada daripadaluar negeri ataupun dalam negeri dannegeri-negeri yang kurang majumeningkatkan hingga 7% sampaikepada 10%. Saya juga hendakbertanya perkara dua ini sama adaKerajaan dengan cara tutup matahendak pinjam wang pinjamlahsebanyak-banyak mana tidakmenggunakan nisbah ini ataupun adanisbah ini sebagai garis panduan.

Tuan Sabbaruddin Chik: TuanYang Dipertua, saya berterima kasihatas pandangan Yang Berhormattetapi pada pandangan saya ini luardaripada soalan asal. Yang ditanyamengatakan sama ada terdapat hadmaksima. Had maksima saya sudahberi yakni $20,000 juta, itu yangdipersoalkan. Walau bagaimanapun,kalau hendak tahu dengan lebih lanjutbolehlah saya beritahu sedikit iaitupada masa ini dengan izin, Tuan YangDipertua, debt servicing ratio kitaialah lebih kurang 3.9%.

TANAH TERBIAR

16. Tuan Ishak bin Abdul Rahmanminta Menteri Pertanian menyatakanj umlah keluasan tanah terbiar diseluruh negara dan apakah tindakanyang sedang diambil.

Tuan Luhat Wan: Tuan YangDipertua, keluasan tanah terbiar yangdikenalpasti di seluruh SemenanjungMalaysia adalah berjumlah kira-kira161,582 hektar tanah sawah dansebanyak 41,903 hektar bagi tanahbukan sawah.

1636

Kerajaan akan memulihkan semuatanah-tanah terbiar yang mempunyaipotensi untuk dibangunkan denganrancangan pertanian yangmenguntungkan. Pemulihan tanah-tanah sawah akan diusahakan olehKementerian Pertanian melaluiJabatan dan agensinya dengankerjasama Kerajaan Negeriberkenaan. Tanah-tanah terbiarbukan sawah akan diusahakan olehKementerian Kemajuan Tanah danKemajuan Wilayah. ProgramPemulihan ini telah pun dimulakansemen j ak akhir tahun 1981 dahulu.

Tuan Fadzil bin Mahmood: TuanYang Dipertua, sebelum sayamengemukakan pertanyaan tambahansaya mintalah Timbalan MenteriPertanian itu menggunakan bahasayang agak lebih baik sedikit keranatadi beliau mendakwa petani tadimengadakan baj a dicampur denganbahan kimia yang berlebihan-lebihan.Maka j awapan Timbalan Menteri yangberkenaan itu adalah menggunakanperkataan "omong kosong" ......

Timbalan Yang Dipertua: Sudahhabis soalan ini ..... .

Tuan Fadzil bin Mahmood: Ya,patutlah dignakan perkataan tidakbenar ataupun tidak tepat. Soalan sayayang berikutnya ialah apakah sebab-sebab yang menyebabkan petani-petani ini meninggalkan tanah inihingga tanah itu menjadi tanah terbiardan adakah betul yang petani-petaniitu telah tertarik dengan bekerj a dikilang daripada mengusahakantanaman padi.

Tuan Luhat Wan : Tuan YangDipertua, perkataan "omong kosong"itu sungguhpun saya ini bukan orangMelayu yang fasih dalam bahasa,dalam pengetahuan saya "omongkosong" adalah tidak benar, bohongbelaka, itu maksud saya (Ketawa).Betulkah itu atau tidak? Omongkosong itu tidak benar, betul bukan?

1637 5 JANUARI 1983 1638

Timbalan Yang Dipertua: Tidakusah tanya dia. Saya ingat kalau YangBerhormat Timbalan Menteri hendakjawab, jawab sahaja. Saya tidak ada didalam soal- j awab ini hendak jadikanperbahasan. Jadi minta jawab soalanberkenaan.

Tuan Luhat Wan : Saya mintadiulang sekali lagi pertanyaan tadi(Ketawa).

Timbalan Yang Dipertua : Sila ulangbatik soalan kedua.

Tuan Fadzil bin Mahmood : Soalanyang kedua itu sudah lupa. (Ketawa).

Tuan Yang Dipertua, soalanpertama, apakah sebab-sebabnya yangpetani-petani itu meninggalkan tanahbendang itu yang menyebabkan tanahbendang itu menjadi tanah terbiar.Adakah benar sebab-sebab yangutama yang menyebabkan petani-petani itu meninggalkan tanahbendang mereka itu kerana tertarikdengan bekerja di kilang-kilang.

Tuan Luhat Wan : Benar (Ketawa).

GURU-GURU SEKOLAHRENDAH LAWATAN SAMBIL

BELAJAR KELUAR NEGERI

17. Tuan Ibrahim bin Salleh mintaMenteri Pelajaran menyatakan samaada Kementerian bercadang memberipeluang lawatan sambil belaj ar keluarnegeri kepada guru-guru sekolahrendah.

Dato ' Mohamed Khalil Yaakob:Tuan Yang Dipertua, pada masasekarang Kementerian Pelajaran tiadamembuat sebarang peruntukan bagimengadakan rancangan lawatansambil belajar keluar negeri untukguru-guru sekolah rendah.Bagaimanapun Kementerian adamenghantar guru-guru sekolah rendahke luar negeri untuk mengikuti latihandalam bidang-bidang tertentu sepertipelajaran pemulihan, pengajaran

bahasa Inggeris sebagai bahasa kedua,pengajaran kanak-kanak cacat dansebagainya.

Timbalan Yang Dipertua: YangBerhormat Tuan Haji Ibrahim binAbdullah.

Tuan Abdul Razak bin Abu Samah:Tuan Yang Dipertua, dengan izin,soalan ke 18.

BUKU KHAS MENGENAI DASARPANDANG KE TIMUR

18. Tuan Abdul Razak bin Abu Samah(di bawah S. 0. 23 (2)) minta PerdanaMenteri menyatakan dasar mengikutpandang ke timur sama ada beliautelah membuat sebuah buku khasseperti rukun negara untuk disebarkanke seluruh negara supaya boleh dibacaoteh murid-murid dan pelajar-pelajarkita dari sekolah rendah hingga keperingkat universiti dan jika belumsama ada beliau akan mengadakannyadengan secepat mungkin.

Menteri di Jabatan Perdana Menteri(Datuk Abdullah bin Haji AhmedBadawi): Tuan Yang Dipertua,Kerajaan belum lagi bercadanghendak mengeluarkan buku khasmengenai Dasar Pandang ke Timuruntuk disebarkan kepada murid-muridsekolah.

KERAJAAN CAMPURANDEMOKRAKTIK KAMPUCHEA

19. Dato ' G. Pasamanickam mintaMenteri Luar Negeri menyatakanmemandangkan negara-negaraKomanwel telah mengiktiraf KerajaanKampuchea sama ada Kerajaanberhasrat untuk memberi bantuanketenteraan kepada negaraKempuchea; dan apakah implikasiyang diperolehi dari bantuan dansokongan yang akan diberikan itu.

Tuan Mohd . Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, saya inginmengulangi apa yang tetah

1639 5 JANUARI 1983

diperkatakan di Dewan ini dan jugaDewan Rakyat iaitu apa yangdiharapkan dan diusahakan ialahuntuk mencari penyelesaian secarapolitik terhadap masalah Kampuchea.Kerajaan tidak bercadang memberibantuan ketenteraan kepada KerajaanCampuran Demokratik Kampuchea.

Dato ' Haji Mohd . Din bin Jaafar:Tuan Yang Dipertua, soalantambahan. Di antara negara-negaraKomanwel yang men j adi anggotanyaadalah salah satu daripada negara ituadalah seperti duri dalam daging iaituIndia. Kenapakah negeri ini tidakmengiktiraf Kerajaan Kampuchea,sebaliknya masih terus menyokongKerajaan Boneka Heng Samrin.Adakah Kerajaan kita Malaysiamencadangkan di dalam persidanganKomanwel yang akan datangsingkirkan sahaja India daripadamenjadi anggota dalam Komanwel?(Ketawa).

Tuan Mohd . Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, pertama sekalikita tidak boleh campur tanganmengenai hal ehwal dalam negerinegara lain, kerana itu adalah pilihannegara India sendiri walau siapa diahendak sokong atau siapa dia hendakterima sebagai sahabatnya. Jadi, kitatidak bolehlah bertindak lebihdaripada j angka yang patut kitabertindak.

Datuk Haji Othman bin HajiAbdullah : Tuan Yang Dipertua, olehkerana Kerajaan Kampuchea yangdipimpin oleh Putra NorodomSihanouk, Kerajaan yang diambilperanan yang besar sekali olehKerajaan Malaysia-oleh kita sendiridan telah menjadi ada kenyataan.Sekarang tidak diikhtiraf oleh satudaripada sahabat Komanwel kitaIndia, adakah Kerajaan kitabercadang hendak memulaukanPersidangan Negara-negara Ber-kecuali itu? Sebab nampaknya tidakberkecuali, sudah memihak. Jadi olehkerana dia memihak kepada satu

1640

pihak, adalah Kerajaan kita bercadangpulaukan terus persidangan berkecualiitu.

Tuan Mohd . Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, pada hemat sayatidak ada faedah kita memulau, lebihbaik kita menghadiri denganmesyuarat seumpama itu moga-mogadengan kehadiran kita di persidanganitu, dapatlah kita menyuarakankehendak dan hasrat kita serta hasratASEAN j uga hasrat penduduk-penduduk Kampuchea sendiri.

(Jawapan bagi Pertanyaan No. 7adalah diberi di bawah ii).

BANGSA-BANGSA BERSATUKUASA VETO

7. Tuan Haji Ibrahim bin Abdullahminta Menteri Luar Negerimenyatakan sama ada beliau sedanbahawa kuasa veto kuasa-kuasa besardi Bangsa-bangsa Bersatu selaludisalahgunakan dan sama ada kuasaini se j aj ar dengan amalan demokrasidun apakah tindakan beliau akanambil untuk mendapatkan kerjasamanegara-negara kecil di rantau duniauntuk menentang kuasa VETOnegara-negara besar mi.

Tuan Mohd. Kassim bin Ahmed:Tuan Yang Dipertua, saya memangsedan tentang masalah kuasa veto yangada pada lima anggota tetap MajlisKeselamatan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) yang kerapkalidisalahgunakan untuk menjagakepentingan mereka semata-mata danbukan mengikut kepentinganmesyuarat antarabangsa yangkebanyakannya terdini dani negara-negara kecil di dunia. Kuasa veto yangada pada kelima-lima anggota tetapMa j lis Keselamatan P . B . B . itumemang tidak se j a j ar dengan amalandemokrasi. Tetapi kuasa veto ini sedaawu j ud di dalam Piagam P . B . B . dantidak dapat diubah pinda begitu sahaja

1641 5 JANUARI 1983

tanpa merombak seluruh PiagamP . B . B . serta cara bentuk Organisasiitu seperti yang ada sekarang.

Malaysia dan negara-negara kecilyang lain memang tidak puas hatidengan penyalahgunaan kuasa vetooleh kelima-lima anggota tetap MajlisKeselamatan P . B . B . itu. Malah telahberkali-kali diingatkan kepada negara-negara yang mempunyai kuasa veto itusupaya memainkan peranan yang lebihbertanggungjawab dan membina sertaberpegang teguh kepada prinsip-prinsip P . B . B . untuk mengembalikankeyakinan masyarakat dunia kepadaOrganisasi tersebut supaya ianyadapat terus mempertahankankeamanan dan keselamatan dunia. Disamping itu, memang ada sebuahj awatankuasa khas di P . B . B . yangsedang mengkaji semula PiagamP . B . B . termasuklah kuasa veto untukmenjadikan piagam tersebut lebihselaras dengan keperluan-keperluandunia hari ini, khususnya pergolakanpolitik dan ekonomi dunia yang sangatmembimbangkan, supaya Organisasitersebut dapat diperkuatkan. Negara-negara kecil termasuk Malaysia yangmempunyai suara terbesar di dalamP . B . B . akan terus mengingatkankelima-lima anggota tetap tersebutsupaya lebih bersikap bertanggung-jawab dalam setiap perbuatan dantindakan mereka serta j u j ur dalammematuhi prinsip-prinsip PiagamP.B.B.

Yang Amat Berhormat PerdanaMenteri, dalam ucapannya diPerhimpunan Agong P . B . B . baru-baru ini, telah meminta kuasa-kuasabesar supaya menukar sikap dan dasarmereka yang negatif terhadap P. B . B .dan memberikan nafas baru kepadaPertubuhan dunia itu dengan caramematuhi Piagam P . B . B . danmelaksanakan keputusan-keputusanyang telah diambil oleh Pertubuhantersebut. Kita akan terus berbuatdemikian selagi kuasa veto inidisalahgunakan oleh kelima-lima

1642

anggota tetap Majlis KeselamatanP . B . B . untuk kepentingan merekasahaja.

RANG UNDANG-UNDANG

RANG UNDANG-UNDANGBANK ISLAM

Bacaan Kali Yang Kedua dan Ketiga

Aturan Urusan Mesyuarat dibaca-kan bagi menyambung semulaperbahasan yang ditangguhkan atasmasalah "Bahawa Rang Undang-undang ini dibacakan kali yang keduasekarang." (4hb Januari, 1983).

Dewan bersidang sebagaiJawatankuasa.

Rang Undang-undang ditimbang-kan dalam Jawatankuasa.

(Timbalan Yang Dipertua mem-pengerusikan Jawatankuasa)

Perbahasan disambung semula.

Fasal 1 hingga 30--

Tuan Pengerusi: Sila YangBerhormat.

3.34 ptg.

Dato' Haji Mohd . Nor Mohamad:Tuan Pengerusi, semalam saya sedangmengkaj i Fasal 24 (1) (c) berkaitandengan Undang-undang Bank Islam1982. Bahawa Fasal 24 (1) (c) iniadalah satu rintangan pada pendapatsaya untuk Bank Islam menanammodal di dalam syarikat-syarikat yangmempunyai aktiviti-aktiviti laindaripada banking. Fasal di sinimengatakan, pendahuluan pinjamandan kemudahan kredit boleh diberisebanyak $10,000 sahaja kepadasyarikat Bank Islam yang berkaitandengan Seksyen 6 Akta Syarikat 1965.Seksyen 6 mengatakan dengan izin:

"Where a corporation

(a) is the holding company ofanother corporation;

1643 5 JANUARI 1983 1644

(b) is a subsidiary of anothercorporation; or

(c) is a subsidiary of the holdingcompany of anothercorporation, that first-mentioned corporation andthat other corporation shallfor the purposes of this Act bedeemed to be related to eachother . "

Jadi bermakna dengan wujudnyaFasal 24 (1) (c) ini nampaknya BankIslam tidak boleh mewujudkan anak-anak syarikat untuk mengambilaktiviti-aktiviti menanam modal didalam harta -harta tetap , bangunanataupun apa operasi lain yang akanmenolong perkembangan Bank Islam.Dengan setahap $10,000 sahaja yangboleh diberi tanpa bercagar,nampaknya Undang -undang ini tidakbegitu baik menjadi satu rintangankepada perkembangan Bank Islam.Saya berharap Menteri berkenaanmemberi sedikit penjelasan kepadasaya.

Tuan Pengerusi , dari situ saya inginmenyentuh Seksyen 25 (1) (a). Izinkansaya baca :

"25. (1) Kecuali sebagaimana yangdiperuntukkan di bawah paragraf (c)subseksyen (1) seksyen 24 dansubseksyen (2) seksyen ini, tiadasesuatu bank Islam boleh memberipendahuluan , pin j aman ataukemudahan kredit kepada

(a) mana-mana daripadapengarah, pegawai ataupekerj anya atau orang-oranglain iaitu orang yangmenerima saraan daripadabank Islam itu (selaindaripada akauntan,peguambela dan peguamcara,arkitek , ejen estet , doktordan mana -mana orang lainyang menerima saraandaripada bank itu berkenaandengan perkhidmatan-perkhidmatan profesionalmereka";

Tuan Pengerusi, di sini adapertelingkahan sedikit jika kita tengokseksyen ini dan kita bandingkandengan seksyen Akta Syarikat 1965.Seksyen 9 yang mengatakan, bahawapin j aman tidak boleh diberi kepadaakauntan bila dia acting di dalamsyarikat itu memberi satu-satu kajianataupun memberi satu nasihat sebagaiaudit. mi ada disebut di dalamSeksyen 9 Companies Act ataupunAkta Syarikat 1965.

"A person shall not knowinglyconsent to be appointed, and shallnot knowingly act, as auditor for anycompany and shall not prepare, foror on behalf of a company, anyreport required by this Act to beprepared by an approved companyauditor

(a) xxxxxxx.

(b) if he is indebted to thecompany or to a corporationthat is deemed to be relatedto that company by virtue ofsection 6 in an amountexceeding two thousand fivehundred dollars".

Saya tengok ada dua tiga daripadaseksyen kecil di sini yang bertelingkahdengan undang-undang lainmengatakan boleh, satu undang-undang kata tidak boleh. Tetapi kalaukita tengok di belakangnya, dalamSeksyen 53 ini; tetapi masanya belumsampai lagi pada Seksyen 53, izinkansaya rujuk sedikit dalam seksyen 53 inimengatakan Undang-undang BankIslam ini adalah melebihi jikalau adapertelingkahan daripada satu Undang-undang dengan satu undang-undangiaitu Bank Islam dengan Undang-undang Syarikat maka Undang-undang Bank Islam akan meningkat,akan diberes, jadi maknanya bolehlah.Tetapi yang saya kurang faham tidakditukarkan di belakang ini. Dibelakang undang-undang inimenyebutkan oleh kerana diwujudkanBank Islam, undang-undang sepertiUndang-undang Bank di muka 47

1645 5 JANUARI 1983

pemindaan berbangkit semula pindaandibuat Akta Bank 1973 dibuat,memasukkan kebolehan aktiviti-aktiviti Bank Islam di dalam undang-undang itu dan juga Seksyen 9 AktaBank 1973 dipinda di dalam kertasyang dibentangkan ini. Seksyen 58kata ada pindaan, Seksyen 4 AktaSyarikat 1965 tetapi Seksyen 9 AktaSyarikat ini perlu juga dipinda tetapitidak dimasukkan di sini.

Dari itu, Tuan Pengerusi, sayaberharap di Bahagian VIII ini bilapindaan-pindaan berbangkit, pindaansyarikat, seksyen 9 (1) ini perlu jugadipinda dan cadangan saya begini".....if he is indebted to thecompany or to a corporation that isdeemed to be related to that companyby virtue of section 6 in an amountexceeding $2,500". Saya cadangkansambungan ".....other than loansand advances from a financialinstitution made in the ordinary courseof business under normal lendingprocedures, terms and requirements".Yang saya Baca ini, Tuan Pengerusi,adalah undang-undang yang dipakaioleh negara-negara lain yangmengatakan bahawa accountant danauditor yang meminjamkan wangtidak dibenarkan meminjam wangdaripada pelanggan-pelanggan merekake tahap $2,500, tetapi bila pelanggan-pelanggan itu ialah satu institusikewangan, perniagaannya meminjam-kan wang, j adi auditor boleh diberipin j aman juga, dia tidak dihadkanmemberi pinjaman. Itulah yang sayacadangkan bahawa undang-undangkita ini patut dibereskan sepertiundang-undang negara yang lainberkenaan dengan perkara yang sama.Tuan Pengerusi, saya amatlahberharap pihak-pihak yang berkenaanmembetulkan perkara itu.

Juga, Tuan Pengerusi, saya merujukkepada seksyen 25 (1) (c). Seksyen 25(1) (c) ini mengatakan bahawapendahuluan pin j aman dankemudahan kredit tidak dibenar diberikepada mana-mana perbadanan dan

1646

mana -mana daripada pegawai ataupekerja adalah seseorang pengarah,pengurus , agen atau penggerenti ataumana-mana perbadanan yang mana-mana daripada pegawai ataupekerj anya mempunyai apa-apakepentingan material sebagaimanayang diputuskan oleh Bank Negaradalam syernya . Pertanyaan saya disini , apakah makna kepentinganmaterial? Material interest dalambahasa Inggeris . Kalau kita katakankita ada satu syarikat di luar dan sayapemegang saham di dalam syarikat itudan juga saya Pengarah Bank Islam,banyak mana saham dalam syarikat ituyang patut saya pegang , had manabaru syarikat itu tidak bolehmemin j am wang daripada Bank Islam.Adakah pegangan pengarah itu 1%daripada paid-up capital , 2%, 5%,10%, 49. 99% baru jadi kepentinganmaterial (material interest)? Ini sayaminta penjelasan daripadaKementerian, apa dan banyak manaperatusan (percentage) yangdikatakan kepentingan material(material interest).

Tuan Pengerusi, izinkan saya pula didalam seksyen yang sama merujukkepada subseksyen 25 (5).Sebagaimana maksud seksyen ini,pengarah, pegawai atau pekerjatermasuk suami dan isteri, ibu ataubapa atau anak seseorang pengarah,pegawai atau pekerja. Di sine deflnlslfamili amat kecil pada pendapat saya.Jika saya seorang Pengarah BankIslam, saya tidak diberi pinjamanseperti peruntukan di dalam undang-undang ini selagi tidak dua pertigadaripada Lembaga Pengarahmembenarkan saya meminjam wangdaripada Bank Islam dan kedudukansaya itu termasuk anak saya, isterisaya , ibu saya, bapa saya, itu sahaja.Tetapi kalau saya hendak pinjamwang, saya guna cucu saya boleh, sayaguna emak saudara saya boleh. Jadi,nampaknya definisi ini tidak ketat.Apa bezanya anak saya dengan cucusaya. Kalau saya sudah berumur 60

1647 5 JANUARI 1983

tahun , anak saya 40 tahun , cucu sayasudah 20 tahun, saya memakai namacucu saya meminjam wang daripadaBank Islam . Di bawah undang -undangini dibenarkan tetapi saya hendakpakai nama akan saya tidak boleh,saya hendak pakai nama bapa sayatidak boleh, emak saudara saya boleh,bapa saudara saya boleh . Peruntukanini pada pendapat saya kurang kemas.Sama ada subseksyen ini perludipinda , itu saya harap dapatpenjelasan daripada Menteriberkenaan.

Tuan Pengerusi, itu seksyen 25 (5).Izinkan saya pula bergerak kepadaseksyen 26 (d). 26 (d) izinkan sayabaca , Tuan Pengerusi:

"26. Tiada sesuatu bank Islamboleh memberi sesuatupendahuluan , pinjaman ataukemudahan kredit di bawahpengecualian yang disebutkandalam subseksyen (4) seksyen 25melainkan jika syarat -syarat yangberikut dipenuhi :

(d) bahawa pendahuluan,pin j aman atau kemudahankredit telah diluluskandengan undi tidak kurangdaripada dua pertigadaripada semua pengarah lainbank itu dalam mesyuaratLembaga penuh pengarah-pengarah yang diadakandengan sempurna dankelulusan itu telahdirekodkan dalam minitmesyuarat tersebut".

Tuan Pengerusi , kedudukan iniamat ketat dan amat cerewet untukpengarah-pengarah Bank Islammendapat sedikit sebanyakkemudahan pinjaman untuk sesuatuperkara yang penting untuk pengarahitu. Provisi ini mengatakan undi tidakkurang dua pertiga. Itu senang TuanPengerusi , daripada semua pengarah.Dalam mesyuarat Lembaga penuhpengarah . mi cerewet . Bukan semuapengarah itu ada di satu tempat, di

1648

satu masa tiap-tiap masa. Pengarah-pengarah ini bukan eksekutif, bukanpekerja, dia menumpang di sana sini,ada pekerj aan lain di negara-negaralain hendak kesemuanya sekali datanguntuk meeting itu dengan tidak adaseorang pun yang tidak datang amatcerewet . Boleh jadi tiga , empat kalinotis dihantar susah hendak dapat kesemua pengarah datang untuk satumasa itu dan meluluskan dengan duapertiga daripada undi mereka untukmeluluskan sesuatu pinjamanPengarah-pengarah Bank Islam.

Itu berkenaan dengan semuaPengarah bank , yang lain itu dalammesyuarat lembaga penuh pengarahyang diadakan dengan sempurnabermakna ini bukan macam lembagapengarah yang biasa , itu telefon sahajakita hendak lembaga pengarah untukmeeting, mereka semua datang, ituboleh dijalankan di bawah AktaSyarikat 1965 tetapi di bawah undang-undang fasal 26 (d) ini "dengansempurna". Apakah maknanyamengadakan mesyuarat pengarahdengan sempurna? Adakah denganmenghantar notis 15 hari sebelummeeting , menentukan tempatnyaataupun tujuh hari ataupun tiga haridengan sempurna di bawah undang-undang yang tiada definisi , apakah"sempurna" itu. Tidak macam didalam Undang-undang Syarikat yangmengatakan kalau ada AnnualGeneral Meeting, MesyuaratTahunan 15 hari notis,Extraordinary General Meeting 21hari notis, tetapi di dalam Undang-undang di sini tak ada, di dalamsyarikat pun (company) tidak adadefinisi mengatakan macam manaperaturan yang penuh , peraturan yangsempurna, apa ini maknanya. Jadikalau tak ada definisi seorangdaripada Pengarah mengatakan ini taksempurna apa j adi kedudukan resolusiLembaga Pengarah pada masa itu?Questionable? Boleh dibawa untukdidakwa. Jadi pada pendapat sayaperkara ini patut diperbetulkan.

1649 5 JANUARI 1983 1650

Jadi, itu sahaja pandangan sayadalam fasal-fasal untuk dibahaskandaripada Fasal 1 sampai Fasal 30 dansaya perlu perkara ini diterangkan,dijelaskan, dikaji dan dibahaskansekarang oleh Ahli-ahli YangBerhormat di dalam Dewan yangmulia ini.

3.51 ptg.

Timbalan Menteri Kewangan (TuanSabbaruddin Chik): Tuan Pengerusi,saya berterima kasih kepada AhliYang Berhormat yang berkenaan.Saya tidak dapat memberi jawapansemua query yang telah dikemukakan.Walau bagaimanapun, TuanPengerusi, beberapa perkara dapatlahsaya terangkan sekarang kalaudiperlukan. Secara ringkas mengenaiSeksyen 3 (5) (b), ingin sayamemaklumkan iaitu Ahli MajlisPenasihat Syariah Bank Islam akandilantik dari ahli-ahli ulama yangberkelayakan dan berpengalamandalam Undang-undang Syariah. Makadengan itu tiap-tiap Bank Islam akanmempunyai Majlis Penasihatnyasendiri dan tidak satu Majlis Penasihatbagi semua Bank Islam. mi dibuatsupaya tiap-tiap Majlis Penasihat itudapat menumpukan sepenuh masa dankhidmatnya kepada Bank-bank Islamberkenaan. Majlis itu juga akan dapatmeneliti semua aspek perj alanan BankIslam termasuk urusan LembagaPengarahnya dari segi Undang-undangIslam. Adalah wajib bagi LembagaPengarah mematuhi nasihat yangbersabit dengan Undang-undangSyariah dari Majlis Penasihat Syariahtersebut.

Dan seterusnya , Tuan Pengerusi,perkara ini tidaklah perlu kitabimbangkan sangat kerana sebenarnyakita hanya , pada waktu ini, inginmenubuhkan satu sahaja Bank Islamdan Bank Islam kedua agaknyabarangkali lambat lagi kalauditubuhkan pun. Berkenaan denganSeksyen 4 (2)......

Dato ' Haji Mohd. Nor Mohamad:Tuan Pengerusi, untuk penjelasan.

Tuan Pengerusi : Saya minta biarlahTimbalan Menteri menjawab; AhliYang Berhormat boleh berucap lagiselepas daripada Timbalan Menterimenjawab, ada lagi peluang.

Dato ' Haji Mohd. Nor Mohamad:Yang sebetulnya dalam MajlisPeringkat Jawatankuasa ini satupersatu daripada Seksyen ini perludisoal jawab sampai kita dapat satubukti yang kita hendak ikut. Jadi,sebelum Yang Berhormat TimbalanMenteri menghabiskan Seksyen 3 (5)(b) itu..... .

Tuan Pengerusi: Dia belum habismenjawab lagi.

Dato ' Haji Mohd. Nor Mohamad:Dia sudah habis men j awab .

Tuan Pengerusi : Masalah ini belumhabis lagi, saya hendak minta AhliYang Berhormat duduk dahulu.

Dato ' Haji Mohd. Nor Mohamad:Dia hendak pergi kepada Seksyen 4(2) sekarang.

Tuan Pengerusi: Saya minta AhliYang Berhormat duduk dahulu.

Dato ' Haji Mohd . Nor Mohamad :Jadi Seksyen 3 (5) (b) belum habis.

Tuan Pengerusi : Jadi sekarang sayamints kepada Timbalan Menteriberkenaan, bertanya kepada beliauadakah sudah habis menjawabSeksyen 3 (5) (b)?

Tuan Sabbaruddin Chik : Seksyen 3(5) (b) sudah habis, Tuan Pengerusi.

Tuan Pengerusi: Sudah habis, Baruboleh.

Dato ' Haji Mohd . Nor Mohamad:Tuan Pengerusi, jadi jawapan itu taditidak menj awab perkataan yang sayatanya, jadi sungguhpun YangBerhormat Timbalan Menteri

1651 5 JANUARI 1983 1652

mengatakan cuma satu Bank Islamakan diadakan. Undang-undang yangdi hadapan kita ini mengatakan bukancuma untuk satu Bank Islam, untukbanyak Bank Islam boleh diwujudkan.Jadi saya bercakap tentang undang-undang, bukan tentang praktikalataupun apa yang kita hendak buat.Undang-undang ini mengatakanbanyak Bank Islam. Jadi, pertanyaansaya semalam, Tuan Pengerusi, jikatiap-tiap satu Bank Islam ada satuBadan Penasihat Syariah, jade satubadan daripada satu bank memberisatu tafsiran dan satu badan daripadaBank Islam yang lain memberi tafsiranyang lain atas subject, atas perkarayang sama akan menjadi satupertentangan. Ini mengkelam-kabutkan kedudukan syariah. Inidaripada semalam saya tanya, macammana kedudukan tiap-tiap satu BankIslam mesti diadakan Badan PenasihatSyariah ataupun perlu satu BadanPenasihat Syariah sahaja diwujudkan.Jadi daripada badan itu tidaklah adapertelingkahan tafsiran Undang-undang Syariah. Jikalau banyaksebagaimana guru-guru agama yangtidak selalunya bertengkar kerana duabutir fikiran yang lain, dua badan yanglain. . Jadi apakah tindakan untukmengatasi kedudukan yang akankeluar daripada pertelingkahan satubadan dengan satu badan yang laindalam tafsiran perkara yang sama.

Tuan Sabbaruddin Chik: TuanPengerusi, saya sudah jawab tadi, katasaya tiap-tiap satu Bank itu akanmempunyai Majlis PenasihatSyariahnya sendiri, dan sayamenambah, pada waktu ini kita hanyaakan mengadakan satu, saya bukanmengatakan kita hanya akanmengadakan satu Bank Islam seumurhidup, tetapi buat sementara waktuhanya satu dahulu. walaubagaimanapun, bagi tiap-tiap satuBank Islam akan diadakan satu MajlisPenasihat Syariah; itu untuk tiap-tiapsatu Bank. Kalau sudah ada dua bankbesok, maka berlainan. Soalannya

sama ada kalau berlainan atau tidakpendapat masing-masing itu tidaklahtimbul lagi. Itu yang saya katakan tadi.Jadi kalau timbul besok, besok, akankita teliti. Saya tidak dapat meng-anggap apa perkara yang belum jadi.

Dato ' Haji Mohd . Nor Mohamad:Tuan Yang Dipertua, sebagaimanasaya sebut tadi saya bukan hendakbercakap bila diwujudkan Bank Islamitu, saya bercakap hal Undang-undangTuan Yang Dipertua. Undang-undangini mengatakan dua Bank Islam bolehdiwujudkan. Jadi kalau besok, lusakita ada dua bank Islam apa jadinyajikalau kita tidak buat Undang-undangsekarang? Apabila kita buat sesuatuUndang-undang ini meliputikedudukan apa yang di dalamUndang-undang, bukan untuksementara hari ini atau besok ataulusa. Undang-undang ini akan tinggaldi sini semasa badan kita telah pundikambus tanah. Jadi, cadangan sayasama ada satu sahaja badan penasihatperlu dibuat ataupun kita hendaktinggalkan seperti provision di sinimengatakan peruntukan bagipenubuhan satu badan penasihat itumesti dibuat untuk tiap-tiap satu BankIslam.

Juga, Tuan Pengerusi, yang tidakdibangkitkan tadi ialah kedudukanbadan penasihat itu. Apakahgunanya? Ini semalam saya sebuttetapi tak dijawab, dalam Seksyen 3(5) ini. Jika kita ada satu BadanPenasihat Syariah yang duduk sahajadi situ, apakah gunanya untukmenunggu masalah-masalah yangdibawa ke atas jika pekerja-pekerjayang di bawah yang untuk merujukkanperkara ini tidak tahu hal agama, tidaktahu masalah langsung sama ada apayang dibuat itu bertentangan denganagama atau tidak? Kalau dia tak tahumacam mana dia hendak rujukkankepada Badan Penasihat Syariah itu?Jadi itu juga daripada semalam sayacadangkan ha h awa satu saha j a B adanPenasihat Syariah, tetapi semuaLembaga Pengarah Bank-bank Islam

1653 5 JANUARI 1983

mengandungi orang yang tahu semuasudut agama, baik di peringkatLembaga Pengarah dan juga di komiti-komiti di bawah Bank supaya sesuatumasalah agama timbul perkara itudapat diketahui oleh komiti, olehLembaga Pengarah, daripada situLembaga Pengarah boleh merujukkanmasalah agama kepada Badan Syariahitu. Jadi itu dua pertanyaan sayasemalam, Tuan Pengerusi, sama adakita hendak macam ini, pada pendapatsaya tidak terpakai ataupun susahhendak digunakan ataupun we mustbe practical atau kita mesti praktikdalam perkara ini menengokkedudukan perjalanan bank.

Tuan Sabbaruddin Chik: TuanPengerusi, kita tidak bolehmempunyai hanya satu MajlisPenasihat Syariah kalau sekiranya kitaada lebih daripada satu bank, sebabkalau hanya ada satu Majlis Penasihatsahaja nanti ahli-ahli di dalam Majlistersebut akan mengetahui perj alananbank-bank yang lain, maka itulahsebabnya tiap-tiap Bank Islam ituakan mempunyai Majlis PenasihatSyariahnya sendiri. Itu yang telah sayakatakan. Walau bagaimanapun, sayatidak bercadang untuk melan j utkanperbincangan ini. Jadi walaupun adapertanyaan lagi tentang perkara inisaya tidak jawab lagilah.

Mengenai Seksyen 4 (2) danSeksyen 11 (2), ini mengenaipemberitahu sebab-sebab mengapasyarat lesen itu tidak patut diubah ataudibatalkan. Tuan Pengerusi, Seksyenini sebenarnya memberi peluangkepada pihak Bank Islam membeladiri di dalam keadaan di mana Menterimendapati Bank Islam berkenaanmenyeleweng ataupun tidakmenjalankan urusan banknya dengansempurna sehingga syarat lesen patutdiubah atau dibatalkan. Jadi, apabilakeadaan ini diketahui oleh Menteri,maka itu bererti tindakan yang diambilitu merupakan satu tindakan yangtelah difikirkan dengan mendalambukan satu tindakan yang hanya

1654

diambil dengan sewenang-wenangsahaja. Ertinya, tindakan ini diambilsetelah penyelidikan dijalankan,setelah bukti-bukti ditunjukkansebelum bank berkenaan dimintamemberi sebab-sebab mengapa bankitu tidak dibatalkan lesennya.

Berkenaan dengan Seksyen-seksyen15 (1) (b), 19 (1) (b), 24 (1) (c) danyang lain-lain yang telahdikemukakan, Tuan Pengerusi, sayaberterima kasih pada Ahli YangBerhormat yang berkenaan dan di atasperkara-perkara dan pandangan-pandangan yang telah dibangkitkandan kita akan memberi perhatianterhadap apa-apa perkara itu danpendapat yang telah dikemukakansewaktu menjalankan Bank Islam mi.

Fasal 1 hingga 30 diperintahkanmenjadi sebahagian daripada RangUndang-undang.

Fasal 31 hingga 60-

Dato Haji Mohd. Nor Mohamad:Tuan Pengerusi, ingin saya cadangkandi sini di dalam Seksyen 31 sampai 60.Semua penerangan tiap-tiap satu fasalperlu diberi penjelasan seterusnya satupersatu. Jikalau boleh, saya akanmulakan dengan ulasan saya berkaitandengan seksyen 33 (4).

"33 (4) Bagi maksud sesuatupenyiasatan di bawah seksyen 31atau 32, semua pegawai dan pekerj aBank Negara hendaklah disifatkansebagai pengkhidmat-pengkhidmatawam dalam erti KanunKeseksaan.".

mi bermaknanya pegawai-pegawaiBank Negara itu adalah pegawaiJ.P.A., j adi daripada situ, saya inginsedikit penjelasan daripada TimbalanMenteri berkenaan.

Tuan Pengerusi, saya ingin pergikepada Seksyen 34 Sub-seksyen (3)(c), di sini mengatakan :

"34 (3) Kecuali dengan kebenaransecara bertulis Bank Negara dan

1655 5 JANUARI 1983 1656

setakat yang dinyatakan didalamnya, tiada seseorang pegawaisesuatu bank Islam dan tiadaseseorang yang oleh keranakedudukan atau j awatannya bolehdengan apa-apa cara j uamempunyai akses kepada rekod-rekod bank itu, daftar-daftar atauapa-apa persuratan atau bahanberkenaan dengan akaun mana-mana pelanggan individu bank ituboleh memberi, menzahirkan ataumembuka apa-apa jua maklumatberkenaan dengan wang atau butir-butir lain yang berkaitan denganakaun pelanggan itu melainkanjika

(a) ..........(b) ..........(c) maklumat itu dikehendaki

untuk menilai kelayakankredit pelanggan ituberkenaan dengan sesuatutransaksi perdagangan bonafide atau sesuatu transaksiperdagangan jangkaan.".

Di sini, Tuan Pengerusi, nampaknyaseperti saya cakap semalam jikalauseseorang itu hendak berniaga dengansaya bermaknanya daripada (c) inimaklumat kedudukan kewangan sayadapat diperiksa oleh seseorang. Inimanakutkan saya. Seperti juga sayasebut semalam hak asasi seseorang ituseperti juga beg wangnya. Saya tidaksuka orang membuka beg tangan sayadan melihat apa di dalam beg tangansaya itu, itu kepentingan saya, hakasasi saya. Jadi di sini nampaknya satulubang telah diberi untuk orangmenahu kedudukan kewangan saya.Saya tidak bersalah di sini, saya tidakkurang jujur di sini , cuma saya hendakberniaga, tetapi dengan subseksyen inijikalau saya ada satu akaun di BankIslam, seseorang itu dapat menahukedudukan kewangan saya di bawahsubseksyen ini. Jadi sama adasubseksyen itu bagus atau tidak untukpelanggan-pelanggan, itu pertanyaansaya, jikalau boleh perlu dikaji balikdan diperbaiki.

Tuan Pengerusi, izinkan saya pulaberan j ak daripada situ kepada seksyen37 (2) (c) mengatakan:

"Tertakluk kepada subseksyen (1),Bank Negara boleh

(c) memecat dari jawatan mana-mana daripada pengarahnyaatau melantik mana-manaorang sebagai pengarahnya.".

Saya tak ada khuatir ayat yang dihujung itu "melantik mana-manaorang", tetapi "memecat mana^manapengarah". Selalunya jika sesuatukesalahan berlaku di syarikat, samaada syarikat bank ataupun syarikatbiasa ataupun Bank Islam ini semuapengarah berkesalahan, puncanyadatang daripada Lembaga Pengarah,merekalah membuat rumusan untukperjalanan Bank Islam tetapi dengansubseksyen (c) ini nampaknya tunggul(scapegoat) akan dibuat. Satudaripadanya dia kata awak yang salah,awak saya hendak pecatkan, semuapengarah lain semua betul tetapicollective decision kita sudah habisdaripada sini kerana seorang sahajaberkuasa di sini, Bank Negaramenentukan semua resolusi perbuatanitu seorang sahaj a yang salah. Jikaseorang itu membuat satu salahjenayah, betul seorang itu perludipecat tetapi jikalau merekamembuat satu salah pentadbiran bank,seorang itu tidak bersalah, selalunyaLembaga Pengarah yang salah danperlu Lembaga Pengarah semuadiberhentikan, dipecatkan. Jangankita menunjukkan seorang sebagaitunggul (scapegoat) untukmengatakan dia yang salah, semuapengarah tidak salah. Ini pendapatsaya berkenaan dengan subseksyen 37(2) (c) ini, ini men j e j akkan kedudukancollective decision dan collectiveadministration.

Juga saya merujuk pula kepadaseksyen 38 (a);

"Jika Bank Negara telahbertindak di bawah paragraph (c)subseksyen (2) seksyen 37

1657 5 JANUARI 1983 1658

berkenaan dengan sesuatu BankIslam, peruntukan-peruntukan yangberikut hendaklah berkuatkuasa:

(a) walau apa pun yangterkandung dalam AktaSyarikat 1965 dan artikelpersatuan bank itu, hak-hakbagi anggota-anggota ataupemegang-pemegang syeruntuk memilih pengarah-pengarah bank itu bagimenggantikan mereka yangtelah dipecat dari j awatanoleh Bank Negara hendaklahterhenti daripada berkuat-kuasa.".

Tuan Pengerusi, clause inimemotong tepat kepada kedudukandemokrasi negeri kita, bermaknaseorang yang ada saham-saham didalam Bank Islam ini diketepikansecara begitu sahaj a dengan tak adasuara langsung dan satu diktatordaripada luar mengatakan saya akanmenjalankan hal ini jikalaudiwujudkan perkara 38 (a) ini. Sayatidak katakan bahawa Bank Negaratidak ada kecekapan, Bank Negaracekap daripada semua pemegang-pemegang sahamnya tetapi kepunyaanBank itu bukan kepunyaan BankNegara, kepunyaan pemegang-pemegang saham, sedikit sebanyakdaripada fikiran pemegang-pemegangsaham itu perlu j uga diambil sebelumtindakan-tindakan administrasi BankNegara akan membuat, akan dibuatmesti dirujukkan kepada pemegang-pemegang saham. Itu Pada pendapatsaya.

Dan juga di dalam 38 (c) ini:

"Tiap-tiap pemecatan atauperlantikan di bawah paragraf ituadalah muktamad dan konklusifdan tidak boleh disoal dalammana-mana mahkamah.".

mi saya tak tahu sama ada betul atautidak betul perkara ini, sama adamelanggar Perlembagaan Negara atautidak, ini saya mahu penjelasan.

Jikalau seseorang itu didakwa salahtak ada tempat untuknya jikalau diatidak boleh membela dirinya dimahkamah. Provision ini mengatakanapa tindakan dibuat kepada merekaitu tidak boleh disoal di dalam mana-mana mahkamah, di mana kedudukan"human freedom" di dalamsubseksyen ini. Pada pendapat sayajikalau seorang itu salah, dia ada hak(right) untuk membela dirinya,sekurang-kurangnya di mahkamah.

Tuan Pengerusi, Fasa144 (1) izinkansaya Baca:

"Baik Kerajaan mahupun BankNegara ataupun mana-manapegawai salah satu daripadanyatidak boleh tertakluk kepada apa-apa tindakan, tuntutan ataupermintaan oleh atau liabilitikepada seseorang berkenaandengan apa-apa yang dilakukanatau ditinggalkan daripadadilakukan dengan suci hatimenurut atau pada melaksanakanatau pelaksanaan yangdicadangkan atau berkaitandengan pelaksanaan ataupelaksanaan yang dicadangkanapa-apa kuasa yang diberi kepadaKerajaan, Bank Negara ataupegawai itu oleh Akta mi.".

Bila saya baca itu, Tuan Pengerusi,maklumlah kata-kata undang-undangini macam putar-belit juga tetapi padasimplicitynya di sini mengatakanbahawa Kerajaan, Bank Negara,pegawai-pegawai Kerajaan, pegawai-pegawai Bank Negara tidak bolehdidakwa atas kesalahannyamentadbirkan Bank Islam. Itu denganpendeknya.

Tuan Pengerusi, di sini saya hendakbanding dengan seksyen yang sayasebut awal tadi, jikalau seorangpegawai Bank Islam salah bolehdipecat, boleh didakwa, boleh dibuangtanpa kawan itu boleh pergimahkamah untuk mendakwa diri

1659 5 JANUARI 1983 1660

tetapi bila administrasi Bank Islam itudiambil alih oleh Kerajaan, Banknegara atau pegawai-pegawaiKerajaan, jika mereka membuatsesuatu kesalahan mereka tidak bolehdidakwa oleh pemegang-pemegangsaham atas negligence mereka.Adakah undang-undang ini patutbegitu, maknanya dia mengkebalkandiri mereka tak boleh didakwa,mereka buat salah tak boleh didakwa.Jikalau Kerajaan sendiri pun ambiltanah saya dapat saya dakwa dimahkamah tetapi di sini kedudukandakwaan tidak berbangkit langsungkerana kekuatan di bawah 44 (1) inimengatakan tidak boleh tertaklukkepada apa-apa tindakan, tuntutanatau permintaan atas administrasi,baik Kerajaan mahupun Bank Negara.Itu soalan saya, acquitability, samaada undang-undang ini patut perikemanusiaan. Itu 44 (1), TuanPengerusi.

Saya ingin merujuk pula Fasal 47.Seksyen 47 ini perkara kecil tetapiingin saya bangkitkan kerana inimenjejaskan kedudukan profesyensaya.

"47. Seseorang pengarah,pengurus, pemegang amanah,juruaudit, pekerja atau ejen mana-mana bank Islam yang

(a) dengan sengaja membuatxxxxxx

(b) dengan sengaja meninggal-kan x x x x x x

(c) dengan sengaja mengubahxxxxxx

adalah melakukan suatu kesalahandan apabila disabitkan boletidikenakan denda......"

dan sampai ke hujung seksyen itu.Pertanyaan saya di sini, TuanPengerusi, betul seseorang pengarahjika salah patut dibuat begitu,pengurus, pemegang amanah,peker j a, e j en-e j en kerana mereka ini

adalah dianggap sebagai pegawai-pegawai bank, tetapi kedudukanjuruaudit sebagai profesional daripadaluar j uga sebagai peguambela danpeguamcara (lawyers and solicitors)dan pakar-pakar yang lain yangmemberi perkhidmatan kepada bank,tidak sepatutnya dimasukkan kedalam seksyen itu sebagai pekerja-pekerj a bank itu dan dibawasemuanya sebagai pegawai-pegawaisyarikat. Juruaudit adalah satuprofesional yang lain yang ada satufirma yang lain juga seperti doctors,juga seperti lawyers, dan pakar-pakaryang lain. Kedudukan mereka itutidak sebagai pegawai. Ini penjelasanyang saya mahu. Jika juruaudit perludimasukkan di dalam seksyen 47 itumaka segala pakar-pakar yang lainperlu juga dimasukkan sepertilawyers, consultants dan semua pakar-pakar yang memberi nasihat danperkhidmatan kepada bank itu.

Di sini saya berkeras, TuanPengerusi, perkataan "juruaudit"perlu dikeluar balik daripada seksyen47 itu.

Untuk penghabisan dalam ulasansaya adalah seksyen 53. Seksyen 53 inij uga kedudukannya, izinkan sayabaca, Tuan Pengerusi

"53. (2) Tanpa menyentuh ke-luasan makna subseksyen (1),peraturan-peraturan boleh di-buat".

Ini peraturan-peraturan yang mestidibuat tanpa izin, tidak boleh tanpaizin Bank Negara:

"(a) untuk mengadakan kawalanoleh Bank Negara berkenaandengan pemerolehan ataupemegangan oleh sesuatu bankIslam akan syer-syer sesuatuperbadanan atau pemerolehanatau pemajuan oleh bank ituakan apa-apa harta tak alih;".

1661 5 JANUARI 1983 1662

Fasal 53 (2) ini dengan tepatnyamengatakan Bank Islam tidak bolehmembeli apa-apa saham dalam sesuatusyarikat ataupun membeli apa-apahakmilik tak alih seperti bangunan,tanah, tanpa kelulusan Bank Negara.Ini adakah yang dikehendaki di dalamBank Islam? Jikalau bank-bank lainboleh membeli saham, membeli harta,mengambil harta tetapi kenapa BankIslam pula mesti mendapat kelulusanBank Negara sebelum memperolehipemerolehan ini? Itu satudaripadanya.

2 (c) pun begitu juga, TuanPengerusi

"(c) untuk mengadakan kawalanoleh Bank Negara berkenaandengan pemberian apa-apakemudahan kredit kepada mana-mana orang bagi maksudmembiayai pemerolehan ataupemegangan harta tak alih, syerdan kontrak dalam kreditpengguna dan serahan hadapankomoditi;".

Tanpa kelulusan Bank Negara tidakboleh dijalankan. mi bermaknapelanggan-pelanggan hendakmemohon wang untuk membeli tanahatau membeli saham tidak boleh diberioleh Bank Islam tanpa kelulusan BankNegara. mi pun satu rintangan padspandangan saya untuk melancarkanadministrasi Bank Islam. mi perludikaji. Dan yang anihnya sekali yangke belakang sekali, tanpa menyentuhkeluasan makna subseksyen (1)peraturan-peraturan boleh dibuat-(e)(iii) muka Surat 41, semua aset lain. mibermakna di bawah seksyen 53 BankNegara boleh dengan kelulusanMenteri membuat apa-apa peraturansebagaimana yang dikehendaki darisemasa ke semasa untukmelaksanakan tujuan Akta mi.Bermakna Bank Islam tidak bolehmembeli semua aset-aset melainkandengan kelulusan Bank Negara.

Adakah ini bermakna tiap-tiap kalipembelian hendak dibuat mestimendapat kelulusan Bank Negara? Inimenjadi satu rintangan, saya inginpenjelasan. Kalau tidak begitu,baguslah. Pada pendapat saya macamsaya kata tadi itu, tidak bagus, perludibaiki. Jadi itulah pertanyaan sayadan permohonan saya untukdi j elaskan .

Tuan Pengerusi, yang kemudiansekali adalah pemindaan seksyen 57,muka surat 42, Bahagian VIIIberkaitan dengan pindaan-pindaanberkaitan dengan Rang Undang-undang Bank Islam ini termasukpindaan yang dibuat di dalam AktaBank, 1973; seksyen 58 Akta Syarikat,1965. Di sini saya ingin menyentuhsedikit seksyen 4 Akta Syarikat, 1965sahaja dibuat pemindaan. Yang sayasebut tadi, Tuan Pengerusi, saya inginminta Kerajaan mengkaji kedudukanAkta No. 9 Akta Syarikat, 1965(Companies Act, 1965 section 9 (a)perlu juga dipinda untuk dimasukkanapa yang sekarang telah dijalankantanpa tegahan oleh Kerajaan.Maknanya Bank Negara pun telahmeluluskan bahawa Auditorsumpamanya boleh memin j am wangdaripada bank-bank yang lain tetapiundang-undang tidak diperbaiki, jikasatu hari siapa hendak pegang kepadaAuditors boleh dipegang, bolehdidakwa dengan taktiknya sudahdiberi kelulusan tetapi undang-undangada lepasan lagi.

Di sini saya ingin mencadangkanbahawa seksyen 9 (1) of theCompanies Act, 1965 perludipindakan untuk memasukkanperkataan yang saya sebut tadi. TuanPengerusi, izinkan saya bacakan:

"9. (1) A person shall not knowinglyconsent to be appointed, and shallnot knowingly act, as auditor for anycompany and shall not prepare, foror on behalf of a company, anyreport required by this Act to be

1663 5 JANUARI 1983

prepared by an approved companyauditor

(a) x x x x x x x x x x

(b) if he is indebted to thecompany or to a corporationthat is deemed to be relatedto that company by virtue ofsection 6 in an amountexceeding two thosand fivehundred dollars;".

Permohonan saya di hujung ayat ituditambah selepas "two thousand fivehundred dollars' '-

"other than loans and advancesfrom a financial institution(termasuk Bank Islam ini) made inthe ordinary course of businessunder normal lending procedures,terms and requirements.".

Dalam Bahasa Melayunya saya sebutdi sini:

"selain daripada pinjaman danpendahuluan diberi oleh sesuatuinstitusi kewangan, secaraperniagaan-perniagaan yang biasadibuat oleh institusi itu, danmematuhi semua peraturan, syaratdan tuntutan bank.".

Dengan itu, Tuan Pengerusi,sekianlah ulasan saya daripadaseksyen 31 sampai 60.

(Tuan Yang Dipertua mem-pengerusikan Jawatankuasa)

Tuan Sabbaruddin Chik: Sekali lagisaya berterima kasih kepada AhliYang Berhormat yang telah memberipandangan-pandangan dan kita akanmempastikan supaya perhatian diberikepada perkara-perkara yang telahdikemukakan tadi.

Fasal 31 hingga 60 diperintahkanj adi sebahagian daripada RangUndang-undang.

Rang Undang-undang dilaporkandengan tidak ada pindaan: dibacakankali yang ketiga dan diluluskan.

RANG UNDANG-UNDANGJEMAAH PEMERIKSA

ELEKTRIK

1664

Bacaan Kali Yang Kedua dan Ketiga

4.32 ptg.

Timbalan Menteri Tenaga, Telekomdan Pos (Datuk Clarence E . Mansul):Tuan Yang Dipertua, saya memohonmencadangkan iaitu suatu RangUndang-undang bernama suatu AktaJemaah Pemeriksa Elektrik 1982dibacakan bagi kali yang keduasekarang.

Tuan Yang Dipertua, RangUndang-undang ini adalah bertu j uanuntuk membuat peruntukan mengenaipengawalan pepasangan, loji dankelengkapan elektrik mengenaiperkara-perkara berhubung dengankeselamatan orang-orang dan bagimaksud yang berkaitan dengannya.

Bahagian Pemeriksa Elektrik yangada sekarang adalah ditubuhkanmelalui perbekalan dalam AktaElektrik 1949 iaitu bersama-samadengan penubuhan Lembaga LetrikNegara (L.L.N.) danbertanggungjawab mengenaipemeriksaan elektrik di SemenanjungMalaysia sahaja. Perlantikan KetuaPemeriksa Elektrik serta pegawai-pegawainya adalah dibuat oleh L.L.N.iaitu dari kalangan pegawai-pegawaidan kakitangan L.L.N.

Oleh kerana Bahagian PemeriksaElektrik ini pada masa sekarangadalah merupakan sebahagian dariorganisasi L.L.N. sedangkan tugas-tugasnya antara lain ialah untukmengawasi dan memeriksapembekalan elektrik termasuk yangdilakukan oleh L.L.N. dan pelesen-pelesen awam di bawahnya, makaianya tidak dapat menjalankan tugas-tugasnya secara bebas dan lebihobjektif sebagaimana sepatutnya.

Di negeri Sabah pula, Tuan YangDipertua, tugas ini telah diwakilkanoleh Yang Dipertua Negeri Sabah

1665 5 JANUARI 1983

kepada Lembaga Letrik Sabah(L.L.S.) mengikut perbekalanOrdinan Letrik Sabah 1950.Sungguhpun demikian , BahagianPemeriksa Elektrik Sabah (L.L.S.)hanya telah diwujudkan pada tahun1975 dan Bahagian ini telahditugaskan untuk membantu PengurusBesar L . L.S. dalam menjalankantugas-tugasnya sebagai KetuaPemeriksa Elektrik Negeri Sabah.

Bagi Sarawak pula, pemeriksaelektrik ini telah diwakilkan oleh YangDi-Pertua Negeri Sarawak kepadaKetua Jurutera di KementerianPerhubungan dan Kerjaraya NegeriSarawak mengikut perbekalanOrdinan Letrik Sarawak 1956. Sepertihalnya di Sabah, tugas-tugaspemeriksaan elektrik yang dijalankandi Sarawak didapati juga tidakberkesan dan tidak memuaskan olehkerana tugas-tugas ini hanyadilakukan oleh pihak berkenaansebagai tugas sampingan merekasahaja.

Tuan Yang Dipertua,memandangkan kedudukan inilahmaka difikirkan perlu bagi BahagianPemeriksa Elektrik ini di j adikansebuah jabatan berasingan. JabatanPemeriksa yang baru ini akanmerangkumi tugas-tugas pemeriksaanelektrik di seluruh negara. mi pulaadalah se j aj ar dengan keputusanKeraj aan untuk menerima batikpenurunan kuasa yang diberikankepada Keraj aan Sabah dan Sarawakberhubung dengan pembekalanelektrik yang mana L. L. S . danPerbadanan Pembekalan ElektrikSarawak (SESCO) dengan ini akandijadikan Perbadanan Persekutuan.Dalam hat ini sukalah sayamemaklumkan kepada Ahli-ahli YangBerhormat bahawa Kerajaan Sabahdan Sarawak telah menyambut baikakan cadangan untuk memindahkanBahagian Pemeriksa Elektrik dandijadikan satu jabatan berasingan.

1666

Tuan Yang Dipertua, bagimembolehkan Jabatan yangberasingan ini diwujudkan, makaperlulah bagi Rang Undang-undangini digubal supaya Jabatan ini dapatberfungsi dan bertugas menurut lunas-tunas undang-undang yang disediakan.

Rang Undang-undang ini telahdigubal berasaskan kepadaperbekalan-perbekalan yang terdapatdalam Akta Elektrik 1949 pindaan1980 yang mana ada kaitan denganperlantikan Ketua PemeriksaElektrik, tugas dan fungsi pemeriksaelektrik, pemberian lesen-lesen danlain-lainnya. Oleh itu perbekalandalam Rang Undang-undang iniadalah lebih kurang sama denganperbekalan yang terdapat dalam AktaElektrik 1949 pindaan 1980 yangberkaitan dengan pemeriksa elektrik.Apa yang membezakan Rang Undang-undang ini dengan Akta Elektrik yangsedia ada hanyalah dari segi bidangkuasa Jabatan ini yang mana akanmerangkumi negeri Sabah danSarawak juga selain daripadaSemenanjung apabila ianyadikuatkuasakan kelak.

Tuan Yang Dipertua, RangUndang-undang ini mengandungi 11bahagian iaitu sebagaimana yangterdapat dalam Rang Undang -undangyang ada di hadapan Ahli-ahli YangBerhormat sekalian.

Memandangkan kedudukan-kedudukan yang dinyatakan sebentartadi, maka Kementerian sayamendapati perlu bagi JabatanPemeriksa Elektrik ini diwujudkansebagai sebuah Jabatan yangberasingan dan dipindahkan dariPerbadanan-perbadanan yangseharusnya diawasi oleh Jabatan mi.Adalah menjadi harapan saya bahawafungsi dan tugas-tugas Jabatan inidapat dilaksanakan dengan lebihberkesan dan memuaskan lagi demimenjamin perbekalan elektrik diseluruh negara dapat dikendalikan

1667 5 JANUARI 1983

dengan baik dan selamat apabila Tanyadipindahkan kelak. PengwujudanJabatan ini juga adalah didapati perluuntuk membolehkan pemeriksaanelektrik ini dapat dilakukan dalamkeadaan seragam bagi Semenan j ung,Sabah dan juga Sarawak.

Tuan Yang Dipertua, saya mohonmencadangkan.

Timbalan Menteri Hal Ehwal DalamNegeri (Tuan Mohd . Kassim binAhmad): Tuan Yang Dipertua, sayamohon menyokong.

Tuan Yang Dipertua: Ahli-ahliYang Berhormat, masalah di hadapanMajlis ialah Rang Undang-undangbernama suatu Akta bagi membuatperuntukan mengenai pengawalan,pepasangan loji dan kelengkapanelektrik mengenai perkara-perkaraberhubungan dengan keselamatanorang dan bagi maksud-maksud yangberkaitan dengannya dibaca kali yangkedua sekarang dan terbuka untukdibahas.

4.42 ptg.

Tuan Abdul Razak bin Abu Samah:Tuan Yang Dipertua, saya bangunbagi menyokong suatu Akta bagimembuat peruntukan mengenaipenubuhan Perbadanan PembekalanLetrik Sarawak mengenai fungsi-fungsi Perbadanan mengenai perkara-perkara yang berkaitan danbersampingan dengannya dan jugadinamakan Akta PerbadananPembekalan Letrik Sarawak 1982.

Saya mengucapkan terima kasih dantahniah kepada Kerajaan yang manatelah dapat membuat satu undang-undang ini bagi menyelaraskanberhubung dengan Undang-undangPerbadanan Pembekalan Letrik inimengikut undang-undang kita diSemenanjung Malaysia yang telahditerangkan dan telah pun dihuraikanoleh Yang Berhormat TimbalanMenteri.

1668

Saya tidak hendak berucap begitupanjang dalam soal ini, hanya sayaingin membangkitkan perkara RangUndang-undang Letrik ini iaitu yangberlaku di Semenanjung Malaysia inisendiri berhubung denganpembekalan elektrik yang masihbanyak lagi belum dijalankan dikampung-kampung dan di desa-desa.Kita harap dengan adanya perbadananini Sarawak juga akan dapat lebihbanyak bekalan ini kepada rakyat-rakyat kita di negeri Sarawak.

Selain daripada itu, tentangLembaga Letrik Negara ini saya inginjuga menyentuh sedikit berhubungdengan bekalan sekarang ini khasnyadi Semenan j ung Malaysia iaitu tentangbekalan sama ada di rumah-rumah danjuga di gudang-gudang ataupun dikilang-kilang perusahaan yang manaselalunya terganggu dan putus bekalandan kadangkala memakan masaberjam-jam baru pihak LembagaLetrik Negara datangmembetulkannya ataupunmembaikinya. Begitu juga di rumah-rumah, ini selalu dalam kawasan-kawasan perumahan umpamanyatempat saya selalu sangat terj adi iaitudi Petaling Jaya kadangkala dalamsatu bulan dua tiga kali terjadikeputusan tenaga elektrik, lebih-lebihlagi masa-masanya sebelah petangdekat hendak maghrib sehinggakadang-kadang ke tengah malam barusambungan tiba. Saya rasa pihakLembaga Letrik Negara hendaklahmenyegerakan pembetulan dansungguhpun pihak penghuniperumahan telah beritahu melaluitelefon dan sebagainya kadangkalapihak Lembaga Letrik Negaramemberitahu orang telah dihantartetapi menanti begitu lama baru tiba.Itu soal putusan bekalan elektrik mi.

Lagi satu, pemeriksaan bil-bil dirumah-rumah. mi juga kita harusminta pihak-pihak berkenaan supayapemeriksaan ini dapat diteliti keranaselalu kita dengar kadangkala

1669 5 JANUARI 1983

pembayaran itu turun naiksungguhpun tidak pakai banyak diakata, tetapi bulan ini umpamanya$100, bulan depan $140 kadang-kadang turun sampai $60, turun naiksungguhpun pemakaian sama sahaja,kalau hendak naik $2 atau $3 itumasalahnya tidak apalah. Ini lagi satu.

Masalah yang lain pula adalahberhubung dengan meter-meter yangada di dalam rumah. Kadangkalapenghuni bekerj a, pembaca-pembacameter yang datang, orangnya tidakada dan mereka tidak periksa,kadangkala ada Pula tiba-tibapotongan dij alankan, kononnya tidakdibayar bil elektrik. Potongan sepertisekarang ini juga berlaku kadangkalatanpa memberi amaran terlebihdahulu. ini juga hendaklah diawasisupaya bekalan elektrik ini _bolehdinikmati oleh rakyat.

Selain daripada ini, kadang-kadangdi kawasan saya sendiri iaitu di KualaLumpur dan Petaling Jayasungguhpun Kera j aan melalui TV danRadio selalu menyatakan berjimatcermatlah penggunaan tenaga elektrikdan sebagainya, tetapi hanya di situsahaja, pihak Kerajaan ataupunpihak-pihak yang berkenaan sepertiMajlis Tempatan kadangkala tidakberjimat. Kadangkala pada tengahhari, pukul 1.00 atau pukul 2.00lampu-lampu elektrik di tiang-tiangmasih terang, lebih-lebih lagi padahari minggu ataupun hari cuti masihlagi terpasang. Pihak Lembaga LetrikNegara, Majlis-majlis Tempatanataupun pihak berkenaan hendaklahmengambil perhatian atas hal ini,kerana saya rasa kemungkinan banyakbelanjanya tiap-tiap satu batangelektrik yang dipasang kurang-kurangdua tiga jam ini akan membebankanpihak negara untuk membayarbekalan elektrik ini kepada pihakLembaga Letrik Negara.

Lagi satu, di sini saya hendakbertanya Timbalan Menteri tiap-tiaporang yang menggunakan elektrik ini

1670

mesti membayar pendahuluan apabilahendak memasukkan elektrik kerumah sampai $100 atau kalau lebihlagi sampai $1,000 pun ada. Tetapimalangnya duit itu tersimpan begitusahaja. Apabila dituntut balik jikalauada hutang ditolak hutanglah tetapiyang sebenarnya tidak ada berhutang,kalau hendak dituntut balik begitujuga. Apa salahnya saya cadangkan disini sungguhpun pada hari ini kitamengendalikan undang-undang BankIslam tidak boleh mendapat faedahdan sebagainya tetapi dalam masalahini apa salahnya pihak Lembaga LetrikNegara mengeluarkan duitpendahuluan yang diberi oleh rakyatitu supaya bila dibayar balik berifaedah atau sagu hati berapajumlahnya, umpamanya kalau diabayar $100 boleh beri lebih sedikitsebagai faedah kerana duit itudisimpan dan digunakan olehLembaga Letrik Negara bertahun-tahun untuk membiayai pembiayaanyang lain. Ini juga kita harap keranapihak Lembaga Letrik Negara tidakmahu bertolak ansur langsung, j ikalausekiranya pembayaran yang kita telahbuat lewat pemotongan akandijalankan dengan seberapa segeradan jika hendak sambung balik kenabayar $3.00, di tempat lain saya tidaktahulah, tetapi di kawasan saya $3.00,kemungkinan tempat lain pun serupa.

Inilah masalah-masalah berhubungdengan bekalan elektrik ini . Kitaharap negara kita yang hendakkemajuan dan pemodenan negara kitadari satu masa ke satu masa, bekalanelektrik ini amat berguna sama ada disegi manusia dan juga di segi yanglain-lainnya sekarang ini berhubungdengan gudang-gudang dansebagainya supaya bekalan elektrik inidapat memuaskan hati dan kita tidakmahu ada dengar desas-desussungutan daripada rakyat yang manabekalan elektrik ataupun tenagaelektrik ini tidak memuaskan darimasa ke semasa.

1671 5 JANUARI 1983 1672

Begitu juga saya harap denganadanya Rang Undang-undangPerbadanan Pembekalan LetrikSarawak dan Rang Undang-undangLembaga Letrik Sabah yang kita akansama bahaskan dalam Dewan ini dansaya juga sama-sama dalam Dewanyang mulia ini menyokong di atasRang Undang-undang JemaahPemeriksa Elektrik ini. Dengan ini,saya ucapkan terima kasih.

5.02 ptg.

Dato' Ismail bin Hashim: TuanYang Dipertua, saya bangun untukmenyokong di atas Rang Undang-undang Jemaah Pemeriksa Elektrik1982 sebagaimana yang telahdihuraikan oleh Yang BerhormatTimbalan Menteri baharu sebentartadi.

Tuan Yang Dipertua, saya hanyahendak membangkitkan satu duaperkara sahaja iaitu cadangan untukmemasukkan dan menjalankan kerjadi atas tanah-tanah di bawah Seksyen9. Tuan Yang Dipertua, LembagaLetrik Negara adalah satu badanberkanun yang telah dikanunkan olehKerajaan sejak tahun 1949. Apa yangsaya hendak bangkitkan ialah masalahpenggunaan tanah-tanah orang ramaiyang mana bila mana dipasang talianelektrik sama ada di tanah orangperseorangan atau ladang getahataupun kebun dan sebagainya, makasegala-galanya itu tidak adapembayaran yang ditentukan dan hadkeluasan tanah yang diperlukan ialahse j auh serantai di antara kiri kanantalian elektrik yang dilakukan olehLembaga Letrik Negara. Jadi, adayang dibayar oleh Lembaga LetrikNegara hanyalah pokok-pokok kekalataupun rumah-rumah yang terlibat didalam laluan dan talian elektrik itu.

Masalahnya sekarang ialah tanah-tanah orang Melayu kita yang tidaksebegitu luas yang dikatakansekangkang kera, kalau adapunbendang atau sawah tidaklah luas

sebagaimana tanah-tanah yangdipunyai oleh orang-orang lain. Kitaberharap supaya Lembaga LetrikNegara mempertimbangkan bukansahaja membayar sagu hati dari segipokok-pokok kekal sebagaimana yangtelah dibuat tetapi juga rumah-rumahyang terlibat di dalam laluan talianelektrik itu. Apa yang saya hendakialah bayaran sagu hati kepada tanah-tanah yang dilalui oleh talian elektriksejauh dua rantai di antara kiri kanantalian itu yang tidak boleh digunakanoleh tuan punya tanah. Dankadangkala kalau kita pastikan adajuga pihak Lembaga Letrik Negaramembenarkan pihak-pihakperumahan membina pro j ek-pro j ekperumahan di dalam kawasan yangse j arak dua rantai itu, tetapi bilamanaorang-orang kampung yangmembangunkan rumah di dalamkawasan-kawasan yang disekatsebanyak dua rantai itu tidakdibolehkan. Saya berharap supayaTanya tidak ada perbezaan di antarataman-taman perumahan.

Saya boleh membuktikan khususnyadi Negeri Melaka yang saya fikirkantidak bersesuaian daripada Undang-undang Lembaga Letrik Negara yangmembolehkan taman-tamanperumahan itu membina rumah-rumah di dalam kawasan dua rantailaluan talian elektrik mi. Jadi, kalaudibolehkan kepada taman-tamanperumahan maka tidak ada sebab yangtidak membolehkan tanah-tanahorang kampung yang berhampirandengan talian elektrik itu untukdibangunkan ataupun diberi peluanguntuk mereka ini membangunkanrumah di dalam kawasan yang sayacakapkan tadi.

Masalahnya, Tuan Yang Dipertua,ialah masalah tanah. Masalah tanahsekarang nilainya tinggi dan dari segiLembaga Letrik Negara hanyamemberikan tenaga dengan dapatbayaran, tidak ada bayaran tidak adatenaga elektrik akan diberi

1673 5 JANUARI 1983 1674

sebagaimana yang kita pastikan, kalauhendak masukkan dalam satu rumahhendak dikenakan $200 dan hendakdipasang tiang lampu dikenakanbayaran kepada orang yang membuatpermohonan itu. Saya berharapsupaya pihak Lembaga Letrik Negarauntuk menimbang dan mengambil kirasemula walaupun kelulusan telahdibuat dalam Akta 1949 yang adatumpang lalu beri free (free service),tidak ada duit apa-apa pun. Jadi tuantanah kena bayar cukai kemudiantanahnya tidak digunakan, bila talianlalu dia hanya dibayar kepada pokok-pokok kekal yang terlibat talianelektrik itu dan juga rumah-rumahyang berhampiran ataupun yangterkena laluan talian elektrik. Jadi,oleh sebab perkara ini sudah lama dansaya telah menyoal perkara ini kepadaPe j abat Tanah maka Pe j abat Tanahkata perkara ini tidak boleh dibuatapa-apa hanya dibayar kepada pokok-pokok kekal ataupun rumah-rumahyang terlibat dalam laluan talianelektrik mi.

Masalah tanah bendang, tanahsawah tumpang lalu percuma sahaja,tidak ada pampasan, tidak adabayaran. Jadi, kalau sekiranya perkaraitu berlarutan, saya fikir sebagaimanayang saya katakan bagi kita orangMelayu tidak mempunyai tanah yangbegitu luas, kalaupun ada tanah-tanahsawah sekarang kebanyakan telahditambak untuk dijadikanpembangunan. Bagi orang Melayuyang terlibat tanahnya di atas laluanelektrik ini memang tidak dapatmendatangkan hasil, bahkan cukaimereka kena bayar. Kalau bolehsupaya dapat dipertimbangkan sedikitbayaran mengikut nilai sebanyakmana yang diambil ataupun dilaluioleh talian elektrik di tempat-tempatataupun di tanah-tanah orangperseorangan.

Dengan ini saya dengan sukacitamenyokong penuh atas Rang Undang-undang Jemaah Pemeriksa Elektrik

1982 yang dibentangkan oleh YangBerhormat Timbalan Menteri kita inisebentar tadi. Sekian, terima kasih.

Tuan Yang Dipertua: YangBerhormat Dato' Haji MahmoudSalim.

5.00 ptg.

Dato' Haji Mahmoud Salim bin HajiMohamad : Tuan Yang Dipertua, sayabangun untuk menyokong danmemberi sedikit ulasan berkenaandengan Rang Undang-undang JemaahPemeriksa Elektrik 1982 yangdimajukan oleh Yang BerhormatTimbalan Menteri sebentar tadi.

Saya menyokong Undang-undangini, ialah kerana pada masa sekarangini di dalam negara kita bolehdikatakan sebuah negara di dalamAsia ini yang menggunakan elektrikyang begitu banyak dan sebuah negarayang maju di dalam bahagian elektrik.

Di dalam Rancangan MalaysiaKetiga, perkembangan elektrik dinegara kita begitu pesat dari bandarsampai ke luar bandar. Kita bolehmelihat di seluruh negara kitasekarang ini kita boleh bermegah dimana-mana kita pergi boleh dikatakanelektrik ini telah meliputi sama ada dibandar ataupun di kampung-kampung, di desa-desa. Maka iniadalah satu kemegahan kepada kitadan satu pertolongan yang besarkepada rakyat jelata sekalian disamping pembinaan j alan raya-j alan raya, maka ada Pula elektrik-elektrik dipasangkan untuk memberikemudahan kepada orang-orangkampung dan orang-orang bandar.Tetapi, satu perkara yang saya sukamengingatkan kepada pihak Kerajaandi dalam perkara ini iaitu elektrik inioleh kerana Tanya satu kegemarankepada orang-orang kampung danorang ramai maka sangat banyakpemihat-peminatnya. Boleh dikatakankebanyakan daripada pemuda-pemuda kita suka mengambil

1675 5 JANUARI 1983 1676

bahagian di dalam bahagian elektrikmi. Mereka mencuba bermacam-macam jalan kalau sekiranya adaelektrik ini rosak dan sebagainya.Walaupun pihak elektrik memberiamaran mengatakan membaikielektrik ini mendatangkan bahaya dansebagainya dan hendaklah elektrik inidibaiki oleh orang-orang yang adalesen , pembekal-pembekal yangberlesen , tetapi pemuda -pemuda kitamasih juga mencuba membaikinya,lebih-lebih lagi perkara yang padapendapat mereka senang sahajaseumpama fius-fius yang terbakarmereka boleh buat dengan sendiri.

Kalau di kampung-kampung, TuanYang Dipertua, satu masalahkerumitan yang berlaku ialah dengansebab tidak ada pembekal -pembekalelektrik yang berlesen . Pihak JabatanElektrik ini susah sangat hendakmemberi lesen elektrik kepadapembekal -pembekal mi . Selepasdiadakan pemeriksaan , diadakan lagipemeriksaan untuk hendak memberilesen itu menyebabkan banyakpemuda-pemuda yang meminta lesenitu merasa cuak . Dengan sebab itu,kita dapati j arang- j arang saha j a dikampung-kampung itu ada pembekal-pembekal elektrik yang berlesen.Yang adanya di bandar -bandar. Makaini satu masalah yang saya harap pihakJabatan Elektrik mengambil berat danmemikir semula kerana masalahelektrik ini kalau berlaku kerosakansama ada is dibaiki oleh pembekalyang berlesen atau tidak mestilahtuan -tuan punya itu cuma denganseberapa daya upayanya cubamembaikinya walaupun perkara itumerbahaya . Maka kalau sekiranyadibaiki sendiri oleh pemuda-pemudakampung yang tidak ada lesen ituinilah yang mendatangkan bahaya,maka kesalahan itu bukan sahajadipikul oleh orang yang membaikiyang tidak ada lesen itu , tetapi dipikulsama oleh Jabatan Elektrik kerana diamenyusah -nyusahkan pembekal-pembekal elektrik itu daripada

memberi lesen . Jadi, saya berharapkalau sekiranya pihak pendaftarkereta-kereta tidaklah begitu susahmemberi lesen pemandu kepadakereta-kereta, maka saya berharapsupaya lesen -lesen pembekal elektrikini diberi dengan banyaknya,sekurang-kurangnya tiap -tiap satukampung yang ada elektrik seorangdibenarkan kerana ini untukmenolong kepada orang kampung itutidak payah mereka itu pergi keBandar-bandar apakala berlakukerosakan masing-masing. Kalau tidakmaka seolah-olahnya pihak JabatanElektrik ini menjemput pemuda-pemuda kampung itu supaya merekaitu menceroboh elektrik itu , merekaitu masuk di dalam risiko di dalamperkara yang merbahaya mi.

Saya suka menyentuh satu perkara,dalam Undang-undang ini berkenaandengan orang yang memberimaklumat , orang yang memberimaklumat tentang orang-orang yangmembuat kesalahan berkenaandengan elektrik iaitu sesiapa yangmengalihkan wayar elektrik atausesiapa yang men j alankan secaraharam elektrik itu, boleh memberimaklumat kepada pihak JabatanElektrik dan mereka akan diberihadiah. Tetapi hadiah itu yanganihnya, Tuan Yang Dipertua, bukansebagaimana pihak polis memberihadiah, pihak polis ada hadiahdaripada Jabatannya sendiri. Kalausiapa informer itu apabila dia memberisatu rahsia dibayar daripada wangpolis, tetapi elektrik ini tidak , diambildaripada wang denda. mi saya hairan,ini macam mana j adi begitu.

Di dalam Seksyen 26 di dalam RangUndang-undang ini mengatakanmana-mana orang yang melakukankesalahan mengganggu ataumengubah pasangan -pasanganelektrik apabila disabitkan bolehlahdihukum denda tidak lebih daripada$15,000 atau penjara tidak lebihdaripada lima tahun. Denda $15,000

1677 5 JANUARI 1983

maksimanya. Kemudian dalamSeksyen 31 pula mengatakan dalamhal sabitan yang melibatkan denda,mahkamah yang mengenakan dendaitu boleh, atas permohonan pengawaiyang menjalankan pendakwaan itu,mengarahkan pembayaran mana-mana bahagian denda yang tidakmelebihi setengah kepada orang yangmemberi maklumat membawa kepadasabitan itu mengikut apa-apa kadaryang difikirkan patut oleh mahkamah.Jadi, pegawai elektrik ini pegawaiyang mendakwa itu boleh memintakepada mahkamah supaya denda yangdikenakan itu dibayat kepada orangyang memberi maklumat itu tidaklebih daripada separuh. Jadi kalaudenda $15,000 bermakna $7,500 diaboleh minta kepada mahkamahsupaya dibayar kepada informer tadi.Ini satu perkara yang pelik di dalamUndang-undang Elektrik mi. Inibarangkali hendak menggalakkanorang kampung supaya menjadi spyatau mata-mata gelap pe j abatElektrik, barangkali mengintai-intaiberkehendak kepada hadiah yangbegitu besar, tetapi sebaliknya perkaraini apakala diminta daripadamahkamah membayar kepada orangitu, nama orang itu akan disebut didalam mahkamah, tidak macam polis,polis nama informernya itudisembunyikan, orang yang memberilaporan itu tidak diketahui olehsesiapa. Pihak Elektrik ini, namaorang yang memberi laporan itu, akanketara dalam mahkamah. Ini bolehmen j adi satu perbalahan di belakanghari pula. Tidak tahulah saya macammana gayanya. Kepada saya lebihbaiklah pihak Jabatan Elektrik, olehkerana Jabatan Elektrik ini pejabatyang kaya, dia menerima bayarandaripada orang ramai, tentulahbanyak wang, apalah yang ditunggudenda daripada pesalah-pesalah itubaru hendak dibayar kepada informer,dia ada wang dia sendiri, lebih baik diasendiri bayar kepada informer ituwalau banyak mana pun. Itupandangan saya.

1678

Saya nampak ini satu perkara ganjildi dalam Undang-undang mi. Walaubagaimanapun, Undang-undang. iniadalah bagus kerana dia melibatkankawalan yang ketat dengan sebabbanyaknya pegawai-pegawai yangakan bertindak kelak di seluruhnegara kita termasuk di SemenanjungMalaysia ini dan j uga di MalaysiaTimur. Tetapi sebagaimana sayakatakan tadi walau macam mana punramai pegawai-pegawai yang akanbertindak kelak tetapi kalau sekiranyapembekal-pembekal elektrik itukurang, saya percaya penjenayah-penjenayah yang akan melakukanperkara itu ramai juga, dengan sebaborang-orang yang mengalamikerosakan elektrik di rumah ataupundi kawasannya tentulah mencari j alansupaya membaiki kerosakan elektrikyang ada itu walaupun tidak menerusipembekal-pembekal yang berlesen.Dengan sebab itu patutlah pihakJabatan elektrik menimbang semulasupaya ada pembekal-pembekalelektrik yang berlesen di dalam tiap-tiap kampung selain daripada tiap-tiapbandar.

Sekianlah, Tuan Yang Dipertua,saya menyokong Rang Undang-undang mi.

5.11 ptg.

Tuan Jaafar bin Harun : Tuan YangDipertua, saya bangun mohon izinuntuk bercakap memberi sedikitulasan berkenaan Rang Undang-undang Jemaah Pemeriksaan Letrik,1982 yang telah dibentangkan olehMenteri yang berkenaan sebentar tadi.

Saya rasa Rang Undang-undangJemaah Pemeriksa Letrik ini memangsudah sepatutnya ditubuhkan keranaianya bukan sahaja untuk mengawalkegunaan elektrik di negara kita initetapi j uga memberi kuasa yang lebihluas berhubung dengan selenggaraanelektrik mi.

Tuan Yang Dipertua, saya hanyamenyentuh dua perkara sahaja iaitu

1679 5 JANUARI 1983 1680

yang pertama tentang kemasukanbekalan elektrik ke kampung-kampung, ke rumah-rumah di luarbandar. Kita tahu sekarang iniKerajaan kita telah dan sedangmen j alankan lagi beberapa pro j ekbekalan api elektrik ke rumah-rumahrakyat kita di luar bandar. Di dalamperkara ini terdapat beberapakerumitan dalam hal pelaksanaankemasukan bekalan elektrik itu kerumah-rumah ataupun ke kampung-kampung yang saya sebutkan tadi.Kadangkala pro j ek tersebut lambatdapat dilaksanakan oleh halangandaripada tuan-tuan tanah tempat yanghendak dilalui oleh bekalan apielektrik mi.

Tuan Yang Dipertua, apa yang sayamaksudkan di sini bukan masalahtanah. Masalah tanah kepada tuanpunya tanah yang hendak dilalui olehbekalan api elektrik ini memanglahtidak ada masalah, hanya ialah tentangdaripada pokok-pokok kepunyaannyasendiri yang tidak boleh dipotongataupun ditutup dahannya itu untukdimasukkan wayar elektrik itu kerumah-rumah yang akan dilalui, yangakan diminta, yang akan dipasang olehKeraj aan kita. Jadi kadang-kadangkalaulah satu kampung, satu tempatitu ada 30 buah rumah telahdiluluskan, kemudian di antaranya 20buah rumah telah dapat dilalui tetapimasuk ke rumah yang ke 21, 22 dan 23tak dapat lalui, sebab melaluibarangkali pokok yang besar yangmendatangkan hasilnya. Jadi dia takbagi usik, tak bagi potong dan bolehmenyebabkan tergendala. Jadi apalahsalahnya kalau boleh pihak L.L.N.kita memberikan sedikit bayaran saguhati kepada tuan-tuan punya tanahuntuk membenarkan pokok-pokoktadi supaya dipotong bagi dilalui olehwayar elektrik ini. mi bukan masalahtanah, hanya masalah pokok tanam-tanaman.

Yang kedua, dari segi keselamatanpengguna-pengguna elektrik ini olehkerana bekalan elektrik ini telah

sampai ke kampung-kampung, kebandar-bandar, maka tentulah darisegi keselamatan patut juga kitamengawasi ataupun mengawalnya.Kita tidak boleh hanya denganmemadai dengan cara peneranganrisalah-risalah daripada pihak L.L.N.kepada pengguna-pengguna dikampung-kampung keranakadangkala orang -orang kampung kitamereka tak membaca risalah -risalahitu dan boleh juga menjadikemudaratan bagi mereka itu.

Jadi apa yang saya maksudkanapalah salahnya pihak L.L.N. kitamemberikan penerangan ataupunsecara ceramah kepada pengguna-pengguna elektrik di luar bandar ituberhubung dengan cara-carakeselamatan dan barangkali kalautelah terjadi wayar itu putus macammana hendak dibuat dan kalau hendakmenyelamatkan orang yang sudahterkena karan macam mana pulasupaya bersedia lagi kepada orang-orang kita terutama sekali yang sayamaksudkan pengguna -pengguna yangdi luar bandar mi.

Jadi itulah sahaja, Tuan YangDipertua, sebanyak dua perkara dansaya menyokong Rang Undang-undang Jemaah Pemeriksa Letrik,1982 ini diluluskan.

5.16 ptg.

Tuan Abdul Razak bin Abu Samah:Tuan Yang Dipertua, saya minta izinuntuk membuat pembetulan di ataskesilapan ucapan saya tadi.Sebenarnya ialah DR. 25/82 yang sayahendak bahaskan tadi oleh keranaketiga-tiga Bil ini terderet sekali sayaterambil oleh itu saya minta izin yangsebenar isinya sama. Saya menyokongdi atas Rang Undang-undang JemaahPemeriksa Letrik, 1982 mi. Yang sayapersoalkan tadi ialah Undang-undangLetrik (Sabah), oleh itu saya mintapembetulan daripadanya bila j awapandibuat oleh Yang Berhormat Menterinanti.

1681 5 JANUARI 1983

5.57 ptg.

Datuk Clarence E. Mansul : Terlebihdahulu saya' mengucapkan ribuanterima kasih kepada beberapa Ahli-ahli Yang Berhormat yang telahmemberikan pandangan dalamperbahasan atas Rang Undang-undangyang ada di hadapan kita di Dewanyang mulia mi. Terlebih dahulu jugasaya ingin mengambil kesempatan disini mengatakan bahawa pandanganAhli-ahli Yang Berhormat yang telahbercakap tadi adalah berlainan sedikitdaripada Rang Undang-undang yangada di hadapan kita. Apa yang sayatelah jelaskan tadi ialah RangUndang-undang yang saya kemukakanini adalah sebahagian daripada fungsiL.L.N. yang ada sekarang dandikeluarkan fungsi ini supayadiadakan satu j abatan khas danL.L.N. ditugaskan bagi menjana danmengagih bekalan elektrik ke seluruhnegara.

Tuan Yang Dipertua, fungsi-fungsiyang terdapat dalam Rang Undang-undang ini adalah termaktub dalamFasal 4 dalam Rang Undang-undangini dan Ahli-ahli Yang Berhormatbolehlah membaca fungsi-fungsi yangtercatat di sana yang manamenerangkan dengan sendirinya. Apayang kita maksudkan daripada j abatanyang akan ditubuhkan nanti apabilaRang Undang-undang ini telahdiluluskan oleh Dewan yang mulia mi.Pada masa sekarang seperti sayakatakan tadi fungsi-fungsi ini adalahdijalankan oleh L.L.N. dan jugaL. L. S . dan SESCO dan dalamundang-undang ini kita dapatmencantumkan ketiga-tiga fungsibadan yang dijalankan masing-masingini supaya menjadi satu jabatan. Jadiapa yang saya dapati dalamperbahasan tadi, ialah berkenaandengan L.L.N. yang mana sepertiYang Berhormat Senator AbdulRazak tadi mengatakan mintaKeraj aan untuk memperluaskan lagipelaksanaan rancangan bekalanelektrik ke luar bandar. mi

1682

memanglah seperti yang kita tahusedang dilaksanakan. Walaubagaimanapun, walaupun perbahasanyang telah dikemukakan oleh Ahli-ahli Yang Berhormat itu adalahberlainan sedikit daripada apa yangsaya katakan, tetapi saya cuba di siniuntuk menjawab dengan seberapaboleh dan kalaulah saya tidak dapatmenjawab satu persatu, Kementeriansaya akan diberi arahan untukmengambil perhatian dengansepenuhnya dan mengambil tindakandi mana yang boleh.

Berkenaan dengan gangguanelektrik dan lambat pegawai-pegawaidatang membetulkan memangkejadian seperti ini terdapat dibeberapa tempat, tetapi ini bukandisengajakan, kadangkala gangguanitu disebabkan oleh perkara yangsusah kita can, kadang-kadangkejadian itu berlaku pada malam danyang mana pegawai-pegawai sentiasamencari punca di mana kegagalanelektrik itu berlaku. Demikian jugadengan perkara yang disentuh olehYang Berhormat Dato' Ismail binHashim yang mengatakan sepatutnyaL.L.N. membayar kepada tanah yangdilalui oleh bekalan elektrik terutamasekali di negerinya, negeri Melakayang mana mempunyai tanah yangsangat sempit.

Memang L.L.N. berdasar untukmembayar tempat yang dilaluinya,tetapi ini tidak termasuk kepada duarantai yang dikatakan tidak selamatdaripada kita mendirikan bangunan,tetapi walau bagaimanapun tempatyang seluas demikian bolehlah digunauntuk bercucuk tanam, tuanpunyatanah itu tidak diganggu untukbercucuk tanam di sana kecualitanaman itu tanaman yang tinggi danmengganggu pula dawai elektrik danmenjadi satu merbahaya kepada orangramai dan ini tentu kita tidakgalakkan. Tetapi walau bagaimanapunkalau tanah sesempit demikian dantidak boleh digunakan untuk apa-apa

1683 5 JANUARI 1983 1684

jua pun termasuk tanaman-tanaman,kita sentiasa akan menimbangkalaulah tuanpunya tanah itumemohon meminta bayaran dengansepenuhnya daripada pihak L.L.N.

Berkenaan dengan deposit yangdikatakan oleh salah satu daripadaYang Berhormat itu memanglahseperti Ahli-ahli Yang Berhormatsedia makium, bekalan elektrik adalahsatu bekalan kepada pengguna-pengguna. mi memang adalah satupunca kewangan kepada LembagaLetrik Negara dan kalaulah tidak adasurety, kadangkala pengguna itu larisahaj a daripada rumah kediamannyatanpa membayar elektrik. Denganadanya deposit di sana kita dapatibahawa bil-bil yang tidak dibayarbolehlah dipotong daripada deposit itudan kalaulah dia kembali kemudianmeminta depositnya ataupun bakidaripada depositnya kita sentiasa akanmembayar balik.

Berkenaan dengan meter yang adadalam rumah dan apabila pembacameter itu datang ke rumah dan tuanpunya rumah itu tidak ada di dalamrumah dan telah pun diterangkanbahawa kadangkala pihak LembagaLetrik terus pula memotong bekalanelektrik itu walaupun tidak ada bilditerima. Saya kurang pasti perkarademikian berlaku, tetapi apa yangsaya tahu ialah kalaulah seorangataupun penghuni rumah itu tidak adadalam rumah, pembaca meter itu cubajuga datang kemudian ataupun diamembuat kiraan yang agak-agak, dankalaulah tuanpunya rumah itu tidaksetuju dengan bacaan agak-agak itubolehlah dia berhubung dengan pihakLembaga Letrik. Tetapi kalaulah bilitu tidak diterima, saya kurang pastidan kalaulah ada kejadian demikiandan melambatkan pemotongan tanpabil ataupun tanpa amaran, suka sayamemohon Yang Berhormatmengemukakan perkara ini kepadaLembaga Letrik yang berhampiransupaya perkara ini dapat disiasat dan

dibetulkan. Memang kita tidakmengganggu pengguna-pengguna,kalaulah kejadian demikian berlaku,saya memohon kenyataan yang lebihterang daripada Yang Berhormatsupaya kita dapat menyiasat.

Tuan Yang Dipertua, sekianlahsahaj a dan seperti yang saya katakantadi saya cuba juga mengambilperkara-perkara yang telah dibangkitoleh Ahli-ahli Yang Berhormat itukerana walaupun is tidakbersangkutan dengan Bil yang ada dihadapan kita yang mana tujuanasalnya adalah menarikkan separuhdaripada kuasa-kuasa L.L.N. atauL.L.S., namun demikian perkara-perkara yang dibangkitkan oleh YangBerhormat itu akan diambil perhatiandan akan dikemukakan kepada pihakL.L.N. untuk disiasat ataupun dikajidan diperbetulkan. Sekian, terimakasih.

Tuan Yang Dipertua : Ahli-ahliYang Berhormat, sekarang sayakemukakan masalah kepada Majlisbagi diputuskan. Masalahnya ialahbahawa Rang Undang-undang inidibacakan kali yang kedua sekarang.

Usul dikemuka bagi diputuskan,dan disetuj ukan .

Rang Undang-undang dibacakankali yang kedua dan diserahkankepada Dewan sebagai Jawatankuasa.

Dewan bersidang sebagaiJawatankuasa.

Rang Undang-undang ditimbang-kan dalam Jawatankuasa.

(Yuan Yang Dipertua mem-pengerusikan Jawatankuasa)

Fasal 1 hingga 42 diperintahkanmenjadi sebahagian daripada RangUndang-undang.

Jadual diperintahkan menjadisebahagian daripada Rang Undang-undang.

1685 5 JANUARI 1983 1686

Rang Undang-undang dilaporkan Dengan mula berkuatkuasanyadengan tidak ada pindaan: dibacakan perintah pemansuhan tersebut, adalahkali yang ketiga dan diluluskan. dicadangkan bahawa Kerajaan Negeri

RANG UNDANG-UNDANGPERBADANAN PEMBEKALAN

LETRIK SARAWAK

Bacaan Kali Yang Kedua dan Ketiga

5.30 ptg.

Datuk Clarence E. Mansul: TuanYang Dipertua, saya mohonmencadangkan iaitu Rang Undang-undang bernama suatu AktaPerbadanan Pembekalan LetrikSarawak 1982 dibaca bagi kali yangkedua sekarang.

Tuan Yang Dipertua, RangUndang-undang ini adalah bertujuanuntuk menubuhkan suatu Perbadananbernama Perbadanan PembekalanLetrik Sarawak atau dalam BahasaInggerisnya, dengan izin, SarawakElectricity Supply Corporation(kemudian dari ini disebut"Perbadanan") yang akanbertanggungjawab ke atas penjanaandan pembekalan tenaga elektrik diNegeri Sarawak.

Penubuhan Perbadanan ini adalahperlu memandangkan bahawaPerbadanan yang ada sekarang iaituSESCO merupakan sebuahPerbadanan Kerajaan Negeri, danSESCO ini perlu dibubarkanberikutan dari persetujuan KerajaanPersekutuan dan Kerajaan NegeriSarawak untuk menyerahkan balikpenurunan kuasa yang telah diberikankepada Kerajaan Negeri Sarawakmengenai penjanaan dan pengagihanelektrik. Bagi membolehkan cadanganini dilaksanakan suatu perintahpemansuhan akan dibentangkandalam Parlimen.

Sarawak akan mengambil langkah-langkah tertentu untuk memansuhkanOrdinan Pembekalan LetrikSarawak 1963 yang telah menubuhkanPerbadanan Negeri bernamaPerbadanan Pembekalan LetrikSarawak (kemudian dari ini disebutSESCO) yang sedang berkuatkuasasekarang. Oleh yang demikian,Perbadanan yang bakal ditubuhkanmenurut Undang-undang Persekutuanini nanti akan menggantikan SESCOyang telah ditubuhkan oleh KerajaanNegeri Sarawak itu.

Tuan Yang Dipertua, sebagaimanaAhli-ahli Yang Berhormat sediamaklum, pen j anaan dan pengagihanelektrik (kecuali yang menggunakankuasa air atau hidro) adalah dalamsenarai Persekutuan menurutPerlembagaan Malaysia. Walaubagaimanapun, semasa penubuhanMalaysia dahulu, KerajaanPersekutuan telah mewakilkankuasanya berkaitan dengan perkara-perkara tersebut kepada KerajaanNegeri Sarawak untuk dilaksanakan.

Setelah berunding dengan KerajaanNegeri, Kerajaan Persekutuan telahbersetuju untuk menerima balikperwakilan kuasa yang telah diberikanitu. mi bermakna bahawa kuasaperundangan mengenai penjanaan danpembekalan elektrik akandipindahkan kepada KerajaanPersekutuan dan seterusnya KerajaanPersekutuan akan bertanggungjawabpenuh mengenai penjanaan danpengagihan tenaga elektrik di NegeriSarawak. Memandangkan bahawakuasa mengenai pen j anaan elektrikdan pengagihannya adalah merupakansenarai Persekutuan danmemandangkan juga bahawapembekalan elektrik pada masa iniperlu diperluaskan lagi ke pelusuknegara bagi memenuhi hasratKerajaan untuk memperbaiki keadaanhidup rakyatnya serta bagi

1687 5 JANUARI 1983

membolehkan perusahaan-perusahaandiperluaskan lagi ke seluruh negara,maka pemindahan kuasa ini adalahdifikirkan perlu untuk dilaksanakan.

Dalam melaksanakan hasratKerajaan untuk mengadakanpembekalan elektrik yang lebih rapidan tersusun bagi memenuhikeperluan bekalan elektrik di seluruhnegara, maka perancangan dalampembekalan elektrik ini tidakseharusnya diserahkan kepadasesebuah Kerajaan Negeri dan iniperlu diuruskan oleh KerajaanPersekutuan sendiri, lebih-lebih lagi diakhir-akhir ini krisis minyak telahmenimbulkan banyak kesulitan bagiPerbadanan yang menjalankanperusahaan pembekalan elektrik yangbergantung semata-maa kepadaminyak. Bagi n^engurangkanpengantungan negara kepada minyakini juga, Kerajaan Persekutuan telahmengadakan "Four Fuel Strategy"iaitu satu strategi memperbagaikansumber tenaga dengan menggunakanarang batu, gas asli danmembangunkan semua potensi haidroyang terdapat di negara mi.

Sebagaimana Ahli-ahli YangBerhormat sedia maklum, Sarawakmempunyai potensi yang besar dalampro j ek haidro yang perludieksploitasikan untuk kegunaanseluruh negara memandangkan hargaminyak yang tinggi sekarang mi.Perlaksanaan pro j ek-pro j ek haidro inipula memakan belanja yang besar dandengan ini adalah menasabahsekiranya bebanan untuk memajukan-nya dipertanggungj awabkan kepadaKerajaan Persekutuan.

Untuk makluman Ahli-ahli YangBerhormat juga, penggubalan RangUndang-undang ini telah berasaskankepada pembekalan-pembekalan yangsedia ada dalam Ordinan Elektrik Bab137 Sarawak (kemudian dari inidisebut Ordinan Elektrik) danOrdinan P.P.L.S. dengan pindaan

1688

yang sedikit sahaja kepada ordinan-ordinan berkenaan. Pindaan-pindaanyang sedikit ini difikirkan perlu bagimembolehkan Kerajaan Persekutuanmemainkan peranan yang lebih besarlagi dalam Perbadanan yang bakalditubuhkan itu.

Tuan Yang Dipertua, saya sukamenegaskan di sini bahawapemindahan kuasa ini tidak akanmenjejaskan kedudukan pegawai dankakitangan SESCO yang adasekarang. Ini adalah kerana merekaakan terus berkhidmat denganPerbadanan dan dibenarkanmenikmati apa-apa kemudahan yangsedang diterima oleh mereka sebelumini dengan SESCO. Ini telah pundiperuntukkan dalam Klausa 49 RangUndang-undang ini. Cuma perbezaanyang ada hanyalah dari segi tarafmereka sahaja iaitu mereka tidak lagidianggap sebagai pegawai dankakitangan sebuah Perbadanan Negeriakan tetapi merupakan pegawai dankakitangan sebuah PerbadananPersekutuan apabila berkuatkuasanyaRang Undang-undang ini kelak.

Walau bagaimanapun, oleh keranaterdapat sedikit sebanyak perbezaandari segi peraturan-peraturan dansyarat-syarat perkhidmatan yangdiikuti oleh Negeri Sarawakberbanding dengan peraturan dansyarat-syarat yang diikuti olehKerajaan Persekutuan, makaperlantikan pegawai dan kakitanganbaru selepas berkuatkuasanya RangUndang-undang ini adalah tertaklukkepada syarat-syarat dan peraturan-peraturan yang ditetapkan olehKerajaan Persekutuan.

Tuan Yang Dipertua, sukalah jugasaya memaklumkan di Dewan yangmulia bahawa untuk menjagakepentingan Kerajaan Negeri dan jugasebagai tanda keikhlasan di sampingmemupuk semangat kerjasama sertamenjaga hubungan yang baik di antaraKerajaan Persekutuan denganKerajaan Negeri, maka telah

1689 5 JANUARI 1983 1690

dipersetujui bahawa KerajaanPersekutuan akan membayarpampasan kepada Kerajaan Negeri.mi j elas diterangkan dalam Klausa 46Rang Undang-undang mi. Bayaranpampasan ini adalah untuk semua asetdan harta yang dimiliki oleh SESCOtermasuk penyertaan ekuiti KerajaanNegeri dalam SESCO. Di samping itujuga Kerajaan Persekutuan akanmenanggung ke atas segala pinjamanwang yang telah dibuat oleh SESCOtermasuk pinjaman yang telahdiberikan oleh Kerajaan Negerikepada SESCO.

Untuk membolehkan soal bayaranpampasan dan lain-lain yang berkaitandengan pemindahan ini diselesaikan,Kementerian saya telah punmenubuhkan suatu Jawatankuasaperingkat pegawai yang terdiri dariwakil-wakil Kerajaan Negeri,Kementerian Kewangan Persekutuandan juga wakil-wakil dariKementerian saya.

Tuan Yang Dipertua, RangUndang-undang ini mengandungi 8bahagian, iaitu sebagaimana yangtercatat dalam Rang Undang-undangyang ada di hadapan Ahli-ahli YangBerhormat sekalian.

Dengan ini, Tuan Yang Dipertua,adalah difikirkan perlu bagi RangUndang-undang ini diadakan untukmembolehkan Perbadanan inidijadikan sebagai PerbadananPersekutuan berikutan denganpemindahan kuasa mengenai elektrikdari Kerajaan Negeri kepadaKerajaan Persekutuan.

Saya dengan ini mohonmencadangkan.

Tuan Sabbaruddin Chik: TuanYang Dipertua, saya mohonmenyokong.

Tuan Yang Dipertua : Ahli-ahliYang Berhormat, masalah di hadapanMajlis ialah Rang Undang-undangbernama Suatu Akta bagi membuat

peruntukan mengenai penubuhanPerbadanan Pembekalan ElektrikSarawak, mengenai fungsi-fungsiPerbadanan dan mengenai perkara-perkara yang berkaitan danbersampingan dengannya, dibacakankali yang kedua sekarang dan terbukauntuk dibahas.

5.40 ptg.

Tuan Haji Latip bin Haji Dris: TuanYang Dipertua, saya bangun bagimenyokong Rang Undang-undangPerbadanan Pembekalan LetrikSarawak, 1982 di hadapan Dewansekarang yang mana penjelasannyatelah dibentangkan oleh YangBerhormat Timbalan Menteriberkenaan untuk mendapat kelulusanDewan yang mulia mi.

Oleh itu izinkan saya bercakapsepatah dua kata bagi mengalu-alukankedatangan Rang Undang-undang inibagi kebaikan tadbiran Perbadananberkenaan khususnya untukkepentingan semua pihak yang terlibatdengan pembekalan elektrik diSarawak. Dengan kelulusan RangUndang-undang ini segala sesuatuperkara berkaitan dengan elektriknegeri Sarawak secara langsungmenjadi sebuah perbadanan di bawahtadbiran Kerajaan Pusat sama dengantaraf yang diberi kepada LembagaLetrik Negara.

Saya yakin kedatangan RangUndang-undang ini sudah pasti dapatmemberi perubahan yang baik se j a j ardengan maksud sebuah negeri yangmasih lagi jauh ketinggalan diberbagai bidang. Atas kemurahan hatipemimpin-pemimpin Kerajaan Pusatbersedia membayar apa-apa pampasankepada Kerajaan Negeri Sarawaksebagaimana persetujuan di antaraKerajaan Persekutuan dan KerajaanNegeri Sarawak, atas pertimbanganikhlas yang diberi oleh pihak KerajaanPusat, kami rakyat di negeri Sarawakterlebih dahulu mengucapkan terimakasih, semoga apa yang kami

1691 5 JANUARI 1983

harapkan dapat menjadi satukenyataan untuk jangka panjang.

Dengan adanya Perbadanan ini sayaberharap segala pembangunanbekalan elektrik untuk daerah luarbandar dapat dipercepatkan lagi; dimana daerah yang telah ada mendapatbekalan tenaga elektrik supayadiperbesarkan j anakuasa elektrik bagikepentingan rakyat yang telah lamamenunggunya . Mengikut keadaan dibawah tadbiran Perbadanan LetrikSarawak atau SESCO sekarang,begitu lambat sekali untuk memenuhikehendak rakyat sehingga wayarelektrik telah dipasang di dalamrumah bertahun-tahun lamanya tetapimalangnya bekalan tenaga elektrikbelum lagi dapat disalurkan kepadarakyat. Mengikut apa yang sayadifahamkan penjanakuasa di tempatyang berkenaan itu tidakberkemampuan untuk membekaltenaga yang dikehendaki itu. Sayayakin di bawah tadbiran Perbadananbaru ini segala sesuatu kesukaran ataukelemahan yang dialami oleh SESCOdapat diatasi . Dan kami berharap jugaharga bayaran tenaga seperti sekarangini apa yang saya difahamkan di negeriSarawak lebih mahal jikadibandingkan dengan negeri -negeri diSemenanjung. Apa yang sepatutnyapada pandangan rakyat , sebagaisebuah negeri yang mengeluarkanbahan bakar atau minyak, hargatenaga yang diperlu oleh rakyat j elatauntuk kepentingan rumah danperusahaan kecil yang menggunakantenaga elektrik hendaklah diberipertimbangan . Harga tenaga elektrikdapat dikurangkan sedikit sebagai satuhadiah kepada negeri yangmengeluarkan hasil minyak , lebih-lebih lagi apabila siapnya tenagaelektrik yang dikeluarkan denganmenggunakan hidroelektrik.

Di negeri Sarawak juga sepertiDewan yang mulia ini sedia maklum,di mana gas cecair terdapat begitubanyak . Saya yakin Perbadanan ini

1692

nanti dapat mencari jalan supaya gasyang dibuang begitu sahaja di Bintuluitu dapat digunakan, umpamanyauntuk kegunaan dapur , memasak dansebagainya bagi menjimatkan lagitenaga yang digunakan sepertisekarang ini untuk memasak dan lain-lain lagi. Mungkin juga hargamenggunakan gas cecair itu lebihmurah lagi jika dibandingkan denganmenggunakan tenaga elektrik.

Tuan Yang Dipertua , saya sangatsukacita melihat yang tercatat dalamRang Undang -undang ini hasratnyauntuk memaju dan menggalakkanpenjanaan tenaga dengan tujuanhendak membangunkan ekonominegeri Sarawak khususnya danMalaysia pada amnya . Inilah peluangkami rakyat di negeri Sarawak tunggu-tunggukan supaya sedikit sebanyakdapat menikmati rahmat pemberianTuhan kepada bumi negeri Sarawakyang masih lagi mundur sekarang mi.Dengan cara kebetulan juga YangBerhormat Menteri yang berkenaanyang bertanggungjawab bagimengwujudkan Rang Undang-undangini adalah anak tumpah darah negeriSarawak yang mempunyaipengalaman luas dan mengetahuisegala sesuatu apa-apa yang patuthendak dibuat untuk membangunkanrakyat yang kurang bernasib baik ditanahair sendiri . Atas pertimbanganyang wajar oleh Yang BerhormatMenteri ini nanti bagi melantikanggota-anggota Perbadanan sepertidikehendaki dalam Rang Undang-undang ini, tentulah dari orang-orangyang berkebolehan dan j uj ur sertamempunyai tanggungjawab kepadabangsa dan negara seluruhnya. Sayaberkeyakinan kepada pegawai-pegawai mahupun kakitangan yangditukar dari perkhidmatan Pertubuhankepada perkhidmatan Perbadanan inimerasa senang hati kerana segalasesuatu syarat perkhidmatan telahdiberi j aminan seperti diterangkandengan j elasnya dalam Rang Undang-undang ini. Apa yang diharapkan oleh

1693 5 JANUARI 1983 1694

semua rakyat berkenaan, pegawai-pegawai dan kakitangan Perbadananini nanti dapat memberi perkhidmatanyang lebih cergas dan berkesan lagi.

Tuan Yang Dipertua, sekianlahucapan saya, sekali lagi sayamenyokong Rang Undang-undang mi.

5.46 ptg.

Datuk Clarence E . Mansul: TuanYang Dipertua, terlebih dahulu sayaucapkan ribuan terima kasih kepadaYang Berhormat Senator Haji Latipbin Haji Dris dengan pandangan-pandangan serta harapannyaberkenaan dengan Perbadanan yangbakal ditubuhkan mi. Segalapandangan dan juga cadangannya ituakan dikaji dan dilaksanakan di manayang boleh.

Untuk makluman Ahli YangBerhormat, apabila Perbadanan iniditubuhkan kelak, satu daripadatugasnya yang utama ialah mengkajisegala-galanya yang ada daripadaSESCO yang diambil alih itu, danmasalah-masalah tentulah didapatioleh Jawatankuasa ini dan jugaseterusnya Lembaga baru yang akanmenjalankan Perbadanan ini akancuba mengatasi dengan seberapaboleh dan dengan keupayaan yang adadaripada Kerajaan Persekutuankhasnya daripada Kementerian saya.Saya juga bersama-sama dengan YangBerhormat mempunyai penuhkeyakinan daripada pegawai-pegawaiSESCO yang ada sekarang supayamereka yang diharap-harapkan akanmelipatgandakan usaha merekameneruskan cita-cita kita supayapengambilan alih kuasa daripadaSESCO ini daripada Keraj aan Negerikepada Kerajaan Persekutuan akanberjalan dengan lebih licin dan jugamatlamat kita daripada pihakKeraj aan Persekutuan akan dapatdicapai. Sekian, terima kasih.

Tuan Yang Dipertua : Ahli-ahliYang Berhormat, sekarang sayakemukakan masalah kepada Ma j lis

bagi diputuskan. Masalahnya ialahbahawa Rang Undang-undang inidibacakan kali yang kedua sekarang.

Usul dikemuka bagi diputuskan,dan disetujukan.

Rang Undang-undang dibacakankali yang kedua dan diserahkankepada Dewan sebagai Jawatankuasa.

Dewan bersidang sebagaiJawatankuasa.

Rang Undang-undang ditimbang-kan dalam Jawatankuasa.

(Yuan Yang Dipertua mem-pengerusikan Jawatankuasa)

Fasal 1 hingga 54 diperintahkan jadisebahagian daripada Rang Undang-undang.

Rang Undang-undang dilaporkandengan tidak ada pindaan: dibacakankali yang ketiga dan diluluskan.

RANG UNDANG-UNDANGLEMBAGA LETRIK SABAH

Bacaan Kali Yang Kedua dan Ketiga

5.52 ptg.

Datuk Clarence E. Mansul: TuanYang Dipertua, saya mohonmencadangkan iaitu Rang Undang-undang bernama suatu Akta LetrikSabah 1982 dibacakan bagi kali yangkedua sekarang.

Tuan Yang Dipertua, RangUndang-undang ini adalah bertujuanuntuk menubuhkan suatu Perbadananbernama Lembaga Letrik Sabah ataudalam Bahasa Inggerisnya SabahElectricity Board yang akanbertanggungjawab atas perjanaan danpengagihan tenaga elektrik di negeriSabah.

Sebagaimana juga dengan RangUndang-undang PerbadananPembekalan Letrik Sarawak yangtelah diluluskan oleh Dewan ini

1695 5 JANUARI 1983 1696

sebentar tadi, penubuhan Lembaga iniadalah perlu memandangkanKerajaan Persekutuan berhasratuntuk memansuhkan melalui suatuperintah pemansuhan, setelahmerundingkan dengan KerajaanNegeri Sabah, berhubung denganperwakilan kuasa perundanganmengenai perkara elektrik danpengagihan gas yang diberikan kepadaKerajaan Negeri Sabah menurutperintah Negeri-negeri Borneo(Kuasa-kuasa Perundangan) 1963.

Dengan mula berkuatkuasanyaperintah pemansuhan itu, adalahdicadangkan bahawa Kerajaan NegeriSabah akan mengambil langkah-langkah yang sewajarnya untukmemansuhkan Enakmen LembagaLetrik Sabah 1981 (kemudian dari inidisebut Enakmen S . E . B .) yang telahmenubuhkan Perbadanan bernamaLembaga Letrik Sabah (kemudian dariini disebut S . E . B .) . Oleh yangdemikian Lembaga yang akanditubuhkan menurut undang-undangPersekutuan ini adalah dicadangkanmen j adi pengganti kepada S . E . B .yang telah ditubuhkan dan dijangkaakan dibubarkan menurut undang-undang negeri Sabah.

Tuan Yang Dipertua, sepertimanayang saya terangkan sewaktumembahaskan Rang Undang-undangpembekalan elektrik Sarawak,penjanaan dan pengagihan elektrik(kecuali yang menggunakan air atauhidro) adalah dalam senaraiPersekutuan menurut PerlembagaanMalaysia. Walau bagaimanapun, baginegeri Sabah Kerajaan Persekutuantelah pun mewakilkan kuasaperundangan berkaitan denganperkara-perkara tersebut kepadaKerajaan Negeri semasa penubuhanMalaysia dahulu.

Setelah berunding dengan KerajaanNegeri, Kerajaan Persekutuan telahbersetuju untuk menerima balik kuasayang telah diberikan kepada Keraj aanNegeri Sabah berhubung dengan

pembekalan dan pengagihan elektrik.Ini bermakna bahawa kuasaperundangan mengenai perkara iniakan dipindahkan dari KerajaanNegeri kepada Kerajaan Persekutuandan seterusnya Kerajaan Persekutuanakan dipertanggungjawabkansepenuhnya mengenai pembekalanelektrik di negeri Sabah.

Adalah men j adi hasrat Kera j aanPersekutuan untuk memperluaskanlagi pembekalan elektrik ke seluruhnegara bagi memenuhi hasratKerajaan untuk memperbaiki keadaanhidup rakyat dan membolehkan j ugaperusahaan-perusahaan diperluaskanlagi ke seluruh pelusuk negara. Kearah ini dan sesuai dengan perbekalanyang termaktub dalam PerlembagaanMalaysia maka difikirkan bahawamasanya sudahlah tiba bagi kuasayang telah diperturunkan kepadaKerajaan Negeri itu dipindahkan balikkepada Kerajaan Persekutuan. Iniditambah pula dengan hasrat KerajaanPersekutuan untuk mengadakan suatuperancangan yang sempurna dan rapidalam mengadakan bekalan elektrik diseluruh negara.

Bagi membolehkan pemindahankuasa ini dilaksanakan, makaPerbadanan yang sedang menjalankankegiatan pembekalan dan pengagihanelektrik di Sabah sekarang ini iaituS . E . B . haruslah di j adikan sebuahPerbadanan Persekutuan. Dalam halini Kerajaan Persekutuan berpendapatbahawa cara yang paling sesuaimen j adikan S . E . B . sebagaiPerbadanan Persekutuan ialah denganmenggubal Rang Undang-undangyang baru sebagaimana yang sedangdibentangkan sekarang.

Untuk makluman Ahli-ahli YangBerhormat, penggubalan RangUndang-undang ini telah dibuatberasaskan kepada perbekalan-perbekalan yang sedia ada dalamOrdinan Letrik Bab 40 Sabah(kemudian dari ini disebut OrdinanLetrik) dan Enakmen S . E . B . dengan

1697 5 JANUARI 1983

pindaan yang sedikit sahaja kepadaOrdinan dan Enakmen yangberkenaan. Pindaan yang sedikit iniadalah perlu untuk membolehkanKementerian saya memainkanperanan yang lebih besar lagi apabilaS . E . B . dipindahkan sebagaiPerbadanan Persekutuan kelak.

Tuan Yang Dipertua, sebagaimanahalnya dengan Rang Undang-undangPerbadanan Pembekalan LetrikSarawak 1982, pemindahan S . E . B . inijuga kelak tidak akan men j e j askankedudukan pegawai dan kakitanganS . E . B . yang sedia ada. Ini adalahkerana mereka akan terus berkhidmatdengan Lembaga dan dibenarkanmenikmati apa-apa kemudahan yangsedang diterima oleh mereka sekarangdengan S . E . B . Cuma perbezaan yangada ialah dari segi taraf mereka sahajaiaitu dengan berkuatkuasanya RangUndang-undang ini kelak merekaadalah tidak lagi dianggap sebagaipegawai dan kakitangan sebuahPerbadanan Negeri, akan tetapimerupakan sebagai pegawai dankakitangan sebuah PerbadananPersekutuan.

Sungguhpun begitu, oleh keranaterdapat sedikit sebanyak perbezaandari segi peraturan dan syarat-syaratperkhidmatan yang diikuti oleh NegeriSabah, berbanding dengan yangdiikuti oleh Kerajaan Persekutuan,maka perlantikan pegawai-pegawaidan kakitangan baru selepasberkuatkuasa pemindahan ini kelakadalah tertakluk kepada syarat-syaratdan peraturan-peraturan yangditetapkan oleh KerajaanPersekutuan.

Tuan Yang Dipertua, suka saya jugamemaklumkan kepada Ahli-ahli YangBerhormat bahawa untuk menjagakepentingan negara dan juga sebagaitanda keikhlasan di sampingmemupuk semangat kerjasama sertamenjaga hubungan yang baik di antaraKeraj aan Persekutuan denganKerajaan Negeri, maka telah

1698

dipersetujui bahawa KerajaanPersekutuan akan membayarpampasan kepada Kerajaan Negeri.Ini telah dinyatakan dalam klausa 67Rang Undang-undang ini. Bayaranpampasan ini ialah bagi semua asetdan harta yang dimiliki oleh S . E . B .termasuk equiti Kerajaan NegeriSabah dalam S . E . B . Di samping itujuga Keraj aan Persekutuan akanmenanggung segala pinjaman wangyang dibuat oleh S . E . B . termasukpinjaman yang telah diberikan olehKerajaan Negeri Sabah.

Dalam hal ini Kementerian sayatelah menubuhkan suatujawatankuasa yang terdiri dari wakilKerajaan Negeri Sabah, KementerianKewangan Persekutuan dan j ugawakil-wakil dari Kementerian sayauntuk menyelesaikan soal-soalbayaran pampasan ini serta lain-lainhal yang berkaitan denganperlaksanaan pemindahan kuasa mi.

Tuan Yang Dipertua, RangUndang-undang ini mengandungi 8bahagian sebagaimana yangterkandung dalam Rang Undang-undang yang ada di hadapan Ahli-ahliYang Berhormat sekarang.

Memandangkan kedudukan di atas,Tuan Yang Dipertua, adalahdifikirkan perlu bagi Rang Undang-undang ini dipertimbangkan olehDewan yang mulia ini supaya S . E . B .yang sekarang ini merupakanPerbadanan Negeri dapat dipindahkandan dijadikan PerbadananPersekutuan se j aj ar dengan keputusanKerajaan Persekutuan untukmenerima balik penurunan kuasa yangdiberikan kepada Kerajaan NegeriSabah berkaitan dengan pembekalandan pengagihan elektrik.

Saya dengan ini mohonmencadangkan.

Timbalan Menteri Kewangan (TuanSabbaruddin Chik): Tuan YangDipertua saya mohon menyokong.

1699 5 JANUARI 1983 1700

Tuan Yang Dipertua : Ahli-ahliYang Berhormat, masalah di hadapanMajlis ialah Rang Undang-undangbernama suatu Akta bagi membuatperuntukan mengenai penubuhansuatu Lembaga yang dikenali sebagaiLembaga Letrik Sabah dan mengenaiperjalanan dan perlaksanaan olehLembaga yang fungsi-fungsiberhubungan dengan bekalan elektrikdan lain-lain perkara tertentu dan bagimaksud-maksud yang berkaitandengannya dibacakan kali yang keduasekarang dan terbuka untuk dibahas.

6.02 ptg.

Tan Sri Dato ' Haji Abdul Razak binHaji Husain : Tuan Yang Dipertua,saya bersama-sama pada petang inimengambil peluang mengucapkantahniah kepada Kerajaan Sabah danKeraj aan Sarawak keranapersetujuannya memulang balik kuasayang diberi mengikut PerlembagaanPersekutuan berhubung denganmenjadikan sebuah perbadanansebagaimana yang diaturkan di dalamRang Undang-undang yangdibentangkan sekarang.

Tuan Yang Dipertua, saya masihingat pada masa Jabatan Keretapihendak melalui Pantai Timur padaawal-awal kurun ke-19 iaitu melaluiPahang dan ke Kelantan, KerajaanPahang pada masa itu bersetujumemberi tanahnya yang akan dilaluioleh keretapi yang dipanggil KeretapiTanah Melayu dengan bayaran kalautidak salah ingatan saya $10 pada satukawasan yang dilalui, dibayar olehJabatan Keretapi kepada KerajaanNegeri Pahang pada masa itu dengantujuan dan hasratnya supayamembolehkan Jabatan Keretapi atauKeretapi Tanah Melayu dapat melaluimembuat landasan bagimenyenangkan rakyat yang susahperhubungannya terutama sekalinegeri-negeri Pantai Timur daripadaGemas ke Kota Bharu. Jadi KerajaanNegeri pada masa itu memberipampasan yang agak kecil dengan

hasrat supaya kemewahan dankemudahan itu dapat diatasi dandirasai nikmatnya oleh rakyat dalamnegeri ini.

Pada saya, Tuan Yang Dipertua,cerita yang saya buat itu adalah satutauladan kepada Kerajaan Sarawakapabila berkira pampasan hendaklahmengambil kira juga faedah yangdidapati daripadanya kepada rakyatSarawak sendiri. Kita tahu, Sarawakmempunyai banyak kawasan sungaiyang mengalir dengan j eramnya yangboleh dibuat mini hidro dengan tidakpayah menggunakan kuasa minyakdan kita percaya kekayaan ini adapada negeri Sarawak. Dan kalausekiranya boleh dijadikan dan dibuatdari satu masa ke satu masa dengancepat oleh pihak Lembaga LetrikNegara atau Perbadanan ini, jadinikmat itu terpulang kepada rakyatSarawak sendiri.

Tuan Yang Dipertua, saya bolehmenimbangkan keadaan pendalamanSarawak itu sama dengan negeri saya,negeri Pahang tetapi tidak ada apahendak diberi lagi kepada L. L. N .Cuma L.L.N. minta hendak buatEmpangan Tembeling sahaja. Tetapiditentang sebagaimana yang saya telahsebut pada masa perbahasan yang lalubahawasanya tersembunyi segalakekayaan bahan se j arah, j adi sayamohon dan j anganlah L. L. N .melangsungkan rancangan ini pada halL.L.N. sendiri juga tidak setujukerana kosnya mahal. Tetapi di negeriSarawak, Tuan Yang Dipertua,kerana masih banyak bahan-bahanyang boleh dibuat demi kebajikankepada rkyat boleh dilalui, j adi sayamohonlah kepada Kerajaan NegeriSarawak sendiri menimbangkanpampasan yang kelak dibayar olehKerajaan Persekutuan kepadaKeraj aan Negeri itu hendaklah secarapersaudaraan, secara timbang terimakasih sayang. Sebab ada kata pepatah:"Kalau sudah cinta, maka cinta itubuta." Semangat inilah saya mohon

1701 5 JANUARI 1983 1702

kepada Kerajaan Sarawak mempunyaikasih sayang kepada KerajaanPersekutuan supaya menilaikanpampasan dengan nilai yang kurang,lebih-lebih lagi sekarang lnl, kerananegeri kita mengalami kemelesetan,Kerajaan tidak hendak menjadikansatu perkara yang boleh merosakkanperhubungan di antara Kerajaan Pusatdengan Kerajaan Sarawak apabilaperbadanan ini ditubuhkan kelak.

Sebagaimana contoh yang sayakatakan tadi, saya sebut bagaimanaKeretapi Tanah Melayu hendakmelalui negeri Pahang diberi subsidiyang paling kecil $10 sahaja tanahnya,apa salahnya Kerajaan Sarawakmisalnya demi kebaikan bersamamenimbangkan pampasan ini denganharga yang agak rendah, mudah-mudahan daripada itu L.L.N. akanmembuat atau Perbadanan LetrikSarawak akan melakukan untukkebajikan api elektrik yang lebih baikbagi negeri Sarawak.

Tuan Yang Dipertua, padasetengah-setengah orang yang merasainikmat api 24 jam, sebab duniasekarang diatasi oleh kuasa elektrikbagi menjayakan semua rancanganperniagaan dan sebagainya tetapi padarakyat yang merasai tidak adaelektrik, ataupun menerima elektrikluar bandar 12 jam sahaja, hendaktengok sangat rancangan TV pukul5.00 petang bila ada perlawanan bolasepak antarabangsa di sana sini, tetapibagi pihak orang-orang dipendalaman, tidak ada peluang.Punya hampa hati, tetapimengenangkan Kerajaan mempunyaitanggungjawab yang lebih tidakapalah hanya bersabar sehinggasampai masanya. Jadi inilah diapenanggungan sama jugapenanggungan daripada rakyat Sabahdan Sarawak ataupun rakyatpendalaman Malaysia di setengah-tengah tempat.

Yang kedua, apabila, persetujuanKerajaan Negeri membenar untuk

mengambil balik kuasa-kuasa yangdiberi menurut Perlembagaan makatertubuhlah Perbadanan ini kelakjanganlah L.L.N. pula simpan sahajadengan tidak ada progresif maknanyaKerajaan Negeri lebih progresif tetapiapabila Perbadanan ini dalam tanganKerajaan Persekutuan kemajuannyaslow sedikit. Kita harap janganlah kirarugi berapa j uta sehari kita buatlahsedikit khairat, sebab Islam kataseorang sahabat saya ini ialah amalanyang berkekalan, Islam menunjukkepada kebaikan, kemurahan dansebagainya. Saya berharapPerbadanan ini nanti akan membuatkebaikan kepada Sarawak lebihprogresif, lebih maju, lebih tegasdaripada yang ada pada Sarawaksendiri pada masa dia memegangkuasa SEB dulu.

Tuan Yang Dipertua, selaindaripada itu saya cuma hendakbercakap soal kenaikan pangkatkakitangan. Saya bersyukur kepadaTuhan, kepada Yang BerhormatMenteri bahawasanya kenaikanpangkat kakitangan akan dimasukkandi dalam Perbadanan ini, akan tetapidalam masa kita melaksanakankenaikan pangkat ini kadang-kadangakan kita isi orang Persekutuan lebihbanyak daripada orang Sarawaksendiri. Dan ini merupakan satuperkara yang akan melukakan hatirakyat Sabah dan Sarawak sendiri.Jadi, kalau boleh, berilah peluang naikpangkat itu lebih diutamakan orangSabah atau Sarawak sendiri apabilaPerbadanan ini diluluskan kelakkecuali kalau-kalau tidak ada tempatyang boleh dipenuhi itu kita berilahkepada orang Persekutuan, iaitu orangyang datang daripada Kuala Lumpur.Dengan j clan itu, apabila tibaorangnya, ada yang sesuai, kitapulangkan balik, jadi rasa sefahamanini akan mendalam, rasa kasih sayangini terikat dengan mendalam.

Tuan Yang Dipertua, kadang-kadang orang membeli nenas, ada

1703 5 JANUARI 1983 1704

orang juga menanam ubi. Bukansemua manusia memandang emastetapi ada juga manusia yangmemandang budi. Jadi, dengan caraini, kita boleh menambat hati rakyatSarawak, Bukan sahaja satu haknegara yang diserahkan pada sekarangini ke Kerajaan Pusat tetapi kalauboleh sekarang ini semua rancangan diSabah dan Sarawak akan dikuasai olehKeraj aan Persekutuan sama adamenubuhkan perbadanan dipulangkanbalik itu supaya membolehkan semuarancangan berj alan dengan satuundang-undang.

Pada setengah-setengah negeri, diSabah dan Sarawak, undang-undangnya belum diselaraskanperlaksanaan. Kita sudah 25 tahunmerdeka dan 17 tahun Sabah danSarawak dalam Malaysia, adasetengah undang-undang itu masihkuatkuasa Kerajaan Negeri.Umpamanya kepentingan negeri itudijaga lebih kuat. Jadi dengan kitabuat begitu nanti Kerajaan Negeriberfikir bahawa keikhlasan itunampak, jadi tidaklah ada perbezaandi antara kita dalam Malaysia inisendiri, dalam sesebuah negeri dalamMalaysia ini ada diskriminasi,umpamanya, kita tidak boleh melawatdi sang, mesti ada ini, ini, ini. Jadi kitarasa kita dalam Malaysia sendiri punada sekatan. Kita boleh pergi keEngland dan boleh pergi ke negeri-negeri Komanwel tempoh sebulantidak ada visa, tetapi ada setengahnegeri dalam negeri sahabat kitakerana menjaga kepentingannya,sebab kita tidak j aga kepentingannyaatau kita kurang men j agakepentingannya kekhuatirannyatimbul. Oleh sebab itu mereka bolehboat sekatan. Jadi, maknanya dalamnegeri kita sendiri kita kenakansekatan tetapi negeri luar, negara laintidak ada sekatan. Dengan sebabsudah timbul rasa kasih sayang,kepercayaan antara satu dengan lain,kita harap banyak lagi perkara-perkara yang boleh berlaku kita dapat

berfakat sebagaimana rundingandibuat antara Kerajaan Negeri denganKeraj aan Persekutuan bagimenubuhkan Perbadanan mi.

Tuan Yang Dipertua, saya tidakmengambil masa banyak, cuma sayamengingatkan dua tiga perkara dankejayaan yang perlu dibuat bila diasudah j adi Perbadanan, lebih progresifdaripada masa dipegang oleh Sabahsendiri. Tentulah peranan ini akandiambil oleh Lembaga Letrik Negaraatau Perbadanan Lembaga LetrikSarawak bagi menasihat Perbadananini, umpamanya, Keraj aan Pusat lebihbanyak membantu kewanganperbadanan yang diperlukan supayatidak ada penindasan berlaku apabilapengambil-alihan pegawai-pegawaidaripada yang dahulu diserapkansekarang tidak ada diskriminasi, tidaksemua dipegang oleh orangPersekutuan supaya timbulsebagaimana dikatakan tadi rasa kasihsayang.

Dan yang akhir saya merayu kepadaKerajaan Sabah janganlahmengenakan pampasan yang sangattinggi, kalau boleh berpatutan sebabnikmat yang kita rasa bersama, sebabkita ini cubit peha kin, peha kanansakit. Kalau sekiranya KerajaanPersekutuan ataupun Perbadanan inikepicikan kewangan akan terasa olehKerajaan Persekutuan akan terasaoleh Kerajaan Sabah sendiri tetapikalau sudah ada kasih sayang dan adasefahaman yang itu kita mintalahsupaya j angan mengenakan satubayaran yang agak tinggi danpampasan yang tinggi, berilah sedikitdonation kepada Perbadanan ElektrikSarawak, ada semangat dermawankepada Kerajaan kita.

Dengan ini, Tuan Yang Dipertua,saya dengan penuh dan rendah hatimenyokong Bil ini diluluskan dan sayaberharap ada banyak lagi Bil supayaberjalan dalam satu kuasa di negarakita ini yang kita timbulkan dalamDewan mi.

1705

6.16 ptg.

5 JANUARI 1983 1706

Datuk Haji Mohd. Din bin Jaafar:Tuan Yang Dipertua, saya inginmemberikan sedikit pandanganmengenai Rang Undang-undangLembaga Letrik Sabah 1982 yang telahdibentangkan oleh Yang BerhormatTimbalan Menteri yang berkenaantadi. Sejak Lembaga Letrik Sabah iniditubuhkan iaitu tidak kurangkemajuan-kemajuan yang telahdicapai dalam membekalkan tenagakuasa elektrik di negeri Sabah, tetapiwalau bagaimanapun, kerana keadaankemajuan sesebuah negeri itusangatlah pesat dan, terutama sekalipembangunan-pembangunan di luarbandar. Saya sangat-sangat mengalu-alukan supaya Lembaga Letrik Sabahini diserapkan ke perbadananPersekutuan, terutama sekalipenglibatan Lembaga Letrik Negarayang mana saya percaya pegawai-pegawai daripada Lembaga LetrikNegara sudah tentu banyakmempunyai pengalaman-pengalamanyang terdahulu daripada LembagaLetrik Sabah.

Baharu-baharu ini juga PengurusBesar Lembaga Letrik Sabah adalahdipinjamkan daripada Lembaga LetrikNegara. Sebelum itu jawatanPengurus Besar dan Ahli-ahliLembaga Pengarahnya adalah terdiridaripada orang-orang Sabah sendiri.Jadi, dengan penyerapan beberapapegawai daripada Lembaga LetrikNegara dan menyerapkan LembagaLetrik Sabah kepada PerbadananPersekutuan, saya yakin LembagaLetrik Sabah akan berkembang lebihpesat lagi dengan pembangunan-pembangunan tenaga kuasa elektrikyang mana kawasan-kawasan dipendalaman negeri Sabah masihkekurangan. Walaupun kita telahmencapai kemerdekaan selama 25tahun namun hampir separuh daripadakawasan-kawasan pendalaman dinegeri Sabah belum menikmatibekalan tenaga elektrik. Ini adalah

kerana alasan penyelenggaraan yangbegitu mahal dan sebagainya.

Bagi pendapat saya, Tuan YangDipertua, bekalan tenaga elektrikbukanlah merupakan satu bahankemewahan. Ia pada masa sekarangadalah sebagai satu bahan tenaga yangmenjadi keperluan kepada setiapmanusia, setiap negara yangmenggunakan tenaga elektrik.Demikian juga alasan-alasan daripadapihak Lembaga ialah kerana kosterlalu tinggi dan ini bagi pendapatsaya tidaklah dijadikan sebagai alasankeadaan dunia yang sekarangmemestikan pengguna tenaga elektrik.Tanpa ada tenaga kita tidak akanberada di Dewan yang mulia inidengan menikmati hawa dingin,dengan suara yang boleh didengaridaripada Dewan ini sehinggalahkepada kantin. Jadi, dengan adanyaLembaga Letrik Negara akanmemberikan perkhidmatan yang lebihbaik memanglah sangat-sangat dialu-alukan oleh sebuah negeri sepertiSabah yang mungkin masih terdapatkekurangan dalam pembekalan bahantenaga. Dan soalnya penyerapankakitangan, kenaikan pangkatbukanlah menjadi sebagai satu soalanpenting kerana itu hanyalahberasaskan kepada perkhidmatan didalam Lembaga semata-mata tetapiyang mustahaknya ialah kelicinanpentadbiran Lembaga Letrik Sabah inidi bawah pengelolaan Lembaga LetrikNegara dapat memuaskan danmemberikan perkhidmatan yangsangat-sangat diharapkan oleh negeriyang sangat memerlukan.

Tuan Yang Dipertua, kalau dikajidaripada usaha Kerajaan kita khasnyaKeraj aan Pusat dan juga MenteriTenaga , Telekom dan Pos pernahmembuat satu kenyataan dalamakhbar iaitu Joint ASEAN ElectricitySupply Line iaitu PembekalanBersama Elektrik' kepada beberapabuah negara-negara jiran kita. Inimenunjukkan bahawa kita

1707 5 JANUARI 1983

mempunyai bahan tenaga yang cukup.Tetapi seharusnya kita mestilahmemenuhi dahulu keperluan tenagaelektrik dalam negara kita danterutama sekali di negeri Sabah.Mungkin kerana Lembaga LetrikSabah tidak dapat membawa bekalanelektrik memandangkan kedudukankampung, rumah dan sebagainya yangsangat-sangat berj auhan antara satudengan lain. Itulah Tuan YangDipertua, kepada saya soal kos inibukanlah menjadi sebagai satupersoalan kerana kuasa tenagaelektrik ini adalah sebagai satukeperluan yang penting kepada negarakita kerana dengan adanya kuasatenaga elektrik inilah dapatmendekatkan dunia kepada satu duniadan kita manusia di dalam planetdunia ini juga dapat berhubungdengan angkasawan kita di angkasalepas. Ini juga kerana kuasa tenaga.

Tuan Yang Dipertua, apa yangterdapat di sini iaitu sumber tenagaelektrik yang ada di negara kita inisepertimana yang dirancangkan olehMenteri Tenaga, Telekom dan Poswaktu berucap di Pasir Gudang iaitubeliau menaadangkan dari Sumateraakan membawa kepada SemenanjungMalaysia dan dari Sarawak juga akanmembekalkan tenaga elektrik keSemenanjung Malaysia. Jadi iniadalah pro j ek yang besar. Yanganihnya sekali dari Sabah pula, dariSabah akan membekalkan elektrik keFilipina-Sabah Link with Philippines.Jadi cadangan ini terlalu j auh, terlalutinggi. Yang perlunya sekarang kitamesti membuat satu kajian yangpenting, keperluan yang diperlukanoleh rakyat di' seluruh Malaysia inikerana dengan cara membekalkanelektrik inilah datangnya aliranbagaimana taraf hidup rakyat di luarbandar itu dapat ditinggikan keranaadanya tenaga elektrik, kerana rakyatdi luar bandar dapat menjimatkantenaga mereka, tenaga manusia yangmereka gunakan seperti menggunakanrice cooker, kettle elektrik tanpa

1708

menggunakan kayu api dansebagainya dan masa mereka dapatditumpukan kepada yang lain-lainterutama sekali kaum-kaum ibu kita,mereka tidak akan menggunakanseterika yang menggunakan arangkayu, mereka akan menggunakantenaga elektrik dan kettle ini Pula adasignal, apabila kita sedangmenseterika, bila air sudah mendidih,kettlenya sudah bersiul, dia tabu airpanasnya sudah masak. Inimenjimatkan tenaga manusia.

Tuan Yang Dipertua, saya p^rcayatenaga yang ada di Malaysia inisangatlah banyak daripada sumber gasasli di Sarawak, di Trengganu, diSabah juga dan lagi daripada sumberair iaitu daripada hidro-elektrik.Namun demikian kita belum dapatmencapai semua hanya dalamperingkat rancangan sahaja . Seperti diSabah hidro-elektrik yang sudah muladicadangkan dalam tahun 1973 dikawasan Tenam Tangi, iaitu kawasanpendalaman dan rakyat Sabah jugamengharapkan hidro-elektrik yangdibuat di Tenam ini nanti akan dapatmembekalkan kuasa tenaga elektrik diseluruh pendalaman negeri Sabah.Tetapi hari ini sehingga LembagaLetrik Sabah ini akan diserapkankepada Perbadanan persekutuan dansaya percaya mudah -mudahan denganadanya pakar-pakar dan pegawai-pegawai daripada Lembaga LetrikNegara akan dapat mempercepatkandan memberikan pandangan-pandangan yang lebih baik supayakuasa tenaga hidro yang ada di TenamTangi itu dapat dirasakan . Inilah,Tuan Yang Dipertua, waktu itu dalamtahun 1973; saya menjadi TimbalanPengerusi Lembaga Letrik Sabah dansaya menyedari dalam soal mi.

Tuan Yang Dipertua, satu lagi yangterdapat dalam pembiayaan kos ini,sepertimana kalau seseorangpengguna ingin mendapatkan bekalanelektrik mereka ini terpaksa kenarembayar tiang elektrik masuk ke

1709 5 JANUARI 1983 1710

rumahnya. Kalau sekiranya jarakdaripada rumah itu lebih daripada 60kaki, mereka terpaksa kenamembayar $900 satu tiang dan tiang inipula men j adi hakmilik Lembaga,bukan hakmilik kepada penggunatadi. Jadi bagaimana pula rumah yangBaru dibuat, jiran sebelahmenyambung mereka tidak kenabayar tiang elektrik tadi. Inilah yangmen j adi anihnya. S aya percaya sistemseperti ini patut diubah, is mestidibayar sendiri oleh Lembaga Letrikbukan oleh pengguna-pengguna itu.

Demikian juga meter-meter, tiap-tiap kali bil yang dihantar kita kenabayar meter ini, $1 satu bulan Meteritu hak yang dipunyai oleh LembagaLetrik, jadi tidaklah semestinya kitamembiayai kos meter ini dansebagainya.

Demikian juga bila seseorangberkehendakkan kuasa (power) yanglebih kuat sedikit bagi memasanghawa dingin dan sebagainya, terdapatdi Sabah semua perkakas-perkakas,alat-alat meter dan sebagainyadisimpan di Kota Kinabalu, bila,katakan daerah Tawau, Sandakan,Lahat Datu, Labuan yangberkehendakkan alat-alat ini merekaterpaksa menunggu selama dua atautiga bulan barulah meter ini bolehdibawa. mi telah menyusahkan sedikitkeadaan orang-orang yangberkehendakkan kuasa elektrik ini.

Tuan Yang Dipertua, satu lagi sayasuka mencadangkan demi untukmengurangkan kos membuat tenagaelektrik di mana-mana juga kawasandi seluruh negara. Jika tidak dapatbekalan elektrik melalui hidro, gasdan sebagainya kenapa tidak dicubasahaja menggunakan solar system iaitucahaya suria. Mungkin cahaya suria inilebih mudah digunakan di kawasan-kawasan yang susah untuk membawa

talian elektrik, susah untuk membawatiang elektrik, mungkin kerana bukit-bukau dan sebagainya, jalan rayatidak ada dan j auh daripadaperhubungan dan sebagainya danKeraj aan Cuba mencari j alan sama adasolar system atau daripada cahayasuria yang boleh mengeluarkan tenagaelektrik ini lebih murah.

Tuan Yang Dipertua, mungkin sayateringat ada satu cahaya suria inipernah dibuat di Sabah iaitu diTenom, telah dibuat bagi penduduk-penduduk yang sukar untukmendapatkan tenaga elektrik.

Tuan Yang Dipertua, sayasebenarnya mengalu-alukan LembagaLetrik Negara ini supaya dapat denganseberapa boleh memberikanperkhidmatan-perkhidmatan yanglebih memuaskan dan diharapkan jugasoal-soal kakitangan Lembaga LetrikSabah ini daripada mula-mula sekalimereka ini telah pun mengabdikan dirimereka dengan Lembaga LetrikSabah, maka bukanlah maksud sayakenaikan pangkat itu terus daripadaengine driver terus kepada j adiJurutera Elektrik, tetapi sekurang-kurangnya memberikan pertimbanganmungkin pada masa mereka mulaberkhidmat kelulusan mereka itutidaklah setaraf atau seimbang dengankehendak skim perkhidmatan yangterdapat di dalam Lembaga LetrikNegara.

Dan juga satu lagi, Tuan YangDipertua......

Tuan Yang Dipertua: Ahli-ahliYang Berhormat, waktu sudah cukup.Dewan ditangguhkan sekarangsehingga pukul 2.30 petang hari esok,6hb Januari, 1983.

Dewan ditangguhkan pada pukul6.30 petang.