Infoblad leskisten basisonderwijs

Introductie leskisten voor scholen

Introductie leskisten scholen

Erfgoed Depot, Educatiegroep 2

Inleiding

Wat kan het Erfgoed Depot voor uw school betekenen? Het Erfgoed Depot is een museum met duizenden erfgoedobjecten uit de twintigste eeuw. Ons motto is: ‘Kom kijken, vastpakken en beleven’. Voor kinderen van basisscholen is het Erfgoed Depot een ontdekkingstocht. Zij kunnen zien hoe hun grootouders vroeger naar school gingen, hoe het er vroeger in het huishouden aan toe ging, met welke gereed-schappen hun grootvader werkte en hoe de diverse feestdagen werden gevierd.

Actief voor kinderen Kinderen mogen ‘met de handjes kijken’; dat betekent dat ze zelf zeep kunnen kloppen, koffiebonen malen of met een kroontjespen schrijven. Uiteraard heeft het Erfgoed Depot fotospeurtochten, zodat de leerlingen goed leren kijken en zoeken. Een belevenis op zich.

Museumschatjes Het Erfgoed Depot wil graag dat kinderen het museum komen ontdekken en ervaren dat het ook leuk en leerzaam kan zijn om een museum te bezoeken. Daarom is het Erfgoed Depot ook deelnemer aan Museumschatjes waarbij klassen van groep 5/6 en 7/8 worden uitgenodigd om het Erfgoed Depot in Riel te bezoeken. Junioren en erfgoed Op scholen, in het bijzonder basisscholen, worden erfgoedprojecten georganiseerd. Dit alles onder de noemer ‘wereldoriëntatie’. Als voorbeeld noemen wij ‘Tonnie en Kee in Keutelree’, dit is een standaard lespakket voor groep drie. Spelenderwijs worden kinderen wegwijs gemaakt in geschiedenis met de begrippen ‘heden en verleden’. Leskisten Bij het lespakket horen leskisten met voorwerpen uit de jaren vijftig. Hiervoor zijn erfgoedobjecten uit deze periode noodzakelijk. Dit vereist de nodige extra inspanning van de leerkrachten en ook vrijwilligers kunnen hierbij een belangrijke rol vervullen. Aan de hand van de opdrachten uit de lesbrieven van ‘Tonnie en Kee in Keutelree’ kunnen de leskisten door leerlingen zelf samengesteld worden. Het Erfgoed Depot helpt scholen graag met zo’n leskist.

Een leskist bestaat uit een verzameling van erfgoedvoorwerpen met bijhorende hulpmiddelen afgestemd op:

1. Thema 2. Doelgroep 3. Activiteit



Thema Naast de projecten ‘Tonnie en Kee in Keutelree’ en ‘Op stap met Jet en Jan, jong in 1910’ die samen met Erfgoed Brabant zijn ontwikkeld, gebruikt het Erfgoed Depot leskisten met de volgende thema’s:

a. Wonen - Huishouden b. Werk - Ambacht c. Kerk - Religie d. School - Opleiding e. Vakantie - Ontspanning f. Gezondheid - Hygiëne g. Feesten - Tradities h. Tegenslagen

Deze thema’s komen ook terug in de expositie in het Erfgoed Depot. Periode bepaling Het is natuurlijk van groot belang om de leeftijd en tijdsperiode waarin erfgoedobjecten werden gebruikt te kunnen aangeven. In de periode 1910-1920 werd er met andere voorwerpen gewerkt dan in de vijftig- of zestiger jaren van de vorige eeuw. Er is een duidelijke ontwikkeling van diverse erfgoedobjecten en er zijn de afgelopen 40 jaar enorm veel gebruiksvoorwerpen bijgekomen.



Leskisten

1: Wonen-Huishouden

Voor een project over wonen en huishouden bevat de leskist een handleiding en beschrijving van voorwerpen uit het huishouden die betrekking hebben op het wonen door de jaren heen. Zo tref je keukengerei, poetsmiddelen en andere zaken aan die men in de loop van twintigste eeuw rondom en in het huis gebruikt heeft. Na het openen van een blikje boenwas ruik je de geur van weleer. Uiteraard ontbreekt het emaille-trio zand, zeep en soda niet.



2: Werken-Ambachten

Veel herkenbaar gereedschap maakt deze kist uitermate geschikt voor het vak techniek en de historische kennis van technische beroepen. Een uitgebreide handleiding helpt je op weg om de verhalen te activeren. Vooral het gespecialiseerd gereedschap van bijzondere beroepen biedt mogelijkheden om ambachten uitvoerig de revue te laten passeren. Het mooiste is als vaklieden zelf kunnen vertellen over hun vroegere werk en ‘hun’ gereedschap. Het aanbod is divers en de leskist kan ondersteund worden door de DVD ‘oude ambachten’.

3: Kerk-Religie

Deze leskist is uitstekend geschikt voor scholen met leerlingen met diverse religieuze achtergronden. Zowel allochtone als autochtone leerlingen verdiepen zich in het geloof. Tot de jaren vijftig was het geloof een belangrijke factor in het leven van mensen. Men ging nog wekelijks naar de kerk om minimaal één mis bij te wonen. Wat is het verschil tussen de communie en de plechtige communie? Wie kent het vastentrommeltje niet. Vroeger spaarden kinderen zilverpapier voor de missie en nu collecteert men voor andere goede doelen. Een uitgebreide handleiding verklaart alle gebruiken.



4: School-Opleidingen

In de jaren ’50 schreef je met de kroontjespen en het inktpotje met bijhorende inktlap. Het leitje met griffel is nog ouder, evenals het leesplankje aap-noot-mies. Vroeger leerde je rijtjes met hoofdsteden tijdens de aardrijkskundelessen. De leraar en leerlingen schreven met krijtjes op het bord. Maar school was meer, het was een belangrijke periode in het leven van iedereen. Terug naar de schoolbanken. Hoe ging het vroeger en hoe gaat het nu? Uiteraard ontbreekt de handleiding niet in deze themakisten. Samen nog liedjes zingen uit lang vervlogen jaren.

5: Gezondheid-Hygiëne

Deze leskist bevat voorwerpen uit de tijd dat sanitaire voorzieningen in huis nog bestonden uit de poepdoos en ‘pispot’. De Sunlight zeep ontbreekt uiteraard niet. Hiermee kon men een sopje maken voor de was, afwas of schoonmaak. Lekker eenvoudig met de zeepklopper. In die tijd was men terecht bang voor de injectiespuit, de naalden werden nog als handwerk geslepen en de opening was voor hedendaagse begrippen aan de grote kant. Papieren luiers, maandverband en keukenrol moesten nog uitgevonden worden. Toiletpapier was een luxe, voor velen waren oude kranten in stroken gescheurd een prima betaalbaar alternatief.



6: Vakantie-Ontspanning

Tegenwoordig heeft iedereen recht op vakantiedagen. Dat is niet altijd zo geweest. Tot de jaren zestig was een week vakantie een onbereikbaar ideaal. Een dagje naar het strand was al een hele tocht en sensatie voor velen. Thuis las je een boek of je speelde samen een spelletje. Je luisterde naar hoorspelen of andere radioprogramma’s, want televisie was er nog niet. Het hele jaar door speelde je op straat met de kinderen uit de buurt tikkertje of verstoppertje. Soms ging je met het gezin naar de duinen of de dierentuin. Tieners gingen naar het patronaat om te kletsen of om een door de geestelijkheid goedgekeurde film te bekijken. Boeken leende je bij de bibliotheek. Een weekje kamperen met het hele gezin: dan ging je op de fiets naar de camping. De campinguitrusting werd via Van Gend en Loos naar de plaats van bestemming gebracht. Uiteraard bevat deze kist een uitgebreide handleiding met onderwerpen over ontspanning- en vakantiemogelijkheden uit lang vervlogen jaren.



7: Feesten-Tradities

Feesten en tradities zijn er van alle tijden. Er is altijd wel een reden voor een feest en dit onderwerp is voor velen een dankbaar onderwerp om de dagelijkse sleur te ontvluchten. Dat communiefeest, de verjaardagen of trouwfeesten waren hoogtepunten. Hoe vierden ze vroeger een bruiloft, welke cadeautjes kreeg je? Welke voorbereidingen werden getroffen bij een groot feest? Bij een vijftigjarige bruiloft vierde de hele wijk feest. Naar de grote katholieke feesten zoals Kerstmis, Nieuwjaar en Pasen keek je uit. Je kreeg nieuwe kleren, ging op je Paasbest naar de kerk en je zag je ooms, tantes nichtjes en neefjes. Wanneer ging je met je broer of zusje Driekoningen zingen? Door de loop van de jaren zijn tradities verschoven. Het Sint Nicolaasfeest is daar een sprekend voorbeeld van. Sommige tradities zijn plaatselijk en andere zijn in de loop der tijd aan de bestaande tradities toegevoegd. Zijn er verschillende tradities uit de diverse landen van de leerlingen uit de klas? Bespreek ze samen. De handleiding is een prima leidraad om de tradities en feesten op een rijtje te zetten.



8: Tegenslagen

Dit is een leskist met voorwerpen die in de meeste gevallen minder prettige herinneringen oproept. Om met deze leskist aan de slag te gaan, moet de docent de begrippen ‘oorlog en vrede’ behandeld hebben in de les. Tegenslagen kunnen heel breed zijn. Denk aan ongeluk(ken), tegenslagen zoals teleurstellingen, een broertje, zusje of een van de ouders die overleden is, ontvallen familieleden of ernstige ziektes. Het is aan te raden om de groep op te splitsen in kleinere groepen om iedereen aan het woord te laten komen. Men moet het hart kunnen luchten, een veilige, rustige omgeving creëren en het vereist het nodige inlevings- en voorbereidingsvermogen van de begeleiding.



9: Tilburg, Riel, …..

Deze regionale leskist is op maat samen te stellen met voorwerpen, die specifiek zijn voor een bepaalde plaats of streek. Voor de leskist Tilburg kan men denken aan de ‘Kruikenzeiker’, textielvoorwerpen en objecten die betrekking op lokale sportverenigingen, muziek of belangrijke bedrijven en personen. Deze kist kan opgebouwd worden met nieuwe of herontdekte gebruiken, tradities en voorwerpen. De laatste jaren is de Schrobbelèr één van die voorwerpen die is uitgegroeid tot een traditioneel gebruik. Vooral oude foto’s zorgen dat de verhalen over vroeger los komen. Laat de leerlingen een krantenknipselmap maken of ansichtkaarten gaan zoeken.

10: Noord-Brabant Deze provincie in het zuiden van het land staat bol van tradities en dagelijkse gewoontes. In meerdere plaatsen vinden of vonden wij er belangrijke bedrijven. Als we denken aan Eindhoven, zijn dit o.a. Philips en Daf. Wat zou dat voor Tilburg kunnen zijn?



Voorbeelden

Verdeel de leerlingen uit de klas in groepjes van 3 of 4 leerlingen. Geef een thema op of geef meerdere thema’s op waaruit ze mogen kiezen.

Opdracht 1:

Ga per groepje een leskist naar keuze samenstellen met minimaal 14 voorwerpen die in een leskist verwerkt kunnen worden.

Opdracht 2:

Motiveer waarom je juist die voorwerpen hebt gekozen voor de leskist.

Opdracht 3:

Schrijf een korte handleiding over die voorwerpen en zoek er foto’s bij.

Opdracht 4:

Vraag aan je ouders of grootouders of zij spullen hebben die je voor je leskist kunt gebruiken. Vraag ook aan hen of je die spullen mag lenen voor school of dat je er een foto van mag maken.

Opdracht 5:

Richt een kleine tentoonstelling in op school met behulp van jullie leskist en maak er een foto van. Opdracht 6:

De leerkracht kan de ouders en/of grootouders uitnodigen om naar de tentoonstelling te komen kijken. De leerlingen geven een presentatie over hun tentoonstelling.

Succes! Team Erfgoed Depot Riel

Documents

Infoblad leskisten basisonderwijs