Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Instytut Systemów Przestrzennych i Katastralnych S.A.
ul. Dworcowa 56, 44-100 Gliwice
Zbiory danych przestrzennych
w jednostkach samorządu terytorialnego
– identyfikacja i oszacowanie zasobów,
wraz z przykładami i propozycjami ich strukturalizacji
dla potrzeb sporządzania metadanych
w zakresie tematu zagospodarowanie przestrzenne
opracowanie badawcze wykonane na zamówienie
Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej,
Departament Gospodarki Przestrzennej
Gliwice, grudzień 2011 roku
2
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Opracowanie badawcze pn. „Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego –
identyfikacja i oszacowanie zasobów, wraz z przykładami i propozycjami ich strukturalizacji dla
potrzeb sporządzania metadanych w zakresie tematu zagospodarowanie przestrzenne” wykonane
zostało przez zespół Instytutu Systemów Przestrzennych i Katastralnych w Gliwicach w składzie:
dr inż. arch. Maciej Borsa – kierownik projektu
dr Leszek Litwin – ekspert wiodący w zakresie geoinformacji
Zespół badawczy: mgr Alina Litwiak,
inż. Elżbieta Duraj
Prezes Zarządu Instytutu: mgr inż. Andrzej Sambura
Gliwice, wrzesień – grudzień 2011 roku
3
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Spis treści
Wstęp ......................................................................................................................... 5
Wprowadzenie .................................................................................................... 5
Cel opracowania ................................................................................................. 7
Metoda opracowania ......................................................................................... 10
Zbiory danych i metadane w procesie planowania .............................................. 14
Rola informacji w gospodarce przestrzennej .................................................... 14
Geoinformacja a system planowania ................................................................ 15
Europejski wymiar INSPIRE.............................................................................. 20
Zagospodarowanie przestrzenne w INSPIRE .................................................... 22 Interoperacyjność i harmonizacja ....................................................................... 27
Zagadnienia wdrożeniowe ................................................................................ 32
Wymogi techniczno-organizacyjne ..................................................................... 32 Korzyści i koszty ................................................................................................ 36 Działania pilotażowe .......................................................................................... 38
Wrota Mazowsza .................................................................................................... 38
UrbanSat ................................................................................................................. 40
Plan4All ................................................................................................................... 41
Pozostałe inicjatywy ............................................................................................... 42
Otoczenie prawne .................................................................................................... 43
Podstawowa terminologia ................................................................................. 43
Dane .................................................................................................................. 43 Bazy danych ...................................................................................................... 46 Rejestry i ewidencje ........................................................................................... 51 Zasoby danych .................................................................................................. 55 Metadane .......................................................................................................... 58
Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej ............................................. 60
Ewidencja zasobów ........................................................................................... 62
Publiczny dostęp do informacji.......................................................................... 64
Wpływ na system gospodarki przestrzennej ..................................................... 66
Rola samorządów terytorialnych ........................................................................ 71
4
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zbiory danych przestrzennych ............................................................................... 72
Systematyka zbiorów danych............................................................................ 72
Harmonizacja ..................................................................................................... 75
Metodologia przeprowadzonej kwerendy .......................................................... 78
Zasoby jednostek samorządu terytorialnego .................................................... 82
Przegląd wybranych przykładów ........................................................................ 85 Oszacowanie zasobów danych przestrzennych ................................................. 91
Przykłady zbiorów ................................................................................................... 93 Rejestry w jednostkach administracji ................................................................. 96
Przykłady rejestrów ................................................................................................ 98
Główne kierunki harmonizacji zbiorów ............................................................ 100
Profile metadanych ............................................................................................... 103
Metadane geoinformacyjne i katalogi metadanych ......................................... 103
Profile metadanych ......................................................................................... 106
Usługi danych przestrzennych ......................................................................... 109
Przegląd wybranych profili metadanych .......................................................... 111
Wzorce metadanych ....................................................................................... 117
Przykłady metadanych .................................................................................... 133
Przykład profilu INSPIRE ................................................................................. 133 Przykład „profilu mazowieckiego” ..................................................................... 140 Przykład profilu Plan4all .................................................................................. 149
Kierunki prac wdrożeniowych.......................................................................... 164
Słownik pojęć ........................................................................................................ 168
5
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Wstęp
Wprowadzenie
Ustawa z 4 marca 2010 o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. 76 z 2010 r.
poz. 489), stanowiąca transpozycję dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr
2007/2/WE z 14 marca 2007 r. ustanawiającej infrastrukturę informacji przestrzennej
we Wspólnocie Europejskiej - lNSPIRE (Dz. Urz. UE L 108 z 25.04.2007) – nałożyła
na ministra właściwego ds. budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej
nowe obowiązki. Na przykład muszą zostać przygotowane i wdrożone czynności,
opisane w ustawie, a polegające na:
działaniach dla tworzenia, utrzymywania i rozwijania infrastruktury informacji
przestrzennej, obejmującej zbiory danych przestrzennych, które zgodnie z
zadaniami wynikającymi z przepisów o planowaniu przestrzennym są two-
rzone, aktualizowane i udostępniane przez organy administracji publicznej;
koordynacji tworzenia, aktualizacji i udostępniania zbiorów metadanych
infrastruktury informacji przestrzennej przez organy (głównie jednostki
samorządu terytorialnego) posiadających te dane, oraz prowadzeniu przez nie
rejestrów publicznych w tym zakresie, co obejmuje także koordynację
rozwiązań technicznych z tym związanych;
harmonizacji zbiorów danych dotyczących sfery swej odpowiedzialności,
poprzez działania o charakterze prawnym, technicznym i organizacyjnym,
mające na celu doprowadzenie do spójności zbiorów danych przestrzennych
pochodzących z różnych źródeł oraz ich przystosowanie do wspólnego i
łącznego wykorzystywania, w tym do wykorzystania danych referencyjnych
(obiektów topograficznych) w procesie sporządzania planów
zagospodarowania przestrzennego i innych podobnych dokumentów;
tworzeniu i przygotowaniu obsługi sieci usług danych przestrzennych
odnoszących się do zagospodarowania przestrzennego, rozumianego jako
6
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
zagospodarowanie terenu, w jego obecnym lub przyszłym wymiarze
funkcjonalnym, lub przeznaczeniu społeczno-gospodarczym terenu
(mieszkaniowym, przemysłowym, handlowym, rolniczym, leśnym,
wypoczynkowym), wynikającym z dokumentów planistycznych; usługi te
polegać mają na wyszukiwaniu, przeglądaniu, pobieraniu i przekształcaniu
informacji przestrzennych z zakresu kompetencji ministra właściwego ds.
gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, określonych w ustawie.
Kluczowe dla realizacji tych zadań jest wyodrębnienie zasobów danych, które będą
podlegać ustawie oraz opracowanie dla nich metadanych, czyli informacji o tych
zasobach, dostępnych w organach administracji publicznej. Podjęcie tych zadań nie
jest łatwe, bo w dużym zakresie dotyczy działań w sferze wiedzy i technologii, z
którymi specjaliści ze sfery gospodarki przestrzennej nie mieli dotąd tak ścisłego
związku. Działanie te nie tyle bowiem dotyczą samej problematyki ładu
przestrzennego, co instrumentów implementacyjnych i obiegu informacji w systemie
zarządzania przestrzenią. Mają więc znaczenie instrumentalne.
Termin realizacji niektórych z zadań określonych w ustawie jest ściśle określony.
Wdrożenie podstaw systemu infrastruktury informacji przestrzennej w sferze
planowania przestrzennego, polegające na dostępności metadanych, musi nastąpić
w terminie do 3 grudnia 2013 roku. Nie należy sugerować się tym, że w Polsce we
wszystkich działach administracji zobowiązania wynikające z nowej „filozofii”
podejścia do danych przestrzennych wypełniane są dość opieszale. Zagrożone jest
to bowiem skierowaniem przez Komisję Europejską do Trybunału Sprawiedliwości
sprawy przeciwko krajowi ociągającemu się z wypełnianiem zobowiązań kraju
członkowskiego Unii Europejskiej.
Należy zaznaczyć, że pełniąc rolę organu wiodącego w zakresie tematu
infrastruktury informacji przestrzennej zagospodarowanie przestrzenne, Minister
Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej ma za zadanie przede wszystkim
koordynować prace, podejmowane przez samorządy terytorialne. Koordynacja ta
polega głównie na określaniu standardów organizacyjnych i technicznych, co samo w
sobie nie jest zasadniczym kosztem wdrożenia.
Większość kosztów faktycznego wdrożenia infrastruktury poniosą samorządy.
Tak więc Minister decydując o ogromnych wydatkach sam ich nie ponosi, co wcale
7
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
nie stawia go w sytuacji komfortowej – konieczność godzenia sprzecznych czasem
interesów oraz zróżnicowane naciski w sprawie przyjmowanych rozwiązań i ich
terminarza – mogą znacznie komplikować prace wdrożeniowe i wymagają wysokich
kompetencji merytorycznych ze strony jednostek organizacyjnych ministerstwa.
Opracowanie niniejsze ma pomóc w sprawnej implementacji infrastruktury informacji
przestrzennej w dziale administracji gospodarka przestrzenna, m.in. poprzez
zebranie i analizę dorobku w tej dziedzinie, jaki zdobyły polskie organa administracji
publicznej, zwłaszcza jednostki samorządu terytorialnego.
Cel opracowania
Wdrażanie ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej stanowi dla ministra
właściwego ds. gospodarki przestrzennej całkiem nowe wyzwanie, różniące się od
dotychczasowych zadań. Koordynacja ogromnego i kosztownego przedsięwzięcia,
nadzór nad wprowadzaniem innowacyjnych rozwiązań technicznych, czy organizacja
masowych szkoleń w zupełnie nowej i niemal pozbawionej praktycznych
doświadczeń dziedzinie – wymagają dużego wysiłku organizacyjnego,
dalekowzroczności, rozwagi oraz starannie przygotowanych i
skoordynowanych działań.
Zadanie jest tym bardziej złożone, że zbiega się w czasie z próbami reformy
planowania przestrzennego, wynikającymi z krytyki funkcjonujących rozwiązań z
racji niedostosowania obowiązujących przepisów i praktyki (metod) zarządzania
przestrzenią do warunków i wymogów współczesności.
Komplikacje postawionego zadania wynikają też z kontekstu europejskiego –
inicjatywa INSPIRE, z której wyrasta polska ustawa o infrastrukturze informacji
przestrzennej nie jest programem zamkniętym czy wręcz nawet w pełni „gotowym do
użycia”. W czasie implementacji uzupełniana jest o na bieżąco tworzone zasady,
które często odbiegają w pewnym stopniu od tego, co pierwotnie zakładano.
Działania wdrożeniowe prowadzone są więc w stanie wysokiej niepewności
i ryzyka, niemniej nie podjęcie ich zagrożone jest dość poważnymi sankcjami.
8
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zdecydowana większość kosztów wdrożenia ustawy poniosą władze szczebla
lokalnego i częściowo regionalnego. Mimo dofinansowania ze środków europejskich
środki własne i wysiłek organizacyjny przeznaczony na wdrożenie przekracza te,
które zwyczajowo przeznaczane były tam na działania w sferze gospodarki
przestrzennej. Stąd też ogromna odpowiedzialność ministra wobec samorządów,
które z pewnością uważnie śledzić będą podejmowane działania organizacyjne,
starając się ze swej strony również o wysoką racjonalizację własnych wysiłków i
wydatków.
Odpowiedzialność ta dotyczy każdego z etapów wdrażania infrastruktury informacji
przestrzennej. Zadaniem niniejszego opracowania jest wskazanie pola koniecznych
rozwiązań i związanych z nimi decyzji w zakresie identyfikacji zbiorów danych
przestrzennych podlegających działaniom przewidzianym w ustawie IIP1). W tym celu
opracowanie podsumowuje dokonaną inwentaryzację zasobów danych
przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego poziomu lokalnego, a
następnie podaje propozycje ich systematyzacji i strukturalizacji, posiłkując się
przykładami sporządzania obowiązkowych metadanych dla wybranych przykładów.
Istotnie bowiem poziom nakładów, czy generalnie zakres obowiązków organów
administracji zależy w głównej mierze od określenia zadania – co ma podlegać
przepisom ustawy? Czyli innymi słowy: jakie dane i usługi z zakresu kompetencji
ministra właściwego ds. gospodarki przestrzennej powinny być włączone do
infrastruktury informacji przestrzennej. Ustawa określa warunki, które powinny
spełniać zbiory danych przestrzennych – mówi ona, że są to dane które:
A - odnoszą się do terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub są z nim powiązane;
B - występują w postaci elektronicznej;
C - utrzymywane są przez organ administracji lub w jego imieniu, i które zgodnie z
jego zadaniami publicznymi są tworzone, aktualizowane i udostępniane, albo też
są utrzymywane przez osobę trzecią, której umożliwiono włączenie się do
infrastruktury;
D - należą co najmniej do jednego z tematów danych przestrzennych, określonych
w załączniku do ustawy.
1 ) infrastruktury informacji przestrzennej
9
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Wszystkie zbiory, które poddano w niniejszej analizie spełniają kryterium A i C.
Pierwsze wynika z przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, a drugie w tym wypadku związane jest z samą metodą badania –
badano tylko zasoby organów administracji. Ale nie oznacza to pominięcia jakichś
istotnych zbiorów danych w takiej metodzie, gdyż rola organów administracji jest
absolutnie wiodąca w analizowanym temacie danych przestrzennych, co wynika
wprost z wielu przepisów i co można uznać za oczywiste. Przedmiotem rozważań w
dalszych częściach opracowania są zatem kwestie związane ze spełnianiem lub nie
spełnianiem kryterium B i D.
W prowadzonych badaniach ale też w konkluzjach niniejszego opracowania
założono istotną rolę samorządów terytorialnych poziomu lokalnego we wdrażaniu
infrastruktury informacji przestrzennej. Zgodnie z nową ustawą, ale też zgodnie z
dobrą praktyką zarządzania w ogóle, wdrażanie ustawy należy oprzeć o szerokie
współdziałanie, zarówno z innymi sektorami, jak i z władzami niższych szczebli oraz
podmiotami badawczymi i planistycznymi. Jest to tym bardziej istotne, że w Polsce
zgromadzono bardzo wiele doświadczeń z wdrażania infrastruktury informacji
przestrzennej, szczególnie w organach administracji publicznej szczebla lokalnego –
gminach i powiatach.
Nie można tego dorobku pomijać, lub działać wbrew trendom obserwowanym na
szczeblu lokalnym. W ciągu ostatniego dziesięciolecia zdobyto tam dużym nakładem
ogromną wiedzę, której umiejętne wykorzystanie może przyczynić się do
sprawniejszego i efektywniejszego ekonomicznie działania w skali całego kraju.
Także aspiracje władz samorządowych i podejmowane przez nie działania nie
powinny być niezauważone w ocenie tego, co (jakie zbiory) spełnia kryteria
ustawowe.
Działaniom wdrożeniowym w skali kraju powinno towarzyszyć tworzenie
odpowiednich struktur organizacyjnych. Po pierwsze ułatwia to zadania
wdrożeniowe, a po drugie zapewnia im trwałość. Zadania ustawy nie są bowiem
okazjonalne (efemeryczne), a wejdą na stałe do struktury zadań odpowiedzialnego
ministerstwa i wymagać będą odpowiedniej, sprawnej i kompetentnej organizacji.
10
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Metoda opracowania
Opracowanie wykonano na podstawie umowy zawartej pomiędzy Ministrem
Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej a Instytutem Systemów
Przestrzennych i Katastralnych w lutym 2011 roku, na wykonanie opracowania
badawczego pt. „Zmiany metod planowania i potencjalne pola nowych działań w
dziale administracji rządowej – budownictwo, gospodarka przestrzenna i
mieszkaniowa, w zakresie gospodarki przestrzennej, wynikające z wdrażania ustawy
o infrastrukturze informacji przestrzennej oraz innych pokrewnych przepisów”.
Uwaga opracowania i jego wniosków końcowych miała zgodnie z umową
koncentrować się na tych elementach tematu, za których realizację odpowiada
Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.
Prace badawczo-wdrożeniowe objęte umową obejmowały:
1. Opracowanie arkusza kwerendy (ankiety) nt. zbiorów danych przestrzennych w
jednostkach samorządu terytorialnego pod kątem wymogów INSPIRE i zasad
„dobrych praktyk” (w wariancie rozszerzającym, do celów porównawczych).
2. Wybór 6-10 jednostek samorządu terytorialnego (przede wszystkim gmin, ale dla
porównań również powiatu/ów), spośród tych w których w ramach innych prac
ISPiK przeprowadzono już audyt zbiorów danych przestrzennych; ustalenie
specyfiki każdej propozycji i opis różnic w podejściu do analizowanych zbiorów
danych.
3. Wypełnienie arkuszy kwerendy dla poszczególnych gmin, na podstawie
wcześniej przeprowadzonego audytu, z ewentualnymi uzupełnieniami
inwentaryzacji w zakresie specyfiki badania.
4. Wstępna redakcja wniosków dotyczących charakterystyki i systematyki zbiorów
danych przestrzennych oraz oszacowania ich ilości.
5. Zestawienie różnych wariantów profilu metadanych (INSPIRE, „wrota
Mazowsza”, Plan4all) z odwołaniem do normy ISO19115 (zbiór deskryptorów)
11
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
oraz prac koordynacyjnych nad metadanymi, prowadzonymi przez Głównego
Geodetę Kraju i Państwowy Instytut Geologiczny.
6. Przedstawienie Zamawiającemu i wybór 2 wariantowych propozycji profilu
metadanych (o mniejszej i większej liczbie deskryptorów) do dalszych prac
badawczych.
7. Opracowanie wzorcowych metadanych w dwóch wariantach (wskazanych w
punkcie 6) dla wybranych jednostek samorządu terytorialnego (wybranych w
punkcie 2).
8. Sformułowanie roboczej wersji raportu podsumowującego prace nad
metadanymi, zawierającego sugestie wyboru wariantu profilu metadanych oraz
rekomendacje dla procesu ich tworzenia; uzgodnienie treści Raportu z
Zamawiającym.
9. Sformułowanie redakcji przejściowej raportu podsumowującego z
uwzględnieniem uwag wniesionych przez Zamawiającego.
10. Przygotowanie prezentacji dotychczasowych prac i Raportu na portalu
internetowym, uzgodnionym z Zamawiającym (ew. jednocześnie na kilku
portalach).
11. Udział w dyskusji środowiskowej nt. metadanych dotyczących przyszłego
zagospodarowania przestrzennego: prezentacja prac, moderacja dyskusji,
zebranie uwag.
12. Sporządzenie Raportu końcowego z prac badawczych, obejmującego:
zalecenia dla procesu tworzenia rejestrów publicznych dotyczących
przyszłego zagospodarowania przestrzennego, także w formule
geoinformacyjnej „bounding box” – zasięgi przestrzenne dostępne poprzez
wywołanie usługi podglądu danych WMS;
opis wzorcowych metadanych z przykładami;
opis ogólnych zasad walidacji metadanych; kierunki prac nad dokumentem
XSD (XML schema);
12
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
sugestie dotyczące potencjalnych kierunków działania ministra właściwego ds.
gospodarki przestrzennej w zakresie metadanych;
wytyczne dla dalszych prac organizacyjno-legislacyjnych, w ramach działań
koordynacyjnych Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, w
zakresie tworzenia metadanych, przykładów „dobrych praktyk”, podręczników,
instrukcji i szkoleń w tym zakresie.
Pierwsza wersja opracowania miała roboczy charakter (punkt 9 powyżej) i służyła
przeprowadzeniu dyskusji środowiskowej, związanej z poruszanymi zagadnieniami.
Dyskusja ta odbyła się na przełomie listopada i grudnia 2011 roku pod hasłem:
„Krajowa strategia harmonizacji zbiorów i usług danych w zagospodarowaniu
przestrzennym”. Jej kluczowym elementem było seminarium pt. „Branżowy profil
metadanych w zagospodarowaniu przestrzennym – doświadczenia krajowe i
zagraniczne. Drogi harmonizacji zbiorów danych”. Wnioski z tego seminarium, jak i z
całej debaty, zostały uwzględnione w niniejszej, uaktualnionej wersji opracowania.
Końcową częścią opracowania jest propozycja działań w zakresie koordynacji
procesu tworzenia metadanych, w ramach wdrażania ustawy o infrastrukturze
informacji przestrzennej. Oparta jest ona o analizę różnych wariantów i o dyskusję
środowiskową, w powiązaniu z analizą uwarunkowań wynikających z prawa
wspólnotowego i krajowego. Uwaga opracowania i wniosków końcowych koncentruje
się na tych elementach, za których realizację odpowiada Minister Transportu,
Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Zaproponowane działania dotyczą także
ramowych rozwiązań organizacyjnych i ścieżki dojścia do niej, w tym pilotaży,
szkoleń, dyskusji publicznych i zaangażowania podmiotów zewnętrznych, w ramach
wdrażania Dyrektywy INSPIRE (IIP).
Praca była wykonywana zespołowo, a istotnym jej elementem było krytyczne
podsumowanie prac, prowadzonych w Instytucie Systemów Przestrzennych i
Katastralnych, polegających na audycie danych przestrzennych na potrzeby
opracowania metadanych w jednostkach samorządu terytorialnego. Prace takie
prowadzono od 2010 roku na zlecenie gmin, tworzących lokalne Systemy Informacji
Przestrzennej. Zebrany podczas tych prac materiał przeglądowy posłużył krytycznej
analizy ścieżek tworzenia infrastruktury informacji przestrzennej w gminach i do
oszacowania potencjalnych potrzeb i możliwości w tym zakresie.
13
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
W dniu 15 listopada 2011 roku, zgodnie z postanowieniami zawartej umowy odbyło
się w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej spotkanie
robocze, na którym Wykonawca przedstawił Zamawiającemu wstępne tezy pracy i
na którym ustalono sposoby publicznego udostępnienia wersji roboczej opracowania
przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.
W dniach 1-2 grudnia 2011 roku odbyło się w Warszawie seminarium „Branżowy
profil metadanych w zagospodarowaniu przestrzennym – doświadczenia
krajowe i zagraniczne; drogi harmonizacji zbiorów danych”, zorganizowane
przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, przy współpracy
Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Mieszkaniowej. Na tym seminarium
zaprezentowano wstępne wyniki badań objętych niniejszym opracowaniem i
poddano je profesjonalnej dyskusji, co było jednym z założeń metodologiczno-
organizacyjnych, przewidzianych w umowie. Jednocześnie seminarium dostarczyło
dodatkowych informacji dotyczących tematu badań, związanych z prowadzonymi
pracami wdrożeniowymi i pilotażowymi w różnych miejscach i gremiach. Wszystko to
uwzględniono w niniejszej wersji opracowania.
14
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zbiory danych i metadane w procesie planowania
Rola informacji w gospodarce przestrzennej
Przez wiele lat informacja traktowana była jako istotna składowa głównie wstępnej
fazy działań, związanych z planowaniem rozwoju. Na podstawie zbieranych
informacji (inwentaryzacja, kwerenda itp.) budowano zręby analityczne i koncepcyjne
a następnie uszczegóławiano założenia kierunków rozwoju lub zagospodarowania
przestrzennego. Oczywiście istotna też była faza końcowa, gdy ustalenia poczynione
w ramach czynności planistycznych „podawano do publicznej informacji” i
upowszechniano. W takim modelu informacja była narzędziem procesu
planistycznego, stąd kwestie jej obiegu, były w zasadzie wewnętrzną sprawą
organizacyjną służb podejmujących działania planistyczne.
Obecnie rola informacji w procesie planowania rozwoju ewoluuje z tradycyjnego
ujęcia, gdzie była podstawą decyzji projektowych urbanisty, w kierunku ujęcia
procesowego, w którym stanowi jedną z najważniejszych składowych systemu
decyzyjnego – w którym istotne funkcje pełni monitoring przestrzenny, wspierając
realizację idei planowania zintegrowanego, ciągłego, czy też „kroczącego”. Ilość i
pochodzenie informacji stanowią jeden z istotnych wyznaczników zmian w procesie
planowania. Elementem działań w tym zakresie jest tworzenie infrastruktury
informacji przestrzennej.
System prawny, obejmujący m.in. planowanie przestrzenne, nie jest w stanie
zapewnić wysokiej jakości przestrzeni bez aktywnego udziału społeczeństwa.
Kluczowym czynnikiem przemian w tym zakresie jest powszechny dostęp do
informacji o przestrzeni. Informacje z zakresu polityki przestrzennej władz oraz
pochodzące ze stałego monitoringu przestrzeni powinny być udostępniane szerokiej
publiczności. Ułatwia to zrozumienie zagadnień przestrzennych, współudział w
decydowaniu o kierunkach rozwoju, ale przede wszystkim pozwala racjonalizować
własne decyzje przestrzenne. W ten sposób dostęp do rzetelnej informacji może stać
się w praktyce najskuteczniejszym z instrumentów polityki przestrzennej. Szczególną
15
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
rolę w rozwoju lokalnym mogą odegrać systemy geoinformacyjne, umożliwiające
bezpośredni dostęp do informacji przestrzennych za pośrednictwem internetu.
Należy spodziewać się, że w wyniku wdrażania nowych regulacji dotyczących
informacji przestrzennych zmieni się zarówno:
a. otoczenie procesu planowania przestrzeni (dane referencyjne a nie mapy),
b. sposób zapisu (w wyższym stopniu standaryzowane, z ograniczeniem do
symboli dopuszczonych przez technikę GIS),
c. sposób dokumentacji (dominacja zapisu elektronicznego, nadzór Ministra w
zakresie metadanych),
d. a ponadto musi zostać zapewniona spójność i technologiczne powiązanie z
innymi tematami (dziedzinami) w ramach zasady interoperacyjności krajowego
systemu informacji o terenie.
Wszystko to przynieść ma, poza trudem włożonym w przygotowanie i wdrożenie –
racjonalizację oraz zwiększenie efektywności prowadzenia polityki rozwoju
przestrzennego w Polsce oraz dostępu obywateli do informacji z nią związanych.
Geoinformacja a system planowania
Upowszechnienie geoinformacji i wprowadzenie wymogów infrastruktur informacji
przestrzennej do procedur planowania przestrzennego spowodować może
uporządkowanie i racjonalizację systemu, m.in. poprzez jaśniejsze precyzowanie
zadań i procedur. Podstawowe zmiany sprowadzać się będą najprawdopodobniej do
następujących punktów:
1. Nowosporządzane dokumenty planistyczne (plany) będą oparte o zupełnie
nowy typ danych referencyjnych, oczywiste będzie więc ich sporządzanie przy
użyciu technologii GIS, z użyciem dostępnych danych referencyjnych.
2. Nastąpi stopniowe wydzielenie części analitycznej procedur planistycznych w
formie stałego monitoringu stanu przestrzeni; dostawcy danych do tego
16
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
monitoringu będą zdywersyfikowani, dostęp do informacji przestrzennej będzie
szybszy i tańszy.
3. Planistyczne dokumenty stanowiące zawierać będą odwołania do informacji i
ustaleń pochodzących ze zdywersyfikowanych źródeł; nastąpi wydzielenie
warstwy podstawowych informacji planistycznych, określających obecne i
przyszłe zagospodarowanie przestrzenne obszaru w sposób
zestandaryzowany.
4. W oparciu o tak zarysowany model zapisu nastąpi cyfryzacja „starych”
dokumentów planistycznych.
5. Nastąpi rozwój form dyskusji publicznej nad rozwiązaniami w zakresie
kształtowania przestrzeni, z użyciem Internetu. Będzie to miało również wpływ
na formułę procedury zatwierdzania dokumentów planistycznych, z preferencją
dla technologii cyfrowych.
6. Nastąpi racjonalizacja zapisu planistycznego w kierunku jego standaryzacji i
precyzji przestrzennej (dziedziczenia granic, ścisłych delimitacji,
nieskomplikowanej kategoryzacji). Wiele ustaleń zostanie współdzielonych z
innymi podmiotami, nastąpi zatem przejmowanie ich słownictwa, a własne
nazewnictwo ulegnie uproszczeniu, dla ułatwienia współdziałania i prezentacji w
sieci.
7. Symbole ulegną uproszczeniu, gdyż nie będzie konieczne jednoczesne
oglądanie zbyt wielu warstw tematycznych. Mogą pojawić się indywidualne
palety do specyficznych zobrazowań, które będą zastępować użytkownikowi
palety standardowe.
8. Sposób dokumentowania prac planistycznych będzie polegał na właściwym
opracowaniu metadanych do poszczególnych typów i faz wykonywania
dokumentów planistycznych.
9. Dostępne będą wszystkie przewidziane przez INSPIRE usługi danych
przestrzennych. Mogą pojawiać się propozycje nowych usług, wyszukujących
tereny o określonych cechach. Nie będą to jednak raczej aplikacje
przeznaczone dla szerokiej publiczności a dla specjalistów z zakresu
gospodarki przestrzennej i inwestorów.
17
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
10. Rozwiązania techniczne będą coraz częściej bazowały na dzierżawie danych i
oprogramowania poprzez odpowiednie usługi sieciowe.
Wprowadzenie nowego systemu dostępu do informacji przestrzennej będzie
prawdopodobnie mieć wpływ przede wszystkim na zawartość dokumentów
planistycznych. Rewolucją będzie już sam fakt wycofania mapy zasadniczej, jako
tradycyjnego „podkładu” dla opracowań planów zagospodarowania przestrzennego i
oparciu rysunku planów na graficznych danych referencyjnych (Topograficznej Bazy
Danych) dostępnych za pomocą Internetu. Wymusi to drastyczną zmianę warsztatu
planistycznego, nakazując wręcz, choć nie wprost, stosowanie cyfrowych narzędzi
przy sporządzaniu graficznych części dokumentów planistycznych. Inny sposób
pracy „planisty” nie będzie już możliwy, gdyż nie zapewni odpowiedniego poziomu
zgodności danych („pasowania” rysunku).
Osobnym problemem wymagającym rozwiązania jest kwestia standardu tworzenia
danych w procesie planowania. Wydaje się, że na tym tle powstało szereg opinii nie
w pełni uprawnionych i mylących. Oczywiście cały system jest w trakcie tworzenia i
trudno jest przewidzieć w jakim kierunku ostatecznie podąży. Ale w przypadku tak
zasadniczych zmian, jak te związane z wdrożeniem infrastruktury informacji
przestrzennej, daje zwykle o sobie znak inercja – opór przed zbyt głębokimi
zmianami. Dlatego nie wydaje się, aby system zapisu planów zagospodarowania
przestrzennego uległ jakiejś zasadniczej, rewolucyjnej przebudowie. Będzie trochę
bardziej usystematyzowany, ale w swej istocie nie będzie się wiele różnił od
obecnego.
Istotą INSPIRE jest budowa systemu paneuropejskiego dostępu do informacji
przestrzennej. Tak więc informacja na temat np. zagospodarowania przestrzennego
w Polsce musi być w sposób skuteczny dostępna dla każdego obywatela Unii
Europejskiej. Dlatego preferowane będą daleko idące uproszczenia w obligatoryjnej
strukturze opisu informacji przestrzennej. Dokumenty planistyczne nie są
standaryzowane w przekroju europejskim, a nawet filozofia ich funkcjonowania różni
się w zależności od kraju. Nie ma więc możliwości stworzenia jakiegoś
paneuropejskiego wzorca ujmującego całość problematyki zagospodarowania
przestrzennego. Zapisy nie mogą być też zbyt skomplikowane ze względu na język.
18
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Można się zatem spodziewać, że zapis dokumentów planistycznych zostanie
podzielony na dwie warstwy: obligatoryjną, standaryzowaną w przekroju europejskim
i indywidualną, wypełniającą pozostałe zadania, wynikające z funkcji dokumentu w
systemie planowania przestrzennego danego kraju.
Część standaryzowana na poziomie europejskim zawierać będzie minimum
informacji, oparta będzie o uproszczoną ale przejrzystą klasyfikację i operującą
bardzo niewielką liczbą ściśle zdefiniowanych klas. Można powiedzieć, że
odzwierciedlać będzie niewiele więcej niż zapis Dyrektywy: przeznaczenie
mieszkaniowe, przemysłowe, handlowe, rolnicze, leśne lub wypoczynkowe.
Oczywiście określony będzie zasięg przestrzenny (geograficzny) dokumentu
planistycznego. Reszta zapisu będzie wypełniać indywidualne wymogi przepisów
krajowych lub nawet regionalnych bądź lokalnych. Taki wariant wydaje się przede
wszystkim względnie prosty w realizacji, wypełnia wymogi INSPIRE, a ponadto
posada jeszcze kilka innych zalet.
Pierwszą z nich jest możliwość względnie łatwej cyfryzacji istniejących dokumentów
planistycznych w tym modelu. Trudność w tym względzie polega bowiem na tym, że
istniejące dokumenty mają na ogół postać rastrową. Tak były uchwalane i w związku
z tym ich cyfryzacja powoduje wątpliwości natury prawnej – czy to nadal jest ten sam
dokument, czy nadal posiada moc prawną. Dlatego w praktyce na ogół cyfryzacja
takich dokumentów polega na geograficznym (GISowskim) opisaniu jego zasięgu
(granic opracowania, obszaru obowiązywania), a następnie na „podpięciu” do takiego
obszaru zeskanowanego dokumentu w oryginalnej formie. Takie działanie nie
narusza bowiem istoty dokumentu i w sensie technicznym jest analogiczne do
wykonania jego kserokopii. Można więc sobie wyobrazić, że pełna cyfryzacja polegać
będzie do dołączenie do tego zestawu dodatkowej informacji orientacyjnej w postaci
obiektowej (GIS), mówiącej o ogólnym przeznaczeniu poszczególnych terenów:
mieszkaniowym, przemysłowym, handlowym, rolniczym, leśnym lub
wypoczynkowym. Liczba kategorii tej klasyfikacji byłaby zminimalizowana do
poziomu, który nie nastręczałby trudności wykonawczych.
Wydaje się, że przy dopracowaniu tej metody może ona wypełniać „misję” INSPIRE.
Istotą wartości dodanej INSPIRE w zakresie wyszukiwania informacji będzie bowiem
możliwość przeglądania usystematyzowanych podstawowych danych w przestrzeni
19
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
całej Europy. Ponadto nie należy zapominać, iż przeglądarki stosowane przez
użytkowników także będą coraz doskonalsze i będą potrafiły doszukać się informacji
w tekstach zapisów oraz kojarzyć dane z różnych źródeł. Zatem jakaś totalna
standaryzacja zapisu planów zagospodarowania przestrzennego nie będzie wcale
konieczna. To z kolei nie zamyka drogi próbom standaryzacji regionalnej lub lokalnej,
co jest znacznie bardziej uzasadnione i posiada nawet w Polsce przykłady bardzo
udanych implementacji (np. SIP powiatu wrocławskiego).
Podobne uwagi i konkluzje można sformułować w odniesieniu do metadanych. W
rozwiązaniach implementacyjnych mówi się o szerokim zakresie informacji zawartych
w metadanych. Już sam zakres informacji obowiązkowych o danych w INSPIRE
znacznie wykracza poza minimum określone normą ISO 19115. Norma ta w
zasadzie narzuca tylko podstawowy opis, sprowadzający się do 7-8 pól
informacyjnych. INSPIRE rozbudowuje to do 25 pól. Wszystko to komplikuje i
podwyższa koszty wdrożenia, nie dając gwarancji odpowiedniej skali efektów.
Wydaje się, że w tym zakresie należałoby pójść również ścieżką minimalistyczną i
nie rozbudowywać bezzasadnie zakresu (standardu / profilu) metadanych.
Przede wszystkim należy dokonać selekcji zbiorów danych, które miałyby zostać
objęte obowiązkiem sporządzania metadanych. Niniejsze opracowanie wskazuje,
jakie zbiory powinny być brane pod uwagę, posiłkując się m.in. praktyką organów
administracji szczebla lokalnego, na których ciąży obowiązek udostępniania tych
zasobów i sporządzania dla nich meta danych.
Kolejne zagadnienie to poziom informacji, dla którego meta dane mają być
sporządzane. To zagadnienie jest kluczowe – meta dane można sporządzać dla
czterech poziomów, a im niższy poziom tym wyższa liczebność dokumentów.
Opracowanie sugeruje wybór rozwiązania minimum, które mogłoby fakultatywnie być
rozwijane wraz z ewolucją systemu, bez ryzyka dezaktualizacji wyników prac
wykonanych w pierwszym etapie.
Dopiero trzeci problem to zawartość (tzw. „profil”) metatdanych. Im bardziej będą one
bowiem rozbudowane, tym trudniej będzie zachować ich wysoką jakość. Natomiast
prosty opis daje większą pewność zachowania wymogów jakościowych, a
skuteczność wyszukiwania zależeć może też od sposobów wyszukiwania, które z
pewnością będą się technologicznie rozwijać.
20
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Europejski wymiar INSPIRE
Działania związane z wdrażaniem ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej
należy postrzegać na szerszym tle podobnych działań na poziomie
międzynarodowym. Polska ustawa jest bowiem trochę „wymuszoną” transpozycją
Dyrektywy europejskiej w sprawie ustanowienia infrastruktury informacji
przestrzennej we Wspólnocie, zwanej Dyrektywą INSPIRE. Ta z kolei jest próbą
„dogonienia” Stanów Zjednoczonych w dziedzinie wykorzystania w gospodarce
informacji związanych z lokalizacją różnorodnych zjawisk i procesów. Tak więc
działania w Polsce są składową pewnego szerszego i bardzo dynamicznego procesu
o skali globalnej, wynikającego z dostrzeżenia roli przestrzeni w rozwoju i
przemianach cywilizacyjnych. Proces ten polega na opracowaniu i zastosowaniu
zupełnie nowych narzędzi dla poznania występujących zależności przestrzennych i
wykorzystania tej wiedzy dla sterowania rozwojem.
W Europie budowę wspólnej infrastruktury informacji przestrzennej rozpoczęto od
przygotowania projektu dyrektywy – zwanej INSPIRE (Infrastructure for Spatial
Information in Europe). Określa ona „ogólne zasady mające na celu ustanowienie
infrastruktury informacji przestrzennej we Wspólnocie dla celów wspólnotowej polityki
środowiskowej, a także polityki lub działań, które mogą mieć bezpośredni lub
pośredni wpływ na środowisko”. Wraz z jej przyjęciem rozpoczęto budowę
infrastruktury danych przestrzennych na europejskim poziomie regionalnym. Według
dyrektywy, dane opracowane w ramach inicjatywy mają być udostępniane bezpłatnie
dla potrzeb administracji publicznej. Zobowiązuje też kraje członkowskie do budowy
geoportali oraz serwerów katalogowych (baz metadanych). Zawiera trzy aneksy
określające zakres tematyczny systemu infrastruktury oraz podaje harmonogram
jego wdrażania. Istotą projektu INSPIRE jest tworzenie zharmonizowanych baz
danych przestrzennych oraz uzgodnienie jednolitej metody wymiany danych
przestrzennych. Zgodnie z dyrektywą infrastruktura informacji przestrzennej we
Wspólnocie będzie oparta na infrastrukturach ustanowionych i działających
w państwach członkowskich. Jednak niezależnie od nich Joint Research Center
(JRC) opracowuje europejski geoportal, którego prototyp już działa (http://eu-
geoportal.jrc.it/).
21
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
INSPIRE opiera się na infrastrukturach informacji przestrzennej tworzonych i
utrzymywanych przez Kraje Członkowskie. Komponenty tych infrastruktur obejmują:
metadane,
dane przestrzenne opisane w załącznikach I, II, III dyrektywy,
usługi danych przestrzennych,
usługi i technologie sieciowe,
umowy dotyczące współdzielenia danych oraz usług, dostępu oraz
użytkowania,
mechanizmy, procesy i procedury koordynacji oraz monitorowania.
Zgromadzone w ramach infrastruktury dane będą pochodziły zasadniczo z krajowych
źródeł publicznych, nie wyklucza się jednak korzystania z innych źródeł. Portal
internetowy prowadzony na szczeblu wspólnotowym zapewni dostęp do krajowych
baz danych w wersji elektronicznej. Koordynacja zasobów danych na szczeblu
europejskim umożliwi wykrycie ewentualnych trudności i luk napotykanych przez
państwa członkowskie, stwarzając przez to szansę na wsparcie w rozwiązywaniu
tych problemów. Celem jest gromadzenie i koordynowanie danych przestrzennych
(geograficznych), przede wszystkim tych wymienionych przykładowo w załącznikach
I, II i III. Zasadą ma być zapewnienie interoperacyjności poszczególnych krajowych
systemów gromadzenia i przetwarzania tych danych.
Dane podlegające harmonizacji mają zostać wprowadzone do wspólnej sieci przez
państwa członkowskie; dzięki łatwemu dostępowi do nich, a także do różnorodnych
usług, będą one mogły posłużyć za techniczno-naukową podstawę do kształtowania
polityk w wielu różnych dziedzinach na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym
i lokalnym. Umożliwianie dostępu oraz łączenie informacji i wiedzy zgromadzonej w
różnych państwach i branżach umożliwi uniknięcie dublowania wysiłków oraz przede
wszystkim umożliwi uwzględnienie wymogów ekologicznych we wszystkich
politykach wspólnotowej.
Infrastruktury informacji przestrzennej w państwach członkowskich powinny być
zaprojektowane w taki sposób, aby:
22
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
zapewniać przechowywanie, udostępnianie oraz utrzymywanie danych
przestrzennych na odpowiednim szczeblu;
umożliwiać łączenie w jednolity sposób danych przestrzennych pochodzących
z różnych źródeł we Wspólnocie i wspólne korzystanie z nich przez wielu
użytkowników i wiele aplikacji;
umożliwiać wspólne korzystanie z danych przestrzennych zgromadzonych na
jednym szczeblu organów publicznych przez inne organy publiczne;
udostępniać dane przestrzenne na warunkach, które nie ograniczają
bezzasadnie ich szerokiego wykorzystywania;
ułatwiać wyszukiwanie dostępnych danych przestrzennych, ocenę ich
przydatności dla określonego celu oraz poznanie warunków dotyczących ich
wykorzystywania.
Infrastruktury danych przestrzennych Krajów Członkowskich muszą być
kompatybilne oraz dostosowane do użytkowania w kontekście Wspólnoty oraz
kontekście transgranicznym, Dyrektywa wymaga zatem, aby przyjęte zostały
wspólne przepisy implementacyjne (wykonawcze). Przepisy te są przyjmowane na
szczeblu europejskim, jako wiążące w całości, dzięki specjalnej procedurze, w której
uczestniczą reprezentanci Krajów Członkowskich i Parlamentu Europejskiego pod
przewodnictwem przedstawiciela Komisji Europejskiej. Przepisy implementacyjne
przygotowywane są przez służby prawne Komisji na podstawie dokumentów
technicznych przygotowanych przez ustanowione specjalnie zespoły, dla każdego z
głównych komponentów INSPIRE.
Zagospodarowanie przestrzenne w INSPIRE
Zagospodarowanie przestrzenne w dyrektywie INSPIRE rozumiane jest jako
„terytorium charakteryzowane ze względu na jego obecny lub przyszły wymiar
funkcjonalny lub przeznaczenie społeczno-gospodarcze (np. mieszkaniowe,
przemysłowe, handlowe, rolnicze, leśne, wypoczynkowe)”. Te definicję transponuje
ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej. W pracach przygotowujących
Dyrektywę posługiwano się dwoma głównymi definicjami zagospodarowania
przestrzennego - funkcjonalną oraz proceduralną. Pierwsza z nich definiuje
23
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
zagospodarowanie przestrzenne jako „opis terenu ze względu na jego przeznaczenie
społeczno-gospodarcze (rolnicze, mieszkalne itp.). Druga opisuje zagospodarowanie
przestrzenne jako sekwencję działań (operacji) dotyczących terenu,
przeprowadzonych przez ludzi, z zamiarem uzyskania produktów lub innych korzyści
spowodowanych wykorzystaniem zasobów terenu.
Każdy przepis dotyczący zagospodarowania terenu jest narzędziem służącym
planowaniu przestrzennemu na szczeblu regionalnym lub lokalnym.
Zagospodarowanie przestrzenne może być charakteryzowane jako proste
odwzorowanie istniejących funkcji, czyli jako obiektywny obraz stanu
zagospodarowania oraz funkcji jakiegoś terytorium, lecz może również być opisem
planów lub możliwości charakteryzujących sposób w jaki teren może być
wykorzystany - obecnie oraz w przyszłości.
Plany zagospodarowania przestrzennego w całej Europie regulują obecne oraz
przyszłe zagospodarowanie terenów. Plany zagospodarowanie przestrzennego
zwykle zawierają właściwe dla nich regulacje opisowe odnoszące sie do każdego
obszaru lub kategorii terenu lub też do konkretnych terenów. Plany
zagospodarowania przestrzennego są różne co do stopnia uszczegółowienia:
występować mogą plany zagospodarowania przestrzennego gmin, szczegółowe
plany dotyczące bloków (kwartałów) czy też mniejszych fragmentów terenów
miejskich.
W Polsce mamy do czynienia z kombinacją obu tych rozwiązań. Plany
zagospodarowanie przestrzennego bywają też zwykle sporządzane na szczeblu
regionalnym jako swego rodzaju plany generalne, dające wytyczne do
zagospodarowania gmin. Plany na poziomie bardziej szczegółowym mogą
obejmować obszary gęsto zaludnione lub obszary konkretnego zainteresowania ze
względów gospodarczych bądź też społecznych. Plany mogą określać stopień
wykorzystania terenu, procentowe pokrycie budynkami, przepisy określające
wysokość lub charakter zabudowy lub też przepisy dotyczące ich funkcji. Sytuacja w
tym względzie jest bardzo zróżnicowana w obrębie Unii Europejskiej, stąd trudności
w określeniu zakresu tematycznego i praktycznego sposobu uwzględnienia
zagadnień zagospodarowania przestrzennego w systemie infrastruktury informacji
przestrzennej. Jedno jest pewne – informacja o zagospodarowaniu przestrzennym,
24
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
niezależnie od możliwego do osiągnięcia stopnia jej szczegółowości, stanowi jedną z
najważniejszych informacji dla potencjalnych użytkowników tej infrastruktury.
Dane dotyczące planów zagospodarowania przestrzennego muszą być oparte na
prawodawstwie krajowym lub regionalnym czy też innego rodzaju przepisach
specyficznych w danym kraju, stąd rodzą się problemy nad ich harmonizacją na
poziomie europejskim. Dokumenty planistyczne mają często charakter dokumentów
prawnych, często funkcjonujących całymi dziesięcioleciami jako prawa kierujące
sposobem zagospodarowania terenu oraz wykorzystania nieruchomości.
W niektórych krajach obowiązujące plany bywają dla niektórych obszarów
przestarzałe, czasem opierają się na wycofanym już prawodawstwie. Zmienia się też
stosowana w procesie planowania metodologia i nomenklatura, co powoduje duże
zróżnicowanie sposobu zapisu i trudną porównywalność dokumentów nawet w
obrębie jednego kraju. Czasem obowiązujące plany zagospodarowania
przestrzennego mają po więcej niż 100 lat.
Kolejny problem to długość procesu sporządzania planów. Ze względu na procedurę
także plany proponowane lub znajdujące w trakcie procedury tworzenia lub na etapie
dyskusji publicznych lub sektorowych mogą mieć wysokie znaczenie dla procesów
rozwoju.
Powszechnie stosowanym sposobem uaktywnienia planów zagospodarowania
przestrzennego w wersji GIS jest udostępnianie ich wersji rastrowych. „Rasteryzacja”
powoduje wytworzenie „kopii" zawartości wizualnej, w ten sposób zamykając drogę
nieuprawnionym interpretacjom oficjalnych dokumentów i map. W zasadzie
najbardziej powszechna w Europie strategia polega na dostarczeniu w pierwszej
kolejności wersji rastrowych planów istniejących lub będących w trakcie
opracowywania, oraz długofalowym programem tworzenia wersji wektorowych dla
nowych dokumentów.
Jeśli chodzi o zagospodarowanie przestrzenne w ujęciu funkcjonalnym,
przeznaczenie społeczno-gospodarcze obszarów może być odwzorowywane
poprzez inwentaryzację w terenie, informacje z rejestrów lub też modelowanie przy
zastosowaniu wprowadzonych danych społeczno-gospodarczych w GIS. Prowadzi
się próby określania sposobu użytkowania na podstawie specjalistycznych analiz
25
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
zobrazowań lotniczych lub satelitarnych, ale ta technika jest jeszcze dość zawodna.
Zalecana klasyfikacja sposobu zagospodarowania przestrzennego opiera sie na
standardowej międzynarodowej klasyfikacji działalności gospodarczych ISIC
(International Standard Classification of All Economic Activities), przyjętej przez ONZ
(zaaprobowanej przez Komisje ds. Statystyki w roku 1989) oraz rekomendowanej do
używania na całym świecie. Klasyfikacja ta jest zintegrowana w takim sensie, że
zapewnia ona pełne zharmonizowanie z innymi głównymi klasyfikacjami
gospodarczymi: klasyfikacją produktów ICPC (Central Product Classification),
będącą fundamentem statystyki handlu zagranicznego, statystyki produkcji oraz
konsumpcji, statystyki energetycznej, itp. Klasyfikacja ISIC (Rev. 3) jest też w pełni
zgodna z systemem nomenklatury działalności we Wspólnocie Europejskiej EU
NACE Rev. 1 (Nomenclature des Activités de la Communauté Européenne) dla
pierwszych dwu poziomów. System ISIC składa się z czterech poziomów: 17
działów, 60 poddziałów, 159 grup oraz 292 klas. Działy poziomu pierwszego
charakteryzują główne rodzaje działalności gospodarczej.
W procesie wdrażania infrastruktury informacji przestrzennej w temacie
„zagospodarowanie przestrzenne” konieczne jest rozróżnienie pojęć „land cover” z
„land use”. Pierwsze z nich tłumaczone jest w polskiej ustawie o infrastrukturze
informacji przestrzennej jako „użytkowanie ziemi, rozumiane jako fizyczne i
biologiczne użytkowanie powierzchni ziemi, włączając w to powierzchnie naturalne i
sztuczne, obszary rolnicze, lasy, tereny podmokłe, akweny”. Drugie przetłumaczono
w formule „zagospodarowanie przestrzenne, rozumiane jako zagospodarowanie
terenu, w jego obecnym lub przyszłym wymiarze funkcjonalnym, lub przeznaczenie
społeczno-gospodarcze terenu, w tym mieszkaniowe, przemysłowe, handlowe,
rolnicze, leśne, wypoczynkowe, wynikające z dokumentów planistycznych”.
Pomiędzy tymi pojęciami istnieje zatem zasadnicza różnica, polegająca na tym, że
pierwsze z nich dotyczy fizycznych, a zatem widocznych „gołym okiem” cech terenu,
drugie natomiast dotyczy znamion funkcjonalnych, które nie muszą być wprost
widoczne, a dla ich poznania konieczna jest szersza analiza.
W odniesieniu do tematu „zagospodarowanie przestrzenne” INSPIRE rozróżnia
„obecny” lub „przyszły” wymiar funkcjonalny. W praktyce są to dwa zupełnie
odmienne zagadnienia, kierujące się odmiennymi procedurami administracyjnymi i
możliwe do poznania przy użyciu całkowicie odmiennych metod i instrumentów.
26
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
O ile bowiem obecny kształt funkcjonalny możliwy jest do określenia na podstawie
obiektywnych analiz, to przyszły może być co najwyżej domniemany. W pierwszym
przypadku obok tradycyjnej inwentaryzacji powstają nowe technologicznie
instrumenty pozwalające na analizowanie zobrazowań fotograficznych lub
radarowych terenu i na ich podstawie określania sugestii klasyfikacji, które następnie
poddawane są procesowi walidacji (weryfikacji). W drugim wypadku wiele zależy od
sprawności samego systemu planowania przestrzennego i stosowanych w nim
narzędzi.
Występuje więc konieczność bardzo głębokich analiz pod kątem potrzeby korekt
przepisów dotyczących zawartości dokumentów planistycznych a być może wręcz
niektórych postanowień ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Wdrażanie infrastruktury informacji przestrzennej nie będzie więc w wypadku tematu
zagospodarowanie przestrzenne takie proste jak w innych tematach i wymagać
będzie wielu dodatkowych działań i decyzji.
Warto też podkreślić, że w stosowanych procedurach gospodarki przestrzennej
wykorzystuje się dość szeroko narzędzia prawne, które dyrektywa INSPIRE i ustawa
o infrastrukturze informacji przestrzennej umieszczają w zupełnie innym od
zagospodarowania przestrzennego temacie danych przestrzennych. Są to
mianowicie dane dotyczące aspektów prawnych użytkowania czy dostępu do terenu,
umieszczone przez INSPIRE w temacie: „gospodarowanie obszarem, strefy
ograniczone i regulacyjne oraz jednostki sprawozdawcze, rozumiane jako obszary
zarządzane, regulowane lub wykorzystywane do celów sprawozdawczych na
poziomie międzynarodowym, europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym;
obejmują również wysypiska śmieci, obszary o ograniczonym dostępie wokół ujęć
wody pitnej, strefy zagrożone przez azotany, uregulowane drogi wodne na morzach
lub wodach śródlądowych o dużej powierzchni, obszary przeznaczone pod
składowiska odpadów, strefy ograniczeń hałasu, obszary wymagające zezwolenia na
poszukiwania i wydobycie, obszary dorzeczy, odpowiednie jednostki sprawozdawcze
i obszary zarządzania strefą brzegową”. Jak widać większość z wymienionych na tej
liście zagadnień to typowe ustalenia dokumentów planistycznych. Wymienione są
one w załączniku 3 do ustawy w pozycji 11, dla której organem wiodącym jest
Główny Geodeta Kraju.
27
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Interoperacyjność i harmonizacja
Poprzez interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych rozumiana jest
możliwość łączenia zbiorów danych przestrzennych oraz współdziałania usług
danych przestrzennych, bez powtarzalnej interwencji manualnej, w taki sposób, aby
wynik był spójny, a wartość dodana zbiorów i usług danych przestrzennych została
zwiększona. Aby uzyskać stan interoperacyjności dane muszą być
zharmonizowane, tzn. posiadać strukturę umożliwiającą ich łączenie i
współdziałanie. Wymóg interoperacyjności dotyczy nie tylko danych ale też usług
związanych z tymi danymi (przeszukiwania, pobierania itp.).
Zapisy dyrektywy INSPIRE na grunt polski przeniosła ustawa o infrastrukturze
informacji przestrzennej. Przeprowadzono w niej czytelny podział zadań pomiędzy
różne organizacje. Poprzez portal www.geoportal.gov.pl udostępnione zostały zbiory
odpowiadające wybranym tematom z grupy pierwszej (chodzi o tematy danych
przestrzennych z załącznika nr 1 Dyrektywy INSPIRE względnie ustawy o
infrastrukturze informacji przestrzennej), z których korzystać mogą zarówno organy
publiczne jak i użytkownicy prywatni. Inne przykłady wdrożeń wybranych organów
wiodących to demograficzny Bank Danych Regionalnych GUS oraz usługi mapowe
uruchomione przez Głównego Geologa Kraju dla zasobów normatywnych
(referencyjnych) innych niż geologiczne, udostępniane przez GUGiK.
Docelowo polska infrastruktura informacji przestrzennej będzie obejmowała
wszystkie szczeble administracji publicznej oraz będzie służyła wszystkim
użytkownikom informacji przestrzennej w kraju i we Wspólnocie. W ramach
infrastruktury mogą być realizowane inicjatywy tworzenia infrastruktur regionalnych,
lokalnych i tematycznych pod warunkiem zapewnienia ich interoperacyjności i
zgodności z przepisami wykonawczymi do dyrektywy INSPIRE i krajowej ustawy. A
zatem infrastruktura informacji przestrzennej w Polsce będzie miała charakter
interdyscyplinarny, międzyresortowy oraz wielopodmiotowy i wielotematyczny.
Podstawowym celem krajowej infrastruktury danych przestrzennych jest ułatwienie
dostępu do danych przestrzennych obywatelom danego kraju, jednostkom
28
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
administracji publicznej, firmom komercyjnym, wyższym uczelniom itd. Zadanie to
realizowane jest od strony technicznej poprzez zapewnienie dostępu do usług
geoinformacyjnych w sieci internet/intranet, a od strony organizacyjno-prawnej –
poprzez opracowanie odpowiednich zapisów prawnych, struktur organizacyjnych,
porozumień pomiędzy różnymi organizacjami.
Komisja Europejska wskazuje, iż w najbliższych latach należy zwrócić szczególną
uwagę na zgodność z wytycznymi dyrektywy serwisów informacji przestrzennej na
poziomie lokalnym. Jest to poważne wyzwanie dla administracji państwowej, gdyż to
właśnie na poziomie lokalnym (w gminach, powiatach i częściowo województwach)
koncentrują się działania implementacyjne, a rolą rządów jest ich koordynacja.
Istotne jest również zapewnienie mechanizmów służących stałemu wspieraniu
finansowemu tych działań oraz wdrażania opracowywania odpowiednich
standardów.
Za podstawowe przeszkody we wspólnym korzystaniu ze zbiorów i usług danych
przestrzennych przez różne organy publiczne uznać można:
ograniczenia prawne,
ograniczenia techniczne,
obawy przed nieuprawnionym dostępem i wykorzystaniem danych,
nieznaną lub niesatysfakcjonującą jakość danych przestrzennych,
poufność i wrażliwość danych,
ograniczenia wynikające z umów z właścicielami danych,
konieczność zabezpieczenia równości dostępu do danych,
prawa własności danych.
Jednym z głównych powodów budowy infrastruktury informacji przestrzennej jest
chęć ograniczenia wielokrotnego pozyskiwania tych samych danych geograficznych.
Zarówno systemy GIS opracowane dla potrzeb planowania przestrzennego, jak i dla
badań marketingowych potrzebują danych, w stosunku do których można
zlokalizować przedstawiane obiekty lub zjawiska. Zadanie to jest realizowane przez:
budowę baz danych referencyjnych dla poziomu lokalnego, regionalnego
i krajowego, które mogą być wykorzystywane przez wszystkich
29
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
zainteresowanych, co pozwala zachować spójność danych przestrzennych
pochodzących z różnych baz;
budowę baz metadanych (serwerów katalogowych) umożliwiających
sprawdzenie, jakie dane zostały lub będą pozyskane;
wprowadzenie unikalnych identyfikatorów dla obiektów geograficznych
umożliwiających integrację danych z różnych baz (są to zarówno bazy nazw
geograficznych, jak i identyfikatory nieruchomości).
Interoperacyjność ściśle wiąże się ze standaryzacją. W drugiej połowie lat 90.
popularna była koncepcja tworzenia systemów z wykorzystaniem hurtowni danych.
Polegała ona na importowaniu, konwersji i harmonizacji danych pochodzących
z różnych źródeł do jednej bazy danych. Obecnie, dzięki stosowaniu standardów
WMS i WFS związanych z dystrybucją danych przestrzennych w internecie, możliwe
jest rozwiązanie polegające na integrowaniu danych na poziomie klienta,
używającego map, niezależnie generowanych przez serwery WMS – z
wykorzystaniem np. przeglądarki internetowej. Należy zaznaczyć, że w tym
rozwiązaniu usługi WMS lub WFS integrują dane pochodzące z różnych źródeł,
jednak w żaden sposób nie gwarantują im spójności. Fizycznie infrastruktura
tworzona jest przez sieć internet/intranet i komputery udostępniające szeroki
wachlarz usług geoprzestrzennych. Dla ułatwienia korzystania z nich, istnieją
specjalne strony internetowe – „geoportale”, z których dostępna jest większość usług
w danym kraju. Geoportal jest rodzajem interfejsu użytkownika, który pozwala na
wyszukiwanie, przeglądanie, skopiowanie, zamówienie i nabywanie danych
przestrzennych. Dobry geoportal jest punktem startowym dla użytkownika
infrastruktury informacji przestrzennej.
Warunkiem interoperacyjności jest harmonizacja danych. Termin „harmonizacja”
oznacza doprowadzenie do zgodności, wzajemnego dopełniania się, zgodnego
współdziałania. Harmonizacja danych przestrzennych zapewnia dostęp oraz
umożliwia łączenie danych przestrzennych w sposób spójny z innymi danymi,
korzystając z usług sieciowych oraz stosując wspólne specyfikacje danych.
Harmonizacja jest więc warunkiem interoperacyjności.
30
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Harmonizację można przeprowadzić na różne sposoby, uzyskując różne rezultaty.
Należy poszukiwać harmonizacji optymalnej, która równoważy osiągnięte efekty z
poniesionymi nakładami. Zbyt prosty model harmonizacji przynieść może zbyt mało
korzyści i tym samym nie spełnić oczekiwań, harmonizacja zbyt złożona może być
trudna w realizacji, kosztowna i przynieść istotne korzyści tylko nielicznym
użytkownikom.
Zadaniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej jest podjęcie
działań w zakresie organizowania, koordynowania i monitorowania procesu
harmonizacji zbiorów z zakresu tematycznego gospodarki przestrzennej. Zadanie to
wynika z art. 20 ust. 1 ustawy oraz stosowanych w tej kwestii wprost w krajach Unii
Europejskiej Rozporządzeń Komisji. Harmonizacja powinna być procesem dobrze
zaplanowanym i przeprowadzonym. Planując ją należy przede wszystkim:
1. opracować założenia harmonizacji, wynikające z uwarunkowań prawnych,
organizacyjnych, technicznych i ekonomicznych;
2. dokonać inwentaryzacji istniejących zasobów danych, opracować dla nich
metadane i schematy aplikacyjne;
3. stworzyć koncepcję (opis) stanu docelowego, projektowanego, z ewentualną
możliwości jego dalszej rozbudowy bądź etapowania – w oparciu o schematy
aplikacyjne, standardy i „architekturę” (rozwiązania techniczne);
4. przygotować realizację koncepcji poprzez analizy wykonalności, opracowanie
metodyki, specyfikację środków technicznych, sposobu organizacji i zasad
finansowania;
5. zrealizować koncepcję poprzez wybór, pozyskanie i integrację danych, konwersję
ich formatów, transformację numeryczną i semantyczną.
Harmonizacja dotyczy baz (zasobów) danych przestrzennych ale również sposobów
zarządzania tymi bazami. Celem harmonizacji jest doprowadzenie do
interoperacyjności (współdziałania) baz danych przestrzennych. W odniesieniu do
zbiorów danych harmonizację osiąga się poprzez wdrożenie jednolitych schematów
aplikacyjnych dla określonej grupy danych (w przypadku INSPIRE: grupy
tematycznej – np. „zagospodarowanie przestrzenne”).
31
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Schemat aplikacyjny jest to kompletny i precyzyjny model danych
wykorzystywanych przez jedną lub więcej aplikacji (programów). Zawiera dokładny
opis typów obiektów (klas) używanych przez aplikację, w tym typów obiektów
przestrzennych, oraz powiązań pomiędzy nimi. Często schemat aplikacyjny zawiera
również wymagania dotyczące jakości danych przetwarzanych lub gromadzonych
przez aplikację, aczkolwiek elementy jakościowe danych w schematach
aplikacyjnych nie są obligatoryjne. W schemacie aplikacyjnym definiuje się także
systemy odniesienia wykorzystywane do reprezentowania położenia obiektów
(bezpośrednio lub poprzez referencję).
Należy podkreślić, że każda aplikacja operująca na danych geograficznych posiada
schemat aplikacyjny, przy czym jeden i ten sam schemat może być stosowany w
wielu aplikacjach. Dowolny schemat aplikacyjny zawiera wybrane części schematów
podstawowych opisanych w poszczególnych normach PN-EN-ISO z rodziny 19100.
Twórcy schematów aplikacyjnych mogą rozszerzać lub ograniczać typy danych
zdefiniowane w schematach bazowych tworząc typy danych odpowiednie do
dziedziny danej aplikacji. W celu zapewnienia zgodności z normami z rodziny 19100
dokonywane zmiany powinny być realizowane zgodnie z regułami podanymi w
normie ISO 19109.
Schemat aplikacyjny może być zdefiniowany w sposób bezpośredni przy użyciu
dowolnego języka schematów pojęciowych, lub pośrednio - poprzez wewnętrzną
strukturę programu komputerowego. Schemat aplikacyjny zgodny z normami ISO z
rodziny 19100 powinien być jednak zapisany w formalnym języku schematów
pojęciowych, co pozwala zautomatyzować przetwarzanie zbiorów danych
geograficznych, np. kodowanie, transfer, wyszukiwanie i aktualizowanie danych.
Uniwersalnym językiem formalnym, przeznaczonym do reprezentowania różnych
danych w strukturalizowany sposób jest XML (Extensible Markup Language –
rozszerzalny język znaczników). XML jest niezależny od platformy sprzętowej i
programowej, co umożliwia łatwą wymianę dokumentów pomiędzy różnymi
systemami i znacząco przyczyniło się do popularności tego języka w dobie Internetu.
XML jest standardem rekomendowanym i w praktyce powszechnie stosowanym w
procesie harmonizacji danych i tworzeniu schematów aplikacyjnych w INSPIRE.
32
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Schemat aplikacyjny posiada dwa cele:
osiągnięcie powszechnego i poprawnego rozumienia danych, umożliwiając w ten
sposób jednoznaczne interpretowanie tych danych jako informacji;
zapewnienie takiej formy opisu danych, która jest akceptowana przez komputer,
co umożliwia zastosowanie zautomatyzowanych mechanizmów do zarządzania
danymi geograficznymi.
Zagadnienia wdrożeniowe
Wymogi techniczno-organizacyjne
Zasady harmonizacji danych i interoperacyjności reguluje rozporządzenie Komisji
UE nr 1089/2010 z dnia 23 listopada 2010 r. w sprawie wykonania dyrektywy
2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie interoperacyjności zbiorów
i usług danych przestrzennych. Obowiązuje ono od 15 grudnia 2010 r., wiążąc w
całości i będąc bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich
Unii.
Dyrektywa INSPIRE ustanowiła przepisy ogólne dotyczące tworzenia infrastruktury
informacji przestrzennej w Europie. Państwa członkowskie są zobowiązane do
udostępniania, w ramach tej infrastruktury, zbiorów danych, które dotyczą jednego
lub kilku załączników do dyrektywy, oraz odpowiednich usług danych przestrzennych
zgodnie z rozwiązaniami technicznymi służącymi interoperacyjności, oraz, gdy jest to
wykonalne, harmonizacji zbiorów i usług danych przestrzennych. Przy
opracowywaniu rozwiązań technicznych w tym zakresie uwzględnia się odpowiednie
wymagania użytkowników.
Aby zapewnić interoperacyjność i harmonizację pomiędzy tematami danych
przestrzennych, państwa członkowskie powinny spełnić wymagania dotyczące
wspólnych typów danych, identyfikacji obiektów przestrzennych, metadanych
służących interoperacyjności, ogólnego modelu sieci oraz innych pojęć i zasad
mających zastosowanie do wszystkich tematów danych przestrzennych.
33
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Aby z kolei zapewnić interoperacyjność i harmonizację w ramach poszczególnych
tematów danych przestrzennych, państwa członkowskie powinny stosować
klasyfikacje i definicje obiektów przestrzennych, ich kluczowe atrybuty i role asocjacji,
typy danych, dziedziny wartości i szczególne zasady mające zastosowanie do
konkretnego tematu danych przestrzennych.
Rozporządzenie Komisji Unii Europejskiej w sprawie interoperacyjności zbiorów i
usług nie zawiera opisu list kodowych niezbędnych do jego wykonania, w związku z
czym w tym zakresie będzie ono mogło być stosowane dopiero po przyjęciu tych
wartości w postaci odpowiednich aktów normatywnych, które są przygotowywane.
Nastąpi to dopiero pod koniec roku 2013, lub nawet nieco później, gdyż prace nad
szczegółowymi rozwiązaniami okazały się bardziej skomplikowane niż pierwotnie
przypuszczano. Rozporządzenie ustanawia jednak wymagania dotyczące rozwiązań
technicznych służących interoperacyjności oraz, gdy jest to wykonalne, harmonizacji
zbiorów danych przestrzennych i usług danych przestrzennych odpowiadających
tematom wymienionym w załącznikach 1, 2 i 3 do dyrektywy INSPIRE.
W rozporządzeniu przyjęto wiele definicji, w tym definicji dotyczących
poszczególnych tematów danych przestrzennych oraz typologię na potrzeby
wymiany i klasyfikacji obiektów przestrzennych, miejscami wspólną dla kilku
tematów. Kraje członkowskie muszą stosować typy obiektów przestrzennych i typy
danych, zgodne z definicjami i ograniczeniami zawartymi w rozporządzeniu oraz
obejmować atrybuty i role asocjacji w nim określone. Każdemu zdefiniowanemu
typowi przyporządkowano przeznaczoną dla komputerów nazwę. Ta neutralna
językowo nazwa jest stosowana na potrzeby odniesień do odpowiedniego typu w
definicji. Zasady rozporządzenia muszą być uwzględniane podczas opracowywania
wymagań dotyczących tematów danych przestrzennych, do których należą pod
względem tematycznym. Podczas opracowywania tych wymagań jedyną
dopuszczalną zmianę w specyfikacji proponowanego typu stanowi jej rozszerzenie.
Opracowano też wspólne listy kodowe i wyliczenia (słowniki pojęć). Niektóre z list
kodowych mogą być rozszerzane przez państwa członkowskie - wówczas dozwolone
wartości rozszerzonych list kodowych są udostępniane w rejestrze.
Rozporządzenie reguluje też kwestię aktualizacji danych. Państwa członkowskie
mają udostępniać aktualizacje danych w sposób regularny. O ile dla konkretnego
34
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
tematu danych przestrzennych nie przewidziano inaczej, wszystkie aktualizacje są
dokonywane najpóźniej 6 miesięcy od wprowadzenia zmiany w zbiorze danych
źródłowych.
Harmonogram przyjmowania rozwiązań szczegółowych dotyczących zasad
wdrożeniowych dla tematów z załącznika 2 i 3 INSPIRE jest następujący:
20 kwietnia 2012 (z uwagi na ilość zgłoszonych uwag do drugiej wersji projektu
dziś wiadomo, że termin ten może się przesunąć nawet o kilka miesięcy) -
publikacja trzeciej wersji projektu schematu aplikacyjnego specyfikacji danych dla
załączników 2 i 3 dyrektywy INSPIRE
29 czerwca 2012 (termin również może ulec pewnemu przesunięciu ze
wspomnianych względów) - Projekt "zasad wdrażania interoperacyjności danych i
usług przestrzennych dla tematów z załączników 2 i 3"
2 - 27 lipca 2012 - proces uzgodnień w Komitecie INSPIRE
21 września 2012 - końcowy projekt "zasad wdrażania interoperacyjności danych
i usług przestrzennych dla tematów z załączników 2 i 3"
15 października 2012 - spotkanie międzynarodowego Komitetu INSPIRE w
sprawie zasad wdrażania interoperacyjności danych i usług przestrzennych dla
tematów z załączników 2 i 3
październik 2013 (dokładny termin zależy od wejścia w życie innych regulacji) -
formalne zatwierdzenie (przyjęcie) na szceblu europejskim przepisów
dotyczących zasad wdrażania interoperacyjności danych i usług przestrzennych
dla tematów z załączników 2 i 3.
Pełna „operacyjność” danych przestrzennych z załączników 2 i 3 przewidziana jest
obecnie przez INSPIRE na październik 2020 roku. Pozostaje więc pozornie dużo
czasu na przygotowanie wdrożenia, ale w konfrontacji z listą działań do wykonania,
termin ten wydaje się napięty.
Istotą ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej jest to, że objęte nią zbiory
oraz usługi danych przestrzennych podlegają nieodpłatnemu udostępnianiu innym
organom administracji a także w szerokim zakresie dostępne są publicznie. Ustawa
zakłada więc współużytkowanie danych przestrzennych a także promuje
współdziałanie i koordynację przy ich tworzeniu, utrzymywaniu i rozwijaniu.
35
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Tworzenie, utrzymywanie i rozwijanie infrastruktury jest koordynowane przez
ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Natomiast Główny Geodeta
Kraju opracowuje projekty planów udziału organów administracji w tworzeniu i
funkcjonowaniu infrastruktury. M.in. dokonuje on z organami wiodącymi niezbędnych
uzgodnień, mających na celu zapewnienie kompletności infrastruktury pod względem
tematycznym, obszarowym i zmienności w czasie, jak też zapobieganie zbędnemu
pozyskiwaniu tych samych danych przez więcej niż jeden organ administracji.
Infrastruktura jest tworzona, utrzymywana i rozwijana, a także funkcjonuje w wyniku
współdziałania współtworzących ją organów wiodących, innych organów
administracji oraz osób trzecich. Organy administracji w uzgodnieniu z organami
wiodącymi mogą, w drodze porozumienia, tworzyć i utrzymywać wspólne elementy
infrastruktury, mając na względzie minimalizację kosztów budowy i utrzymania tej
infrastruktury, optymalizację dostępu do zbiorów oraz usług danych przestrzennych,
a także harmonizację, bezpieczeństwo i jakość tych zbiorów i usług. Ta możliwość
warta jest zastanowienia w odniesieniu do tematu gospodarki przestrzennej, gdyż
pozwala na redukcję kosztów, co może być istotne zwłaszcza wobec mniejszych
gmin. Rozważenia w tym względzie np. wymaga możliwość powierzenia pewnych
rozszerzonych zadań z zakresu infrastruktury informacji przestrzennej tematu
zagospodarowanie przestrzenne do powiatów, które są silniejsze organizacyjnie a ze
względu na dane geodezyjne – będą i tak prowadzić lokalne węzły informacji
przestrzennej.
Organy wiodące, w tym Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej
w zakresie swojej właściwości, musi organizować, koordynować i monitorować dzia-
łania związane z tworzeniem, utrzymywaniem i rozwijaniem infrastruktury, w zakresie
przyporządkowanych im tematów danych przestrzennych. Muszą mieć w szcze-
gólności na względzie zapewnienie zgodności tych działań, w tym wprowadzanych
rozwiązań technicznych, z przepisami dotyczącymi infrastruktury informacji
przestrzennej. Organy wiodące mają sporządzać w tym zakresie plany określające
zakres i metodykę działań związanych z realizacją swych zadań, i uzgadniać je z
ministrem właściwym do spraw administracji publicznej.
Specyfiką planowania przestrzennego jest udział osób trzecich, np. pracowni
projektowych – w planie działania należy uwzględnić nietypowo szeroki udziału osób
36
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
trzecich, nie-administracji, należy zapewnić im szkolenia i zorganizować promocję –
biura te same się nie zgłoszą. Dokumenty planistyczne będą musiały być w dużym
stopniu zestandaryzowane. Powinno się podjąć prace wdrożeniowe nie tylko żeby
zrealizować zapis ustawy, ale także aby w dużym stopniu zredefiniować planowanie.
Należy podjąć prace nad warunkami licencyjnymi i działaniami osób trzecich. Można
pomyśleć nad geolicencją – zasadach dotyczących odpłatności za bardziej
zaawansowane, profesjonalne usługi, np. pobieranie danych do celów projektowych.
Im więcej informacji, tym więcej pracy nad ich interpretacją i doborem.
Za interoperacyjność infrastruktury odpowiada wiele różnych instytucji. W zakresie
gospodarki przestrzennej są to przede wszystkim samorządy terytorialne, gdzie
powstaje gros dokumentów planistycznych. Ale nawet w sytuacji, gdy minister
nadzorujący te działania nie odpowiada bezpośrednio za jakość tych dokumentów
(planów), to odpowiada w podstawowej mierze za ich interoperacyjność. Z tego
powodu jest pilnie konieczne podjęcie działań dla wypracowania koncepcji
organizacyjno-technicznej dokumentów planistycznych i związanych z nimi usług.
Należy to zrobić w ścisłym porozumieniu z Głównym Geodetą Kraju, gdzie dyskutuje
się aktualnie nad różnymi koncepcjami rozwiązań architekturalnych. Dokumenty
planistyczne zlokalizowane są w różnych miejscach – zapewnienie dostępu do nich
nie jest sprawą prostą.
Korzyści i koszty
Wdrażanie dyrektywy INSPIRE to zakrojony na szeroką skalę proces, który trwa we
wszystkich krajach Unii Europejskiej i w strukturach wspólnotowych. Jego
przejawem w Polsce jest ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej i jej
wdrażanie. Efektem tego procesu ma być spójny w całej Europie system wymiany
wiarygodnej informacji przestrzennej. Ze względu na tę „paneuropejskość” nie
można zadań wynikających z ustawy rozpatrywać wyłącznie w perspektywie naszej
krajowej racjonalności. Należy się liczyć z tym, że nasze działania są obserwowane i
oceniane także z zewnątrz – jeśli u nas coś nie będzie działać, to będzie
szwankować cały system europejski, a więc także wysiłki innych krajów w pewnym
37
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
stopniu pójdą na marne. I to może powodować określone reakcje, gdyż wysiłek i
środki zaangażowane w każdym kraju na ten „projekt” są ogromne.
Ze strony Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej,
koordynującego wdrażanie części ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej
konieczna jest stała świadomość, że główny ciężar wdrożenia, zwłaszcza tej części
ustawy, która odnosi się do zagospodarowania przestrzennego, spoczywa na
barkach, a właściwie na budżetach samorządów terytorialnych. Zadania z zakresu
zagospodarowania przestrzennego są bowiem przede wszystkim ich zadaniem,
wynikającym z odpowiednich przepisów. Taka sytuacja nie występuje w przypadku
np. danych geodezyjnych czy środowiskowych, gdzie większość zadań leży
ustawowo po stronie administracji rządowej. Tak więc w tym przypadku nie można
stosować wprost doświadczeń innych resortów i nie można sugerować się pozornie
niskimi kosztami ewentualnego pozyskania części danych w ramach infrastruktury
przez sam organ wiodący. Koszty na szczeblu ministerstwa będą bowiem relatywnie
niskie, ale koszt wdrożenia całości zadań może być niewspółmiernie wysoki w
porównaniu z innymi „tematami”.
Ponadto, mimo braku takich stwierdzeń w oficjalnych dokumentach, ale należy mieć
świadomość tego faktu na podstawie dotychczasowych doświadczeń, że
zainteresowanie infrastrukturą informacji przestrzennej ze strony obywateli, w
pierwszym rzędzie dotyczyć będzie danych z zakresu zagospodarowania
przestrzennego. Taka jest statystyka „wejść” na istniejące geoportale miejskie w
Polsce. Tak więc zakres odpowiedzialności Ministra Transportu, Budownictwa i
Gospodarki Morskiej we wdrażaniu ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej
jest w istocie bardzo wysoki, wręcz kluczowy w zakresie praktycznego wykorzystania
poza sektorem publicznym.
Koszty wdrożenia ustawy są trudne do oszacowania. Można posłużyć się
wyliczeniami na szczeblu europejskim, jako swoistego punktu odniesienia, choć
trudno na nich oprzeć wyliczenia faktycznych kosztów. Należy jednak zaznaczyć, że
koszty wdrożenia niektórych elementów infrastruktury okazały się w Polsce wyższe
od „średniej europejskiej”.
Zakłada się, że wprowadzenie Dyrektywy INSPIRE w życie wymagać będzie około
miliarda złotych w okresie 2010-2020 (wraz z projektami, o które Główny Geodeta
38
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Kraju zawnioskował dodatkowo, np. w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna
Gospodarka). Dla porównania - koszt opracowywania tradycyjnych dokumentów
planistycznych dla obszaru Polski szacuje się na 2,5 -3 mld zł. Nie wiadomo, jaki
będzie koszt wykonywania tych dokumentów w nowych warunkach funkcjonowania
całości infrastruktury. Prawdopodobnie nie dokonano takich obliczeń, głównie z
uwagi na to, że trudny do określenia i wymagający badań jest zakres wpływu nowych
rozwiązań na kształt tych dokumentów. Zresztą nie tylko nieznany jest tu zakres, ale
nawet kierunek przemian, który prawdopodobnie zostanie określony dopiero w
trakcie żmudnej i długotrwałej dyskusji.
Działania pilotażowe
Wrota Mazowsza
Ważnym działaniem pilotażowym, pomagającym wdrożyć elementy infrastruktury
informacji przestrzennej w temacie „zagospodarowanie przestrzenne” jest projekt
wykonywany przez Samorząd Województwa Mazowieckiego „Przyspieszenie
wzrostu konkurencyjności województwa mazowieckiego, przez budowanie
społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie
zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu”, znany jako „wrota Mazowsza”.
Realizowany jest on w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego, a jego budżet
wynosi 180 mln zł (kwota wnioskowana). W jego ramach realizowanych jest szereg
mniejszych, specjalistycznych projektów, m.in. „Opracowanie projektu
standardowych modeli danych oraz profilu metadanych dla opracowań
planistycznych”, projekt prowadzony przez Geodetę Województwa Mazowieckiego.
W okresie przygotowywania założeń tego projektu ściśle współpracowano z
Ministerstwem Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, traktując go jako
potencjalny poligon doświadczalny wdrażania INSPIRE w planowaniu
przestrzennym. Jednak wymogi organizacyjne programu operacyjnego, w ramach
którego realizowany jest projekt, nie dawały zbyt dużej rezerwy czasowej na
podejmowanie prób wplatania „zadań INSPIRE” do prowadzonych wówczas prac
nad nowelizacją ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (był to
39
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
przełom lat 2009-2010). Niestety prace nad nowelizacją ustawy wstrzymano, i
obiecująca dyskusja nad zasadami rozbudowanego systemowego wdrożenia
INSPIRE w planowaniu przestrzennym została przerwana na blisko dwa lata. Ale
wymogi formalne projektu mazowieckiego wymagały kontynuacji prac, stąd projekt
poszedł znacznie dalej niż przewidują to obecnie obowiązujące przepisy. W
kontekście obowiązującego prawa i wynikającej zeń praktyki sprawia on wrażenie
dalece zakrojonego eksperymentu. Stąd też może być świetnym „poligonem” dla
testowania rozwiązań implementacyjnych INSPIRE.
Autorowi niniejszego opracowania, jako jednemu ze świadków obiecującej
współpracy projektu mazowieckiego z nowelizacją ustawy, wydaje się jednak, że
zarówno przedstawiciele ministerstwa jak i geodeta mazowiecki nie byli
wystarczająco zdeterminowani do tej dyskusji – w pracach nad nowelizacją ustawy
zagadnienia INSPIRE nie były właściwie docenione, a z drugiej strony wykonawca
projektu nie doceniał skali wyzwań związanych z konieczną reformą systemu
planowania i podjętym zadaniem. Być może eksperyment podjęto „zbyt wcześnie”,
lub jak to się zwykle określa: „gdy sytuacja jeszcze nie dojrzała” do tego typu działań.
W istocie ówczesna świadomość wyzwań, związanych z wdrażaniem INSPIRE była
znacznie niższa niż obecnie. Dopiero teraz, stopniowo, zadania podjęte przez projekt
mazowiecki mogą zostać właściwie wykorzystywane.
Jednym z celów projektu mazowieckiego jest wypracowanie standardu dla
dokumentów planistycznych dla województwa mazowieckiego, a zakres prac dotyczy
następujących dokumentów planistycznych:
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego;
studium uwarunkowań kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;
plan zagospodarowania przestrzennego województwa.
Prace nad zagadnieniami planowania przestrzennego, prowadzone w ramach
projektu, są zupełnie unikalne i wymagały znaczącego wysiłku, w tym poniesienia
wysokich kosztów. Powinny one być jak w największym stopniu wykorzystane w
obecnie prowadzonych przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej pracach nad wdrażaniem infrastruktury informacji przestrzennej dla potrzeb
40
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
planowania przestrzennego oraz związaną z tym konieczną nowelizacją ustawy o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Wnioski z prac nad projektem mazowieckim zostały zaprezentowane w trakcie
dyskusji nad wstępną wersją niniejszego opracowania w dniach 1-2 grudnia 2011
roku podczas seminarium „Branżowy profil metadanych w zagospodarowaniu
przestrzennym – doświadczenia krajowe i zagraniczne; drogi harmonizacji
zbiorów danych”. Wnioski ogólniejsze zostały uwzględnione w niniejszej wersji.
Pełniejsze analizy dostępne są w materiałach poseminaryjnych i w informatoriach
instytucji prowadzących projekt mazowiecki.
UrbanSat
Technika satelitarna, wspierana silnie przez Unię Europejską, jest w Polsce słabo
wykorzystywanym narzędziem pozyskiwania informacji o zagospodarowaniu
przestrzennym. Umożliwia ona stały dostęp do aktualnych informacji o przestrzeni,
jednak nie jest dostatecznie upowszechniona. Potencjalni użytkownicy nie mają
świadomości użyteczności danych dostępnych dzięki tej technice, a nawet nie
wiedzą o istniejących możliwościach w tym zakresie a co się z tym wiąże o
korzyściach społecznych i ekonomicznych jakie daje jej stosowanie.
Barierę tę ma przełamać w Polsce projekt UrbanSat. Pełna nazwa projektu brzmi:
Implementacja i upowszechnienie techniki satelitarnej do analiz geoprzestrzennych w
procesach zarządzania rozwojem miast i aglomeracji miejskich w Polsce. Jest on
realizowany na podstawie umowy zawartej przez Centrum Badań Kosmicznych
Polskiej Akademii Nauk z Europejską Agencję Kosmiczną w sprawie eksperymentu
PECS. Planowany termin zakończenia projektu - grudzień 2011 roku.
Celem projektu UrbanSAT jest zastosowanie i upowszechnienie technik satelitarnych
w procesie planowania przestrzennego w Polsce na przykładzie Obszaru
Metropolitalnego Warszawy (OMW). Projekt ma na celu opracowanie modelu
automatycznej detekcji zmian w zagospodarowaniu przestrzennym na podstawie
zobrazowań satelitarnych z wykorzystaniem narzędzi GIS wraz z możliwością
wyznaczania trendów (scenariuszy) rozwoju aglomeracji miejskiej. Efektem projektu
41
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
będzie również opracowanie zestandaryzowanej aplikacji bazodanowej w zakresie
planowania przestrzennego oraz uruchomienie platformy serwisowej opracowanej w
technologii WMS, opartej na standardach Open Geospatial Consortium (OGC),
zgodnej z wytycznymi dyrektywy INSPIRE. Witryna projektu zawierać też będzie
informacje praktyczne na temat wykorzystania techniki satelitarnej w planowaniu
przestrzennym.
W kilku ośrodkach kraju trwają prace nad standaryzacją dokumentów planistycznych.
Są one często zupełnie pionierskie i wdrożeniowo bardzo zaawansowane - stanowiły
też bazę dla działań projektu „Wrota Mazowsza” w zakresie modelu danych
planistycznych, realizowanego w dużym stopniu przy udziale Ministra Transportu,
Budownictwa i Gospodarki Morskiej. W projekcie UrbanSat niektóre z narzędzi
zostaną upowszechnione, by w dalszych działaniach nad wdrożeniem infrastruktury
informacji przestrzennej w planowaniu przestrzennym w pełni wykorzystać ich
dorobek i doświadczenia.
Plan4All
Plan4All to projekt europejski mający na celu harmonizację danych kluczowych dla
planowania przestrzennego zgodnie z wytycznymi dyrektywy INSPIRE. Realizowało
go od maja 2009 do października 2011 roku konsorcjum, w skład którego wchodziło
24 partnerów z 14 krajów Unii Europejskiej i Norwegii. Prace koordynował
Uniwersytet w Pilznie w Czechach. Projekt był finansowany w ramach
wspólnotowego programu eContentplus. Zawiązana została polska sieć partnerów
afiliowanych projektu kierowana przez Instytut Gospodarki Przestrzennej i
Mieszkalnictwa (IGPiM) w Warszawie, podległy Ministrowi Transportu, Budownictwa i
Gospodarki Morskiej.
Prace pilotażowe nad harmonizacją danych w ramach Plan4All obejmowały m.in.
takie tematy danych, jak użytkowanie terenu, zagospodarowanie przestrzenne,
usługi użyteczności publicznej i służby państwowe, gospodarowanie obszarem/strefy
ograniczone/regulacyjne. Tematy te uwzględniono w załącznikach 2 i 3 dyrektywy,
ale zharmonizowany model danych nie został jeszcze dla nich opracowany. Plan4All
postanowił to umożliwić poprzez działania pilotażowe. Ponadto podjął on
42
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
opracowane wzorcowych profili metadanych i architektury usług sieciowych. Punktem
dostępowym do europejskich danych odnoszących się do planowania
przestrzennego jest specjalny portal. Projekt Plan4all może wnieść wiele
pożytecznych doświadczeń i przemyśleń do implementacji infrastruktury informacji
przestrzennej w planowaniu przestrzennym w Polsce, dlatego warto śledzić jego
dorobek i dalsze działania, które już są podejmowane – projekt ten skończył się
bowiem w tym roku, ale członkowie konsorcjum planują jakąś formę jego kontynuacji.
Pewna część dorobku projektu Plan4All została omówiona lub w inny sposób
wykorzystana także w niniejszym opracowaniu.
Pozostałe inicjatywy
Funkcjonują też inne inicjatywy o zasięgu ponadlokalnym. Śląskie Centrum
Społeczeństwa Informacyjnego zamierza realizować koncepcję Otwartego
Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej (ORSiP), jako regionalnego węzła
krajowej i europejskiej infrastruktury informacji przestrzennej. Samorząd
województwa kujawsko-pomorskiego przystępuje z kolei do realizacji projektu
„Infostrada Kujaw i Pomorza” dostarczającego usługi w zakresie e-Administracji i
informacji przestrzennej.
Najwięcej jednak inicjatyw rodzi się na szczeblu lokalnym. Samorządy bardzo wiele
zrobiły dla wdrażania informacji o zagospodarowaniu przestrzennym w postaci
elektronicznej. Wiele gmin posiada własne geoportale. Ale samorządowe WebGISy
posiadają szereg braków, jeśli chodzi o wymogi INSPIRE. A. Iwaniak systematyzuje
je następująco:
różny zakres treści,
różny opis informacji (legenda),
brak możliwości łączenia danych,
brak meta danych,
brak możliwości tworzenia usług dodanych.
Stąd możliwości wykorzystania tych doświadczeń są ograniczone, ale ich dorobek z
pewnością może być wykorzystany. W tym też leży szczególna rola organu
wiodącego – aby tak zorganizować działania wdrożeniowe, by maksymalizować
synergię różnorodnych działań.
43
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Otoczenie prawne
Podstawowa terminologia
Dane
Podstawowym terminem w infrastrukturze informacji przestrzennej są dane
przestrzenne i ich zbiory. Samo pojęcie „dane” posiada dość szeroki zakres
znaczeniowy. W informatyce oznacza zbiory liczb i tekstów o różnych formach
(angielskie: data, z łaciny: datum). W najbardziej ogólnym znaczeniu poprzez dane
definiujemy „wszystko to, co jest/może być przetwarzane umysłowo lub przy pomocy
komputera”. Ta definicja czyni z danych pojęcie relatywne, gdyż istnieją one tylko
wraz z pojęciem ich przetwarzania. Dane dostarczają informacji, przy czym różne
dane mogą dostarczać tej samej informacji lub też jednocześnie te same dane mogą
też dostarczać różnych informacji, ale jeśli nie wiemy, co dane reprezentują, to nie są
one informacjami. Także w języku potocznym, dane to otrzymane informacje lub
wiadomości, używane następnie do wnioskowania.
Dane przestrzenne to dane dotyczące obiektów, zjawisk lub procesów, które
znajdują się w przestrzeni, opisanej przyjętym układem współrzędnych. Dane te
określają położenie, wielkość, kształt oraz związki topologiczne zachodzące między
tymi obiektami, zjawiskami lub procesami. Dane przestrzenne, w formie cyfrowej,
mogą występować przede wszystkim (ale nie tylko) jako dane rastrowe lub dane
wektorowe. Obraz tych danych składa się na treść mapy numerycznej.
Według J. Gaździcikiego dane przestrzenne (dane geoprzestrzenne) to dane
bezpośrednio lub pośrednio odniesione do określonego położenia lub obszaru
geograficznego. Dzielą się one na dwie grupy: dane georeferencyjne i dane
aplikacyjne. Dane przestrzenne referencyjne (dane georeferencyjne) określają w
przestrzeni obiekty, do których odnoszone są dane aplikacyjne, tworzące drugą
grupę tego podziału. Dane przestrzenne aplikacyjne są to więc dane przestrzenne
odniesione do obiektów określonych danymi georeferencyjnymi. Dane
44
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
georeferencyjne tworzą wspólną kanwę przestrzenną dla różnorodnych danych
aplikacyjnych stosowanych zgodnie z wymaganiami użytkowników. Dane z zakresu
tematycznego „zagospodarowanie przestrzenne” są danymi przestrzennymi
aplikacyjnymi.
Warto zwrócić uwagę, że J. Gaździcki (n.b. będący przewodniczącym Rady
Infrastruktury Informacji Przestrzennej – organu inicjatywno-opiniującego przy
ministrze właściwym ds. administracji publicznej) za dane przestrzenne uważa także
dane pośrednio odniesione do określonego położenia lub obszaru geograficznego.
Jest to bardzo istotna wskazówka implementacyjna dla identyfikacji danych, które
mają być włączone do infrastruktury. Trzeba bowiem pamiętać, że dziedzina
geoinformatyki jest bardzo dynamiczna. Jak podaje A. Iwaniak – roczny wzrost rynku
światowego w tej dziedzinie to 18-30%. Znaczna większość informacji znajdujących
się obecnie w obiegu wiąże się z danymi przestrzennymi, a blisko 80% funkcji
realizowanych w trakcie działań zarówno gospodarczych jak i publicznych można
odnieść bezpośrednio do danych przestrzennych (A. Iwaniak – Rola harmonizacji w
budowie infrastruktury danych przestrzennych – listopad 2011).
Przy tak dynamicznych przemianach całej dyscypliny należy bardzo rozważnie
podejść do identyfikacji danych przestrzennych zgromadzonych i tworzonych w
organach administracji. Przy dzisiejszych technologiach termin „pośredniego
odniesienia do określonego położenia lub obszaru” może znacznie rozszerzać grupę
danych, które można uznać za „przestrzenne”. Nie muszą to być bowiem dane
zgromadzone na jakiegoś rodzaju „mapie” (analogowej czy cyfrowej). Większość
bowiem dokumentów gromadzonych przez administrację publiczną odnosi do jakiejś
lokalizacji przestrzennej, podanej w formie adresu: nazwy ulicy i numeru posesji.
Czyli, że dokumenty te odnoszą się pośrednio do określonego położenia. Przy
dzisiejszych technologiach umieszczenie ich „na mapie” nie sprawia większych
problemów i może być dokonane bez udziału człowieka („interwencji manualnej” wg
INSPIRE) – takie systemy działają dziś w wielu jednostkach administracji publicznej,
np. w miejskich wydziałach odpowiedzialnych za wydawanie decyzji lokalizacyjnych
(np. system SOWA). Nie mówiąc o tym, że takie możliwości (lokalizacja na mapie
przy pomocy wpisania adresu pocztowego) mają dziś nawet telefony komórkowe „ze
średniej półki”.
45
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Tak więc określając zakres zbiorów danych, które włączone mają być do
infrastruktury informacji przestrzennej, lub mogą być włączone do niej w przyszłości,
należy przede wszystkim kierować się ich użytecznością w realizacji ogólnych celów
budowy tej infrastruktury, które określa dyrektywa i ustawa. Celem tym jest poprawa
funkcjonowania administracji i wsparcie gospodarki poprzez łatwiejszy dostęp do
informacji zgromadzonej przez organy publiczne. Informacje z zakresu
zagospodarowania przestrzennego stanowią jedne z bardziej istotnych danych
aplikacyjnych w procesie rozwoju – także dla podmiotów gospodarczych i obywateli.
Mając na uwadze rozwój technologii należy więc do problematyki identyfikacji danych
podchodzić w sposób „ostrożnie rozszerzający”. Bowiem także obserwacje
administratorów istniejących geoportali miejskich potwierdzają, że dane z zakresu
zagospodarowania przestrzennego cieszą się wyróżniającym zainteresowaniem
użytkowników.
Dane mogą być prezentowane bądź przetwarzane, np. używane przez komputery do
obliczeń. Dane mogą być przedstawiane i przechowywane w postaci zbiorów
danych. Definicja zbiorów danych w ustawie o infrastrukturze informacji
przestrzennej brzmi: „rozpoznawalny ze względu na wspólne cechy zestaw danych
przestrzennych”. Tematyczne zbiory danych, zawierające usystematyzowane
informacje są nazywane bazami danych. Mogą one być różnej wielkości, czasem
niezwykle obszerne i zlokalizowane w wielu miejscach, połączone w sieć poprzez
Internet czy intranet. Powinny wówczas posiadać systemy zabezpieczeń chroniące je
przed nieautoryzowanym dostępem. Bazy danych są podstawową częścią
katalogowania i systemów zarządzania informacją.
Historycznie, termin „zbiór danych” powstał w początkach komputeryzacji (tzw.
komputerów mainframe), gdzie miał znaczenie, bliskie współczesnym „plikom”.
Dzisiaj w świecie komputerów najbliższym pojęciem „zbioru danych” jest „tabela” w
bazie danych. Najczęściej więc „zbiorem danych” nazywamy kolekcję danych
statystycznych ujętych w formie stabelaryzowanej. W statystyce zbiory danych
zwykle stanowią wyniki obserwacji pewnej próby statystycznej. Kolumny odpowiadają
w nich obserwowanym cechom statystycznym a każdy wiersz opisuje jedną
obserwację z próby. Wartości komórek tabeli opisują dane w postaci zmiennych w
kolejnych obserwacjach. Jeśli w dowolnej komórce występuje brak danych, to musi
46
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
on być zaznaczony w sposób możliwy do odróżnienia. Niekiedy rezerwuje się dla
niego specjalną wartość liczbową lub znakową.
Używa się też pojęcia „serie danych”, które dotyczy zbiorów posiadających wspólne
odniesienia lub elementy nadrzędne w bazie danych, tworzące wspólną strukturę,
np. hierarchię. Pojęcie „serii danych” ułatwia systematyzowanie, segregowanie i
przeszukiwanie danych. Nie należy wiązać pojęcia „serii danych” z terminem
„serializacji”, która w informatyce dotyczy sposobu przekształcania danych (obiektów)
w celu ich zapisu lub transmisji.
Chociaż termin "zbiór danych" sugeruje związek ze zbiorami w sensie
matematycznej teorii mnogości, jednak analogia ta nie sięga daleko. Elementy zbioru
danych mogą się powtarzać, w przeciwieństwie do elementów zbiorów
matematycznych.
Bazy danych
Pojęcie „bazy danych” ma swoje znaczenie w rozumieniu informatycznym i w ujęciu
prawnym. W informatyce „baza danych” to kolekcja danych, zapisanych zgodnie z
określonymi regułami. W węższym znaczeniu obejmuje dane cyfrowe gromadzone
zgodnie z zasadami przyjętymi dla określonego programu komputerowego,
przeznaczonego do gromadzenia i przetwarzania tych danych. Program taki (często
pakiet programów) nazywany jest "systemem zarządzania bazą danych" (ang.
DataBase Management System, DBMS). Baza danych jest to więc zasób (zbiór lub
zbiory) danych, który odpowiada przyjętemu modelowi danych oraz jest zarządzany
przez odpowiedni system.
Programy komputerowe do obsługi bazy danych operują głównie na danych
tekstowych i liczbowych, lecz większość współczesnych systemów umożliwia
przechowywanie danych cyfrowych różnego typu: dane o nieokreślonej strukturze,
grafika, muzyka, obiekty itp. Tego typu rozwiązania często są stosowane właśnie dla
danych przestrzennych. Można przyjąć, abstrahując od fizycznej postaci plików, że w
tabeli będącej „zbiorem danych” jedna z kolumn zawiera rysunek obiektu podane we
współrzędnych geograficznych, gdy każdy wiersz tej tabeli, czyli także pozostałe
47
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
pola, opisuje jeden obiekt z tego zbioru. Oczywiście jest to uproszczenie, gdyż zapis
danych jest zwykle bardziej złożony, ale taki opis ułatwia zrozumienie istoty zbiorów
danych przestrzennych.
Terminu baza danych zaczęto używać w początkach lat 60-tych, kiedy to został
opracowany pierwszy system zarządzania bazami danych. Celem tych systemów
było bardziej efektywne użycie nowych urządzeń bezpośredniego dostępu do
danych. Wcześniej przetwarzanie danych było oparte na kartach dziurkowanych i
taśmach magnetycznych. Oznaczało to szeregowy dostęp do danych, co pociągało
za sobą użycie innych algorytmów niż dla dostępu swobodnego.
W tych pionierskich czasach powstały dwa kluczowe modele danych: sieciowy,
opracowany przez CODASYL i hierarchiczny, użyty w systemie opracowanym przez
Rockwell i później adoptowany przez IBM w prototypie IMS (ang. Information
Management System). W 1970 roku opracowano koncepcję relacyjnego modelu
danych, jednak przez dłuższy czas pozostawał on tylko w sferze rozważań
akademickich. Produkty CODASYL (IDMS) i IBM (IMS) były uważane za jedyne
praktyczne rozwiązania, podczas gdy model relacyjny musiał czekać na odpowiedni
poziom rozwoju oprogramowania i sprzętu praktycznie aż do końca lat 80-tych, gdy
pojawiły się pierwsze komercyjne rozwiązania: Oracle i DB2. Pierwszym udanym
oprogramowaniem tego typu dla mikrokomputerów był dBASE dla systemów
operacyjnych CP/M i DOS.
Jednocześnie w latach osiemdziesiątych XX wieku aktywność badaczy skupiała się
na rozproszonych bazach danych i maszynach bazodanowych (ang. database
machines), ale te wysiłki nie miały wówczas większego odzwierciedlenia w
rynkowych ofertach oprogramowania. W latach dziewięćdziesiątych uwaga badaczy
przesunęła się w kierunku obiektowych baz danych. Stosowano je z powodzeniem
tam gdzie konieczna była obsługa bardziej skomplikowanych danych niż dane,
którym mogły podołać relacyjne bazy danych. Przykładem były dane inżynieryjne,
dane multimedialne ale przede wszystkim przestrzenne bazy danych (ang. spatial
databases),. Część z idei obiektowych baz danych została zaadaptowana przez
producentów relacyjnych baz danych. Lata 90. były też okresem rozprzestrzeniania
się baz danych Open Source, takich jak PostgreSQL i MySQL.
48
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Pierwsze lata XXI wieku są okresem dużego zainteresowania bazami danych XML.
W tym czasie, podobnie jak to było w przypadku obiektowych baz danych, powstało
wiele firm produkujących oprogramowanie tych baz, ale kluczowe ich elementy są
wbudowywane także w istniejące relacyjne bazy danych. Celem baz danych XML
jest usunięcie tradycyjnego podziału na dokumenty i dane, pozwalając na trzymanie
wszystkich zasobów informacyjnych w jednym miejscu, obojętnie czy te dane są
wysoce ustrukturalizowane czy nie.
Baza danych jest złożona z różnych elementów. Najważniejszymi z nich jest rekord
podzielony na kilka pól, w których są przechowywane informacje poszczególnych
kategorii. Na przykład w książce adresowej każdy rekord to zbiór informacji na temat
jednej osoby. Składa się on z kilku pól przechowujących takie informacje, jak: imię,
nazwisko, adres, numer telefonu itp. W każdym polu zapisywane są dane oddzielnej
kategorii. Dzięki temu komputerowe bazy danych umożliwiają szybkie sortowanie
rekordów według poszczególnych kategorii lub wyszukiwanie informacji w obrębie
tylko wybranych pól. Wiele systemów zarządzania bazami danych oferuje możliwość
tworzenia szablonów wprowadzania danych, które służą do bardziej wygodnego
wprowadzenia nowych informacji. Naturalnie można z nich zrezygnować i wpisywać
dane do bazy wyświetlanej w postaci tabelarycznej.
Bazy danych można podzielić według struktur organizacji danych, których używają:
Bazy proste :
o bazy kartotekowe
o hierarchiczne bazy danych
Bazy złożone :
o bazy relacyjne
o bazy obiektowe
o bazy relacyjno-obiektowe
o strumieniowe bazy danych
o temporalne bazy danych
W bazach kartotekowych każda tablica danych jest samodzielnym dokumentem i
nie może współpracować z innymi tablicami. Z baz tego typu korzystają liczne
programy typu: książka telefoniczna, książka kucharska, spisy książek, kaset i inne.
Wspólną cechą tych baz jest ich zastosowanie w jednym wybranym celu. Przykładem
49
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
hierarchicznej bazy danych jest opracowana przez IBM baza IMS (ang. Information
Management System).
W bazach relacyjnych wiele tablic danych może współpracować ze sobą (być
między sobą powiązanych). Bazy relacyjne posiadają wewnętrzne języki
programowania, wykorzystujące zwykle SQL do operowania na danych, za pomocą
których tworzone są zaawansowane funkcje obsługi danych. Relacyjne bazy danych
(jak również przeznaczony dla nich standard SQL) oparte są na kilku prostych
zasadach:
1. Wszystkie wartości danych oparte są na prostych typach danych.
2. Wszystkie dane w bazie relacyjnej przedstawiane są w formie
dwuwymiarowych tabel (w matematycznym żargonie noszących nazwę
"relacji"). Każda tabela zawiera zero lub więcej wierszy (w żargonie – "krotki" –
od „krotności”) i jedną lub więcej kolumn ("atrybutów"). Na każdy wiersz
składają się jednakowo ułożone kolumny wypełnione wartościami, które z kolei
w każdym wierszu mogą być inne.
3. Po wprowadzeniu danych do bazy, możliwe jest porównywanie wartości z
różnych kolumn, zazwyczaj również z różnych tabel, i scalanie wierszy, gdy
pochodzące z nich wartości są zgodne. Umożliwia to wiązanie danych i
wykonywanie stosunkowo złożonych operacji w granicach całej bazy danych.
4. Wszystkie operacje wykonywane są w oparciu o algebrę relacji (rachunek
relacyjny i związane z nim pojęcie „predykatu” - wyrażenia opisującego pewne
własności lub relacje), bez względu na położenie wiersza tabeli. Wiersze w
relacyjnej bazie danych przechowywane są w porządku zupełnie dowolnym –
nie musi on odzwierciedlać ani kolejności ich wprowadzania, ani kolejności ich
przechowywania.
5. Z braku możliwości identyfikacji wiersza przez jego pozycję pojawia się
potrzeba obecności jednej lub więcej kolumn niepowtarzalnych w granicach
całej tabeli, pozwalających odnaleźć konkretny wiersz. Kolumny te określa się
jako "klucz podstawowy" (ang. primary key) tabeli.
W bazach obiektowych dane przechowywane są w strukturach obiektowych
(zdefiniowanych jako klasy). Koncepcje teoretyczne baz obiektowych były
50
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
szczególnie popularne w latach 90. Współcześnie popularność tego tematu zmalała,
choć prace badawcze nad nimi nadal trwają, a na rynku pojawiły się obiektowe SZBD
(np. Versant, db4o, LoXiM). Prace nad obiektowymi bazami danych ponowiło
międzynarodowe konsorcjum OMG (Object Management Group, powołane dla
ustanowienia standardów programowania obiektowego). Bazy relacyjno-obiektowe
pozwalają na manipulowanie danymi jako zestawem obiektów, posiadają jednak
bazę relacyjną jako wewnętrzny mechanizm przechowywania danych.
Strumieniowe bazy danych to bazy, w których dane są przedstawione w postaci
zbioru strumieni danych. System zarządzania taką bazą nazywany jest
strumieniowym systemem zarządzania danymi (DSMS - ang. Data Stream
Management System). Strumieniowe bazy danych są stosunkowo nowym pojęciem.
Z reguły implementują one języki ciągłych zapytań oparte na SQL-u, istnieją jednak
wyjątki od tej reguły - np. w rozwiązaniach graficznych. W modelu strumieni danych
zakłada się, że niektóre lub wszystkie napływające do systemu dane nie są dostępne
w dowolnej chwili. Możliwy czas, w jakim można je zarejestrować jest skończony.
Dane te pojawiają się w źródle danych i przyjmują postać strumienia danych.
Strumienie danych różnią się od konwencjonalnych danych m.in. tym, że ich
elementy napływają na bieżąco (online) a system nie ma wpływu na dane, jakie do
niego napływają – ani na kolejność ani na zawartość. Strumienie danych teoretycznie
nie są ograniczone czasem – w rozwiązaniu nie można założyć, że strumień danych
będzie zawierał określoną maksymalną ilość elementów. Każdy element pobrany ze
strumienia danych po przetworzeniu jest niszczony lub archiwizowany. Dostęp do
niego jest utrudniony, bowiem strumień nie jest przechowywany w pamięci
operacyjnej, a łatwy dostęp do danych możliwy jest jedynie w przypadku ostatnio
zarejestrowanych danych. Istnienie takich ograniczeń nie przekreśla jednak
wykorzystania w systemie zarządzania bazą danych konwencjonalnych metod
dostępu do danych. Prowadzone są próby poszerzenia standardu języka SQL o
elementy umożliwiające zadawanie zapytań opartych na strumieniach danych.
Temporalna baza danych jest odmianą bazy relacyjnej, w której każdy rekord
posiada zapis czasowy, określający czas w jakim wartość jest prawdziwa. Posiada
także operatory algebry relacyjnej, które pozwalają operować na danych
temporalnych (wyciągać historię).
51
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Baza danych w ujęciu prawnym, w rozumieniu Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o
ochronie baz danych, oznacza zbiór danych lub jakichkolwiek materiałów i
elementów zgromadzonych według określonej systematyki lub metody, indywidualnie
dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający
istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia,
weryfikacji lub prezentacji jego zawartości. W tej definicji jest więc pojęciem
szerszym niż w informatyce.
Rejestry i ewidencje
Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej odwołuje się kilkakrotnie do pojęcia
„rejestru publicznego”. Nakłada ona szereg obowiązków na organy administracji,
prowadzące rejestry publiczne, zawierające zbiory danych, których dotyczy ustawa.
Definicję „rejestru publicznego” wprowadziłą ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o
informatyzacji podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2005 r. Nr 64,
poz. 565), tzw. ustawa o informatyzacji. Wg jej zapisów rejestr publiczny – jest to
rejestr, ewidencja, wykaz, lista, spis albo inna forma ewidencji, służąca do realizacji
zadań publicznych, prowadzona przez podmiot publiczny na podstawie przepisów
ustawowych (odrębnych od ustawy o informatyzacji). Sposób, zakres i tryb
udostępniania danych zgromadzonych w rejestrze publicznym pomiędzy podmiotami
publicznymi lub realizującymi zadania publiczne określa rozporządzenie Rady
Ministrów z dnia 27 września 2005 roku (Dz. U. z 2005 r. Nr 205, poz. 1692).
Systemy ewidencyjne (rejestry publiczne) prowadzone w wersji elektronicznej mają
być udostępniane w tej samej formie. Wykaz rejestrów (w tym publicznych) do 17
czerwca 2010 r. gromadzono w Krajowej Ewidencji Systemów Teleinformatycznych i
Rejestrów Publicznych, którą prowadził Departament Informatyzacji MSWiA. Ustawa
z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o informatyzacji oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 230) uchyliła obowiązek prowadzenie Krajowej
Ewidencji.
Ocenia się, że w Polsce funkcjonuje obecnie ponad 250 rejestrów które można
uznać za publiczne. Prowadzone w niejednolitym systemie i w oderwaniu od siebie
przez różne podmioty dają zbiór kilku tysięcy rejestrów publicznych. W praktyce
52
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
prawie każda nowa ustawa tworzy kolejną ewidencję. Aby administracja publiczna
mogła należycie wykonywać swoje zadania, konieczne jest prowadzenie rejestrów
publicznych w formie elektronicznej. Do zgromadzonych tam danych urzędy powinny
mieć szybki i bezpieczny dostęp. Nowelizacja art. 220 kodeksu postępowania
administracyjnego, dokonana ustawą z dnia 12 lutego 2010 r. w sprawie zmiany
ustawy o informatyzacji, przypomniała o pojęciu rejestru publicznego oraz o
konieczności udostępniania danych zawartych w takich rejestrach.
Oprócz pojęcia „rejestru” w administracji funkcjonuje też pojęcie „ewidencji”. Różnice
pomiędzy rejestrem a ewidencją nie są jasno sprecyzowane. Wydaje się, że w
spójnym systemie administracyjnym rejestr jest systemem referencyjnym dla
ewidencji, a pomiędzy rejestrem a ewidencją powinny zachodzić następujące relacje:
podstawą prawną rejestru jest ustawa a podstawową jest funkcja stanowiąca i
identyfikacyjna;
podstawą prawną ewidencji jest rozporządzenie na podstawie delegacji
ustawowej lub zarządzenie a podstawową funkcja informacyjna i obsługi
procedur.
Rejestr publiczny jest zbiorem informacji o osobach, rzeczach lub prawach,
posiadającym następujące cechy:
utworzony jest na podstawie przepisów prawa (przepisy przynajmniej
przewidują jego utworzenie),
prowadzony jest przez organ rejestrowy o charakterze publicznym,
przyjęcie, utrwalenie a następnie ujawnienie określonych w nim informacji co
do zasady następuje w drodze decyzji,
prowadzenie rejestru i ujawnianie zawartych w nim danych rodzi skutki prawne
zarówno dla osoby, której wpis dotyczy, jak i dla organu, a czasem także dla
osób trzecich – nie musi o nich stanowić a może mieć wyłącznie znaczenie
informacyjne,
jest jawny, czyli dostęp do niego oprócz organu rejestrowego mają co najmniej
osoby, których rejestr dotyczy, oraz inne organy władzy publicznej, a co do
zasady szeroka kategoria „publiczności"; jawność może być pełna lub
ograniczona.
53
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Rola rejestrów administracyjnych w kształtowaniu ładu informacyjnego państwa jest
kluczowa, gdyż z „mocy prawa posiadają rękojmię wiary publicznej w tym sensie, że
mogą stanowić legalną i wiarygodną podstawę informacyjną do decyzji lub
podejmowania działań ekonomicznych, społecznych i administracyjnych”.
Prowadzenie rejestru i ujawnianie w nim określonych informacji rodzi ponadto skutki
prawne zarówno dla osoby, której wpis dotyczy, jak i organów władzy publicznej.
Niekiedy wpis do rejestru wywołuje także skutki prawne bezpośrednio dla osób
trzecich.
Rejestry spełniają kilka ważnych funkcji. Funkcje stanowiące rejestrów polegają na
tym, że wpis do nich - z mocy prawa - umożliwia zainteresowanym podmiotom
(osobom fizycznym i prawnym) określone zachowanie lub przyznaje określone
uprawnienia. W prowadzonej przez MSWiA do 17 czerwca 2010 roku Krajowej
Ewidencji Systemów Teleinformatycznych i Rejestrów Publicznych wskazano na
następujące kategorie rejestrów, związanych z realizacją zadań z zakresu
gospodarki przestrzennej:
1. rejestr planów miejscowych, prowadzony na poziomie gminy;
2. rejestry decyzji o warunkach zabudowy oraz ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim – w formie
wprowadzonej rozporządzeniem z 13 maja 2004 (nie uwzględniającej zasad
elektronicznego obiegu dokumentów);
3. rejestry wniosków o pozwolenie na budowę i rejestry decyzji o pozwoleniu na
budowę – w formie wprowadzonej rozporządzeniem z 11 lutego 2009
(uwzględniającej już zasady elektronicznego obiegu dokumentów).
Rejestrem wynikającym wprost z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym jest także rejestr programów zawierających zadania rządowe, służące
realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym. Jednak ten instrument
planistyczny nie „wrósł” w praktykę i w swym obecnym kształcie nie ma większego
wpływu na wdrażanie infrastruktury informacji przestrzennej.
W związku z wejściem w życie ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej
należałoby przeprowadzić rzetelną analizę, czy inne dokumenty z zakresu
54
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
zagospodarowania przestrzennego nie noszą cech rejestru publicznego i nie
podlegają w związku z tym procedurom „informatyzacyjnym”.
Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej nakłada na organy administracji
odpowiedzialne za prowadzenie rejestrów publicznych zawierających zbiory
związane z tematami danych przestrzennych, a także na osoby trzecie, których
zbiory włączane są do infrastruktury następujące obowiązki:
tworzenie, aktualizację i udostępnianie zbiorów meta danych,
tworzenie i obsługę sieci usług danych przestrzennych, powszechnie
dostępnych za pomocą środków komunikacji elektronicznej (wyszukiwania,
przeglądania, pobierania, przekształcania oraz uruchamiania innych usług);
wprowadzanie rozwiązań technicznych zapewniających interoperacyjność
zbiorów i usług danych przestrzennych oraz harmonizację tych zbiorów.
Wynika stąd, że odpowiedzialnymi za udostępnianie informacji przestrzennych są
instytucje posiadające dane przestrzenne, zawarte w rejestrach publicznych – w
przypadku gospodarki przestrzennej są to przede wszystkim samorządy terytorialne.
W zakresie zagospodarowania przestrzennego odpowiedzialność ta dotyczy
obowiązkowo prowadzonego przez gminy rejestru planów miejscowych oraz rejestru
wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu
krajowym i wojewódzkim. Jednak wydaje się, że nie jest to jedyny zbiór danych
przestrzennych z tego zakresu tematycznego (zagospodarowanie przestrzenne),
który powinien być traktowany jako rejestr publiczny i podlegać obowiązkowi
sporządzenia metadanych. Niezależnie jednak od zakresu tego obowiązku, ma on w
ustawie ściśle określony termin realizacji – 3 grudnia 2013 roku. Zadaniem Ministra
Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, jako organu wiodącego w zakresie
tematu „zagospodarowanie przestrzenne”, jest organizacja, koordynacja i
monitorowanie ich działań w tym zakresie, a w szczególności zapewnienie
zgodności, zwłaszcza wprowadzanych rozwiązań technicznych, z przepisami
dotyczącymi infrastruktury informacji przestrzennej.
55
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zasoby danych
W dokumentach prawnych związanych z wdrażaniem infrastruktury informacji
przestrzennej pojawia się także termin „zasobu”. Z uwagi na częstość występowania
wymaga on wyjaśnienia, choć jego zakres znaczeniowy jest bardzo ograniczony.
Generalnie określeniem „zasoby” (ang. resources) określa się wszystko, co jest
potrzebne do jakiegoś procesu, np. do wyprodukowania wyrobu. W tym znaczeniu
zasobami są, przede wszystkim, surowce i materiały, tzw. moce przerobowe liczone
czasem dostępności maszyn i pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, media
zasilające, narzędzia oraz pieniądze. Używa się też terminu „planowanie zasobów”
(ang. resource planning), które pomaga wdrażać plan produkcji, lecz może być
uzależnione od planów nadrzędnych, np. strategii przedsiębiorstwa, czy "business
planu".
W gospodarce przestrzennej używa się terminu „zasoby naturalne”, jako określenia
wszystkich użytecznych elementów środowiska naturalnego, które człowiek może
wykorzystać. Zasoby naturalne można dzielić na różne kategorie, np. zasoby
nieorganiczne i organiczne, a także nieodnawialne i odnawialne. Używa się też
terminu „zasoby ludzkie” (ang. human resources, HR) – w biznesie jako określenie
pracowników przedsiębiorstwa a w gospodarce przestrzennej jako określenie
potencjału społecznego obszaru.
W „kolokwialnym” znaczeniu zasób oznacza całość zgromadzonych zbiorów danych
w danej instytucji lub jej wyodrębnionej komórce organizacyjnej. Jest to zbieżne z
klasyczną definicją zasobu – „wszystko, co jest potrzebne”. Natomiast w terminologii
prawnej, związanej z infrastrukturą informacji przestrzennej (poza przypadkami
odnoszącymi się do różnego rodzaju zasobów środowiska, np. zasobów
energetycznych) pojęcie „zasób” najczęściej występuje w wyrażeniu „Państwowy
Zasób Geodezyjny i Kartograficzny”. Pod tą nazwą rozumie się zbiór wszystkich
cyfrowych i analogowych materiałów geodezyjnych i kartograficznych, służący
gospodarce narodowej, obronności państwa, nauce, kulturze i potrzebom obywateli.
W szczególności kategoria ta obejmuje zbiory map oraz dokumenty w postaci
operatów, rejestrów, wykazów, katalogów, wydawnictw, zdjęć lotniczych i
56
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
satelitarnych, baz danych oraz banków danych (zbiór informacji: uporządkowany i
udostępniany, najczęściej w internecie).
Pojęcie i podstawowe zasady regulujące funkcjonowanie „Państwowego Zasobu
Geodezyjnego i Kartograficznego” wprowadza prawo geodezyjne i kartograficzne
(Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027). Stanowi on własność Skarbu Państwa i jest
gromadzony w ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Państwowy
zasób geodezyjny i kartograficzny składa się z zasobu centralnego, zasobów
wojewódzkich i zasobów powiatowych. Gromadzenie i prowadzenie państwowego
zasobu geodezyjnego i kartograficznego, kontrola opracowań przyjmowanych do
zasobu oraz udostępnianie tego zasobu zainteresowanym jednostkom oraz osobom
prawnym i fizycznym należy do: (a)Głównego Geodety Kraju - w zakresie zasobu
centralnego, (b)marszałków województw - w zakresie zasobów wojewódzkich,
(c)starostów - w zakresie zasobów powiatowych. Nadzór nad prowadzeniem
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego należy do Głównego Geodety
Kraju, a w zakresie zasobów powiatowych i wojewódzkich także do wojewódzkich
inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego.
Zgodnie z ustawą wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, uzgadnianiem usytuowania
projektowanych sieci uzbrojenia terenu, udzielanie informacji, a także wykonywanie
wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego jest odpłatne. Materiały z państwowego
zasobu geodezyjnego i kartograficznego, które utraciły przydatność użytkową,
podlegają wyłączeniu z tego zasobu, przy czym ta część, która stanowi materiały
archiwalne, jest przekazywana do właściwych archiwów państwowych.
Zasób gromadzony jest w grupach asortymentowych, segregowanych według
jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa, z uwzględnieniem podziału
na grupy funkcjonalne. Grupy asortymentowe dotyczą m.in:
osnów geodezyjnych,
osnów i pomiarów grawimetrycznych i magnetycznych,
pomiarów astronomicznych i satelitarnych,
zdjęć lotniczych i satelitarnych,
opracowań topograficznych,
pomiarów granic państwa, województw, powiatów i gmin,
57
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
państwowego rejestru granic wraz z opisem oraz rejestru powierzchni
jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa,
mapy zasadniczej,
ewidencji gruntów i budynków - katastru nieruchomości,
geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu,
pomiarów inwentaryzacyjnych,
scalania i wymiany gruntów,
fotomap i ortofotomap,
opracowań tematycznych,
systemów informacji geograficznej,
baz danych krajowego systemu informacji o terenie.
Jak widać z powyższego zestawienia jednym z zadań Państwowego Zasobu
Geodezyjnego i Kartograficznego jest prowadzenie „krajowego systemu informacji
o terenie”. Szczegółowe zasady oraz tryb założenia i prowadzenia krajowego
systemu zostały uregulowane rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego i
Budownictwa z 2001 roku. Obowiązek założenia i prowadzenia został nałożony na
Głównego Geodetę Kraju dla obszaru całego kraju, a na szczeblach województwa i
powiatu, na marszałka województwa i starostę. Dla tych obszarów zakłada się bazy
danych zawierające stosowne dane, bazy meta danych, obejmujące istniejące bazy
danych, a także inne dane wynikające ze statusu prawnego systemu.
Główny Geodeta Kraju ma mieć dostęp do baz danych w województwie i powiecie, a
wojewoda do baz danych organów administracji samorządowej. Dane do KSIT-u
powinny być opracowywane na podstawie przepisów określających standardy
techniczne dotyczące geodezji i kartografii oraz krajowego systemu informacji o
terenie.
System informacji o terenie zawiera dane obligatoryjne dotyczące:
państwowego systemu odniesień przestrzennych,
rejestru granic państwa oraz granic podziału administracyjnego,
osnów geodezyjnych, czyli zbioru punktów geodezyjnych,
ewidencji gruntów i budynków,
geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu,
obiektów topograficznych.
58
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
System informacji może być także uzupełniany o dane fakultatywne umożliwiające
użytkownikowi tworzenie własnych baz danych. Prawo własności tworzonych
zasobów informacyjnych przysługuje organom administracji rządowej i
samorządowej. Prowadzenie systemu polega na:
tworzeniu zasobu informacyjnego systemu,
kontroli danych,
analizie danych,
integracji danych,
aktualizacji danych,
administrowaniu zasobem informacyjnym,
udostępnianiu danych.
Metadane
Jednym z podstawowych terminów w zagadnieniach dotyczących infrastruktury
informacji przestrzennej są „metadane” (ang. meta data) – pojęcie nowe w sferze
gospodarki przestrzennej, stąd wzbudzające szczególne zainteresowanie a nawet
pewne emocje (lęk?). Metadane to dane o danych – są nimi np. klasyczne katalogi
biblioteczne. Przy pomocy metadanych opisywane są dokumenty elektroniczne, w
szczególności dokumenty dostępne poprzez sieci komputerowe, np. strony WWW,
dostępne przez internet, jak również dokumenty tworzące nowoczesne biblioteki
cyfrowe. Metadanymi są również informacje na temat plików i katalogów zapisanych
za pomocą systemu plików na nośniku danych. W przypadku bazy danych,
metadanymi są definicje tabel, widoków, kluczy itp. natomiast danymi – zawartość
tych tabel lub widoków – rekordy czy „krotki”.
Mimo nowego określenia nie jest to więc pojęcie nieznane. Można je łatwo
wytłumaczyć innym pojęciem, stosowanym w systemach zarządzana dokumentami –
jest to metryka dokumentu. Dla prawidłowego funkcjonowania infrastruktury
informacji przestrzennej metadane muszą posiadać znormalizowaną postać – by być
właściwie odczytywane przez systemy komputerowe. Jednym ze standardów
59
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
metadanych jest Dublin Core Metadata Element Set (DCMES), przyjęty jako
standard ISO 15836-2003. Powstał on by umożliwić szybkie i łatwe przeszukiwanie
zasobów elektronicznych w poszukiwaniu kluczowych informacji. Do opisu zasobów
internetowych definiuje on 15 prostych elementów, które powinny być obecne w
opisie (również wielokrotnie):
1. Title (tytuł)
2. Creator (twórca)
3. Subject and Keywords (temat i słowa kluczowe)
4. Description (opis)
5. Publisher (wydawca)
6. Contributor (współtwórca)
7. Date (data)
8. Resource Type (typ zasobu)
9. Format (format)
10. Resource Identifier (identyfikator zasobu)
11. Source (źródło)
12. Language (język)
13. Relation (odniesienie)
14. Coverage (zakres)
15. Rights Management (zarządzanie prawami)
Metadane w zasobach tworzą hierarchię. Można bowiem nimi opisywać różne
poziomy agregacji informacji (danych): seria, zbiór, obiekt lub atrybut:
seria to grupa zbiorów posiadających wspólne odniesienia lub elementy
nadrzędne w bazie danych;
zbiór to grupa obiektów opisanych w jednolity sposób – może to być np. tabela z
danymi lub warstwa w systemie informacji geograficznej;
obiekt to pojedynczy element tej tabeli lub warstwy (pojedynczy wiersz, rekord);
atrybut – obiekt opisany może być wieloma atrybutami (pola/kolumny tabeli).
Metadane w poszczególnych przypadkach można tworzyć dla każdego z tych
poziomów. Ale najczęściej tworzy się je aż do poziomu obiektu lub zbioru, w
zależności od potrzeb i możliwości – im niższy poziom tym więcej meta danych, a
więc wyższe koszty.
60
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej
Ustawa z 4 marca 2010 o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. 76 z 2010 r.
poz. 489) weszła w życie 7 czerwca 2010 roku. Stanowi ona transpozycję dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2007/2/WE z 14 marca 2007 r. ustanawiającej
infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej - lNSPIRE (Dz.
Urz. UE L 108 z 25.04.2007). Ustawa określa zasady tworzenia oraz użytkowania
infrastruktury informacji przestrzennej, dotyczące następujących jej składowych:
danych przestrzennych;
metadanych infrastruktury informacji przestrzennej;
usług danych przestrzennych;
interoperacyjności zbiorów danych przestrzennych;
interoperacyjności usług danych przestrzennych;
wspólnego korzystania z danych przestrzennych;
współdziałania i koordynacji w zakresie infrastruktury informacji przestrzennej;
Ustawa przyjmuje podział dokonany w Dyrektywie INSPIRE na 3 grupy „tematów
danych przestrzennych”, stanowiących ramową problematykę infrastruktury.
Przynależność do określonego załącznika decyduje o kolejności wdrożenia. Ustawa
określa następujące zadania związane infrastrukturą informacji przestrzennej:
tworzenie, aktualizacja i udostępnianie zbiorów metadanych infrastruktury;
wprowadzanie rozwiązań technicznych zapewniających interoperacyjność
zbiorów i usług danych przestrzennych oraz harmonizację tych zbiorów;
tworzenie i obsługa sieci usług dotyczących danych przestrzennych (a także
usług dotyczących innych usług).
Organami koordynującymi wdrażanie ustawy są z jej mocy:
Główny Geodeta Kraju, w zakresie:
o tworzenia i utrzymania centralnego punkt dostępu do usług
dotyczących zbiorów i usług danych przestrzennych, w pełnym zakresie
tematycznym i terytorialnym infrastruktury (tzw. geoportal infrastruktury
informacji przestrzennej);
61
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
o prowadzenia publicznie dostępnej ewidencji zbiorów oraz usług danych
przestrzennych objętych infrastrukturą, przyjmowania zgłoszeń tych
zbiorów lub usług do ewidencji przez organy administracji oraz
nadawania im jednolitych identyfikatorów.
Minister właściwy do spraw administracji publicznej, który dookreślić ma
specjalnym rozporządzeniem:
o zakres informacji objętych ewidencją zbiorów oraz usług danych
przestrzennych,
o sposób jej prowadzenia,
o treści,
o wzór zgłoszenia zbioru objętego infrastrukturą oraz dotyczących tego
zbioru usług,
o tryb nadawania identyfikatorów tym zbiorom.
Ustawa wskazuje też organy administracji właściwe w sprawach koordynacji tych
działań, tzw. „organy wiodące”, które na mocy ustawy:
organizują, koordynują i monitorują tworzenie, utrzymywanie i rozwijanie
infrastruktury informacji przestrzennej;
w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej,
tworzą i wdrażają systemy szkoleń, finansowanych z własnych środków
budżetowych lub współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej,
obejmujących w szczególności zagadnienia z zakresu tworzenia, aktualizacji i
udostępniania metadanych;
udostępniają organom administracji i osobom trzecim, włączonym do
infrastruktury, informacje niezbędne do wprowadzania rozwiązań technicznych
zapewniających interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych
oraz harmonizację tych zbiorów i usług.
Jednym z organów wiodących jest minister właściwy do spraw budownictwa,
gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, w zakresie tematu zagospodarowania
przestrzennego, wyszczególnionego w grupie trzeciej tematów danych dyrektywy /
ustawy.
62
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Infrastruktura informacji przestrzennej obejmuje zbiory danych przestrzennych, które:
odnoszą się do terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub są z nim powiązane;
występują w postaci elektronicznej;
utrzymywane są przez organ administracji lub w jego imieniu, i które zgodnie z
jego zadaniami publicznymi są tworzone, aktualizowane i udostępniane, albo
też są utrzymywane przez osobę trzecią, której umożliwiono włączenie się do
infrastruktury;
należą co najmniej do jednego z tematów danych przestrzennych,
określonych w załączniku do ustawy.
Ewidencja zasobów
Główny Geodeta Kraju prowadzi ewidencję zbiorów oraz usług danych
przestrzennych. Ale obowiązek sporządzenia zbiorów metadanych dotyczących
dokumentów związanych z zagospodarowaniem przestrzennym spoczywa głównie
na gminach, w mniejszym zakresie na województwach i organach centralnych.
Wszystkie te organy administracji do 7 września 2010 roku (3 miesiące od dnia
wejścia w życie ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej) miały zgłosić
dotychczasowe zbiory danych przestrzennych do tej ewidencji. Jest to publicznie do-
stępna ewidencja zbiorów oraz usług danych przestrzennych objętych infrastrukturą,
którym Główny Geodeta Kraju nadaje, w ramach prowadzonej ewidencji, jednolite
identyfikatory. Jak wspomniano, za zbiór danych przestrzennych uznaje się zestaw
danych przestrzennych czyli danych, odnoszących się bezpośrednio lub pośrednio
do określonego położenia lub obszaru geograficznego, rozpoznawalny ze względu
na wspólne cechy. Oczywiście obowiązek ten dotyczył wyłącznie danych jawnych,
występujących w postaci elektronicznej, a wśród dokumentów planistycznych
właściwie przypadek taki, można uznać, iż nie występuje. Ale w ramach prac nad
wdrażaniem ustawy w gospodarce przestrzennej, prowadzonych przez Ministra
Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, kwestia co jest zbiorem danych
przestrzennych podlegającym ustawie w temacie zagospodarowanie przestrzenne, i
63
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
w związku z tym kto i kiedy zgłasza go do ewidencji – wymaga dość pilnego
rozstrzygnięcia.
Nie można bowiem wykluczyć, że niektóre organy administracji zaczną same
zgłaszać do tej ewidencji zbiory danych przestrzennych z zakresu planowania i
zagospodarowania przestrzennego, kierując się rozporządzeniem Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z 20 października 2010 roku w sprawie ewidencji
zbiorów i usług danych przestrzennych objętych infrastrukturą informacji
przestrzennej. Coraz więcej dokumentów z zakresu gospodarki przestrzennej
sporządzanych jest bowiem w wersji elektronicznej i trudno odmówić im cech, które
kwalifikują je pod działanie ustawy. A obowiązkiem organu administracji jest
zgłoszenie takich danych do ewidencji, niezwłocznie po utworzeniu ich zbiorów lub
uruchomieniu związanych z nimi usług, i powiadomienie o tym zgłoszeniu
właściwego organu wiodącego, czyli Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej. Minister powinien wyprzedzić takie zdarzenia, gdyż w przypadku ich
występowania może nie móc im zapobiegać. Taka sytuacja mogłaby prowadzić do
samoistnego ustalenia się jakichś przypadkowych wzorców w tej mierze, niespójnych
z przyjętym lub przygotowywanym modelem wdrażania ustawy o infrastrukturze
informacji przestrzennej.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 20 października
2010 roku w sprawie ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych objętych
infrastrukturą informacji przestrzennej określiło zakres informacji objętych ewidencją
zbiorów oraz usług danych przestrzennych, sposób jej prowadzenia, treści, wzór
zgłoszenia zbioru objętego infrastrukturą oraz dotyczących tego zbioru usług, a także
tryb nadawania identyfikatorów tym zbiorom. Obowiązkiem Ministra Administracji
było dostosowanie zakresu informacji gromadzonych w ewidencji do zadań organów
wiodących, procesów tworzenia metadanych oraz wykorzystanie technologii
teleinformatycznej do ujednolicenia i automatyzacji procesu zgłaszania zbioru
danych. Określono tam też już formę identyfikatorów dla danych z zakresu
zagospodarowania przestrzennego – zaczynać się one będą kodem „PLZIPPZP”, po
którym podany będzie kolejny numer ewidencyjny zbioru danych, nadany przez
Głównego Geodetę Kraju.
Zgodnie z ustawą, tworzenie, aktualizacja i udostępnianie zbiorów metadanych
64
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
infrastruktury, zwanych dalej "metadanymi", jest zadaniem organów administracji,
odpowiedzialnych w zakresie swojej właściwości za prowadzenie rejestrów
publicznych zawierających zbiory związane z wymienionymi w załączniku do ustawy
tematami danych przestrzennych, oraz osób trzecich, których zbiory włączane są do
infrastruktury. Jak wyjaśniono w innym miejscu niniejszego opracowania, rejestrem
publicznym w gospodarce przestrzennej jest z pewnością obowiązkowo prowadzony
przez gminy rejestr planów miejscowych oraz rejestr wydanych decyzji o ustaleniu
lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Jednak
wydaje się, że nie jest to jedyny zbiór danych przestrzennych z tego zakresu
tematycznego (zagospodarowanie przestrzenne), który powinien być traktowany jako
rejestr publiczny i podlegać obowiązkowi sporządzenia metadanych. Niezależnie
jednak od zakresu tego obowiązku, ma on w ustawie ściśle określony termin
realizacji – 3 grudnia 2013 roku.
Publiczny dostęp do informacji
Informacja publiczna to każda informacja o sprawach publicznych, która w myśl art.
61 Konstytucji – podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w
ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. 2001 nr
112 poz. 1198). Informacją publiczną jest każda wiadomość wytworzona lub
odnosząca się do władz publicznych, do faktów i stanów istniejących. Termin ten
dotyczy każdej informacji, która związana jest działaniem urzędów (np. umowy,
zdjęcia zrobione w postępowaniu administracyjnym, rachunki do umów
podpisywanych przez urzędy). Obowiązek udostępniania informacji publicznej
nałożony jest zgodnie z ustawą także na organizacje pozarządowe, które w
przypadku gospodarowania mieniem publicznym lub wykonywaniu zadań
publicznych powinny, podobnie jak organy władzy publicznej, prowadzić Biuletyny
Informacji Publicznej.
Zgodnie z ustawą, prawo dostępu do informacji publicznej przysługuje każdemu. Nie
istnieje przy tym obowiązek wykazywania interesu prawnego czy faktycznego w
uzyskaniu tej informacji. Prawu osoby zainteresowanej uzyskaniem informacji
publicznej towarzyszy obowiązek podmiotu wykonującego zadania publiczne do
65
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
ujawniania i rozpowszechniania informacji publicznej. W przypadku braku możliwości
uzyskania informacji publicznej możliwe jest złożenie skargi do Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego na bezczynność urzędu/instytucji, która nie chce udostępnić
informacji publicznej.
Ustawa o dostępie do informacji publicznej wraz ze spodziewanymi nowymi
przepisami w zakresie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego
wiążą się ściśle z zadaniami Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej
w zakresie wdrażania infrastruktury informacji przestrzennej, w tym z modyfikacjami
w zakresie dostępu do informacji o zagospodarowaniu przestrzennym – istniejącym i
planowanym. Jest to bowiem z pewnością „informacja publiczna” i podlega tym
przepisom. Wiąże się to też prawdopodobnie z koniecznością zmiany procedur
związanych z wykonywaniem i zatwierdzaniem dokumentów planistycznych.
Konieczne w związku z tym będzie podjęcie wielu rozstrzygnięć proceduralnych, w
tym prawnego uregulowania formatu danych, co wymaga uwzględnienia wielu norm
związanych z ochroną własności intelektualnej i prawem konkurencji, a także
zachowania neutralności technologicznej i jawności używanych standardów i
specyfikacji. Są to zadania nietypowe i zupełnie nowe dla służb Ministerstwa,
związanych z gospodarką przestrzenną.
Ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji podmiotów realizujących zadania
publiczne (Dz. U. z 2005 r. Nr 64, poz. 565), tzw. ustawa o informatyzacji,
wprowadziła definicję rejestru publicznego – jest to rejestr, ewidencja, wykaz, lista,
spis albo inna forma ewidencji, służąca do realizacji zadań publicznych, prowadzona
przez podmiot publiczny na podstawie przepisów ustawowych (odrębnych od ustawy
o informatyzacji).
Funkcje stanowiące rejestrów polegają na tym, że wpis do nich - z mocy prawa -
umożliwia zainteresowanym podmiotom (osobom fizycznym i prawnym) określone
zachowanie lub przyznaje określone uprawnienia. Istnieją następujące kategorie
rejestrów, związanych z realizacją zadań z zakresu gospodarki przestrzennej:
1. rejestr planów miejscowych, prowadzony na poziomie gminy;
2. rejestry decyzji o warunkach zabudowy oraz ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim – w formie
66
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
wprowadzonej rozporządzeniem z 13 maja 2004 (nie uwzględniającej zasad
elektronicznego obiegu dokumentów);
3. rejestry wniosków o pozwolenie na budowę i rejestry decyzji o pozwoleniu na
budowę – w formie wprowadzonej rozporządzeniem z 11 lutego 2009
(uwzględniającej już zasady elektronicznego obiegu dokumentów).
Rejestrem wynikającym wprost z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym jest także rejestr programów zawierających zadania rządowe, służące
realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym. Zgodnie z
obowiązującymi przepisami systemy ewidencyjne (rejestry publiczne) prowadzone w
wersji elektronicznej mają być udostępniane w tej samej formie.
Wpływ na system gospodarki przestrzennej
Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej w istotny sposób zawęża swe
stosowanie do specyficznej grupy informacji. Sformułowane w niej kryteria mogą
sugerować, że większość informacji zawartej w dokumentach z zakresu gospodarki
przestrzennej w zasadzie nie podlega tej ustawie, choćby ze względu na wątpliwości
co do powszechności ich występowania w postaci elektronicznej. Ale
przeświadczenie to jest złudne, bowiem w dzisiejszych czasach praktycznie każdy
dokument występuje w postaci elektronicznej, nawet jeśli nie jest „urzędowo” w niej
gromadzony (archiwizowany). Także należy mieć na uwadze, iż brak postaci
elektronicznej wielu dokumentów może wynikać z zaniedbań w realizacji innych
przepisów, związanych z informatyzacją administracji publicznej, i w związku z tym
trudno oficjalnie używać tego argumentu.
Z tego punktu widzenia, w niniejszym opracowaniu przyjęto, że większość
kluczowych dokumentów związanych z gospodarką przestrzenną (planowaniem i
zagospodarowaniem przestrzennym) podlega ustawie. Oczywiście sprawa ta może
być doprecyzowana w oparciu o kompetentne opinie prawne. Ale nawet wówczas
należy mieć na uwadze, że wprowadzenie ustawy o infrastrukturze informacji
przestrzennej wynika z pewnej ogólnoeuropejskiej „filozofii” rozwoju systemów
gromadzenia i dostępu do danych przestrzennych, i jest wdrażane na szczeblu
67
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
europejskim z dużą determinacją. Obejmuje ona także kierowanie pozwów do
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości przeciwko państwom, które uchylają się od
zobowiązań wdrażania stosownych dyrektyw (INSPIRE, PSI i inne). Dlatego zasadne
jest, przyjęte w niniejszym opracowaniu, stosowanie kryterium celowości działań,
zamiast formalnej kazuistyki. Na forum europejskim może być ona bowiem zawodna,
co wiąże się z ryzykiem wysokich kar.
Ustawa mówi, że w przypadku gdy większa liczba identycznych zbiorów danych
przestrzennych jest w posiadaniu lub jest przechowywana w imieniu różnych
organów administracji, przepisy ustawy mają zastosowanie jedynie do wersji
referencyjnej, z której uzyskano pozostałe kopie. Ta sprawa ma kluczowe znaczenie
w gospodarce przestrzennej, bowiem:
z jednej strony wskazuje, że Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej jest organem wiodącym w zakresie danych dotyczących
zagospodarowania przestrzennego, czyli że dane przestrzenne o obecnym i
przyszłym zagospodarowaniu przestrzennym, powstające w ramach systemu
gospodarki przestrzennej stanowią zasób referencyjny (w rozumieniu –
źródłowy) w systemie infrastruktury informacji przestrzennej;
z drugiej strony wskazują na konieczność redefinicji obowiązujących obecnie
dokumentów planistycznych, wskazując że część ich zawartości
merytorycznej powstaje i jest udostępniana przez inne podmioty, tworzące
dane referencyjne w innych tematach danych przestrzennych, podlegające
innym organom wiodącym, np. strefy ochronne i wiele innych – to może być
przesłanką do istotnej zmiany zakresu oraz trybu sporządzania i
udostępniania dokumentów planistycznych, zwłaszcza w ich części
analitycznej, czyli de facto przyspieszyć wyłączenie monitoringu
przestrzennego jako oddzielnego i względnie autonomicznego etapu procesu
planistycznego.
Należy powtórnie wyjaśnić, że zagospodarowanie przestrzenne, rozumiane jest w
ustawie jako zagospodarowanie terenu, w jego obecnym lub przyszłym wymiarze
funkcjonalnym, lub też jako przeznaczenie społeczno-gospodarcze terenu, w tym
mieszkaniowe, przemysłowe, handlowe, rolnicze, leśne, wypoczynkowe, wynikające
68
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
z dokumentów planistycznych. Nie wyczerpuje to zakresu ustaleń dokumentów
planistycznych i można dyskutować, czy w sferze „przyszłego wymiaru
funkcjonalnego” odzwierciedla faktyczne ustalenia tych dokumentów. Ale na
szczegółową specyfikację danych należy jeszcze poczekać, te sprawy nie doczekały
się jeszcze rozstrzygnięć na szczeblu europejskim. Wstępne propozycje zostaną
przedstawione dopiero w maju 2011 roku.
Warto jednak zwrócić uwagę, że istnieje temat danych przestrzennych, który dość
silnie wiąże się z problematyką planów zagospodarowania przestrzennego, a dla
którego organem wiodącym jest Główny Geodeta Kraju. To temat 11 z załącznika 3 –
„gospodarowanie obszarem, strefy ograniczone i regulacyjne oraz jednostki
sprawozdawcze”, rozumiane jako obszary zarządzane, regulowane lub
wykorzystywane do celów sprawozdawczych na poziomie międzynarodowym,
europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym; obejmują również wysypiska śmieci,
obszary o ograniczonym dostępie wokół ujęć wody pitnej, strefy zagrożone przez
azotany, uregulowane drogi wodne na morzach lub wodach śródlądowych o dużej
powierzchni, obszary przeznaczone pod składowiska odpadów, strefy ograniczeń
hałasu, obszary wymagające zezwolenia na poszukiwania i wydobycie, obszary
dorzeczy, odpowiednie jednostki sprawozdawcze i obszary zarządzania strefą
brzegową.
Ta lista jest wyłącznie indykatywna – formuła tego tematu będzie ostatecznie
bardziej otwarta, także na inne formy ograniczeń w użytkowaniu terenów. W JRC
trwają prace koordynacyjne pomiędzy tematami danych przestrzennych i
synchronizacja tematów „land use” z „management areas” została już podjęta. Może
mieć to istotne znaczenie dla końcowych specyfikacji danych dla potrzeb szeroko
rozumianego planowania przestrzennego.
Ustawa przewiduje możliwość włączenia do infrastruktury zbiorów i usług danych
przestrzennych należących do osób trzecich. Wydaje się, że w przypadku zagadnień
gospodarki przestrzennej taki przypadek może występować dość często, gdyż
dotyczyć mógłby podmiotów wykonujących zadania z zakresu planowania
przestrzennego (określającego „zagospodarowanie przestrzenne”) na zlecenie
organów administracji. Chodzi tu np. o pracownie projektowe wykonujące plany
zagospodarowania przestrzennego. Źródłowe informacje dotyczące
69
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
zagospodarowania przestrzennego powstają zatem właśnie tam. Ustawa określa, że
włączenie zbiorów do systemu może nastąpić na wniosek takich instytucji, za zgodą
właściwego organu wiodącego lub z inicjatywy organu wiodącego za zgodą tych
„osób trzecich”, jeżeli jest to zgodne z interesem publicznym, a włączane zbiory i
usługi danych przestrzennych odpowiadają obowiązującym standardom
technicznym.
Ustawa precyzuje nawet zawartość wniosku w tej sprawie:
imię i nazwisko lub nazwę wnioskodawcy oraz jego adres;
określenie przedmiotu wniosku;
informacje dotyczące treści zbiorów oraz obszaru, do którego się odnoszą, a
także warunków, w tym finansowych, na jakich możliwe będzie korzystanie ze
zbiorów oraz z usług pobierania, przekształcania lub generowania innych
usług.
Ustawa mówi, że odmowa włączenia do infrastruktury zbiorów i usług danych
przestrzennych należących do osób trzecich następuje w drodze decyzji organu
wiodącego.
Zasadą europejskiego systemu infrastruktury informacji przestrzennej,
transponowaną przez polską ustawę jest powszechny i nieodpłatny dostęp do usług
danych przestrzennych. Dane dostępne za pośrednictwem usług przeglądania, mogą
mieć formę uniemożliwiającą ich wtórne wykorzystanie w celach zarobkowych.
Udostępnianie zbiorów za pośrednictwem usług pobierania, przekształcania oraz
uruchamiania nowych usług, odbywa się z zachowaniem przepisów dotyczących
rejestrów publicznych zawierających te zbiory, i dotyczy też organów innych państw
członkowskich i instytucji Unii Europejskiej. Organy administracji, które za te usługi
pobierają opłaty, na podstawie odrębnych przepisów, zapewniają ich realizację z
uwzględnieniem przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Centralnym
punktem dostępu do usług danych przestrzennych, w pełnym zakresie tematycznym i
terytorialnym infrastruktury jest geoportal infrastruktury informacji przestrzennej,
tworzony i utrzymywany przez Głównego Geodetę Kraju. Poprzez ten geoportal
użytkownicy uzyskują dostęp do wszystkich krajowych zasobów infrastruktury
informacji przestrzennej. Nie znaczy to, że zasoby te są przechowywane na tym
geoportalu.
70
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zgodnie z przepisami do 3 grudnia 2013 mają zostać opublikowane metadane
dotyczące tematów danych przestrzennych z rozdziału 3 załącznika do ustawy, który
obejmuje między innymi temat 4: „zagospodarowanie przestrzenne”. Zakończenie
prac nad właściwymi zbiorami danych przestrzennych z tego tematu, polegających
na dostosowaniu ich do obowiązujących przepisów to odpowiednio październik 2015
- dla przetworzenia zbiorów, które zostały opracowane po wejściu w życie
stosownych przepisów, a rok 2020 - dla pozostałych zbiorów.
Obecnie trwają kluczowe prace na poziomie EU, polegające na opracowaniu
specyfikacji danych dla II I III załącznika, które mają być gotowe w połowie 2012
roku. Z nich będzie wynikać m.in. standard danych dla planowania przestrzennego.
Przepisy implementacyjne będą zapewniać realizację zasady interoperacyjności
danych przestrzennych oraz usług stanowiących zasób infrastruktury INSPIRE.
Załącznikiem do specyfikacji danych będą schematy aplikacji GML oraz modele i
rejestry UML.
Wejście w życie specyfikacji danych oznacza, że nowe plany (te które zostaną
rozpoczęte po tej dacie) powinny zostać opracowane według standardów. Standard
danych zostanie wydany w październiku 2013 roku w formie rozporządzenia KE i w
związku z tym będzie obowiązywał bezpośrednio, choć celowe byłoby wydanie
polskiego przepisu wykonawczego w tym względzie. Mimo że polski przepis nie
może naruszać unijnego to może wprowadzać jakieś uszczegółowienia lub
dodatkowe wytyczne, tak jak przewidywano istnienie np. polskiego profilu
metadanych. Problem standaryzacji dokumentów planistycznych będzie dość
poważnym wyzwaniem, gdyż dotyczy nie tylko ich formy, ale może wiązać się też w
pewnym stopniu z ingerencją w treść, co spowoduje konieczność odbycia długiej i
skomplikowanej dyskusji dotyczącej metodologii planowania przestrzennego. Będzie
np. konieczne przełożenie ustaleń planów zagospodarowania przestrzennego na
ustalenia „własne” i dołączania do nich ustaleń wynikających z innych przepisów,
dostępnych w ramach infrastruktury dzięki interoperacyjności. Zatem obok
standaryzacji pewnych zapisów konieczne będzie opracowanie zasad integracji
informacji z innych źródeł, gdyż nie będzie można ich powtarzać. To może
zasadniczo zmienić formę dokumentów planistycznych, co niewłaściwie
przeprowadzone może okazać się bardzo mylące dla odbiorców.
71
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Rola samorządów terytorialnych
Istotą procesu wdrażania ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej jest
szerokie zaangażowanie samorządów terytorialnych różnych szczebli. Niektóre z
nich realizują zadania związane z dostępem do informacji przestrzennej już od
kilkunastu lat. Nagromadzono więc wiele doświadczeń, które mogą być obecnie
spożytkowane. Należy też podkreślić, że na realizację tych zadań samorządy
przeznaczały znaczące środki, a ich wysokość będzie wkrótce jeszcze wyższa, ze
względu na częste przypadki ujęcia tego typu zadań w regionalnych programach
operacyjnych i innych programach związanych z wykorzystaniem środków Unii
Europejskiej. Na tle wysokości wydatków i skali zaangażowania samorządów –
zadania Ministerstwa są bardzo ograniczone, jednak mimo to niezwykle istotne.
Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej zakończyła bowiem okres pionierski
we wdrażaniu systemów informacji przestrzennej w Polsce. Obecnie wszyscy
czekają na standardy, wytyczne, działania organizacyjne. Nie wymaga to w samej
swej istocie wysokich nakładów, ale warunkuje wydawanie znacznie wyższych
środków przez innych. I tak też jest oceniana waga tych działań, i do niej będą
dostosowane oczekiwania m.in. wobec Ministra Transportu, Budownictwa i
Gospodarki Morskiej.
W tym kontekście racjonalna wydaje się idea inwentaryzacji działań w zakresie
informacji przestrzennej a w niej szczególnie zagadnień związanych z gospodarką
przestrzenną (nie tylko jako temat INSPIRE „zagospodarowania przestrzenne”),
podejmowanych przez samorządy terytorialne. Pozwoli ona wyciągnąć praktyczne
wnioski z uzyskanych doświadczeń, a co najważniejsze – zidentyfikować
potencjalnych partnerów do dyskusji nad rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi,
proponowanymi przez Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w
ramach realizacji ustawy. Popularyzacja zebranych doświadczeń z wdrażania
infrastruktury informacji przestrzennej przez liderów tego procesu mogłaby się też
przyczynić do jego sprawniejszego przebiegu u pozostałych podmiotów.
72
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zbiory danych przestrzennych
Systematyka zbiorów danych
Wdrożenie systemu infrastruktury informacji przestrzennej ułatwi dostęp do danych,
stanowiących istotne uwarunkowania rozwoju i zagospodarowania przestrzennego, a
które tworzone są przez specjalistyczne służby państwowe. Większość tych
informacji stanowi tradycyjną „kanwę” dokumentów planistycznych, ale w tej
tradycyjnej metodologii były one inkorporowane do dokumentów planistycznych w
formie kopii danych oryginalnych. Zgodnie z zasadami obowiązującymi w systemie
infrastruktury informacji przestrzennej – takich kopii należy unikać. Tak więc
procedury planistyczne będą miały ułatwiony dostęp do tych danych, jednak
zachowają one swoją autonomię w systemie, chyba, że pomiędzy odpowiednimi
organami wiodącymi zostaną ustalone inne reguły.
Dwa spośród tematów będą jednocześnie stanowiły w pewnych okolicznościach i dla
pewnych danych „wsad” do systemu informacyjnego gospodarki przestrzennej
(informacje wejściowe – konsument informacji) a w innych okolicznościach i dla
innych danych gospodarka przestrzenna będzie w tych tematach „dawcą”
(producentem) informacji. Są to następujące tematy z załącznika 3:
4) zagospodarowanie przestrzenne, rozumiane jako zagospodarowanie terenu, w
jego obecnym lub przyszłym wymiarze funkcjonalnym, lub przeznaczenie
społeczno-gospodarcze terenu, w tym mieszkaniowe, przemysłowe, handlowe,
rolnicze, leśne, wypoczynkowe, wynikające z dokumentów planistycznych –
zadaniem procedur nadzorowanych przez Ministra Transportu, Budownictwa i
Gospodarki Morskiej będzie „wyprodukowanie” danych zawierających
informacje o „obecnym wymiarze funkcjonalnym”, które to informacje w innych
procedurach będą wykorzystane (jako informacje wejściowe) do prac nad
dokumentami planistycznymi, które określą ich „przyszły wymiar funkcjonalny” –
tu będą one producentem informacji; rozważania te mogą wydać się jałowe,
jeśli nie weźmie się pod uwagę faktu, że w obu wymienionych przypadkach
różne mogą być podmioty oraz procedury produkujące i konsumujące te
73
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
informacje; z ich punktu widzenia poprawa dostępności danych wejściowych
może mieć kluczowe znaczenie dla usprawnienia wykonywanych zadań;
11) gospodarowanie obszarem, strefy ograniczone i regulacyjne oraz jednostki
sprawozdawcze, rozumiane jako obszary zarządzane, regulowane lub
wykorzystywane do celów sprawozdawczych na poziomie międzynarodowym,
europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym; obejmują również wysypiska
śmieci, obszary o ograniczonym dostępie wokół ujęć wody pitnej, strefy
zagrożone przez azotany, uregulowane drogi wodne na morzach lub wodach
śródlądowych o dużej powierzchni, obszary przeznaczone pod składowiska
odpadów, strefy ograniczeń hałasu, obszary wymagające zezwolenia na
poszukiwania i wydobycie, obszary dorzeczy, odpowiednie jednostki
sprawozdawcze i obszary zarządzania strefą brzegową – ponieważ lista ta nie
wydaje się zamknięta, także ograniczenia wynikające z dokumentów
planistycznych, przynajmniej niektóre, będą „produkowane” w ramach tego
tematu przez system gospodarki przestrzennej podległy Ministrowi Transportu,
Budownictwa i Gospodarki Morskiej.
Przy określaniu, jakie dane czy zbiory danych podlegać mają procedurom opisanym
w ustawie o infrastrukturze informacji przestrzennej należy przede wszystkim wziąć
pod uwagę miejsce danych z tematu zagospodarowanie przestrzenne w całej
strukturze informacyjnej tworzonej ustawą. Należy też mieć na uwadze, że zakres
danych objętych regulacjami związanymi z dyrektywą INSPIRE może się w
przyszłości rozszerzać. Właściwie można nawet mieć pewność, że będzie się
rozszerzać, gdyż jest to zgodne z paradygmatem współczesnej cywilizacji
informacyjnej. Jedynie zupełne fiasko tej inicjatywy mogłoby ten proces zahamować,
co jest w strukturach europejskich raczej niemożliwe, choć raczej pewne jest obecnie
nieznaczne opóźnienie wdrażania.
W działaniach Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej należy więc
przede wszystkim ustalić potrzeby planowania przestrzennego w zakresie pobierania
i pozyskiwania danych, głównie georeferencyjnych, ale też zasobów informacyjnych
dotyczących przestrzeni, np. środowiska czy urządzeń infrastruktury. Równolegle
można określić, jakie własne informacje z zakresu zagospodarowania
74
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
przestrzennego organy administracji mogą dostarczyć do infrastruktury – dotyczy to
zakresu danych, ale też powiązanego z nim zakresu usług.
Podkreślenie słowa „własne” w poprzednim akapicie nie jest przypadkowe. Wnioski z
niektórych badań wdrożeniowych wskazują bowiem, że w dokumentach
planistycznych większość informacji jest wtórna, tj. pobrana ze źródeł zewnętrznych i
w nich umieszczona. Co więcej, wskazano też, że niektóre procedury planistyczne
sprowadzają się do powtórnego zatwierdzania rozstrzygnięć, które już uprzednio
zostały uchwalone w innych procedurach, często przez te same gremia. Już zresztą
sama nazwa i regulacje dotyczące kluczowego dokumentu planistycznego jakim jest
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego” gminy
świadczy o tym, że zawiera on uwarunkowania, które muszą pochodzić z różnych
źródeł. System, który zawiera tego typu powtórzenia nie może sprawnie działać, a
tym bardziej nie nadaje się do pracy w logicznie powiązanej sieci.
Należy więc przede wszystkim zadbać o spójność danych dotyczących
zagospodarowania przestrzennego z całą infrastrukturą. Wydaje się niemal pewne,
że dla wdrożenia wymogów INSPIRE konieczne będzie jakieś uporządkowanie
systemu planowania przestrzennego. Nie musi to przerażać, bowiem tego typu prace
i tak są prowadzone przez ministerstwo, z innych powodów. Na pewnym etapie
działań będzie należało też prawdopodobnie podzielić dokumenty planistyczne na
kategorie i określić zewnętrzne źródła danych dla nich. Minister powinien
współdziałać w tym zakresie z innymi instytucjami (organami wiodącymi) aby
zapewnić dostęp do danych przestrzennych z innych źródeł w ramach systemu
infrastruktury. W związku z realizacją ustawy o infrastrukturze informacji
przestrzennej nadarza się więc unikalna szansa, aby naprawić, czy „wyprostować”
wiele spraw z otoczenia gospodarki przestrzennej w zakresie pozyskania i
udostępniania danych.
Wdrażanie wymogów ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej w temacie
danych „zagospodarowanie przestrzenne” należałoby więc oprzeć o schematy
opracowane w „Strategii harmonizacji w ramach infrastruktury informacji
przestrzennej”, opracowanej przez zespół pracujący dla Głównego Urzędu Geodezji i
Kartografii, a której wstępne wyniki przedstawiono pod koniec 2011 roku.
75
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Harmonizacja
Pojęcie harmonizacji jest kluczowe dla wdrażania INSPIRE. Oznacza ono
doprowadzanie do zgodności, wzajemnego dopełniania się, zgodnego
współdziałania różnorodnych zbiorów danych włączonych do infrastruktury. Od
strony dysponenta danych harmonizacja to zapewnienie dostępu do nich w
reprezentacjach, które umożliwiają łączenie tych danych w sposób spójny z innymi
zharmonizowanymi danymi, przy pomocy z usług sieciowych oraz zastosowaniem
wspólnych specyfikacje danych. Czyli mowa jest o harmonizacji danych oraz
harmonizacji zarządzania tymi danymi, poprzez doprowadzenie do
interoperacyjności baz danych przestrzennych. Dyrektywa INSPIRE wskazuje, że
przepisy wprowadzane w tym zakresie powinny obejmować definicję i klasyfikację
obiektów przestrzennych oraz sposób ich odniesienia geograficznego. To jest też
zadaniem ministra właściwego do spraw gospodarki przestrzennej, jako organu
wiodącego w temacie danych „zagospodarowanie przestrzenne”.
Aby dane zharmonizować należy podjąć sekwencję czynności, którą J. Gaździcki
strukturyzuje w następujący sposób:
1. wypracowanie założeń harmonizacji, wynikających z uwarunkowań prawnych,
organizacyjnych, technicznych i ekonomicznych;
2. opis zasobów istniejących (metadane, schematy aplikacyjne), co wstępnie czyni
niniejsze opracowanie;
3. opis stanu projektowanego (schematy aplikacyjne, standardy, architektura) – co
może wymagać, w przypadku danych z zakresu zagospodarowania
przestrzennego, korekt ustawowych – w ustawie o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym;
4. opracowanie studium wykonalności;
5. przygotowanie realizacji (metodyka, środki techniczne, organizacja, finansowanie)
6. realizacja (wybór, pozyskanie i integracja danych, konwersja formatów,
transformacja numeryczna i semantyczna).
J. Gaździcki wskazuje, że możliwe są różne poziomy harmonizacji danych
przestrzennych: harmonizacja ze zmianą schematu aplikacyjnego lub bez zmiany
76
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
schematu aplikacyjnego. W przypadku danych z zakresu zagospodarowania
przestrzennego, w zależności od „głębokości” zakresu danych objętych działaniami
wdrożeniowymi do infrastruktury, będziemy mieli do czynienia ze szczególnym
przypadkiem konieczności definicji jednolitego schematu aplikacyjnego.
Dotychczasowe przepisy wykonawcze do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym pozostawiały bowiem dość dużą swobodę w zakresie zawartości a
zwłaszcza sposobu prezentacji dokumentów planistycznych. Nie było więc
praktycznie jednolitego „schematu aplikacyjnego”, który w sieciowej strukturze
INSPIRE jest niezbędny.
W praktyce występuje wiele różnych „schematów aplikacyjnych”, najczęściej już na
poziomie jednej gminy. Często jest to kilkadziesiąt (!!!) rozwiązań w jednym mieście.
Dopiero od niedawna niektóre samorządy próbują na własną rękę ujednolicać zapisy
planów zagospodarowania przestrzennego (np. w obszarze powiatu wrocławskiego),
ale robią to bez wzajemnej koordynacji w skali kraju, więc z punktu widzenia
infrastruktury informacji przestrzennej nie poprawia to znacznie sytuacji. Dla potrzeb
harmonizacji konieczna zatem może okazać się transformacja danych z wielu baz
danych przestrzennych ze ich starego indywidualnego schematu aplikacyjnego do
nowego schematu – wspólnego dla całej infrastruktury.
Zadanie to jest ogromne i w zasadzie nie ma precedensu w tej skali w innych
tematach danych przestrzennych, np. wdrażanych przez Głównego Geodetę Kraju.
Tam zazwyczaj funkcjonowały jakieś formy „schematu aplikacyjnego” w postaci
instrukcji (np. „K-1”), szczegółowych wytycznych itp. Ponadto system funkcjonuje w
całości w ramach administracji rządowej, co pozwala na względnie łatwą jego
koordynację. W przypadku tematu „zagospodarowanie przestrzenne” mamy do
czynienia ze stykiem administracji rządowej z samorządową, gdzie koordynacja
wymaga prerogatyw ustawowych. Co nie jest przewidziane bezpośrednio ustawą –
nie może funkcjonować.
Minister, jako organ wiodący, będzie musiał zatem określić sposób harmonizacji
danych w obrębie nadzorowanego tematu danych przestrzennych, w
skomplikowanych warunkach organizacyjnych. Wybór optymalnej ścieżki
harmonizacji będzie zawierał się między dwoma stanami granicznymi, które J.
Gaździcki opisał następująco:
77
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
harmonizacja zbyt prosta, która nie spełnia wymagań i w ogóle przynosi mało
korzyści, choć rodzi istotne koszty;
harmonizacja zbyt złożona, która może okazać się bardzo trudna i kosztowna,
a istotne korzyści przynosić będzie tylko nielicznym.
Jest to więc sytuacja zgodna z zasadą opisaną przez Pareto – 20% nakładów
przynosi 80% efektów. W tym polu poszukiwać więc należy praktycznych rozwiązań
w zakresie danych dotyczących zagospodarowania przestrzennego. W praktyce
czynności koordynacyjne w zakresie harmonizacji zbiorów danych powinny wynikać z
porównania schematu aplikacyjnego z odpowiedniej specyfikacji INSPIRE (która jest
na etapie wstępnych uzgodnień na płaszczyźnie międzynarodowej i jej ostateczny
kształt zostanie opublikowany najprawdopodobniej we wrześniu 2012 roku) ze
strukturą istniejących zbiorów danych, która w Polsce występuje w niezwykle licznych
wariantach.
Powinna zostać wypracowana jakaś ogólna struktura docelowa dokumentów
planistycznych, zgodna z INSPIRE. W ramach poszukiwania rozwiązań dla
harmonizacji zbiorów powinno nastąpić tzw. „mapowanie”, czyli znalezienie
odpowiadających sobie obiektów i atrybutów w bazach istniejących i we wzorcu
zgodnym z INSPIRE. Pozwoli to na przyjęcie jednolitego schematu postępowania dla
reklasyfikacji danych, czyli przekształcenia ich do struktury docelowej. Dla właściwej
reklasyfikacji powinny zostać zdefiniowane jasne reguły reklasyfikacji, co umożliwi
właściwą reklasyfikację danych – obiektów i atrybutów (wg A. Iwaniak – Rola
harmonizacji w budowie infrastruktury danych przestrzennych, listopad 2011).
Minister właściwy ds. gospodarki przestrzennej musi więc określić kolejno:
1. które zbiory należy włączyć do infrastruktury danych przestrzennych;
2. jakie usługi w zakresie tych danych będą udostępnione;
3. w związku z tym, jakie meta dane będą potrzebne;
4. jakie technologie będą musiały być wdrożone i na jakich szczeblach administracji
– w związku z tym ważne decyzje dotyczyć będą także systemu organizacji
infrastruktury informacji przestrzennej w obrębie tego tematu;
5. jakie przepisy i instrumenty dodatkowe będą musiały być wdrożone dla realizacji
nałożonych przez ustawę o infrastrukturze informacji przestrzennej zadań.
78
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Metodologia przeprowadzonej kwerendy
Metadane są konieczne dla zapewnienia interoperacyjności – służą one do
„danobrania” (harvesting) – przeszukiwania katalogów w celu znalezienia
odpowiednich danych. Za udostępnianie metadanych z tematu zagospodarowanie
przestrzenne odpowiada Główny Geodeta Kraju. Ale najpierw te metadane należy
sporządzić, a jeszcze wcześniej – określić, jakie mają być. Aby móc określić
branżowy profil metadanych należałoby najpierw dokonać inwentaryzacji istniejących
zasobów danych, tzw. audytu danych przestrzennych – analizy jakie dane są
przechowywane, jak spójny (niespójny) jest to zasób, jaka jest rzeczywista jego
wartość, czy i gdzie występują kopie i multiplikacje danych.
Taki audyt danych przestrzennych na potrzeby budowy systemu meta danych
przestrzennych powinien być praktycznie przeprowadzony w każdej instytucji
posiadającej tego typu dane. Samorządy nie umieją tego jeszcze robić (a potem
aktualizować), stosują np. ankiety wewnętrzne, co jest nieefektywne. Praktyka
wykazuje, że instytucje i ich pracownicy lubią chować dane, nie chcą pokazać
zasobów lub danych (częściowo) nielegalnych lub budzących wątpliwości prawne,
którymi w praktyce się posługują.
Metadanymi należy opisać istniejące i nowe zasoby danych przestrzennych – nadzór
nad tym procesem to zadanie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej. Problem jest ogromny, np. jeden z przeprowadzonych audytów wykazał w
jednym z miast wojewódzkich średniej wielkości, że na serwerze wydziału geodezji
rezydowało 545 tysięcy plików zawierających dane przestrzenne. Spośród nich
wyselekcjonowano około 20 tysięcy, dla których należałoby opracować metadane
(opisać je metadanymi).
Co należy zatem zrobić, aby w danej instytucji zinwentaryzować dane i opracować
do nich metadane:
1) przeszkolić pracowników – bo audyt mogą robić pracownicy instytucji ale najlepiej
pod zewnętrznym fachowym nadzorem;
79
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
2) dokonać prac inwentaryzacyjnych audytu;
3) określić hierarchię metadanych – można wytworzyć metadane aż do poziomu
atrybutu, ale najczęściej tworzy się je aż do poziomu obiektu lub co najmniej
zbioru (istnieją następujące poziomy: seria, zbiór – np. budynki, obiekt – w
zbiorze/warstwie, atrybuty – dla obiektu); w przypadku tematu „zagospodarowanie
przestrzenne” tworzenie metadanych na poziomie obiektów jest w praktyce
niemożliwe (ze względu na ilość i związane z nią koszty) i zresztą niepotrzebne.
Można wytworzyć metadane na poziomie zbiorów lub nawet w niektórych
przypadkach serii zbiorów, jeśli umiejętnie wykorzysta się ten niedoceniany w
innych tematach danych przestrzennych poziom agregacji;
4) przyjąć zasady opisu danych metadanymi, określić wartości słownikowe ale też
dobre praktyki – co wybrać w danej sytuacji, bo od tego zależy interoperacyjność,
np. należy określić „punkt kontaktowy”, czyli osobę którą można „spytać o te
dane”, ale jeśli ta osoba się zmieni (np. odejdzie z pracy) to wówczas trzeba by
zmienić zapisy we wszystkich plikach; tego nie zapewniają procedury INSPIRE,
dlatego zawartość metadanych trzeba opracowywać indywidualnie. Trudno jest
argumentować opłacalność tego ogromnego nakładu pracy, koniecznego przy
tworzeniu metadanych, ale należy podkreślać, że dzięki nim użytkownik będzie
wiedział, z jakiego typu informacją ma do czynienia (czy jest aktualna, czy
oficjalna etc); podkreślamy te ewentualne dylematy, bo mogą one stanowić
barierę w tworzeniu meta danych – należy mieć na uwadze, że w Polsce
metadane tak naprawdę jeszcze nigdzie nie zostały w pełni wdrożone !!!;
5) stworzyć metadane przy pomocy aplikacji – programu komputerowego, edytora,
który zapewnia ich poprawność;
6) opublikować metadane.
W latach 2010-2011 Instytut Systemów Przestrzennych i Katastralnych w Gliwicach
przeprowadził szereg audytów danych przestrzennych w wielu jednostkach
samorządu terytorialnego szczebla lokalnego – gminach i powiatach. Związane było
to zazwyczaj z wdrażaniem lokalnych systemów informacji o terenie i tzw. geoportali.
W związku z tymi pracami została zgromadzona całkiem pokaźna dokumentacja
80
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
robocza, która została wykorzystana do celów niniejszego opracowania. W ścisłym
kontakcie z pracownikami dokonującymi uprzednio osobiście kwerendy w
jednostkach administracji dokonana została powtórna analiza danych, w oparciu o
opracowany arkusz, załączony na następnej stronie. Dane z audytu
usystematyzowane zostały tabelarycznie, co umożliwiło wysunięcie ogólniejszych
wniosków i oszacowanie wielkości zasobów i potrzeb w zakresie infrastruktury
informacji przestrzennej w temacie zagospodarowanie przestrzenne – w skali całego
kraju.
81
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
82
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zasoby jednostek samorządu terytorialnego
Analizie poddano 16 jednostek samorządowych, w tym 2 powiaty. Dane pochodzą
przede wszystkim z audytów zbiorów danych, przeprowadzonych przez ISPiK
Gliwice w latach 2010-2011.
Analizowano miejscowości z 6-ciu województw. W publikacji ukryto nazwy jednostek
administracyjnych, posługując się jedynie ich kodem. Grupa poddana analizie
stanowi ok. 7,5% powierzchni miast w kraju i zamieszkiwana jest przez 11,5%
miejskiej ludności. Można więc ją traktować w tym względzie za wysoce
reprezentatywną. Jednak analiza obejmuje jednostki samorządu terytorialnego silnie
zaangażowane we wdrażanie Dyrektywy INSPIRE, co nie jest w Polsce powszechne.
Należy też zauważyć, że są to głównie dość duże miasta (jednostki), silne
ekonomicznie, mogące sobie pozwolić na poniesienie kosztów związanych z
INSPIRE. Dlatego dla oszacowania zasobów danych w przekroju całego kraju
zastosowano współczynniki – dla gmin wiejskich 80% w stosunku do liczby
mieszkańców i 10% w stosunku do powierzchni gminy. Oznacza to, że w szacunkach
przyjęto, że w przeciętnej gminie wiejskiej zasoby będą odpowiednio mniejsze niżby
to wynikało ze średnich wynikających z przeprowadzonej analizy.
Wielkość zasobów w jednostkach samorządu terytorialnego są bardzo zróżnicowane.
Wynika to z różnych przyczyn, m.in. stąd, że audyt nie zawsze odzwierciedla
faktyczne zasoby – jest to problem opisany szerzej w tekście, wynikający z przyczyn
„mentalnościowo-organizacyjnych”. W związku z tym problemem, dla zwiększenia
wiarygodności badań, zwiększono w jego trakcie liczbę analizowanych jednostek
(przyjętą w założeniach badawczych) z 10-ciu do 16-tu, dobierając je według
kryterium zwiększenia wiarygodności badań. Także w interpretacji i przeliczaniu
wyników uwzględniano „współczynnik reprezentatywności”, aby nie uogólniać
przypadków, które powinno się prawdopodobnie traktować jako wyjątkowe.
Załączona tabela pokazuje szereg prawidłowości, a poszczególne przypadki podane
w tabeli są bardziej szczegółowo opisane w części tekstowej. Zwraca uwagę fakt, że
zasoby geoinformacyjne z zakresu zagospodarowania przestrzennego są uważane
przez gminy za ważny element ich systemów informacji o terenie i przede wszystkim
83
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
są skierowane do szerokiej publiczności. Gminy uważają to bowiem za swą
powinność wobec obywateli. W niektórych miejscowościach wręcz zasobami z tego
tematu danych przestrzennych zajmują się wydziały odpowiedzialne za promocję.
Także służby geodezyjne chętnie włączają się we współpracę w tym zakresie.
Jednak niepokoić musi dość słaba dbałość o trwałość zbiorów (zasobów) – ich
aktualizowanie, opatrywanie odpowiednimi meta danymi. Z kolei pozytywne jest
spostrzeżenie, że w niektórych gminach wdrażanie INSPIRE przebiega w sposób
bardzo przemyślany i systematyczny. Obrazuje to np. praktyka stosowania struktury
serii danych – co optymalizuje proces tworzenia i aktualizacji metadanych, a także
racjonalizuje strukturę całego zasobu. Niektóre gminy mają już za sobą dość
pokaźny bagaż doświadczeń i zdążyły już zmodyfikować przyjęte rozwiązania –
zarzucając pierwotne pomysły. To też może być przestroga dla wdrażających
INSPIRE.
Z rozproszonych działań podejmowanych przez gminy i powiaty wyłaniają się dość
wyraźne prawidłowości. Mogą one sugerować kierunek rozwiązań organizacyjno-
prawnych wdrażania ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej. Sugerują
wręcz pewne rozwiązania systemowe, m.in. na przykład zwiększania udziału
powiatów – przykład F jest takim rozwiązaniem, obejmującym 12 gmin, nagrodzonym
zresztą na forum europejskim za rozwiązania techniczne bazy danych
przestrzennych. Analiza pokazuje też, że bez odpowiedniej organizacji ze strony
organu wiodącego wielkość zbiorów w przekroju krajowym może znacznie wzrosnąć,
co spowoduje trudności w ich kompleksowej harmonizacji a także drastycznie
zwiększy i tak wysokie koszty wdrażania ustawy. Taki wariant wyliczono również i
pokazano w zestawieniu, nazywając go „wariant – chaos”.
84
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
85
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Przegląd wybranych przykładów
Przykład J (identyczne: seria i tytuł) 1. Mapa tematyczna inna - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego-uwarunkowania zagospodarowania 3. SIP - Zagospodarowanie przestrzenne 4. Warstwa MSIP - Zakres rewitalizacji 5. Warstwa MSIP - Zakres inwestycji 6. Warstwa MSIP - Studium zagospodarowania - kierunki 7. Warstwa MSIP - Studium zagospodarowania - uwarunkowania
Przykład R (identyczne: seria i tytuł) 1. CIoP - ZAGOSPODAROWANIE 2. ARCHITEKTURA 3. CIoP - REKREACJA 4. PLAN REWITALIZACJI I ROZWOJU ŚRÓDMIEŚCIA 5. MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Przykład F seria: Mapa Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego [NUM] 1. Warstwa, na której znajdują się granice obowiązujących Miejskich Planów Zagospodarowania Przestrzennego oraz ich aktualizacje [NUM] 2. Warstwa obowiązujących Miejskich Planów Zagospodarowania Przestrzennego [NUM] seria: Mapa Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego [SKAN] 1. Arkusz mapy, na której znajdują się granice obowiązujących Miejskich Planów Zagospodarowania Przestrzennego oraz ich aktualizacje [SKAN] 2. Arkusz mapy obowiązujących Miejskich Planów Zagospodarowania Przestrzennego [SKAN]
Przykład B seria: Zintegrowany System Informacji Przestrzennej (ZSIP) - Zagospodarowanie przestrzenne: 1. Decyzje inne Wydziału Administracji Architektoniczno-Budowlanej 2. Pozwolenia na budowę 3. Ewidencja Działalności Gospodarczej 2008 4. Ewidencja Działalności Gospodarczej 2009 5. Decyzje o lokalizacji celu publicznego 6. Decyzje o warunkach zabudowy 7. Decyzje inne Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego 8. Odbiory Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego 9. MPZP - przeznaczenie podstawowe 10. Przystąpienie do Sporządzenia planu 11. MPZP - przeznaczenie dopuszczalne 12. Rewitalizacja po przemyśle 13. Tereny mieszkaniowe 14. Plan z 1977 roku (nieobowiązujący) 15. Plan z 1994 roku (nieobowiązujący) 16. Plany obowiązujące 17. Tereny nierolne 18. Plan 1901 r. 19. Plan 1922 r. 20. Plan 1929r. 21. Plan 1964 r. 22. Plan 1976 r. 23. Plan 1982 r. 24. Plan 1983 r. 25. Plan 1991 r. 26. Plan po 1935r. 27. Plan przed 1935r. 28. Rosyjska mapa topograficzna 1972 r. 29. Slaskie mapa fizyczna 30. Detekcja zmian seria: Zintegrowany System Informacji Przestrzennej (ZSIP) - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (SUiKZP) 1. Dawne trakty 2. Studium-drogi gminne 3. Studium-drogi krajowe 4. Studium-drogi powiatowe 5. Studium-drogi wojewdzkie 6. Dworzec PKP-PKS 7. Planowana autostrada A1
86
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
8. Inwestycje lokalne 9. Inwestycje ponadlokalne 10. Kolej AGTC 11. Kolej Katowice Warszawa 12. Tereny kolejowe 13. Linie autobusowe 14. Linie tramwajowe 15. Linie tramwajowe projektowane 16. Miejsca obsługi podróżujących - plan. autostrada A1 17. Osie jezdni plan. autostrady A1 18. Pasy drogowe bufor 19. Pasy dróg głównych 20. Pasy dróg głównych ruchu pieszego 21. Pasy dróg lokalnych 22. Pasy drogowe wg klas 23. Pasy dróg zbiorczych 24. Obszar pasów drogowych z węzłami plan. autostrady A1 25. Pętle autobusowe 26. Węzły zintegrowane 27. Rozszerzenie terenów poddanych rewitalizacji 28. Rozszerzenie terenów poddanych rewitalizacji bufor 29. Tereny rozwojowe 30. Targowiska 31. Użytkowanie - uproszczone 32. Wnioski do studium - Urząd Miejski 33. Wnioski do studium - Wydział Gospodarki Nieruchomościami 34. Decyzje negatywne od 1999 35. Huta 36. Klasztor 37. Parkingi strategiczne 38. Strefy zespołów usługowych 39. Tereny przemysłowe 40. Wnioski Mirów 41. Wnioski do planu 42. Wnioski do studium 43. Wnioski studium 44. Zabudowa ekstensywna 45. Zabudowa intensywna 46. Zabudowa śródmiejska 47. Hipsometria 48. Jednostki bilansowe 49. Jednostki samorządowe 50. Plan ogólny 51. Użytkowanie 52. Handel powyżej 2000 m2 53. Lotnisko 54. Obszary rewitalizacji terenów miejskich bufory 55. Obszary rewitalizacji przemysłu bufory 56. Uchwalone MPZP
57. Plany ogólno-przemysłowy 58. Przestrzenie publiczne 59. Przeznaczenie terenu 60. Rewitalizacja obszarów miejskich (SZP) 61. Rewitalizacja po przemyśle (SZP) 62. Strefa G 63. Strefa L 64. Strefa S 65. Strefa P 66. Strefa T 67. PZP drogi 68. Strefa Z 69. Archeologia 70. Budynki nie wpisane do rej. zabytków 71. Tereny nie wpisane do rej. zabytków 72. Tereny nie wpisane do rej. zabytków (bufor) 73. Osie widokowe 74. Punkty na osiach widokowych 75. Punkty widokowe 76. Pomniki historii - Góra 77. Pomniki historii bufor 78. Budynki wpisane do rej. zabytków 79. Tereny wpisane do rej. zabytków 80. Tereny wpisane do rej. zabytków (bufor) 81. Cmentarze wpisane do rej. zabytków 82. Cmentarze wpisane do rej. zabytków (bufor) 83. Zespół klasztorny - rej. zabytków (bufor) 84. Zespół klasztorny - rej. zabytków 85. Układ urbanistyczny - rej. zabytków 86. Układ urbanistyczny - rej. zabytków (bufor) 87. Strefa ochrony konserwatorskiej "E" 88. Strefa ochrony konserwatorskiej "W" 89. Trasy pielgrzymkowe 90. Ulice w XIX wieku 91. Widokowe odcinki dróg 92. Wieża klasztoru 93. Kolektory istniejące 94. Obiekty kanalizacji deszczowej 95. Kolektory planowane 96. Obszary do skanalizowania 97. Obszar kolektorów planowanych 98. Kolektory planowane w ramach ISPA 99. Kolektory 100. Kolektory magistralne 101. Kolektory zbiorcze 102. Obiekty kanalizacji sanitarnej 103. Oczyszczalnie ścieków 104. Pompownie ścieków 105. Sieć kanalizacyjna 106. Obszary wymagające rozbudowy kanalizacji sanitarnej 107. Obszary wymagające rozbudowy w ramach ISPA
87
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
108. Obszary objęte systememi kanalizacyjnymi 109. Centra usługowe 110. Potencjalne kierunki zaopatrzenia ter. rozw. 111. Węzły i główne komory ciepłownicze 112. Ciepłociągi magistralne 113. Magistrale 114. Sieć niskoparametrowa 115. Sieć parowa 116. Sieć rozdzielcza 117. Tereny możliwe do uciepłowienia 118. Obszary rozwojowe 119. Ciepłownie i kotłownie 120. Sieć elektroenergetyczna 110 kV 121. Sieć rozdzielcza 15kV, 6kV 122. Sieć elektroenergetyczna 220kV, 400 kV 123. Sieć elektroenergetyczna 220kV 124. Sieć elektroenergetyczna 30 kV, 110 kV 125. Sieć elektroenergetyczna 400 kV 126. Etykiety inwestycji 127. Główne punkty zasilania 128. Obiekty sieci energetycznej 129. Obszary wymagające rozbudowy sieci elektroenergetycznych 130. Stacje energetyczne 131. Stacje transformatorowe 132. Strefy wysokiego napięcia 133. Zakładowa sieć gazowa ELSEN 134. Potencjalne kierunki zasilania w gaz terenów rozwojowych 135. Sieć rozdzielcza niskiego ciśnienia 136. Obiekty sieci gazowniczej 137. Sieć rozdzielcza średniego ciśnienia 138. Stacje redukcyjno-pomiarowe 139. Obszary wymagające rozbudowy sieci gazowych 140. Gazociągi wysokiego ciśnienia 141. Projektowane gazociągi wysokiego ciśnienia 142. Zasilanie (wodociągi) 143. Magistrale (wodociągi) 144. Magistrale projektowane (wodociągi) 145. Obiekty sieci wodociągowej 146. Sieci (wodociągi) 147. Stacje uzdatniania projektowane 148. Tereny rozwojowe (wodociągi) 149. Ujęcia (wodociągi) 150. Zbiorniki (wodociągi) 151. Zbiorniki projektowane (wodociągi) 152. Kompleksy gleb chronionych 153. Nieużytki 154. Grunty organiczne 155. Kompleksy gruntów klasy III 156. Kompleksy gruntów klasy IV 157. Lasy
158. Tereny zainwestowane 159. Zgoda na wyrolnienia w latach 1986-1990 160. Zgoda na wyrolnienia wydana przez ministra i wojewodę 161. Zgoda na wyrolnienia wydana przez Radę Miasta 162. Benzyna trasy 163. Ciągi ekologiczne 164. Cmentarze 165. Obszary do zalesienia 166. Stara eksploatacja Fe 167. Główne zbiorniki wód podziemnych 168. Hałdki 169. Hałdki po eksploatacji chromu 170. Lasy PGL 171. Lasy prywatne wg UPUL 172. Obszary zachowania bioróżnorodności 173. Obszary chronionego krajobrazu 174. Obszary górnicze 175. Obszary zagrożone podtopieniami z EKO 176. Obszary podtopień 177. Obszary prognostyczne wyst. kopalin 178. Obszary zalene w 1997 roku 179. Ochrona wód podziemnych 180. Strefy ochronne wód podziemnych 181. Strefy ochronne wód podziemnych bufory 182. Ogródki działkowe 183. Parki krajobrazowe 184. Obszary zalene i podtopione 1997 - 2000 185. Pomniki przyrody - SUiKZP 186. Pomniki przyrody projektowane 187. Poziomy hałasu 188. Przekroczenia 189. Rekultywacja 190. Rezerwaty przyrody 191. Siedliska roślin chronionych 192. Strefa powodzi Q = 1% (100 letnia) 193. Strefa zbiornika Poraj 194. Szkody po eksploatacji Fe - budynki 195. Szkody po eksploatacji Fe - lasy 196. Szkody po eksploatacji Fe - wody 197. Szpalery drzew 198. Tereny górnicze 199. Trasy przewozu subst. nieb. i wyb.bufor 200. Miejsca składowania subst. nieb. i wyb. 201. Trasy przewozu subst. nieb. i wyb. 202. Trasy kolejowe przewozu subst. nieb. i wyb. 203. Ujęcia wód 204. Wały przeciwpowodziowe 205. Wartości przyrody nieożywionej prop. do obj. ochroną 206. Zadrzewienia 207. Tereny zieleni miejskiej 208. Tereny zieleni miejskiej projektowane
88
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
209. Złoża obszarowo 210. Bulwary 211. Cieki wodne 212. Działy wodne 213. Główne zbiorniki wód podziemnych (linie) 214. Sieci wodne 215. Wody stojące
Przykład C seria: Miejski System Informacji Przestrzennej (MSIP) - Zagospodarowanie przestrzenne 1. Plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego (MPZP) seria: Miejski System Informacji Przestrzennej (MSIP) - Zagospodarowanie przestrzenne - Opłaty 2. Opłaty wg MPZP 3. Opłaty sprawy niezakończone 4. Opłaty planistyczne 5. Opłaty sprawy zakończone 6. Opłaty wg MPZP – robocze [SOWA] seria: Miejski System Informacji Przestrzennej (MSIP) - Zagospodarowanie przestrzenne - Decyzje 1. Decyzje WZ 2. Decyzje WZ i ZT 3. Decyzje licp
Przykład N seria: Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) 1. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta, rejon Północ 2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta konina w części dotyczącej ulicy Europejskiej, w lewobrzeżnej części miasta. 3. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta , w części dotyczącej obszaru xxx 4. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, w części dotyczącej obszaru osiedli xxx i zzz 5. Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta, w części dotyczącej obszaru między ul. Dmowskiego a ul. Zagórowską 6. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, w części dotyczącej obszaru między rzeką Pową a ul. M. Dąbrowskiej 7. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, w części dotyczącej rejonu ulic: Szpitalna – Ametystowa - Granatowa
8. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– rejon ulicy Piłsudskiego (os. Sikorskiego). 9. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta obejmujący teren położony w rejonie ulicy Piłsudskiego 10. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, w części dotyczącej obszaru przy ulicy Szpitalnej na os. Sikorskiego. 11. Miejscowy plan ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta –w rejonie ulic: Nadrzecznej i m. Dąbrowskiej 12. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, rejon Przydziałki - Bursztynowa 13. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– rejon ulicy M. Dąbrowskiej. 14. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– rejon ulic: Stodolniana – Dąbrowskiej - Zagórowskiej 15. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Piłsudskiego - szkoła 16. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejonie ulic Łężyńskiej - Krańcowej - Zacisze 17. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta - Wilków 18. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– rejon Wilków Południe. 19. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, rejon Wilków – Zachód 20. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– obszar między ulicami Kolską a Jarzębinową 21. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego miasta - bulwar nadwarciański 22. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, w części dotyczącej obszaru Krykawka z Parkiem 23. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta obejmującego teren położony przy parku im. Chopina 24. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego miasta - Starówka 25. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - Osada 26. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– garaże ul. Paderewskiego. 27. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– rejon ulicy Torowej. 28. Miejscowy plan ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta obejmującego obszar centrum miasta w rejonie ul. Dworcowa – Kolejowa – Al. 1 Maja.
89
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
29. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– rejon ulicy Tuwima. 30. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta obszar w rejonie ulicy Chopina. 31. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, w części dotyczącej rejonu Zatorza, w prawobrzeżnej części miasta 32. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w części dotyczącej rejonu Czarków, w prawobrzeżnej części miasta. 33. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– rejon ulic Kleczewska – Poznańska. 34. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta, w części dotyczącej rejonu: Łęzyn w prawobrzeżnej części miasta. 35. Miejscowy plan ogólnego zagospodarowania przestrzennego m. w północnej części miasta. 36. Miejscowy plan ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta w granicach byłej strefy ochronnej Huty 37. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w części dotyczącej obrębu Maliniec 38. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta obszar w rejonie ulicy Janowskiej 39. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Muzealnej 40. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w części dotyczącej obrębu Gosławice - las 41. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Łężyńskiej 42. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon FUGO 43. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w granicach strefy ochronnej Huty 44. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Leśnej i Przemysłowej 45. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– Strefa Inwestycyjna 46. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta - Gosławice 47. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta obejmujący tereny osrodka wypoczynkowego przy jeziorze 48. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Mostowej i Regionalnej
49. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Konina - Łężyn, rejon ulicy Krańcowej 50. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulic Popiełuszki – Jana Pawła II 51. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Grójeckiej 52. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulic Olszewskiej i Jana Pawła II 53. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Wyzwolenia 54. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta– Morzysław, teren położony przy ulicy Działkowej 55. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Działkowej 56. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Rudzickiej 57. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta budynek administracyjny w rejonie ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 58. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w części dotyczącej rejonu ul. Jana Pawła II w obrębie Laskówiec 59. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon Glinka – Kurów, prawobrzeżna część miasta 60. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon Morzysław, V i VA prawobrzeżna część miasta 61. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon Międzylesie - Zachód 62. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon między ulicą Grójecką a rzeką 63. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon Laskowiec – ul. Grójecka 64. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Harcerskiej 65. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu w, w rejonie ulic: Poznańska – Flisacka - Stroma 66. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w części dotyczącej rejonu: Nowy Dwór i Chorzeń II, w prawobrzeżnej części miasta 67. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w części dotyczącej rejonu: III, w prawobrzeżnej części miasta. 68. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon II - JAR
90
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
69. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w rejonie ulic xxx - Spółdzielców 70. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Kąkolowej 71. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta ul. Spółdzielców 72. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy xxx 73. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon: xxx – Kleczewska - Zakładowa 74. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Zakładowej 75. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Makowej 76. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Liliowej 77. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta w rejonie ulicy Żeglarskiej 78. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta rejon ulicy Konwaliowej seria: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta 1. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta - Uwarunkowania Rozwoju Przestrzennego 2. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta - Kierunki Zagospodarowania Przestrzennego seria: Ocena aktualności SUiKZP miasta Konna oraz MPZP seria: Koniński System Informacji o Terenie (KoSIT) - Zagospodarowanie przestrzenne [NUM] 1. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Pawłówek Północ 2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Przydziałki 3. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP osiedle Sikorskiego i Zemełki 4. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP ul. Dmowskiego - ul. Zagórowska 5. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP ul. Nadrzeczna - M. Dąbrowskiej 6. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Wilków Południe 7. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Wilków – Zachód
8. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Osada 9. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Czarków 10. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP była strefa Huty 11. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP strefy ochronnej Huty 12. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Łężyn, rejon ulicy Krańcowej 13. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP ul. Jana Pawła II w obr. Laskówiec 14. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Glinka – Kurów 15. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Morzysław, V i VA 16. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Międzylesie - Zachód 17. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Grójecka 18. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Laskowiec – ul. Grójecka 19. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP xxx - Flisacka - Stroma 20. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP Nowy Dwór 21. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP III 22. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP II - JAR 23. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego - MPZP xxx – Kleczewska - Zakładowa
Przykład P seria; Zagospodarowanie przestrzenne 1. Plany architektoniczne 2. Tereny inwestycyjne 3. Pobrane opłaty planistyczne 4. Działki dla których wydano wypis/wyrys 5. Działki dla których wydano zaświadczenie 6. Nabyte/przeznaczone do nabycia grunty pod drogi publiczne 7. Nieruchomości objęte trwałym zarządem na gruntach gminy i Skarbu Państwa 8. Nieruchomości przeznaczone do zwrotu/zwrócone 9. Odszkodowania za grunty wydzielone pod drogi publiczne 10. Grunty nabyte/przeznaczone do nabycia przez gminę na wniosek i cele określone przez Wydział Architektury
91
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
11. Mieszkania przeznaczone do sprzedaży/sprzedane 12. Zgłoszenia/wydane pozwolenia na rozbiórkę obiektów budowlanych 13. Wnioski/wydane decyzje o pozwolenie na budowę/rozbudowę 14. Zgłoszone prace budowlane, na które nie jest wymagane pozwolenie 15. Przydomowe oczyszczalnie ścieków z dofinansowaniem lub bez seria: Zagospodarowanie przestrzenne - MPZP 1. Plan aaa 2008 2. Plan bbb 2008 3. Plan Centrum 2005 4. Plan ccc ccc 2008 5. Plan Ciepłownia 2005 6. Plan Podmiejska 2008 7. Plan DEPR 2004 8. Plan Dygasińskiego 2008 9. Plan ddd 2008 10. Plan Elektrownia 2009 11. Plan Sosnowa 2008 12. Plan Janiego 2010 13. Plan eee 2001
14. Plan fff 2005 15. Plan fff 2009 16. Plan Piaski 2004 17. Plan Podmiejska 2009 18. Plan ggg 2005 19. Plan Śródmieście 2009 20. Plan hhh 2004 21. Plan Wysypisko 2005 22. Zmiany 96 [NUM] 23. Prowadzone sprawy w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego 24. Wnioski o zmianę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego seria: Zagoaspodarowanie przestrzenne - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta 1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta 2008 2. Prowadzone sprawy w sprawie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego 3. Wnioski o zmianę studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
Oszacowanie zasobów danych przestrzennych
Badania pozwoliły oszacować wielkość zasobów danych przestrzennych w skali
całego kraju – w odniesieniu do tej części, która powinna podlegać przepisom ustawy
o infrastrukturze informacji przestrzennej. Założono przy tym, że wdrażanie ustawy
przebiegać będzie w sposób skoordynowany, co polegać powinno m.in. na
wprowadzaniu rozwiązań organizacyjnych optymalizujących nakłady, a tym samym
strukturę i wielkość zbiorów. Na podstawie przeprowadzonych analiz oszacowano,
że liczba zbiorów (baz danych) z tematu danych „zagospodarowanie przestrzenne, w
skali kraju zawierać się powinna w przedziale 2,5 – 10 tysięcy. W ramach tego
można się spodziewać utworzenia ok. 300 – 500 tysięcy warstw tematycznych. W
„wariancie chaotycznym” liczby te rosną kilkakrotnie. Może być to prawdopodobnie
dość istotny argument na rzecz wsparcia intensywnych działań organizacyjnych przy
wdrażaniu ustawy.
92
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Kluczową kwestią wydaje się więc wypracowanie i ustalenie wzorców (dobrych
praktyk) w zakresie kwalifikacji zbiorów do tworzenia metadanych. Im mniejszy
zakres prac nad metadanymi tym szybciej i mniejszym kosztem zrealizowany
zostanie proces sporządzania metadanych. Jest to szczególnie ważne w sytuacji,
gdy system planowania przestrzennego jest u progu przedefiniowań, być może
łącznie z zakresem obowiązującyc dokumentów planistycznych. Nie jest więc
uzasadnione sporządzanie metadanych dla informacji (danych), które mają być w
określonej przyszłości modyfikowane lub wręcz usuwane z zasobów.
Warto zwrócić bowiem uwagę na przykłady spisów zbiorów (warstw) dotyczących
dokumentów planistycznych z poprzedniego rozdziału. Wiele z tych zbiorów ma
charakter wtórny – nie są ustaleniami samych dokumentów planistycznych, a
pochodzą de facto z innych źródeł i są do tych dokumentów włączone. Tak jest
praktyka, że studia i plany przestrzenne mają stanowić „kompendia wiedzy” o
obszarze. Ale nie jest to praktyka zgodna z INSPIRE. Wręcz przeciwnie – w ramach
infrastruktury informacji przestrzennej takie zbiory mają być udostępniane u źródeł,
czyli w instytucjach, które je wytworzyły. Pośrednictwo dokumentów planistycznych
ma być pominięte. Plany mogą traktować te zbiory jako dane referencyjne do
własnych ustaleń. Dlatego w takim docelowym modelu liczba zbiorów (warstw)
dostarczanych do infrastruktury powinna ulec znaczącemu zmniejszeniu.
Trudno oszacować jakie to będą wielkości. Aby mieć precyzyjne rozeznanie w tym
względzie powinno się rozpocząć prace standaryzacyjne nad tym zagadnieniem. Ale
na podstawie badań przeprowadzonych na potrzeby niniejszego opracowania można
przewidywać, że w przypadku miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego liczba warstw „znaczących” mogłaby być ograniczona do kilku –
kilkunastu. Poniżej ukazano zestawienie kilku przykładów zawartości zbiorów
(warstw) dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z jednej tylko
miejscowości objętej badaniami. Z zestawienia jasno wynika, że zawartości zasobu
są bardzo zróźnicowane i trudno jest znaleźć jakąś ogólną prawidłowość w układzie
zbiorów (warstw) w poszczególnych seriach (planach). Większość zbiorów wydaje
się wtórna (przejęta z innych zasobów), wiele także wydaje się nie być ściśle
związanych z tematem „przyszłe zagospodarowanie przestrzenne”. Ale kilka zbiorów
się powtarza i wydaje się sugerować kirunek prac harmonizacyjnych.
93
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Przykłady zbiorów
MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 1: Ciągi piesze Granica planu Infrastruktura Linie zaudowy Osie przebiegu ulic układu lokalnego Ostoja ptactwa i tarlisko ryb Przeznaczenia Przeznaczenia opis Ścieżki rowerowe Strefy ochronne inne Szuwary MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 2: Elementy podkładu Granica planu Linie zaudowy Obiekty kultu religijnego Obszary przekształceń Przeznaczenia Przeznaczenia opis Stanowiska archeologiczne Strefy ochronne inne Strefy ochronne infra Warunki gruntowe MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 3: Granica planu Krawędzie ulic Nieprzekraczalne linie zaudowy Opis Projektowane ciągi piesze Projektowane ścieżki rowerowe Przeznaczenia Przezaczenia punkt MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 4: Granica planu Linia wysokiego napięcia 110kV Linie zabudowy Magistrala cieplna Nazwy ulic Obszar ochronny od linii kolejowej Obszar torzsamy ze zlozem BL Przeznaczenia terenu Przeznaczenia txt Strefa eksploatacji magistrali cieplnej Strefa techniczna linii wysokiego napięcia 110kV Strefa techniczna sieci wodociągowej Strefa uciążliwości trasy Teren górniczy
MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 5: Budynki proj Ciągi widokowe Cmentarze Drogi dodatkowe Elementy podkładu Granica planu Linie zaudowy Obiekty kultu religijnego Obszar przekształceń Osie widokowe Podział działek proj Przekształcenia Przeznaczenia opis Punkty widokowe Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Tereny zalewowe Tereny zamknięte Warunki gruntowe Wody Zieleń MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 6: Ciągi piesze Dominaty Granica planu Linie zabudowy Optym. Wjazdy na teren z drog pub Osie widokowe Przedpole widokowe Przeznaczenia Przeznaczenia opis Strefy ochronne inne Zabytki MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 7: Ciągi widokowe Elem proj rozw komunikacyj Granica planu Infrastruktura Linie zabudowy Obiekty kultu religijnego Obiekty wskazane do ochrony Parki Przeznaczenia Przeznaczenia opis Punkty widokowe Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Szlak Zabytki ewidencja
MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 8: Granica planu Linie zabudowy Parkingi Przeznaczenia Przeznaczenia opis Przystanki Ścieżki rowerowe Szpalery drzew Wejścia MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 9: Elementy obsługi cmentarza Granica planu Infrastruktura Krawędzie jezdni Linie zabudowy Osie torowisk Osie widokowe Przeznaczenia Przeznaczenia opis Przystanki Ścieżki rowerowe Strefy ochronne inne MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 10: Ciągi widokowe Granica planu Linie zabudowy Obiekty wskazane do ochrony Przeznaczenia Przeznaczenia opis Przystanki Ścieżki rowerowe Strefy ochronne inne Zieleń MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 11: Budynki Ciągi piesze Granica planu Infrastruktura Kladki Krawędzie jezdni Linie zabudowy Osie torowisk Osie widokowe Panoramy Parki Powiązania widokowe Przeznaczenia Przeznaczenia opis Przystanki Punkty widokowe Ścieżki rowerowe
94
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Stanowiska archeologiczne Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Szpalery drzew Tereny zalewowe Tereny zamknięte Trakt mogilski Wody Zabytki ewidencja Zabytki rejestr Zieleń MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 12: Budynki proj Granica planu Linie zabudowy Opis Podział na działki orientacyjny Przeznaczenia Przeznaczenia punkt Tarło MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 13: Ciągi piesze Elementy podkładu Granica planu Infrastruktura Kladki Krawędzie jezdni Linie rekompozycji zabudowy Linie zabudowy Obiekty kultu religijnego Osie torowisk Powiązania widokowe Przeznaczenia Przeznaczenia opis Przystanki Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Strefy Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Szlak kajakowy Tereny zalewowe Ulice wskazane do zachowania Zabytki ewidencja MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 14: Ciągi osie widokowe Cmentarz Granica planu Kapliczki krzyże Linie zabudowy Obiekty ujęte w ewidencji konserwatorskiej Obszar zagrożony wodą studecia Q1 Obszar zagrożony wodą tysiąclecia Q01 Przeznaczenia opis Przeznaczenia ter punkt
Przeznaczenia terenu Punkty widokowe Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Srefa nadzoru archeologicznego Strefa ochr posred uj wody na rz Sance Strefa ochrony kształtow wart przyrodniczych Strefa ochrony kształtow wart kulturowych Strefa sanitarna cmentarza Szpalery aleje drzew Teren w ew zabytków MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 15: Bilans Ciągi piesze Ciągi widokowe Ciągi wymagające wyksz p usługowych Granica planu Infrastruktura Lin rozgranicz ważniejsz ulic poza obsz granic Linie zabudowy Nazwy ulic Obiekty środowiska kulturalnego Orient oś plan przebieg ul ks Meiera Orient granica podziału terenu GMN Orient granica progn strefy ponadnor oddz kom Orientacyjna granica GZWP nr 326 Orientacyjna granica przystanku kom zbiorowej Osie ważniejszych ulic Planowany przyst szybkiej kole aglom Przekroje Przeznaczenia Przeznaczenia opis Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Strefy ochronne inne Strefy ochronne infra MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 16: Ciągi zieleni wysokiej Drzewa w zespołach zieleni Gr otuliny zesp Juraj park krajob Granica planu GR B Tyn parku krajob i zespół Jur p Linie zabudowy nieprzekraczalne Linie zabudowy obowiązujące Orietacyjny przebieg dróg wewnętrznych Osie projektowanych dróg
Osie widokowe Prawdopodobne stanowiska archeologiczne Proj tramwaj szybki Proj drogi Proj przystanki Przeznaczenia opis Przeznaczenia terenu Przeznaczenia terenu punkt Specjalna strefa ekonomiczna Strefa cmentarza Strefa istn rurociągu wody Strefa zabudowy narożnikowej Strefa zabudowy recepcyjnej Ścieżki rowerowe Wytyczone stanowiska archeologiczne Zespoły zieleni wskazane do utzrymania MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 17: Ciągi zieleni wysokiej Gr Biel Tyn parku krajo b i zesp Jurajskich par. Granica planu Linie zabudowy nieprzekraczalne Linie zabudowy obowiązujące Osie projektowanych dróg Osie widokowe Otulina parków jurajskich Proj tramwaj szybki Proj drogi Proj przystanki Przeznaczenia terenu punkt Przeznaczenia terenu Przeznaczenia terenu opis Punkty widokowe Rekreacyjne Ścieżki rowerowe Sterfa ochrony zbiorowisk roślinnych Strefa zabudowy narożnikowej Strefa zabudowy recepcyjnej MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 18: Ciągi widokowe Granica planu Infrastruktura Linie zabudowy Obiekty wskazane do ochrony Przesrzeń publiczna Przeznaczenia Przeznaczenia opis Punkty widokowe Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Strefy Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Warunki gruntowe Wody
95
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 19: Ciągi piesze Ciągi widokowe Ciąg miejski wg hist ukł droż Granica planu Infrastruktura Krawędzie jezdni Linie zabudowy Obiekty kultu religijnego Obiekty wskazane do ochrony Osie jezdni Przeznaczenia Przeznaczenia opis Punkty widokowe Ścieżki rowerowe Ślady osadnicze Stanowiska archeologiczne Strefy Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Szpalery drzew Trakty konne Zabytki ewidencja Zieleń MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 20: Ciągi piesze Ciągi widokowe Cmentarze Granica planu Infrastruktura Linie zabudowy Obiekty wskazane do ochrony Obszary górnicze Powiązania widokowe Prawd zewn ogrodz Plaszów Przeznaczenia Przeznaczenia opis Punkty widokowe Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Szpalery drzew Zabytki ewidencja Zabytki rejestr MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 21: Kladki Linie zabudowy Opis Przeznaczenia Przeznaczenia punkt Strefa archeologiczna Sterfa kultury Strefa obow zabudowy Szpaler Ścieżki rowerowe Wody Zabytki Zabytki ewidencja
MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 22: Budynki Granica planu Linie zabudowy Opisy Przeznaczenia Przeznaczenia punkt Strefa MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 23: Budynki proj Drzewa Gaz Granica planu Kanalizacja Linie energetyczne Linie zabudowy Opis Podział dział. Przeznaczenia Przeznaczenia punkt Punkty widokowe str koc usług str ochr lini ene str rekult str uzyt ekolog str wypoczyn Strefa HTS Ścieżki rowerowe Wody MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 24: Granica planu Opisy Przeznaczenia Przeznaczenia punkt MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 1: Ciąg miejski wg hist ukł droż Granica planu Krawędzie jezdni Linie zabudowy Obiekty wskazane do ochrony Osie jezdni Przeznaczenia Przeznaczenia opis Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Strefy Zabytki rejestr Zabytki ewidencja MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 25: Akcenty i dominanty przestrzenne Ciągi widokowe Cmentarze Elementy obsługi cmentarza Granica planu Linie zabudowy
Obiekty kultu religijnego Powiązania przyrodnicze Przeznaczenia Przeznaczenia opis Przystanki Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Sterfy ochronne inne Warunki gruntowe Wody Zabytki ewidencja Zabytki rejestr Zieleń MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 26: Budynki Ciągi widokowe Cm bufor Cm zabytkowy Gr parku Granica planu Linie zabudowy Opis Pierzeje Punkty widokowe Plac Plan Ścieżki rowerowe Stanowiska archeologiczne Tereny zalewowe Wały 50 m Zabytki ewidencja Zabytki rejestr MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 27: Linie zabudowy Pomocnicze opis Przeznaczenia Przeznaczenia centroid Przeznaczenia opis Przeznaczenia pomocnicze MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 28: Ciągi piesze Granica planu Linie zabudowy Obszar zlozonych war gruntowych Otulina parku krajobrazowego Promien lini rozgran Prezznaczenia Przeznaczenia opis MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 29: Gr zmiany Linie zabudowy Opisy Przeznaczenia Przeznaczenia centroid
96
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
MIEJSCOWY PLAN Z.P. NR 30: Bilans terenów Ciągi piesze Ciągi widokowe Granica planu
Linie zabudowy Obiekty kultu religijnego Osuwiska Przeznaczenia Przeznaczenia opis
Stanowiska archeologiczne Strefy ochronne infra Strefy ochronne inne Teren górniczy
Rejestry w jednostkach administracji
W związku z wdrażaniem ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej należy
przeanalizować, które ewidencje i dokumenty z zakresu zagospodarowania
przestrzennego noszą cechy rejestru publicznego i podlegają w związku z tym
procedurom „informatyzacyjnym”, a w dalszej konsekwencji właczeniu do
infrastruktury informacji przestrzennej.
W prowadzonej przez MSWiA do 17 czerwca 2010 roku Krajowej Ewidencji
Systemów Teleinformatycznych i Rejestrów Publicznych wskazano na następujące
kategorie rejestrów, związanych z realizacją zadań z zakresu gospodarki
przestrzennej:
1. rejestr planów miejscowych, prowadzony na poziomie gminy;
2. rejestry decyzji o warunkach zabudowy oraz ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim – w formie
wprowadzonej rozporządzeniem z 13 maja 2004 (nie uwzględniającej zasad
elektronicznego obiegu dokumentów);
3. rejestry wniosków o pozwolenie na budowę i rejestry decyzji o pozwoleniu na
budowę – w formie wprowadzonej rozporządzeniem z 11 lutego 2009
(uwzględniającej już zasady elektronicznego obiegu dokumentów).
Ponadto za rejestr wynikający wprost z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym należy uznać także rejestr programów zawierających zadania
rządowe, służące realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym.
Zgodnie z ustawą o infrastrukturze informacji przestrzennej na organy administracji
odpowiedzialne za prowadzenie rejestrów publicznych zawierających zbiory
związane z tematami danych przestrzennych, a także na osoby trzecie, których
97
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
zbiory włączane są do infrastruktury zostały nałożone obowiązki związane z
włączeniem tych zbiorów do infrastruktury. W szczególności nałożono na nie
obowiązek tworzenia, aktualizacji i udostępniania zbiorów metadanych.
Zgodnie bowiem z ustawą odpowiedzialnymi za udostępnianie informacji
przestrzennych są instytucje posiadające dane przestrzenne, zawarte w rejestrach
publicznych – w przypadku gospodarki przestrzennej są to przede wszystkim
samorządy terytorialne. W zakresie zagospodarowania przestrzennego
odpowiedzialność ta dotyczy obowiązkowo prowadzonego przez gminy rejestru
planów miejscowych oraz rejestru wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji
celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim. Jednak wydaje się, że nie
jest to jedyny zbiór danych przestrzennych z tego zakresu tematycznego
(zagospodarowanie przestrzenne), który powinien być traktowany jako rejestr
publiczny i podlegać obowiązkowi sporządzenia metadanych.
Poniżej sporządzono wykaz rejestrów, które zostały uznane przez samorządy
(spośród jednostek poddanych kwerendzie w ramach niniejszego opracowania) za
istotny element ich działalności w zakresie zagospodarowania przestrzennego i
zaproponowane do włączenia w proces sporządzania metadanych.
Jak z nich wynika, samorządy terytorialne różnie określają swoje obowiązki,
związane z prowadzeniem rejestrów. Niezależnie jednak od faktycznego zakresu
tego obowiązku, zadaniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej,
jako organu wiodącego w zakresie tematu „zagospodarowanie przestrzenne”, jest
organizacja, koordynacja i monitorowanie ich działań w tym zakresie. Dlatego istotne
jest dokonanie niezbędnych ustaleń koordynujących w tym zakresie. Stanowiska i
praktyczne działania samorządów nie mogą zostać w nich pominięte.
98
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Przykłady rejestrów
MIASTO 1:
1. Rejestr miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
2. Rejestr wniosków w sprawie sporządzenia lub zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego
3. Rejestr wniosków o pozwolenie na budowę
4. Warstwa zgłoszeń o pozwolenia na rozbiórkę
MIASTO 2:
1. Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego
2. Decyzje o Warunkach zabudowy
3. Decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego
4. Rejestr Rejestr zgłoszeń o zamiarze wykonania robót
5. Rejestr pozwoleń na użytkowanie
6. Rejestr pozwoleń na montaż urządzeń wpływających na wygląd obiektów budowlanych
7. Rejestr pozwoleń na rozbiórkę
8. Rejestr zaświadczeń
9. Rejestr pozwoleń na budowę
10. Rejestr wniosków o pozwolenie na budowę
MIASTO 3:
1. Decyzje - Pozwolenia na budowe
2. Decyzje - WZiZT
MIASTO 4:
1. Warstwa tematyczna lokalizacji wydanych decyzji pozwoleń na budowę lub rozbiórkę [NUM]
2. Warstwa tematyczna zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego i zgłoszenia robót budowlanych nie wymagających decyzji [NUM]
3. Warstwa, na której znajdują się granice obowiązujących Miejskich Planów Zagospodarowania Przestrzennego oraz ich aktualizacje [NUM]
4. Warstwa obowiązujących Miejskich Planów Zagospodarowania Przestrzennego [NUM]
MIASTO 5:
1. Pozwolenia na budowę
2. Ewidencja Działalności Gospodarczej 2008 r.
3. Ewidencja Działalności Gospodarczej 2009 r.
4. Decyzje o lokalizacji celu publicznego
5. Decyzje o warunkach zabudowy
6. Decyzje inne Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego
7. Odbiory Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego
8. MPZP – wnioski do planu
9. Przystąpienie do Sporządzenia planu
10. Decyzje inne Wydziału Administracji Architektoniczno-Budowlanej
99
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
MIASTO 6:
1. Plany miejscowe zagospodarowania przestrzennego (MPZP)
2. Opłaty wg MPZP
3. Opłaty sprawy niezakończone
4. Opłaty planistyczne
5. Opłaty sprawy zakończone
6. Opłaty wg MPZP – robocze
7. Decyzje WZ
8. Decyzje WZ i ZT
9. Decyzje licp
MIASTO 7:
1. Mapa zasięgów obowiązujących MPZP
2. Warstwa tematyczna lokalizacji obszarów, dla których złożono wnioski w sprawie sporządzenia lub zmiany MPZP
3. Mapy obowiązujących MPZP w postaci rastrowej
4. Mapy obowiązujących MPZP w postaci obiektowej
Rejestry z zakresu prawa budowlanego:
5. rejestr decyzji o warunkach zabudowy
6. rejestr decyzji o pozwoleniu na budowę, rozbudowę, rozbiórkę w zakresie decyzji pozwoleń na budowę/rozbudowę oraz zezwoleń na realizację inwestycji drogowych
7. rejestr decyzji o pozwoleniu na budowę, rozbudowę, rozbiórkę w zakresie decyzji pozwoleń na rozbiórkę
8. wykaz zgłoszeń robót budowlanych nie wymagających wydania decyzji w zakresie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego
9. wykaz zgłoszeń robót budowlanych nie wymagających wydania decyzji – budynki gospodarcze, wiaty
10. rejestr przeniesień pozwolenia na budowę (zmiany inwestora)
11. rejestr decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego
Rejestry z zakresu inspekcji budowlanej:
12. rejestr zawiadomień o zakończeniu budowy oraz rejestr wydanych pozwoleń na użytkowanie
13. inne wydawane dokumenty
100
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Główne kierunki harmonizacji zbiorów
Zasady wdrażania INSPIRE (INSPIRE Implementation Rules v. 1.1.) określają
sposób zapisu danych przestrzennych, który umożliwia wymianę danych w ramach
infrastruktury danych przestrzennych. Tym standardem jest format GML, w którym
wraz z danymi zaszyte są metadane dotyczące zbioru. Format GML zapewnić ma
sprawną wymianę danych z punktu widzenia technicznego. Inne standardy nie
zapewniają takiej sprawności w każdej sytuacji (np. DXF i podobne). Wszelkie próby
omijania przyjętych standardów na ogół kończą się niepowodzeniem, np.
wprowadzony w polskiej geodezji w latach 90-tych własny format zapisu SWDE rodzi
problemy interpretacyjne, których możnaby uniknąć, stosując standardy
międzynarodowe.
Standardy i międzynarodowe formaty wymiany danych są na ogół opracowywane w
dość długim procesie uzgodnień i weryfikacji, i są pod względem technicznym
relatywnie proste, aby móc „obsłużyć” wszystkie występujące przypadki, jakie
wymagają ich użycia. Wypracowane standardy są przyjmowane przez producentów
oprogramowania i dostawców różnego typu usług IT, co gwarantuje bezproblemowe
działanie całej infrastruktury. Stosowanie standardów leży zatem w interesie
wszystkich jej uczestników.
Podobnie jest w przypadku metadanych. Opracowany przez JRC profil INSPIRE
stanowi propozycję w pełni dopracowaną i gotową do użycia. Posiada nie tylko
przejrzystą listę pól opisujących dane, ale wyposażony jest w reguły walidacji
(sprawdzania poprawności) i zasady wdrażania. Umożliwia to sprawne
przeprowadzenie procesu sporządzania metadanych w każdej instytucji. Nie jest
bowiem obojętne, jakim kosztem infrastruktura informacji przestrzennej zostanie
wdrożona. Różnice w tym względzie mogą być zadziwiające, na co są przykłady z
innych tematów danych przestrzennych.
Przede wszystkim więc należy dokonać istotnego kompromisu w zakresie doboru
danych. Jak wykazała przeprowadzona analiza oraz doświadczenia innych
pilotażowych działań w tym zakresie na terenie Polski – nie ma potrzeby cyfryzacji
101
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
ani w ogóle obejmowania infrastrukturą całości zasobów jednostek administracji w
zakresie planowania przestrzennego. W doborze danych należy kierować się przede
wszystkim:
unikalnością danych – co oznacza, że są to dane wytworzone w procesie
planowania, a nie przyjęte z innych źródeł, bez istotnej transformacji;
adekwatnością danych – co oznacza, że muszą one określać obecne lub przyszłe
zagospodarowanie przestrzenne, w rozumieniu ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, ale też z uwzględnieniem kontekstu innych
tematów danych, wymienionych w INSPIRE; na przykład „użytkowanie terenu” to
inny temat danych;
przydatnością danych dla innych użytkowników i dla szerokiej publiczności – co
oznacza, że dane wykorzystywane wyłącznie w procesie planowania (dane dla
planistów) nie powinny być umieszczane w infrastrukturze, co nie wyłącza ich z
użytkowania poza infrastrukturą.
W obecnej sytuacji, gdy wiele samorządów już wdrożyło lub wdraża geoportale
miejskie z danymi dotyczącymi zagospodarowania przestrzennego trudno sobie
wyobrazić, aby koordynujący te prace organ wiodący wprowadzał zasady lub
interpretacje znacząco ograniczające zakres danych. W dobie cywilizacji
informacyjnej takim działaniem można narazić się nawet na śmieszność. Dlatego w
działaniach koordynujących należy pozostawić dość dużą swobodę organom
administracji w przeprowadzeniu procesu tworzenia infrastruktury i doboru danych.
Należy jednak wprowadzić określone wymogi na poziomie minimalnym.
Obecnie zasoby organów administracji w zakresie dokumentów planistycznych
(studiów i planów zagospodarowania przestrzennego) składają się pod względem
technicznym z następujących typów dokumentów:
plany „analogowe”, wykonane na papierze lub innym materiale, nie posiadające
wersji cyfrowej, jeśli chodzi o zapis samego dokumentu, ale figurujące w
rejestrze, który prowadzony jest w systemie elektronicznym (niezależnie od stanu
faktycznego, obowiązujące przepisy tego wymagają), w związku z czym
102
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
podlegają przepisom INSPIRE; taki plan stanowi jeden zbiór w rozumieniu
INSPIRE;
plany analogowe wykonane jak we wcześniej opisanym przypadku, lecz
posiadające swoją wersję cyfrową w postaci rastrowej w układzie
georeferencyjnym lub w układzie arkuszowym (który najczęściej może być
przekształcony do postaci georeferencyjnej); takie plany, ze względu na
obowiązek prowadzenia rejestru również podlegają przepisom INSPIRE a każdy z
nich stanowi jeden zbiór danych;
plany wektorowe w układzie georeferencyjnym, które powinny stanowić serię
danych, składającą się z wyselekcjonowanych warstw; powinno się stworzyć
zalecenia co do tej selekcji, ale ze względu na krótkie terminy wdrażania INSPIRE
może to się nie udać w odpowiednim czasie; dlatego roboczym kryterium doboru
warstw powinno być to, czy gmina chce opublikować daną warstwę w sieci;
zasady dobrych praktyk lub wręcz zalecenia wydane przez organ wiodący
powinny wskazywać na warstwy, które należałoby umieszczać w sieci w każdym
przypadku – z pewnością jest to granica opracowania (zasięg planu).
Taki dobór danych do implementacji INSPIRE pozwoli na racjonalne ograniczenie
wysiłków implementacyjnych do działań, które są naprawdę niezbędne. Uczestnicy
procesu wdrażania będą mogli zachować poczucie robienia czegoś pożytecznego,
bowiem pierwszy etap wdrażania – sporządzenia metadanych dla zborów
istniejących, może być zadaniem żmudnym, a nie przynoszącym szybkich i
spektakularnych efektów. Opatrywanie metadanymi zbiorów, których przydatność w
infrastrukturze budzi wątpliwości doprowadziłoby do uruchomienia istotnych barier
wdrożeniowych i mogłoby wstrzymać cały proces.
Jednocześnie z pracą nad metadanymi dla istniejących zbiorów należałoby
prowadzić prace nad zestawem danych (zasobami) i słownikami w docelowym
modelu planowania.
103
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Profile metadanych
Metadane geoinformacyjne i katalogi metadanych
Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej mówi, że zadaniem organów
administracji, odpowiedzialnych za prowadzenie rejestrów publicznych zawierających
zbiory podlegające ustawie, jest tworzenie, aktualizacja i udostępnianie
metadanych. Taki sam obowiązek ciąży też na osobach trzecich, których zbiory
włączane są do infrastruktury. Tworzenie metadanych dotyczących zbiorów
związanych z tematem zagospodarowanie przestrzenne jest więc obowiązkiem
każdego organu administracji – wszystkich służb planistycznych w kraju. Obowiązek
ten nie jest obwarowany żadnymi warunkami i wynika wprost z ustawy. Organ
wiodący musi, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw administracji
publicznej, określić co będą zawierały „jego” metadane oraz opracować regulacje
prawne w tym zakresie a także narzędzia do tworzenia i weryfikacji metadanych.
Zawartość metadanych można określić poprzez opracowanie branżowego profilu
metadanych lub wskazanie jako obowiązującego, istniejącego profilu INSPIRE – z
ewentualnymi korektami lub uzupełnieniami.
Najprostsza definicja dotycząca meta danych ogólnie określa je jako „dane o
danych”. Bardziej precyzyjna definicja metadanych geoinformacyjnych polega na
rozróżnieniu kontekstu ich użycia. Metadane geoinformacyjne służą do realizacji
dwóch głównych celów: (1) opisu istniejących zasobów danych przestrzennych i (2)
wyszukiwania danych przestrzennych w katalogach metadanych.
Każdy zasób danych przestrzennych zawiera informacje, które mają charakter
metadanych, opisujące (charakteryzujące) ten zasób z punktu widzenia możliwości
pozyskiwania informacji o nim. Zatem te same dane, zależnie od kontekstu użycia
mogę pełnić zarówno rolę informacji jak i meta informacji (dane / metadane).
Metadane geoinformacyjne, z uwagi na rolę przypisywaną im w infrastrukturze
informacji przestrzennej, zawierają pewne informacje specyficzne, dzięki którym w
sposób zwięzły i jednoznaczny charakteryzują zasób danych przestrzennych. Do
104
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
informacji tych należą zarówno informacje unikalne (ID – unikalny identyfikator) jak
również nazwa zbioru lub serii danych, ich lokalizacja w przestrzenii, układ
współrzędnych jak również informacje o statusie formalno-prawnym opisywanych
danych. Szczególnie ważne dla użytkowników poszukujących określonych danych
przestrzennych jest zlokalizowanie ich fizycznego położenia. Jest to możliwe za
pomocą współrzędnych (tzw. ograniczających), które także są częścią metadanych.
Dla użytkowników wyszukujących dane przestrzenne ważne mogą być również inne
informacje, na przykład dokładność poszukiwanych danych oraz ich jakość i inne –
informacje te również zawarte są w metadanych
Przeszukiwanie zasobów danych przestrzennych udostępnianych w ramach
infrastruktury informacji przestrzennej realizowane jest za pośrednictwem katalogów
metadanych. Katalog metadanych w infrastrukturze informacji przestrzennej
(INSPIRE) zdefiniowany jest jako aplikacja, która udostępnia dwie usługi: podglądu
(ang. View) oraz wyszukiwania (ang. Discovery). W celu zapewnienia
interoperacyjności w infrastrukturze na poziomie katalogów metadanych, usługi te
muszą być oparte na powszechnie dostępnych standardach, odpowiednio: usługa
podglądu – na standardzie OGC WMS w wersji 1.3; usługa wyszukiwania – na
standardzie OGC CSW w wersji 2.0.2. Wymagania dotyczące katalogów metadanych
posiadają podstawę prawną – rozporządzenie z dnia 20.10.2010 roku w sprawie
ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych objętych ustawą o infrastrukturze
informacji przestrzennej.
W celu zapewnienia interoperacyjności na poziomie katalogów metadanych
wymagane jest tworzenie metadanych geoinformacyjnych zgodnie z wymaganymi
normami w tym zakresie. Są to normy z grupy ISO 19100 o numerach: 19115, 19119
oraz 19139 (oraz odpowiadające im normy EN i PN – jeżeli istnieją). Najważniejsze
ustalenia tych norm pokazuje tabela na następnej stronie.
105
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
ISO 19115:2003 Metadata
PN-EN ISO 19115:2005 Metadane
Norma – określa strukturę opisu zbiorów danych geoprzestrzenych i serwisów geoprzestrzennych.
Definiuje metadane (dane o danych) do zapisu informacji o identyfikacji zbiorów geoprzestrzennych,
zasięgu, jakości danych, zastosowanych schematach przestrzennych i czasowych, systemach
odniesienia oraz zasadach rozpowszechniania i udostępniania cyfrowych danych
geoprzestrzennych. Wyznacza pojęciowy schemat metadanych, wskazując obligatoryjne,
fakultatywne i warunkowe elementy metadanych. Ustanawia jednolitą terminologię dla metadanych
oraz przedstawia mechanizmy rozszerzania normatywnych metadanych o nowe elementy w celu
zaspokojenia specyficznych potrzeb informacyjnych użytkowników normy.
Schemat metadanych przedstawiony jest w formie diagramów klas języka UML uzupełnionych
opisem tabelarycznym zamieszczonym w normatywnym załączniku B.
Dokument, odnosi się głownie do cyfrowych zasobów danych przestrzennych, ale może mieć
również zastosowanie do wielu innych form danych przestrzennych takich jak np. mapy w formie
papierowej, wykresy i dokumenty tekstowe, a także dane nie przestrzenne.
Uzupełnieniem do normy są dokumenty: ISO 19115:2003/Cor 1:2006 (PN-EN ISO
19115:2005/AC:2008)
ISO 19119:2005 Services
PN-EN ISO 19119:2006 Usługi (ang.)
Norma identyfikuje i definiuje wzorce strukturalne dla interfejsów usług w dziedzinie informacji
przestrzennej. Przedstawia systematykę usług oraz listę przykładowych usług zamieszczonych w tej
systematyce. Zawiera wytyczne dla wyboru i wyspecyfikowania usług w dziedzinie informacji
przestrzennej zarówno w aspekcie usług niezależnych od platformy, jak też usług specyficznych dla
konkretnych platform. Definiuje także interfejs powiązań z modelem OSE (Open Systems
Environment).
ISO/TS 19139:2007 Metadata - XML schema implementation
prEN ISO 19139 Metadane – schemat implementacji XML
ISO/TS 19139:2007 określa kodowanie metadanych geoinformacyjnych w XML.
Architektura usług katalogowych zapewnia możliwość komunikacji pomiędzy
katalogami oraz umożliwia przeszukiwanie zestandaryzowanych katalogów
metadanych, funkcjonujących w ramach infrastruktury informacji przestrzennej.
System metadanych geoinformacyjnych w Polsce zakłada utworzenie centralnej
usługi katalogowej w ramach geoportalu krajowego, która współpracować ma z
usługami katalogowymi na pioziomach niższych: regionalnych i lokalnych
(powiatowych). Z poziomu użytkownika, geoportal zlokalizowany na poziomie
centralnym, jest krajowym punktem dostępowym do danych przestrzennych,
udostępnionych na zasadach (geolicencjach) określonych przez Głównego Geodetę
Kraju oraz innych ministrów (inne organy centralne – organy wiodące)
106
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
odpowiadających za określone tematy danych w ramach załączników do ustawy o
infrastrukturze informacji przestrzennej.
Według ustawy metadane muszą obejmować informacje dotyczące:
1) zgodności zbiorów z obowiązującymi przepisami, dotyczącymi tematu danych
przestrzennych;
2) warunków uzyskania dostępu do zbiorów i ich wykorzystania, usług danych
przestrzennych oraz wysokości opłat, jeżeli są pobierane;
3) jakości i ważności zbioru (w rozumieniu ust. 2 w części A załącznika do
rozporządzenia Komisji WE nr 1205/2008 z dnia 3 grudnia 2008 r. w sprawie
wykonania dyrektywy nr 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w
zakresie metadanych - Dz. Urz. UE L 326 z 04.12.2008, str. 12);
4) organów administracji odpowiedzialnych za tworzenie, aktualizację i
udostępnianie zbioru lub usługi danych przestrzennych;
5) ograniczenia powszechnego dostępu do zbioru lub usługi danych
przestrzennych oraz przyczyny tych ograniczeń.
Profile metadanych
Norma ISO 19115 definiuje ponad 400 elementów metadanych, z których większość
jest fakultatywna – ich stosowanie jest dobrowolne i nieobowiązkowe. Norma określa
jednak zbiór elementów obligatoryjnych (obowiązkowych), który stanowi bazowy
zbiór komponentów dla wszystkich metadanych.
Traktując normę ISO 19115 jako zbiór metadanych (oraz reguł jego rozbudowy),
profil metadanych należy rozumieć jako wydzielony podzbiór metadanych
zawierający w każdym przypadku bazowe – obligatoryjne/wymagane – komponenty
metadanych, które są niezbędne do prawidłowej identyfikacji zasobów danych
przestrzennych funkcjonujących w ramach infrastruktury informacji przestrzennej.
107
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
W praktyce funkcjonują różne typy profili metadanych, np.:
krajowe – w Polsce: krajowy profil metadanych w zakresie geoinformacji
(utworzony na zlecenie GUGiK, który jednak nie ma oficjalnego statusu profilu
krajowego, zatem nie jest obowiązkowy);
regionalne;
branżowe – specyficzne dla danej branży lub organizacji – np. w Polsce: profil
metadanych Państwowego Instytutu Geologicznego;
dziedzinowe – np. profil metadanych dla danych geofizycznych;
inne.
Profile mogą zawierać zarówno elementy metadanych zdefiniowane w normie ISO
191115, jak również elementy utworzone dodatkowo i w niej nie występujące.
Zarówno tworzenie profili metadanych opartych o normatywne elementy
metadanych, jak również rozszerzanie zakresu profili musi być realizowane zgodnie z
zasadami opisanymi w normie ISO 19115.
Struktura profili metadanych wynika z obowiązujących norm i przepisów. W normie
ISO 19115 metadane posiadają określoną hierarchiczną strukturę, odzwierciedloną
w postaci diagramów języka UML, opisujących sekcje metadanych. Każda sekcja
metadanych (pakiet w terminologii UML) zawiera jedną lub więcej encji metadanych
(klas w terminologii UML), które mogą być uszczegóławiane (specjalizowane) lub
generalizowane (uogólniane).
Encje mogą być zagregowane i w razie potrzeby powtarzane, w celu spełnienia
wymagań obligatoryjnych, wynikających z normy lub dodatkowych wymagań
użytkownika. Podstawową jednostka tej struktury są elementy metadanych (atrybuty
– w terminologii UML).
Definicja składników struktury meta danych zgodnie z normą ISO 19115 są
następujące:
element metadanych (metadata element) – dyskretna (najmniejsza,
podstawowa) jednostka meta danych, elementy metadanych są jednoznaczne
w ramach encji metadanych;
108
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
encja metadanych (metadata entity) – zbiór elementów metadanych
opisujących ten sam aspekt danych; encja może zawierać jedną lub więcej
encji metadanych;
sekcja metadanych (metadata section) – podzbiór metadanych, który składa
się z kolekcji związanych z nią encji metadanych i elementów metadanych.
Podczas opracowania profili metadanych należy kierować się zasadą, że wszystkie
elementy profilu krajowego muszą się pojawić w profilach branżowych. Utrzymanie
profilu krajowego jako części wspólnej pozwala zbudować systemy świadczące
usługi katalogowe dla metadanych na poziomie kraju, współdziałające z systemami
innych poziomów (ograniczonych do wspólnej dziedziny), dostarczające narzędzi
wyszukiwania metadanych bardziej ogólnych. Części branżowe, niosące bardziej
szczegółowe informacje można użyć dla przeszukiwania metadanych w systemach
niższych poziomów. Taka strategia działania pozwoli na połączenie systemów
krajowych państw członkowskich UE w jeden spójny system metadanych.
Sama norma ISO 19115 opisuje ponad 400 deskryptorów, z możliwością
rozszerzenia o kolejne, choć tylko 7 deskryptorów uznaje za obligatoryjne (do wyboru
z 10-ciu). Dla praktycznego wdrożenia dokonuje się więc jej transpozycji na warunki
lokalne dzięki tworzonym profilom, które nie naruszając podstawowej struktury
standardu, dostosowują informacje w metadanych do konkretnych potrzeb. INSPIRE
wymaga 25 deskryptorów. Opracowany w styczniu 2008 projekt polskiego krajowego
profilu metadanych w zakresie geoinformacji wymagał 35 węzłów obligatoryjnych (w
tym 7 z podzbioru bazowego) dla zbiorów danych przestrzennych i serii zbiorów
danych przestrzennych. Dla usług geoinformacyjnych 38 elementy metadanych
określono jako obligatoryjne. Elementów warunkowych dla zbiorów danych
przestrzennych i serii zbiorów danych przestrzennych jest w tym profilu 23 (w tym 4 z
podzbioru bazowego). Natomiast dla usług geoinformacyjnych wyróżniono 14
elementów tego typu. Trwają jeszcze dyskusje nad ostatecznym kształtem krajowego
profilu metadanych w Polsce. Po jego ustaleniu, zadaniem organów wiodących
będzie opracowanie branżowego profilu metadanych, zgodnego z profilem krajowym
ale też z ustaleniami poziomu europejskiego dla danego tematu danych
przestrzennych.
109
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Edycja oraz aktualizacja zasobów metadanych jest procesem składającym się z kilku
podstawowych etapów:
1) tworzenie i aktualizacja metadanych przy pomocy wyspecjalizowanego
oprogramowania (edytor metadanych);
2) sprawdzanie poprawności dzięki usługom walidacyjnym (usługi dostarczane przez
organ wiodący);
3) identyfikacja metadanych poprzez wprowadzenie unikalnego identyfikatora pliku;
4) wprowadzenie do zasobów podmiotu zajmującego się udostępnianiem danych
przestrzennych.
Tworzenie systemu metadanych, wymaga więc od organu wiodącego (Ministerstwa
Infrastruktury) opracowania branżowego profilu metadanych, określenia wytycznych
technicznych, standardów, norm i regulacji, oraz podjęcia działań organizacyjnych i
kontrolnych, aby zapewnić warunki do uruchamiania wyżej omówionego procesu.
Proces ten powinien zostać zakończony odpowiednio wcześnie, aby do 3 grudnia
2013 roku wszystkie podmioty odpowiedzialne za tworzenie metadanych wywiązały
się ze swojego ustawowego obowiązku w zakresie opisu metadanymi istniejących
zbiorów danych.
Usługi danych przestrzennych
Mianem usługi (inaczej: serwisu) określa się każdy element oprogramowania,
mogący działać niezależnie od innych, posiadający interfejs (rozwiązanie
pozwalające na interakcję między aplikacjami i użytkownikiem), za pomocą którego
udostępniane są realizowane przez niego funkcje. Usługi internetowe (web services),
świadczone przez sieć telekomunikacyjną (Internet), są niezależne od platformy
sprzętowej (komputera lub nowoczesnego telefonu) oraz oprogramowania
stosowanego przez użytkownika (klienta), dostarczając określonej funkcjonalności
(zestaw funkcji określających zakres ich wykorzystania). Na bazie usług
internetowych można konstruować systemy rozproszone i aplikacje internetowe.
110
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Aplikacje te komunikują się przez sieć komputerową, z wykorzystaniem
odpowiednich protokołów zdalnego dostępu.
Nie wystarczy bowiem posiadać dane, ale należy je również udostępniać, co jest
zasadą inicjatywy INSPIRE i stanowi też ideę zawartą w ustawie o infrastrukturze
informacji przestrzennej. Mówi ona, że organy administracji, prowadzące rejestry
publiczne ze zbiorami danych których dotyczy ustawa, w zakresie swojej właściwości
- tworzą i obsługują sieć usług danych przestrzennych. Do usług tych zalicza się
usługi:
1. wyszukiwania – umożliwiające wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych
przestrzennych na podstawie zawartości odpowiadających im metadanych
oraz umożliwiające wyświetlanie zawartości metadanych;
2. przeglądania – umożliwiające co najmniej: wyświetlanie, nawigowanie,
powiększanie i pomniejszanie, przesuwanie lub nakładanie na siebie zobra-
zowanych zbiorów oraz wyświetlanie objaśnień i symboli kartograficznych oraz
zawartości metadanych;
3. pobierania – umożliwiające pobieranie kopii zbiorów lub ich części oraz, gdy
jest to wykonalne, bezpośredni dostęp do tych zbiorów;
4. przekształcania – umożliwiające przekształcenie zbiorów w celu osiągnięcia
interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych;
5. umożliwiające uruchamianie innych usług danych przestrzennych.
Usługi te mają być powszechnie dostępne za pomocą środków komunikacji
elektronicznej. Dostęp do usług wyszukiwania i przeglądania ma być nie tylko
powszechny ale i nieodpłatny. Jednak dane dostępne za pośrednictwem usług
przeglądania mogą mieć formę, która uniemożliwia wtórne ich wykorzystanie w
celach zarobkowych.
Główny Geodeta Kraju tworzy i utrzymuje geoportal infrastruktury informacji
przestrzennej jako centralny punkt dostępu do wszystkich usług określonych w
ustawie, w pełnym zakresie tematycznym i terytorialnym infrastruktury. Usługi
111
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
wyszukiwania mają umożliwiać wyszukiwanie zbiorów i usług danych przestrzennych
co najmniej według następujących kryteriów lub ich kombinacji:
1. słowa kluczowe;
2. klasyfikacja danych przestrzennych oraz usług danych przestrzennych;
3. jakość i ważność zbiorów;
4. stopień zgodności ze standardami technicznymi dotyczącymi
interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych;
5. położenie geograficzne;
6. warunki dostępu i korzystania ze zbiorów oraz usług danych przestrzennych;
7. organy administracji odpowiedzialne za tworzenie, aktualizację i udostępnianie
zbiorów oraz usług danych przestrzennych.
Zgodnie z ustawą o infrastrukturze informacji przestrzennej, organy administracji,
prowadzące rejestry publiczne ze zbiorami danych których dotyczy ustawa, w
zakresie swojej właściwości - tworzą i obsługują sieć usług danych przestrzennych.
Czyli, że odpowiedzialnymi za dostarczenie usług informacji przestrzennych są
instytucje posiadające dane – w przypadku gospodarki przestrzennej są to przede
wszystkim samorządy terytorialne. Zadaniem Ministra Transportu, Budownictwa i
Gospodarki Morskiej, jako organu wiodącego w zakresie tematu
„zagospodarowanie przestrzenne” jest organizacja, koordynacja i monitorowanie ich
działań w tym zakresie, a w szczególności zapewnienie zgodności, zwłaszcza
wprowadzanych rozwiązań technicznych, z przepisami dotyczącymi infrastruktury
informacji przestrzennej.
Przegląd wybranych profili metadanych
Jak już wspomniano, istnieją 34 obligatoryjne deskryptory danych wg INSPIRE, a
ogółem 73 (w ISO19115 – corrigendum 2 z 2007 roku jest 405 deskryptorów, z nich
wybrano 73 dla INSPIRE, w tym 34 obligatoryjne). Każdy kraj i każda branża
opracowuje własny profil metadanych – musi on zawierać te 34 obowiązkowe
112
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
deskryptory, ale ich liczbę można rozszerzyć nawet poza listę ISO 19115, choć tam
jest ich i tak strasznie dużo. Im więcej deskryptorów w profilu – tym trudniej utrzymać
metadane. Być może należałoby w zakresie danych gospodarki przestrzennej zrobić
pilotażowe wdrożenie w dwóch zespołach: szeroki wachlarz deskryptorów (np. wg
propozycji projektu plan4all) i wachlarz minimalny (tylko 34 obligatoryjne
deskryptory).
Zbyt często w dotychczasowych działaniach w Polsce, metadane tworzono
mechanicznie – nie widząc w tym wyraźnego celu. A praca ta może przynieść
znaczące korzyści w postaci uporządkowania zasobów - jest to podobno największa
korzyść z tych trudnych prac, osiągana już na początku procesu wdrażania
infrastruktury informacji przestrzennej.
Trudno oszacować precyzyjnie koszty i korzyści opracowania metadanych – koszty
wytworzenia okazują się niskie, ale koszty utrzymania mogą być istotne. W gminach
kwestia metadanych może rodzić szereg wątpliwości: nie ma jasności jak
zaangażować się, jak bardzo jest to potrzebne. Tym większa rola organu wiodącego
(Ministra), by zbadać i wskazać: (1) co mogą one dać w systemie planowania
przestrzennego (który stosuje archaiczne sposoby komunikacji społecznej –
wyłożenia, studia uwarunkowań; przy monitoringu metadane mówią o aktualności;
(2) po co je robić; (3) jak to robić; (4) jak szkolić / przekonywać. Metadane są bowiem
wg ustawy podstawą systemu szkoleń i nadzoru.
Metadane to wrota do systemu, którego jeszcze nie ma. Trudno więc wykazać z nich
korzyści. Może więc trzeba zrobić pilotaż lub program badawczy w jednej czy kilku
gminach, aby pokazać, że jest to działanie warte wysiłku. W dalszych etapach dzięki
metadanym można planować aktualizację zasobu danych i udostępniać je w sieci.
Ale aspekt porządkujący wdrożenia metadanych to podobno, w ocenie użytkowników
– największa dotychczas wartość dodana we wdrażaniu infrastruktury informacji
przestrzennej.
Poniżej zaprezentowano specyfikacja profilu meta danych wykonaną w ramach
projektu „wrota Mazowsza” w części pt. „Opracowanie projektu standardowych
modeli danych oraz profilu metadanych dla opracowań planistycznych”. Projekt
zwany „projektem mazowieckim” jest prowadzony przez Geodetę Województwa
Mazowieckiego. W tabeli zawarto także uwagi implementacyjne dotyczące zawartych
113
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
w niej propozycji metadanych. Tabela przedstawia wszystkie elementy metadanych
wymienione w specyfikacji „profilu mazowieckiego” wraz z proponowanymi przez
autorów definicjami tych elementów i uwagami implementacyjnymi. Warunki, które
wymienione zostały w tabeli również pochodzą z cytowanego powyżej dokumentu.
TABELA 1. Specyfikacja profilu mazowieckiego wraz z uwagami implementacyjnymi -
opracowano na podstawie dokumentu: „Profil metadanych dla dokumentów planistycznych określonych
w ustawie o Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym”
NR
ISO
1911
5
Lp
.
Ele
men
t
met
adan
ych
Lic
zno
ść
Definicja Uwagi implementacyjne
1 Identyfikacja
360 1.1 Tytuł zasobu 1 Charakterystyczna i często unikalne nazwa, pod którą dany zasób jest znany.
Jako tytuł zbioru danych należy podać pełną nazwę dokumentu planistycznego
25 1.2 Streszczenie 1 Zwięzły opis zawartości zasobu.
Tekst streszczenia opisującego zbiór powinien zawierać kilkaset znaków i umożliwić użytkownikowi metadanych zrozumienie, z jakiego rodzaju kategorią danych ma do czynienia i wstępnie ocenić przydatność tego zbioru dla własnych celów. Powinien, więc w sposób ogólny charakteryzować najważniejsze cechy zbioru danych przestrzennych.
6 1.3 Typ zasobu 1 Typ zasobu opisanego przez metadane.
Wartość tego elementu jest zawsze równa „zbiór danych przestrzennych” („dataset”)
7 1.4 Typ dokumentu planistycznego
1
Typ dokumentu planistycznego określający poziomów integracji zjawisk społecznych np. gminy, regionu i kraju.
Należy używać predefiniowanej listy kodowej zdefiniowanej w rozdziale 3.2.2.1 Dla wymienionych w ustawie o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym dokumentów planistycznych będę to następujące wartości: • plan zagospodarowania przestrzennego województwa – „dokumentPlanistyczny.region”; • studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy – „dokumentPlanistyczny.lokalny”; • miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – „dokumentPlanistyczny.sublokalny”
26 1.5 Cel 0..1 Krótka charakterystyka celu, w jakim zasób został utworzony
28 1.6 Status 0..* Status zasobu opisywanego przez metadane
Wartość elementu pozwala zidentyfikować fazę w jakiej znajduje się dokument planistyczny. Jeżeli jest w fazie projektowania to wartość elementu wynosi „wTrakcieTworzenia” („under development”), jeżeli jest już uchwalony to wynosi ona „zakończony” („completed”). Dokumenty planistyczne, które utraciły moc prawną powinny być oznaczone, jako „przestarzałe” („obsolete”).
277 1.7 Adres zasobu 0..*
Odnośnik (odnośniki) do danego zasobu lub odnośnik do dodatkowych informacji na temat tego zasobu.
Adres zasobu określa odnośnik (odnośniki) do danego zasobu lub odnośnik do dodatkowych informacji na temat tego zasobu. Dziedziną wartości tego elementu metadanych jest łańcuch znaków, zwykle wyrażany, jako jednolity lokalizator zasobów (URL). 277 to źródłą z których można bezpośrednio pobrać, nabyć od dystrybutora.
Warunek: Obowiązkowe, jeżeli jest dostępny URL umożliwiający uzyskanie szerszych informacji na temat zasobu lub na temat usług związanych z dostępem.
114
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
365
1.8
Unikalny identyfikator
zasobu 1..*
Wartość identyfikująca dany zasób w unikalny sposób.
Jako unikalny identyfikator zasobu należy wprowadzić identyfikator zbioru danych przestrzennych nadany w ewidencji zbiorów oraz usług danych przestrzennych, o której mowa w art. 13 ust. 5 Ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej.
39 1.9 Język zasobu 0..*
Język stosowany (języki stosowane) w danym zasobie wraz z informacją o standardzie kodowanie (zapisu) znaków.
Wprowadzając informację definiującą języki, w których prowadzony jest zasób należy użyć trzyliterowych kodów zdefiniowanych w normie ISO 639-2. Należy również podać informację o standardzie kodowania znaków (tekstu) użytym dla poszczególnych języków. W przypadku, jeśli zasób posiada informację zapisaną w formie rastrowej określenie standardu kodowania znaków nie jest możliwe, dlatego też informacja nie dotyczy tego typu zasobów.
Warunek: Obowiązkowe, jeżeli zasób zawiera informacje w formie tekstu.
2 Klasyfikacja
41 2.1 Kategoria
tematyczna 1..*
Wysokiego poziomu schemat klasyfikacyjny wspomagający grupowanie i ukierunkowane tematycznie wyszukiwanie dostępnych zasobów danych przestrzennych.
Wartość tego elementu metadanych dla metadanych opisujących dokumenty planistyczne jest zawsze równa „Planowanie/Kataster” („planningCadastre”)
3 Słowo kluczowe
53 3.1 Wartość słowa
kluczowego 1..*
Słowo potocznie używane, słowo sformalizowane lub fraza stosowana do opisu danego tematu. Podczas gdy kategorie tematyczne są zbyt ogólne dla zapytań szczegółowych, słowa kluczowe pomagają uszczegółowić wyszukiwanie pełnych tekstów oraz umożliwiają wyszukiwanie strukturalnych słów kluczowych.
Każdy zbiór danych przestrzennych należy opisać co najmniej jednym słowem kluczowym ze zdefiniowanych w tezaurusie GEMET (rekomendowanym przez Europejską Agencję Środowiska).
55 3.2 Standardowy
słownik źródłowy 0..1
Kontrolowany słownik (tezaurus, ontologia), z którego pochodzi słowo kluczowe.
Każdy zbiór danych przestrzennych należy opisać co najmniej jednym słowem kluczowym ze zdefiniowanych w tezaurusie GEMET (rekomendowanym przez Europejską Agencję Środowiska).
Warunek: Jeżeli wartość słowa kluczowego pochodzi z kontrolowanego słownika (z tezaurusa, ontologii), należy podać odniesienie do kontrolowanego słownika źródłowego.
4
Położenie geograficzne
343 4.1 Geograficzny
prostokąt ograniczający
1..*
Zasięg zasobu w przestrzeni geograficznej, wyrażony za pomocą prostokąta ograniczającego.
Dokładność podawania współrzędnych ograniczających zbiór powinna być na tym samym poziomie, co dokładność reprezentacji położenia obiektów przedstawianych w zbiorze danych. Minimalna dokładność nie powinna być gorsza niż 2 miejsca dziesiętne np. „19,25”, przy jednoczesnym zachowaniu warunku, że współrzędne wszystkich czterech wartości granicznych powinny być wprowadzone z taką samą dokładnością.
343 4.2 Granica obszaru geograficznego
0..*
Zasięg zasobu w przestrzeni geograficznej, wyrażony, jako zamknięty zbiór współrzędnych (x, y) wieloboku (ostatni punkt jest powtórzeniem pierwszego punktu)
343 4.3 Opis obszaru
geograficznego 0..1
Opis zasięg zasobu w przestrzeni geograficznej;
115
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
tekst
5
Odniesienie czasowe
1..*
362 5.1 Data uchwalenia 1
Data wejścia w życie (nabranie mocy obowiązującej) zapisów dokumentu planistycznego.
Typ daty jest zawsze równy „publikacja” („publication").
362 5.2 Data ostatniej
zmiany 0..1
Data ostatniej zmiany dokumentu planistycznego
Typ daty jest zawsze równy „przegląd” („revision").
6. Jakość i ważność
83 6.1 Pochodzenie 1
Opis historii procesu tworzenia lub ogólnej jakości zbioru danych przestrzennych.
W stosownych przypadkach, może zawierać stwierdzenie, czy zbiór danych był przedmiotem walidacji lub oceny jakości, czy stanowi wersję urzędową (jeżeli istnieje wiele wersji) i czy posiada moc prawną.
W przypadku zbiorów danych reprezentujących dokument planistyczny element ten powinien zawierać informację (nazwę, aktualność, dokładność) o źródłowych zbiorach danych wykorzystanych podczas procesu jego tworzenia.
60 6.2 Rozdzielczość przestrzenna
0..*
Poziom szczegółowości zbioru danych. Podaje się ją, jako zbiór od zera do wielu długości wyrażających rozdzielczość (zwykle dla danych gridowych oraz produktów pochodnych od zobrazowań) lub równorzędnych skal (zwykle dla map lub ich produktów pochodnych).
Informacja o rozdzielczości przestrzennej może być podawana na dwa sposoby: • jako skala porównywalnej mapy drukowanej, najczęściej wyrażonej mianownikiem w postaci liczby całkowitej np. „10 000”; • jako przedział skali wyrażony przez mianownik skali początkowej i końcowej np. „10 000 – 25 000”. W tym drugim przypadku należy wprowadzić dwie instancje elementu Rozdzielczość przestrzenna, z których pierwsza zawiera mianownik skali większej a druga mniejszej.
Warunek: Obowiązkowe w przypadku zbiorów danych, jeżeli można określić równoważną skalę lub rozdzielczość zasobu.
37 6.3 Metoda
reprezentacji przestrzennej
0..*
Model danych przestrzennych, w jakim prowadzony jest zasób danych przestrzennych.
Metoda reprezentacji przestrzennej oznacza model danych przestrzennych, w jakim prowadzony jest opisywany metadanymi zbiór danych przestrzennych (wektor lub raster). W przypadku dokumentów planistycznych dopuszczalne są jedynie dwie wartości tego elementu, a mianowicie: • wektor („vector”), • raster („grid”). Wartość „raster” ma zastosowanie dla tych zbiorów danych reprezentujących dokumenty planistyczne, które opracowane zostały w metodą tradycyjną i informacja przestrzenna (załączniki graficzne) dostępna jest jedynie w postaci mapy drukowanej i na potrzeby utworzenia zbioru danych załączniki te zostały przekształcone do postaci pliku rastrowego z georeferencjami.
Warunek: Obowiązkowy dla zbiorów danych przestrzennych (Typ zasobu = zbiór danych przestrzennych „dataset”)
368 6.4 Forma prezentacji 1..* Sposób prezentacji zasobu danych
7 Zgodność 0..*
Warunek: Obowiązkowy, jeżeli raport lub inne oświadczenie o jakości danych jest wymagane dla zasobu
130 7.1 Specyfikacja 1 Przytoczenie specyfikacji, której odpowiada konkretny zasób.
Jest to przytoczenie specyfikacji danych zgodnie, z którą zbiór danych został utworzony. Przytoczenie to powinno zawierać, co najmniej tytuł i datę odniesienia (datę opublikowania, datę ostatniej aktualizacji lub utworzenia) odnośnej specyfikacji.
130 7.2 Stopień 1 Stopień zgodności zasobu ze specyfikacją
Stopień zgodności • Zgodny (true) - Zasób jest w pełni zgodny z przytoczoną specyfikacją; • Niezgodny (false) - Zasób nie jest zgodny z przytoczoną specyfikacją; • Brak oceny zgodności (element Zgodność niewyspecyfikowany w rekordzie metadanych) - Zgodność nie została oceniona.
116
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
8
Wymogi
dotyczące
dostępu
i użytkowania
68 8.1 Warunki dotyczące
dostępu i użytkowania
1..*
Warunki dostępu do zbiorów danych przestrzennych i ich użytkowania, a w stosowanych przypadkach również odpowiednie opłaty.
informacja ta powinna być podana w postaci tekstu i umożliwić użytkownikowi metadanych dotarcie do zasad i opłat związanych z użyciem dokumentu planistycznego. Jeżeli jest to możliwe należy podać URL do strony/stron internetowych wyjaśniających zasady i opłaty związane z użyciem oraz nabyciem danych planistycznych.
70 8.2 Ograniczenia w
publicznym dostępie
1..*
Informacje o Ograniczenia w publicznym dostępie do zasobu oraz ich uzasadnienie.
Obligatoryjna informacja o typach ograniczeń, jakim podlega publiczny dostęp do zasobu. Brak takich ograniczeń powinien być wyraźnie wyspecyfikowany w metadanych.
9
Organizacje odpowiedzialne za tworzenie zbiorów
danych przestrzennych oraz zarządzanie
nimi, ich przechowywanie i
rozpowszechnianie
1..*
29 9.1 Jednostka
odpowiedzialna 1
Opis organizacji odpowiedzialnej za tworzenie, przechowywanie, rozpowszechnianie zasobu oraz zarządzanie nim.
Opis ten powinien obejmować: nazwę organizacji, dane kontaktowe (adres poczty elektronicznej, numer telefon, adres strony internetowej).
379 9.2 Rola jednostki
odpowiedzialnej 1
Rola organizacji odpowiedzialnej w stosunku do zasobu danych przestrzennych
Należy używać predefiniowanej listy kodowej zdefiniowanej w rozdziale 3.2.2.2
10
Układ odniesień przestrzennych
0..*
Warunek: Obowiązkowy dla zbiorów danych przestrzennych (Typ zasobu = zbiór danych przestrzennych „dataset”)
207 10.1 Kod 1
Kodowa wartość alfanumeryczna identyfikująca układ odniesień przestrzennych
Wprowadzając informacje o układzie odniesień przestrzennych należy podać identyfikator układu odniesienia w ogólnie dostępnym i udokumentowanym katalogu układów odniesień przestrzennych. Należy stosować identyfikator zgodny z EPSG Geodetic Parameters (http://www.epsg.org), który jest specyfikowany przez OGP (http://www.ogp.org.uk).
208.1 10.2 Przestrzeń kodowa 1
Identyfikacja przestrzeni kodowej, w której zdefiniowany jest identyfikator (kod) układu odniesień przestrzennych.
Dla kodów EPSG podajemy wartość przestrzeni kodowej równą: „urn:ogc:def:crs:EPSG”
208.2 10.3 Wersja 0..1
Numer wersji przestrzeni kodowej, w której zdefiniowany jest identyfikator (kod) układu odniesień przestrzennych.
11 Kodowanie 1..*
285 11.1 Nazwa formatu 1 Nazwa formatu transferu (dystrybucji) zasobu.
Definiując format dystrybucji danych należy wprowadzać jego jednoznaczną, kompletną, ale możliwie krótką, rozpoznawalną nazwę oraz podawać wersję formatu, a także w miarę możliwości dokument definiujący standard techniczny (specyfikację) formatu.
286 11.2 Wersja formatu 1 Wersja formatu (data, numer itp.)
286 11.3 Specyfikacja
formatu 0..1
Tytuł/nazwa specyfikacji definiującej format
117
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
dystrybucji (transferu) zasobu.
12
Informacja o zarządzaniu
zasobem 0..1
143 12.1 Częstotliwość
aktualizacji 1
Częstotliwość, z jaką dokonywane są zmiany w zasobie po tym jak zasób został skompletowany. Informację należy podawać w odniesieniu do całego zasobu.
Wartość tego elementu jest zawsze równa „wgPotrzeb” („asNeeded”).
148 12.2 Uwagi dotyczące
zarządzania zasobem
0..1
Informacja dotycząca określonych wymagań związanych z konserwacją zasobu
13.
Metadane na temat
metadanych
8 13.1 Punkt kontaktowy
metadanych 1..*
Opis organizacji odpowiedzialnej za tworzenie, przechowywanie metadanych.
Opis ten powinien obejmować: nazwę organizacji, dane kontaktowe (adres poczty elektronicznej, numer telefon, adres strony internetowej).
9 13.2 Data metadanych 1
Data określająca, kiedy utworzono lub zaktualizowano rekord metadanych.
3 13.3 Język metadanych 1 Język, w którym wyrażone są elementy metadanych.
Wprowadzając informację definiującą języki, w których prowadzony jest zasób należy użyć trzyliterowych kodów zdefiniowanych w normie ISO 639-2. Należy również podać informację o standardzie kodowania znaków (tekstu) użytym dla poszczególnych języków.
10 13.4 Standard
metadanych 1
Nazwa i wersja użytego standardu metadanych.
Wzorce metadanych
Opracowywane różne wzorce metadanych i dotyczące ich uwagi implementacyjne
zawiera tabela umieszczona na kolejnych stronach. Zestawiono w niej elementy
„profilu mazowieckiego” i profilu Plan4all na tle wymogów profilu INSPIRE.
Zestawienie opracowano na podstawie następujących dokumentów:
1. „Profil metadanych dla dokumentów planistycznych określonych w ustawie o
Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym”, wykonany na zlecenie Geodety
Województwa Mazowieckiego,
2. „Profil metadanych Plan4all – wersja finalna” (ECP-2008-GEO-318007),
3. INSPIRE Metadata Implementing Rules: Technical Guidelines based on EN ISO
19115 and EN ISO 19119.
118
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Na podstawie tej tabeli można porównać „profil mazowiecki” z profilem Plan4all, który
jest podzielony przez jego autorów na 3 części:
a) metadane dla planów zagospodarowania przestrzennego,
b) metadane dla zbiorów danych przestrzennych oraz
c) metadane dla usług danych przestrzennych.
Każda z tych trzech części jest opisana w tabeli osobno. „Profil mazowiecki” zawiera
specyfikację tylko dla zbiorów danych przestrzennych. Z tabeli wynika, że „profil
mazowiecki” jest zgodny z profilem INSPIRE, natomiast profil Plan4all jest zgodny z
INSPIRE w części opisującej zbiory danych przestrzennych i usługi danych
przestrzennych, natomiast w części opisującej plany zagospodarowania
przestrzennego jest niezgodny z profilem INSPIRE. Wątpliwości budzą w tym
ostatnim przypadku elementy „warunki dostępu i użytkowania” (ISO 19115 nr 68)
oraz „ograniczenie publicznego dostępu” (ISO 19115 nr 70). Autorzy świadomie
wprowadzili zapisy obarczone błędem, motywując to w następujący sposób:
„Metadane Planu Zagospodarowania nie są częścią tematów danych INSPIRE. Tak
więc ten element nie jest obowiązkowy na tym poziomie” („Profil metadanych
Plan4all – wersja finalna”).
Jednak można tu zauważyć pewną niespójność - w elemencie „Słowa kluczowe”
(ISO 19115 nr 53) autorzy wymagają podania jednego słowa kluczowego ze
„słownika GEMET” (wskazują na konieczność wyboru „Land use”). Należy tu
nadmienić, że słowa kluczowe ze „słownika GEMET” to właśnie 34 tematy danych
przestrzennych INSPIRE. Jak widać, w kwestii, że „plany zagospodarowania
przestrzennego nie są częścią tematów danych przestrzennych INSPIRE”, autorzy
profilu Plan4all nie są konsekwentni w swoim rozumowaniu.
Bezpośrednio po tabeli porównawczej zamieszczono krótką tabelkę, zawierającą
przykładowe błędy w dokumentach prezentujących profile meta danych. Opracowano
ją na podstawie następujących dokumentów:
1. „Profil metadanych dla dokumentów planistycznych określonych w ustawie o
Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym”,
2. „Profil metadanych Plan4all – wersja finalna” (ECP-2008-GEO-318007).
119
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zestawienie to zawiera tylko kilka najważniejszych błędów – w opisie profilu jest ich
dużo więcej – zwłaszcza w wersji finalnej Plan4all. Najczęściej są to jednak zwykłe
„wpadki językowe” („sięcej” zamiast „więcej” itp.). Najpoważniejszym dostrzeżonym
Bedem to niewłaściwe odwołanie do rozdziału, w którym miały się znajdować
słowniki – błąd taki był również w opisie „profilu mazowieckiego”. Była to co prawda
zmiana tylko jednej cyfry, ale błędne odwołania powodują niepotrzebne
„zamieszanie” i konieczność czasochłonnych „poszukiwań”.
120
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
121
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
122
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
123
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
124
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
125
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
126
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
127
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
128
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Porównując trudność tworzenia metadanych dla trzech profili (INSPIRE, Mazowiecki,
Plan4all) można zauważyć, że:
1. Metadane w profilu INSPIRE są najłatwiejsze do opracowania i, co szczególnie
ważne dla trwałości rozwiązań – utrzymania w późniejszym okresie (przede
wszystkim wobec konieczności stałej aktualizacji zasobów i ich metadanych).
a. Profil ten daje możliwość tworzenia metadanych zarówno dla serii jak i
zbiorów danych przestrzennych. To z kolei przekłada się bezpośrednio na
łatwość w utrzymaniu i aktualizowaniu metadanych, ponieważ można
zastosować wówczas funkcję tzw. „dziedziczenia” (zalecane przez INSPIRE).
Funkcja ta powoduje, iż w przypadku konieczności zmiany np. adresu
jednostki administracyjnej odpowiedzialnej za zasób – pracownik wprowadza
tę informację tylko raz, a ona przepisuje się automatycznie do wszystkich
dokumentów z aktywną funkcją „dziedziczenia”. Dzięki temu nie trzeba
aktualizować każdego dokumentu z osobna, co pozwala oszczędzić czas
pracownika.
b. Profil INSPIRE zawiera najmniejszą ilość pól obligatoryjnych ze wszystkich
trzech porównywanych profili. Oznacza to, że tworzenie metadanych w tym
profilu jest najmniej czasochłonne.
c. W profilu INSPIRE można utworzyć metadane opisujące dokumenty
planistyczne, jednak z uwagi na specyfikę tych dokumentów zaleca się
stosowanie profilu specjalistycznego umożliwiającego wprowadzenie
odpowiednich danych (między innymi informacji o uchwaleniu lub uchyleniu
zapisów) w sposób zestandaryzowany.
b. Metadane w „profilu mazowieckim”:
a. Profil mazowiecki wprowadza zapis ustawiający wartość elementu „Typ
zasobu” na „zbiór danych przestrzennych”. Uniemożliwia tym samym
tworzenie „serii zbiorów danych przestrzennych”, co w konsekwencji
powodować może znaczne utrudnienia w utrzymaniu metadanych i ich
aktualizacji. Metadane powinny pomóc w porządkowaniu zasobu – w tym
przypadku ta ich funkcja zostanie znacząco ograniczona.
129
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
b. Profil mazowiecki posiada więcej elementów metadanych niż profil INSPIRE,
co powoduje, ze opracowanie jednego dokumentu metadanych zajmie
pracownikowi administracji więcej czasu niż w przypadku profilu INSPIRE.
c. Profil mazowiecki posiada jednak elementy pozwalające w
zestandaryzowany sposób opisać specyfikę dokumentów planistycznych.
d. Profil mazowiecki posiada porównywalną ilość elementów jak profil Plan4all.
c. Metadane w profilu Plan4all:
a. Profil Plan4all posiada elementy pozwalające w zestandaryzowany sposób
opisać specyfikę dokumentów planistycznych.
b. Wydziela osobny zestaw elementów mających opisywać plany
zagospodarowania przestrzennego, a osobny dla zbiorów danych
przestrzennych (to mogłoby być prawdopodobnie bardzo przydatne – ze
względu na specyfikę planów – gdyby nie to, że wg autorów plany nie
podlegają pod tematy danych przestrzennych INSPIRE).
c. Profil Plan4all (podobnie jak profil Mazowiecki) nie umożliwia tworzenia serii
zbiorów danych przestrzennych, co może stanowić duże utrudnienie dla
pracowników administracji w utrzymaniu przeglądaniu i aktualizacji
metadanych. Ogranicza też jedną z funkcji jakie w IIP mają stanowić
metadane, czyli funkcję „porządkowania” zasobu.
d. Zawiera porównywalną ilość elementów metadanych jak profil Mazowiecki.
Plusem zarówno profilu mazowieckiego jak i profilu Plan4all są dodatkowe pola
(widać to dobrze w tabeli 4) opisujące specyfikę dokumentów planistycznych.
Minusem w przypadku obu profili jest to, że nie przewidują tworzenia serii zbiorów
danych przestrzennych (czyli dokumentu nadrzędnego dla zbiorów). Z doświadczeń
z wdrażania metadanych wynika, że pracownicy administracji bardzo często chcą
korzystać z „serii”. To im ułatwia pracę, porządkuje zasób, daje możliwość
korzystania z funkcji dziedziczenia i pozwala oszczędzić czas.
130
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Poniżej zamieszczono tabelę, w której zestawione zostały wszystkie profile, które
były omówione w niniejszym opracowaniu oraz które mogą służyć jako przykład
metodyczny dla profilu metadanych w temacie zagospodarowanie przestrzenne. W
zestawieniu ujęto także dane dotyczące „liczności” (Mult). Liczność jest to informacja
o ilości danych jakie należy wprowadzić do danego elementu metadanych.
Odpowiednio, jeśli w tabeli jest podana liczność, to oznacza ona, że:
1 - obowiązkowo należy wstawić dokładnie jedną wartość,
1…* - obowiązkowo należy wprowadzić co najmniej jedną wartość,
0…1 - można wprowadzić dokładnie jedną informację, jeśli się ją posiada,
0…* - można wprowadzić dowolną ilość informacji, jeśli się je posiada.
W kolumnach o nazwie „komentarz” umieszczono opis w formule „tak/nie”. Wartość
„tak” oznacza, że odpowiednia specyfikacja wprowadza zapis o danym elemencie i
ustanawia jego liczność na taką, jaka została podana w kolumnie obok. Wartość „nie”
oznacza, że specyfikacja nie wprowadza takiego elementu - w związku z tym
liczność nie została podana. Dodatkowo pola z wartością „nie” oznaczone zostały na
czerwono, tak aby szybciej można było porównać ilość elementów koniecznych do
wypełnienia w poszczególnych profilach.
Należy nadmienić, że trzy ostatnie „podprofile” składają się na profil Plan4all – każdy
z nich dotyczy innego rodzaju dokumentów: danych, usług i „planów”.
131
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Tabela 4. Zestawienie profilu Plan4all i Mazowieckiego na tle profili INSPIRE, profilu Państwowego Instytutu Geologicznego oraz profilu GUGiK dla działek ewidencyjnych.
Ele
men
t
IS
O 1
91
15
IN
SP
IR
E
Geo
log
iczn
y
GU
GIK
Mazo
wie
cki
Pla
n4
all
(P
LA
N
ZA
GO
SP
OD
AR
OW
AN
IA
PR
ZE
ST
RZE
NN
EG
O)
Pla
n4
all
(Z
BIÓ
R
DA
NY
CH
)
Pla
n4
all
(U
SŁU
GI)
Ko
men
tarz
Mu
lt
Ko
men
tarz
Mu
lt
Ko
men
tarz
Mu
lt
Ko
men
tarz
Mu
lt
Ko
men
tarz
Mu
lt
Ko
men
tarz
Mu
lt
Ko
men
tarz
Mu
lt
Tytuł 360 1.1 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1
Streszczenie 25 1.2 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1
Typ zasobu 6 1.3 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1
Nazwa typu zasobu
7 nie tak 0..1 nie tak 1 tak 1 nie nie
Adres zasobu 397 1.4 0..* tak 0..* tak 0..* tak 0..* tak 0..* tak 0..* tak 0..*
Identyfikatory zasobu
365 1.5 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 0..*
Język zasobu 39 1.7 0..* tak 0..* tak 0..* tak 0..* tak 1..* tak 0..* nie
Kategoria tematyczna
41 2.1 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* nie
Słowo kluczowe
53 3 1..* tak 1 tak 1 tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..*
Geograficzny prostokąt
ograniczający 343 4.1 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..*
Geograficzny wielobok graniczny
342 nie tak 0..* nie tak 0..* tak 0..* nie nie
Zasięg przestrzenny i czasowy - Opis
335 nie tak 0..1 nie tak 0..1 tak 0..1 nie nie
Daty cytowania
362 5 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1 tak 1..* tak 1..* tak 1..*
Zasięg czasowy
337 5 tak 0..* nie tak 1..* tak 0..* tak 0..* tak 0..*
Odniesienie czasowe
362, 337
5 tak 1..* nie nie nie tak tak
1..*
Pochodzenie 83 6.1 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 nie
Krok procesu 84 nie nie nie nie tak 0..* tak 0..* nie
Rozdzielczość przestrzenna
38 6.2 tak 0..* tak 0..* tak 0..* tak 0..* tak 0..* nie
Warunki dla dostępu i
użytkowania 68 8.1 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 0..* tak 1..* tak
1..*
Ograniczenia, co do
publicznego dostępu
70, 72, 74
8.2 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 0..* tak 1..* tak
1..*
Punkt
kontaktowy dla zasobu
29 9 1 tak 1..* tak 1..* tak 1 tak 1..* tak 1..* tak
1..*
132
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Punkt kontaktowy
dla metadanych
8 10.1 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak 1..* tak
1..*
Data metadanych
9 10.2 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1
Język metadanych
3 10.3 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1 tak 1
Identyfikator pliku
metadanych
2 nie tak 1 nie nie tak 1 tak 1 tak 1
Nazwa standardu
metadanych 10 nie tak 0..1 nie tak 1 tak 1 tak 1 nie
URI zbioru danych
11 nie tak 0..1 nie tak 1 tak 1 tak 1 nie
Forma prezentacji
danych 368 nie tak 0..* nie tak 1..* tak 1..* nie nie
Schemat Aplikacyjny
21 nie nie nie nie tak 0..* tak 0..* nie
Zakres jakości danych
79 nie nie nie nie tak 1 tak 1 nie
Informacja o systemie odniesień
13 nie tak 0..* tak 1 nie tak 0..* tak 1..* nie
Utrzymanie i
częśtotliwośc aktualizacji
143 nie tak 1 tak 1 tak 1 tak 0..1 tak 0..1 nie
Cel 26 nie nie nie tak 0..1 tak 0..1 nie nie
Status zasobu 28 nie tak 0..* nie tak 0..* tak 0..* nie nie
Warunki dotyczące dostępu i
użytkowania - część II
68 nie nie nie nie tak 0..* nie nie
Typ reprezentacji przestrzennej
zasobu
37 nie tak 0..* tak 1..* tak 0..* nie tak 1..* nie
Specyfikacja 130 7 1 tak 1 tak 1 tak 1 nie tak 1..* tak
1..*
Stopień 130 7 1 tak 1 tak 1 tak 1 nie tak 1..* tak
1..*
Wersja 208.3 nie nie nie tak 0..1 nie nie nie
Nazwa formatu 285 nie nie tak 1 tak 1 nie nie nie
Wersja formatu
286 nie nie tak 1 tak 1 nie nie nie
Specyfikacja formatu
288 nie nie tak 1 tak 0..1 nie nie nie
Uwagi dotyczące
zarządzania zasobem
148 nie tak
0..* tak
0..*
tak 0..1 nie nie nie
Typ geometrii 178 nie nie nie nie nie tak 0..* nie
Obraz 31 nie nie nie nie nie tak 0..* nie
Standard zapisu znaków
40 nie tak 0..* tak 0..* nie nie tak 0..* nie
Format dystrybucji
271 nie tak 0..* nie nie nie tak 1..* nie
Opcje
transferu danych
273 nie nie nie nie nie tak 0..* nie
Źródło 85 nie nie nie nie nie tak 0..* nie
133
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Zasób złożony (zestawiony)
(coupled resource)
(ISO 19119)
9 of C2.2.
B 1.6
tak (dla
usług) 0..*
tak (dla
usług) 0..* nie nie nie tak 0..*
Typ usługi danych
przestrzennych
(ISO 19119)
1 of C2.2
B 2.2
tak (dla
usług)
1 tak (dla
usług)
1 nie nie nie tak 1
Tytuł alternatywny
361 nie tak 0..1 nie nie nie nie nie
Edycja 363 nie tak 1 nie nie nie nie nie
Data edycji 364 nie tak 1 nie nie nie nie nie
ISBN 372 nie tak 0..1 nie nie nie nie nie
Identyfikatory obszaru
geograficznego 348 nie tak 0..* tak 0..* nie nie nie nie
Zasięg pionowy
338 nie tak 0..* nie nie nie nie nie
Długość 61 6.2 0..* tak 0..* tak 0..* nie nie nie nie
Kodowanie 284 nie nie tak 1..* nie nie nie nie
Pozostałe informacje opisowe
46 nie tak 0..1 nie nie nie nie nie
Przykłady metadanych
Poniżej zamieszczono przykłady dokumentów metadanych dla dokumentu
planistycznego. Zostały one opracowane z zastosowaniem różnych, omówionych
wcześniej profili meta danych:
profilu INSPIRE,
„profilu mazowieckiego”,
profilu Plan4all.
Przykład profilu INSPIRE
Metadane wg profilu INSPIRE opracowane zostały na podstawie dokumentu: „Profil
metadanych dla dokumentów planistycznych określonych w ustawie o Planowaniu i
Zagospodarowaniu Przestrzennym”):
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" standalone="yes"?>
<MD_Metadata xmlns="http://www.isotc211.org/2005/gmd"
xmlns:gco="http://www.isotc211.org/2005/gco"
xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"
134
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
xmlns:srv="http://www.isotc211.org/2005/srv"
xmlns:gml="http://www.opengis.net/gml/3.2"
xmlns:gts="http://www.isotc211.org/2005/gts"
xmlns:gmx="http://www.isotc211.org/2005/gmx">
<fileIdentifier>
<gco:CharacterString>bdc805ca-c1ec-44c9-baa3-
dcea2edcafa3</gco:CharacterString>
</fileIdentifier>
<language>
<LanguageCode codeListValue="pol"
codeList="LanguageCode">polski</LanguageCode>
</language>
<characterSet>
<MD_CharacterSetCode codeListValue="utf8"
codeList="MD_CharacterSetCode">utf8</MD_CharacterSetCode>
</characterSet>
<hierarchyLevel>
<MD_ScopeCode codeListValue="dataset" codeList="MD_ScopeCode">Zbiór danych
przestrzennych</MD_ScopeCode>
</hierarchyLevel>
<contact>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Urząd Miasta Oleśnicy</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone>
<voice>
<gco:CharacterString>+48717982103</gco:CharacterString>
</voice>
</CI_Telephone>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>[email protected]
</gco:CharacterString>
</electronicMailAddress>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>www.olesnica.pl </URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="pointOfContact"
codeList="CI_RoleCode">Punkt kontaktowy</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</contact>
<dateStamp>
<gco:Date>2011-03-21</gco:Date>
</dateStamp>
<metadataStandardName>
<gco:CharacterString>ISO19115</gco:CharacterString>
</metadataStandardName>
<metadataStandardVersion>
<gco:CharacterString>2003/Cor.1:2006</gco:CharacterString>
</metadataStandardVersion>
<identificationInfo>
135
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<MD_DataIdentification>
<citation>
<CI_Citation>
<title>
<gco:CharacterString>Studium Uwarunkowań i Kierunkow
Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Oleśnica</gco:CharacterString>
</title>
<date>
<CI_Date>
<date>
<gco:Date>1999-11-26</gco:Date>
</date>
<dateType>
<CI_DateTypeCode codeListValue="publication"
codeList="CI_DateTypeCode">publikacja</CI_DateTypeCode>
</dateType>
</CI_Date>
</date>
<date>
<CI_Date>
<date>
<gco:Date>2007-11-30</gco:Date>
</date>
<dateType>
<CI_DateTypeCode codeListValue="revision"
codeList="CI_DateTypeCode">wersja</CI_DateTypeCode>
</dateType>
</CI_Date>
</date>
<identifier>
<MD_Identifier xsi:type="RS_Identifier_Type"
xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance">
<code>
<gco:CharacterString>50</gco:CharacterString>
</code>
<codeSpace>
<gco:CharacterString>PL.PlanowniePrzestrzenne</gco:CharacterString>
</codeSpace>
</MD_Identifier>
</identifier>
</CI_Citation>
</citation>
<abstract>
<gco:CharacterString>Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta Oleśnicy jest dokumentem planistycznym
sporządzonym dla obszaru gminy miejskiej Oleśnica zgodnie z Ustawą o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r.
Studium określa cele i kierunki polityki przestrzennej prowadzonej przez samorząd i
jest tak zwanym aktem kierownictwa wewnętrznego gminy.
Podstawą prawną sporządzenia Studium jest Uchwała nr XXXV/272/2004 Rady Miasta
Oleśnicy z dnia 30 listopada 2005 roku w sprawie przystąpienia do zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Oleśnicy.
Podjęcie przez Radę Miasta Oleśnicy w/w uchwały spowodowane było w głównej mierze
ogólnym rozwojem miasta, potrzebą przebudowy układu komunikacyjnego, koniecznością
zmiany przeznaczenia części terenów, nowymi zamierzeniami własnymi gminy,
stworzeniem prawnych warunków dla realizacji inwestycji komercyjnych, a także
brakiem zgodności części uchwalonych miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego z dotychczasowym studium.
Zmiana studium opracowana na podstawie Uchwały nr XXXV/272/2004 Rady Miasta
Oleśnicy z dnia 30 listopada 2005 roku w związku z opracowaniem całościowej
problematyki studium zgodnie z w/w ustawą jest praktycznie nową edycją studium
miasta Oleśnicy zwaną zmianą studium.
</gco:CharacterString>
</abstract>
<pointOfContact>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
136
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<gco:CharacterString>Pracownia Projektowa "FORUM" Wojciech
Marszałek i inni</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<address>
<CI_Address>
<electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>[email protected]</gco:CharacterString>
</electronicMailAddress>
</CI_Address>
</address>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="author"
codeList="CI_RoleCode">Autor</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</pointOfContact>
<pointOfContact>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Urząd Miasta
Oleśnicy</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone>
<voice>
<gco:CharacterString>+48717982103</gco:CharacterString>
</voice>
</CI_Telephone>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>[email protected]
</gco:CharacterString>
</electronicMailAddress>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>www.olesnica.pl </URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="owner"
codeList="CI_RoleCode">Właściciel</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</pointOfContact>
<descriptiveKeywords>
<MD_Keywords>
<keyword>
<gco:CharacterString>Użytkowanie
terenu</gco:CharacterString>
</keyword>
<thesaurusName>
<CI_Citation>
137
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<title>
<gco:CharacterString>GEMET - INSPIRE themes,
version 1.0</gco:CharacterString>
</title>
<date>
<CI_Date>
<date>
<gco:Date>2008-06-01</gco:Date>
</date>
<dateType>
<CI_DateTypeCode codeListValue="creation"
codeList="CI_DateTypeCode">utworzenie</CI_DateTypeCode>
</dateType>
</CI_Date>
</date>
</CI_Citation>
</thesaurusName>
</MD_Keywords>
</descriptiveKeywords>
<descriptiveKeywords>
<MD_Keywords>
<keyword>
<gco:CharacterString>studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania gminy</gco:CharacterString>
</keyword>
</MD_Keywords>
</descriptiveKeywords>
<descriptiveKeywords>
<MD_Keywords>
<keyword>
<gco:CharacterString>planowanie
przestrzenne</gco:CharacterString>
</keyword>
</MD_Keywords>
</descriptiveKeywords>
<descriptiveKeywords>
<MD_Keywords>
<keyword>
<gco:CharacterString>dokument
planistyczny</gco:CharacterString>
</keyword>
</MD_Keywords>
</descriptiveKeywords>
<resourceConstraints>
<MD_Constraints xsi:type="MD_LegalConstraints_Type"
xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance">
<accessConstraints>
<MD_RestrictionCode codeListValue="otherRestrictions"
codeList="MD_RestrictionCode">Inne ograniczenia</MD_RestrictionCode>
</accessConstraints>
<otherConstraints>
<gco:CharacterString>Brak ograniczeń</gco:CharacterString>
</otherConstraints>
</MD_Constraints>
</resourceConstraints>
<resourceConstraints>
<MD_Constraints xsi:type="MD_SecurityConstraints_Type"
xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance">
<classification>
<MD_ClassificationCode codeListValue="unclassified"
codeList="MD_ClassificationCode">Niesklasyfikowany</MD_ClassificationCode>
</classification>
</MD_Constraints>
</resourceConstraints>
<resourceConstraints>
<MD_Constraints>
<useLimitation>
138
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<gco:CharacterString>Informacje zawarte w studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy są jawne. Każdy może
żądać udostępnienia informacji zawartych w studium.</gco:CharacterString>
</useLimitation>
</MD_Constraints>
</resourceConstraints>
<spatialResolution>
<MD_Resolution>
<equivalentScale>
<MD_RepresentativeFraction>
<denominator>
<gco:Integer>10000</gco:Integer>
</denominator>
</MD_RepresentativeFraction>
</equivalentScale>
</MD_Resolution>
</spatialResolution>
<language>
<LanguageCode codeListValue="pol"
codeList="LanguageCode">polski</LanguageCode>
</language>
<topicCategory>
<MD_TopicCategoryCode>planningCadastre</MD_TopicCategoryCode>
</topicCategory>
<extent>
<EX_Extent>
<geographicElement>
<EX_GeographicBoundingBox>
<westBoundLongitude>
<gco:Decimal>17.3409929438789</gco:Decimal>
</westBoundLongitude>
<eastBoundLongitude>
<gco:Decimal>17.4417941505366</gco:Decimal>
</eastBoundLongitude>
<southBoundLatitude>
<gco:Decimal>51.1815118807487</gco:Decimal>
</southBoundLatitude>
<northBoundLatitude>
<gco:Decimal>51.2395064416853</gco:Decimal>
</northBoundLatitude>
</EX_GeographicBoundingBox>
</geographicElement>
</EX_Extent>
</extent>
</MD_DataIdentification>
</identificationInfo>
<distributionInfo>
<MD_Distribution>
<transferOptions>
<MD_DigitalTransferOptions>
<onLine>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://bip.um.olesnica.pl/article/articleview/2361/1/64/</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onLine>
</MD_DigitalTransferOptions>
</transferOptions>
</MD_Distribution>
</distributionInfo>
<dataQualityInfo>
<DQ_DataQuality>
<scope>
<DQ_Scope>
<level>
139
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<MD_ScopeCode codeListValue="dataset"
codeList="MD_ScopeCode">Zbiór danych przestrzennych</MD_ScopeCode>
</level>
</DQ_Scope>
</scope>
<report>
<DQ_DomainConsistency>
<result>
<DQ_ConformanceResult>
<specification>
<CI_Citation>
<title>
<gco:CharacterString>Specyfikacja danych
dla dokumentów planistycznych określonych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym</gco:CharacterString>
</title>
<date>
<CI_Date>
<date>
<gco:Date>2011-03-31</gco:Date>
</date>
<dateType>
<CI_DateTypeCode
codeListValue="creation" codeList="CI_DateTypeCode">utworzenie</CI_DateTypeCode>
</dateType>
</CI_Date>
</date>
</CI_Citation>
</specification>
<explanation gco:nilReason="inapplicable"/>
<pass>
<gco:Boolean>true</gco:Boolean>
</pass>
</DQ_ConformanceResult>
</result>
</DQ_DomainConsistency>
</report>
<lineage>
<LI_Lineage>
<statement>
<gco:CharacterString>W toku opracowania przeanalizowano i
wykorzystano następujące materiały wyjściowe:
1. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego zatwierdzony
uchwałą Nr XLVIII/873/2002 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 30.08. 2002
r.;
2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Oleśnica
zatwierdzone uchwałą nr XIV/99/99 Rady Miejskiej Oleśnicy z dnia 26 listopada 1999
r.;
3. Miejscowy Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Oleśnicy
zatwierdzony uchwałą Rady Miejskiej Oleśnicy nr XLII/252/93;
4. Strategia rozwoju miasta Oleśnica, Oleśnica-Wrocław 2001 r.;
5. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Oleśnica,
Jelenia Góra 1997 r.;
6. Analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym na terenie Miasta Oleśnicy w
latach 2002-2006, Wrocław 2006;
7. Dokumentacja fizjograficzna ogólna miasta Oleśnicy, „Geoprojekt” Wrocław;
8. Opracowanie fizjograficzne – Analiza stosunków wodnych i mikroklimatu w aspekcie
planowanego zbiornika wodnego w płn.-wsch. części miasta Oleśnica, Wrocław 1976 r.;
9. Opracowanie fizjograficzne ogólne dla planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego Oleśnicy, Wrocław 1989 r.;
10. Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Oleśnicy, Wrocław 2006 r.;
11. Rejestr zabytków województwa dolnośląskiego. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków
we Wrocławiu;
12. Wojewódzka ewidencja zabytków – część architektoniczna i archeologiczna,
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu;
13. Oleśnica – gminna ewidencja zabytków, Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji
Zabytków we Wrocławiu, Wrocław 2006 r.;
140
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
14. Program Ochrony Środowiska dla Miasta Oleśnica, Integrated Management Services,
2004 r.;
15. Program Ochrony Środowiska Powiatu Oleśnickiego;
16. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12. 2003
Państwowy Instytut Geologiczny / Ministerstwo Środowiska;
17. Raport o stanie środowiska województwa dolnośląskiego w 2004 r.;
18. „Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski wg gmin” – Instytut
Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach – Puławy 1994 r.;
19. „Stan gleb w powiatach województwa dolnośląskiego – zakwaszenie – potrzeby
wapnowania, zawartość metali ciężkich i siarki” – Okręgowa Stacja Chemiczno –
Rolnicza Oddział we Wrocławiu, Wrocław 1999 r.;
20. Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Oleśnica, Integrated Management Services;
21. Koncepcja gospodarki ściekowej gminy Oleśnica, StefPOL Wrocław 2002;
22. „Rocznik statystyczny województwa dolnośląskiego 1995, 1996, 1997, 1998, 1999,
2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005 – Urząd Statystyczny we Wrocławiu;
23. Materiały statystyczne dotyczące demografii, zatrudnienia, własności gruntów -
zebrane przez zespół autorski w ramach inwentaryzacji pośredniej w 2006 r.;
24. Materiały dotyczące użytkowania terenów i rodzajów działalności gospodarczej
zebrane przez zespół autorski w ramach inwentaryzacji bezpośredniej w 2006 r.;
25. Mapy sytuacyjno-wysokościowe w skali 1:5000, topograficzne w skali 1:10000,
mapy ewidencyjne w skali 1:5000;
26. Materiały mapowe oraz opracowania branżowe w zakresie uzbrojenia technicznego;
27. Wnioski do Studium od osób fizycznych i instytucji;
28. Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląskiego, Zarząd
Województwa Dolnośląskiego, WBU we Wrocławiu, 2005 r.;
29. Historia i zabytki Oleśnicy Przewodnik, Oleśnica 2005 r.;
30. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dotyczące miasta Oleśnicy,
uchwalone w latach 1988 – 2004
</gco:CharacterString>
</statement>
</LI_Lineage>
</lineage>
</DQ_DataQuality>
</dataQualityInfo>
</MD_Metadata>
Przykład „profilu mazowieckiego”
Metadane wg „profilu mazowieckiego” opracowane zostały na podstawie dokumentu:
„Profil metadanych dla dokumentów planistycznych określonych w ustawie o
Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym”):
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<gmd:MD_Metadata xmlns:gmd="http://www.isotc211.org/2005/gmd"
xmlns:gco="http://www.isotc211.org/2005/gco"
xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance"
xmlns:gml="http://www.opengis.net/gml"
xsi:schemaLocation="http://www.isotc211.org/2005/gmd
http://schemas.opengis.net/csw/2.0.2/profiles/apiso/1.0.0/apiso.xsd">
<gmd:fileIdentifier>
<gco:CharacterString>bdc805ca-c1ec-44c9-baa3-
dcea2edcafa3</gco:CharacterString>
</gmd:fileIdentifier>
<gmd:language>
<gmd:LanguageCode codeList=" http://www.loc.gov/standards/iso639-2/"
codeListValue="pol">pol</gmd:LanguageCode>
</gmd:language>
<gmd:characterSet>
<gmd:MD_CharacterSetCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
141
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_CharacterSetCode"
codeListValue="utf8">utf8</gmd:MD_CharacterSetCode>
</gmd:characterSet>
<gmd:hierarchyLevel>
<gmd:MD_ScopeCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ScopeCode"
codeListValue="dataset">dataset</gmd:MD_ScopeCode>
</gmd:hierarchyLevel>
<gmd:hierarchyLevelName>
<gco:CharacterString>dokumentPlanistyczny.lokalny</gco:CharacterString>
</gmd:hierarchyLevelName>
<gmd:contact>
<gmd:CI_ResponsibleParty>
<gmd:organisationName>
<gco:CharacterString>Urząd Miasta
Oleśnicy</gco:CharacterString>
</gmd:organisationName>
<gmd:contactInfo>
<gmd:CI_Contact>
<gmd:phone>
<gmd:CI_Telephone>
<gmd:voice>
<gco:CharacterString>+48717982103</gco:CharacterString>
</gmd:voice>
</gmd:CI_Telephone>
</gmd:phone>
<gmd:address>
<gmd:CI_Address>
<gmd:electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>[email protected] </gco:CharacterString>
</gmd:electronicMailAddress>
</gmd:CI_Address>
</gmd:address>
<gmd:onlineResource>
<gmd:CI_OnlineResource>
<gmd:linkage>
<gmd:URL>www.olesnica.pl
</gmd:URL>
</gmd:linkage>
</gmd:CI_OnlineResource>
</gmd:onlineResource>
</gmd:CI_Contact>
</gmd:contactInfo>
<gmd:role>
<gmd:CI_RoleCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_RoleCode"
codeListValue="pointOfContact">pointOfContact</gmd:CI_RoleCode>
</gmd:role>
</gmd:CI_ResponsibleParty>
</gmd:contact>
<gmd:dateStamp>
<gco:Date>2011-03-21</gco:Date>
</gmd:dateStamp>
<gmd:metadataStandardName>
<gco:CharacterString>ISO19115</gco:CharacterString>
</gmd:metadataStandardName>
<gmd:metadataStandardVersion>
<gco:CharacterString>2003/Cor.1:2006</gco:CharacterString>
</gmd:metadataStandardVersion>
<gmd:referenceSystemInfo>
<gmd:MD_ReferenceSystem>
<gmd:referenceSystemIdentifier>
<gmd:RS_Identifier>
142
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<gmd:code>
<gco:CharacterString>2176</gco:CharacterString>
</gmd:code>
<gmd:codeSpace>
<gco:CharacterString>urn:ogc:def:crs:EPSG</gco:CharacterString>
</gmd:codeSpace>
<gmd:version>
<gco:CharacterString>7.5.8</gco:CharacterString>
</gmd:version>
</gmd:RS_Identifier>
</gmd:referenceSystemIdentifier>
</gmd:MD_ReferenceSystem>
</gmd:referenceSystemInfo>
<gmd:identificationInfo>
<gmd:MD_DataIdentification>
<gmd:citation>
<gmd:CI_Citation>
<gmd:title>
<gco:CharacterString>Studium Uwarunkowań i
Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Oleśnica</gco:CharacterString>
</gmd:title>
<gmd:date>
<gmd:CI_Date>
<gmd:date>
<gco:Date>1999-11-26</gco:Date>
</gmd:date>
<gmd:dateType>
<gmd:CI_DateTypeCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_DateTypeCode"
codeListValue="publication">publication</gmd:CI_DateTypeCode>
</gmd:dateType>
</gmd:CI_Date>
</gmd:date>
<gmd:date>
<gmd:CI_Date>
<gmd:date>
<gco:Date>2007-11-30</gco:Date>
</gmd:date>
<gmd:dateType>
<gmd:CI_DateTypeCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_DateTypeCode"
codeListValue="revision">revision</gmd:CI_DateTypeCode>
</gmd:dateType>
</gmd:CI_Date>
</gmd:date>
<gmd:identifier>
<gmd:RS_Identifier>
<gmd:code>
<gco:CharacterString>50</gco:CharacterString>
</gmd:code>
<gmd:codeSpace>
<gco:CharacterString>PL.PlanowniePrzestrzenne</gco:CharacterString>
</gmd:codeSpace>
</gmd:RS_Identifier>
</gmd:identifier>
<gmd:presentationForm>
<gmd:CI_PresentationFormCode
codeListValue="documentHardcopy"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_PresentationFormCode">documentHardcopy<
/gmd:CI_PresentationFormCode>
143
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
</gmd:presentationForm>
<gmd:presentationForm>
<gmd:CI_PresentationFormCode
codeListValue="mapHardcopy"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_PresentationFormCode">mapHardcopy</gmd:
CI_PresentationFormCode>
</gmd:presentationForm>
<gmd:presentationForm>
<gmd:CI_PresentationFormCode
codeListValue="documentDigital"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_PresentationFormCode">documentDigital</
gmd:CI_PresentationFormCode>
</gmd:presentationForm>
<gmd:presentationForm>
<gmd:CI_PresentationFormCode
codeListValue="mapDigital"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_PresentationFormCode">mapDigital</gmd:C
I_PresentationFormCode>
</gmd:presentationForm>
</gmd:CI_Citation>
</gmd:citation>
<gmd:abstract>
<gco:CharacterString>Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta Oleśnicy jest dokumentem planistycznym
sporządzonym dla obszaru gminy miejskiej Oleśnica zgodnie z Ustawą o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 80,
poz. 717 – z późn. zm.)
Studium określa cele i kierunki polityki przestrzennej prowadzonej przez samorząd i
jest tak zwanym aktem kierownictwa wewnętrznego gminy.
Podstawą prawną sporządzenia Studium jest Uchwała nr XXXV/272/2004 Rady Miasta
Oleśnicy z dnia 30 listopada 2005 roku w sprawie przystąpienia do zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Oleśnicy.
Podjęcie przez Radę Miasta Oleśnicy w/w uchwały spowodowane było w głównej mierze
ogólnym rozwojem miasta, potrzebą przebudowy układu komunikacyjnego, koniecznością
zmiany przeznaczenia części terenów, nowymi zamierzeniami własnymi gminy,
stworzeniem prawnych warunków dla realizacji inwestycji komercyjnych, a także
brakiem zgodności części uchwalonych miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego z dotychczasowym studium.
Zmiana studium opracowana na podstawie Uchwały nr XXXV/272/2004 Rady Miasta
Oleśnicy z dnia 30 listopada 2005 roku w związku z opracowaniem całościowej
problematyki studium zgodnie z w/w ustawą jest praktycznie nową edycją studium
miasta Oleśnicy zwaną zmianą studium.
</gco:CharacterString>
</gmd:abstract>
<gmd:purpose>
<gco:CharacterString>Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta Oleśnicy określa cele i kierunki polityki
przestrzennej prowadzonej przez samorząd i jest tak zwanym aktem kierownictwa
wewnętrznego gminy. Podstawą prawną sporządzenia Studium jest Uchwała nr
XXXV/272/2004 Rady Miasta Oleśnicy z dnia 30 listopada 2005 roku w sprawie
przystąpienia do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Miasta Oleśnicy. Podjęcie przez Radę Miasta Oleśnicy w/w uchwały
spowodowane było w głównej mierze ogólnym rozwojem miasta, potrzebą przebudowy
układu komunikacyjnego, koniecznością zmiany przeznaczenia części terenów, nowymi
zamierzeniami własnymi gminy, stworzeniem prawnych warunków dla realizacji
inwestycji komercyjnych, a także brakiem zgodności części uchwalonych miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego z dotychczasowym
studium.</gco:CharacterString>
</gmd:purpose>
<gmd:status>
<gmd:MD_ProgressCode codeListValue="completed"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ProgressCodeCode">completed</gmd:MD_Pro
gressCode>
</gmd:status>
144
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<gmd:pointOfContact>
<gmd:CI_ResponsibleParty>
<gmd:organisationName>
<gco:CharacterString>Pracownia Projektowa
„FORUM" Wojciech Marszałek i inni</gco:CharacterString>
</gmd:organisationName>
<gmd:contactInfo>
<gmd:CI_Contact>
<gmd:address>
<gmd:CI_Address>
<gmd:electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>[email protected]</gco:CharacterString>
</gmd:electronicMailAddress>
</gmd:CI_Address>
</gmd:address>
</gmd:CI_Contact>
</gmd:contactInfo>
<gmd:role>
<gmd:CI_RoleCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_RoleCode"
codeListValue="orginator">orginator</gmd:CI_RoleCode>
</gmd:role>
</gmd:CI_ResponsibleParty>
</gmd:pointOfContact>
<gmd:pointOfContact>
<gmd:CI_ResponsibleParty>
<gmd:organisationName>
<gco:CharacterString>Urząd Miasta
Oleśnicy</gco:CharacterString>
</gmd:organisationName>
<gmd:contactInfo>
<gmd:CI_Contact>
<gmd:phone>
<gmd:CI_Telephone>
<gmd:voice>
<gco:CharacterString>+48717982103</gco:CharacterString>
</gmd:voice>
</gmd:CI_Telephone>
</gmd:phone>
<gmd:address>
<gmd:CI_Address>
<gmd:electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>[email protected] </gco:CharacterString>
</gmd:electronicMailAddress>
</gmd:CI_Address>
</gmd:address>
<gmd:onlineResource>
<gmd:CI_OnlineResource>
<gmd:linkage>
<gmd:URL>www.olesnica.pl </gmd:URL>
</gmd:linkage>
</gmd:CI_OnlineResource>
</gmd:onlineResource>
</gmd:CI_Contact>
</gmd:contactInfo>
<gmd:role>
<gmd:CI_RoleCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
145
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_RoleCode"
codeListValue="owner">owner</gmd:CI_RoleCode>
</gmd:role>
</gmd:CI_ResponsibleParty>
</gmd:pointOfContact>
<gmd:resourceMaintenance>
<gmd:MD_MaintenanceInformation>
<gmd:maintenanceAndUpdateFrequency>
<gmd:MD_MaintenanceFrequencyCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_MaintenanceFrequencyCode"
codeListValue="asNeeded">asNeeded</gmd:MD_MaintenanceFrequencyCode>
</gmd:maintenanceAndUpdateFrequency>
<gmd:updateScope>
<gmd:MD_ScopeCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ScopeCode"
codeListValue="dataset">dataset</gmd:MD_ScopeCode>
</gmd:updateScope>
</gmd:MD_MaintenanceInformation>
</gmd:resourceMaintenance>
<gmd:descriptiveKeywords>
<gmd:MD_Keywords>
<gmd:keyword>
<gco:CharacterString>Użytkowanie
terenu</gco:CharacterString>
</gmd:keyword>
<gmd:thesaurusName>
<gmd:CI_Citation>
<gmd:title>
<gco:CharacterString>GEMET -
INSPIRE themes, version 1.0</gco:CharacterString>
</gmd:title>
<gmd:date>
<gmd:CI_Date>
<gmd:date>
<gco:Date>2008-06-
01</gco:Date>
</gmd:date>
<gmd:dateType>
<gmd:CI_DateTypeCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_DateTypeCode"
codeListValue="creation">creation</gmd:CI_DateTypeCode>
</gmd:dateType>
</gmd:CI_Date>
</gmd:date>
</gmd:CI_Citation>
</gmd:thesaurusName>
</gmd:MD_Keywords>
</gmd:descriptiveKeywords>
<gmd:descriptiveKeywords>
<gmd:MD_Keywords>
<gmd:keyword>
<gco:CharacterString>studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania gminy</gco:CharacterString>
</gmd:keyword>
<gmd:keyword>
<gco:CharacterString>planowanie
przestrzenne</gco:CharacterString>
</gmd:keyword>
<gmd:keyword>
<gco:CharacterString>dokument
planistyczny</gco:CharacterString>
</gmd:keyword>
</gmd:MD_Keywords>
</gmd:descriptiveKeywords>
146
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<gmd:resourceConstraints>
<gmd:MD_Constraints>
<gmd:useLimitation>
<gco:CharacterString>Informacje zawarte w
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy są jawne.
Każdy może żądać udostępnienia informacji zawartych w
studium.</gco:CharacterString>
</gmd:useLimitation>
</gmd:MD_Constraints>
</gmd:resourceConstraints>
<gmd:resourceConstraints>
<gmd:MD_LegalConstraints>
<gmd:accessConstraints>
<gmd:MD_RestrictionCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_RestrictionCode"
codeListValue="otherRestrictions">otherRestrictions</gmd:MD_RestrictionCode>
</gmd:accessConstraints>
<gmd:otherConstraints>
<gco:CharacterString>Brak
ograniczeń</gco:CharacterString>
</gmd:otherConstraints>
</gmd:MD_LegalConstraints>
</gmd:resourceConstraints>
<gmd:resourceConstraints>
<gmd:MD_SecurityConstraints>
<gmd:classification>
<gmd:MD_ClassificationCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ClassificationCode"
codeListValue="unclassified">unclassified</gmd:MD_ClassificationCode>
</gmd:classification>
</gmd:MD_SecurityConstraints>
</gmd:resourceConstraints>
<gmd:spatialRepresentationType>
<gmd:MD_SpatialRepresentationTypeCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_SpatialRepresentationTypeCode"
codeListValue="vector">vector</gmd:MD_SpatialRepresentationTypeCode>
</gmd:spatialRepresentationType>
<gmd:spatialResolution>
<gmd:MD_Resolution>
<gmd:equivalentScale>
<gmd:MD_RepresentativeFraction>
<gmd:denominator>
<gco:Integer>10000</gco:Integer>
</gmd:denominator>
</gmd:MD_RepresentativeFraction>
</gmd:equivalentScale>
</gmd:MD_Resolution>
</gmd:spatialResolution>
<gmd:language>
<gmd:LanguageCode
codeList="http://www.loc.gov/standards/iso639-2/"
codeListValue="pol">pol</gmd:LanguageCode>
</gmd:language>
<gmd:characterSet>
<gmd:MD_CharacterSetCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_CharacterSetCode"
codeListValue="utf8">utf8</gmd:MD_CharacterSetCode>
</gmd:characterSet>
<gmd:topicCategory>
<gmd:MD_TopicCategoryCode>planningCadastre</gmd:MD_TopicCategoryCode>
</gmd:topicCategory>
<gmd:extent>
147
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<gmd:EX_Extent>
<gmd:description>
<gco:CharacterString>Obszar położony w
granicach administracyjnych gminy miejskiej Oleśnica.</gco:CharacterString>
</gmd:description>
<gmd:geographicElement>
<gmd:EX_GeographicBoundingBox>
<gmd:westBoundLongitude>
<gco:Decimal>17.3409929438789</gco:Decimal>
</gmd:westBoundLongitude>
<gmd:eastBoundLongitude>
<gco:Decimal>17.4417941505366</gco:Decimal>
</gmd:eastBoundLongitude>
<gmd:southBoundLatitude>
<gco:Decimal>51.1815118807487</gco:Decimal>
</gmd:southBoundLatitude>
<gmd:northBoundLatitude>
<gco:Decimal>51.2395064416853</gco:Decimal>
</gmd:northBoundLatitude>
</gmd:EX_GeographicBoundingBox>
</gmd:geographicElement>
</gmd:EX_Extent>
</gmd:extent>
</gmd:MD_DataIdentification>
</gmd:identificationInfo>
<gmd:distributionInfo>
<gmd:MD_Distribution>
<gmd:distributionFormat>
<gmd:MD_Format>
<gmd:name>
<gco:CharacterString>Dokument planistyczny -
Schemat aplikacyjny GML</gco:CharacterString>
</gmd:name>
<gmd:version>
<gco:CharacterString>Wersja 1.0; GML, wersja
3.2.1</gco:CharacterString>
</gmd:version>
<gmd:specification>
<gco:CharacterString>Specyfikacja danych dla
dokumentów planistycznych określonych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym</gco:CharacterString>
</gmd:specification>
</gmd:MD_Format>
</gmd:distributionFormat>
<gmd:transferOptions>
<gmd:MD_DigitalTransferOptions>
<gmd:onLine>
<gmd:CI_OnlineResource>
<gmd:linkage>
<gmd:URL>http://bip.um.olesnica.pl/article/articleview/2361/1/64/</gmd:URL>
</gmd:linkage>
</gmd:CI_OnlineResource>
</gmd:onLine>
</gmd:MD_DigitalTransferOptions>
</gmd:transferOptions>
</gmd:MD_Distribution>
</gmd:distributionInfo>
<gmd:dataQualityInfo>
<gmd:DQ_DataQuality>
<gmd:scope>
<gmd:DQ_Scope>
<gmd:level>
148
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<gmd:MD_ScopeCode codeListValue="dataset"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ScopeCode">dataset</gmd:MD_ScopeCode>
</gmd:level>
</gmd:DQ_Scope>
</gmd:scope>
<gmd:report>
<gmd:DQ_DomainConsistency>
<gmd:result>
<gmd:DQ_ConformanceResult>
<gmd:specification>
<gmd:CI_Citation>
<gmd:title>
<gco:CharacterString>Specyfikacja danych dla dokumentów planistycznych
określonych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym</gco:CharacterString>
</gmd:title>
<gmd:date>
<gmd:CI_Date>
<gmd:date>
<gco:Date>2011-03-31</gco:Date>
</gmd:date>
<gmd:dateType>
<gmd:CI_DateTypeCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_DateTypeCode"
codeListValue="creation">creation</gmd:CI_DateTypeCode>
</gmd:dateType>
</gmd:CI_Date>
</gmd:date>
</gmd:CI_Citation>
</gmd:specification>
<gmd:explanation>
<gco:CharacterString>całkowita
zgodność</gco:CharacterString>
</gmd:explanation>
<gmd:pass>
<gco:Boolean>true</gco:Boolean>
</gmd:pass>
</gmd:DQ_ConformanceResult>
</gmd:result>
</gmd:DQ_DomainConsistency>
</gmd:report>
<gmd:lineage>
<gmd:LI_Lineage>
<gmd:statement>
<gco:CharacterString>W toku opracowania
przeanalizowano i wykorzystano następujące materiały wyjściowe:
1. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego zatwierdzony
uchwałą Nr XLVIII/873/2002 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 30.08. 2002
r.;
2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta
Oleśnica zatwierdzone uchwałą nr XIV/99/99 Rady Miejskiej Oleśnicy z dnia 26
listopada 1999 r.;
3. Miejscowy Plan Ogólny Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Oleśnicy
zatwierdzony uchwałą Rady Miejskiej Oleśnicy nr XLII/252/93;
4. Strategia rozwoju miasta Oleśnica, Oleśnica-Wrocław 2001 r.;
5. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Oleśnica, Jelenia Góra 1997 r.;
6. Analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym na terenie Miasta Oleśnicy w
latach 2002-2006, Wrocław 2006;
7. Dokumentacja fizjograficzna ogólna miasta Oleśnicy, „Geoprojekt” Wrocław;
149
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
8. Opracowanie fizjograficzne – Analiza stosunków wodnych i mikroklimatu w
aspekcie planowanego zbiornika wodnego w płn.-wsch. części miasta Oleśnica, Wrocław
1976 r.;
9. Opracowanie fizjograficzne ogólne dla planu ogólnego zagospodarowania
przestrzennego Oleśnicy, Wrocław 1989 r.;
10. Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Oleśnicy, Wrocław 2006 r.;
11. Rejestr zabytków województwa dolnośląskiego. Wojewódzki Urząd Ochrony
Zabytków we Wrocławiu;
12. Wojewódzka ewidencja zabytków – część architektoniczna i archeologiczna,
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu;
13. Oleśnica – gminna ewidencja zabytków, Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji
Zabytków we Wrocławiu, Wrocław 2006 r.;
14. Program Ochrony Środowiska dla Miasta Oleśnica, Integrated Management
Services, 2004 r.;
15. Program Ochrony Środowiska Powiatu Oleśnickiego;
16. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12. 2003
Państwowy Instytut Geologiczny / Ministerstwo Środowiska;
17. Raport o stanie środowiska województwa dolnośląskiego w 2004 r.;
18. „Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej Polski wg gmin” – Instytut
Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach – Puławy 1994 r.;
19. „Stan gleb w powiatach województwa dolnośląskiego – zakwaszenie – potrzeby
wapnowania, zawartość metali ciężkich i siarki” – Okręgowa Stacja Chemiczno –
Rolnicza Oddział we Wrocławiu, Wrocław 1999 r.;
20. Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Oleśnica, Integrated Management Services;
21. Koncepcja gospodarki ściekowej gminy Oleśnica, StefPOL Wrocław 2002;
22. „Rocznik statystyczny województwa dolnośląskiego 1995, 1996, 1997, 1998,
1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005 – Urząd Statystyczny we Wrocławiu;
23. Materiały statystyczne dotyczące demografii, zatrudnienia, własności gruntów
- zebrane przez zespół autorski w ramach inwentaryzacji pośredniej w 2006 r.;
24. Materiały dotyczące użytkowania terenów i rodzajów działalności gospodarczej
zebrane przez zespół autorski w ramach inwentaryzacji bezpośredniej w 2006 r.;
25. Mapy sytuacyjno-wysokościowe w skali 1:5000, topograficzne w skali 1:10000,
mapy ewidencyjne w skali 1:5000;
26. Materiały mapowe oraz opracowania branżowe w zakresie uzbrojenia
technicznego;
27. Wnioski do Studium od osób fizycznych i instytucji;
28. Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląskiego, Zarząd
Województwa Dolnośląskiego, WBU we Wrocławiu, 2005 r.;
29. Historia i zabytki Oleśnicy Przewodnik, Oleśnica 2005 r.;
30. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dotyczące miasta Oleśnicy,
uchwalone w latach 1988 – 2004.</gco:CharacterString>
</gmd:statement>
</gmd:LI_Lineage>
</gmd:lineage>
</gmd:DQ_DataQuality>
</gmd:dataQualityInfo>
</gmd:MD_Metadata>
Przykład profilu Plan4all
Metadane wg profilu Plan4all opracowane zostały na podstawie dokumentu: „Profil
metadanych Plan4all – wersja finalna (ECP-2008-GEO-318007)”:
<MD_Metadata xmlns="http://www.isotc211.org/2005/gmd"
xmlns:gco="http://www.isotc211.org/2005/gco"
xmlns:srv="http://www.isotc211.org/2005/srv" xmlns:gml="http://www.opengis.net/gml"
xmlns:ogc="http://www.opengis.net/ogc" xmlns:ows="http://www.opengis.net/ows"
xmlns:xlink="http://www.w3.org/1999/xlink"
xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance"
150
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
xsi:schemaLocation="http://www.isotc211.org/2005/gmd
http://schemas.opengis.net/iso/19139/20060504/gmd/gmd.xsd">
<fileIdentifier>
<gco:CharacterString>4c1afe76-b514-4159-8b25-760893e43c34</gco:CharacterString>
</fileIdentifier>
<language>
<LanguageCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_LanguageCode"
codeListValue="cze">cze</LanguageCode>
</language>
<characterSet>
<MD_CharacterSetCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_CharacterSetCode"
codeListValue="utf8">utf-8</MD_CharacterSetCode>
</characterSet>
<hierarchyLevel>
<MD_ScopeCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ScopeCode"
codeListValue="dataset">dataset</MD_ScopeCode>
</hierarchyLevel>
<hierarchyLevelName>
<gco:CharacterString>spatialPlan.local</gco:CharacterString>
</hierarchyLevelName>
<contact>
<CI_ResponsibleParty>
<individualName>
<gco:CharacterString>Miloslav Dvořák</gco:CharacterString>
</individualName>
<organisationName>
<gco:CharacterString>City of Olomouc</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone>
<voice>
<gco:CharacterString>+420588488372</gco:CharacterString>
</voice>
<facsimile>
<gco:CharacterString>+420588488364</gco:CharacterString>
</facsimile>
</CI_Telephone>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString>Hynaisova 10</gco:CharacterString>
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString>Olomouc</gco:CharacterString>
</city>
<postalCode>
<gco:CharacterString>77900</gco:CharacterString>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString>Czech republic</gco:CharacterString>
</country>
<electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>[email protected]</gco:CharacterString>
</electronicMailAddress>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
151
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<linkage>
<URL>http://www.olomouc.eu</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="author"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">author</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</contact>
<dateStamp>
<gco:Date>2010-09-27</gco:Date>
</dateStamp>
<metadataStandardName>
<gco:CharacterString>ISO19115/19119 - Plan4All profile</gco:CharacterString>
</metadataStandardName>
<metadataStandardVersion>
<gco:CharacterString>2003/Cor.1:2006, Plan4all:2010</gco:CharacterString>
</metadataStandardVersion>
<locale>
<PT_Locale id="locale-eng">
<languageCode>
<LanguageCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#LanguageCode" codeListValue="eng"/>
</languageCode>
<characterEncoding>
<MD_CharacterSetCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_CharacterSetCode"
codeListValue="utf8"/>
</characterEncoding>
</PT_Locale>
</locale>
<spatialRepresentationInfo>
<MD_VectorSpatialRepresentation>
<geometricObjects>
<MD_GeometricObjects>
<geometricObjectType>
<MD_GeometricObjectTypeCode codeListValue="complex"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_GeometricObjectTypeCode">complex</MD_Ge
ometricObjectTypeCode>
</geometricObjectType>
</MD_GeometricObjects>
</geometricObjects>
</MD_VectorSpatialRepresentation>
</spatialRepresentationInfo>
<referenceSystemInfo>
<MD_ReferenceSystem>
<referenceSystemIdentifier>
<RS_Identifier>
<code>
<gco:CharacterString>2065</gco:CharacterString>
</code>
<codeSpace>
<gco:CharacterString>urn:ogc:def:crs:EPSG</gco:CharacterString>
</codeSpace>
</RS_Identifier>
</referenceSystemIdentifier>
</MD_ReferenceSystem>
</referenceSystemInfo>
<identificationInfo>
<MD_DataIdentification>
<citation>
152
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<CI_Citation>
<title xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Koncept Územního plánu
Olomouc</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Local plan of Olomouc
draft</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</title>
<alternateTitle xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString/>
</alternateTitle>
<date>
<CI_Date>
<date>
<gco:Date>2010-06-01</gco:Date>
</date>
<dateType>
<CI_DateTypeCode codeListValue="publication"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_DateTypeCode">publication</CI_DateTypeC
ode>
</dateType>
</CI_Date>
</date>
<date>
<CI_Date>
<date>
<gco:Date>2010-05-31</gco:Date>
</date>
<dateType>
<CI_DateTypeCode codeListValue="creation"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_DateTypeCode">creation</CI_DateTypeCode
>
</dateType>
</CI_Date>
</date>
<identifier>
<RS_Identifier>
<code>
<gco:CharacterString>SPATIALPLAN_KONCEPT</gco:CharacterString>
</code>
<codeSpace>
<gco:CharacterString>http://www.olomouc.eu</gco:CharacterString>
</codeSpace>
</RS_Identifier>
</identifier>
<presentationForm>
<CI_PresentationFormCode codeListValue="documentDigital"
codeList="">documentDigital</CI_PresentationFormCode>
</presentationForm>
</CI_Citation>
</citation>
<abstract xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Koncept územního plánu Olomouc zveřejněný v souladu se
zákonem 183/2006 Sb.</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Local plan of Olomouc
draft published according to Act. No. 183/2006</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</abstract>
<purpose xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
153
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<gco:CharacterString>Veřejné projednání konceptu územního plánu
Olomouc</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Public proceedings of
Local plan of Olomouc draft</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</purpose>
<status>
<MD_ProgressCode codeListValue="underDevelopment"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ProgressCode">underDevelopment</MD_Prog
ressCode>
</status>
<pointOfContact>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Knesl+Kynčl, s.r.o.</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone>
<voice>
<gco:CharacterString>+420 541 592 134</gco:CharacterString>
</voice>
</CI_Telephone>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString>Sumavska 416/15</gco:CharacterString>
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString>Brno</gco:CharacterString>
</city>
<administrativeArea>
<gco:CharacterString/>
</administrativeArea>
<postalCode>
<gco:CharacterString>602 00</gco:CharacterString>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString>Czech Republic</gco:CharacterString>
</country>
<electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>jakub.kyncl@knesl-
kyncl.com</gco:CharacterString>
</electronicMailAddress>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.knesl-kyncl.com/</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="originator"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">originator</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</pointOfContact>
<pointOfContact>
154
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<CI_ResponsibleParty>
<individualName>
<gco:CharacterString>Ing. arch. Jakub Kynčl</gco:CharacterString>
</individualName>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Knesl+Kyncl Architects</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone>
<voice>
<gco:CharacterString>+420 541 592 134</gco:CharacterString>
</voice>
</CI_Telephone>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString>Sumavska 416/15</gco:CharacterString>
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString>Brno</gco:CharacterString>
</city>
<administrativeArea>
<gco:CharacterString/>
</administrativeArea>
<postalCode>
<gco:CharacterString>602 00</gco:CharacterString>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString>Czech Republic</gco:CharacterString>
</country>
<electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>jakub.kyncl@knesl-
kyncl.com</gco:CharacterString>
</electronicMailAddress>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.knesl-kyncl.com/</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="author"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">author</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</pointOfContact>
<pointOfContact>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Statutory Town of Olomouc</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone>
<voice>
<gco:CharacterString>+420588488372</gco:CharacterString>
</voice>
<facsimile>
<gco:CharacterString>+420588488364</gco:CharacterString>
155
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
</facsimile>
</CI_Telephone>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString>Hynaisova 10</gco:CharacterString>
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString>Olomouc</gco:CharacterString>
</city>
<administrativeArea>
<gco:CharacterString/>
</administrativeArea>
<postalCode>
<gco:CharacterString>77900</gco:CharacterString>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString>Czech republic</gco:CharacterString>
</country>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.olomouc.eu</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="owner"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">owner</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</pointOfContact>
<pointOfContact>
<CI_ResponsibleParty>
<individualName>
<gco:CharacterString>Ing. arch. Jana Halkova</gco:CharacterString>
</individualName>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Magistrát města Olomouce, odbor koncepce a
rozvoje</gco:CharacterString>
</organisationName>
<positionName>
<gco:CharacterString>officer</gco:CharacterString>
</positionName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone>
<voice>
<gco:CharacterString>+420588488395</gco:CharacterString>
</voice>
</CI_Telephone>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString/>
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString/>
</city>
<administrativeArea>
<gco:CharacterString/>
156
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
</administrativeArea>
<postalCode>
<gco:CharacterString/>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString/>
</country>
<electronicMailAddress>
<gco:CharacterString>[email protected]</gco:CharacterString>
</electronicMailAddress>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.olomouc.eu</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="custodian"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">custodian</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</pointOfContact>
<descriptiveKeywords>
<MD_Keywords>
<keyword xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Využití území</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Land
use</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</keyword>
<keyword xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Správní oblasti/chráněná pásma/regulovaná území a
jednotky podávající hlášení</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Area
management/restriction/regulation zones and reporting
units</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</keyword>
<keyword xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Veřejné služby a služby veřejné
správy</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Utility and
governmental services</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</keyword>
<keyword xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Dopravní sítě</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Transport
networks</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
157
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
</keyword>
<thesaurusName>
<CI_Citation>
<title xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>GEMET - INSPIRE themes, version
1.0</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">GEMET - INSPIRE
themes, version 1.0</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</title>
<alternateTitle xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString/>
</alternateTitle>
<date>
<CI_Date>
<date>
<gco:Date>2008-06-01</gco:Date>
</date>
<dateType>
<CI_DateTypeCode codeListValue="revision"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_DateTypeCode">revision</CI_DateTypeCode
>
</dateType>
</CI_Date>
</date>
</CI_Citation>
</thesaurusName>
</MD_Keywords>
</descriptiveKeywords>
<resourceConstraints>
<MD_LegalConstraints>
<useLimitation xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>jen pro nahlížení</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">viewing
only</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</useLimitation>
<useLimitation xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>jen pro nahlížení</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">viewing
only</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</useLimitation>
<accessConstraints>
<MD_RestrictionCode codeListValue="copyright"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_RestrictionCode">copyright</MD_Restrict
ionCode>
</accessConstraints>
</MD_LegalConstraints>
</resourceConstraints>
<resourceConstraints>
<MD_SecurityConstraints>
<classification>
<MD_ClassificationCode codeListValue="unclassified"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ClassificationCode"/>
</classification>
158
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
</MD_SecurityConstraints>
</resourceConstraints>
<spatialResolution>
<MD_Resolution>
<equivalentScale>
<MD_RepresentativeFraction>
<denominator>
<gco:Integer>10000</gco:Integer>
</denominator>
</MD_RepresentativeFraction>
</equivalentScale>
</MD_Resolution>
</spatialResolution>
<language>
<LanguageCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_LanguageCode"
codeListValue="cze">cze</LanguageCode>
</language>
<characterSet>
<MD_CharacterSetCode
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_CharacterSetCode"
codeListValue="utf8">utf8</MD_CharacterSetCode>
</characterSet>
<topicCategory>
<MD_TopicCategoryCode>planningCadastre</MD_TopicCategoryCode>
</topicCategory>
<extent>
<EX_Extent>
<description>
<gco:CharacterString>správní území statutárního města
Olomouce</gco:CharacterString>
</description>
<geographicElement>
<EX_GeographicBoundingBox>
<westBoundLongitude>
<gco:Decimal>16.645</gco:Decimal>
</westBoundLongitude>
<eastBoundLongitude>
<gco:Decimal>17.764</gco:Decimal>
</eastBoundLongitude>
<southBoundLatitude>
<gco:Decimal>49.36</gco:Decimal>
</southBoundLatitude>
<northBoundLatitude>
<gco:Decimal>49.845</gco:Decimal>
</northBoundLatitude>
</EX_GeographicBoundingBox>
</geographicElement>
<temporalElement>
<EX_TemporalExtent>
<extent>
<gml:TimePeriod gml:id="TBE1">
<gml:beginPosition>2010-06-01</gml:beginPosition>
<gml:endPosition>2010-07-31</gml:endPosition>
</gml:TimePeriod>
</extent>
</EX_TemporalExtent>
</temporalElement>
</EX_Extent>
</extent>
</MD_DataIdentification>
</identificationInfo>
<distributionInfo>
<MD_Distribution>
<transferOptions>
<MD_DigitalTransferOptions>
159
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<onLine>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.olomouc.eu/uzemni-planovani/koncept-uzemniho-
planu_(cesky)?article_id=8741</URL>
</linkage>
<protocol>
<gco:CharacterString>WWW:LINK-1.0-http--link</gco:CharacterString>
</protocol>
<function>
<CI_OnLineFunctionCode codeListValue="information"
codeList="">information</CI_OnLineFunctionCode>
</function>
</CI_OnlineResource>
</onLine>
</MD_DigitalTransferOptions>
</transferOptions>
</MD_Distribution>
</distributionInfo>
<dataQualityInfo>
<DQ_DataQuality>
<scope>
<DQ_Scope>
<level>
<MD_ScopeCode codeListValue="dataset"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#MD_ScopeCode">dataset</MD_ScopeCode>
</level>
</DQ_Scope>
</scope>
<lineage>
<LI_Lineage>
<statement xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>koncept územního plánu Olomouc byl zpracován v
souladu s požadavky zákona č. 183/2006 Sb. a navazujících
předpisů.</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Loca plan of Olomouc
draft was cerated according to Act. No. 183/2006 Coll. and subsequent
legislative</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</statement>
<processStep>
<LI_ProcessStep>
<description xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>schválení pořízení</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">procurement
approval</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</description>
<rationale xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString/>
</rationale>
<dateTime>
<gco:DateTime>2008-09-15T00:00:00</gco:DateTime>
</dateTime>
<processor>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Statutární město
Olomouc</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
160
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone/>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString>Hynaisova 10</gco:CharacterString>
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString>Olomouc</gco:CharacterString>
</city>
<administrativeArea>
<gco:CharacterString/>
</administrativeArea>
<postalCode>
<gco:CharacterString>77900</gco:CharacterString>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString>Czech
Republic</gco:CharacterString>
</country>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.olomouc.eu</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="owner"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">owner</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</processor>
</LI_ProcessStep>
</processStep>
<processStep>
<LI_ProcessStep>
<description xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Zahájení projednání
zadání</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Plan Specification
Discussion Start</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</description>
<rationale xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString/>
</rationale>
<dateTime>
<gco:DateTime>2008-10-15T00:00:00</gco:DateTime>
</dateTime>
<processor>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Magistrát města Olomouce, odbor koncepce a
rozvoje</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
161
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<CI_Telephone/>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString>Hynaisova10</gco:CharacterString>
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString>Olomouc</gco:CharacterString>
</city>
<administrativeArea>
<gco:CharacterString/>
</administrativeArea>
<postalCode>
<gco:CharacterString>77900</gco:CharacterString>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString>Czech
Republic</gco:CharacterString>
</country>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.olomouc.eu</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="custodian"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">custodian</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</processor>
</LI_ProcessStep>
</processStep>
<processStep>
<LI_ProcessStep>
<description xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Schválení zadání</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Specification
approval</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</description>
<rationale xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString/>
</rationale>
<dateTime>
<gco:DateTime>2009-02-23T00:00:00</gco:DateTime>
</dateTime>
<processor>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
<gco:CharacterString>Statutární město
Olomouc</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone/>
</phone>
<address>
162
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString>Hynaisova10</gco:CharacterString>
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString>Olomouc</gco:CharacterString>
</city>
<administrativeArea>
<gco:CharacterString/>
</administrativeArea>
<postalCode>
<gco:CharacterString>77900</gco:CharacterString>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString>Czech
Republic</gco:CharacterString>
</country>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.olomouc.eu</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="owner"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">owner</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</processor>
</LI_ProcessStep>
</processStep>
<processStep>
<LI_ProcessStep>
<description xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Projednání konceptu</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">Draft Discussion
start</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</description>
<rationale xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString/>
</rationale>
<dateTime>
<gco:DateTime>2010-06-01T00:00:00</gco:DateTime>
</dateTime>
<processor>
<CI_ResponsibleParty>
<organisationName>
<gco:CharacterString>City of Olomouc Municipality Office,
department of conception and development</gco:CharacterString>
</organisationName>
<contactInfo>
<CI_Contact>
<phone>
<CI_Telephone/>
</phone>
<address>
<CI_Address>
<deliveryPoint>
<gco:CharacterString>Hynaisova10</gco:CharacterString>
163
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
</deliveryPoint>
<city>
<gco:CharacterString>Olomouc</gco:CharacterString>
</city>
<administrativeArea>
<gco:CharacterString/>
</administrativeArea>
<postalCode>
<gco:CharacterString>77900</gco:CharacterString>
</postalCode>
<country>
<gco:CharacterString>Czech
Republic</gco:CharacterString>
</country>
</CI_Address>
</address>
<onlineResource>
<CI_OnlineResource>
<linkage>
<URL>http://www.olomouc.eu</URL>
</linkage>
</CI_OnlineResource>
</onlineResource>
</CI_Contact>
</contactInfo>
<role>
<CI_RoleCode codeListValue="custodian"
codeList="./resources/codeList.xml#CI_RoleCode">custodian</CI_RoleCode>
</role>
</CI_ResponsibleParty>
</processor>
</LI_ProcessStep>
</processStep>
</LI_Lineage>
</lineage>
</DQ_DataQuality>
</dataQualityInfo>
<applicationSchemaInfo>
<MD_ApplicationSchemaInformation>
<name>
<CI_Citation>
<title xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString>Moje aplikační schéma</gco:CharacterString>
<PT_FreeText>
<textGroup>
<LocalisedCharacterString locale="locale-eng">My app.
schema</LocalisedCharacterString>
</textGroup>
</PT_FreeText>
</title>
<alternateTitle xsi:type="PT_FreeText_PropertyType">
<gco:CharacterString/>
</alternateTitle>
<date>
<CI_Date>
<date>
<gco:Date>2010-06-01</gco:Date>
</date>
<dateType>
<CI_DateTypeCode codeListValue="creation"
codeList="http://standards.iso.org/ittf/PubliclyAvailableStandards/ISO_19139_Schema
s/resources/Codelist/ML_gmxCodelists.xml#CI_DateTypeCode">creation</CI_DateTypeCode
>
</dateType>
</CI_Date>
</date>
</CI_Citation>
</name>
164
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
<schemaLanguage>
<gco:CharacterString>UML</gco:CharacterString>
</schemaLanguage>
<constraintLanguage>
<gco:CharacterString>OCL</gco:CharacterString>
</constraintLanguage>
<graphicsFile>
<gco:Binary src="http://mysite.com/files/graphics.gif"/>
</graphicsFile>
<softwareDevelopmentFile>
<gco:Binary src="http://mysite.com/files/umlfile.uml"/>
</softwareDevelopmentFile>
<softwareDevelopmentFileFormat>
<gco:CharacterString>1.0</gco:CharacterString>
</softwareDevelopmentFileFormat>
</MD_ApplicationSchemaInformation>
</applicationSchemaInfo>
</MD_Metadata>
Kierunki prac wdrożeniowych
Harmonogram wdrażania infrastruktury informacji przestrzennej został tak
skonstruowany, że w pierwszej kolejności przewiduje sporządzenie ewidencji już
posiaanych zasobów danych przestrzennych i zaopatrzenie ich w metadane. Dopiero
w dalszej kolejności przewiduje zajęcie się kolejnymi etapami harmonizowania
danych, w tym określeniem zasad i wymogów dla nowych danych, tworzonych na
potrzeby infrastruktury. Należy mieć świadomość tej sekwencji zdarzeń i oddzielić
obowiązek tworzenia metadanych na obecnym etapie wdrażania INSPIRE od
przyszłego kształtu i zawartości dokumentów planistycznych. Taka pokusa może
występować w związku ze świadomością niedomagań polskiego systemu
planowania przestrzennego i podejmowanymi próbami jego reformowania.
Dlatego do kwestii branżowego czy krajowego profilu metadanych należy również
podejść w sposób praktyczny. Przyjętyt profil musi być przede wszystkim łatwy i tani
we wdrożeniu. Próby wdrożenia profilu „idealnego” nie mogą być udane, gdyż samo
planowaie nie jest w Polsce (ani zresztą nigdzie indziej) „idealne”. Natomiast postulat
uproszczonego podejścia uzasadnić można po prostu kosztami – jest już bowiem
bardzo wiele doświadczeń, mówiących o wysokich kosztach wdrażania INSPIRE. W
przypadku tematu zagospodarowania przestrzennego koszty te mogą przekroczyć
pułap wykonalności, co nastąpi gdy koszty wdrożenia będą niewspółmiernie wysokie
do osiąganych praktycznych efektów. Zawyżanie wymogów merytorycznych
165
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
związanych z INSPIRE może z łatwością do tego doprowadzić, szczególnie w
sytuacji, gdy praktyczna użyteczność samego planowania może budzić wątpliwości.
Standardy i międzynarodowe formaty metadanych są na ogół opracowywane w dość
długim procesie uzgodnień i weryfikacji, i są pod względem technicznym relatywnie
proste, Opracowany przez JRC profil INSPIRE jest propozycją w pełni dopracowaną i
gotową do użycia. Posiada nie tylko przejrzystą listę pól opisujących dane, ale
wyposażony jest w reguły walidacji (sprawdzania poprawności) i zasady wdrażania.
Umożliwia to sprawne przeprowadzenie procesu sporządzania metadanych w każdej
instytucji.
Ja wykazały przeprowadzone na potrzeby niniejszego opracowania analizy, podobne
cechy nie charakteryzują innych branych pod uwagę profili metadanych dla potrzeb
tematu zagospodarowanie przestrzenne. Np. ani „profil mazowiecki” ani profil
Plan4all nie posiadają reguł walidacji. To w praktyce uniemożliwia obecnie ich
praktyczne wykorzystanie w skali, jaka związana jest z implementacją INSPIRE w
temacie zagospodarowania przestrzennego w Polsce.
Wydaje się, że możliwości stworzenia jednego idealnego branżowego profilu
metadanych dla całej Europy są ogranoiczone, gdyż systemy planowania w każdym
kraju są różne. Dlatego każdy europejski standard z konieczności musi posługiwać
się uproszczeniami. Skoro tak jest i musimy się z tym pogodzić, to należałoby
zdecydować się na dość głębokie uproszczenie, tak aby zredukować koszty
wdrożenia. Barierą wdrożenia INSPIRE nie będzie poziom kosztów – nawet nie
bezwzględny, ale uznawany za racjonalny. Krótko mówiąc koszty mogą być tak duże
a efekty tak wątpliwe, że jednostki administracji nie będą chciały podejmować trudu
wdrożenia. Sytuacja taka może wystąpić nawet w sytuacji, gdy teoretycznie stać je
będzie na poniesienie tych kosztów. Ale należy pamiętać, że wdrażanie INSPIRE
odbywać się będzie w sytuacji kryzysu finansowego, więc kwesti kosztów będą
nabirały coraz ostrzejszego wymiaru.
Dlatego wydaje się, że obie przeanalizowane propozycje rozszerzenia profilu
INSPIRE do celów zagospodarowania przestrzennego – „profil mazowiecki” i profil
Plan4all – wychodzą za daleko wobec możliwości i potrzeb wdrożeniowych. Ale
dostarczają one cennych doświadczeń, które mogą zostać uwzględnione przy
konstruowaniu wymogów minimalnych na poziomie krajowym. Ponadto mogą one
166
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
stanowić – zwłaszcza „profil mazowiecki” – doskonały przykład wdrożenia wyższego
standardu na wybranym obszarze (standard regionalny), gdzie potrzeby to
uzasadniają (np. wyższe natężenie procesów inwestycyjnych na Mazowszu). Profile
te jednak wymagają jeszcze drobnych korekt oraz uzupełnienia o reguły walidacji i
szczegółowe wytyczne wdrażania.
Dorobkiem profilu Plan4all jest z pewnością stosowanie serii danych, za jakie uważa
on plany zagospodarowania przestrzennego. Dorobek „profilu mazowieckiego” to
przede wszystkim przegląd możliwych wartości słownikowych, wynikających z
obowiązującego systemu planowania.
W dalszych pracach przygotowawczych do wdrożenia INSPIRE na tych
zagadnieniach należałoby się skupić. Wydaje się, że organ wiodący powinien za
podstawę działania w zakresei metadanych przyjąć sprawdzony profil INSPIRE, ale
uzupełnić go o wartości słownikowe, zapewniające szeroką użyteczność zbiorów z
zakresu zagospodarowania przestrzennego umieszczonych w tworzonej
infrastrukturze .informacji przestrennej. Chodzi tu o listy wartości, jakie mogą
przybierać specyficzne elementy (pola) metadanych. Wydaje się, że poprzez
właściwe słowniki możnaby uniknąć poszerzania profilu o dodatkowe deskryptory.
Jeśli jednak uznałoby taką konieczność, to powinien to być maksymalnie jeden
dodatkowy deskryptor, najlepiej wzięty wprost z normy ISO 19115.
O ile w przypadku profilu metadanych zalecać należałoby powściągliwość, o tyle
duży nacisk należałoby położyć na opracowanie odpowiednich narzędzi (edytorów
metadanych, walida torów) i podręczników wdrażania. Nie należy tu zbytnio
oszczędzać, gdyż właśnie w dopracowaniu technologii leżą rezerwy dotyczące
kosztów wdrożenia. Osoby tworzące metadane nie muszą nic wiedzieć na temat
UML, natomiast nie mogą mieć wątpliwości co do sposobu praktycznego działania.
Doświadczenie uczy, że profesjonalista posługujący się prawidłowymi narzędziami
(edytorem) potrzebuje około 17 minut na opracowanie metadanych dla jednego
zbioru. Są to doświadczenia GDOŚ. Osoba nie wprawiona potrzebuje na tę samą
czynność od 1,5 do 2 godzin. Brak jasnych reguł postępowania (edytorów,
podręczników, walida torów i opisów dobrych praktyk) może spowodować, że
metadane zostaną opracowane niewłaściwie. Przyjęcie złych reguł może z kolei
167
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
powodować trudności w aktualizacji metadanych, co grozi zmarnowaniem wysiłku
przy ich tworzeniu.
Pomoc w tworzeniu metadanych może stać się podstawowym narzędziem
koordynacji wdrażania ze strony organu wiodącego w zakresie tematu
zagospodarowanie przestrzenne. Należy zwrócić uwagę na ten aspekt
implementacji, gdyż sytuacja w tym temacie danych przestrzennych jest nieco
odmienna od sytuacji w tematach danych z załącznika 1, któ®e dotychczas
wdrażano. Tam dysponentami danych były silnie scentralizowane państwowe
struktuy organizacyjne. W przypadku zagospodarowania przestrzennego mamy do
czynienia z większą i lością i z większym rozproszeniem podmiotów. Dlatego
inicjatywy takie jak portal dobrych praktyk, czy punkt dostępowy do danych mogą
okazać się szczególnie przydatne.
Opracowanie i udostępnienie edytorów, walida torów, podręczników, opisów dobrych
praktyk, forum wsparcia technicznego czy bezpłatnej pomocy ekspertów może być
czynnikiem urealniającym trudny proces wdrożenia infrastruktury informacji
przestrzennej w temacie zagospodarowanie przestrzenne. Wsparcie dla procesu
opracowania metadanych dla istniejących zasobów będzie tego pierwszym etapem.
168
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
Słownik pojęć
dane przestrzenne - dane odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do
określonego położenia lub obszaru geograficznego;
zbiór danych przestrzennych - rozpoznawalny ze względu na wspólne cechy
zestaw danych przestrzennych;
metadane - informacje, które opisują zbiory danych przestrzennych oraz usługi
danych przestrzennych i umożliwiają odnalezienie, inwentaryzację i używanie
tych danych i usług – czyli „dane o danych”, obejmujące informacje dotyczące w
szczególności:
o zgodności zbiorów z obowiązującymi przepisami, dotyczącymi tematów
danych przestrzennych określonych w załączniku do ustawy;
o warunków uzyskania dostępu do zbiorów i ich wykorzystania, usług danych
przestrzennych oraz wysokości opłat, jeżeli są pobierane;
o jakości i ważności zbiorów w rozumieniu rozporządzenia Komisji (WE) nr
1205/2008 w sprawie wykonania dyrektywy nr 2007/2/WE w zakresie
metadanych;
o organów administracji odpowiedzialnych za tworzenie, aktualizację i
udostępnianie zbiorów oraz usług danych przestrzennych;
o ograniczeń powszechnego dostępu do zbiorów i usług danych
przestrzennych oraz przyczyn tych ograniczeń.
obiekt przestrzenny - abstrakcyjna reprezentacja przedmiotu, zjawiska
fizycznego lub zdarzenia związanego z określonym miejscem lub obszarem
geograficznym;
usługi danych przestrzennych - usługi będące operacjami, które mogą być
wykonywane przy użyciu oprogramowania komputerowego na danych zawartych
169
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
w zbiorach danych przestrzennych lub na powiązanych z nimi metadanych;
obejmują:
o wyszukiwanie zbiorów oraz usług danych przestrzennych na podstawie
zawartości odpowiadających im metadanych oraz umożliwiające
wyświetlanie zawartości metadanych;
o przeglądanie, czyli co najmniej wyświetlanie, nawigowanie, powiększanie i
pomniejszanie, przesuwanie lub nakładanie na siebie zobrazowanych
zbiorów oraz wyświetlanie objaśnień, symboli kartograficznych i zawartości
metadanych;
o pobieranie kopii zbiorów lub ich części oraz, gdy jest to wykonalne,
bezpośredni dostęp do tych zbiorów;
o przekształcanie zbiorów w celu osiągnięcia interoperacyjności zbiorów
i usług danych przestrzennych;
o usługi umożliwiające uruchamianie innych usług danych przestrzennych.
wszystkie w/w usługi mają być powszechnie dostępne za pomocą
środków komunikacji elektronicznej.
rejestr publiczny - rejestr, ewidencja, wykaz, lista, spis albo inna forma
ewidencji, służące do realizacji zadań publicznych, prowadzone przez podmiot
publiczny na podstawie przepisów ustawowych;
infrastruktura informacji przestrzennej - opisane metadanymi zbiory danych
przestrzennych oraz dotyczące ich usługi, środki techniczne, procesy i procedury,
które są stosowane i udostępniane przez współtworzące infrastrukturę informacji
przestrzennej organy wiodące, inne organy administracji oraz osoby trzecie;
interoperacyjność zbiorów i usług danych przestrzennych - możliwość
łączenia zbiorów danych przestrzennych oraz współdziałania usług danych
przestrzennych, bez powtarzalnej interwencji manualnej, w taki sposób, aby wynik
był spójny, a wartość dodana zbiorów i usług danych przestrzennych została
zwiększona;
170
Zbiory danych przestrzennych w jednostkach samorządu terytorialnego – identyfikacja i oszacowanie zasobów...
I n s t y t u t S y s t e m ó w P r z e s t r z e n n y c h i K a t a s t r a l n y c h – Gliwice, grudzień 2011 roku
organ wiodący – m.in. minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki
przestrzennej i mieszkaniowej, w zakresie tematu danych przestrzennych
„zagospodarowanie przestrzenne”, rozumiane jako zagospodarowanie terenu
w obecnym lub przyszłym wymiarze funkcjonalnym, lub przeznaczenie społeczno-
gospodarcze terenu, w tym mieszkaniowe, przemysłowe, handlowe, rolnicze,
leśne, wypoczynkowe, wynikające z dokumentów planistycznych.
OGC – Open Geospatial Consortium;
XML – eXtensible Markup Language;
SOAP – Simple Object Access Protocol;
OWS – OGC Web Service;
GIS – Geographical Information System;
SDI – Spatial Data Infrastructure;
ISO – International Standards Organization;
WFS – Web Feature Service – pobieranie map wektorowych;
WMS – Web Map Service – pobieranie map rastrowych;
WRS – Web Registry Service;
CSW – Web Catalogue Service;
GML – Geography Markup Language;
SOA - Service Oriented Architecture;
IT – Information Technology;
UML – Unified Modeling Language – Zunifikowany Język Modelowania.