INLEIDING Bergen spelen in elke religie een rol. Zij confronteren ons met onze onbeduidendheid, in vergelijking met de grootsheid van de natuur. Er zijn honderden bergen op de wereld die voor de plaatselijke cultuur of zelfs ver daarbuiten een diepe betekenis hebben, bergen met een esoterische geschiedenis, bergen waarvan je niets mee mag nemen en die je niet mag beklimmen. Bergen zijn persoonlijkheden, er wonen goden. Grotten hebben mensen net als bergen altijd geïntrigeerd. Alleen de Schepper weet hoeveel onderaardse schatten er nog op ontdekking liggen te wachten. Sommigen zijn geëxploreerd en bleken vol kunstschatten of natuurlijke wonderen. Zowel bergen als grotten hebben hun weerslag op mensen die met gevaar voor eigen leven willen klimmen en afdalen, om bergen en grotten hun geheimen te ontfutselen. In deze verzameling 25 willekeurige verhalen uit de overweldigende hoeveelheid hoogten en diepten, en de mensen die ermee verbonden zijn. Nijmegen 2013

INHOUD heilige bergen 1. Mt Shasta 2. Natuurlijk wonder 3. Een actuele legende 4. De blauwe grotten van Patagonie 5. Markawasi 6. Wonderen in China 7. De Wieliczka zoutmijn 8. Ovoo's - de Spirit plaats 9. Ararat 10. De rots van Kyaiktyo 11. Spirits van de Vulkaan 12. Ben MacDhui 13. Leven, hoe dan ook 14. Mount Roraima 15. Megaboeddha 16. In de aarde 17. Dazu- uit de rotsen gesneden 18. De Republiek der Monniken 19. Damanhur 20. Mount Kailash 21. Externsteine 22. Hol van binnen 23. Fuji-san 24. ULURU 25. Mysterieuze Grotten

1. Mt. SHASTA

Bergen brengen mensen sinds onheugelijke tijden dichter bij de goden. Iedere cultuur kent heilige bergen, waar de goden of geesten wonen die onderwerp zijn van een vaak gedetailleerde mythologie, zoals de berg Olympos de woonplaats was van het Griekse pantheon. Sommige heilige bergen worden in verband gebracht met verdwenen beschavingen, en hebben daardoor niet alleen een mythische maar ook een mysterieuze kant. Zo'n berg is Mt Shasta, in California. Foto's van deze berg laten vaak een 'lenticular (linzevormige) cloud' zien, een spectaculair soort wolk die soms om de top heen hangt, en door al te gelovigen voor een UFO wordt versleten.▲ Tegenwoordig is het land rond Mt Shasta een paradijs voor spirituele pelgrims. Er worden inderdaad UFO's gezien, maar de berg is een focus voor fantasie en speculatie, geïnspireerd op legenden van de Native American tribes die het gebied oorspronkelijk bewoonden. Er spelen verschillende legenden door elkaar. Veel mensen geloven dat de aarde hol is, en voeren daar steeds weer argumenten voor aan. Sommigen zeggen er geweest te zijn, volkeren ontdekt te hebben en zij beschrijven het leven ondergronds in detail.

In werkelijkheid weten we maar weinig van het binnenste van de aarde, omdat we nou eenmaal niet echt diep kunnen afdalen. Bewijzen zijn er dus niet. Maar dat is nooit een hindernis geweest voor legendevorming, integendeel. Een van de legendes die Mt Shasta zijn spirituele glans geven is de overlevering dat binnenin de berg de nakomelingen van het verdwenen Lemurië leven. Sommigen zeggen dat ze hen zijn tegengekomen op de berghellingen, en er zijn zelfs verhalen dat de Count St. Germain, de man die het eeuwige leven had, volgens de overlevering, daar ook gezien is. De Lemurians zijn veel groter dan wij, lichamelijk en geestelijk. Zulke verhalen moeten we niet te serieus nemen. Mt Shasta is 3000m hoog, en een groot deel van het jaar met sneeuw bedekt. De berg rijst op uit het landschap en is niet verbonden met andere bergen. Vanzelfsprekend is dat

een indrukwekkend en prachtig gezicht. Natuurexplorer John Muir (1838-1914) schreef : "Toen ik de berg voor het eerst zag vanaf de Sacramento Valley was ik er 50 mijl vandaan, te voet, alleen, en vermoeid. Mijn bloed werd wijn, en ik ben sindsdien niet meer moe geweest."

Wonderlijk is dat een gechanneld boek de belangrijkste aanleiding is geweest voor de legende van de Lemuriërs, of liever, Atlantiërs. Frederick Spencer Oliver (1866-1899) was pas 18 jaar toen hij werd gekozen door 'Phylos the Tibethan' om de geschiedenis vast te leggen van diens levens in Atlantis, in 11.160 B.C. en een volgende incarnatie ten tijde van de 'Goldrush' in California. Het boek 'A Dweller on Two Planets' zag in 1905 het licht, en is de belangrijkste bron voor de legenden die van Mt Shasta een berg maken waar men spirituele verlichting zoekt. Een van de legenden is dat er onder Mt Shasta een stad ligt , Telos, een paradijs bewoond door vergevorderde wezens. Phylos beschrijft mysterieuze tempels en een gangenstelsel met zalen waarvan de muren met juwelen bezet zijn. Het lijkt de hemel wel. De ingang naar al dat moois was volgens Phylos een heldere poel aan de oostzijde van de berg. Behalve zijn incarnaties deelde Phylos ook veel technische vindingen van de Atlantiërs met Oliver, die in 1886 een punt zette achter het manuscript. Het boek kreeg nog een paar vervolgen, maar niet via Oliver, die maar 33 werd. Het is nog steeds in druk, ook al is het, wat mij betreft, niet te lezen. De berg is ook een paradijs voor mensen die op zoek zijn naar paranormale verschijnselen. Er wordt wat afgechanneld, en de lange blonde Venusbewoners van Adamski schijnen hier ook hun domicilie te hebben. Er zijn zelfs mensen die zeggen door zulke vreemdelingen te zijn genezen. Logisch dat sektes in dit gebied als paddenstoelen uit de grond schieten. Zo is er in de 20er jaren een Prof Edgar Larkin geweest, een astronoom, die met de telescoop boven Mt Shasta vreemde lichten zag, en dacht dat hij gouden tempels kon ontwaren op de oostelijke hellingen van de berg. Toen hij met enkele vrienden de helling beklom vond hij geen tempels maar wel een verborgen canyon met overvloedige tropische plantengroei. Larkin's verhaal bleek hier en daar mank te gaan, en na enige tijd werd niets meer van hem vernomen. Dan is er een 'Saint Germain Foundation', ja hoor, gesticht door Guy W. Ballard, die beweerde de graaf op de hellingen van Mt Shasta te hebben ontmoet, in 1930. Ballard legde zijn ervaringen vast in een boek 'Unveiled Mysteries' . Er viel heel wat te vertellen, want de Saint Germain had Ballard meegenomen op een astrale wereldreis langs oude beschavingen, en hem intussen universele waarheden onderwezen. In 1933 wist Ballard een groep devote volgelingen om zich heen te verzamelen. Maar volgens zijn zeggen was hij dan ook de

boodschapper van de 'Ascended Masters' , te weten Boeddha, Jezus,Mozes, St Franciscus en de Saint Germain. Juist ja. Niet erg origineel. Niettemin werd Ballard een beroemdheid die lezingen hield in heel Amerika voor een gehoor van duizenden, en even- zovele boeken verkocht. Wat we er allemaal van moeten geloven is aan de lezer om te bepalen. Sommige plekken verenigen mensen uit alle windrichtingen en alle geloven, en dat is mooi, op zich, maar ook erg onduidelijk.

Zo werden er in de loop der jaren vele internationale ceremonies gehouden, waaronder bijeenkomsten met duizenden mensen uit de hele wereld, die er maanceremonies en zonneceremonies meemaakten en seminars hielden, groepsmeditaties, Maya ceremonies en World Peace Day vierden. De berg inspireert zelfs Tibetaanse lama's : in 1989 reisde Tai Situpa Rinpoche naar Shasta, nadat hij de Paus had bezocht en hield er een viering gewijd aan wereldvrede, Tibet en de Dalai Lama. Iemand schreef in 1971: "Als ik hier op de berg ben dan word ik eraan herinnerd dat het fysieke bestaan een grotere betekenis heeft dan we ons voorstellen, en ik word teruggeworpen op mijn eigen openbaring van Goddelijkheid."

2. NATUURLIJK WONDER

Ook als we niet met de esoterische eigenschappen van kristallen bezig zijn, kennen we allemaal de mooie kristallen die je kunt verzamelen of kunt bewonderen op een mineralenmarkt of in een museum. 'Handstukken' noemt de verzamelaar die. Misschien lijkt het daardoor of kristallen aan een maat gebonden zijn. Maar individuele minerale kristalvormen kunnen zo klein zijn dat je ze alleen door de microscoop kunt ontdekken, en andere kunnen zowel grote als kleinere gedaantes aannemen. Sommige mineralen kunnen hun kristallen zo groot laten groeien als ze willen, mits de omstandigheden er naar zijn, en ze ruimte, bouwstoffen en tijd hebben. Vooral dat laatste, want kristallen groeien vreselijk langzaam.

In de Chihuahua woestijn van Mexico ligt een wonder onder de grond. De Naica mijn werd al ontdekt in 1794, en lang geëxploiteerd om z'n zilver, lood en zink. Mijnwerkers stuitten regelmatig op kristallen, maar niets spectaculairs. In 1911 werd de mijn gesloten, maar kort daarvoor ontdekte men de 'Cave of Swords' , op ruim 100 m diepte. Nadat er veel was geroofd, probeerde men de Cave te beschermen en hij werd afgesloten. In 1922 werd de mijn heropend voor de mineralen die hij nog steeds bevatte, en in 2000 deden de broers Juan en Pedro Sanchez een spectaculaire ontdekking, toen ze een nieuwe gang aan het boren waren. Ze waarschuwden onmiddellijk de ingenieur die toezag op de werkzaamheden, en die zag meteen het belang van de vondst, en zorgde dat de tunnel langs een andere route werd geboord. Het bedrijf liet een zware deur plaatsen om de toegang te versperren, want de verleiding van de kristallen was groot.... Op meer dan 300 meter diepte ligt een wereldwonder: de 'Kristalgrot van de Reuzen'. Seleniet (gips)kristallen hangen kriskras bij duizenden in de grot. Sommigen zijn meer dan een meter in doorsnee en 10 meter lang. De grootste kristallen wegen 55 ton. Niet voor te stellen. De grot is niet ongevaarlijk. De hitte en de vochtige atmosfeer zijn verstikkend. Met helmen, beschermende kleding met ingebouwde koeling en zuurstof kan men het er nog maar korte tijd uithouden, en de grotten zijn niet voor publiek toegankelijk. De hitte komt van een vulkanische magmakamer enkele kilometers onder de grotten. Hete vloeistoffen bereiken de ruimtes en leveren de grondstoffen waar de mijnwerkers naar op zoek zijn. De mijn zelf wordt geventileerd, maar de kristalkamers niet, en daar is de hitte

ondragelijk. Het is waarschijnlijk dat er nog meer kamers worden ontdekt, maar het onderzoek onder deze omstandigheden is niet makkelijk. Toch is het de bedoeling dat op den duur de grotten worden opengesteld voor publiek, als de temperatuur onder controle gebracht kan worden. Selenite, genoemd naar de maangodin Selene staat bekend om zijn helende en metafysische eigenschappen. Al duizenden jaren geleden werd selenietpoeder gebruikt als cosmetisch middel. De kristallen zijn gezocht om hun positieve eigenschappen. Het

zal dus niet meevallen om de grotten te behouden als ze eenmaal toegankelijk zijn. Om de grotten te kunnen exploreren moet het water uit de mijn worden gepompt. Alleen in water kunnen de kristallen groeien. De vraag is wat er eigenlijk zou moeten gebeuren, en er zijn geologen die het liefst de Crystal Cave of the Giants weer aan de natuur terug zou geven. Daar valt veel voor te zeggen.

3. EEN ACTUELE LEGENDE Als we aan legenden denken dan zijn die in onze gedachten verbonden met (min of meer) historische gebeurtenissen waarvan de werkelijke toedracht allang in de mist der tijden is verdwenen. Een mooi, vaak religieus getint verhaal is overgebleven, goed voor koude winteravonden bij de open haard. De meeste godsdiensten en culturen hebben een rijkdom aan legenden geproduceerd, en de hoofdpersonen zijn in de regel heiligen of wonderdoeners, goden of helden. Maar er zijn op de wereld legendarische figuren die hun schaduwleven hebben weten te rekken door zich zo stevig in de volksaard te nestelen dat hun bestaan ook nu nog een realiteit is. Op zich een wonderlijk fenomeen, waarbij we ons van alles kunnen afvragen. Bijvoorbeeld: wat doen onze gedachten met de werkelijkheid? Scheppen wij onze goden en onze demonen? Wat is een 'objectieve waarneming'? Hoe zit het met bijvoorbeeld de verschijningen van Maria? Met de huilende en bloedende beelden in oorden waar de atmosfeer doordrenkt is met devotie en hartstochtelijke gebeden?

Maar ik wil het niet hebben over het van legenden topzware Christendom. We gaan naar Hawaii. Of liever: Hawai'i , zoals de Hawai'ianen hun land noemen. Even wat achtergrond: De eilandengroep Hawai'i ligt ten Zuid-Westen van de Verenigde Staten in de Stille Oceaan. Het is de 50ste Staat van de VS, toegetreden in 1959. Behalve het grootste eiland Hawai'i, meestal 'Big Island' genoemd, bestaat het eilandenrijk uit meerdere grote en kleine eilanden, waarvan alleen de grootsten, Hawai'i, O'ahu, Kaua'i, Maui, Moloka'i, en Lana'i bewoond zijn. Al die eilanden zijn vulkanisch. Eigenlijk leven de Hawai'ianen op de toppen van vulkanen die kilometers onder het zeeoppervlak hun basis hebben. Daarom veranderen de eilanden ook steeds van omvang; sommige groeien en

andere worden kleiner. Soms ontstaan er nieuwe eilandjes. Big Island's hoogste vulkaan Mauna Kea is hoger dan de Mt. Everest, gerekend vanaf de bodem van de zee. (4,205 m). Op deze vulkaan is een van de grootste sterrenwachten van de wereld gevestigd. Behalve Mauna Kea telt het eiland Hawai'i nog andere belangrijke vulkanen, o.a. Mauna Loa, Hualalai en Kilauea, waarvan er enkelen altijd actief zijn, waardoor het landschap bijna dagelijks verandert. Ook de andere eilanden kennen vulkanische activiteit. Het zal dus niemand verbazen dat de vulkanen niet alleen het dagelijks leven van de eilandbewoners maar ook hun mythen en legenden hebben gevormd. Centraal in de mythologie van Hawai'i is de vulkaangodin Pele.► Over haar willen we het hebben. Want Pele is niet het soort godin waaraan men offers brengt en tot wie men zijn gebeden richt; Pele is een natuurgodin, net zo levend en werkelijk als de koningin: meestal zie je haar niet maar je zou haar kunnen tegenkomen. Zo is het ook met Pele. Het eilandenrijk Hawai'i valt onder haar gezag, en laat niemand het in z'n hoofd krijgen om haar niet de verschuldigde eerbied te betonen. Inwoners én toeristen. Pele kent vele vermommingen. Soms is ze alleen een licht in de lucht, zwervend van vulkaan naar vulkaan. Ze wordt gezien als eerbiedwaardige oude vrouw in een wit kleed, of als een mooie jonge meid in wit, rood of zwart, soms met een witte hond. Die witte hond die soms maanden rondzwerft op het lavaterrein van het observatorium op Mauna Kea, niets te eten heeft maar toch gezond blijft, en niets met mensen te maken wil hebben. Ze kan zich voordoen als toerist, springend over lavavelden waar anderen alleen voetje voor voetje durven te lopen, of ze staat te liften langs een eenzame weg, en wee degene die haar dan niet meeneemt. In de auto ruikt ze aangebrand en vluchtig naar zwavel, en de temperatuur vliegt omhoog. Alles weet ze van vulkanen. "M'n hobby", zegt ze. Ze maakt een praatje met een voorbijganger, en als die omkijkt is ze verdwenen, spoorloos, in het niets. Daar waar iemand haar nodig heeft kan ze opeens verschijnen, raadselachtig maar met goede raad, waarschuwend voor een uitbarsting, haar ogen pikzwart maar met een innerlijk vuur....

Kent iemand haar, in dat dorp, die stad? Zo'n opvallende verschijning, en niemand weet haar naam of waar ze woont? Kenmerkend in al die verhalen is dat men pas achteraf denkt: dat moet Pele geweest zijn. Wie anders? Dan komt de verbijstering, de twijfel, en de realisatie: ik heb iets ongelofelijks meegemaakt. Pele helpt, verwart, doet goed wie haar goed doen en straft ongenadig wie haar heerschappij bespotten of haar langs de kant van de weg laten staan. Redelijk is ze niet altijd, maar machtig wel. Voor de Hawai'ianen een uitgemaakte zaak, en voor toeristen...die komen er wel achter. Zeker als ze, tegen alle waarschuwingen in, lavastenen meenemen van Pele's vulkanen. Voor de Polynesische bewoners van de eilanden zit in alles in de natuur 'mana' , levenskracht. Ook in stenen. En zand.

Geen Hawai'iaan zal het in z'n hoofd halen om Pele's eigendommen te verstoren. Maar toeristen zijn uit ander hout gesneden. Die willen souvenirs, en de rest is bijgeloof. Niet zo gek, lava is prachtig, veelkleurig en decoratief. ◄ Hoewel het verhaal dat Pele wraak neemt op toeristen die stenen en zand meenemen aantoonbaar recent is ontstaan, toen een gids in de 40er jaren het verhaal bedacht om van het gezeur af te komen, is na zoveel jaar een veld van onderhuidse angst geboren. Wie de regels overmoedig aan zijn laars lapt zal het

weten, en krijgt met Pele te maken. Zij straft fel en soms onmiddellijk: de steenjatter haalt zijn benen open, valt van een rots, krijgt een verkeersongeluk of wordt door een virus geveld. Wie ongeschonden thuiskomt zal daar waarschijnlijk zijn ongeluk tegemoet gaan. Een echtscheiding, een ziekte, verlies van have en goed ...De lava wordt haastig terug op de post gedaan naar het verkeerbureau van Hawai'i , dat dagelijks zulke pakketten met ongeluksgesteente krijgt toegezonden: "alstublieft leg deze stenen terug! Ze hebben ons niets dan ongeluk gebracht! " En dan volgt het zoveelste treurige verhaal. En het spirituele gedachtenveld wordt groter en doordringender, en het veld met afgedankte stenen wordt machtiger.... Maar Pele en haar bezittingen zijn niet uniek in de wereld. Het zelfde gebeurt elders. Bijvoorbeeld in Australië. Jaren geleden, toen ik me toevallig bezighield met het onderwerp van bezielde stenen, kwam ik in aanraking met een jongeman die stenen had meegenomen van Uluru, de heilige berg van de Aboriginals in Australie. Beter bekend als Ayers Rock. Ook daar bestaat de levende legende dat de goden niet gesteld zijn op wie de hand slaat aan hun eigendommen. Uit de eerste hand hoorde ik zijn ongelofelijke verhaal: bij thuiskomst had hij vrijwel onmiddellijk zijn knie gebroken, daardoor zijn werk verloren, vervolgens zijn vriendin en zijn huis. Wonderlijke dingen waren hem overkomen. Nadat hij de stenen, met een passende ceremonie aan de natuur had teruggeven, vond hij een afgedankte didgeridoo hangend in een boom. Hij knapte hem op en ging de kost verdienen met het maken en bespelen van Didgeridoos. De oude goden van Uluru hadden hem vergeven. Ook in Australië worden de postkantoren in de omgeving van Uluru overspoeld met pakketten van toeristen die een zware last kwijt willen. Ook in dit geval ongelukken en tegenspoed....

Toeval? Tenslotte stuitte ik op een derde locatie waar hetzelfde fenomeen zich afspeelt: een eilandje voor de kust van Zweden: Blå Jungfrun, ofwel Blauwe Jonkvrouw. Het eiland heeft een geschiedenis van hekserij, en volgens de legende kwamen heksen uit alle windstreken er jaarlijks samen. Een godin regeerde er de golven en de wind, en zeelieden die de Kalmar Sound bevoeren offerden iets van waarde om haar gunstig te stemmen. Wind en golven polijsten de stenen op het strand, die zo mooi zijn dat toeristen ze niet kunnen laten liggen. Met alle gevolgen van dien. En dus worden er zware pakketten met begeleidende treurige briefjes aangeleverd in het gemeentehuis van Oskarshamn, de grootste plaats van het eiland.

De stenen willen naar huis. ▲

8

Magische plaatsen hebben een wonderlijke invloed op ons. Ze dwingen eerbied af, en confronteren ons met de geesten van hun geschiedenis. Instinctief voelen we dat we hun ongereptheid moeten bewaren. Tenminste, als we gevoelig zijn voor de innerlijke kant van het landschap. We gaan niet picknicken op een grafheuvel en we krassen onze naam niet op een menhir. Maar desondanks is er ook die oer-menselijke behoefte om een bewijs van aanwezigheid mee naar huis te nemen. Niet alleen foto's, maar ook een tastbare herinnering. Vanwege de 'mana', de geest. Geest die wij, net als onze voorouders, vermoeden in alles wat natuurlijk is. Als er geen economische belangen waren. Lyall Watson schrijft in zijn boek 'Earthworks' : Mijnbouw is, in essentie, geweldpleging tegen Moeder Aarde. In sommige culturen wordt dat nog zo gezien. "Je kunt niet van me vragen" zei een Sioux medicijnman "om in de aarde te graven. Moet ik een mes pakken en dat in de borst van mijn moeder steken? Moet ik haar vlees opensnijden om bij haar botten te komen?" In de Oudheid werd nooit begonnen met graven voor de nodige offers waren gebracht en rituelen waren uitgevoerd. En als het werk werd gestaakt, werd de schade weer zoveel mogelijk hersteld, zodat Moeder Aarde er weer netjes bijlag. Alleen op die manier konden de mijnwerkers leven met hun heiligschennis. Mensen verplaatsen zich over de hele wereld zonder vervelende gevolgen, maar blijkbaar geldt dat niet voor stenen. En wie van ons heeft er nooit een mooie steen opgeraapt en meegenomen? Misschien is het niet de steen, maar de innerlijke houding die telt. Wat we ook denken van deze verhalen, of we geloven in de macht van Pele en de geest van Uluru, of dat we het zoeken in ons eigen onderbewuste dat zo gevoelig is voor suggestie - het doet er niet toe. In beide gevallen kunnen we stilstaan bij de verbondenheid van onze psyche met goden en gaven, en ons verwonderen over hoe dicht we, uiteindelijk, nog staan bij onze diepste magische wortels. HEILIGDOMMETJE IN HUIS

Toen ik nog in Emmen woonde zag ik wel eens een hunebedje in iemands tuintje staan. Zelf gemaakt, van flinke stenen die iedere zuid-Drentenaar in overvloed in de grond kan vinden, daar achtergelaten door de laatste IJstijd, toen de gletschers zich terugtrokken uit noord Europa. De Hunebedbouwers deden er hun voordeel mee, en hedendaagse tuinbezitters dus blijkbaar ook. Voortbordurend op die stenen, herinner ik me een man die in Australië was geweest en daar diep onder de indruk was gekomen van Uluru ► die gigantische monolith - de grootste van de wereld - die uit de rode woestijn oprijst en voor de Aborigins van de Northern Territory een heilige plek is. Neem er niets van mee, want de goden zullen je met ongeluk blijven

achtervolgen. Ondanks dat verbod had die meneer een brok zandsteen meegenomen, die ruwweg in de vorm van Uluru gekerft, en daar zijn eigen heilige plek van gemaakt, met rood zand eromheen, heel spiritueel en het mooiste souvenir dat die meneer zich denken kon.

Als u een tuin hebt kunt u desgewenst een heiligdommetje bouwen, in de stijl van Stonehenge of wat u ook maar aanspreekt. Maar binnen iets leuks en spiritueels maken kan ook, zoals die meneer die Uluru op z'n bureau zette. De wereld is vol steencirkels en heilige bergen die met enige vindingrijkheid uw tuin of huis kunnen sieren. En dan maar fantaseren welke goden en legenden daar ontstaan zijn. Wie weet gaat uw fantasie met u op de loop....

9

4. DE BLAUWEGROTTEN VAN PATAGONIE Een tamelijk onbekend natuurwonder is te vinden in Chili, in Lake Carrera, Patagonië. Maar wie er eenmaal is geweest kan de schoonheid van de marmeren grotten niet vergeten. Internet staat vol met prachtige foto's van de blauwe grotten, die worden bedreigd door plannen om vijf dammen te bouwen in het meer, dat ligt op de grens van Chili en Argentinië, waar het Carrera meer 'Lake Buenos Aires' heet. Niet voor niets worden de grotten

ook wel 'de kathedraal' genoemd. Geen kerk kan hier tegenop.

De blauwe kleur in talloze schakeringen is ontstaan door chemische invloed op het marmer, dat in de loop der eeuwen door wind

en water steeds meer is uitgesleten. Sierlijke hangende vormen geven deze grotten hun unieke uiterlijk. Meestal kan men er makkelijk met bootjes en kajaks naar binnen, maar soms staat het water

daar te hoog voor. Het is een toeristische bezienswaardigheid, en het is te hopen dat ook na de ingrepen van Chili in het ecosysteem van water en omgeving de grotten bereikbaar blijven voor toeristen en fotografen die willen genieten van de schitterende architectuur van deze aardse 'kathedraal'. YouTube laat het je meebeleven: http://www.youtube.com/watch?v=j99IFE-3L1o

10

5. MARKAWASI

Net een interessante DVD bekeken over de stenen van het Markawasi plateau in Peru. Op 3000 meter hoogte bevindt zich daar een moeilijk te bereiken uitgestrekt plateau dat bezaaid is met rotsformaties. Het bijzondere van die oeroude stenen is dat velen lijken op menselijke gezichten van verschillende rassen en op dieren die wel of niet in dit deel van de aarde thuishoren. Kortom: Markawasi is een enigma. In de DVD gaat een groep inheemse en buitenlandse wetenschappers en gidsen voor enkele dagen onderzoek doen naar het hoe en waarom van deze Indiaanse krachtplaats. Onder hen is geoloog Dr. Robert Schoch, bekend van zijn veel oudere datering van de Giza sfinx, een wetenschappelijke gotspe die hem bijna z'n geloofwaardigheid als wetenschapper kostte, ook al had hij ongetwijfeld gelijk. Sindsdien is Schoch wat voorzichtiger in zijn uitspraken, wat dan weer de irritatie opwekt van de alternatieve kant. Hoe dan ook, in de documentaire wordt de expeditie gevolgd en de steen

monumenten van het plateau komen volop in beeld. 'Simulacra', heten natuurlijke vormen die lijken op iets bekends. We komen ze overal op de wereld tegen; gelijkenissen in rotsen, boomstronken en landschappelijke vormen. Vaak krijgen zulke formaties een naam, en zijn ze mijlpalen die van verre te zien zijn, al eeuwen lang. Onze behoefte aan patronen herkennen maakt dat we vormen correleren waarvan de verbanden in werkelijkheid betekenisloos zijn. Hadden we die eigenschap niet, dan zouden we geen gezichten kunnen herkennen en voortdurend de weg kwijtraken. Sommige mensen missen het vermogen om te herkennen, maar gelukkig zijn dat er maar weinig. Terug naar Markawasi. Dat het een buitengewone plek is, is duidelijk. Oud ook, misschien al duizenden jaren omringd met heiligheid. Uit de rotsen zijn ooit zetels gehakt van waaruit men de 'beelden' het best kan bekijken, op tijden dat de zon zo staat dat licht en schaduw de rotsfiguren laten spreken. Wat wij nu zien zagen ze honderden, duizenden jaren geleden ook. In dat opzicht zijn mensen niet anders geworden. De interpretatie kan wel verschillen. Maar hier gaat nuchtere wetenschap over in berichten over visioenen, ervaringen van genezingen, dromen over een oeroude beschaving die de beelden maakte. Een helderziende uit Amerika ziet hoe aliens betrokken zijn bij de formatie, door klanken en materieomvormende trillingen. Waar of niet waar, wie zal het zeggen. De Indianen laten zich nergens over uit, die ondergaan zulke plekken om hun voorouderlijke natuurkracht, niet om hun feitelijke geschiedenis. Robert Koch heeft het laatste woord: de formaties zijn natuurlijk, hooguit hier en daar een beetje bijgehakt om de gelijkenissen nog beter tot hun recht te laten komen. Dat is moeilijk uit te maken na het verloop van zoveel tijd en zoveel erosie, zegt de geoloog. Maar doet dat er toe? Nee, vindt Schoch, en daarmee sluit hij aan bij de Peruaanse bevolking. De plek is heilig, gewijd, natuurlijk, ondoorgrondelijk en prachtig. En of die gelijkenissen nou door mensen lang geleden zo gemaakt zijn of simpel aan onze hersens ontspruiten, dat is niet zo belangrijk. Markawasi is een oord van zuivere lucht en prachtige sterrenhemels, en de sleutel tot haar wezen is onze verwondering om het Mysterie.

11

6. WONDEREN IN CHINA

Wie wel eens in een druipsteengrot is geweest kent de merkwaardige sfeer die daar hangt, en een onwillekeurig 'oooohhhhhhhhhhh, kijk dáár eens' dat je voortdurend op de lippen ligt. Kom je dan weer in de buitenlucht dan heb je allicht het gevoel iets magisch te hebben gezien, iets prachtigs, iets kostbaars, en iets onvergetelijks. Als dat geen spirituele belevenis is, dan weet ik het ook niet. In China doet men nog een schepje bovenop de 'wow-factor' . Chinezen zijn kleurenfreaks, dat kunnen we allemaal constateren als we onze loempia bij de Chinees gaan halen. En ze hebben ook druipsteengrotten. Sommigen daarvan zijn verlicht alsof je in een musical bent terechtgekomen. Zoals de Yu Long Tan grot in de prachtige bizarre

provincie Guillin, die een plafond heeft van 25 m hoog en een breedte van 30 meter. Er is een meer, en Chinezen zien niet zoals wij madonna's en kathedralen in de stalachmieten/tieten, maar draken, die liggen, vliegen en dansen. Welgeteld 48 draken bevolken de grot van Yu Long Tan. Ze hebben dan ook een aanzienlijke schat te bewaken. In de Lotus Grot laat de fantasie van de natuur zich op een heel andere manier zien. Hier kan men 'Liantang Qiguan bewonderen: 108 stenen platen die op het water schijnen te drijven en die gevuld zijn met grotparels (wat dat ook mogen wezen, waarschijnlijk concreties van mineralen). Bij de ingang hangen stalachtieten als een enorme lotus van het plafond van de grot. Ook hier schijnen draken te wonen.

Dan is er de Xueyu grot, ofwel de 'sneeuw jade' grot, beroemd om zijn schitterende fijne kristalformaties. Hij bevindt zich in het stroomgebied van de Yangtse Kiang rivier, en is een van de duizenden grotten die zich in de regio bevinden. Een paleis is er niks bij vergeleken. Of hier draken wonen staat niet in de informatie, maar we gokken erop dat dat ook hier het geval is. Draken, of geesten, zo'n plek kan niet zonder.

Banyan bomen horen tot de grootste van de wereld. De Yangshuo Banyan is 1300 jaar oud, en werd geplant in de tijd van de Tang Dynastie. De boom is 17 meter hoog en beslaat een oppervlakte van 1000 m² . In het verleden geloofde men dat een boom zo machtig kon zijn als een god, en mensen verwachtten genezing van hun kwalen. Ook nu nog schrijven mensen hun gezondheidswensen op een stuk rood papier en plakken dat op de boom, in de hoop dat het hun genezing bevordert. Niet typisch iets van de Chinese cultuur, want onze lapjesboom of koortsboom bij St. Walrick dient hetzelfde doel....

12

7. DE WIELICZKA ZOUTMIJN

Wat is er toch veel prachtigs op de wereld. Een vriendin stuurde me informatie over de Wieliczka zoutmijn in zuid Polen. Waard om verder te vertellen, natuurlijk. Afgaand op Wikipedia: de mijn, waar tot voor kort tafelzout werd gewonnen werd al in de 13de eeuw geëxploiteerd, onafgebroken tot 2007. Er moet dus heel wat zout te halen geweest zijn. De mijn is een van de oudsten in de wereld, die voor een groot deel van zijn bestaan werd geëxploiteerd door de zelfde koninklijke maatschappij, de Zupy Krakowski Salt Mines, waarvan wordt gezegd dat het het op 14 na oudste bedrijf is in de wereld. De commerciële winning werd in 1996 onderbroken vanwege de lage zout -prijzen en overstro- mingen, waar zout niet goed tegen kan. Gaandeweg werden de niet meer in gebruik zijnde ruimtes ingevuld met wandreliëfs en versieringen die al in de 18de eeuw de aandacht trokken. Goethe schreef erover en een Franse reiziger in de 19de eeuw vergeleek de zoutmijn met de Egyptische piramiden.

13

Vanaf het midden van de 18de eeuw ◄ was de mijn een toeristische attractie van de eerste orde. Het oudste deel van de mijn bestaat uit 2 km aan gangen, en het ondergrondse museum geeft genoeg te zien om er drie uur door te brengen. Bij elkaar heeft de mijn zo'n 200 km aan gangen en passages, en meer dan 2000 uitgehakte ruimten van verschillend formaat. Iemand die snel verdwaalt kan er beter niet heengaan. Maar anders is het ongelofelijk de moeite waard. De toeristenroute begint, na eerst een lange trap te zijn afgedaald, op 64 meter diep, gaat door 20 kamers en eindigt 135 meter onder de grond, waar het museum is gevestigd.

Zo nu en dan worden er concerten gegeven in de grootste ruimten. Op het diepste punt is een sanatorium voor astmapatiënten en allergieën, en is een kerk en beelden om de bezoeker in vervoering te brengen, naast de vele reliëfs van religieuze scènes. Natuurlijk is er een restaurant, en de kroonluchters die op verschillende plaatsen hangen zijn van zoutkristallen, dat net zo helder is als echt kristal. De mijn staat op de World Heritage lijst van de UNESCO. Er wordt nog wel iets gewonnen, maar men is bang dat de vloed van 1992 zich herhaalt, en wil dus geen risico's meer nemen. Als toeristische attractie is de mijn nu veel lucratiever dan als producent van zout. De Kapel van Saint Kinga ► is het hoogtepunt, in grootte en in bewerking. De muren zijn voorzien van reliëfs, en het is zichtbaar dat dit niet een ruimte is die

voor toeristen is gemaakt, maar een plek geschapen vanuit devotie. De bevolking van Polen is van oudsher vroom katholiek, en het makkelijk te bewerken zout was een fantastische uitdaging voor kunstenaars die iets moois en religieus op het oog hadden. Aan heiligen in Polen geen gebrek. Van buiten is er niets bijzonders te zien, een gewoon gebouw geeft toegang tot de mijn. Maar dan! Meer is te zien en te lezen op deze website:

http://www.kuriositas.com/2011/08/wieliczka-salt-mine-astounding.html

14

8. OVOOS - DE SPIRITPLAATS Ben je in Mongolië en je komt een Ovoo tegen, loop er dan met de zon mee drie keer omheen en je reis zal voorspoedig zijn, als je daarom vraagt natuurlijk....

Overal in het eindeloze landschap van Mongolië zijn

Ovoos (Ovoo = Hoop), die groeien in de loop van de

jaren, omdat iedere reiziger er een steen oplegt, of

wat hem ook maar uitkomt.

Behalve herkenningspunten zijn de Mongoolse Ovoos

vooral plaatsen van pre- Boeddhistische ceremonies.

Naast stenen kan men er ook offers achterlaten in de vorm van melk, honing, zoetigheid of wodka.

Een haastige reiziger kan de hoorn blazen als hij geen tijd heeft voor een ritueel. Dat is genoeg voor

de berggeesten. Het gaat om de erkenning.

Ovoo ceremonies zijn oud.

Het was de grote Djzengis Khan die in de 13de eeuw die

het eerste de spirituele impact erkende van drie bergen in

Mongolië die voor de nomaden heilig waren. Daarmee deed

hij recht aan een oude natuurreligie van de Mongolen, het

Tengriïsme. In het Tengriïsme zijn het de geesten van de

aarde, de hemel en de voorouders die het evenwicht in het

leven in handen hebben, en die door een respectvolle

levenswijze geëerd moeten worden.

Door die verering op de juiste wijze uit te voeren wordt de

ziel, die de Mongolen 'windpaard' noemen, gesterkt.

Problemen en rampen verzwakken de ziel, en alleen

sjamanistische interventie kan het evenwicht dan weer

herstellen.

Het hele leven van de nomaden staat in het teken van hun

religie. De 'Gehrs', hun met vilt bedekte ronde tenten zijn

een symbolisch model van de kosmos. Men gaat binnen op

het zuiden, en in het noorden is het altaar, terwijl in het

oosten, waar de zon opkomt, het voedsel wordt bereid.

In het midden is het heilige vuur dat de voorouders

symboliseert.

Als het tijd is om met de kudden naar graziger weiden te

vertrekken wordt de tent opgevouwen en de bezittingen op

de dieren geladen.

Onderweg vindt men de Ovoo's waar men nooit aan voorbij zal gaan zonder een ritueel uit te voeren

en de stapel stenen en hout met een eigen bijdrage aan te vullen. Sommige Ovoos zijn kleurig als

bergen Tibetaanse vlaggen. Stenen, rotsen en bomen zijn deel van Moeder Aarde, en gaven voor de

Ovoo zijn symbolisch voor het respect dat de Mongoolse nomaden hebben voor de 'spirits of place'

Waarschijnlijk heeft deze traditie zich ontwikkeld uit de hopen stenen die een graf markeerden,

maar nu zijn Ovoos krachtplaatsen waar Sjamanen hun reis beginnen naar boven en onderwereld.

Daarbij kan het gebeuren dat wanneer een

Sjaman steun behoeft, de geest van de Ovoo naar buiten breekt om hem te hulp te snellen....◄ Bijzondere momenten in het jaar, zoals de winter solstice en de zomer equinox worden bij de Ovoo met rituelen gevierd, door de oudsten en de sjamanen van de stam. Het drie keer om het monument lopen met de zon mee heeft de betekenis van je in harmonie afstemmen op de natuur.

Het landschap markeren met stenen is in veel landen een oud gebruik, maar lang niet overal heeft het de spirituele betekenis die er in Mongolië mee verbonden is.

15

9. ARARAT

Er is mij niets bekend of Joden aspiraties in die richting hebben gehad, maar Christenen hopen nog altijd de resten van de ark te vinden. Enkele jaren geleden gloorde er ineens hoop: op de Turkse berg Ararat was een rotsachtige formatie waargenomen ◄ die wel wat had van een lange boot. Gelovigen en wetenschappers hechtten zich aan die vondst die al in 1948 bloot was komen te liggen, en trokken met echolocatie en andere hightech naar de berg, in de hoop te vinden wat ze zozeer begeerden: bewijs van het Bijbelverhaal. Niet zo heel lang daarna, in 1994 kwam het teleurstellende bericht dat het hier toch om een natuurlijke formatie ging, eentje die met Noach, de ark en de overstroming niets te maken had. Maar die uitspraak was controversieel, want anderen meenden wel degelijk bewijzen te vinden dat diep

in de berg een boot lag van 164 meter lang. Ararat ligt in het uiterste oosten van Turkije. Het zoeken naar de ark is niet nieuw, maar de plek waar hij gevonden moest worden wisselt wat. De joodse historicus Josephus situeerde hem, naar een oude Syrische en Armeense traditie op Al- Judi in Anatolia, waar hij volgens Josephus in de eerste eeuw AD nog te zien was. Intussen zijn er 5 locaties die die naam dragen.

De geschiedenis van speculatie is een lange. Maar net als bij het Bijbelse Paradijs is de plek waarop de ark strandde niet met GPS aangegeven in de Bijbel, en namen van plaatsen en bergen hebben de gewoonte in de loop van de eeuwen te veranderen en hebben bovendien in elke taal hun eigen naam. Dat leidt tot veel verwarring. Maar, zei amateur archeoloog Ron Wyatt in 1977: ik weet waar de ark is gestrand. Hij wist nog veel meer: waar de rode zee was gespleten, en waar de Ark van het Verbond was gebleven; raadsels die Bijbelwetenschappers nooit hebben kunnen oplossen. Jammer genoeg waren bij aankomst van die wetenschappers alle bewijzen van de vondst inmiddels 'verwijderd' of 'gestolen' , en dus stond iedereen weer met lege handen, zoals tevoren. In de 80er en 90er jaren werd de Durupinar site in het gebied van Mt Ararat een strijdtoneel van voor en tegen. Geologen stemden voor een natuurlijke formatie, maar archeologen van Christelijken huize gaven het niet op. Wyatt en zijn 'Wyatt's Ark Discovery Institute' vaart voort met het claimen van de site als authentiek, want het is moeilijk zo'n zekerheid prijs te geven. Intussen waren ook anderen wakker geworden. In 2004 was er een zakenman die bijna een miljoen wilde stoppen in een expeditie, maar toestemming werd door de Turkse overheid geweigerd.

16

In 2006 werd een team van Amerikaanse zakenlieden, alles behalve archeologen, uitgerust om hun geluk te beproeven op een lokatie in Iran, waar misschien de ark wel zou liggen. Zij claimden een 'object' te hebben gevonden 4.000 m boven de zeespiegel, 120 m lang, met versteende balken. In die balken bevonden zich fossielen. Monsters werden getest maar de naam van het laboratorium werd niet genoemd. Ook waren er geen foto's van de site. Geen bewijs van waarde, dus. Zakenlieden willen ook wel eens een avontuurtje voor hun geld. In 2007 was er een expeditie vanuit Hong Kong, aangedreven door 'Noah's Ark Ministries International'. Die zeiden een grot gevonden te hebben met versteend hout op Mt Ararat, hoog op de berg. In 2010 werden er door die onderzoekers video's vrijgegeven, maar hoewel carbon dating aangaf dat het hout zo'n 4.800 jaar oud was, is het onwaarschijnlijk dat het hier om resten van de ark ging. Toch beweerde een 15 man sterk team van fundamentalistische Christenen dat de Turkse berg en zijn arkachtige formatie voor 99,9 % de ark is. Ze houden dus een slag om de arm van een tiende procent, voor 't geval dat. Men vond stenen met een gat erin die gediend zouden hebben om de ark aan vast te leggen. Maar helaas, de stenen bleken van plaatselijk herkomst te zijn, en niet uit Mesopotamië te komen. Het verhaal is te ingewikkeld om ook maar een poging te doen het in het kort weer te geven. Het is logisch dat Turkije de ark wel ziet zitten, want er komen (hoopt men) veel toeristen op af. Hoge ambtenaren willen de site aanmelden voor de World Heritage status van de UNESCO, en de lokale overheid is bezig wegen aan te leggen om archeologen en bezoekers te faciliteren. Maar verder is de strijd bij lange na niet gestreden, en beschuldigingen van bedrog en vasthouden aan strohalmen

vliegen over en weer, in recht Bijbelse geest. Misschien moet het bij de ark over een andere boeg gegooid worden. Misschien moet men iemand inhuren die Noach kan channelen. Alleen hij kan uitleggen waar hij de ark, krakend en wel, heeft laten stranden. Alleen hij weet waar hij de deuren heeft geopend om de dieren twee aan twee naar buiten te laten. Hij zou het moeten weten, als hij op dat moment tenminste nuchter was. Anders moet hij er misschien de Bijbel nog maar's op na lezen.

. .

17

10. DE ROTS VAN KYAIKTIYO Een van die merkwaardige monumenten die je in Azië kunt aantreffen is de gouden rots van Kyaiktiyo in Myanmar. Volgens de legende is het te danken aan een plukje haar van Boeddha - dat zich in een schrijn in de pagode bevindt - dat het rotsblok al eeuwen niet van z'n plek is gekomen, al ziet het er naar uit dat hij elk ogenblik met donderend geweld in de afgrond kan storten. De boulder is bijna 8 m. hoog en heeft een omtrek van 15 meter. De pagode op de rots is ruim 7 m. hoog. Rotsblok en plateau zitten niet aan elkaar vast en het contactpunt tussen beide is ongelofelijk klein. Het is werkelijk een wonder dat de rots, die overhangt op een hellend vlak niet valt. ▼ De legende gaat als volgt: De Boeddha gaf op een van zijn reizen een paar haren aan Taik Tha, een kluizenaar. Die gaf op zijn beurt de haren aan de koning, met de wens dat de haren zouden worden bijgezet in een rots met de vorm van het hoofd van de kluizenaar. Op de bodem van de zee werd met magische middelen het rotsblok gevonden en in Kyaiktiyo was de beste plaats om hem neer te zetten en er een pagode op te bouwen, waar de haren van Boeddha worden bewaard. De boot waarmee het rotsblok was vervoerd veranderde in steen en is nu ook onderwerp van verering, 300 m van de steen. Intussen is door duizenden

gelovigen en pelgrims de rots en een deel van het plateau waarop hij rust van bladgoud voorzien. Vooral bij zonsopgang en ondergang is de gouden rots een fantastisch gezicht. Het gezang van de pelgrims, het brengen van offers van voedsel, bloemen en wierook en het aansteken van duizenden lichtjes gaat dag en nacht door. Vrouwen mogen de rots niet aanraken. In maart tijdens de volle maan is er een feest waarbij 90.000 kaarsen worden gebrand ter ere van Boeddha.

18

11. SPIRITS VAN DE VULKAAN Vulkanen. Gevaarlijk, ook als ze slapen. Een paar jaar geleden hebben we weer eens gevoeld wat ze kunnen doen en hoe ze roet in ons eten kunnen gooien, toen de Askja vulkaan op IJsland maar niet wilde ophouden met spuwen. Wie een vulkaan van dichtbij heeft gezien weet hoe allesvernietigend een uitbarsting kan zijn, en ook hoe indrukwekkend prachtig. De natuur herstelt zich weer, langzaam, en de mensen komen terug, tot de volgende keer dat de berg van zich laat horen. Geen wonder dat natuurvolken altijd met respect en rituelen hebben gereageerd op zulke vurige woede, en in landen waar veel vulkanen zijn: Hawai'i, of de Philippijnen, of Indonesië, zijn rond de heilige bergen hele mythologieën ontstaan. Een vulkaan IS iemand, en verering en offers zijn op hun plaats.

De Merapi op midden Java barst van tijd tot tijd uit. Mbah Maridjan (Grootvader Maridjan) was haar spirituele bewaker. Aangesteld door de staf van de Sultan van Yogjakarta was Maridjan in 1970 aangesteld om zijn vader op te volgen als 'Gatekeeper', bewaker van de poort. Dat gebeurde in 1982. De Javanen beleven de Merapi als een heilige berg, en sinds jaar en dag is er de traditie van de Wachter die de enige is die met de spirits kan communiceren. Maridjan leidde ceremonies, en hij bracht offers van rijst en bloemen in en om de krater. Een van zijn belangrijkste taken was het uitvoeren van de jaarlijkse Labuhan ceremonie voor de vulkaangeesten. Een processie vanaf het koninklijk paleis in Yogyakarta werd door Maridjan geleid, waarbij offers van textiel, parfum, wierook, geld en iedere 8 jaar ook een paardenzadel werden gebracht. Voor die functie kreeg de Wachter minder dan 1 euro per maand. Laat de vulkaan ademhalen, maar niet kuchen.

Maridjan stond bekend om zijn toewijding en zijn trouw aan de Sultan, en in Indonesië was hij een icoon. Hij woonde 5 km van de top in het dorp Kinahrejo. Veel dorpelingen vertrouwden erop dat Maridjan door de goden gewaarschuwd zou worden als de vulkaan onrustig werd. In mei 2006 weigerde hij zijn dorp te verlaten, ook toen anderen door de autoriteiten gedwongen werden geëvacueerd, na een dringende aanbeveling van vulkanologen.. Vanwege Maridjans besluit verzetten zo'n 100 andere families zich tegen evacuatie, vertrouwend dat de Wachter het wel in de hand zou houden. Die bleef op zijn post, en bad. Bij de uitbarsting liep Maridjan brandwonden op en hij bracht 5 maanden in het ziekenhuis door nadat hij onder zijn ingestorte huis vandaan was gehaald. In een interview zei hij dat de mensen van Kinahrejo voelden dat ze niet voor niets in dat dorp waren geboren, waar ze een verdedingingslinie konden vormen om de koning en het gebied te beschermen. "Iedereen heeft zijn plicht" zei Maridjan, "de soldaat, de reporter, de politie, iedereen. Ik heb ook een plicht: hier te blijven en te bidden".

Toen de uitbarsting van 26 oktober 2010 te gebeuren stond weigerde Maridjan opnieuw om zijn post te verlaten. Een vriend vertelde hij dat hij niet weg kon, en dat het zijn tijd was om te sterven op de helling van zijn vulkaan. Dertien andere mensen die bij hem in huis waren om hem te bewegen weg te gaan, kwamen samen met hem om toen zijn huis werd getroffen door een pyroclastische stroom (een wolk van extreem heet gas en as). Zijn lichaam werd onder de as gevonden in een biddende houding, in de richting van Yogyakarta en het paleis van de Sultan. Trouw tot zijn

laatste ogenblik. Van het dorp stond alleen de moskee nog overeind. De Sultan bevestigde zijn dood en zei te hebben geweten dat de Merapi het leven van Maridjan zou nemen. Nu hij er niet meer is, zal er een nieuwe Wachter worden aangesteld. Maridjan is 83 jaar geworden. Zijn begrafenis werd door meer dan 1000 mensen bijgewoond. Het ga hem goed.

19

12. DE GROTE GRIJZE VAN BEN MACDHUI Schotland is rijk aan legenden. Van de meesten heb je als avonturier of bergbeklimmer geen last, maar dat is anders voor degenen die de op een na hoogste berg van de Schotse Hooglanden willen beklimmen, de Ben MacDhui. Hoe legendes ontstaan is meestal onduidelijk, maar wat zeker telkens weer blijkt is dat onze kennis van een legende bijdraagt aan het ervaren ervan. Daar kunnen we niets aan doen. Er zijn genoeg voorbeelden van recent bedachte verhalen die zo serieus werden genomen dat ze de gevreesde of gewenste verschijnselen deden ontstaan. Voorbeelden daarvan zijn de akelige dingen die er gebeuren als je van de berg Mauna Loa op Hawai'i een steen

meeneemt (bedacht door een gids in de 30er jaren ), of 'The Bowman' , een door Arthur Machen in 1914 gepubliceerd verhaal, waardoor soldaten tijdens de slag van Mons, in 1914, engelen zagen. Ons onderbewuste kan ons lelijke, of mooie poetsen bakken. Maar is dat ook zo in het geval van Ben MacDhui? Dat valt te bezien. Zeker is dat het (waarschijnlijk) eerste verhaal over de Grote Grijze Man aan de grote klok werd gehangen door Professor Norman Collie ►, in het jaar 1891. Collie was een ervaren bergbeklimmer en dus behoorlijk stressbestendig en niet iemand die het makkelijk op een lopen zette, maar toch. Dit was zijn verhaal: "Ik kwam in de mist terug van de cairn (stapel stenen) op de top van de berg , toen ik iets anders begon te horen dan het geluid van mijn eigen voetstappen. Voor iedere paar stappen die ik zelf nam hoorde ik een gekraak, en nog een, alsof iemand achter me liep maar met stappen die 3 of 4 keer zo lang waren als die van mijzelf. Ik hield mezelf voor dat het onzin was. Door de mist kon ik niets zien. Het enge gekraak hield aan, en plotseling werd ik gegrepen door panische angst en ik begon te rennen, blind struikelend tussen de rotsen voor 4 of 5 mijl, tot ik bij de bosrand kwam. Er is iets heel vreemds op de top van Ben MacDhui, en ik ga er niet meer terug om uit te vinden wat het is."

Anderen deden dat wel, lees ik in het boek dat Affleck Gray schreef over The Big Grey Man of Ben McDhui. Peter Densham was een enthousiaste bergbeklimmer met veel ervaring, die reddingswerk deed in WW2 in de Cairngorms, het Highland plateau waarvan Ben MacDhui de hoogste berg is. Eind mei 1945 was Densham naar de top geklommen en zat daar uit te rusten een paar meter van de cairn op de top, toen de mist opkwam. De bergen zijn berucht om hun plotselinge mist die al veel bergbeklimmers in de problemen heeft gebracht. Verhalen over de Grey Man had hij altijd verworpen als fantasie, gevaarlijk bovendien, want er waren mensen door omgekomen, die in hun vlucht over 'Lurcher's Crag' een steile klip waren gevallen. Terwijl Densham onbekommerd zijn boterhammetjes zat op te eten gebeurde er dit: "Plotseling had ik het gevoel dat er iemand vlak bij me stond. Daar trok ik me niet veel van aan, omdat het iets is wat wel vaker zo lijkt als bergbeklimmers alleen zijn. Maar toen voelde ik iets kouds in m'n nek, een druk. Ik stond op

en hoorde een krakend geluid vanuit de richting van de cairn, links van mij. Ik liep er heen om het geluid te onderzoeken, en de gedachte aan de Grey Man kwam in me op Een interessante belevenis, dacht ik, nog steeds niet bang. Maar plotseling kwam er een golf van angst over me heen en een overweldigend verlangen zo snel mogelijk van de berg te komen. Ik rende met een ongelofelijke snelheid toen ik me realiseerde dat ik in de richting van Lurcher's Crag liep. Maar het leek of ik niet kon stoppen, of ik geduwd werd. Het kostte ongelofelijk veel moeite om een andere richting in te slaan. Ik rende langs de bergwand naar de Alt Mor Bridge, voorbij Glenmore en pas aan de andere kant van het Loch stopte ik."

20

Richard Frere, een vriend van Densham en net als hij een bergbeklimmer met veel ervaring, werd onder Lurcher's Crag overvallen door een diepe depressie die zeker niet lag aan de prachtige dag en het plezier dat hij steeds voelde als hij alleen in de natuur was. Nog nooit eerder had hij het gevoel gehad door de bergen 'afgewezen' te worden. Gedachten die niet die van hemzelf waren namen hem in beslag. Hij zegt: "Hoog boven me cirkelde een grote vogel die hees klaagde over mijn aanwezigheid. Het sap scheen uit mijn leven weg te trekken en mijn ziel had niet meer betekenis dan een oud droog karkas. Ik heb me alleen geweten in de bergen en dat heerlijk gevonden. Maar nu was ik niet alleen. Heel dichtbij was een Presentie, abstract maar intens werkelijk. Alles lijkt vijandig. De Aanwezigheid blijft voelbaar als Frere naar lager terrein afdaalt. En er komt nog iets bij: een intens hoog geluid, stabiel, net hoorbaar, alsof het uit de grond zelf afkomstig is. Hij klimt door naar de cairn van Ben MacDhui, en het geluid blijft bij hem, net als het gevoel niet alleen te zijn.

Dan gaat hij opnieuw naar Lurcher's Crag ◄. Hij zegt: "De abstracte Presentie scheen zich aan me te hechten met een gepassioneerd verlangen de berg te verlaten, waaraan het gebonden was door iets vreselijk sterks en onoverkomelijks. " Toen was het weg. Een gewicht leek van zijn ziel af te vallen. Een andere bergbeklimmer, vriend van zowel Densham als Freke, beschreef een wonderlijk avontuur op Ben MacDhui. Omdat hij zelf het lot wilde tarten sloeg hij zijn tent op op de top van de berg. 's Nachts werd hij wakker van vreemde geluiden en een schaduw. Ondank zijn angst maakte hij de tent open en zag een figuur van ongekende lengte, zeker 20 meter berekende hij later aan de hand van de omgeving, die weg waggelde. Het

was moeilijk te geloven voor iedereen die zijn verhaal hoorde, maar hij heeft altijd volgehouden dat dat was wat hij zag. De paranormaal begaafde schrijfster Joan Grant, die verschillende boeken schreef over haar vorige leven in Egypte, had een onverklaarbare ervaring op Ben MacDhui toen ze het uitzicht stond te bewonderen. Plotseling hoorde ze een geweldige stem die resoneerde in Gaelic, of zo leek het, een geluid dat van onder haar voeten kwam. Ze weerstond de angst, en ging zelfs op zoek naar een mogelijk slachtoffer van een ongeluk. Toen ze niets vond kreeg de angst vat op haar, en ze vluchtte, terwijl gigantische voetstappen haar schenen te volgen. De paniek was pas over toen ze de vertrouwde geluiden van een blaffende hond hoorde, vele honderden meters lager. Er zijn honderden verhalen van mensen die de Big Grey Man van Ben MacDhui hebben gevoeld. Niemand heeft een goede verklaring. Ben MacDhui blijft een raadselachtige berg met een mistige reputatie. Er is pas een korte documentaire film gemaakt over de Grey Man, die hier http://www.biggreyman.co.uk/ te bekijken is, samen met nog meer informatie over het verschijnsel. Een van de natuurlijke oorzaken wordt vaak gezocht in het 'Brocken Spectre' , zo genoemd naar een Duitse berg, de Brocken, waar het natuurverschijnsel het eerst werd waargenomen en beschreven. Als de zon laag staat en lange schaduwen geeft en er een mist hangt, en aan nog een paar voorwaarden is voldaan, dan kan iemand die op de berg staat zijn eigen reusachtige schaduw in de lucht zien, omgeven door een halo. Dat kan dus gebeuren op Ben McDhui, alleen de getuigenverklaringen reppen nooit over een zichtbare figuur, maar steeds over een gevoel van depressie, paniek, of het horen van voetstappen.

Maar dan dit: Lang nadat ik het voorgaande had geschreven sla ik een boek open: 'The Occult Diaries of R. Ogilvie Crombie, een Schot met 'second sight' en het vermogen uit zijn lichaam te treden. In die toestand bezoekt hij Ben McDhui en maakt contact met de Grote Grijze Man. Cromby noemt zulke figuren 'Border Beings' , liminale wezens die zowel in de onzichtbare als in de materiële werkelijkheid van zich laten horen. Natuurgeesten zijn in veel gevallen noch goed noch slecht. Ze zijn gewoon, en alleen onze aanwezigheid of ons handelen kan hen naar de ene of andere kant laten overslaan. Maar dan nog is het onze interpretatie, en niet noodzakelijk de hunne. Crombie schrijft in zijn dagboek: "Gedurende de nacht bezocht ik Ben McDhui en ontmoette ik de Grijze Man. Hij is een Border Being en hij kan heel bedreigend zijn. Grey Man: "Dit is mijn berg, en ik ben de Bewaker."

21

Crombie: "Is het je doel om mensen te beletten de top te beklimmen? " Grey Man: "Alleen sommigen." Crombie: "Zijn het alleen de gevoeligen en de spiritueel geïnteresseerden die je bang maakt en achternazit?" Grey Man: "Ja." Crombie: Als ik de top zou proberen te bereiken, zou je me dan verdrijven? " Grey Man: "Dat zou ik niet kunnen. Ik ken je Hogere Zelf en ik weet dat je niet bang voor me bent. Het is de angst die me macht geeft over mensen. Maar jij hebt geen reden om mijn berg te beklimmen in je fysieke lichaam, want je kunt het ook in een Out of Body toestand, zoals je nu hebt gedaan. Enkele maanden later zoekt Crombie opnieuw contact met de Grey Man, als Crombie in Findhorn is.. Hij schrijft: "Toen ik in bed lag probeerde ik contact te maken met de Grey Man. Onmiddellijk was ik op de bovenste hellingen van de berg, en de Grey Man was er om me te groeten. Hij had zichzelf tot mijn formaat gereduceerd. Hij kent mensen omdat het zijn taak is ze van de berg af te jagen. Allen vrezen hem. Daarom verbaasde het hem dat ik hem met warmte en liefde tegemoet trad." In zijn dagboek schrijft Crombie: "Vannacht was de Grey man bij me. Ik vroeg hem of hij z'n plichten niet aan het verzaken was, en hij antwoordde dat niemand de berg in de nacht beklimt. Crombie: "Maar sommigen kamperen er toch 's nachts? " Grey Man: "Ja, maar mijn broeders de Elementalen en Spirits zullen waar nodig ingrijpen. Ik ben niet alleen op de berg. Crombie: "Dat weet ik, ik heb ook anderen gezien." Grey Man: "Ik weet het. Het contact gisteren vond ik plezierig." Crombie: "Daar ben ik blij om. Dat vond ik ook." Deze morgen voelde ik zijn aanwezigheid achter me, besluit Crombie zijn verslag. In 2012 is er een interessant boek uitgekomen van Nick Redfern: Wildman! - The Monstrous and Mysterious Saga of the 'British Bigfoot' . Redfern is een Cryptozooloog en Fortean. Bigfoot is een omstreden wezen, waarvan we nog altijd niet zeker weten of hij bestaat, in Amerika en elders. Maar Engeland? Straks lopen ze ook nog rond op de Veluwe! Maar gezien Redferns reputatie gaat dit boek niet over fysieke Bigfoots. En daarom komt ook the Big Grey Man aan de orde. Niemand zal geloven dat het om een fysiek wezen gaat, daarvoor zijn ook helemaal geen aanwijzingen. Voetstappen die gehoord worden maken geen prints. Er wordt niets concreets waargenomen. Voetstappen klinken ook als de getuige stilstaat, en ze klinken hetzelfde of er nu sneeuw of geen sneeuw ligt. Mensen die niets weten van de Big Grey Man worden net zo getroffen als mensen die de legende in hun achterhoofd meedragen naar boven, en het overkomt degenen die nog eens naar boven gaan geen tweede maal. Het belangrijkste en meest bewijsbare aan deze hele kwestie is de innerlijke toestand van de getuigen. Niemand slaat wild (en gevaarlijk!) op de vlucht voor z'n plezier, en in veel gevallen is de getuige de eerste die zich vreselijk verbaast over zijn ongecontroleerd gedrag, ingegeven door een allesoverweldigende maar niet rationeel te verklaren paniek. Het is die paniek waarover Redfern het wil hebben. Hij trekt het door naar andere 'mountain panics' die beschreven worden, ver van Ben McDhui. Want ze komen vaker voor. Hij noemt er een heleboel in zijn boek, ontleend aan boeken van bergbeklimmers en trackers. Neem bijvoorbeeld waterbouwkundige Clive Elliot. Die was op het eiland Skye in 1954, en op die bewuste vakantiedag was het prachtig weer, ideaal om de natuur in te gaan en een lange wandeling te maken in de heuvels tussen Kilmuir en Staffin. Niets aan de hand, tot hij een stroom bereikte in Glen Sneosdale. Daar sprong hij luchthartig overheen, en op dat moment, schrijft hij "stapte ik in een andere wereld, mijn verstand viel uit elkaar. Ik kan het gevoel niet beschrijven, maar het was er een van totale, absolute, blinde angst. Ik keek niet om me heen om te zien wat er gebeurde. Ik beklom de heuvel en ik herinner me dat ik me tegen het gras aandrukte en mezelf zo goed mogelijk onder controle probeerde te krijgen. Nog nooit in m'n leven heb ik zoiets ervaren, en ik hoop bij God dat het ook nooit meer gebeurt." Na een paar honderd meter werd alles weer gewoon. Maar de ervaring is Elliot altijd blijven vervolgen als iets wat totaal niet paste in zijn karakter. Misschien, zegt Redfern, speelde de stroom een rol. Paranormale gewaarwordingen zijn dikwijls verbonden met water. Ook zijn de bergen van graniet, en graniet bevat kwarts, en kwarts versterkt psychische indrukken. Of misschien, denkend aan de ervaringen van Ogilvie Crombie hierboven, was er een berggeest bezig zijn territorium veilig te stellen......

22

13. LEVEN, HOE DAN OOK Eens in de zoveel tijd horen we van nieuwe ecosystemen op plekken in of op de aarde of in de diepzee die nooit eerder door mensen zijn gezien. Het is niet zonder risico om zulke plekken te verkennen. Hoewel er veel technologie tot onze beschikking staat, moeten toch mensen zich wagen in onbekende en vaak fysiek nauwelijks levensvatbare plaatsen. Vooral grotten zijn moeilijk en gevaarlijk, want raakt men er de weg kwijt of gewond dan is de terugweg vaak niet meer mogelijk. Zulke grotten bevinden zich op veel plaatsen, en er zijn schattingen dat we nog maar een heel klein gedeelte daarvan ontdekt hebben. Roemenië bijvoorbeeld is waarschijnlijk voor een deel 'hol' van binnen. Enkele grotten werden in de 80er jaren

ontsloten, en wat men daar tegenkwam was een geweldige opsteker voor evolutionisten. In de hete, 25 meter onder de aarde liggende Movile cave, heeft het leven al 5.000.000 jaar haar gang kunnen gaan, zonder enige uitwisseling met het oppervlak. Dat heeft geleid tot de groei en ontwikkeling van talloze bizarre vormen van leven die zich perfect hebben aangepast aan de abnormale omstandigheden. In 1986 werd de grot ontdekt door Cristian Lascu, een paar kilometer van de kust van de Zwarte Zee. De grot bleek te wemelen van leven. 44 species werden geteld, waarvan 33 endemisch (voorkomend alleen daar) Die dieren hebben 5,5 miljoen jaar de tijd gehad zich zonder inmenging van buiten te ontwikkelen; een broedplaats van evolutie. Hun metabolisme is afhankelijk van chemosynthese en niet, zoals bij alle daglichtlevensvormen, van fotosynthese. Veel organismen hebben extra lange voelhoorns ontwikkeld om hun gebrek aan ogen te compenseren. Het wonderbaarlijkste is dat deze grotten überhaupt leven bevatten, want hun water is zwavelrijk, en dat is giftig voor de meeste organismen. Er is een ingewikkeld ecosysteem ontstaan dat perfect gebruik maakt van de extreme omstandigheden. Bacteriën breken in het onderaardse meer de zwavel af,

zwammen en schimmels eten die bacteriën en vormen 2 cm dikke gelatine-achtige drijvende plakken op het water, waar ze voedsel vormen voor eencelligen die in het water leven. Die diertjes vormen weer voedsel voor grotere waterdieren zoals een witte waterschorpioen en bloedzuigers. Ook de grond en de wanden van de grotten zijn bedekt met bacterie kolonies, waar slakken en mijten van leven, die op hun beurt weer voedsel zijn voor spinnen en schorpioenachtigen. Interessant is dat de spinnen met 8 ogen worden geboren, die ze in de loop van hun leven verliezen. Het ecosysteem is te vergelijken met wat de onderzeecapsule 'Alvin' in de 80er jaren ontdekte in de buurt van de Galapagos Eilanden, en sindsdien op meerdere plaatsen met onderzees vulkanisme: de 'hydrothermal vent'. Grote en kleine levensvormen werden ontdekt in wat een totaal levensvijandig milieu leek, het meest opvallend de grote kokerwormen van meer dan een meter lang. Naast het gebrek aan licht is er ook de gloeiende hitte waar die organismen kennelijk van houden. Ook daar werden witte kreeftjes gevonden en talloze andere typische dieren en planten, waarbij niet altijd duidelijk is wat onder het een of het ander valt. In een klap kan zo'n rijke plek uitsterven, omdat een nieuwe uitbarsting al het leven vernietigt. Maar ergens anders begint het dan gewoon weer opnieuw.

Het leven lijkt onverwoestbaar en schijnt zich, als het de tijd krijgt, eindeloos te kunnen aanpassen.

23

14. MOUNT RORAIMA In 1912 schreef Arthur Conan Doyle, de bedenker van Sherlock Homes en een fervent Spiritualist, een verhaal dat hij 'The Lost World' noemde. Daarbij liet hij zich inspireren door de berg Roraima, een tafelberg van bijna 3.000 m. hoog, op de grens van Venezuela, Brazilië en Guyana. Later werd zijn thema weer gebruikt voor de film 'Jurassic Park', waarvan het tweede deel ook 'The Lost World ' heet. Mount Roraima is een 'Tepui' , een onaards stuk zandstenen rots dat hoog boven het menselijk niveau uitsteekt. Het plateau is 31 km² groot en de wanden zijn 400 m hoog. Mount Roraima is door zijn ligging een eiland, en vergelijkbaar met andere afgelegen ecosystemen;

er heeft zich een unieke plantengroei ontwikkeld. Grotere dieren zijn er niet, maar wel veel insecten die zich hebben aangepast aan

de harde omstandigheden. Mensen wonen er niet. Ze zouden er alleen met klimtouwen of via de lucht vanaf kunnen komen, en het is niet bepaald een prettige leefomgeving op de hoogvlakte waar het altijd waait, meestal regent en behoorlijk koud is. Tegenwoordig is het een gewilde bestemming voor hikers, die al een dag onderweg zijn om de rots vanuit Venezuela te bereiken. Langer dan een nacht blijven ze er zelden. Er zijn dan ook geen hotels op het plateau. In een artikel in National Geographic uit 1930 was er nog geen sprake van toerisme naar deze onbereikbare plaats. Wat niet betekent dat er geen belangstelling was van de zijde van biologen en geologen. De enkele ontdekkingsreizigers die er in slaagden de rots te beklimmen kwamen

terug met vondsten van de unieke flora en fauna die aantoonden dat er nodig grondig onderzoek gedaan moest worden. Maar dat was in dit geval niet makkelijk. In feite is er weinig veranderd, laat een artikel uit hetzelfde blad uit 2004 zien. Volgens geologen is de rots 1.8 biljoen jaar oud. Hoewel hij er vlak uitziet zijn er wonderlijke rotsformaties te vinden. ► en spleten en ruig terrein maken het vaak onmogelijk goed te belopen terrein te vinden.

De zandsteen erodeert en vormt gaten en gevaarlijke spleten. Het vele water wordt afgevoerd en vormt de hoogste watervallen van de wereld. Het is logisch dat er onder de inheemse Pemon Indianen veel mythen bestaan om het ontstaan van de machtige Tepui te verklaren. De Engelse explorer Sr Walter Raleigh tekende er in 1596 een op: Mt Roraima was ooit een enorme boom waaraan alle vruchten en groenten van de wereld groeiden. Maar op een ongelukkig moment was er een Pemon Indiaan die de boom omhakte, zodat die naar beneden crashte en een enorme vloed veroorzaakte. Mt Roraima is de stomp van die ontzagwekkende boom. De Arecuna Indianen hebben een andere mythe: Lang lang geleden was het hele land zo hoog als Roraima en Kukenam (een andere Tepui, gelegen in Guyana) en de twee bergen zaten aan elkaar. Veel mensen woonden daar waaronder drie broers, Anticeron, Anike en Macunama. Maar die kregen ruzie over het vruchtbare land. Ze kapten elkaars bossen en water verdronk de hele wereld. Het land tussen de bergen verzonk, en zo ontstonden Roraima en Kukenam.

24

15. MEGABOEDDHA

'The Mountain is a Buddha and the Buddha is a Mountain'

Er zijn wel meer reusachtige Boeddhabeelden in de wereld, maar de Boeddha van Leshan, in de Chinese provincie Szechuan is de allergrootste van de wereld. Daarom heeft hij sinds 1996 ook de UNESCO World Heritage status, samen met de heilige berg E'mei, op wie Boeddha al vanaf het jaar 803 AD uitkijkt. ► Werk aan de enorme Boeddha begon in het jaar 713 AD. Een monnik, Haitong,

bedacht dat een in de rotsen uitgehakte Boeddha misschien de woedende rivier waar veel schepen door in de problemen kwamen, kon temmen. De legende wilde dat er een monster op die plek leefde die veel boten liet kapseizen. De abt van het Lingyun klooster, Haitong, bracht de nodige middelen bij elkaar om het werk aan de Boeddha van Leshan te beginnen. Het doel was niet alleen spiritueel gemotiveerd: de enorme hoeveelheid uitgehakte stenen zou de stroming van de rivier veranderen en de golven kunnen kalmeren.

Bijna een eeuw later was de Boeddha, uitgehakt door generaties monniken, klaar. Na zoveel jaar is het beeld begroeid met vegetatie. De reusachtige Boeddha is 71 m. hoog. Langs de rots is een pad aangelegd waar men de hoogte kan beklimmen. Het uitzicht over de rivier en de heilige Mount Emei is een waardige beloning voor de inspanning. Boven op de rots staat de Lingyun Tempel, vanwaar men op het hoofd van Boeddha kan kijken. Voor wie niet zo hoog

hoeft, de voeten van Boeddha zijn

ook al een klim. De Boeddha is voorzien van drainage systemen om de invloed van het weer zo gering mogelijk te maken. Sinds zijn ontstaan wordt hij liefdevol onderhouden door monniken. Want deze Boeddha is de Maitreya Boeddha, die zal komen als de leringen van Gautama Boeddha zijn verdwenen....

25

16. IN DE AARDE

Mijnbouw is zo oud als de wereld, uit noodzaak om aan grondstoffen te komen en uit hebzucht, want mensen kunnen de verleiding van edelmetalen en mineralen niet weerstaan. De legenden rond mijnbouw zijn universeel. Misschien heeft het gevoel van onveiligheid dat het afdalen in de ingewanden van de aarde ons geeft iets te maken met de tijd toen we nog onbeschermd in berenvellen rondliepen en vaak voor onderdak van grotten afhankelijk waren, die we moesten delen met wilde dieren, slangen en andere ongemakken. Overleveringen dat slangen, draken en kwade geesten de toegang tot de aarde bewaken komen overal voor, en ook natuurgeesten spelen een rol in het mee- of tegenwerken van mijnwerkers. Want hoe makkelijk kon je niet verdwalen, en hoe licht zat je in het donker!

En het instortingsgevaar hing altijd boven de hoofden van de mannen die zich diep in de aarde waagden. We kunnen ons voorstellen hoe echo's, dansende schaduwen, duistere gangen en dode collega's de verbeelding van veel mijnwerkers hebben geprikkeld, en iedereen die zelf in een mijn is afgedaald of in een druipsteengrot, weet hoe zelfs bij elektrische verlichting de sfeer van zulke plaatsen een beetje griezelig is. In het verleden zijn er plaatselijk toegesneden legenden ontstaan die natuurlijk vaak te maken hebben met de geesten van mijnwerkers die daar ter plekke zijn omgekomen, of met een geest van onbekende herkomst die de mijnwerkers maar beter te vriend konden houden, als hun leven hen lief was. In het Duitse Harzgebergte worden veel mineralen gevonden, waaronder zilver, lood en koper, en van oudsher bloeit daar de mijnbouw. In een boek uit 1898 'Credulities Past and Present' van William Jones vind ik een legende uit die streek waar we nu over kunnen lachen maar die vroeger voor veel mensen iets was om ernstig rekening mee te houden. De legende betreft 'Meester Hömmerling', of liever: De Monnik van de Bergen. Deze monnik was een geest van behoorlijke afmetingen met een pij en een zwarte capuchon. Merkwaardig genoeg worden zulke figuren van ongeveer 2.50 m ook in deze tijd regelmatig gezien, en zijn ze zelfs gefotografeerd. Maar deze Monnik was plaatsgebonden. Wie zich vrolijk maakte over zijn al of niet bestaan werd daar pijnlijk voor gestraft. Mijnwerkersbazen die hun onderhorigen mishandelden overkwam vroeg of laat iets onaangenaams. Het was dus belangrijk om de Monnik van de Bergen te vriend te houden met gebeden en behoorlijk gedrag. Op een dag waren twee mijnwerkers onder de grond bezig toen ze zagen dat hun lamp niet voldoende olie meer had voor de rest van de dag. Wat moesten ze doen? Eerder naar de oppervlakte gaan zou ze in conflict brengen met hun baas, en blijven waar ze waren was gevaarlijk omdat ze in het donker de weg terug niet meer zouden kunnen vinden. Terwijl ze de voors en tegens van beide opties bespraken, zagen ze in de verte een licht in hun richting komen, en groot was hun schrik toen er aan dat licht een enorme gestalte in de kledij van een monnik vastzat. Zijn lamp was eveneens enorm. "Vreest niet", zij de geest, "ik doe jullie niks, ik kom jullie alleen maar helpen.". Toen nam hij hun lamp en goot daar olie in vanuit die van hemzelf. Daarna nam hij hun pikhouweel over en in een uur tijd had de geest meer gedaan dan een gewone mijnwerker in een week voor elkaar zou krijgen. "Vertel tegen niemand dat je mij hebt gezien", zei de geest. En hij sloeg op een rots, die in tweeën spleet en de mijnwerkers een glimp liet opvangen van een galerij die bekleed was met goud en zilver en zó straalde dat hun ogen erdoor verblind werden. Toen ze hun blik voor een moment afwendden was de galerij verdwenen en had de rots zich weer gesloten. Hadden ze de tegenwoordigheid van geest gehad om naar binnen te gaan of hun houweel naar binnen te gooien, dan was de betovering gebleven en was de rijkdom de hunne geworden. Maar helaas.... Enige tijd later vertelden de mijnwerkers in een dronken bui hun vrienden over het voorval, en toen ze de volgende dag waren afgedaald doofden hun lampen, en niets in de wereld kon die nog aansteken. Van het hele verhaal vind ik dat het diepst. Het breken van een belofte heeft consequenties, niet omdat we onze avonturen niet mogen vertellen, maar vanwege de breuk in vertrouwen. Dat is een terugkerend gegeven in heel veel sprookjes en legenden. Blijkbaar wordt daar zwaar aan getild. Dat kennen we allemaal. Als we iets bijzonders meegemaakt hebben dat ons innerlijk heeft geraakt, is er vaak tegenzin om het aan anderen te vertellen, alsof de kracht van een ervaring juist te maken heeft met de intimiteit ervan. De bijbel zegt van Maria nadat de engel Gabriël haar bezocht heeft: 'en zij bewaarde het in haar hart.' Wat we in ons hart bewaren kan groeien en blijvend kracht geven. Wat we eruit flappen stoot ons geestelijk lek, maakt ons kwetsbaar en devalueert het wonder. Dan dooft het licht.

26

17. DAZU - UIT DE ROTSEN GESNEDEN

In 'Notes and Queries on China and Japan' uit 1867 lees ik van alles wat ons achteraf alleen het schaamrood op de kaken kan brengen. "Men weet in China niets van kunst" , beweert een anonieme schrijver. "Alleen decoratieve vergankelijke versierselen zijn de kunst van China, en hun bouwkunst is gericht op protserigheid en effect, niet op houdbaarheid voor de toekomst. Het land mist daarom geheel de overblijfselen uit vroeger eeuwen zoals wij die in onze Westerse wereld kennen." Deze schrijver had blijkbaar niet veel gezien in China, of zich er onvoldoende in verdiept. Misschien allebei. Misschien ook vond hij Boeddhistische kunst geen kunst,

maar afgoderij, want de meeste mensen die in die tijd in China kwamen waren missionarissen. Maar als hij de Dazu Rotssculpturen had gezien had hij, hopen we, zijn lezers toch iets anders verteld. De constructie van het complex van Dazu, in de provincie Chongqing, begon in het jaar 650, en ging door tot de 17de eeuw. Maar de meeste beelden werden in de late 9de eeuw gemaakt. In de 12de eeuw was het een Boeedhistische monnik, Zhao Zhifeng die de uitvoerige scenes van Mount Boading maakte en daar 70 jaar van zijn leven aan gaf. Het is een ongelofelijk uitgestrekt complex, waar 50.000 beelden en 100.000 inscripties te bewonderen zijn. 75 beelden uitgehouwen in de kliprotsen staan onder staatsbescherming. Ze zijn groot en goed bewaard gebleven. Het gehele complex heeft de UNESCO Heritage status. Er zijn niet alleen Boeddhistische beelden maar ook beelden uit het Taoïsme en Confucianisme, en ook historische taferelen en scènes uit het gewone leven. De Dazu sculpturen zijn mede daardoor een rijke bron voor historisch onderzoek van China's verleden, en van de ontwikkeling van religieuze en seculiere kunst. Want de kunstenaars die deze beelden maakten braken vaak met oude kunsttradities en repliceerden niet meer de iconografie uit het verleden. Ze schiepen beelden met een levendige uitstraling en dynamiek, naast meer traditionele Boeddha figuren. Pas in 1945 kwam de exploratie en het onderzoek van deze rijkdom goed op gang. De Chinese overheid deed veel om de sculpturen te beschermen en de wetenschappelijke bevindingen te publiceren. De laatste decennia hebben de grotten ook een groot aantal wetenschappers uit het buitenland aangetrokken, en natuurlijk komen er toeristen op af. Die worden pas sinds 1980 toegelaten. Chinese belangstellenden konden er al vanaf 1961 terecht. Tot 1975 was er alleen een modderig pad van de stad Dazu naar de hoofdcluster van de beelden. Dat hielp om ze te beschermen en zo overleefden ze goddank het anti-religieuze vandalisme van de Culturele revolutie.

27

28

Het wiel van het leven

29

18. DE REPUBLIEK DER MONNIKEN In Griekenland ligt Mt. Athos, of Agion Oros zoals het lokaal genoemd wordt; een gedeelte van het schiereiland Halkidiki dat geheel zelfstandig is en zijn oorsprong kan traceren tot meer dan 1000 jaar geleden in het Byzantijnse Rijk. Hoewel de natuur ongerept en indrukwekkend is, zijn de bewoners van het eiland het meest bijzonder: de berg Athos wordt uitsluitend bewoond door Grieks-orthodoxe monniken

verspreid over een flink aantal oeroude klooster -gebouwen en hermitages. Volgens de legende ging Maria ooit die kant op samen met Johannes. Zij was zo getroffen door de prachtige natuur dat ze haar Zoon vroeg het eiland tot haar tuin te maken. Een stem sprak uit de hemel: "laat deze plaats je erfgoed zijn en je tuin, een paradijs en een veilige haven voor wie gered wil worden." En zo gebeurde het. Met het gevolg dat de berg en het eiland absoluut taboe zijn voor iedere andere vrouw dan Maria. Verschil moet er wezen. In voor-Christelijke tijden was het schiereiland al bewoond en vanaf de 7de eeuw is er sprake van kluizenaars op de berg. Maar pas in de 9de eeuw vinden we de eerste referenties aan Mount Athos als monastiek centrum.

Twee monniken bepaalden de toekomst van Mount Athos dat ze als kluizenaars betraden rond 840 AD: Peter Athoniatis en Euthymios van Salonica. Het eiland was in die tijd nog praktisch onbewoond, maar in de 50 jaar na hun dood werd de eerste kloostergemeenschap gesticht. Daarna kwamen er steeds meer monniken en het ene na het andere klooster verrees, waarvan 'The Great Lavra' , gebouwd in 963, tegenwoordig het leidende klooster is. ▼

Leven op het eiland was niet altijd even vredig. Politieke gebeurtenissen en frequente strooptochten van piraten maakten het leven van de kluizenaars en kloostergemeenschappen er niet makkelijker op. Gedurende de 13de eeuw werden de monniken door Rome gedwongen hun eigen richting op te geven. Velen werden vermoord en gemarteld, geheel in de geest van het vreedzame Christendom. Van de ongeveer 180 kloosters bleven er uiteindelijk maar 25 over, maar met hulp van buiten herstelden de monniken hun moreel en hun eigendommen. Met de val van Constantinopel in 1453 kwam Mount Athos onder langdurig Turks bewind, dat vrede en voorspoed bracht aan de geplaagde monniken. Mount Athos werd een centrum van ontwikkeling en het behoud van de Griekse religieuze cultuur. In de 20ste eeuw was er een grote toevloed van monniken uit Rusland, Bulgarije en Roemenie. Nu zijn er ongeveer 20 kloosters, waarvan er 17 Grieks zijn. Ook zijn er diverse mogelijkheden voor solitaire monniken die kiezen voor een kluizenaarsbestaan om hun leven naar eigen inzicht in te richten. Mount Athos is een wereld apart, vol mystiek en religieuze contemplatie. Dagelijks leven en religieuze praktijk worden beheerst door de Byzantijnse regel, die door de eeuwen heen onveranderd is gebleven. Als men de heilige berg betreedt wordt men teruggezet in een andere tijd. De monniken gebruiken de Juliaanse kalender, die 14 dagen achterloopt bij de gebruikelijke. Kerstmis wordt dan ook 14 dagen na 25 december gevierd. Mount Athos is alleen bereikbaar met een boot, en dat willen de monniken ook zo houden. Er zijn strikte regels voor overnachtingen en alleen mannen die werkelijk gedreven zijn en voorzien van een aanbevelingsbrief mogen logeren op het eiland. Toeristen worden geweerd. De monniken hebben de religieuze kunst van het schilderen van ikonen vanaf de 10de eeuw beoefend, en de 18.000 ikonen op de berg weerspiegelen alle orthodoxe tradities. Aan sommige ikonen, vooral die van Maria worden wonderen toegeschreven. Ook de calligrafie wordt al eeuwen beoefend en Mount Athos is een ware schatkamer van verluchte handschriften. Bibliotheken vol oude en waardevolle boeken maken het eiland tot een kostbaar cultuurgoed. Als het aan de monniken ligt zal dat tot in lengte van dagen zo blijven.

30

19. DAMANHUR In de Alpen van Noord Italië, 45 km van Turijn ligt het dal van Valchiusella. Middeleeuwse stadjes en dorpen maken de streek pitoresk en aantrekkelijk voor toeristen. Maar het grootste wonder van die streek ligt 30 meter onder de grond, uitgekerfd in de rotsen: de 'Tempels van Damanhur ' . De Italiaanse regering heeft het het achtste wereldwonder genoemd, maar daar zijn er al een paar van. Niettemin is dit sprookjesachtige bouwsel iets om even bij stil te staan. Geen overblijfsel uit een vroegere cultuur, maar het werk van een verzekeringsagent uit noord Italië die een visioen had, en begon te hakken. Oberto Airaudi was 10 toen hij beelden begon te zien van tempels, waarvan hij dacht dat ze uit een vorig leven afkomstig waren.

Rond die tempels zag hij een idyllische en hoogontwikkelde beschaving waar iedereen werkte voor het geluk van de hele gemeenschap. Oberto (die zich Falco noemde) was in staat om in gedachten (of astraal?) te reizen naar die verloren beschaving en alle details van de gebouwen te bestuderen. "Het is mijn doel om de tempels te herscheppen vanuit mijn visioenen", zei hij. Om te oefenen begon hij met het graven van een tunnel onder het huis van zijn ouders. Maar pas toen hij een succesvolle carriëre had als verzekringsagent begon hij uit te kijken naar de perfecte plek om zijn visioen te verwezenlijken. In 1977 vond hij die: een afgelegen heuvel waar de rotsen de structuren die hij in gedachten had zouden dragen. Op de heuvel bouwde hij een huis, waar hij met vrienden die zijn visioen deelden ging wonen. Met pikhouwelen begonnen ze in 1978 te graven en en uiteindelijk ontstond de City of Light, de betekenis van Damanhur. Officiële toestemming voor de onderneming hadden ze niet, en dus werkten ze min of meer in het geheim. Vrijwilligers uit de hele wereld kwamen helpen, met alleen de tekeningen van Falco als uitgangspunt. Het benodigde geld brachten ze bijeen met kleine bedrijfjes die de lokale bevolking dienden. In 1991 waren verschillende van de negen kamers klaar, met prachtige muurschilderingen, mozaieken, beelden, geheime deuren en glas in lood ramen. Maar de tijd drong, want het geheim kon niet lang meer bewaard blijven. De eerste keer dat de politie langskwam was dat vanwege veronderstelde belastingontduiking. De tempels werden bij die gelegenheid nog niet ontdekt, maar de politie kwam terug, en dreigde de heuvel op te blazen als ze geen toegang kregen. Onmiddellijk werd besloten de tempels te confisceren. De Damanhurianen mochten doorgaan met het versieren van de bouwsels, maar

er mocht niets meer bijkomen, want officieel ontbrak tenslotte de toestemming, en dat is een ernstige zaak. Maar na verloop van tijd is die toestemming er alsnog gekomen, en nu zijn de Damanhurianen een gemeenschap met een eigen universiteit, organische supermarkten, scholen, wijngaarden en eco-huizen. In de natuur worden experimenten gedaan met communicatie tussen mens en plant. Hun tempels worden gebruikt voor meditatie, maar ze hebben geen spirituele leider, wat wel zo goed is. De tempels zijn er, zegt Falco, om mensen te laten zien dat we allemaal tot veel meer in staat zijn dan we meestal denken, en dat verborgen schatten in ieder van ons aanwezig zijn.

31

20. MOUNT KAILASH

Mt Kailash, een van de meest heilige bergen ter wereld, staat in het zuidwesten van Tibet, en is onmiddellijk herkenbaar door zijn wonderlijke vorm die als een besneeuwde ronde kegel boven het landschap uitsteekt. Niemand beklimt hem, niet alleen vanwege zijn ontoegankelijkheid, maar vooral vanwege zijn heiligheid. Men loopt om Kailash heen, een pelgrimstocht die duizenden Hindoes zowel als Boeddhisten maken, zoals de moslims toeren om de Kaäba in Mekka. De enige die volgens de traditie de top van de berg zag is de beroemde yogi Milarepa, (11de eeuw AD) , maar die liep niet maar vloog. Hij zei "Er is geen plaats machtiger en zegenrijker dan deze. Mogen alle pelgrims welkom zijn!" De berg Kailash is de aardse vorm van Mount Meru, de esoterische berg die het middelpunt van het universum is, in de Hindoe en Boeddhistische mythologie. Mount Meru / Kailash is de woonplaats van Lord Shiva, die het heelal in stand houdt, en woont op de top van de berg, bijna 7.000 meter boven de vlakte. Het valt niet mee de berg te bereiken, want goede wegen zijn er niet. En dan ben je dus pas op het beginpunt. Een omgang om de berg is 32 mijl (48 km), die meestal in drie dagen kan worden afgelegd. Met een enkele omgang zijn alle zonden van dit leven gewist, en goed karma wordt ermee verkregen voor volgende levens. Sommigen maken de tocht op een specifieke manier: door prostratie: het uitstrekken van het hele lichaam op de grond, bij elke stap. Op die manier kan de omgang weken duren, maar de beloning is er dan ook naar, volgens het Tibetaans Boeddhisme. Een duik in het ijskoude Manasarovarmeer, een van de hoogste meren ter wereld, hoort tot de mogelijkheden, voor wie de verdienste opweegt tegen de gezondheidsrisico's. Boeddhisten wandelen met de klok mee, maar aanhangers van de veel oudere Bön traditie doen het omgekeerd. Monniken die geoefend zijn in Lung Gom, de op de adem gedreven manier van lopen die bijna zweven lijkt, kunnen de omgang in een dag volbrengen. Wie de moed heeft om 108 keer rond de berg te gaan, zal zeker verlicht worden.

Hoelang de heiligheid van Kailash al bestaat is onduidelijk, maar dat de mythische betekenis oeroud is kan niet missen. Daar zijn alle betrokken religies het over eens. Ook in het Westen raakte men gefascineerd door de berg die wordt gezien als een toegang tot een andere dimensie. Nicholas Roerich (1874-1947), de Russische mysticus en schilder, dacht met vele anderen dat de berg toegang geeft tot het mythische Shambalah (schilderij hierboven), een rijk dat hij zelf hoopte te vinden. De piramidale vorm van de berg, zo heel anders dan van andere bergen in de Himalaya's heeft aanleiding gegeven tot

speculaties dat hij van menselijke makelei zou zijn. Met name de Russen hebben die theorie aan het begin van de 20ste eeuw verdedigd, maar tot nu toe is daar niets van gebleken. Zeker is dat gelovigen soms wonderlijke visioenen krijgen bij hun rondgang om Mount Kailash, van Shiva en Parvati, van kristallen en mystieke figuren.... .

32

21. EXTERNSTEINE In Het Teutenburgerwoud in midden Duitsland staat een heel bijzondere en spirituele groep rotsen: de Externsteine: 40 meter hoge zandstenen torens die dateren uit het Krijt, zo'n 70 miljoen jaar geleden. Hier een ets van Jacob van Lennep, uit 1663. ◄ De regio genoot al bekendheid in de prehistorische, Keltische en vroeg-Saksische tijd. De rotsen waren een heiligdom voor de nomadische rendierjagers en er werden paganistische rituelen uitgevoerd tot de 8ste eeuw AD, toen Karel de Grote de heilige Irminsul boom, of boomstronk, vernietigde, een tafereel dat in de rots is gehouwen om later in een Christelijk tafereel te worden omgebouwd..▼.

(Een Irminsul is een boom, een stronk of een paal die symbolisch is voor de Levensboom en de Oude Religie.) Hoe die Irminsul eruit gezien heeft weten we niet. Gelukkig hebben Karel de Grote en zijn Christelijke nazaten de prehistorische tempel - bovenin ▼ de hoogste rots - intact gelaten, wat niet minder dan een wonder is. Wie de Tempel oorspronkelijk heeft gebouwd is onderwerp van discussie. Het enige wat zeker is, is dat de tempel is geconstrueerd op grond van astronomische gegevens. Een ronde opening geeft uitzicht op de maan op

haar hoogste punt en de zon tijdens de zomer zonnewende. De eerste vermelding van de Externsteine dateert uit de 12de eeuw toen de regio onder het beheer kwam van een Benedictijnse abdij. Een serie grotten aan de voet van de Externsteine die daar - waarom? - al in de Oudheid waren gegraven, werden vergroot en gebruikt voor Christelijke kluizenaars en monniken. Hermann Hamelmann, een Duitse geschiedschrijver, schreef in 1564: Karel de Grote heeft de Externsteine, een heidens idool, tot een Christelijk

altaar gemaakt. Daaruit blijkt dat de plek een Teutoons heiligdom was, maar hoe lang al is moeilijk na te gaan, omdat archeologische opgravingen niets naar boven hebben gebracht dat ouder is dan de 11de eeuw.. Philip Coppens schreef een interessant artikel over de Externsteine waaruit ik hier ga putten. Hij vergelijkt de steenformatie met Uluru, de enigmatische rots die als een toevalligheid in het landschap is terechtgekomen. Hoewel de Externsteine enkele familieleden hebben in de regio, zijn ze de enige die zo zichtbaar zijn, uittoornend boven het landschap. Hij oppert dat de Externsteine, net als Uluru, verboden terrein waren, en dat er daarom geen oudere aanwijzingen zijn gevonden. Maar dat is speculatie. Weinig toeristen weten dat deze rotsen in de mystiek van de Nazi's zo'n belangrijke rol hebben gespeeld. Dat kwam omdat de 'Irmensul', de wereldas, zo tot de verbeelding sprak van met name een enkele gek: (alsof de Nazi's gebrek aan gekken

33

hadden) Karl Maria Willigut, de Rasputin van Himmler, zoals Coppens schrijft. Deze Willigut had geen enkele moeite de geschiedenis aan zijn persoonlijke gekte aan te passen. Zo 'wist' hij dat het oorspronkelijke 'Irministische Christendom' een erg oude godsdienst was, daterend van 228.000 BC, toen er nog drie zonnen waren en de aarde bewoond werd door reuzen, dwergen en andere mythisch gespuis. Bovendien, voer Willigut voort, was de Bijbel oorspronkelijk geschreven in het Germaans, en de 'echte Germaanse redder' was vervangen door Jezus Christus, die uiteraard nooit een jood was geweest. Nou ja. Willigut werd tijdelijk opgesloten maar vond evengoed een warm welkom in de kring van Himmler en anderen die bereid waren alles te geloven, als het maar niet in de echte geschiedenis was. Willigut wierp zich op als een mysticus en goeroe, en met hen is het slecht rationele eieren eten. Voor velen waren de Externsteine een symbool van de Nazi 'Ahnenerbe' gedachte, actief gepromoot door een protestantse dominee, Wilhelm Teudt, die voorstelde de Externsteine tot een heilige plek te maken voor voorouderverering. Natuurlijk werd de dominee lid van de Nazi partij, zoals Jezus gewenst zou hebben. De man schreef een boek: 'Kampf der Germanenehre' dat de Irmensul op de kaft had. Of de Externsteine echt de plek zijn geweest waar ooit de Irmensul stond is

niet zeker. Historisch stond hij waarschijnlijker in het nabijgelegen Eresburg waar Charlemagne hem in 772 omhakte en op die plek een kerk bouwde, de St. Peter, in de hoop dat de plaatselijke bevolking zijn dwalingen zou inzien. Naast de biechtstoel is een steen die Irmensul genoemd wordt . Maar onder het altaar is een afgesloten ruimte waar in het oude heiligdom de Irmensul zou hebben gestaan. Die in de kerk is dus nep. Hier een gravure uit 1882 van de destructie van de Irmensul, die hier meer op een heilige eik lijkt. Misschien was het dat ook. Als mensen toch niet altijd deden wat ze werd opgedragen! Het symbool van de Irminsul ► is nog springlevend, afgaand op de vele onfrisse sites die met even googelen opduiken. Liever niet, hoewel het idee van de boom die de hemel draagt een universeel symbool is dat de Nazi's zich alleen maar hebben toegeëigend, maar niet hebben uitgevonden. Er hangt een mysterieuze sfeer om de Externsteine. De stenen moeten haast wel opgeladen zijn in hun lange

geschiedenis. Wat ze allemaal hebben meegemaakt zullen ze nooit vertellen. Helaas is van die sfeer door de vele luidruchtige toeristen vaak weinig van te merken. Maar bent u in de buurt, dan is een nachtelijk bezoek misschien de ervaring van uw leven..

34

22. HOL VAN BINNEN Alsof de aarde aan de oppervlakte nog niet groot en avontuurlijk genoeg is, hebben veel mensen in het verleden zich bezig gehouden met het bestaan van een wereld binnenin de onze. Jules Verne natuurlijk, maar ook bijvoorbeeld de astronoom Edmond Halley die in 1692 het binnenste van een holle aarde beschreef als concentrische cirkels met een centrale kern. Hij sloot bewoning van die cirkels niet uit. In de wereldmythologie hebben onderaardse paradijselijke gebieden vaak een rol gespeeld en, minder paradijselijk: de hel, of het schimmige rijk van de doden zoals de Grieken en de Joden zich dat voorstelden, moest ook ergens zijn. Bepaalde plekken op aarde zijn van oudsher toegangswegen tot dat onderaardse, zoals bijvoorbeeld Mt Shasta in Californië, waaronder de overlevenden van het legendarische continent MU zich hebben verstopt. Hoe dan ook, toen Captain John

Cleves Symmes uit Ohio in 1818 een circulaire opstelde 'AAN DE HELE WERELD' waarin hij zijn overtuiging verwoordde, was het geen nieuw idee dat zijn leven een doel gaf. Hij schreef: "Ik verklaar dat de aarde hol is en van binnen bewoonbaar, bestaande uit een aantal concentrische sferen, de een binnenin de ander, en dat hij open is aan de polen. Ik sta met mijn leven garant voor deze waarheid, en ik ben bereid de holle aarde te exploreren, als de wereld mij wil ondersteunen en helpen met deze onderneming." En verderop: "Ik vraag honderd dappere metgezellen, goed uitgerust, om vanuit Siberië in de herfst te vertrekken, met rendieren en sledes over het ijs van de bevroren zee. Ik ga ervan uit dat we een warm en rijk land zullen vinden, met overvloedige plantengroei en dieren, zo niet mensen, wanneer we ons een graad ten noorden van 82º Noorderbreedte bevinden (de magnetische Noordpool); we zullen in de lente terugkeren." Symmes werd geboren in 1780 in New Jersey, en al vroeg had hij een grote leeshonger. Van 1802 tot 1816 diende hij in het leger. Op Kerstmis 1808 trouwde hij met Mary Anne Lockwood, die al een sleep kinderen had. Samen maakten ze het tiental vol. Rond 1816 begon het idee van de holle aarde Symmes bezig te houden, wat resulteerde in bovenstaande oproep, die hij zond naar alle wetenschappelijke instituten van Amerika en Europa, en naar alle belangrijke steden en gezaghebbende individuen. Waar ze vermoedelijk in de prullenbak verdwenen. In ieder geval waren de reacties

van ridiculiserende aard. Dat zou tegenwoordig niet anders geweest zijn. Dat het Symmes dus niet gelukt is zijn droom waar te maken zal niemand verbazen. Dat lag bepaald niet aan zijn inspanningen. Hoewel hij een verlegen weinig charismatische persoonlijkheid had en moeilijk uit zijn woorden kwam, hield hij overal lezingen waarin hij zijn ideeën uiteenzette en om bijdragen vroeg. Helaas waren de inkomsten nauwelijks genoeg om zijn volgende trip te betalen. Wat we weten van Symmes' ideeën komt voornamelijk uit wat anderen over hem schreven. Ondanks de excentrische natuur van zijn ideeën had hij enkele fervente aanhangers voor zijn concentrische holle aarde model, waaronder Edgar Allan Poe. Zelf schreef Symmes één boek: Symzonia, een fantasieverhaal waarin een captain Adam Seaborn al varend de paradijselijke holle aarde ontdekt en verkent. Het zal Symmes niet moeilijk gevallen zijn zijn utopische ideeën in zijn alter ego te projecteren. Het boek is al talloze malen herdrukt en nog steeds te krijgen. ◄

35

Allengs werd Symmes bedrevener in het uiteenzetten van zijn gedachten. In 1822 sprak hij het Amerikaanse Congres toe, maar die beschouwden zijn bewogen uiteenzetting als een grap. In 1824 wist hij een groot publiek in Ohio enthousiast te maken en officials vonden dat de theorie van de holle aarde op z'n minst onderzocht moest worden. Wat natuurlijk nooit gebeurde. In 1825 liet hij zijn boodschap achter in Rusland, want van dat land had hij toestemming nodig als de expeditie vertrok. Die toestemming kreeg hij, maar geen geld om de tocht ook daadwerkelijk te ondernemen. Mensen als Symmes hebben iets van Don Quichote; ze vechten hun leven lang tegen windmolens. In 1826 schreef James McBride de eerste coherente uitleg van Symmes' ideeën: 'Symmes'Theory of Concentric Spheres. Dat was wel een aanwinst, want Symmes zelf was nooit in staat zijn ideeën gestructureerd te verwoorden, waarschijnlijk een belangrijke reden waarom hij zo weinig bijval kreeg. McBride's boek is daarom erg belangrijk als we willen weten waarop Symmes z'n gedachten baseerde. Maar het enige resultaat van al die campagnes was dat Symmes' denkbeeldige openingen naar hem werden genoemd: 'Symmes' Holes' . Onder Symmes' aanhangers was een Mr. J.N. Reynolds die samen met Symmes een lezingentour voorbereidde in de oostelijke staten van de VS. In 1825 gingen ze op pad, samen met een van de stiefzoons van Symmes. Maar helaas werd Symmes al snel ziek en moest hij naar huis terugkeren. In januari 1826 probeerden ze het opnieuw, maar nu liet Reynolds het afweten. Het zat Symmes niet mee. Zijn ziekte was niet over. Reizen vergde te veel van zijn zwakke gezondheid. Na een lang oponthoud bij vrienden in zijn geboorteplaats in New Jersey reisde hij door naar Cincinnetti, Ohio, waar hij totaal uitgeput aankwam en op 29 mei 1829 stierf. Hij was nog maar 48 jaar oud.

De volgende dag werd hij met militaire eer begraven. Zijn zoon Americus bedacht een grafmonument dat een man met een visioen waardig was, en schreef het aan vier zijden vol, zodat het nageslacht zou weten wie John Cleves Symmes was geweest. Americus was een grote supporter van zijn vaders ideeën. Hij probeerde ze levend te houden. In 1878 schreef hij zelf een boek over de holle aarde waarin hij behalve zijn vader ook andere 'bewijzen' meenam. Symmes heeft, zoals dat vaker gaat, anderen geïnspireerd hun eigen wilde theorieën verder uit te werken. Zo was er een Mr de Witt C. Chipman die een boek schreef over de verloren stammen van Israel die zich in de holle aarde zouden bevinden. Daarover is al meer gespeculeerd, maar een holle aarde die niemand weet te vinden is de perfecte hiding place. Zijn gedachten vormden weer een inspiratie voor de Mormonen die ook op zoek waren naar die verloren stammen van Israel en veel interesse hadden voor Symmes' ideeën.. Ook anderen gingen aan de loop met de gedachte, en net als er een 'Flat Earth Society' was, en nog is, kwamen er 'Hollow Earth Societies'. Die twee concepten verdragen elkaar niet, maar wat geeft dat.

De Holle aarde won. Wie nu 'Hollow Earth' googelt vindt 11.400.000 hits. Er zijn theorieën dat UFO's uit de holle aarde omhoog stijgen, en er zijn sommigen die menen dat alle planeten hol zijn. Anderen geloven dat NASA opzettelijk zijn satellieten zo manipuleert dat ze nooit over de Symmes' Holes gaan, waardoor de grote gaten onopgemerkt blijven. En dat alles komt omdat we nou eenmaal niet kunnen onderzoeken wat er werkelijk in de aarde is. Een Russische sonde heeft een poging gedaan, maar daarmee komen we niet ver genoeg. De oceanen zijn hooguit enkele kilometers diep. Krasjes aan het oppervlak van onze planeet. De hoogste bergen zijn niet meer dan kippenvel op een koude dag. We weten het niet, en dat maakt speculeren zo'n dankbare en fantastisch creatieve bezigheid.

36

23. Mt FUJI

De Fuji-yama is een vulkaan op Honshu, Japans grootste eiland. De laatste eruptie was in 1707. Sindsdien is de berg rustig. Maar in de Japanse cultuur speelt hij een belangrijke rol. Er is bijna geen landschapskunst denkbaar zonder dat Fuji-san, de heilige berg, er op te zien is. De grote houtsnijders, o.a. Hiroshige ◄ en Hokusai maakten de berg vaak tot onderwerp van hun onsterfelijke kunst, Hokosai maakte zelfs een serie van 36 houtsnedes van Mt Fuji. Maar ook nu nog zijn er Japanse kunstenaars die niet op de berg uitgekeken raken. ▼

Fuji-san is 3776 m hoog. In tegenstelling tot heilige bergen in andere landen beklimmen pelgrims de berg, ook vrouwen, wat vroeger verboden was. Iedere zomer ondernemen 500.000 mensen de tocht naar boven. Volgens de legende ontstond de berg in een enkele dag. Het verhaal gaat dat een houthakker, Visu, op een nacht werd gewekt door een hevig lawaai dat van onder de grond leek te komen. Hij vermoedde dat het een aardbeving was, niet ongewoon in Japan. Dus verzamelde hij ijlings zijn familie en rende het huis uit. Maar toen hij buiten kwam zag hij dat het land bij zijn huis dat vlak en doods was, nu een berg was geworden. Visu werd bevangen door ontzag, en noemde de berg Fuji-Yama, de berg die nooit sterft. Geologisch dateert de berg van rond 8500 BC. De mythe over de ene dag kan verband houden met een hevige eruptie rond 86 BC. Vulkanen kunnen in heel korte tijd een ander uiterlijk aannemen, openbarsten of aangroeien. Fuji-san is een bron van verhalen, en er wonen goden , waaronder de godin Sengen, de godin van Fuji, die ooit een tempel had op de top. De mythe wil dat Sengen op een wolk zat terwijl haar onzichtbare bedienden de pelgrims die niet met een puur hart de berg beklommen naar beneden gooiden. Maar het liep niet altijd zo beroerd af. Een andere legende vertelt over een jongen, Yosoji, die vanwege een zieke moeder naar een magiër ging, die hem aanraadde wat mee te nemen van het magische water bij de schrijn van een godheid, aan de voet van Fuji-Yama. De jongen ging op weg, maar er waren drie paden en hij kon niet kiezen. Een mooie vrouw hielp hem op de goede weg en bracht hem naar de stroom. Yosoji dronk wat en nam wat mee voor zijn moeder in een kalebas.

De vrouw liet hem beloven over drie dagen terug te komen, want hij zou meer water nodig hebben. Het werden vijf bezoeken. Niet alleen zijn moeder genas, maar ook andere zieken in het dorp. Hij keerde terug om de schone dame te bedanken, maar zij was er niet meer en de stroom ook niet. Yosoji was ontroostbaar. Ineens stond ze achter hem. Hij vroeg haar naam, maar die wilde ze niet vertellen. Toen kwam er een wolk die haar opnam, en haar naar boven bracht, naar de top van de berg. Vanuit de hemel liet ze een takje met bloesem vallen, dat hij altijd bewaarde: zijn moeder was genezen door Sengen, de godin van Mt Fuj-Yama. Wolken als deze kunnen makkelijk een godin verbergen. ◄

37

24. ULURU

Uluru, ooit 'Ayers Rock', in centraal Australië, is een

enigma. Op foto's heeft hij iedere keer een andere kleur, afhankelijk van de lichtval. De berg hoort er niet te liggen, de rest van het landschap is vlak. Het lijkt of hij er met een reuzenhand is neergelegd. Een eind verderop is de reus nogmaals actief geweest: daar ligt 'Kata Tjuta' , vijf knikkers, ooit 'The Olga's'.

Uluru en Kata Tjuta zijn zandstenen 'eilandbergen' .

Het zandstenen plateau waaruit ze oprijzen was 500 miljoen jaar geleden oceaanbodem. Uluru is een heilige berg in de beleving van de Aboriginals, verbonden met 'Tjukurpa' , de 'dreamtime' . De berg is bewoond door voorouderlijke beings, waarvan de activiteiten op verschillende sites zijn beschreven, in rotsteke -

ningen en petroglyphen waarvan niemand

precies weet hoe oud ze zijn. . Uluru ontstond in de

Dreamtime, formatietijd. De aarde bestond, maar alles erop nog niet. Spirituele wezens, de 'ancesters' die eonen hadden liggen sluimeren werden wakker en

doorkruisten het land, en schiepen de wereld. Toen ze daar mee klaar waren was dat het eind van de Droomtijd. Er zijn veel scheppingsmythen en veel legenden over de Droomtijd, maar het meeste wordt van generatie op generatie overgeleverd. De spiritualiteit van de Aboriginals wordt niet gedeeld met buitenstaanders. Er is een bijzondere en herkenbare kunst ontstaan waarin Droomtijd verhalen, ook die mensen in de loop der eeuwen persoonlijk hebben

ervaren in Sjamanistische reizen, worden verteld. Oorspronkelijk tekende men die verhalen in het zand, later werden ze meer permanent vastgelegd, maar altijd in natuurkleuren. Tegenwoordige Australische

kunstenaars gebruiken die mythische motieven nog altijd, maar hun kleurenpalet heeft zich verruimd.

Aboriginals beklimmen Uluru niet, omdat dat de spirits boos maakt. Ze hebben niet graag dat toeristen dat wel doen, maar die zijn niet te stoppen. Misschien komt daar het verhaal vandaan dat het meenemen van een steen van de berg ongeluk brengt. In

ieder geval worden er regelmatig stenen teruggestuurd....

38

25. MYSTERIEUZE GROTTEN

De Afrikaan Malidoma Somé beschrijft in 'Of Water and the Spirit' hoe hij tijdens inwijdingsriten door een grot een andere dimensie betreedt. Achter die grot ligt een plek waar niets is wat het schijnt, en de opdracht is om iets mee terug te brengen naar deze kant van de werkelijkheid. Hij vindt een lichtgevende steen. Het is één van de vele wonderlijke opdrachten die hem steeds door liminale plaatsen voeren: water, een opening, een grot, en zijn eigen grenzen, op zoek naar wat erachter ligt, verborgen voor het 'gewone' oog maar met een sublieme symboliek en betekenis voor zijn innerlijke groei. Grotten. Ooit hebben ze ons als onderdak gediend, toen we nog niet wisten dat we ook in het veld een dak boven ons hoofd konden bouwen. Eindeloos veel grotten op de wereld getuigen van menselijke bewoning in de oertijd en later. Botten van dieren

en mensen, as, huisraad en gereedschap laten zien wat zich daar heeft afgespeeld. De vroegste kunstenaars versierden hun grotten met rituele schilderingen, niet alleen in de Pyreneeën maar ook in Afrika, Azië en de Amerika's. Grotten spelen een belangrijke rol in de mythologie, als toegang tot het mysterieuze onderaardse, tot de onderwereld, als plaats waar zich monsters ophouden zoals draken, de minotaurus, slapende reuzen die je niet moet wekken. Treedt je de grot binnen, dan overschrijdt je een grens en ben je in feite al in een andere wereld, waarvan je nog maar mag hopen dat je de weg weer terug kunt vinden. Ook daar zijn mythologische verhalen over. Ontsnappen uit de onderwereld kan alleen met goedvinden van de goden, zoals het drama van Orpheus demonstreert. Behalve de grot als toegang tot het onbekende onderaardse is er de grot die uitkomt, als de tunnel uit Bijna Dood Ervaringen, aan 'de andere kant' ; een andere kant die verwant is aan deze kant, maar anders. Beter, mooier, met een onwerkelijke kwaliteit. De grot is de toegang tot een wereld die zich even heeft geopend, maar de ingang aan deze kant zal zich sluiten, onvindbaar worden, onherroepelijk, als men het geheim van zijn bestaan verraadt. Op het verraden van een geheim staat een zware straf: niet alleen dat men voor gek staat voor wie men de toegang wilde wijzen, maar doordat men het buitengewone, het wonder, heeft verraden, voor gewin, populariteit, ego. En dan is er de grot die de dood symboliseert. Inwijdingen in de Griekse en Romeinse Mysteriën begonnen in het onderaardse. Daar moest men klaarkomen met wat men wilde achterlaten; de symbolische dood om herboren te worden in een andere staat van zijn, met een andere naam, een andere, zuivere ziel, een ziel die zijn onderaardse demonen onder ogen heeft durven zien en ermee heeft afgerekend. Afgesloten van de bovenwereld komt de mens uit bij zichzelf, bij zijn essentie. Hoewel de Bijbel Jezus in een stal geboren liet worden, is er ook vaak sprake van de 'geboortegrot', en veel afbeeldingen van de geboortescène hebben die grot als decor. Blijkbaar ervoer men een grot als beter passend bij een andere wereld dan een nuchtere, door mensen opgetrokken stal. En die grot is niet de enige in het leven van Jezus, of in de Bijbel. In het leven van verschillende Bijbelse figuren spelen grotten een rol, als schuilplaats voor vijanden, als plek om na te denken en als begraaf-plaats. Een voorbeeld van dat laatste is de grot van Machpalah, waar Sara en later Abraham begraven werd, en ook Isaak, Rebekkah, Leah en Jacob (Gen 49:31 - 50:13) Ook Jezus werd in een grot begraven, een natuurlijke grafkelder waarvan de toegang kon worden afgesloten. Nu zijn daar, in Bethlehem en Jeruzalem kerken overheen gebouwd. Grotten speelden, en spelen in religie en folklore een belangrijke rol. In zandsteen werden ruimtes uitgehakt waar men kerken en rituele ruimten in kon vestigen, zoals in Turkije en Jordanië, of tempels zoals in India (bijv. de Ajanta Caves), versierd met prachtige muurschilderingen die door de constante omgevingstemperatuur goed bewaard zijn gebleven. Wat men aan kostbaarheden had vond in grotten een bewaarplaats, veilig toevertrouwd aan moeder aarde, zoals de Dode Zeerollen die 2000 jaar op ontdekking moesten wachten. Het spreekt vanzelf dat grotten ook schuilplaatsen waren voor mensen die hun beroep buiten uitoefenden, zoals herders, die met hun kudden onderdak konden vinden in grotten, en daar misschien hun goden aanbaden. De grot van Lourdes, waar 'Maria' zich in 1858 vertoonde aan Bernadette Soubirous, was al lang voor die tijd een plaats met een slechte, magische reputatie. Dat zou je nu niet meer zeggen. Vlakbij deze grot zijn grotten waar mensenbeenderen zijn gevonden. Grotten waren ook veiligheid, al wist men nooit welk dier er zijn nest in had gemaakt. Misschien juist daarom. Een grot is geen huis, een grot is een doorgang naar een andere dimensie die vol risico is. De stilte van de grot zal menigeen het gevoel hebben gegeven dichter bij zichzelf, bij zijn voorouders en bij zijn Schepper te komen als hij zich in de grot aan gebed overgaf. Misschien dat grotten daarom ons een magisch gevoel geven, een gevoel van verwachting, als het betreden van een voorportaal naar een andere werkelijkheid.