HUBUNGAN ETNIK DALAM KONTEKS HUBUNGAN ETNIK DALAM KONTEKS HUBUNGAN ANTARABANGSAHUBUNGAN ANTARABANGSA

KERANGKA PERBINCANGANKERANGKA PERBINCANGAN

1.1. MemahamiMemahami perkaitanperkaitan antaraantara faktorfaktor domestikdomestik dandanantarabangsaantarabangsa dalamdalam hubunganhubungan etniketnik

2.2. MengenaliMengenali faktorfaktor--faktorfaktor pengantarabangsaanpengantarabangsaankonflikkonflik etniketnik dalamandalaman

3.3. MengetahuiMengetahui peristiwaperistiwa konflikkonflik etniketnik antarabangsaantarabangsa4.4. ProsesProses penyelesaianpenyelesaian konflikkonflik daridari aspekaspek

antarabangsaantarabangsa5.5. CabaranCabaran

1. HUBUNG KAIT HUBUNGAN ETNIK DAN 1. HUBUNG KAIT HUBUNGAN ETNIK DAN HUBUNGAN ANTARABANGSA HUBUNGAN ANTARABANGSA –– FAKTOR FAKTOR PENGANTABANGSAANPENGANTABANGSAANKonsep/persepsiKonsep/persepsi asasasas hubunganhubungan etniketnik dalamdalamkontekskonteks hubunganhubungan antarabangsaantarabangsa

a)a) HubunganHubungan etniketnik menjadimenjadi isuisu hubunganhubunganantarabangsaantarabangsa apabilaapabila timbultimbul konflikkonflik dandanmelibatkanmelibatkan negaranegara luarluar atauatau institusiinstitusi luarluar

b)b) SebabSebab--sebabsebab pengantarabangsaanpengantarabangsaan konflikkonflik etniketnik ::i.i. melibatkanmelibatkan aktoraktor antarabangsaantarabangsaii.ii. merebakmerebak melampauimelampaui sempadansempadan melibatkanmelibatkan

negaranegara lainlainiii.iii. ApabilaApabila konflikkonflik berlakuberlaku dandan mengakibatkanmengakibatkan

pelarian/penghijrahanpelarian/penghijrahan (migrasi/refugee)(migrasi/refugee)pendudukpenduduk keke negaranegara jiranjiran

iv.iv. MengancamMengancam kestabilankestabilan politikpolitik serantauserantau

c) c) PengantarabangsaanPengantarabangsaan jugajuga bolehboleh diterangkanditerangkan oleholehkonsepkonsep penyebaranpenyebaran (diffusion) (diffusion) –– kumpulankumpulan etniketnikyang yang menyaksikanmenyaksikan gerakangerakan etniketnik didi negaranegara jiranjiranlalulalu dimotivasikandimotivasikan oleholeh gerakangerakan tersebuttersebut untukuntukmenuntutmenuntut hakhak yang yang samasama didi negaranegara sendirisendiriPenyebaranPenyebaran jugajuga bermaksudbermaksud apabilaapabila pendudukpendudukmelarikanmelarikan diridiri keke negaranegara jiranjiran dandan iaia membawamembawabersamabersama masalahmasalah keke negaranegara tuantuan rumahrumah

d)d) KonflikKonflik etniketnik antarabangsaantarabangsa bolehboleh mempengaruhimempengaruhisistemsistem antarabangsaantarabangsa melaluimelalui::PasaranPasaran ekonomiekonomi yang yang tidaktidak stabilstabil apabilaapabila tiadatiadalagilagi kestabilankestabilan politikpolitik dalamdalam negaranegaraPuakPuak yang yang berkonflikberkonflik memilihmemilih ““terrorismeterrorisme”” –– lebihlebihmudahmudah dandan murahmurah berbandingberbanding gerakangerakanketenteraanketenteraanPenglibatanPenglibatan ““weapons of mass destructionweapons of mass destruction””

e)e) PengantarabangsaanPengantarabangsaan jugajuga terjaditerjadi melaluimelalui campurtangancampurtanganluarluar atasatas namanama kemanusiaankemanusiaan samadasamada -- sebuahsebuah negaranegara((negaranegara jiranjiran), ), kumpulankumpulan negaranegara ((tenteratentera pengamanpengaman) ) atauataupertubuhanpertubuhan antarabangsaantarabangsaSebabSebab--sebabsebab penglibatanpenglibatan::mengelakkanmengelakkan tersebarnyatersebarnya ancamanancaman, , simpatisimpati dandan sbgsbg..ApapunApapun motivasinyamotivasinya, , penglibatanpenglibatan aktoraktor luarluar bolehbolehmeningkatkanmeningkatkan kebarangkaliankebarangkalian konflikkonflik menjadimenjadi lebihlebih burukburukdengandengan bertambahnyabertambahnya isuisu dandan aktoraktorTidakTidak semuasemua campurtangancampurtangan atasatas namanama kemanusiaankemanusiaanberhasilberhasil –– contohcontoh: : PerangPerang IndoIndo--Pakistani Pakistani berkenaanberkenaanKashmirKashmir

f)f) KonflikKonflik menyebabkanmenyebabkan perang/konflikperang/konflik antaraantara negaranegara (inter(inter--state war). state war). KonflikKonflik domestikdomestik Kashmir Kashmir telahtelah menyebabkanmenyebabkansekurangsekurang--kurangnyakurangnya 2 kali 2 kali perangperang antaraantara India India dandanPakistan. Pakistan. TidakTidak semuasemua membawamembawa kepadakepada perangperang antaraantara negaranegara. . (Basque (Basque konflikkonflik –– SepanyolSepanyol dandan PerancisPerancis bersetujubersetuju unutkunutktidaktidak membiarkanmembiarkan menjadimenjadi konflikkonflik duadua negaranegara))

SebabSebab--sebabsebab lain:lain:irredentismeirredentisme –– penggabunganpenggabungan wilayahwilayah yang yang ditadbirditadbir oleholeh negaranegara lain lain berasaskanberasaskan hujahhujah etniketnikyang yang samasama atauatau sejarahsejarah yang yang dikongsidikongsi bersamabersamagerakangerakan pemisahpemisah: : apabilaapabila etniketnik menjadimenjadi asasasasselainselain tuntutantuntutan politikpolitikagamaagama: : perkongsianperkongsian dandan sensitivitisensitiviti terhadapterhadapagama yang agama yang dikongsidikongsi bersamabersama (Selatan Thai)(Selatan Thai)perubahanperubahan politikpolitik serantauserantau dandan sejarahsejarah hubunganhubunganduadua negaranegara –– keruntuhankeruntuhan komunismekomunisme didi SU SU ––konflikkonflik didi Balkan (Balkan ( AlbaniaAlbania,,BosniaBosnia and and HerzegoviaHerzegovia, , Bulgaria Bulgaria CroatiaCroatia,,MontenegroMontenegro,,GreeceGreece,,RepublicRepublic of of MacedoniaMacedonia SerbiaSerbia))

Konflik etnikdomestik

Konflikantarabangsa

Faktorpengantarabangsaan

HUBUNGAN KONFLIK ETNIK DOMESTIK DAN HUBUNGAN ANTARABANGSA

PERKEMBANGAN ISU KONFLIK ETNIK PERKEMBANGAN ISU KONFLIK ETNIK ANTARABANGSAANTARABANGSA

Era Era pascapasca perangperang dingindingin banyakbanyak menyaksikanmenyaksikan konflikkonflikkeganasankeganasan yang yang bolehboleh dianggapdianggap sebagaisebagai berpuncaberpunca daridarikonflikkonflik etniketnik200,000 200,000 kematiankematian didi Bosnia Bosnia dalamdalam perangperang 3 3 tahuntahun yang yang berakhirberakhir 1995 1995 800,000 800,000 kematiankematian didi Rwanda Rwanda dalamdalam tahuntahun 1994 1994 -- Tutsi Tutsi disembelihdisembelih oleholeh Hutu Hutu 200,000 200,000 kematiankematian didi Burundi Burundi semasasemasa permusuhanpermusuhan puakpuakHutu Hutu dandan TutsiTutsiBeribuBeribu matimati dandan berjutaberjuta hilanghilang akibatakibat seranganserangan TurkiTurki keke atasatasgolongangolongan minoritiminoriti KurdisKurdis dalamdalam tahuntahun 1990an1990anBeribuBeribu riburibu kematiankematian akibatakibat tindakantindakan tenteratentera RusiaRusia keke atasatasChechnya Chechnya dalamdalam gerakangerakan pemisahanpemisahan bersenjatabersenjataKeganasanKeganasan Serbs Serbs keke atasatas Albania yang Albania yang menyebabkanmenyebabkantindakantindakan ketenteraanketenteraan pertamapertama NATO NATO –– mengakibatkanmengakibatkanribuanribuan kematiankematianKeganasanKeganasan etniketnik didi TimurTimur Timor Timor KonflikKonflik IsraelIsrael--PalestinPalestin

RWANDA-BURUNDI – HUTU vs. TUTSI

RWANDA – HUTU vs. TUTSI

Konflik agama – dua kuasa nuklear??

Apakah sebenarnya punca perbalahan di Afghanistan?Apakah implikasi penglibatan kuasa besar di negara ini?

China China –– gerakangerakan pemisahpemisah (secessionist) (secessionist) oleholeh TibetTibetIsuIsu Muslim Muslim UjghurUjghur (Uyghur) yang (Uyghur) yang tinggaltinggal didi China China tetapitetapimasihmasih menolakmenolak pentadbiranpentadbiran China. China. SejakSejak 9/11 9/11 kerajaankerajaanChina China telahtelah menangkapmenangkap beberapabeberapa UjghurUjghur atasatas kaitankaitan dengandenganterrorismeterrorismeGerakanGerakan AchehAcheh MerdekaMerdeka yang yang telahtelah meragutmeragut 5000 5000 nyawanyawasejaksejak 19891989Christian Christian dandan Muslim Muslim didi Ambon Ambon –– 10000 10000 kematiankematian dandan70,000 70,000 menjadimenjadi pelarianpelarian

((““80 80 konflikkonflik etniketnik yang yang berpotensiberpotensi menjadimenjadi isuisu antabangsaantabangsa ––hubunganhubungan duadua negaranegara””))

KesimpulanKesimpulan daridari pelbagaipelbagai konflikkonflikAncamanAncaman barubaru kepadakepada keamanankeamanan dandan keselamatankeselamatansejagatsejagat adalahadalah konflikkonflik etniketnik dandan agamaagamaKonflikKonflik politikpolitik bukanbukan lagilagi berasaskanberasaskan ideologiideologitetapitetapi identitiidentiti –– etniketnik dandan agama agama dandan identitiidentitiumumumum

3. PROSES PENYELESAIAN KONFLIK DARI 3. PROSES PENYELESAIAN KONFLIK DARI PERSPEKTIF ANTARABANGSAPERSPEKTIF ANTARABANGSA

AdalahAdalah menjadimenjadi tanggungjawabtanggungjawab PBB PBB untukuntuk menjagamenjaga keamanankeamanan duniadunia: :

““To maintain international peace and security, and to that end: tTo maintain international peace and security, and to that end: to take effective o take effective collective measures for the prevention and removal of threats tocollective measures for the prevention and removal of threats to peace, and peace, and for the suppression of acts of aggression or other breaches of tfor the suppression of acts of aggression or other breaches of the peace, and he peace, and to bring about by peaceful means, and in conformity with the prito bring about by peaceful means, and in conformity with the principles of nciples of justice and international law, adjustment or settlement of interjustice and international law, adjustment or settlement of international national disputes or situations which might lead to a breach of the peacedisputes or situations which might lead to a breach of the peace..

To develop friendly relations among nations based on respect forTo develop friendly relations among nations based on respect for the principle of the principle of equal rights and selfequal rights and self--determination of peoples, and to take other appropriate determination of peoples, and to take other appropriate measures to strengthen universal peace;measures to strengthen universal peace;

To achieve international coTo achieve international co--operation in solving international problems of an operation in solving international problems of an economic, social, cultural, or humanitarian character, and in preconomic, social, cultural, or humanitarian character, and in promoting and omoting and encouraging respect for human rights and for fundamental freedomencouraging respect for human rights and for fundamental freedoms for all s for all without distinction as to race, sex, language, or religion; andwithout distinction as to race, sex, language, or religion; and

To be a center for harmonizing the actions of nations in the attTo be a center for harmonizing the actions of nations in the attainment of these ainment of these common endscommon ends””

IsuIsu –– sejauhsejauh manamana PBB PBB bolehboleh campurtangancampurtangandalamdalam persoalanpersoalan kedaulatankedaulatan (sovereignty) (sovereignty) negaranegaraPendekatanPendekatan utamautama dalamdalam penyelesaianpenyelesaian konflikkonflik::

1)1) peacepeace--making making 2)2) peacepeace--building building 3)3) peacepeace--keepingkeeping

UsahaUsaha--usahausaha iniini jugajuga telah/bolehtelah/boleh dipolitikkandipolitikkandandan membawamembawa perselisihanperselisihan antaraantara pihakpihak yang yang cubacuba membinamembina keamanankeamanan. . CthnyaCthnya –– TindakanTindakan NATO NATO didi Kosovo Kosovo dandan usahausahaOSCE.OSCE.OSCE (OSCE (PertubuhanPertubuhan BagiBagi KeselamatanKeselamatan dandanKerjasamaKerjasama EropahEropah) ) memainkanmemainkan perananperanan yang yang lebihlebih aktifaktif untukuntuk menjagamenjaga keamanankeamanan tetapitetapiperselisihanperselisihan kepentingankepentingan dengandengan pihakpihak NATO NATO membawamembawa kesankesan kepadakepada usahausaha keseluruhankeseluruhan““PengurusanPengurusan vs. vs. penyelesaianpenyelesaian””

19481948 JERUSALEMJERUSALEM UNTSO UNTSO —— UN Truce Supervision OrganizationUN Truce Supervision Organization

19491949 INDIA/PAKISTANINDIA/PAKISTAN UNMOGIP UNMOGIP —— UN Military Observer Group in UN Military Observer Group in India and PakistanIndia and Pakistan

19641964 CYPRUSCYPRUS UNFICYP UNFICYP —— UN Peacekeeping Force in CyprusUN Peacekeeping Force in Cyprus

19741974 SYRIASYRIA UNDOF UNDOF —— UN Disengagement Observer ForceUN Disengagement Observer Force

19781978 LEBANONLEBANON UNIFIL UNIFIL —— UN Interim Force in LebanonUN Interim Force in Lebanon

19911991 WESTERN WESTERN SAHARASAHARA

MINURSO MINURSO —— UN Mission for the Referendum in UN Mission for the Referendum in Western SaharaWestern Sahara

19931993 GEORGIAGEORGIA UNOMIG UNOMIG —— UN Observer Mission in GeorgiaUN Observer Mission in Georgia

19991999 KOSOVOKOSOVO UNMIK UNMIK —— UN Interim Administration UN Interim Administration Mission in KosovoMission in Kosovo

19991999 DEMOCRATIC DEMOCRATIC REPUBLIC OF REPUBLIC OF CONGOCONGO

MONUC MONUC —— UN Organization Mission in the UN Organization Mission in the Dem. Rep. of the CongoDem. Rep. of the Congo

PASUKAN PENGAMAN DI BAWAH PERTUBUHANBANGSA BANGSA BERSATU

20002000 ETHIOPIA/ERITREAETHIOPIA/ERITREA UNMEE UNMEE —— UN Mission in Ethiopia and UN Mission in Ethiopia and EritreaEritrea

20022002 AFGHANISTANAFGHANISTAN UNAMA UNAMA —— UN Assistance Mission in UN Assistance Mission in AfghanistanAfghanistan

20032003 LIBERIALIBERIA UNMIL UNMIL —— UN Mission in LiberiaUN Mission in Liberia

20042004 COTE DCOTE D’’IVOIREIVOIRE UNOCI UNOCI —— UN Operation in Côte d'IvoireUN Operation in Côte d'Ivoire

20042004 HAITIHAITI MINUSTAH MINUSTAH —— UN Stabilization Mission in UN Stabilization Mission in HaitiHaiti

20042004 BURUNDIBURUNDI ONUB ONUB —— UN Operation in BurundiUN Operation in Burundi

20052005 SUDANSUDAN UNMIS UNMIS —— UN Mission in the SudanUN Mission in the Sudan

20052005 TIMORTIMOR--LESTELESTE UNOTIL UNOTIL —— UN Office in TimorUN Office in Timor--LesteLeste

PendekatanPendekatan perananperanan pasukanpasukan pengamanpengaman telahtelah berubahberubah daridarimemisahkanmemisahkan tenteratentera kerajaankerajaan kepadakepada tugastugas menyelesaikanmenyelesaikan konflikkonflikantaraantara etniketnik

CABARANCABARAN--CABARANCABARANTerdapatTerdapat beribuberibu kumpulankumpulan etniketnik dandan kurangkurang daridari200 200 negaranegara dandan majoritimajoriti hiduphidup sebagaisebagai minoritiminoriti ––apakahapakah implikasinyaimplikasinya??ApakahApakah perananperanan politikpolitik atauatau sistemsistem antarabangsaantarabangsadalamdalam mengurangkanmengurangkan atauatau menyelesaikanmenyelesaikan konflikkonfliketniketnik??AdakahAdakah konflikkonflik iniini sebenarnyasebenarnya agenda agenda kuasakuasa besarbesarApakahApakah pilihanpilihan penyelesaianpenyelesaian konflikkonflik etniketnik•• PenindasanPenindasan –– kemenangankemenangan didi suatusuatu pihakpihak•• PembentukanPembentukan identitiidentiti barubaru??????•• PerkongsianPerkongsian kuasakuasa•• PemisahanPemisahan

PENYELESAIANPENYELESAIANMengukuhkanMengukuhkan kefahamankefahaman terhadapterhadaphubunganhubungan etniketnikMenjagaMenjaga hubunganhubungan etniketnik