ART PARTICIPATE EDUCATE DEBATE FILM THEATER MUSIC

JAARVERSLAG 2012

In 2012 was Incubate voor het eerst in

haar achtjarig bestaan een avond uitverkocht.

Op donderdag 13 september waren er geen dag-

kaarten meer verkrijgbaar. Die avond speelden

onder meer theatergroep Zoogdier, de band

Sleepy Sun en pianist Nils Frahm. De groeiende

bekendheid van het festival en de uitgenodigde

artiesten zorgden ervoor dat Incubate 2012 drukker

werd bezocht dan andere edities.

De schaalvergroting was in het programma

het best zichtbaar in de uitbreiding naar de

Dommelsch Zaal van Poppodium 013 voor

drie dagen. Daar stonden artiesten als Mogwai,

Yann Tiersen en Buzzcocks, maar ook minder voor de hand

liggende niche–artiesten als Laibach, Fields of the Nephilim

en Nurse With Wound. Tevens vond er het Pure Hubs project

plaats. Hierbij werkten Frankfurtse techno-artiesten samen met

de jonge Tilburgse videokunstenaar Michelle van Mill. Zij lieten

zich inspireren door landelijke plekken in Frankfurt, Kent,

Antwerpen en Tilburg en verwerkten deze inspiratie in hun

beelden en muziek.

Qua participatie deden er bijvoorbeeld meer dan 300 kunstenaars

mee aan de open source expo, drie keer zoveel vergeleken met

de voorgaande editie. Ook het publieksbereik van deze expositie

werd hierdoor groter en diverser. Maar ook (en misschien juist)

in het kleine, kwetsbare en intieme blijft Incubate investeren:

de hoog gewaardeerde Poolse blackmetalband MGLA deed haar

eerste buitenland optreden op Incubate, we koppelden opkomende

producers als Xander Harris en d’Eon aan Indiase mc’s en

zangeressen, en we hadden de Deense synthpopsensatie Vår,

waarvoor toonaangevend Brits muziekmagazine NME naar

Tilburg kwam. Dit leidde tot een primeur voor een Nederlands

festival; een drie pagina groot artikel in het blad.

In 2012 vielen we ook weer in de prijzen. Eerst wonnen we in

april de prijs voor Leukste stadsevenement van Nederland,

waarmee we ondermeer de intocht van Sinterklaas in Dordrecht

versloegen. En een week later wonnen we de Gouden Struis,

de prijs voor beste marketingactie in de podiumkunsten, met

ons socialmediasysteem ‘Loyal Class’. Daarnaast werden we bij

de European Festival Awards genomineerd in twee categorieën.

We zijn hier erg trots op en zijn blij dat zowel het publiek als de

organisaties om ons heen zien dat Incubate zich blijft ontwikkelen

en onderscheiden. In 2011 namen piano’s een week lang het

straatbeeld van Tilburg over. In 2012 hingen er honderden

portretten van Tilburgse moeders. Niet alleen in het centrum,

maar ook daarbuiten. Dit was het project Inside Out van de Franse

kunstenaar JR. Het project dreef op enthousiasme van Tilburgers,

Tilburgse organisaties en vrijwilligers. Door de grote inzet van

iedereen werd het de grootste versie van het project ooit. We

willen de crew en vrijwilligers extra bedanken die, ondanks vele

tegenslagen, vol enthousiasme (en soms tegen de klippen op)

achter het project hebben gestaan.

Misschien was 2012 het eerste jaar dat je van Incubate hoorde.

Omdat vrienden je meenamen naar Tilburg, Omdat de optredende

artiesten je aanspraken of omdat je met ons samenwerkte.

Dat is helemaal niet vreemd: Elk jaar neemt het aantal bezoekers

van Incubate, het aantal en soort partners, en de omvang van onze

projecten toe. Daarmee blijven we werken aan de reikwijdte en de

impact van het festival. Maar misschien ben je al jaren trouwe

bezoeker of werkte je al vaker met ons samen. Ook dat is niet

vreemd, aangezien veel van onze bezoekers terug blijven komen

en veel partners van Incubate meegroeien. Veel bezoekers nemen

bij hun herhaalbezoek vrienden mee. Hier komt een groot deel van

de groei van Incubate vandaan. Dit is de lijn die we in 2006 zijn

ingeslagen en die nog steeds werkt.

Aan al die duizenden mensen die Incubate tot een bijzondere

ervaring maakten, een belevenis die intens binnen de Tilburgse

bevolking, maar ook binnen de nationale vakpers, wordt gewaar-

deerd. dank jullie wel. Jullie zijn Incubate.

Gedurende het festival is niet alleen de bezoeker het middel-

punt van ons universum maar ook de Tilburger, de sponsor, de

beleidsmaker, de locatie, de partner, de vrijwilliger, de journalist,

de ondernemer, de student en al die anderen die ervoor zorgen

dat Incubate kan slagen. Na het thema van vorig jaar, ‘We Are

Incubate’, hebben we de volgende stap gezet en de aandacht

verlegd van ‘we’ naar ‘you’. Van meedoen naar actief meeden-

ken. DIY (Do It Yourself) kan een lege slogan zijn, maar ook

een aanzet tot actie. Waar Incubate eerder over participatie ging,

meerijden, draaide 2012 om activatie: zelf sturen en gas geven.

Zo wordt Incubate steeds meer een festival van ons allemaal,

waarin iedereen mee kan doen. Juist die deelname van zoveel

verschillende mensen leidt voor iedereen tot een groter en duur-

zaam iets. Wij zijn afhankelijk van het publiek en onze partners.

Samenwerking leidt tot grotere en mooiere projecten. Jij maakte

radio, jij sprak in debatten, jij droeg poëzie voor, jij stemde of kapi-

talisme werkt, jij hielp de karaokezanger zijn stem te behouden

voor zeven dagen, jij werd lid van Damo Suzuki’s grootste band

ter wereld, jij leverde eigen werk aan de Open Source Expo, jij

zette succesvol een eigen project op. Samen maakten we de beste

Incubate tot nu toe, en samen gaan we op weg om dat in 2013 te

overtreffen.

2deerd. dank jullie wel. Jullie zijn Incubate.2deerd. dank jullie wel. Jullie zijn Incubate.

VOO

RWO

ORD

dagenmuziek artiestenbeeldende kunstfi lmsdans/theather actssprekers en panelsnationaliteiten actslocatieskampeerdersbetalende bezoekersbezoekers gerelateerde activiteiteneducatie deelnemersbezoekers gratis voorstellingen Incubatetotaal aantal bezoekerspageviews website*likes op facebook (alle acounts)volgers twitter (alle acounts)volgers soundcloud (alle acounts)eigen projecteninternationale persaandacht (landen)mediapartnersmedewerkersvrijwilligersstagiar(e)slogeeradressentotaal budget

* bron: Google Analytics

245

nvt.nvt.nvt.nvt.

97

nvt.1.300

–––

1.300–

nvt.nvt.nvt.

–21

425

––

6.500

8151

5911

1427

nvt.2.700

––

16.00018.700

–nvt.nvt.nvt.

1710104245

130

125.000

8192201772

2532

nvt.3.672

15.981–

15.46935.122

650.7874.0001.000

nvt.168

1551

709

34552.332

724116**

1728

352923

7.7434.402

26119.5670

208.0761.850.468

6.5826.6063.000

3810

747

4678

31837.187

285

nvt.nvt.nvt.nvt.

911

nvt.2.600

–––

2.600–

nvt.nvt.nvt.

1324

35–

1822.500

8276

41551

3534

nvt.3.5481.448

–25.59530.591

–nvt.nvt.nvt.

127

144763

761

298.587

8181221707

2331

nvt.7.821

3.089125

33.92844.963

1.442.3195.0005.000

55722101038121

942

595.427

723421**

39***7

1931

28155

5.8952.653

698179.349193.380

2.771.9638.7008.4154.191

29129

49550

740

927.291

** excl. Open Source Expo

Aantal: 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

*** excl. Korte fi lms

FEITEN INCUBATE 2012

THEMA: YOU ARE INCUBATE

JaarverslagINCUBATE 2012

TEKST: INCUBATEVORMGEVING: TIJN DE KOK

STICHTING INCUBATEPOSTBUS 3275000 AH TILBURGNEDERLAND

Publiek — foto: Remco Brinkhuis

2

In 2011 was de Open Source Expo al een

groot succes met 113 deelnemende kunstenaars

en honderden bezoekers. De Open Source Expo

van 2012 had op alle gebieden meer impact.

De opzet van de Open Source Expo: Iedereen

kan zich aanmelden en doet uiteindelijk mee.

Curator Merijn Denkers ging met de ingezonden

werken aan de slag. Hij richtte de expositie in en

zorgde voor samenhang tussen de kunstwerken.

Daarbij keek hij niet naar de herkomst van het

werk: hij plaatste werken bij elkaar die op basis

van inhoud, afbeelding, werkwijze en stijl

bij elkaar pasten. Voor de Open Source Expo

gebruikten we de Koepelhal, een voormalige NS-

werkplaats van 2000m2 op de spoorzone. Anders

dan in het Faxx-gebouw, waar de Open Source

Expo in 2011 plaatsvond, moest de expositie

nu vanaf de grond opgebouwd worden. We verzorgden zelf de

wanden en de belichting. Hiermee transformeerden we de plek

van een oude loods tot een expositieruimte met museale uitstraling.

Met 295 deelnemende kunstenaars heb je als organisatie een enorm

bereik. In plaats van papieren flyers maakten we voor iedere

kunstenaar een individuele digitale f lyer, met zijn/haar eigen

naam bovenaan. Veel kunstenaars deelden deze f lyer uit in hun

eigen netwerk. Hierdoor hadden we een enorm breed bereik. Dit

weerspiegelde zich ook in de ongekend hoge bezoekersaantallen

voor beeldende kunst. Doordeweeks waren er gemiddeld 350

bezoekers per dag. In het weekend 650 per dag. Hiermee verdub-

belden we het verwachte aantal bezoekers van 1.500 naar zo’n

3.350.

De reacties van de deelnemers op de Open Source Expo waren

bijzonder positief. Ze waren zeer tevreden over de indeling van

de expositie en de duidelijke communicatie in de voorbereidingen.

Ook vonden ze het vaak bijzonder dat hun werk eindelijk in een

goede context en onder goede omstandigheden te zien was. De

Open Source Expo trok een enorme diversiteit aan bezoekers.

Van buurtbewoners tot bezoekers die ‘hun’ kunstenaar kwamen

zoeken. Van jong tot oud. Vermeldenswaardig is dat we door het

informele karakter van de expo veel bezoekers aantrokken die

normaal niet zo snel betrokken zijn bij beeldende kunst.

“De Open Source Expo blijkt een gouden greep om het festival te integreren in de stad, je kweekt er bergen goodwill mee en het is er de hele dag een komen en gaan van publiek en deelnemers.” – Trendbeheer.com

3

OPEN

SOU

RCE EXPO

LEEFTIJD : tussen de 11 en 72 jaar oud

BEROEP : zowel amateurs als professionele kunstenaars

WOONPLAATS : Bijna de helft woonachtig in tilburg. andere deelnemers kwamen uit omringende steden, randstad en uit groningen. Er waren zelfs enkele inzendingen uit belgië & duitsland.

totaal 295 deelnemersaan de Open Source Expo.

Formaten varieerden van ansichtkaart tot vliegtuig.

“Doordat er voor iedereen plek is in de tentoonstelling is er voor iedereen wel iets te zien. Alles kan en mag, en dat levert een rijkdom op aan ideeën. Er zitten een hoop frisse werken tussen; ook een hoop die we niet zien in de ‘gewone’ kunstwereld. […] Hierdoor zijn er natuurlijk ook werken te zien die minder boeiend zijn, maar het levert wel een veel spannendere tentoonstelling op. Open Source Expo is rauw, wild, maar dus ook fris en dat door en voor iedereen.” – Lostpainters.nl

AWARDS:* IN 2012 WORDT INCUBATE OPNIEUW GENOMINEERD VOOR DE EUROPEAN FESTIVAL AWARDS IN DE CATEGORIE ‘BEST INDOOR FESTIVAL’ EN ‘BEST MEDIUM-SIZED FESTIVAL’

* IN MEI 2012 LEUKSTE STADSEVENEMENT VAN NEDERLAND GEWONNEN BIJ DE NATIONALE EVENEMENTENPRIJZEN, EN DAARMEE DE INTOCHT VAN SINTERKLAAS VERSLAGEN.

* IN MEI 2012 WINT INCUBATE DE GOUDEN STRUIS VOOR ‘BESTE MARKETINGACTIE BINNEN DE PODIUMKUNSTEN’.

4

New Jacks richt zich op jonge

kunstenaars die nog niet, of minder

dan vijf jaar geleden, zijn afgestudeerd

en een link met Noord-Brabant hebben.

Dit jaar deden we dat voor de tweede keer

in nauwe samenwerking met het bkkc

(Brabants Kenniscentrum voor Kunst en

Cultuur). De expositie vond plaats in het

pand van bkkc aan de Spoorlaan, waar

ook het Incubate Ticket & Info Center

zich bevond, en duurde van 6 tot 30

september. Nieuw deze editie was dat we

kozen voor een “open call”: Kunstenaars

konden zichzelf aanmelden door het

uit bij het ingetogen en melancholische

werk van Erik van Liere. Hij toonde

op betonnen platen gelijmde foto’s van

oude Brabantse schuren en boerderijen.

Robert Lombarts maakte een studie

waarin hij zichzelf tot een stenen beeld

maakte door zich in te smeren met een

mengsel van stoepkrijt. Hiervan was op

de New Jacks 4.0 expositie een grote foto

te zien, en een vijftal papieren maskers.

Dit werk speelde op een ingetogen manier

met het ogenschijnlijke gewicht van de

stenen in de afbeelding in relatie tot het

werkelijke gewicht van het papier. Jordy

Koevoets liet een Wedding & Divorce

Wall zien, geïnspireerd door de trouw-

cultuur in Las Vegas en vormgegeven

kunstenaar zelf veel heeft losgemaakt

doordat het project anders verliep dan

verwacht. In eerste instantie waren de

toespelingen op gevoelens van uitbuiting,

machtsmisbruik en de rol van de seksen

minder duidelijk door de keuze voor

een mannelijke performer. Wanneer

je dit werk echter tegenover Capaldi’s

eerdere werken zet, maakt het de

discussie die zij vaak aanwakkert

over de sekseverschillen alleen maar

sterker. Gecombineerd met de open

houding van de kunstenaar waarmee

zij gesprekken over het werk aanging

tijdens Incubate is er niet anders te con-

cluderen dan dat 7 Hours, 7 Days een

geslaagd project is geweest.

“Wat zeker de moeite waard is, is de live installatie van Leah Capaldi, een kunstenares die vaker van mensen gebruik maakt in haar werken. Deze keer heeft ze een performer zo gek gekregen om zeven dagen lang, zeven uur per dag karaoke te zingen. Deze man staat in een, met doeken afgedichte hoek, van de koepelhal. Het publiek wordt uitgenodigd om een paar nummers met hem mee te zingen. Op verschillende schermen is zijn marathon-performance live te volgen. Het zou zeker interessant zijn om op de laatste Incubate-dag even een kijkje te nemen in de Koepelhal, om te zien hoe de performer, én zijn stem, eraan toe zijn.” – Tilburgers.nl

Inside Out is een project

van de Franse kunstenaar

JR. JR is een fotograaf

afkomstig uit de skate- en

graffiti–scene van Parijs.

Geïnspireerd door straat-

kunstenaars begon hij zijn

eigen projecten en werken.

JR presenteert zijn werk

altijd in de openbareruimte;

op de gebouwen van de

buitenwijken van Parijs, op de buiten-

muren van musea als MoMa of Tate

Modern, of op huizen in de sloppen-

wijken van Brazilië.

Het project bestaat uit portretten van

personen op posters van 90 cm breed

en 135 cm hoog. De kunstenaar drukt

deze zelf zodat hij de kwaliteit van

de posters kan bewaken. Vervolgens

worden de posters opgestuurd en

in de openbare ruimte opgehangen.

Het doel van de kunstenaar is om de

wereld binnenstebuiten te keren, door

poster van gewone mensen op zeer

zichtbare plekken te hangen. Hij won

er de prestigieuze TED-prijs mee. In

Tilburg werd de grootste versie van het

ten einde lopende project uitgevoerd.

Het project is uitdrukkelijk bedoeld om

uitgevoerd te worden door een gemeen-

schap en in samenwerking. Dit sloot

perfect aan bij het thema van Incubate

2012, waarin activatie centraal stond,

en de lange termijnvisie van Incubate

die om samenwerken met het publiek

en partners draait.

Als thema van het project in Tilburg kozen

we ‘Tilburgse moeders’, om zo een brede

groep van de Tilburgse bevolking aan te

spreken. Door op een aantal plekken in

de stad een grote hoeveelheid portretten

te presenteren, werd het project erg goed

zichtbaar in de openbare ruimte. Om

de honderden portretten in het stads-

centrum te presenteren gebruikten we

steigertorens van vijf meter hoog. Daar-

naast presenteerden we ook op raam-

ruimtes in het centrum, om zo steeds

groepen portretten te bundelen. Qua

aantallen was ons doel van het project

om vijfhonderd posters op te hangen.

Het plan was om dit aantal te verdub-

belen via sponsoring en bijdragen van

deelnemers.

Om zo’n groot project te doen slagen

hadden we natuurlijk veel hulp nodig.

We begonnen dan ook ver van te voren

met de eerste bijeenkomsten en wisten

zo een groot gedeelte van de stad

enthousiast te krijgen. Op deze manier

verzamelden we ongeveer 1.300

deelnemers voor het project. Meer dan

het dubbele van onze initiële inzet.

Maar we merkten ook meteen een

aantal knelpunten. Moeders stonden

niet te trappelen om op de foto te gaan,

sommigen vonden de eigen bijdrage

van 10 euro aan het project te veel, de

douane hield om onduidelijke redenen

een grote partij posters uit New York

tegen en praktisch gezien was het

een enorme operatie om in één nacht

Het werk van de jonge

Engelse kunstenares Leah

Capaldi bevindt zich

ergens tussen performance

en sculptuur, de grenzen

tussen die twee vervagend.

Haar performances zijn

vaak een reactie op de

invloed van onze cultuur

op ons zelfbeeld in relatie

tot thema’s als exploitatie,

macht en verlangen. In

haar werk daagt ze

geldende overtuigingen en

stereotyperingen uit binnen

de context van geslachtsrol-

len en politieke en sociale

opvattingen.

De performance 7 Hours, 7

Days werd gedurende Incu-

bate in een aparte ruimte in

de Koepelhal opgevoerd,

waar ook de Open Source

Expo en de officiële open-

ing plaatsvonden. Dit was

de eerste keer dat Capaldi

het werk buiten Engeland

uitvoerde. Een mannelijke

performer zong zeven uur per dag,

en zeven dagen op rij, een van de 82

(door Capaldi uitgekozen) liefdesliedjes.

Achter elkaar. Het oorspronkelijke plan

was om dit in de openbare ruimte te

doen. Maar de kunstenares werd volgens

de regels gezien als straatmuzikant,

waardoor ze geen vaste plek in de

meer dan duizend posters te laten ver-

schijnen in de stad. Op de ochtend van

10 september, toen het festival startte,

was te zien dat er enorm hard gewerkt

was de nacht ervoor. De steigertorens

werkten uitstekend als blikvangers,

maar waren nog niet allemaal compleet.

Reacties waren daarom uiteenlopend.

Sommigen van de deelnemers hadden

andere verwachtingen, waren in de

veronderstelling dat ze de posters na

het project konden ophalen. Praktisch

was dit echter onmogelijk, omdat de

posters met behangplaksel waren

bevestigd. Dit hadden we vooraf ook

gecommuniceerd.

Visueel was het project een succes

omdat de openbare ruimte op

ongekende wijze werd ingenomen door

kunst. En in de festivalweek, tevens

verkiezingsweek, waren de contrasten

tussen de politieke plakposters en de

portretten van moeders erg duidelijk.

De lokale en nationale pers pikte het

project goed op, ondanks de verkiez-

ingsperiode. Er werd op sociale media

veel gepraat en gepost over de foto’s en

de deelnemers. Het publieksbereik was

groot en de ontvangst van het project

was bijna unaniem lovend.

Het laatste deel van het project wordt

op Moederdag 2013 uitgevoerd. Dan

kunnen inzenders van de “verloren”

moeders, die door de douane werden

tegengehouden, hun posters ophalen.

openbare ruimte kon krijgen. Drie

camera’s registreerden de performance.

Deze beelden werden via internet en op

televisieschermen buiten de afgesloten

ruimte gestreamd. Bezoekers konden

kiezen: bleven zij op veilige afstand

kijken naar de schermen, of gingen

ze de ruimte binnen om onderdeel

te worden van de performance? Een-

maal binnen kon de bezoeker blijven

staan om te kijken naar de ‘klassieke’

lijdende artiest, omdat de performance

lichamelijk zwaar was, of om hem te

ondersteunen door voor een of meerdere

nummers de zangpartijen van hem

INSID

E OU

T

LEAH

CAP

ALD

I – 7

HO

URS

, 7 D

AYS

NEW JACKS 4.0

over te nemen. De performer werd

hiermee een speelbal in de handen

van het publiek, dat daarmee de loop

en sfeer van de performance bepaalde.

De participatie van het publiek bij

dit kunstproject was enorm. Naast

reguliere Incubate bezoekers waren

veel mensen die langskwamen, nadat

ze in de stad of zelfs in de trein gehoord

hadden, dat er sprake was van een

‘karaoke kunstproject’. Er waren zelfs

mensen die gedurende de week regel-

matig terug kwamen om de zanger te

steunen tijdens zijn zware inspanning.

Mooi is dat dit project ook bij de

inzenden van een projectplan. Er kwamen

35 projectvoorstellen binnen, waaruit we

samen met het bkkc en hulp van kunst-

collectief Whatspace vijf kunstenaars

selecteerden.

De deelnemende kunstenaars waren Jordy

Koevoets, Petra van Noort, Erik van Liere,

Angela de Weijer en Robert Lombarts. De

aansluiting bij het festival kwam vooral bij

het werk van Angela de Weijer goed naar

voren. Zij maakte een installatie waarvoor

ze geluiden opnam gedurende het festival

en deze opnamen in kleine kastjes op de

muur van het bkkc tentoonstelde in een

vereenvoudigde plattegrond van Tilburg.

De link met Noord-Brabant kwam mooi

ANDEREN OVER INCUBATE:“Het meest avontuurlijke festival van Nederland” — Oor, 7 september 2012

“De Gouden Struis is in het leven geroepen om het vak beter te maken en juist allebei de cases doen dat, ieder op een unieke wijze. Wij vonden het niveau van Incubate’s Loyal Class zelfs zo hoog dat zij zelfs buiten de branche als voorbeeld kan dienen.” —De jury van De Gouden Struis, 29 mei 2012

“ I’m really curious how they will top this year’s edition. But there’s one thing for sure; they’ll do it, mark my words! ” — Metalrage.com 25 september

Inside Out — foto: William van der Voort

New Jacks 4.0 — foto: William van der Voort

We presenteerden de

Europese première van

Steve Lambert’s werk

Capitalism works for me

TRUE/FALSE. Dit monu-

mentale werk van 6,5 meter

breed bij 2,7 meter hoog is

vooral een sociaal project.

In Amerika reisde het werk

rond in verschillende grote

steden tot aan de presiden-

tiële verkiezingen. Steve

Lambert maakt onderdeel

uit van het Center for Artis-

tic Activism en de School

for Creative Activism.

Tijdens Incubate was hij

voor de eerste keer te gast

in Nederland.

Het werk bestaat uit het

woord Capitalism in grote

letters op een verrijdbare

installatie, met daaronder

de stelling “works for me!”.

Daarnaast hangen score-

bordjes onder de woorden

True en False. Op straat

werd aan voorbijgangers

gevraagd om een stem uit

te brengen op de stelling

en hun keuze kort te mo-

tiveren. Hierin ging het

niet zozeer om de uitkomst

van het aantal voor en

tegens, maar meer om een

dialoog of een discussie

op gang te brengen over

het onderwerp kapitalisme.

Jongerenorganisatie en

vertegenwoordigers van

politieke partijen namen

plaats bij het werk en

gingen in gesprek met

het langslopende publiek.

Het is aan al deze vrijwilligers te

danken dat er conversatie rondom

het kunstwerk op gang kwam. De

installatie werd gepresenteerd op een

zeer zichtbare plek: voor de Openbare

Bibliotheek Tilburg Centrum op een

kruising recht tegenover het gemeente-

huis. De timing van het project had niet

beter kunnen zijn, namelijk in de week

van de landelijke verkiezingen.

Het originele kunstwerk was in deze

periode in Amerika in gebruik en het

bleek te kostbaar om het kunstwerk naar

Nederland te verschepen. Uiteindelijk

is besloten hier in Nederland een

tweede versie te laten bouwen. Dit bleek

een enorme klus te zijn. Achteraf bleek

zelfs dat Steve Lambert er zelf geen

vertrouwen in had dat het zou lukken

in de korte tijd. Toen hij op vrijdag

kwam kijken was hij dan ook bijzonder

onder de indruk dat het was gelukt

en over de oplossing die wij hadden

gevonden voor dezelfde problemen

waar hij tegen aan was gelopen. Zo

moest het kunstwerk iedere ochtend

naar buiten en ‘s avonds weer binnen

gezet worden omdat het vandalisme-

gevoelig is. Het originele kunstwerk

duurde drie uur om op te bouwen. Deze

Europese versie wordt in 15 minuten

opgebouwd.

“Razend spannend festival dat vaak bijzondere muzikanten, kunstenaars en projecten (dit jaar o.a. Steve Lamberts Capitalism Works For Me! True/False) naar Nederland weet te halen. Overvol program met jonge honden en oude helden. Gaat u komend jaar naar Incubate trek dan minimaal een dag uit voor de muziek en een voor de kunst. Woont u inTilburg en omstreken dan is er geen ontkomenaan, dan neemt u een week vakantie in eigen stad.” — Niels Post van Trendbeheer.com

met de kitscherige beeldtaal die Koevoets

vaak gebruikt in zijn werk. Een zeer

in het oog springend werk naast de

soberdere inzendingen van de anderen.

Een ander werk met het huwelijk als

thema was de grote muurschildering over

importbruiden van Petra van Noort.

De muurschildering toonde meerdere

vrouwen die zich aanboden met in het

midden een bruidspaar. Het was bijzonder

dat het huwelijk tweemaal in de ex-

positie naar voren kwam. Er werd ook

gedacht dat de schildering van Van

Noort zich verhield tot het werk van

Koevoets. Dit was echter niet het geval.

Beide werken zijn geselecteerd als twee

losstaande projecten omdat wij het

sterke en hele verschillende verhalen

vonden. Evenals vorige editie opende

New Jacks 4.0 ook dit jaar vóór het festival.

Met dj Edwin Jacobs (directeur van het

Centraal Museum te Utrecht) en een

Mexicaans tostada-buffet werd de opening

goed bezocht door zo’n 150 mensen;

van Incubate-vrijwilligers tot politici en

festivalbezoekers tot kunstenaars (die

net eigen werk voor de Open Source

Expo hadden afgeleverd). De expositie is

goed ontvangen, al werd opgemerkt dat

de zogenoemde ‘white cube’ van bkkc

misschien wat Incubate-sfeer mist. Een

andere mening was dat de werken van

de verschillende kunstenaars op zichzelf

mooi waren, maar zich te braaf tot elkaar

verhielden. Hierdoor werd de expositie

niet echt spannend.

Er is gekozen om het Incubate Ticket

& Info Center ook naar het bkkc te

verplaatsen,waardoor alle bezoekers

van het festival door de New Jacks 4.0

expositie kwamen. Hierdoor bleef de

ruimte levendig zonder ooit te vol te

worden en zijn functie te verliezen. Tevens

zorgde de komst van het Incubate Ticket &

Info Center ervoor dat de openingstijden

ruim werden verlengd, in het weekend tot

00.30 wat resulteerde in een mogelijkheid

om de expositie in alle rust te kunnen

bekijken. Iets wat dan ook door vele

bezoekers, al dan niet in combinatie met

een bezoek aan het Ticket & Info Center,

werd gedaan.

STEVE LAMBERT – C

APITALISM W

ORKS FO

R ME TRU

E/FALSE

SANTIAGO SIERRA –

DESTROYED WORD

Een van de meest controversiële

hedendaagse kunstenaars, Santiago

Sierra, was te gast op Incubate voor een

speciaal project en een masterclass. In

Tilburg voerde hij een onderdeel uit

van zijn nieuwe werk ‘Destroyed Word’.

Daarvoor liet hij op tien plaatsen ter

wereld afzonderlijk vier meter hoge

monumentale letters van het woord

‘Kapitalism’ (sic.) oprichten om ze daarna

te laten vernietigen door middel van

een kenmerk van het kapitalisme in de

lokale economie. Aangezien Brabant

bekend staat als de varkensschuur van

Europa, werd de letter hier gebouwd

van varkensvoer. De vernietiging van

de ‘S’ vond in Tilburg dan ook plaats

door varkens. Zij aten de letter op. In de

aanloop naar het project stuitten we

al vrij snel op een aantal praktische

problemen met de bouw van de letter.

In overleg met projectleider Jan Wirken

en Sierra werd er geëxperimenteerd

met verschillende soorten voeding. Al

snel werd duidelijk dat het eerste plan,

waarbij de varkens de letter in de stad

zouden opeten, tot grote problemen

zou gaan leiden. Niet alleen zouden

de varkens daarna geslacht moeten

worden omdat ze uit de ‘vaste voedings-

keten’ gehaald werden, maar het vlees

van de varkens zou om diezelfde reden

onbruikbaar worden voor consumptie.

Daarom besloten we uit te wijken naar

de biologische boerderij De Beukentuin

te Hoogeloon, waar de varkens in hun

eigen omgeving de enorme ‘S’ op

konden eten. Door de samenwerking

met Fontys Hogeschool was er een groot

aantal aanmeldingen van studenten

die graag met Sierra aan dit project

wilden werken. Daarvan werden

uiteindelijk zes studenten gekozen uit

verschillende leerjaren, beoordeeld

op hun schriftelijke motivatie, die mee-

holpen aan het bouwen van de vier meter

hoge letter. Als bouwmateriaal werd

gekozen voor gefermenteerd gras op

een houten stellage. Sierra was bijzonder

te spreken over de accuraatheid van de

voorbereidingen en de nauwgezette

naleving van de door hem geleverde

specificaties van de letter. Om festival-

bezoekers naar de vernietiging van de

letter te laten kijken zetten we een gratis

bus in die tussen het centrum van Tilburg

en De Beukentuin pendelde. De aanzet

van het vernietigingsmoment werd

daarom gadegeslagen door een groot

aantal bezoekers. Festivalbezoekers en

nieuwsgierige mensen uit de omgeving,

aangevuld met internationale pers en

staf van Fontys Hogeschool, stonden

gezamenlijk naar de eerste twee uur van

de vernietiging te kijken. Het opeten

van de letter bleek langer te duren dan

gepland en de varkens namen met bijna 5

Thanks again for everything, what a great weekend! i’ll defi nitely be there again. — Marian Mayland (vrijwilliger uit Duitsland)

Vanmorgen afscheid genomen van mijn gasten na eerst Pierre, mijn kat, uit hun camper ge-haald te hebben. Hij vond het ook erg gezellig. — Kees Bril (Host voor journalist John Henning en zijn vriendin, die met hun camper in zijn tuin stonden)

Also to say our host, Henia Heller was absolutely fantastic - put your favourite artists to stay with her next year! — Thread Pulls (Band die bij onze trouwe host Henia sliep)

Santiago Sierra – The Destroyed Word — foto: Veldhino

Steve Lambert – Capitalism works for me — foto: William van der Voort

vijf dagen ruim de tijd om te smullen

van hun favoriete voedsel. De camera

bleef lopen en legde de vernietiging

vast, zodat dit project, als onderdeel van

een groter geheel, getoond kon worden

op het Melbourne Festival te Australië.

De documentatie van het gehele project

was te zien tijdens het festival in de

Openbare Bibliotheek, waar meer dan

42.000 bezoekers per maand komen.

MASTERCLASSBij de workshop/masterclass kozen we

in overleg voor een losse presentatie van

Sierra en zijn eerdere werk, waarbij de

deelnemers doorlopend vragen konden

stellen over de praktische en ethische

aard van zijn werk. Het tweede deel

van de ochtend vertelden deelnemers

over hun eigen werk en praktijk, waarbij

Sierra interrumpeerde en gevraagd of

ongevraagd advies gaf over hun con-

cepten en de uitwerking daarvan. In de

nasleep van deze masterclass werd aan

de deelnemers gevraagd een project-

voorstel te doen voor Incubate 2013,

waarbij Sierra en zijn assistent wederom

praktische tips gaven en discussieerden

over concepten en ethiek.

6

Terwijl het onopvallende acts lijken

te zijn, tonen ze de absurde, tragisch-

komische kant van het leven.

“Voor ons gaat de titel van dit project over het willen geloven in iets (bijvoorbeeld een gebeurtenis) dat wellicht onwaarschijnlijk is, maar dat, indien het waar is, een nieuwe kijk op kunst of zelfs het dagelijks leven mogelijk maakt.” — pietmondriaan.com

De performance-avond vond plaats

in NS16 wat een uitstekende ruimte

bleek te zijn. Er waren geen ingrepen

in de ruimte zelf nodig omdat de per-

formances bestonden uit interventies

van de kunstenaars zelf. De opzet

was om met zijn allen een drankje

te drinken en te kletsen, en dat er

op -soms spontane en soms gezette

tijden– een performance plaatsvond.

Pablo Wendel tapte gedurende de

dag stroom af op verschillende

plekken waarmee hij s avonds andere

performances van stroom voorzag.

Dit was dus een vrij subversieve en

haast onzichtbare guerrilla-actie. De

performance van David Sherry was juist

heel fysiek. Een zelfgemaakte ladder

reikte tot zijn voorhoofd. Aan het

einde van de ladder bevond zich een

deurtje, waarachter een gang naar

binnen liep. Het deed denken aan de

film Being John Malkovich, en was

een uitnodiging om Sherry’s gedachte-

wereld te komen bekijken. Terwijl

Sherry nog aan het andere eind van

de ruimte stond, begon Jean Charles

Kaffee ‘t Buitenbeentje, waarin we met

het uitnodigen van dichters een dwars-

doorsnede gaven van wat er momenteel

gaande is in de Nederlandse poëzie-

wereld; een Open Source programma,

waarbij het publiek zelf haar poëzie

kon opsturen; en het radioprogramma

Neonlight.

De avonden in ‘t Buitenbeentje, op

woensdag en donderdag van de

festivalweek, boden een diverse line-up

van dichters. Met veteranen als Gijs

ter Haar en A.C.G. Vianen, met aan-

stormend talent en organisator van de

Rotterdamse poetry slam Renato

Miguel Santos; met politiek activiste

Joke Kaviaar en met de uit Breda

afkomstige undergrounddichter Peter

Lauwerijssen. Trancegezelschap BOT,

Kollektief De Losse Klos en SP!T

boden afwisseling in de vorm van

crossovers op het grensvlak met muziek.

Daarnaast traden enkele dichters op

die geselecteerd waren vanuit het Open

Source programma. Beide avonden

werden goed bezocht, heel de kroeg zat

vol met publiek dat ook respectvol stil

was, hetgeen bij literaire avonden in

cafés altijd maar afwachten is.

Voor Open Source Poetry werden

mensen via persberichten, posters en

sociale media opgeroepen hun poëzie

in te sturen. Uiteindelijk kregen we

vijftig inzendingen, van verrassende

kwaliteit. Al deze inzendingen werden in

de aanloop naar het festival gepubliceerd

op het Incubate blog. Een deskundige

jury beoordeelde de inzendingen en

selecteerde enkele favorieten, die uit-

genodigd werden op te komen treden

tijdens de avonden in Kaffee ‘t Buiten-

beentje. Hieraan voorafgaand kregen

deze dichters een workshop van één

van de professionals die op diezelfde

avond zouden optreden.

Van iedere inzending van Open

Source Poetry werd bovendien één

gedicht voorgedragen door één van

de juryleden. De opnames van al die

gedichten werden vervolgens aan een

viertal muzikanten gegeven, die er

muziek bij maakten. Het resultaat

hiervan werd gedurende de festival-

week uitgezonden op Incubate Radio,

in het programma Neonlight; dagelijks

van middernacht tot een uur.

“I WANT TO BELIEVE” – PIETMONDRIAAN.COM

Pietmondriaan.com is een kunstblog,

eind 2009 opgericht door Michiel

Huijben en Simon Kentgens. Tijdens

Incubate organiseerden zij een

performance-avond met de titel “I

want to believe”. Ze nodigden een

vijftal internationale kunstenaars uit,

wiens werk in feite een verhaal, een

anekdote vormt. De deelnemende

kunstenaars waren Bas Schrevers (NL),

David Sherry (UK), Jean Charles de

Quillacq (FR), JODI (NL) en Pablo

Wendel (DE). Hun performances

zijn ontleend aan alledaagse situaties.

PARTICIPATIEIn 2012 kregen bezoekers

de mogelijkheid om niet

alleen als uitvoerder aan

Incubate mee te doen,

maar ook op creatief en

organisatorisch vlak. Al

begin november 2011

werd via het netwerk en de

community van Incubate

een oproep geplaatst om

ideeën in te leveren voor

Incubate 2012. We zien

het publiek niet als een

passieve groep gebruikers,

maar als creatieve mensen

met goede ideeën die ze

graag delen. Een ander

doel was om de diversiteit

van Incubate verder te

verhogen: er zijn altijd ontwikkelingen

die buiten de randen van ons eigen

zichtveld plaatsvinden. Daarom riepen

we iedereen op om het programma nog

completer en interessanter te maken

voor 2012. Uit alle inzendingen zijn

drie plannen uitgevoerd.

WILLUM GEERTS: SURROUND SOUND #2.0

Surround Sound #2.0 is een geluids-

interventie in de publieke ruimte

waar, door middel van langgerekte

crescendo’s en decrescendo’s, een

soundtrack ontstaat die zich langzaam

uit het aanwezige stadsgeluid los

wrikt en het vervolgens overstijgt.

De Amsterdamse kunstenaar Willum

Geerts voerde eerder een performance

van zijn Surround Sound uit in Hanoi,

Vietnam. Op Incubate is Surround

Sound #2.0 uitgevoerd, waarin hij de

eerdere performance verder heeft uit-

gewerkt. Op vier verschillende locaties

in de Tilburgse binnenstad werden

vier unieke geluidsstukken uitgevoerd,

die speciaal voor deze locaties waren

gecomponeerd. Ze werden ten gehore

gebracht vanaf elektrische scooters,

waarvan de berijders een speciaal

ontworpen motorhelm met megafoon

droegen, die de verschillende tonen

van de compositie voortbrachten. Bij

iedere voorstelling stond een vlag in

het middelpunt waar het publiek zich

kon verzamelen. Op deze plek stonden

luisteraars midden in de voorstelling,

en werd er een effect van surround

sound gecreëerd doordat de scooters

uit verschillende kanten aankwamen

en weer wegtrokken. Het resultaat: vier

verschillende performances met vier

unieke muziekstukken op vier locaties,

met ook vier keer een totaal ander

publiek. Op een aantal buurtbewoners

na, die het langsrijdende geluid niet

altijd konden waarderen, waren de

reacties van het publiek – zowel Incu-

bate-publiek als toevallige passanten

- erg positief.

INCUBATE POETRYVoor het eerst had Incubate dit jaar een

poëzieprogramma. Oud-’Nachtdichter

van Tilburg’ Daan Taks organiseerde

twee avondvullende programma’s in

de Quillacq zijn performance. Dit was

een duidelijke reactie op het werk van

David. Met een klerenhanger waaraan

een blauwe blouse hing in zijn mond,

nam hij plaats tussen het publiek en

leunde een gevonden keukentrap

tegen zijn voorhoofd. Zo bleef hij drie

kwartier lang staan, proberend Sherry

te spiegelen. Maar De Quillacq had

grote moeite om net zo stil te blijven

staan als Sherry. Tijdens de perfor-

mances van Sherry en De Quillacq

begon een groep mensen rare poses

aan te nemen en hun smartphone in

de gaten te houden. Op hun telefoon

verschenen via de app ZYX opdrachten

om bepaalde poses aan te nemen of

handelingen uit te voeren. De app is

een spel dat tijdens openingen gespeeld

dient te worden. Deze performance is

tijdens ‘I want to believe’ twee keer

uitgevoerd. De laatste performance

van de avond door Bas Schevers

bestond uit meerdere handelingen die

je als typisch ‘museumbezoeker-gedrag’

zou kunnen omschrijven en vonden

allemaal in één minuut tegelijkertijd

plaats. Een plug werd in de stereotoren

geplugd, waardoor een luide, storende

knarstoon ontstond. Het werd stil in

het publiek, maar ergens in de ruimte

hoorde je iemand met een ring tegen

een bierflesje tikken, terwijl iemand

anders dezelfde maat met zijn hakken

tikte. Op de wc begon iemand te zingen.

Iemand maakte een foto van de

fotograaf die de avond documenteerde,

en zette hem iedere keer op de foto

wanneer de fotograaf een foto nam.

Iemand liep een minuut lang rondjes

om een pilaar. Een vrouw inspecteerde

aandachtig een lege muur. Aan het eind

van de minuut vielen twee wijnglazen

precies tegelijkertijd op de grond, maar

ieder in een andere hoek van de ruimte.

Deze performance is ook twee keer

opgevoerd en toch heeft niemand de

hele performance (alle handelingen

tegelijkertijd) kunnen zien. Voor zowel

het publiek als voor de kunstenaars en

voor Incubate was het een zeer geslaagde

avond met zo’n negentig bezoekers.

De performance-avond heeft ook een

hoop bezoekers getrokken die normaal

niet naar Incubate zouden komen en

andersom waren er een hoop Incubate-

bezoekers die normaal niet naar

dergelijke performance–evenementen

zouden gaan. pietmondriaan.com

heeft een eigen publicatie samengesteld

van de avond. Deze is te vinden op:

http://pietmondriaan.com/2012/10/31/

download-i-want-to-believe/

MOVE ANY MOUNTAINHet project “Move Any Mountain”

bestond uit twee onderdelen: concerten

in verschillende zorgcentra en een

kennismakingstour over het festival

met een bus. Beide onderdelen richtten

zich op verschillende groepen ouderen.

We wilden met de kennismakingstour

vooral actieve 55-plussers bereiken

door de tour aan te bieden met een bus.

Hierdoor konden ook mensen mee die

niet zo gemakkelijk twee uur kunnen

lopen. De concerten in de verzorgings-

huizen waren gericht op mensen van

PART

ICIP

ATE–

PRO

JEC

T

“I must say, in 12 years of writing, I don’t think I’ve dealt with such a friendly bunch of people behind a festival! Even some of the supposedly ‘cool’ fests in the UK like ATP can be a bit of an ordeal!” — Adam Kennedy, journalist for Drowned in Sound, 2012 Kennedy reisde speciaal vanuit Abu Dhabi af naar Tilburg voor een bezoek aan Incubate en versloeg het voor Drowned In Sound, een Britse weblog met 150.000 unieke bezoekers per maand.

“Van maandag 10 tot en met zondag 16 september is Tilburg het toneel van het meest avontuurli-jke festival van Nederland: Incubate! Maar liefst 309 (!) artiesten spelen verdeeld over veertien podia door de hele stad. Incubate is een muzikale verrassingstocht. ” —OOR, september 2012 Oor is het bekendste popmuziekblad van Nederland, en heeft een oplage van 15.000.

Publiek bij Japandroids — foto: Paul Verhagen

boven de 70. Door culturele instellingen

wordt deze grote groep vaak vergeten,

terwijl ze wel heel nieuwsgierig zijn.

De meeste mensen hadden al eens van

Incubate gehoord, en wisten in meer

of mindere mate waar we mee bezig

zijn. Dit komt omdat het een doelgroep

is die veel regionaal nieuws leest en

kijkt. Daardoor is het dus extra leuk

om op deze manier eens aandacht aan

deze mensen te schenken met een goed

programma en door uit te leggen wat

we doen.

VERZORGINGSHUIZENDe concertmiddag vond plaats bij

verschillende zorgcentra: woon-zorg

centrum Padua, servicecentrum ‘t

Laar en MFA de Poorten. Padua is

als zorgcentrum een prijswinnaar op

het gebied van gastvrijheid, ‘t Laar is

een particulier servicecentrum, en De

Poorten is geen verzorgingshuis maar

een wijkcentrum dat bekend staat om de

heel actieve houding en het aanbieden

van vernieuwende activiteiten voor

ouderen. We nodigden Frank Fairfield,

Leif Vollebekk en Meindert Talma uit

om op te treden. Alle drie traden ook

op in het reguliere Incubateprogramma.

Tijdens de middagen hebben we gemerkt

dat er een grote interesse was vanuit de

huizen en het buurtcentrum. Alle drie

de middagen werden zeer goed bezocht.

In Padua waren er tachtig bezoekers,

in ‘t Laar 140 en in MFA De Poorten

zo’n 110. Door de bewoners werd heel

verschillend gereageerd. Sommige

mensen vonden het hinderlijk dat twee

van de artiesten niet in het Nederlands

zongen of vonden het te luid. Maar we

merkten ook dat veel bewoners herin-

neringen ophaalden aan concerten

waar ze vroeger heen gingen. Er bleken

ook veel echte muziekkenners in de

zaal te zitten die bijvoorbeeld veel

konden vertellen over de Amerikaanse

walsen van Frank Fairfield. Het groot-

ste compliment was misschien wel dat

een mevrouw vanuit Padua later in de

week nogmaals naar het optreden in

De Poorten kwam omdat ze zo genoten

had tijdens het eerste concert.

KENNISMAKINGSTOURDe twee kennismakingstours vonden

plaats op 15 en 16 september. Met een

bus reden we anderhalf uur door de

stad en werd er verteld over het festival,

de totstandkoming en de projecten.

Maar ook over onderdelen die niet

voor iedereen even zichtbaar zijn, zoals

de educatieprojecten. Op drie loca-

ties tijdens de tour werd uitgestapt:

bij Poppodium 013, bij de Pauluskerk

en bij de Koepelhal. Daar werden de

locatie en de functie van de locatie in het

festival uitgelegd. Beide tours hadden

ongeveer 25 deelnemers. De reacties

op de tour waren erg positief. Veel

deelnemers hadden wel van Incubate

gehoord maar hadden het nog nooit

bezocht. Ze vonden het leuk om te

horen over wie het festival maakten

en wat we allemaal deden, maar ook

onze maatschappelijke inzet werd erg

positief beoordeeld. Door Incubate

iets inzichtelijker te maken via deze

tour introduceerden we het festival bij

nieuwe ambassadeurs. Dat merkten we

omdat er tourdeelnemers waren die na

afloop kaartjes kochten voor diezelfde

avond. Ook waren er mensen die na

de tour nog naar enkele locaties terug-

keerden om er uitgebreider te kijken. En

veel deelnemers gaven gelijk aan geïn-

teresseerd te zijn in de volgende editie

van het festival maar ook de tour zelf.

DAMO SUZUKI’S NETWORKDamo Suzuki (Japan, 1950) was in de

vorige eeuw de zanger van de invloed-

rijke Duitse krautrockpioniers Can.

Hij verzorgde de vocalen op een van

de meest grensverleggende albums

uit de vroege jaren ’70, ‘Tago Mago’,

en wordt internationaal geroemd om

zijn intensieve, krachtige zangstijl

en eigenzinnigheid. Sinds 1983 heeft

Damo een eigen project, Damo Suzuki’s

Network, waarbij hij live speelt met

lokale muzikanten die hij ‘soundcarriers’

noemt. Zijn netwerk bestaat inmiddels

al uit duizenden muzikanten. Op

Incubate deed Damo Suzuki voor het

eerst meerdere optredens op één plek

en voor het eerst trad hij op met maar

liefst twaalf muzikanten, in plaats van

de gebruikelijke zes a zeven. Suzuki

vond vooral het aantal deelnemers erg

spannend, de kans op chaos lag op de

loer. Gelukkig wist hij iedere dag de

deelnemers zodanig te leiden, dat het

uiteindelijk een spannende eenheid

werd. Op vrijdag werd meer het idioom

gebruikt van Suzuki’s voormalige band

Can, terwijl op zaterdag de set meer

akoestisch en jazzy was. Damo Suzuki

werd op de conferentie door Mojo

magazine geïnterviewd voor publiek

waarbij hij uitlegde dat hij zonder

voorkennis wil beginnen. Ook hoopt hij

dat de muzikanten hun eigen muziek

tijdens het optreden uit hun hoofd

bannen en zich volledig overgeven aan

waar de anderen hen naartoe leiden.

Suzuki spreekt zijn soundcarriers

liever niet van te voren en wil ze ook

geen inhoudelijke aanwijzingen geven.

Tijdens Incubate heeft Damo Suzuki’s

Network drie keer in De NWE Vorst

opgetreden met drie verschillende bezet-

tingen. Muzikanten van elk niveau,

van elke muzikale achtergrond of

leeftijd konden zich voorafgaand aan

het festival opgeven om een avond met

hem mee te spelen en daarmee toe te

treden tot zijn netwerk. Ook deden

Incubate-muzikanten mee. Maximaal

twaalf muzikanten konden per optre-

den meedoen. Het was geen enkel

probleem om die plekken vol te krijgen.

Voornamelijk via de blog, Facebook en

Twitter hebben we het project onder de

aandacht gebracht, wat leidde tot veel

aanmeldingen. Muzikanten die we zelf

benaderden toonden ook zonder uit-

zondering enthousiasme. Er ontstond

een interessante mix van lokale en

internationale muzikanten: zo speelde

er bijvoorbeeld een toetsenist die nog

nooit eerder voor publiek had gespeeld

samen met twee leden van festival-

headliner Mogwai. En naast een

student van de Rockacademie en een

bevriende geluidskunstenaar speelden

er leden van Mi Ami, Messer, Thread

Pulls, Evangelista en nog vele andere

bands mee. Ook het instrumentarium

was erg divers: naast de nodige gitaren

waren onder andere een tuba, dwars-

f luit, viool en een cracklebox te horen.

Geïmproviseerde muziek is voor veel

mensen vaak een brug te ver, maar

doordat we artiesten op Incubate

mixten met enthousiaste participanten

werden de drie concerten goed bezocht.

Op vrijdag, de dag dat leden van

Mogwai op het laatste moment nog

waren toegevoegd aan Damo Suzuki’s

Network, waren er zeker 150 mensen

in de zaal. De drie optredens waren

compleet verschillend, zowel qua

bezetting als qua geluid. Het waren

drie unieke, compleet geïmproviseerde

optredens waarbij het erg mooi was om

te zien hoe de muzikanten, die elkaar

vaak nog nooit eerder ontmoet had-

den, zonder voorbereiding toch zeer

overtuigend met elkaar en met Damo

Suzuki muziek hebben gemaakt. We

kregen achteraf heel veel enthousiaste

reacties van de deelnemers. Suzuki zei

zelf over zijn drie dagen op Incubate:

“Thank you so much for inviting me and give me such an opportunity to have three shows with three amazing international soundcarriers. The three shows were all very special and will stay in my memory.” — Damo Suzuki

Damo Suzuki — foto: Victor van der Griendt777Damo Suzuki — foto: Victor van der Griendt7Damo Suzuki — foto: Victor van der Griendt

“I’ve just got in from a festival held in a small college town in the Netherlands called Tilburg. Incubate is about as good as it gets when it comes to showcasing contemporary left-fi eld art and extreme music. There’s only really Supersonic in Birmingham that’s comparable.I have no utopian leanings whatsoever and I mistrust anyone who thinks human a� airs are only one philosophy, religion or political creed away from a Golden Period of enlightenment where we all stand round wearing white robes, holding scrolls, saying wry things and listening to whale music.

But I do think a lot of people could take a leaf out of the Tilburg book. It’s a new town that works. It’s always clean. Handsome men and hot women cycle everywhere. There’s art or something resembling art in every window you pass. Art is also on every other billboard and in most public spaces. Tilburg is like a cross between Harlow and Oxford. [...] And that’s before I mention the largest and longest-running gay-friendly funfair in all of the Benelux Regions.”— John Doran in Vice (Uk), 19 september 2012

EDU

CAT

E AFTER SCHOOL AVANT-GARDEEen van de succesverhalen van Incubate is het

middagprogramma voor jonge kinderen. Leerlin-

gen, kunstenaars, ouders en leerkrachten zijn zeer

te spreken over deze reeks, waarbij internationale

avant-garde kunstenaars aan de slag gaan met

kinderen van het basisonderwijs en de naschoolse

opvang: voorgaande jaren was dat bijvoorbeeld

drummen met Han Bennink, een middag over

ruimtevaart met Felix Kubin en schilderen met Kati Heck.

Dit jaar drumde Will Guthrie samen met de kinderen. Zo vormden

ze een alternatieve drumband. Floris Vanhoof maakte muziek met

stukken fruit en groente en zette de kinderen daarbij aan het werk

als prei-drummer of selderij-eter om dat geluid dan weer live te

bewerken. Het Franse duo Gangpol & Mit maakte samen met de

kinderen een korte tekenfilm met bijpassende soundtrack terwijl

Bertin met de kinderen robotpakken ging maken en een heuse

robotoptocht liet plaatsvinden. Op vrijdag waren lichtkunstenaars

Wiersma & Smeets te gast die een interactieve voorstelling brachten

waarin de kinderen zelf een rol speelden met kleine lampjes. Ten

slotte maakte schilder Levi van Huygevoort met dezelfde klas een

grote stoepkrijttekening, waarbij hij tot veel pret van de leerlingen

rollebollend voordeed hoe ver je daarin kunt gaan. After School

Avant-Garde is een duidelijk voorbeeld van hoe een festival als

Incubate op een originele manier kan omgaan met kunst voor

jongeren. De gevraagde kunstenaars vonden de samenwerking

met de kinderen op Incubate een meerwaarde voor hun bezoek

aan Tilburg. Ouders, kunstenaars en deelnemers waren unaniem

positief over de middagen.

CHRISTIAN FALSNAES & DE NIEUWSTE SCHOOL: ELIXERDe jonge Deense kunstenaar Christian Falsnaes maakte de laatste

jaren veel indruk met zijn performances. Hij zet het publiek letterlijk

aan het werk om mening en betekenis te geven aan zijn eigen werk.

Daarbij is het belangrijk dat het publiek buiten de gevestigde

sociale structuren treedt om een nieuwe rol aan te nemen. Het gaat

Falsnaes om het avontuur en de beleving. Hij vraagt het publiek

de muren te lijf te gaan met spuitbussen, dansjes in te studeren,

hem te dragen of hem te assisteren in zangstukken. Wij vroegen

Falsnaes een dag aan de slag te gaan met leerlingen van het Reeshof

College en ’s avonds een performance met hen te doen op het

festival. Door organisatorische problemen bij het Reeshofcollege

kon die school echter niet deelnemen aan het project. Daarom

vroegen we De Nieuwste School om hun plek in te nemen. De

leerlingen kregen les over performance art, kregen stagedive-les

en leerden hoe ze zelf een korte performance konden maken.

DEBATE

10101010

Falsnaes hamerde daarbij op overgave en intensiteit en nam de

leerlingen mee in zijn wereld, maar paste zijn performance en

methode wel aan aan de jonge leeftijd van de deelnemers. Toen

het op woensdagavond tijd was voor de uitvoering liet Falsnaes

de leerlingen performances doen met de toeschouwers. Hij liet ze

dansen en rennen en nam uiteindelijk iedereen mee naar buiten

om in koor op straat leuzen te scanderen. Als slotstuk werd

iedereen gevraagd te gaan zitten en volgde een korte meditatieve

oefening om iedereen weer te kalmeren en weer te laten landen

op aarde. Een zeer geslaagde dag voor leerlingen, Falsnaes en

bezoekers.

HIGH SCHOOL DAYWe willen middelbare scholieren graag in contact brengen met

de diversiteit van het festival en de eigenzinnige artiesten en

kunstenaars. Daarom stellen we ons festival gedurende een

dag voor hen open. Uiteindelijk deden er 689 leerlingen van vijf

verschillende scholen mee aan dit project dat bestond uit een

inleiding op de school zelf en een programma op het festival op

woensdag 12 september. Met leerlingen van Fontys Hogeschool en

Incubate-medewerkers werd een korte presentatie samengesteld

en daarna werd er in de klassen verteld wat Incubate is en werd er

uitleg gegeven over het programma. We boden hiermee de eerste

twee stappen aan van activatie: ‘communicatie’ en ‘presentatie’.

Ook vertelden we over de mogelijkheden tot participatie die het

festival biedt. Door hun contact met het festival informeel te

houden zetten we in op de intrinsieke motivatie van de leerling,

niet op het festivalbezoek als extracurriculair onderdeel van hun

formele leerproces.

Belangrijke onderdelen van het scholierenprogramma waren een

bezoek aan de Open Source Expo, waar Incubate-medewerkers

klassikaal rondleidingen gaven, een bezoek aan een theaterstuk

van Jaime Ibanez in de Hall of Fame en een performance van Sur-

round Sound #2.0 in het Wilhelminapark. Voor veel leerlingen

was dit de eerste kennismaking met het festival en is die, aan de

ontvangen reacties te merken, door beide partijen erg goed bevallen.

DIY CONFERENCE“But Incubate isn’t just about the music. The worthy Tilbur-gians have got a DIY Conference in the works, where Simon Reynolds will talk DIY Pop Culture as part of the keynote, and other kickass speakers will set you on the fast track to Cool University” — De Amerikaanse website Tiny Mixtapes in april 2012

over Incubate en de DIY Conference.

Dit jaar duurde de succesvolle conferentie van Incubate voor

het eerst twee dagen. De conferentie stond in het teken van Do

It Yourself-ethiek en hedendaagse ontwikkelingen binnen het

culturele veld die hiermee samenhangen. Dit resulteerde in een

uitgebreid programma met vooraanstaande sprekers als Simon

Reynolds (auteur van het veelbesproken Retromania en schrijver

voor o.a. The New York Times, Spin, The Guardian en Mojo)

over de geschiedenis en toekomst van DIY in popcultuur, Mark

Fisher over alternatieven voor kapitalisme en een live Q&A met

Damo Suzuki (ex-zanger van de legendarische krautrockband

Can) over zijn Damo Suzuki ‘s Network, waarmee hij ook drie

optredens deed op het festival. Daarnaast waren er panels als

What’s Wrong with Selling Out?, How To Run Your Record

Label en The Avant Garde is Only Good If You Can Fuck, Dance

or Take Drugs To It, die in samenwerking met toonaangevende

media als Gonzo(Circus) en The Quietus werden georganiseerd.

Met het sluiten van Midi Theater in Tilburg, de plek van de

conferentie in 2010 en 2011, moest er allereerst een nieuwe

locatie gevonden worden. Theater De NWE Vorst bleek meer

dan geschikt om de conferentie twee dagen onderdak te bieden.

Gekozen werd per dag voor drie blokken van een uur verspreid

over de middag, met daartussen ruimte voor een pauze van een

half uur of drie kwartier zodat er genoeg tijd was voor een drankje

of om met elkaar in gesprek te raken. Hierdoor kon de bezoeker

een eigen route uitstippelen binnen het programma dat soms in

vijf verschillende ruimtes tegelijkertijd plaatsvond.

Net als bij het festival werd er binnen de opzet van de conferentie

gekozen om verschillende media, culturele organisatie en andere

partners te betrekken bij het programma. Niet alleen als panelleden

of voorzitters, maar ook om het programma inhoudelijk

mee vorm te geven. Zo organiseerde het gezaghebbende

Britse medium The Quietus panels over avant-garde en

authenticiteit met panelleden als Simon Reynolds, Aidan Moffat

(ex-Arab Strap) en saxofonist Mats Gustafsson, organiseerde het

Nederlands/Vlaamse tijdschrift Gonzo(Circus) het panel ‘DIY,

Independence... Do You Even Care?’, nam het Go Short film-

festival deel aan een discussie over korte films, zat het Tilburgse

Reflections Records naast Sacred Bones uit New York en andere

internationale onafhankelijke platenmaatschappijen in het panel

‘How To Run Your Record Label’, en nam de organisatie van de

Zomerexpo deel aan een debat over beeldende kunst, open source

en de rol van de curator anno 2012. Freshheads, al jaren een

belangrijke samenwerkingspartner van Incubate, gaf gedurende

twee dagen zelf een sprekersprogramma vorm over de aandacht-

spunten van zowel Incubate als Freshheads: DIY en nieuwe

media. Resultaat waren presentaties met titels als ‘It’s The End Of

The Web As We Know It’ en ‘You Are The Media: Why Artists

Have To Become Creators Of Media’. Dit zorgde voor grote

betrokkenheid van veel deelnemende partijen en een grote diver-

siteit binnen het programma van de conferentie, waarmee we ook

de achterban van de partners bereikten.

In totaal werden er dit jaar 226 bezoekers verwelkomd op de DIY

Conference in verhouding tot de 194 bezoekers in 2011. Dit is iets

minder dan gehoopt, maar we zien dit ook als investering: een

publiek heb je niet zomaar, daar moet je aan bouwen. Zeker in

het zuiden, waar verder weinig tot geen artistiek-inhoudelijke

conferenties zoals de onze plaatsvinden. En een stijging van het

bezoekersaantal met 17% is dan zeker een mooi resultaat. Net

als de andere jaren was een belangrijk onderdeel binnen de opzet

van de conferentie de Pay What You Want-tactiek voor tickets.

Hierdoor had de bezoeker zelf de mogelijkheid om de waarde van

het programma te bepalen. Dit betekende ook dat in het publiek

zowel studenten en beginnende artiesten als professionals

aanwezig waren, precies wat we willen bereiken met deze opzet.

De betalingen voor de conferentie liepen uiteen van 2 tot 60 euro.

De gemiddelde prijs per bezoeker betrof dit jaar 8,75 euro . Dit is

1,55 euro hoger dan vorig jaar, waar de gemiddelde prijs 7,20 euro

per ticket was. Dit jaar besteedde onder andere de Volkskrant

(met een hele pagina), NRC Handelsblad (ook met een volledige

pagina), NRC Next, Brabants Dagblad, EHPO, The Quietus en

3voor12 vooraf aandacht aan de conferentie. De video-opnames

van keynotesprekers zijn terug te vinden op de website van de

Incubate DIY Conference: www.incubate-innovation.orgAfter School Avant-Garde — foto: William van der Voort

Bij deze dankjewel voor je goede zorgen! Gewoon de informatie die ik super op tijd kreeg en het mailtje achteraf. Misschien de normaalste zaak van de wereld, maar als het er niet is, wordt het gemist. Ik hoop dat je net zo genoten hebt van Incubate als ik. – Kim Lucassen (Vrijwilliger)

“Misschien moet ik een carrièreswitch maken.”— Prof. T.B.W. Wagenaar (Wendy ‘TostiBakker’ Wagenaar, n.a.v. success van haar tostisessies)

11

FILM

“One of the many great aspects to this festival is their creativity with the panel and conference side of things. Instead of bringing Reynolds over for his millionth reading from Retromania, he delivered a fascinating keynote speech about the origins, and limitations, of DIY culture. It became, as did this panel, part of the overall ferment of ideas that rolled through the Tilburg streets like one of their hot citizens on two wheels.” —The Quietus over de Incubate DIY Conference 2012.

De focus van ons filmprogramma lag in 2012 op de korte film.

De korte film krijgt naar onze mening nog te weinig aandacht

in het reguliere bioscoop- en festivalcircuit, zeker in Nederland.

Zo programmeerden we iedere weekdag tijdens Incubate een

blok korte films in de Filmfoyer, verdeeld in thematische blokken.

Tijdens de speciale ‘Long Night of Short Films’ op zaterdagavond

in de NWE Vorst vulden we een hele nacht met korte films. Ook

werkten we prettig samen met Go Short, het enige festival in

Nederland dat zich volledig richt op korte films. Zij presenteerden

op zondag twee blokken korte film in de NWE Vorst. Het Open

Film programma was dit jaar het logische en kwalitatief hoog-

staande vervolg op het Open Source Film programma van 2011.

Naast korte films toonden we van maandag tot en met donderdag

iedere avond een lange film, en draaiden we op zondag middag

twee documentaires. De filmprogramma’s werden, vooral door

de week, goed bezocht. Het publiek lijkt nog niet specifiek voor

film te komen, maar men komt voor het gehele festival en pikt

toch een filmblok mee. Dit past uitstekend in het beeld dat wij

voor ogen hebben: een brede programmering waarbij veel mensen

bij verschillende disciplines gaan kijken.

SHORT FILMSHet vertonen van korte films werkte goed binnen de festival-

dynamiek van Incubate. Het goed gevulde Incubate-programma

zorgt ervoor dat men vaak niet de tijd kan vinden om een hele

langspeelfilm te kijken. Men trekt zijn eigen plan en loopt van

muziek naar film naar kunstperformance. Veel mensen komen dus

na aanvang van een film binnen en/of gaan eerder weg. Bij korte

films werkt dit prima, mensen kunnen in- en uitlopen en zo een of

meerdere korte films kijken. De onderverdeling in thema’s bleek ook

goed te werken. Men kent de titels van de korte films vaak niet en

door het hele blok een thematische titel te geven wordt nieuwsgierig-

heid gewekt. Zo kan het publiek zich beter een beeld vormen van de

verschillende programma’s. Het publiek was erg enthousiast over de

gescreende films. De filmblokken waren, ondanks de thematische

verbanden, erg divers; in een blok kon zowel een animatiefilm, een

verhalende film, een documentaire als een meer experimentele film

voorkomen. Alle films sloten goed aan bij Incubate in de zin dat het

alleen films waren met een grote dosis originaliteit, gemaakt door

regisseurs die niet bang zijn om buiten de gebaande paden te treden

en nieuwe wegen in te slaan.

OPEN AIR CINEMAOp de weekdagen was er iedere avond een langspeelfilm in de

tuin van De NWE Vorst gepland (op maandag draaide de lang-

speelfilm in de Filmfoyer). Door slecht weer konden deze films

helaas niet buiten plaatsvinden, en werden ze binnen gedraaid. Er

was redelijk wat interesse voor de lange films maar er was minder

publiek dan bij de korte films eerder op de avond. Dit kan ook te

maken hebben met het late tijdstip, en dat er op dit tijdstip meer

concurrentie was van het muziekprogramma. Opvallend was

dat bij de lange films mensen vaak later binnenkwamen en voor

het einde van de film weggingen. De films in het lange filmpro-

gramma zijn gevarieerd in stijl. Dit jaar draaiden we twee docu-

mentaires, twee speelfilms en een animatiefilm. Het zijn films

die niet meekomen in het reguliere bioscoopcircuit en vaak ook

niet in het Nederlandse festivalcircuit. Tijdens Incubate waren

deze films slechts eenmaal te zien, een unieke kans dus. De films

kwamen van over de hele wereld, onder andere uit de Verenigde

Staten, Japan en IJsland.

LONG NIGHT OF SHORT FILMSOp zaterdagnacht was het tijd voor de Long Night of Short Films,

een filmnacht compleet gevuld met korte films. Het programma

was een goed werkende combinatie van experimentele films en

verhalende films. Ondanks de timing (prime-time zaterdagnacht,

tegenover misschien wel het sterkste muzikale programma van de

week) was de zaal goed gevuld. Een deel van het publiek bleef de

hele nacht, daarnaast was er veel in en uitloop van mensen die een

paar films kwamen kijken.

FILM OP ZONDAGOp zondag werden er in de middag twee documentaires vertoond

in de kleine zaal van de NWE Vorst, en in de vroege avond

presenteerde Go Short twee korte filmblokken. Op zondag was

er bij de individuele films minder publiek dan de rest van de

week, wellicht had dat te maken met het muziekprogramma dat

eerder begint. Opmerkelijk was dat ‘The Ballad of Genesis and

Lady Jaye’, een documentaire die een duidelijke link heeft met

het Incubate-muziekprogramma, wél goed bezocht werd. Wat

onderstreept dat de Incubate-bezoeker meerdere disciplines

bezoekt, en niet alleen voor het muziekprogramma komt

Op zondagmiddag was er de Nederlandse pre-première van

‘Mathildes Misses’, een Belgische documentaire die een aantal

dakloze vrouwen in Brussel volgt tijdens de voorbereidingen

voor de ‘miss homeless verkiezing’. Deze film was niet eerder

in Nederland te zien. Deze film is gemaakt onder een Creative

Commons licentie, wat inhoudt dat men vrij is de film te

kopiëren en te verspreiden. Deze instelling sluit goed aan bij het

gedachtegoed van Incubate, en het was dus ook zeer passend dat

deze pre-première juist op het Incubate festival kon plaatsvinden.

De samenwerking met Go Short is goed bevallen. De filmblokken

vulden de Incubate-filmprogrammering goed aan. Een van

de directrices van het Go Short-festival was aanwezig om een

introductie te geven, en een van de filmmakers (Simon Ellis) was

aanwezig voor een Q&A na screening van zijn film. Deze Q&A

bleek een goede toevoeging te zijn, en werd erg op prijs gesteld

door het publiek.

OPEN FILMIn 2011 presenteerden we de eerste Open Source Film, het film-

programma waarvoor iedereen eigen films in kon sturen en die

allemaal werden gedraaid. Deze formule had veel sterke kanten,

zoals de mooie verzameling eigenzinnige films die het opleverde,

maar de presentatie van de films (achter elkaar in een bioscoop)

zorgde ervoor dat mensen zich gedwongen voelden om al deze

films te kijken. We besloten dat enige selectie wenselijk was. Daarom is voor 2012 besloten om het Open Source aspect niet tot uiting te laten komen in het vertonen van álles dat ingezonden wordt, maar het principe van internet en sociale media aan te nemen. Media als Twitter en Facebook hebben ervoor gezorgd dat men gewend is geraakt om overal direct een mening over te geven. De rolverdeling van maker, curator, jury en publiek is verleden tijd. Hierdoor kan iedereen de rol aannemen die bij hem of haar past. Men kan de rol van maker aannemen door filmpjes te uploaden naar bijvoorbeeld youtube of vimeo. Of de rol van curator door video’s te selecteren voor een zelfgemaakt kanaal of blog. Vervolgens kan de rol van jury worden aangenomen door deze video’s te ‘liken’. Met als resultaat dat de video ‘viral’ gaat, en door een grote groep mensen gezien wordt. Met het Incubate Open Film programma creëerden wij een soortgelijke situatie binnenhet festival. Iedereen kon films insturen. Incubate selecteerde deze films en stelde er evenwichtige filmblokken mee samen. Het publiek kreeg de kans om films te ‘liken’ en de film met de meeste likes won de Incubate Film Award.

Deze aanpak werkte goed: de kwaliteit van de blokken was veel beter dan vorig jaar door de selectie. De eigenzinnigheid van de films is gebleven. Zo leverde het een unieke selectie aan film-materiaal op. De opdeling in thematische blokken (op techniek) geeft het publiek meer houvast om een keuze te maken uit het Open Film aanbod. Ondanks deze opdeling bestond ieder blok toch uit compleet verschillende films. Hier kwamen veel enthousiaste reacties uit het publiek over. Op zondagavond was de uitreiking van de eerste Incubate Film Award. De winnende makers, Raoul en Raimke Groothuizen, waren aanwezig om deze publieksprijs in ontvangst te nemen.

SOLAR CINEMADe Solar Cinema, de buitencinema-installatie op zonne-energie vertoonde een combinatie van films uit het Open Film programma van Brabantse makers en een selectie van films die door bkkc zijn voorgedragen. Deze buitenvertoningen liepen erg goed. Solar Cin-ema stond op vrijdag- en op zaterdagavond buiten bij Poppodium 013, waar de meeste grote concerten tijdens Incubate plaatsvinden. Met name de zaterdagavond telde hierdoor veel bezoekers, die ook zeer enthousiast over het concept en de films waren.

“Tegelijkertijd is Incubate het meest toegankelijke en Tilburgse festival van de stad. Incubate is overal: van Sounds, Little Devil, 013 en The Hall of Fame tot Paradox V39 en Faxx. Waar de Kermis honderd-duizenden bezoekers door de aorta van de stad pompt, raast Incubate door de aderen en haar-vaten. En het is het festival met -vermoedelijk- het hoogste aantal vrijwilligers in de stad. Bands en andere gasten van het festival slapen bij mensen in de stad om de kosten laag te houden.

Honderden mensen hebben logees, hielpen posters plakken, ontvangen gasten, schrijven mee aan de website, leiden rond, maken eten. Incubate brengt niet alleen een programma, Incubate zegt: ‘Dit is ook jullie festival, help mee om het een succes te maken’. Iedereen kan Incubate zijn.Sterker, dat is een van de pijlers van het festival, en de stad Tilburg is een voorwaarde. Overzichtelijk centrum, alles op loopafstand, geen toeristenstad. Organisator Joost Heijthuijsen houdt het niet

voor mogelijk dat een festival als Incubate in Amsterdam zou kunnen worden gehouden, zeg rond het Leidscheplein. Het zou verzuipen in de chaos, in de toeristenstroom. Incubate is on-Tilburgs en puur Tilburgs tegelijk.” — Rik Goverde in Brabants Dagblad, 16 september 2012

12

ZEEBELT IN RESIDENCE: ‘IF... THEN’

Nog een primeur op

Incubate 2012: een volledig

theater programma, samen-

gesteld door productie-

huis Zeebelt uit Den

Haag onder de noemer

‘Zeebelt in Residence’.

Hun tijdelijke thuisbasis in Tilburg

was de Hall of Fame. Daarnaast

waren er ook performances te zien

in De NWE Vorst, de Sudiozaal van

Theaters Tilburg en het Factorium.

Het gevarieerde programma bevatte

voorstellingen en performances van

verschillende jonge en vernieuwende

theatermakers, die theatervormen ver-

mengden met andere kunstdisciplines

zoals muziek, beeldende kunst, dans en

film. Op de eerste dag trapten Andreas

Bachmair en Johanna Biesewig af.

Zij zijn beiden afgestudeerd aan de

mimeopleiding in Amsterdam. Hun

performance If… then trok helaas

nog maar een klein aantal bezoekers,

mogelijk in verband met de opening

waar veel mensen bleven hangen tot

later in de avond. Maar de mensen in

het publiek werden aangenaam verrast

met een speelse, originele, knusse en

pakkende voorstelling over de levens

van de makers. Het publiek werd hier

en daar als figurant gebruikt en zo

wisten de twee acteurs het publiek, dat

in het begin nog wat afwachtend was,

mee te nemen in hun verhaal en kon-

den ze uiteindelijk op een overtuigend

applaus rekenen.

‘LAUGHIN WHILE DRINKIN SOUR MILK’

En succes vertelt zich door. Zo werd het

iedere Incubate-dag een stukje drukker bij

de theatervoorstellingen. Publieksfavoriet

van de week bleek Jaime Ibanez met

Laughin while drinkin sour milk op de

woensdag. In een charmant steenkolen

Engels vertelde hij absurdistische en

droogkomische verhalen. Terwijl hij ze

illustreerde met zelf gemaakte installaties,

zoals een man in een roeibootje en een

leeuwenkop die een hoofd opat. Een

voorstelling vol verrassend leuke vondsten

en zeer krachtig in al zijn eenvoud. In

het nagesprek wist Jaime het publiek nog

meer te vertellen over zijn werkwijze

en visie op de performancekunst.

Op donderdag werd een groot publiek,

dat die avond voor een deel uit studenten

van de Fontys Academie voor Theater

bestond, getrakteerd op een surrealisti-

sche mix van muziek, beeldende kunst

en tekst met Achterna gedragen van Petra

van der Schoot en Piet-Jan van Rossum.

En op de vrijdag was de traktatie extra

zoet; theatermaakster Stephanie Pan

liet in haar monoloog You Are Here

alle kijkers elkaar een stukje van haar

zelfgemaakte chocoladetaart geven,

een smakelijk welkomstgeschenk bij

haar voorstelling. Na dit eerste deel

begon een stuk muziek, waarin Step-

hanie hartverscheurend op haar taiko

sloeg, tot ze letterlijk niet meer kon. Tot

slot mocht haar publiek plaatsnemen

op een reusachtige jurk, waar ze zich in

geworsteld had. Daar serveerde ze nog

een prachtig gezongen lied, waarna het

publiek stilletjes en onder de indruk de

zaal weer verliet.

Ola Maciejewska sloot de dag erna

het theaterprogramma bij de Hall of

Fame af, met een performance in het

skatepark. Maar ondertussen was

doorlopend in de NWE Vorst ook nog

een ander hoogtepunt van Zeebelt te

zien; Instant Fiction van Sarah van

Lamsweerde. In de foyer waren drie

schermen opgehangen en een aantal

beveiligingscamera’s. Publiek dat zich

in de foyer of in de tuin bevond kon

zichzelf terugzien op de schermen,

voorzien van ondertitels uit films en tv-

series door Sarah. Een vreemde gewaar-

variërend van discussieprogramma,

experimentele geluidscollages, een

inbelprogramma of Nederlandstalige

popmuziek. Zo maakten Willem de

Ridder en WORM live hoorspelen.

Met het programma ‘De Platenkast

van...’ zoomden we in op ons centrale

thema: You Are Incubate. Een dagelijks

programma waarbij de platenkasten

van Tilburgers werden besproken met

de eigenaren ervan, uiteraard omlijst

met muziek uit de besproken platenkast.

Zo sprak Ad Waal, eigenaar van dart-

speciaalzaak ‘Dartcorner’, over zijn

fascinatie voor Queen en ‘walk on

theme tunes’ van darters bij kam-

pioenschappen en vertelde Angelique

Spaninks, directrice MU en STRP

festival, over haar affectie voor de bands

Psychic TV en Chris & Cosey, en hoe het

was om vorig jaar Incubate mee te maken.

Net als in 2011 was radiopiraat Perry

Witteveen anchorman van Incubate

Radio, met zijn programma ‘De Herrie

van Perry’ dat dagelijks in de morgen

te horen was en een eigen selectie

aan voornamelijk Nederlandstalige

muziek liet horen. Dit keer nam Perry

Bram Vermeer mee die speciaal voor

Incubate extra jingles had gemaakt.

De livestream van Incubate Radio is

tijdens het festival 11.246 keer bekeken,

en de reikwijdte van onze zendmast via

105.9 FM in de lokale ether was tot ver

over de stadsgrenzen van Tilburg.

LEIF VOLLEBEKK OP ‘T SCHOPPassend bij het open karakter dat we

nastreven is er dit jaar gekozen om de

residentie op biologische boerderij ‘t

Schop open te maken. Dat wil zeggen,

artiesten konden met een projectvoorstel

komen en het beste voorstel werd

uitgevoerd. Het aantal voorstellen

dat hieruit voortvloeide was helaas

beperkt. Wij kregen vaak te horen

dat de eisen waaraan het plan moest

voldoen erg beperkend werkten. De

belangrijkste elementen die in het plan

moesten voorkomen waren het werken

met de lokale community en te proberen

een gateway naar Hilvarenbeek te creëren.

Dit laatste bleek een welhaast onmogelijke

opgave als je zowel ‘t Schop als

Hilvarenbeek niet kent.

Uiteindelijk kozen we voor de jonge

Canadese singer–songwriter Leif

Vollebekk. Vollebekk werkte met de

lokale harmonie en speelde meerdere

middagen op het kerkorgel van Hilva-

renbeek. Vollebekk werkte daarnaast

mee op de boerderij, ging met de familie

Van den Broek mee naar het Hilvaren-

beekse bierfestival en deed optredens

in drie Tilburgse verzorgingstehuizen

(samen met Meindert Talma en Frank

Fairfield, zie ‘Move Any Mountain’)

en bij de Eat-In. Als afsluiting van

zijn verblijf in Hilvarenbeek speelde

Vollebekk een lunchconcert op ‘t Schop.

Hier speelde hij voor een mix van

dorpsbewoners en Incubate-bezoekers.

De Incubate-bezoekers werden met een

huifkar van het centrum van Tilburg

de Sac aanstormende Nederlandse

talenten optraden op het Hollandse

Nieuwe-podium. Een hoogtepunt was

op woensdag het optreden van King

Midas Sound. Deze relatief onbekende

dubband uit Engeland trok 013 vol met

nieuwsgierigen om een overweldigende

performance te geven die het maximale

haalde uit het geluidssysteeem met een

overdonderend basgeluid. De avon-

tuurlijke muziekliefhebber was even

daarvoor al uitgedaagd in Paradox met

de solodrumset van Will Guthrie en de

experimentele gitaarmuziek van Bill

Orcutt. Of had in Cul de Sac genoten

van de Frietboerism-labelavond: een

avond vol underground maar kwali-

tatief hoogwaardige elektronica en

instrumentale hiphop uit Nederland.

De donderdag gaat de geschiedenis in

als de eerste keer dat een dag op Incu-

THEA

TER

Open Source Radio — foto: Victor van der Griendt

wording, maar bijzonder komisch

om te zien hoe een alledaags tafereel

ineens kan veranderen in een spannende

filmscène. En door de plek kwamen ook

alle bezoekers van de DIY Conference

ermee in aanraking, naast de gewone

festivalbezoeker. Theater moet wellicht

nog even echt ontdekt worden door

het Incubate-publiek, maar Zeebelt

in Residence was zonder twijfel een

geslaagd nieuw project.

MUZIEKPROGRAMMA WEEKENDHet meest opvallende aan de muziek

programmering in het weekend was

voor velen waarschijnlijk de toevoeging

van de grote zaal van Poppodium 013

gedurende drie dagen. Daar traden

grote publiekstrekkers als Mogwai,

Yann Tiersen, Fields of the Nephilim

en Buzzcocks op. Dit droeg sterk bij

aan het recordaantal bezoekers dat

Incubate dit jaar haalde en bood tevens

context en meerwaarde aan optredens

die op andere locaties plaatsvonden.

Tijdens het optreden van Yann Tiersen

speelden noise-acts Consumer Elec-

tronics en Con-Dom voor een volle

Stage01 en was het erg druk bij het

optreden van MV&EE met hun zelf-

gemaakte licht- en geluidsinstallatie in

het Duvelhok.

We kozen dit jaar uitdrukkelijk voor

een mix van oude helden als Nurse

With Wound en Chris & Cosey en

jong talent als The Haxan Cloak en

Raime. Op zondag openden we met

oudgediende Silver Apples, gevolgd

door opkomende bands als Japandroids

en The Men, en waren punkpioniers

Buzzcocks de afsluiter. Ook in de

danceprogrammering was dit zichtbaar

met grotere namen als Moodymann,

MUSIC

Nathan Fake, Anthony Rother en

Johannes Heil tegenover opkomende

artiesten als Ital, Rudi Zygadlo en

Nguzunguzu. Dit zorgde voor een

interessante variatie in bezoekers-

groepen. Doordat Poppodium 013 met

drie zalen het centrum van het festival

vormde, met locaties als Cul de Sac,

Extase en V39 om de hoek, bleven veel

mensen in deze buurt hangen. Hierdoor

was het bij bepaalde concerten in de

Pauluskerk en De NWE Vorst relatief

rustig.

MUZIEKPROGRAMMA WEEKNiet alleen in het weekend kozen

we voor de combinatie van oude en

nieuwe helden. Door de week heen kon

het contrast nauwelijks groter zijn met

op maandag grindcoregrondleggers

Napalm Death – na dertig jaar nog altijd

een steengoede liveband, zo bleek – en

op dinsdag rapper Kid Ink, de ghost-

writer van P. Diddy, die een wervelende

solocarrière is begonnen. In 013 speelde

Nederlandse grindcoreband Dr. Doom

haar afscheidsoptreden terwijl in Cul

bate uitverkocht raakte. In 013 speelden

psychedelische rockbands Pretty Light-

ning en Sleepy Sun, maar écht druk was

het bij A Winged Victory For The Sullen

en Nils Frahm, beiden grote namen in

de neo-klassieke pianomuziek. In het

net verbouwde Paradox paste er letterlijk

niemand meer bij. Desondanks speelden

beide artiesten voor een muisstille zaal, wat

aangeeft hoezeer het Incubatepubliek de

artiesten respecteert en voor cultuur komt.

OPEN SOURCE RADIONet als vorig jaar maakten we ook dit jaar

weer een hele week radio. 10080 minu-

ten, of 168 uur, waren 38 verschillende

programma’s te horen via 105.9 FM en

via de goed bekeken internetstream op

de Incubate-website. Voor Open Source

Radio kon iedereen zich aanmelden

om tijdens Incubate live een radioshow

te presenteren of om een van tevoren

opgenomen radioshows in te sturen.

Onder de inzendingen en aanmeldingen

waren zowel professionals als liefhebbers.

Het radiostation was een week lang een

viering van diversiteit met programma’s

In the Netherlands this fall, a magical dream festival awaits. Fans of indie goth or post-punk and other sad people will want to book a flight to lovely Tilburg, where from September 10-16 one can enter the wardrobe known as Incubate Festival and wander out through the other side into a wonderful post-punk Narnia. “the post-punk Narnia known as Incubate Fest”— Tiny Mixtapes quote eind april

Please accept my thanks for taking me on as a volunteer! It was a wonderful experience and I’m certainly looking forward to next year’s Incubate! — Barbora Kerkova (Vrijwilliger, internationale student uit Tsjechië)

13

naar ‘t Schop vervoerd en konden daar

genieten van een biologische lunch.

Ondanks dat Leif Vollebekk een minder

bekende artiest is dan Peter Broderick

het jaar ervoor, kon hij bij dit optreden

op een zeer ruime belangstelling rekenen.

LOUDER THAN WAR / INCENDIARY MAGAZINE / SMIKKELBAARD

John Robb is journalist voor onder

andere BBC en The Guardian.

Daarnaast heeft hij zijn eigen online

magazine Louder Than War. Vorig

jaar speelde Robb op Incubate met zijn

band Goldblade en mailde ons daags na

het festival dat hij zo’n goede tijd had

gehad en vol ideeën zat voor zijn eigen

gecureerde podium. Wij gaven hem de

ruimte om een driedaags programma

in Café Extase te cureren. Hierbij

kreeg hij spontaan hulp van Richard

Foster van het in Nederland gevestigde

Incendiary Magazine. Onder de titel

‘Cultural Cringe’ kozen zij artiesten uit

die volgens hen nergens passen. Ze zijn

oud, lelijk, zingen Welsh, zijn nog nooit

de eigen stad uit geweest of passen

om een andere reden nergens tussen.

Het werd een bont programma met

onder andere het eerste Nederlandse

optreden in meer dan twintig jaar van

John Robb’s eigen band The Membranes.

Maar ook spacerock van Gnod uit

Manchester, Ierse anarcho-punk van

Paranoid Visions, jong talent Fawn

Spots uit York, opkomende Nederlandse

band Nouveau Vélo en onverstaanbare

gitaarrock van Plant Duw uit Wales.

Het vlak voor Incubate opgerichte

platenlabel Smikkelbaard bracht drie

platen uit tijdens Incubate, onder

meer die van Gul Night Out. Hiermee

werd het een officiële releaseparty

en hielp Marcel van Smikkelbaard

mee met de promotie van dit project.

Naast de negen artiesten in Extase

presenteerden Louder Than War en

Incendiary ook een panel op de DIY

Conference. Ze nodigden oud-British

Sea Power manager Roy Wilkinson

uit om te praten over zijn boek Do It

For Your Mum. Door de aanwezigheid

van Roy Wilkinson konden we British

Sea Power overtuigen op Incubate te

komen spelen.

SACRED BONES / POSH ISOLATIONToen we onze wensenlijst aan het

maken waren kwamen we erachter

dat wij vrijwel iedere band die op het

New Yorkse Sacred Bones label uitge-

bracht wordt voor het festival wilden

uitnodigen. Wij vroegen hen daarom

om een programma voor ons samen te

stellen. Net als bij Louder Than War

werd halverwege het proces een tweede

naam toegevoegd aan het curatorschap.

Sacred Bones wilde veel bands van

het Deense Posh Isolation records

programmeren. Er werd gekozen voor

een Posh Isolation programma op

zaterdag en een Sacred Bones pro-

gramma op zondag. Nu kwam de

hele Kopenhaagse scene naar Tilburg

en maakte vooral Vår een enorme

journalisten bleken erg onder de indruk

van het festival en schreven mooie

stukken over hun tijd op Incubate.

TOSTI SESSIONSDoor Merijn Bisschops van De Link was

een gevarieerd programma samengesteld

met onder meer bewerkingen van tra-

ditionele Chinese muziek (Filip Kimho

Duo), composities voor f luit (Susanne

Borsch) en harp (Miriam Overlach)

en het enige panfluit / gitaar duo

ter wereld (Duo Verso). Hedendaags

gecomponeerde muziek kampt met een

imagoprobleem: het zou ontoegankelijk

zijn voor een niet-ingevoerd publiek.

Al jaren zoeken we daarom in samen-

werking met De Link naar een concept

waarbij deze soms zware en serieuze

muziek op een lichtvoetige manier aan

een breed publiek getoond wordt.

Dit jaar noemden we het Tosti Sessions,

de locatie zou de Bomenlounge in het

Faxx-gebouw worden, waar de Tos-

tibar tosti’s verkoopt. Helaas moest

om logistieke redenen het programma

bezoekers de nodige servicekosten op

een baan van acht plekken en scheelt

het de nodige handling bij het indelen

van de banen. Muzikale invulling van

de avond was er zoals altijd van heavy

metal-dj Patchman Marco. Met zijn

muziek op de achtergrond werden de

nodige strikes en, later op de avond,

vooral gutterballs geworpen. Prijzen

waren er voor onder meer ‘Beste team-

outfit’, ‘Meeste punten’, en ‘Hardste

Worp’. De winnaars gingen naar huis

met een prijzenpakket gesponsord door

Suburban Records, een van de vele

trouwe deelnemers aan het bowlinge-

vent. Dolfijnbowling Tilburg gaf aan

dat er geen enkel evenement is waarbij

de personeelsroosters zó snel vol zitten

als bij Heavy Metal Bowling. Zoals

de bedrijfsmanager achteraf mailde:

“We zien jullie volgend jaar graag weer terug.”

PURE HUBSIn samenwerking met een aantal

Europese partners vond tijdens

Incubate de pilot plaats van het Pure

Hubs–project. De grens tussen stad

de focus per specifiek gebied ligt op

herkenbare delen van de hubs (denk

bijvoorbeeld aan het kreupelhoutbos in

het Pure Hubs gebied van Kent). Deze

beelden werden live gecombineerd met

een optreden van vier grote techno-

artiesten uit Frankfurt, wat meteen de

connectie tussen stad en platteland in

een tastbaar concept weergeeft. Het

werk van deze techno-artiesten gaat

per definitie over het grootstedelijke,

over uitgestrekte klanklandschappen

die meer te maken hebben met de oude

industrie dan met de oase van rust van

het platteland. Wij kozen daarbij voor

Heiko Laux, die gekoppeld werd aan

Tilburg; Anthony Rother, die gekoppeld

werd aan Kent; Johannes Heil, die

gekoppeld werd aan Antwerpen; en

Pete Namlook, die werkte met beelden

van zijn thuisgebied Frankfurt. In de

grote zaal van Poppodium 013 werden

debeelden van Van Mil voor een jong

publiek gebeamd op een stellage van

twaalf schermen, die steeds de dj

omringden. De beeldtaal was afwijkend

van wat de meeste feestgangers of

concertbezoekers normaal voorgeschoteld

krijgen, en werkte erg goed. Meer dan

zeshonderd bezoekers zagen hoe Van

Mil tot diep in de nacht met de beelden

steeds de muziek aanvulde en omgekeerd,

en hoe zij de prachtige natuur van de

Pure Hubs-gebieden in beeld bracht

en mixte op de beats van de dj’s. Een

mooie pilot voor een formule die zeker

nog uitgediept en aangevuld kan wor-

den.

GLOBAL MASHUPS 2012We startten de site generationbass.com

om ontwikkelingen binnen niet–Westerse

dancemuziek te documenteren en te

ontsluiten voor een zo groot mogelijk

publiek. Met deze formule werd

ongekend resultaat behaald. Inmiddels

trekt het maandelijks gemiddeld

150.000 blogbezoekers, op het moment

van schrijven kent het blog in totaal

meer dan vier miljoen bezoekers en zijn

we het leidende blog op het gebied van

niet–Westerse dance en zogenaamde

‘global bass’. In 2011 zetten we deze

digitale ontwikkeling om naar de

fysieke ontwikkeling van artiesten. We

brachten niet–Westerse muzikanten

en producers naar Nederland voor

een ontmoeting met toonaangevende

Westerse producers. Ze werkten samen

in een studio aan techniek, arrangemen-

ten en gezamenlijke tracks en traden ’s

avonds op tijdens Incubate, en de dagen

erna op andere plekken in Nederland.

Hoewel de fysieke samenwerkingsver-

banden kort waren, hadden ze veel effect

in het traject erna. Langdurige samen-

werkingsverbanden tussen artiesten

volgden.

In 2012 werkten we in samenwerking

met Hivos deze ingeslagen weg verder

uit. Met de focus op India en Indonesië

wilden we een langduriger traject uit-

zetten. De fysieke kennismaking tussen

niet–Westerse en Westerse muzikanten

op Incubate was daarbij niet het einddoel,

maar slechts een tussenstation in een

traject van een jaar. Het einddoel is dit

traject het uitbrengen van een verzamel-

album, dat via de site en community

van Generation Bass uitgebracht werd.

Eerdere verzamelalbums van Generation

Bass werden gerecenseerd in bijvoor-

beeld The Guardian, New York Times,

kregen aandacht van MTV op twee

continenten en werden besproken en

gedraaid op BBC Radio 1. Dit soort

aandacht kan voor deze artiesten het

verschil zijn tussen een carrière in de

muziek en hobbyisme én geeft daar-

naast een boost aan hun plaatselijke

community.

De optredens op Incubate pakten net

als vorig jaar weer goed uit. De duo’s

klikten op menselijk en op artistiek

niveau en brachten interessante inhou-

delijke stukken zonder de dansvloer uit

het oog te verliezen. Als locatie voor

de live-shows was dit keer gekozen

voor Studio, met een club-achtige

setting. De optredens in Den Haag en

Rotterdam werden ook goed bezocht,

Publiek bij het Posh Isolation Event — foto: Tom Roelofs (gepubliceerd in de oktober editie van NME magazine)

indruk. The Quietus schreef in haar

lijvige Incubate-recensie een volledige

paragraaf over Vår, noemden het hun

favoriete nieuwe band en gezaghebbend

Engels muziekblad NME ruimde drie

pagina’s in voor een verslag over de

band met grote foto’s van hun optreden

op Incubate. Op zondag waren vooral

Cult Of Youth en The Men de namen

die veel mensen aan elkaar tipten.

Beide shows waren stampvol. The Men

hebben we zelfs naar de grotere Kleine

Zaal moeten verplaatsen (vanuit de

Stage01) zodat iedereen die dat wilde de

band kon zien. De samenwerking met

Sacred Bones bleek niet alleen artistiek

een groot succes te zijn. Het label heeft

erg goede mediaconnecties en nodigde

journalisten van grote Amerikaanse

blog Stereogum en tijdschriften als

NME en Rolling Stone uit. Deze

verplaatst worden naar het Duvelhok,

zonder Tostibar. Vanaf dag één kwamen

er mensen die tosti’s wilden eten en

teleurgesteld waren dat de in de pro-

grammagids beloofde culinaire tosti’s

er niet waren. Op eigen initiatief bakte

vrijwilliger Wendy vervolgens dagelijks

tosti’s en werd het steeds drukker bij

de sessies. Waar op maandag ongeveer

twintig bezoekers waren, stonden er

donderdag al veertig.

HEAVY METAL BOWLINGDe zesde editie van Heavy Metal

Bowling, traditiegetrouw op de Incubate

donderdag, was weer een groot succes.

In een nieuwe recordtijd van elf uur

waren alle 144 beschikbare plekken

uitverkocht. De verkoop ging voor het

eerst grotendeels per baan in plaats van

per ticket. Hierdoor bespaarden we

en platteland is de afgelopen jaren op

verschillende manieren opgezocht,

opgerekt en uitgediept, maar een

element dat achterblijft is mensen

in contact te brengen met hun eigen

verbeelding en esthetische concepties

over deze gebieden. Zeker de jongere

generatie, opgegroeid met snelle

beeldcultuur en in een tijd waarin juist

het stedelijke (urban culture) als ‘cool’

gepresenteerd wordt, haakt vaak af als

het gaat om het rurale. Om dit proces

te stimuleren werd gewerkt met het

volgende concept: De jonge Tilburgse

videokunstenaar Michelle van Mil ging

aan de slag met de Pure Hubs-gebieden bij

Kent, Tilburg, Antwerpen en Frankfurt

(de vier grootste en meest stedelijke van

de hubs) en maakte hier uitgebreide

video-opnamen. Deze bewerkte ze en

rangschikte ze in vier delen, waarbij

“Een keer per jaar wordt het rustige stadje Tilburg overspoeld door een bende moeilijke alts, half-alts, kunstenaars, krakers en linksdraaiende natuurmensen uit Duitsland. Juist, het is Incubate! ‘s Lands enige festival dat er een beetje toe doet, als je het mij vraagt.” — Koen van Bommel in Vice (NL), 17 september 2012, Vice wordt gelezen door “trendsettende stadsbewoners van 18-34 jaar met een

gemiddelde eeftijd van 24 jaar.” Het internationale marketingonderzoek The Cassandra Report heeft VICE verkozen tot de #1 trendsetter in 2003, 2004, 2005, 2006, 2007 en 2008.

krant, NRC Handelsblad, nrc.next,

en diverse weblogs over het festival.

Brabants Dagblad vulde zelfs zeven

dagen lang een hele pagina over Incubate

wat resulteerde in meer dan veertig

Brabants Dagblad-artikelen over ons

dit jaar. Een ongekende hoeveelheid.

Wat onze eigen uitingen betreft hadden

we dit jaar weer een onderscheidende

vormgeving van de hand van art director

Ingo Oszkinat. Naar aanleiding van

het thema over activatie: You Are

Incubate, moest Incubate tastbaarder

worden. Dit kwam tot uiting in de

‘gescheurde’ papieren stijl in off-white

die over de hele communicatielinie

werd doorgevoerd. Voor de herken-

baarheid werden posters van specifieke

artiesten in deze stijl doorgetrokken

en door Nederland en België verspreid.

De Gemeente Tilburg heeft dit jaar ook

weer veel voor onze communicatie bete-

kend. Door Incubate zelf de Tilburg

Trakteert-posters op te laten maken

en veel kansen aan te reiken om via

verschillende communicatie-uitingen

een groter publiek te bereiken en

een betere service te kunnen bieden.

Voorbeelden hiervan zijn de mupi’s

in de grote steden, toegang tot gratis

wifi voor bezoekers van Incubate door

de gehele binnenstad, een groot bord

langs de A58 en stationsspreads op

verschillende treinstations. Hiervoor

zijn we de gemeente zeer dankbaar. De

festivalguide was dit jaar interactief

voor mensen met een smartphone.

Met behulp van gesponsorde Layar-

technologie konden video’s en websites

bekeken worden door pagina’s in de

festival guide te scannen met een

smartphone. Incubate heeft dit als

een van de weinige festivals (naast

Lowlands) geïmplementeerd.Dit was

een leuke manier om mensen bekend

te laten worden met programma dat

ze niet kennen, maar was voor veel

mensen toch nog te vooruitstrevend

of onbekend. Omdat de technologie

heel nieuw is, werkte het ook nog niet

optimaal. Of we dit in de toekomst weer

zullen gebruiken hangt dan ook af van

het feit of er meer organisaties gebruik

van zullen maken, zodat men ermee

vertrouwd raakt en de technologie

verbeterd

Naast de mobiele website ontwik-

kelde internetpartner Freshheads, als

verrassing, buiten ons medeweten om

een festival app, die precies voor het fes-

tival klaar was. De app zag er prachtig

uit en werkte, met name op de iPhone,

waar hij voor gebouwd werd, erg soe-

pel. Op ons aandringen werd er op het

laatste moment ook een Androidversie

gemaakt. De app maakt gebruik van de

open API die we in 2011 ontwikkelden

en werd 882 keer gedownload voor

iPhone en 393 keer voor Android. We

kunnen deze app voor komende edities

gemakkelijk weer inzetten dankzij de

open API.

Eindhoven 2018) met daarin tweets

over Incubate. Niet van onszelf maar

van bezoekers, Tilburgers, partners en

artiesten.

Door de grote werkdruk en de hoeveelheid

aan te communiceren programma’s, is

het aantal mensen dat heeft meegewerkt

aan de marketing van Incubate weer

toegenomen. Zo was er dit jaar voor het

eerst een ontwerpstagiair, begonnen de

marketingstagiairs voor het tweede

half jaar al in of zelfs voor augustus, en

hielpen er 765 mensen via Loyal Class

op de sociale media mee om Incubate

onder de aandacht te brengen. Voor

deze laatste actie wonnen we zelfs de

Gouden Struis voor beste marketingactie

binnen de podiumkunsten, evenals

Parkstadtheater. De jury over hun

keuze: “De Gouden Struis is in het

leven geroepen om het [marketing]

vak beter te maken en juist allebei de

cases doen dat, ieder op een unieke

wijze. Wij vonden het niveau van deze

2 inzendingen zelfs zo hoog dat zij

zelfs buiten de branche als voorbeeld

dienen. [...]“Loyal Class” ademt de

open cultuur van het internet. De

bezoekers zijn als het ware zelf onderdeel

van de organisatie. Opvallend is hoe

de campagnes elkaar aanvullen en van

elkaar kunnen leren. Wij zijn dan ook

benieuwd te zien wat de verdere ont-

wikkeling gaat zijn.” Dus niet alleen

werd Incubate verkozen tot ‘Leukste

stadsevenement van Nederland’ bij

de Nationale Evenementenprijzen, en

versloegen we daarmee De Intocht van

Sinterklaas, ook de innovatieve manier

waarop we ons publiek willen bereiken

en behouden is opgevallen. We zijn erg

trots dat we deze waardering krijgen

vanuit collega’s, na de positieve reacties

vanuit publiek, partners en artiesten

over onze werkwijze.

Na een drukke voorbereiding maakten

we dit jaar de eerste artiesten, waaronder

de Buzzcocks, bekend tijdens een uit-

verkochte Incubated. In het buitenland

had The Quietus de primeur voor de

Engelstalige wereld en de Duitstalige

volgers werden door Visions bediend.

De dag na Incubated had Brabants

Dagblad de primeur door als eerste

Nederlandstalige medium over Incubate

2012 te berichten, waarna vele media

hen volgden. Dit reflecteert ook de

strategie van Incubate: door zowel

geïnteresseerde en toonaangevende

buitenlandse media en de trouwe en

lokaal zeer invloedrijke media een

voorsprong te geven, konden andere

media niet achterblijven. Een zeer

geslaagd experiment. Ook klopten veel

verschillende media bij ons aan. Zo

werd muziekcurator Peter Meeuwsen

op aanvraag van Pinguin Radio een

week lang hoofdprogrammeur van het

radiostation voorafgaand aan Incubate

en schreven 3VOOR12, OOR, The

Quietus, NME en Gonzo(Circus)

uitgebreid over het festival in de

aanloop naar september. Tijdens het

festival schreven onder meer de Volks-

vlag van Incubate. Met als titel Incu-

bate Scene Report stond maandelijks

één Nederlandse en een Europese

muziekscene centraal op ons blog

en op een concertavond in café Cul

de Sac. Op het blog bestond Incubate

Scene Report uit een serie diepgravende

artikelen waarin de muziekscenes van

steden als Groningen, Haarlem, Eind-

hoven, Nijmegen, Utrecht, Rotterdam,

Kopenhagen, Antwerpen, Gent en

Bristol in kaart werden gebracht. Op

de avonden in Cul de Sac speelden

telkens twee bands uit de Nederlandse

stad die centraal stond. Verschillende

bands (Earth Control, Those Foreign

Kids, Wolvon) die we ontdekten via

Incubate Scene Report speelden later

in het jaar op het festival. De opkomst

bij de optredens was zeer wisselend.

De Groningen-avond was zeer goed

bezocht, terwijl de Nijmegen-avond

vrijwel leeg was. In de toekomst blijven

we ons actief verdiepen in lokale

scenes. Deze zullen hun plek niet meer

vinden op een aparte avond, maar in de

context van het festival of als onderdeel

van Incubated.

CULTUURNACHTOok tijdens de tweede editie van de

Cultuurnacht deed Incubate weer mee.

Vorig jaar nog in Gifgrond, dit jaar

zetten we Cul de Sac op zijn kop, met

een veelbesproken optreden van onze

favoriete bodybuilder Rummelsnuff

en een weergaloos optreden van

andere Incubate-alumni My Disco uit

Australië. De Cultuurnacht was stijf

uitverkocht. Een nadeel van dit grote

succes was dat we sommige vaste

Incubate-bezoekers moesten teleurstel-

len, die niet op tijd een kaartje hadden

gehaald.

De marketing van Incubate

draait om public relations.

Niet in de traditionele

markting betekenis, waar-

mee wordt bedoeld relaties

met de pers, maar juist

direct met het publiek.

Zelfs voordat het thema

You Are Incubate er was,

stond de gebruiker bij

Incubate al centraal als

actieve deelnemer in het

proces om Incubate onder

de aandacht te krijgen.

Kernpunten in onze mar-

ketingstrategie waren de

wiki-website, het open

source businessmodel en

de vroege inzet op soci-

ale media, en zijn nog

steeds van groot belang

voor de manier waarop

Incubate met haar trouwe

achterban omgaat. Dat

zijn geen hersenloze

consumenten maar juist

waardevolle individuen. Daarom

plaatsten we vijf dagen lang advertenties

in de nrc.next voorafgaand aan Incu-

bate (in nauwe samenwerking met

De Incubated-serie werd in 2012 door

Incubate geprogrammeerd in opdracht

van Paradox met als doel het verbreden

van het podiumkunstenaanbod in

Tilburg en Nederland, en het trekken

van een bredere doelgroep naar

Paradox. Incubate verzorgde naast

het programma ook de productie en

promotie van de serie. Na de eerste

series is er in de laatste reeks gekozen

om de avonden meer thematisch op

te bouwen. Zo stonden er op Incuba-

ted 14 drie ‘ambient’-artiesten en op

Incubated 18 twee ‘metal’-artiesten.

Binnen die genre-omschrijvingen

waren de stijlen wel weer divers.

Waar we vorig jaar nog schreven dat

de helft van de Incubated-bezoekers

afkomstig uit Tilburg is, is het opval-

lend dat dat inmiddels nog maar een

kwart was in 2012. Naast Utrecht,

Rotterdam, Nijmegen en Amsterdam

bereiken we nu meer publiek uit Breda,

Den Bosch, Eindhoven, Den Haag,

Groningen, Antwerpen en Brussel.

Dit is waarschijnlijk te danken aan de

iets grotere namen die exclusief gepro-

grammeerd werden. Voor artiesten als

Shining, Circle en Malcolm Middleton,

die alle drie hun enige Nederlandse

show in Tilburg deden kwamen veel

mensen van ver gereisd. Incubated

15 met Shining was uitverkocht. De

andere optredens werden ook zeer goed

bezocht. De tweejarige Incubated-serie

in opdracht van Paradox is na editie

18 tot zijn einde gekomen. De serie is

vanaf editie 19 verder gegaan in een

nieuw jasje. Niet meer met een vaste

locatie, niet meer op een vaste dag en

niet meer met een vaste prijs. Het doel

is om artiesten naar Tilburg te brengen

die je hier normaal gesproken niet

snel zult zien. Door niet meer met een

vaste locatie en avond te werken, zijn

we zeer f lexibel en kunnen we net op

aanbod inspringen waar dat voorheen

niet ging. De eerste avond die op deze

manier werd geprogrammeerd was in

samenwerking met 013 en is zeer goed

bevallen.

FRISSE ORENBegin januari 2012 vond de tweede

editie van Frisse Oren plaats, het gratis

festival georganiseerd door Tilburgse

podiumkunstinstellingen. Waar we

vorig jaar het programma in de foyer

verzorgden, deden we dat nu in de

kleine zaal van 013. We toonden er

twee veelbelovende post-punkbands:

het Belgische Ping Pong Tactics en

het Nederlandse Rats On Rafts, die

een paar maanden eerder hun door-

braakoptreden gaven op Incubate. Het

onvaste stemgeluid van de zanger van

Ping Pong Tactics zorgde voor een

langzaam leeg lopende zaal, terwijl

Rats On Rafts de zaal voltrok en het

publiek aan het dansen kreeg.

INCUBATE SCENE REPORTIn februari begon Tibor Bijl zijn stage bij

Incubate met als opdracht het creëren

van een eigen concertserie onder de

met name die in Rotterdam. De samen-

werking met Worm voor het Wereld

van Witte de With festival, leverde de

muzikanten veel nieuwe vrienden en

netwerkcontacten op. De komende

tijd gaan we verder met de opnamen,

remixen en het uiteindelijke album,

om de Indiase en Indonesische muzi-

kanten zo goed mogelijk gebruik te

laten maken van de mogelijkheden die

de samenwerkingsverbanden bieden.

INCUBIOSVanaf februari 2012

begonnen we met het

programmeren van een

maandelijkse filmavond

in de Hall of Fame te

Tilburg, onder de naam

Incubios. Uitgangspunt

van deze maandelijkse

avond was een laagdrem-

pelige filmavond, waar onbekende

films te zien zijn die niet terug te

vinden zijn in het Nederlandse bio-

scoopcircuit en vaak ook niet in het

Nederlandse festivalcircuit. Deze films

zijn vaak ook niet terug te vinden op

het internet: een unieke kans dus

voor het zien van films die normaal

gesproken onder de radar blijven. Dit

waren stuk voor stuk films die een

originaliteit en een artistieke kwaliteit

bezitten die aansluit bij de artistieke

waarden van Incubate. Per avond werd

een korte film gecombineerd met een

lange film of documentaire. In de vijf

edities van Incubios die hebben plaats-

gevonden, draaiden er in totaal tien

films, waarvan er twee bij de Incubios

hun Nederlandse première beleefden.

Een van deze premières was de film

‘Goliath’, de eerste langspeelfilm van de

Amerikaanse filmmakers the Zellner

Bros., die in eigen land veel bekendheid

genieten door hun korte films met zeer

eigenzinnige humor. De combinatie

van een korte met een lange film bleek

goed te werken, het publiek kwam

meestal voor de lange film maar was

vaak positief verrast door de korte film.

Op deze manier draagt de Incubios bij

aan de erkenning voor en waardering

van de korte film binnen Nederland,

en biedt Incubios een podium aan

films die in Nederland weinig of

geen vertoningsmogelijkheid hebben.

INCUBATEDDe concertserie Incubated in Paradox

bestond dit jaar uit zes optredens, op

elke eerste donderdag van de maand,

uitgezonderd de drie maanden voor het

festival. De laatste Incubated van het

jaar vond plaats in 013 en markeerde

het begin van een nieuwe formule.

Incubated 13: Malcolm Middleton + LuikIncubated 14: The Caretaker + Library Tapes + SleepingdogIncubated 15: Shining + PterodactylIncubated 16: The Strange Boys + Woody & PaulIncubated 17: Sic Alps + Dan SartainIncubated 18: Circle + Harvey MilkIncubated 19: US Girls + Slim Twig

PROJEC

TS

14Incubated 17:14Incubated 17:Incubated 18:14Incubated 18:Incubated 19:

14Incubated 19:

De overweldigende hoeveelheid positieve recensies over Incubate en Tilburg in de internationale pers zorgde ervoor dat Brabants Dagblad op 22 september 2012 een groot artikel schreef over de goede naam die de stad dankzij festivals als Incubate in het buitenland heeft.

PUBL

IC R

ELAT

ION

S (M

ARKE

TIN

G)

15

VERMELD IN/OP/DOOR:Brabants Dagblad: elke festivaldag een volledige paginanrc.nextNRC Handelsbladde Volkskrant

Verenigd Koninkrijk

ACTIEF OP SOCIALE MEDIA

MERK/OPERATING SYSTEM SMARTPHONE

IN BEZIT VAN EEN SMARTPHONE

0.2%ZEER TELEURSTELLEND

1.6%5.4%

41.1% 51.7%ZEER POSITIEF

GEVOEL OVER INCUBATE 2012

Middelbaar voortgezet onderwijs

Hoger voortgezet onderwijs

eigen blog

geen van bovengenoemde media

31.5%

68.5%

3voor12, elke week hooikoorts, en daarnaast artikelen over onder andere Chris & Cosey.Pinguin Radio: Peter Meeuwsen was een week lang hoofdprogrammeur.the Quietus

3FMPitchforkStereogumNMEVisions, met meerdere festivalupdates

Gonzo(Circus)DJ BroadcastSubbacultchaLouder Than WarIncendiary Magazine

Vi.been vele anderen.

INTERNE ORGANISATIE2012 was het jaar waarin

mede–oprichter en directielid

Frank Kimenai afscheid

nam van Incubate. Wij

willen hem bedanken voor

de passie, gedrevenheid,

het lef, de visie en het

plezier waaraan we met zijn

allen aan Incubate hebben

gebouwd. Zonder hem zou

het festival niet zijn wat

het nu is. Tevens was 2012 het jaar van

de eerste Incubaby’s. Muziekprogram-

meur Peter Meeuwsen en hoofd productie

Tineke de Mug kregen beiden jongetjes. Een

heuglijk feit. Tineke was zelfs uitgerekend

tijdens het festival, wij danken de rest van

het productieteam voor het overnemen van

haar taken. Doordat ons hoofd productie en

ons directielid financiën binnen een jaar om

verschillende redenen wegvielen was 2012

spannend. We stelden ons langer het doel

om een stabiele organisatie te worden, die

niet afhankelijk is van individuele personen,

maar van een collectieve inspanning. In

2012 hebben we bewezen dat deze manier

van werken bij ons hoort. In de toekomst

zullen we blijven werken om een wendbare

organisatie met servant leadership te worden,

zoals in ons beleidsplan beschreven is. Het

vertrek van Frank Kimenai grepen we aan om

nog eens kritisch naar de interne organisatie

te kijken. We besloten in de praktijk te

gaan werken vanuit een platte staforganisatie,

waarbij de taken productie, financiering,

financiën, artistiek en marketing zijn opge-

nomen. Deze verandering van functiege-

richt werken naar taak- en projectgericht

werken pakte goed uit, omdat het leidde

tot minder overleg over schijven en minder

interne vergaderingen. Deze verandering

van werken leidde tot een positieve bij-

drage aan de interne sfeer (we innoveerden

bijvoorbeeld tosti’s) maar ook tot een grote

output. Incubate werd door het gebruiken

van nieuwe plekken als De Koepelhal, en

de Dommelsch Zaal van 013, maar ook door

nieuwe projecten in verzorgingstehuizen

stukken groter. Toch konden we juist door

die groei een persoonlijke organisatie blijven

DIRECTIEDe directie van Stichting Incubate bestond

in 2012 uit de volgende personen en functies:

Vincent Koreman

Artistieke leiding

Nevenfuncties in 2012:

Docent Film aan Fontys–

Hogeschool voor de Kunsten,

Muzikant, DJ en Producer

Joost Heijthuijsen

Beleid, marketing en financiering

Nevenfuncties in 2012:

Adviseur Fonds Podiumkunsten

Lid Artistiek team Brabantstad

Culturele Hoofdstad 2018

Adviseur ontwikkeling Strijp-S

Gastcolumnist Brabants Dagblad

Frank Kimenai

Operations en financiën.

Tot zijn vertrek in mei 2012.

Daarna overgenomen door Barry Spooren.

Nevenfuncties in 2012:

Bestuurdslid Area51

Barry Spooren

Financiën, Fondsenwerving en

Beleidsondersteuning, Coördinator DIY

conference vanaf juni 2012.

MEDEWERKERSGedurende het jaar werkt er een team van

freelancers voor Stichting Incubate. Dit team

bestaat uit de volgende personen en functies:

ARTISTIEKJantien Borsboom – Filmcurator

Merijn Denkers – Curator beeldende kunst

Peter Meeuwsen – Programmeur muziek

PRODUCTIETineke de Mug – Hoofd productie

MARKETINGJelle Agema – Hoofd PR en marketing

Erik Luyten – Online marketing en ticketing

STAFFVoor verschillende projecten en klussen heb-

ben de volgende mensen het afgelopen jaar

meegewerkt aan de verschillende Incubate

activiteiten:

die in al haar vezels betrokken blijft bij, en

in dienst staat van, de cultuur die wij brengen.

VRIJWILLIGERSVrijwilligers betekenen ontzettend veel voor

Incubate. Maar we hebben ook geleerd dat

wij veel betekenen voor onze vrijwilligers.

Regelmatig horen we hoe fijn zij het vinden

dat we hen, ongeacht hun afkomst, leef-

tijd of interesses, de mogelijkheid bieden

bij te dragen aan Incubate. Veel gehoorde

dankwoorden gaan over het feit dat ze

ervaring op kunnen doen, interessante

mensen achter de artiesten ontmoeten en

dat ze aan iets bijzonders meewerken. Zo

verschillend als onze vrijwilligers zijn, zo

verschillend zijn de taken. Naast bijvoor-

beeld het controleren van polsbandjes bij de

entree, zijn er ook meer specifieke functies.

Denk aan handige Harries en Henriëttes die

klussen aan (de locaties van) kunstprojecten

of radioliefhebbers die de radiostudio opbou-

wen. Elk jaar zijn er ook vrijwilligers die uit

eigen initiatief projecten opzetten, zoals dit

jaar het bakken van tosti’s in het Duvelhok.

Met meer dan driehonderd artiesten en

veel internationale journalisten is de vraag

naar slaapplekken groter dan wat de Til-

burgse hotels aankunnen. We zijn dan ook

erg dankbaar voor de vele mensen die een

slaapplaats bieden aan Incubate-artiesten.

En die groep wordt elk jaar groter. Denk

hierbij aan internationale studenten die

een jaar in Tilburg wonen en hun studen-

tenkamer willen delen. Of aan gezinnen

en mensen met een fulltime baan die tijd

en ruimte vrijmaken voor onze artiesten

en journalisten. Zolang het festival groeit,

groeit ons vrijwilligers-team – nu zo’n twee-

honderd mensen, waaronder ook mensen

uit België, Tsjechië en Duitsland – mee.

Volgend jaar blijven we dan ook opletten dat

de vrijwilligerscoördinator en assistenten

vaak kunnen langskomen tijdens een dienst

en checken hoe het werk verloopt. Ook is

het belangrijk dat de drempel voor mensen

die goede initiatieven hebben laag blijft en

dat getalenteerde vrijwilligers op de hoogte

zijn van deze mogelijkheid. Zo kunnen wij

blijven groeien, in omvang én in kwaliteit.

PROJECTMANAGEMENTTim van Akkerveeken (Inside Out productie)

Bas van Duren (Inside Out)

Milou Posthumus (Inside Out)

Veerle Lavoir (New Jacks, Move Any Mountain,

kennismakingstour)

Mark van Soest (Global Mashups)

Marinke Kerkhoff (Damo Suzuki’s Network)

Natasha Taylor (Incubate Radio)

Katrien Ligt (Leah Capaldi’s ‘7 Hours 7 Days’)

Jan Wirken (The Destroyed Word)

Daan Taks (Incubate Poetry)

Loes Everink (Glocal)

Minke van Hoof (theaterprogramma)

MARKETINGDyon Schlebos (distributie promotiemateriaal)

Ingo Oszkinat (art-director)

Lotte Monfrooij (sponsoronderzoek)

Miriam van Ommeren (teksten festival guide)

Marlies van Randwijk (teksten festival guide,

theaterprogramma)

Jasper Willems (teksten website)

Brent Oostrum (programmateksten)

PRODUCTIEWout Hoste (technische productie)

Cees Thomassen (technische productie)

Marnix Baert (artiestenproductie)

Loes Hermans (facilitaire productie)

Steph Byrne (vrijwilligerscoördinatie)

Mark Smith (recordings)

Niki van Rooy (ticket lounge coördinatie)

Lenny van Keulen (horeca)

Evelien Rombouts (kassabewaarder)

STAGIAIR(E)SIn 2012 bood Stichting Incubate weer aan een

groot aantal stagiair(e)s van verschillende

opleidingen een plek om mee te bouwen

aan hun en onze toekomst. Dit waren:

Yannick Verhoeven

Stein Damen

Björn Roetman

Joost van de Pas

Bob Verhagen

Suzanne Keurntjes

Thomas Scholing

Gijs Garenfeld

Jaimy Lucardie

RAAD VAN TOEZICHTStichting Incubate werkt volgens de gedrags-

regels voor culturele organisaties, zoals deze

beschreven zijn in de gedragscode Cultural

Governance. Wij volgen het Raad van Toe-

zicht model, waarbij het bestuurlijk proces

en dagelijkse leiding in handen is van de

directie, die op grote lijnen wordt gestuurd

en gecontroleerd door een Raad van Toezicht.

De Raad van Toezicht bestond per balans-

datum uit:

Dhr. M. ten Harmsen van der Beek (voorzitter)

Nevenfuncties in 2012:

Algemeen Secretaris Cultureel Verdrag

Vlaanderen Nederland, Creative Director

bij Harmsen van Beek, Algemeen lid

Bestuur bij Tromp Percussion Eindhoven,

Vertrouwenspersoon bij Incubate, Voorzit-

ter Bestuur Stichting Het MakersHuis bij

Het Bossche Makershuis, lid Provinciale

Staten van Noord Brabant bij Provinciale

Staten Noord Brabant, voorzitter Commissie

Economische Zaken en Bestuur, woord-

voerder financiën, Commissie Mobiliteit

en Financiën, Voor een volledig overzicht:

nl.linkedin.com/in/marijntenharmsenvanderbeek

Dhr. M. van Gaasbeek (penningmeester)

Nevenfuncties in 2012:

Projectleider WORMstation bij WORM,

Projectleider WORM@VOC bij WORM,

Marketing en communicatie bij WORM,

Redacteur, schrijver bij Passionate, Krakatau,

Erasmus Magazine, R’Uit Magazine

Dhr. A. Hardorff (secretaris)

Nevenfuncties in 2012:

opleidingsmanager Leisure Management

bij NHTV Breda University of Applied

Sciences, gemeenteraadslid en vicefractie-

voorzitter / member of the Breda City

Council, vice fractieleider bij PvdA, DJ bij

Café Thomas Eindhoven

Dhr. B. Bollmann (algemeen lid)

Nevenfuncties in 2012:

Marketing & Communications Manager

Lowlands festival en Pitch festival bij Mojo

Concerts

Dhr. B. van Heur (algemeen lid)

Nevenfuncties in 2012:

Assistent professor bij Cosmopolis, Depart-

ment of Geography, Vrije Universiteit Brussel

Mevr. A. Spaninks (algemeen lid)

Nevenfuncties in 2012:

Trok zich terug in verband met haar nieuwe

aanstelling als directeur van STRP festival.

ORG

ANIS

ATIE

Fotocredits pagina 8–9: Veldinho, William van der Voort, Victor Mcklin, Erik Luyten en Suzanne Hoff — Incubate Jaarverslag 2012 van Stichting Incubate is in licentie gegeven volgens een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 3.0 Unported licentie. Gebaseerd op een werk op www.incubate.org.

BEDRIJVEN WAAR WE VEEL AAN TE DANKEN HEBBEN: