Upload
dokiet
View
223
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
İnme Hastalarına Yaklaşım ve TedaviProf. Dr. Nazire AfşarMarmara Üniversitesi HastanesiNöroloji AD
Konuşma Planı
İskemik inme:
Acil yaklaşım – acil tedavi: tromboliz
Destek tedavisi
Hemorajik inme
Genel yaklaşım
Akut İskemik İnmeye Yaklaşım
GirişAİİ’de yaklaşım değişikliği:
İnme ünitelerinin mortalite-morbidite üzerine etkisi
Trombolitik tedavinin Aİİ hiperakut fazında tek tedavi olarak onay alması
Yeni teknolojiler ile inme etyoloji ve mekanizmalarının daha iyi tanımlanması
Aİİ acil yaklaşım gerektirir, “zaman beyindir”AHA, Stroke 2007
Acil Tanı ve Tedavi
Hastane öncesi dönemde inmenin belirtilerinin
tanınması,
“beyin krizine” kalp krizine verilen önemin
verilmesi
Hastaların ancak akut inmeyi tedavi edebilecek
bir merkeze ulaştırılması
* Klas IAHA, Stroke 2007
Acil Tanı ve Tedavi
ÖyküFizik muayeneNM ve NIH skoru
İnme şiddeti ve tedaviye yanıt hakkında bilgi verebilir
Tanısal testlerSistemik patolojileri ve tedaviyi etkileyebilecek parametreleri saptar
Laboratuar tetkikleri
Tam kan sayımı
özellikle trombosit sayısı
Koagülopatiler: PT, INR, aPTT
Antikoagülan tx alan hastada veya
ciddi KC hastalığında özellikle
önemli
Laboratuar tetkikleri
Elektrolitler
Böbrek ve karaciğer FT’leri
Kan şekeri
Hipoglisemi fokal bulguya neden olabilir
Hiperglisemi prognozu kötü etkileyebilir
Tetkikler
EKGatrial fibrilasyon
Ciddi aritmiler
İskemi bulguları
Monitorizasyon önerilir
Kardiak enzimler (ESO’da yok, AHA’da var)
Tetkikler
O2 satürasyonu:Non-invaziv monitorizasyon
Hipoksi yok ise tromboliz öncesinde artere girilmemeli
Zaman önemliBilinen hastalık veya ilaç kullanımı yoksa sonuçlar beklenmeyebilir...
AHA, Stroke 2007
Acil Tanı ve Tedavi: sonuç
Acil protokol çerçevesinde değerlendirilir *
Acile gelişin 60 dakikası içinde bitirilir
İnme skalası (NIHSS) kullanılmalı
Belirli sayıda kan tetkiki yapılmalı
Klas I
AHA, Stroke 2007
Görüntüleme: BTTromboliz adaylarında BT 25 dak.da sonlanmalı, en geç 20 dak.da ise yorumlanmalı
Multi-modal BT: kontrastsız BT dışında:
Perfüzyon BT:
2 ayrı teknik CBV veya serebral kan akımı ile MTT
İskemik koru gösterebilir
Görüntüleme: BT
BT anjiyografi
İntra ve ekstrakranial arterler görüntülenir
Avantajı: hızlı ve konvansiyonel BT’lerle
yapılabilir
Dezavantajı: kontrast madde kullanımı
Multi-modal MRİ:Morfolojik görüntülemeye (T1, T2),Difüzyon ve perfüzyon ağırlıklı MRIGradient EKOMR anjiyografi (MRA):
intra- / ekstra-kranial darlık / tıkanma,çapı 3 mm’den büyük olan anevrizmaları belirleyebilir
Görüntüleme: MRİ
Akut iskemik inmede Görüntüleme: İlk 3 st dışında
MRI avantajı:
Akut/kronik ayrımı
Sessiz multipl infarkt –
mekanizma konusunda
fikir verebilir
Küçük lezyonları (kortikal,
subkortikal, post fossa)
gösterme
MRI dezavantajı:
Pahallı
Klostrofobi
Kardiak pacemaker (AHA, Stroke 2007)
Akut iskemik inmede Görüntüleme: Sonuç
Spesifik tedavi öncesi görüntüleme gerekli, çoğu zaman
BT yeterlidir
Görüntüleme bu konuda deneyimli kişilerce
değerlendirilmeli *
Multimodal BT ve MRI tanıda ek bilgi sağlayarak
yardımcı olabilir * Klas I
<3 st gelen hastada zaman vasküler görütüleme için
zaman kaybedilmemeli * Klas III
AHA, Stroke 2007
Tromboliz
Akut iskemik inmede Akut iskemik inmede perfperfüüzyonunzyonun tekrar satekrar sağğlanmaslanmasıı, , esas tedavi stratejisidir. esas tedavi stratejisidir.
Beyin kan akBeyin kan akıımmıınnıı tekrar satekrar sağğlamaklamakİİskemik hasarskemik hasarıı azaltmakazaltmak
NNöörolojik dizabiliteyi srolojik dizabiliteyi sıınnıırlamakrlamak
Trombolitik tedavinin amacTrombolitik tedavinin amacıı
NINDS çalışmasıTedavi grubunda MRA %11-13,
RRA % 32-55
Tedavi grubunda semptomatik İSK, 10 kat fazla (%6.4),
Ancak 3 ay sonunda mortalite 2 grupta farklı değil.
NNT=7
1995, NJEM
Kesin Kontrendikasyonlar• Son 3 ayda inme ya da ciddi kafa
travması
• İntraserebral hematom öyküsü
• AV malformasyon ve anevrizma/SAK öyküsü
• Tedaviye rağmen SKB >185 mmHg veya DKB >110 mmHg
• Kan basıncını gereken sınıra çekmek için agresif tedavi ihtiyacı
• Hızlı düzelen nörolojik defisit, minör defisit (NIH<4 (afazi ve hemianopsi hariç) izole/hafif defisit: tek ataksi, tek duysal, tek dizartri, hafif güçsüzlük), koma
• NIH>25
• Son 3 ayda geçirilmiş MI
• Diyabet ve geçirilmiş inme öyküsü• SAK düşündüren bulgular
• Son 14 günde majör cerrahi
• Son 21 günde GİS / GÜS kanaması
• İnme başlangıcında nöbet
• Son 7 günde erişilemez yerde arteriyel girişim
• aPTT yüksekliği (x1.5 N)
• PT >15 sn, INR >1.3• Trombosit <100.000/mm3
• KŞ > 400 mg/dl veya < 50 mg/dl
• BT’de MCA alanının 1/3’ünü aşan infarkt bulguları (erken indirekt infarkt bulguları, erken hipodensite, kitle etkisi)
• >80 yaş
Uygun Hasta Seçimi
AB’de ve ülkemizde ruhsat:NIH < 25
NIH<4, hızlı düzelen nörolojik defisit, minör defisit (afazi ve hemianopsi hariç) izole/hafif defisit: tek ataksi, tek duysal, tek dizartri, hafif güçsüzlük)
Koma
Diyabet + geçirilmiş inme öyküsü
Yaş < 80
Acilde:Kan basıncı ölçülürGerekiyorsa NG ve mesane sondası, rt-PA uygulamadan önce takılır0.9 mg/kg Actylise, % 10’u bolus, kalanı 1 saat infüzyon ile verilirTedavi süresince KB’ı 15 dak. aralarla ölçülür
Tedavi Uygulaması
Kan Basıncı İzlemi
Tedavi süresince KB’ı 15 dak. aralarla ölçülüruygulama sonrası 2 saat: 15 dk.da birsonraki 6 saat: 30 dk.da bir24 saat sonuna kadar: saatte bir ölçüm yapılır
KB ≥ 185/110 mmHg olursa tedavi edilir
Yoğun Bakım: Tedavi Sonrası İzlem
• Sistemik kanama izlemi
• Nörolojik muayene: 2 saat süreyle 15 dak., 6 saat süreyle saatte, 24 saat sonuna kadar 4 saatte bir
• Bilinç (NIHSS 1. item)
• Motor defisit (NIHSS 5. ve 6. item)
• 2.saatin sonunda NIH değerlendirmesi yapılır
Yoğun Bakım: Tedavi Sonrası İzlem
Hasta monitöre bağlanarak vital parametreleri saatlik izlenirİlk 24 saat ASA / Klopidogrel/ Heparin verilmezVenöz-arteriyel girişim, tedaviden itibaren 24 saat boyunca kısıtlanmalıdır.
DVT profilaksisi için mümkünse pnömatik kompresyon aleti uygulanır
Yoğun Bakım: Tedavi Sonrası İzlem
● Nörolojik açıdan kötüleşme olursa
● İnfüzyon durdurulur
● Kontrastsız kranyal BT istenir
● Sistemik kanama gelişirse
● 3 U taze dondurulmuş plazma
● 1-2 U eritrosit süspansiyonu hazırlatılır
Komplikasyonlar
En sık görülen ve korkulan:
Masif intraserebral kanama
Hemorajik transformasyon
Herhangi bir alanda majör
kanama
Minör kanamalar
Akut İskemik İnme Destek Tedaviler
Destek Tedaviler
Hastanın başı 30 derece olacak şekilde yatırılmalıHastanın övolemik olması sağlanmalı
İzotonik NaCl: 1-2cc/kg/saatDextrozlu sıvılar asla verilmemeli
Oral alım kesilmeliBulantı/ kusma önlenmeliGerekiyorsa NG ve mesane sondası takılmalı
Destek Tedaviler
Solunum Hava yolu açık tutulmalı
Aspirasyon önlenmeli
SDS<20 SaO2>%92-95
Kalp Kardiyak riskli hasta tanınmalı
(Kalp hızı <60, >100/dakika)
ilk 24 saat kardiak monitorizasyon gerekmektedir
AHA, Stroke 2007
Inme ve HT: neden ?
Etkileyen nedenler:Önceden var olan HTnöro-endokrin sistemlerin aktivasyonuHastanede yatma stresiİnfarkt lokalizasyonuİnme tipiİnme şiddetiArtmış IKB’a yanıt olarak yüksek KB
Myers 1981; Yatsu 1985; Britton 1986; Olson 1992; Harper 1994; VMyers 1981; Yatsu 1985; Britton 1986; Olson 1992; Harper 1994; Vemmos 2004; Spengos 2006emmos 2004; Spengos 2006
İnme ve HT
Ancak:
Doğal seyir sırasında, KB çoğunlukla saatler veya günler içinde kendiliğinden normalize olur
KB’nın agresif tedavisi perfüzyon basıncını düşürüp infarktın genişlemesine neden olabilir
Britton 1986; Carlberg 1991; Broderick 1993; Vemmos 2004Britton 1986; Carlberg 1991; Broderick 1993; Vemmos 2004
Powers 1993; Spengos 2006Powers 1993; Spengos 2006
İskeminin erken evresinde serebral otoregülasyon bozulur, CBF doğru-dan ve pasif olarak ortalama KB’a bağlıdır
Kronik HT’da bu şema daha yüksek KB seviyelerine kayar
İnme ve HT
HT: İnme Prognozuna Etkisi
IST çalışması:KB ve prognoz arasında U-şekilli ilişki
SKB > 180 mmHg
SKB < 120 mmHg
En az ölüm/bağımlılık SKB: 140 – 179mmHg ortalama 150 mmHg
14 günde ölüm 6.ay ölüm/bağımlılık
HT: İnme Prognozuna EtkisiIST çalışması:
150 mmHg üzerinde her 10
mmHg artış için %3.8, her 10
mmHg azalma için ise %17.9
erken ölüm oranında artma
var
14 günde inme rekürrens
oranı her 10 mmHg artış için
%4.2 daha fazla
HT: İnme Prognozuna Etkisi
INWEST çalışması (Intravenous Nimodipine West European Trial):
Hızlı kan basıncı düşürülmesi ile ölüm ve ağır defisit oranları yüksek
Serebral kan akımının düşmesine kollateral dolaşım yetersizliği
Cerebrovasc dis 1994; stroke 2000; j intern med 2004
Acile başvuru KB:155 – 220 mmHg70 – 100 mmHg
Sınırları altında kalanhastaların 90 gündeölüm oranı dahaYüksekİlk 24 saatte
kaçınılması gereken birKB alt sınırı var?
Stead, Neurology 2005
HT: İnme Prognozuna Etkisi
Çok merkezli çalışma, ilk 24 saatte DKB’ında %25’ten fazla düşüş 5.günde daha ağır bir defisit ile ilişkili
Bu fark kullanılan ilaçlar, başlangıç KB düzeyi ve inme tipi ile ilişkili bulunmamış
Sabit değer önerisi yerine bazal değere göre tedavi önerilmiş
Ann Emerg Med. 2003
HT: İnme Prognozuna Etkisi
Çalışmaların güvenilir ve karşılaştırılabilir olması için:
KB ölçüm şekli önemli
24 saat monitorizasyon ve nabız basıncı
Tek ölçüm vs sürekli ölçüm vs 10 dakikalık monitorizasyon
Akut iskemik inme sonrasında rekanalizasyon ve KB
Mattle et al. Stroke. 2005;36:264-269
Trombolitik tedavi verilen hastada
rekanalizasyon olursa SKB düşüşü daha
belirgin
Rekanalizasyon yok ise SKB yüksek seyrediyor
Ancak KB düşürülme hızı dikkat edilmesi
gereken nokta
Devam eden akut dönem antihipertansif tedavi çalışmaları
CHHIPS Controlling Hypertension and Hypotension Immediately Post-Stroke
Sistolik KB>160 mm Hg olan hipertansif 1650 hastaSistolik KB<140 mm Hg olan hipotansif 400 hasta
Lisinopril, labetalol veya plasebo
Fenilefrin veya plasebo
ENOSEfficacy of Nitric Oxide in Stroke
Akut inmeli 5000 hasta
Transdermal gliseril trinitrat
COSSACS Continue Or Stop post Stroke Antihypertensives Collaborative Study
Hemorajik ve iskemik inmeli 2900 hasta
İlk 24 s ve takip eden 2 hafta içinde mevcut antihipertansif ilacına devam veya stop (2010 ESC)
ENOS
Çeşitli ajanlar çelişkili sonuç vermiş durumda:
B-bloker ve KK antagonistleri negatif sonuçverdi
ARB (candesartan - ACCESS): ciddi hipertansif, mortalite – morbidite düşmüş
ENOS: Nitrik oksit çalışması: akut evrede, 7 gün tedavi, sürmekte
CHHIPSCHHIPS: ‘Control of Hypertension and Hypotension Immediately Post-Stroke’Pilot çalışmaLabetolol vs lisinopril Hipotansif hastada ise fenilefrin infüzyonuDoz titrasyonu yapıldı ve her iki ajanında güvenilir olduğu görüldü.179 hastada olduğu için daha geniş çalışma gerekir
Potter, Lancet Neurol 2009; 8: 48–56
COSSACS
COSSACS : ‘The Continue Or Stop post-Stroke Antihypertensives Collaborative Study’Hastaların %40’ı hastaneye geldiğinde tedavi altındaİlk 24 saatte hastanın ilaçlarını devam edip etmeme çalışması: hemorajik ve iskemik inmeli 2900 hastaESC: 2010’da sunulacak
Kan Basıncı - ÖzetKan Basıncı
Hipotansiyon (SKB<100 mmHg, DKB<70 mm)
nedeni araştırılıp önlenmeli *
Ek bilgi oluncaya kadar dikkatli yaklaşım
Tromboliz adayı:
SKB < 185 mmHg
DKB < 110 mmHgAHA, Stroke 2007
Destek Tedaviler
Kan Basıncı
Tromboliz adayı olmayan hasta:
Genel konsensus SKB >220 mmHg veya OKB
>120mmHg olmadıkça tx verilmemeli
KB düşürme hızı ilk 24 st. %15’ten fazla
olmamalı* Klas I
AHA, Stroke 2007
Kan Basıncı - Özet
Kullanılan ajanlar:İlk tercih beta-bloker: esmolol
Her zaman kontrolde yetmiyor, o nedenle NG’den ACE inhibitörleri kullanılabilir
Zorunlu olmadıkça nitratlardan kaçınmak gerekir (intrakranial basınç artışı)
Destek Tedaviler
Kan Şekeri
<140 mg/dl’de tutulmalı, KŞ >140 - 185 mg/dl ise insülin tx (İV/sc) gerekmektedir *
KlasII
Vücut Isısı < 37.5°C’de tutulmalı, hipotermi tedavisi konusunda yeterli bilgi yok
AHA, Stroke 2007
İntraserebral Kanama
İSK: Sık Nedenler
Derin kanamaHipertansiyonİskemik inme hemorajik transformasyonuKanama bozuklukları
N. Afşar
EtyolojiEtyoloji
Derin kanamalarda en Derin kanamalarda en öönemli ve snemli ve sıık neden k neden
hipertansiyonhipertansiyon
Kronik HT: Kronik HT:
MikroMikro--anevrizmaanevrizma
damar (100 damar (100 –– 400 400 μμm m ççapapıında) duvarnda) duvarıında nda
lipohyalinozis veya nekroza neden olurlipohyalinozis veya nekroza neden olur
Ritter Neurology 2005; Ruiz-Sandoval Stroke 2006; Jackson JNNP 2006
İSK: Sık Nedenler
Lobar kanamaAmiloid anjiyopatiKanama bozukluklarıİlaçlar Vasküler malformayonlarTümörHİPERTANSİYON
N. Afşar
EtyolojiEtyoloji
Lobar kanamalarda baLobar kanamalarda başşllııca neden ca neden CAA (baCAA (bağığımsmsıız risk faktz risk faktöörrüü))Ancak: Ancak:
lobar kanamalarda da HT etken lobar kanamalarda da HT etken olabilirolabilirDerin kanamalarda vaskDerin kanamalarda vasküüler ler anomali olabiliranomali olabilir
Ritter Neurology 2005; Ruiz-Sandoval Stroke 2006; Jackson JNNP 2006
Etiyoloji
2 kohort çalışması (ARIC ve CHS):263 000 kişi-yıl (takip ort 13.5 yıl, kanamaya kadar ort 8 yıl), 135 İSKYaşIrk (siyah > beyaz)HTDüşük LDL ve düşük TG
Sturgeon, Stroke. 2007;38:2718-2725
Klinik Seyir
%20 – 40 hastada ilk saatlerde klinik kötüleşme görülür
Hematom volümünde artış ve orta hat şifti
Varfarin kullanımı daha geç dönemde volüm artışına yol açıyor
Flibotte, NEUROLOGY 2004;63:1059–1064
N. Afşar
Klinik SeyirKlinik Seyir
Zaman penceresi: ilk saatlerZaman penceresi: ilk saatler
Erken BT Erken BT ççekimi kanama ekimi kanama volvolüüm artm artışış olasolasııllığıığınnııarttarttıırrııyoryor
6 saatten sonra 6 saatten sonra ççekilen BT: ekilen BT: ancak %5 volancak %5 volüüm artm artışıışı varvar
Kazui, Stroke 1996; Fujii, J Neurosurgery 1994
Kanama Etrafında penumbra?
Son yıllarda peri-hematomal penumbrakonusunda çelişkili yayınlar (SPECT, DWI,
PWI)
Bir çalışmada iskemik değişiklik lehine
olabilecek düşük ADC değerleri bildirildi
PET: CBF azalmış ancak OEF’da artış yerine
azalma görülmüşHerweh, Stroke 2007;38; 2941–2947
N. Afşar
Penumbra: SonuPenumbra: Sonuçç
Perihematomal:Perihematomal:
iskemik penumbra deiskemik penumbra değğil, il,
““primer metabolik depresyonprimer metabolik depresyon””
serebrovasküler reaktivite
ve oto-regülasyon intakt
Farmakolojik KB düşürülmesi ile bir etkilenim söz konusu değil
N. Afşar
Kan BasKan Basııncncıı: d: düüzenlenmesizenlenmesi
KKıılavuzlar:lavuzlar:AHA AHA –– 2007, ESO (EUSI) 2007, ESO (EUSI) –– 20062006RCT RCT ççalalışışmalara dayalmalara dayalıı dedeğğililKB yKB yüüksekliksekliğği hematom genii hematom genişşlemesi ile ilgili lemesi ile ilgili olabilirolabilirVVööllüüm artm artışıışı ise kise kööttüü prognoz ile iliprognoz ile ilişşkilikiliHHıızlzlıı KB dKB düüşşmesi olasmesi olasıı iskemik alaniskemik alanııgenigenişşletebilirletebilir
N. Afşar
KB: Beklenen KB: Beklenen ÇÇalalışışmalarmalar
ATACH:ATACH: akut akut İİSKSK’’da antihipertansif tx: pilot da antihipertansif tx: pilot ççalalışışmasmasıı: :
KB 3 dKB 3 düüzeyde dzeyde düüşşüürrüülecek:lecek:IV nicardipine, 18IV nicardipine, 18--24 st24 st
Etkinlik Etkinlik –– emniyet:emniyet:24.saatte vol24.saatte volüüm artm artışıışı
3.ayda BI ve mRS3.ayda BI ve mRS
N. Afşar
KB: Beklenen KB: Beklenen ÇÇalalışışmalarmalar
INTERACTINTERACT: : İİSKSK’’da agresif KB da agresif KB ddüüşşüürrüülmesi lmesi ççalalışışmasmasıı::
2 SKB 2 SKB öçüöçümmüü: > 150 ve < 220 mmHg, ilk 6 : > 150 ve < 220 mmHg, ilk 6 saattesaatteÖÖllüüm ve disabilitede azalma dem ve disabilitede azalma değğerlendirmesierlendirmesiAHA 2008AHA 2008’’dede pilot pilot ççalalışışma sonucu: KB ma sonucu: KB ddüüşşüürrüülmesi emniyetli, INTERACT 2 lmesi emniyetli, INTERACT 2 randomize etmeye barandomize etmeye başşladladıı
N. Afşar
Kan BasKan Basııncncıı: : ÖÖzetzet
MAP %15 azalmasMAP %15 azalmasıı CBF azalmasCBF azalmasııyapmyapmııyoryor
Prospektif bir Prospektif bir ççalalışışma: ilk 6 saatte KBma: ilk 6 saatte KB’’nnıın n 160/90160/90’’a da düüşşüürrüülmesi daha iyi prognoz lmesi daha iyi prognoz eeğğilimiilimi
CPP > 60 mmHg CPP > 60 mmHg üüzerinde tutulmaszerinde tutulmasııyararlyararlıı
Qureshi J Intensive Care Med, 2005; Broderick Stroke, AHA 2007
N. Afşar
DVT / PTE PROFLAKSDVT / PTE PROFLAKSİİSSİİ
Kompresyon Kompresyon ççoraborabıı, intermittant , intermittant pnpnöömatik kompresyon: ilk gmatik kompresyon: ilk güünden nden babaşşlanmallanmalıı (d(düüşşüük kank kanııt dt düüzeyi)zeyi)
YYüüksek riskli hastada sc UFH veya ksek riskli hastada sc UFH veya LMWH baLMWH başşlanabilirlanabilir
8.ACCP kılavuzu: Chest 2008; Kelly-Stroke-2003
N. Afşar
DVT / PTE PROFLAKSDVT / PTE PROFLAKSİİSSİİ
KullanKullanıılan ajana glan ajana gööre aPTT veya antire aPTT veya anti--FXa takip edilmelidirFXa takip edilmelidir
NNöörolojik olarak stabil hastada LMWH 2. rolojik olarak stabil hastada LMWH 2. ggüünde bande başşlanabilirlanabilir
İİnferior vena cava filtresinferior vena cava filtresi
8.ACCP kılavuzu: Chest 2008; Kelly-Stroke-2003